Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)

Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

(BAP)

5.3 Diğer Rastlanan Sağlık Sorunları 2

DİĞER RASTLANAN SAĞLIK SORUNLARI

5.3.1 Cinsel Sorunlar 3

Cinsel Sorunlar

Zihinsel yetersizliği olan çocukların biyolojik anlamda cinsel gelişimi, genellikle diğer yaşıtlarından farksız ve zekâ seviyelerinden bağımsız olarak gerçekleşir.

Zekâ gelişiminde meydana gelen yavaşlama, duraklama ve gerileme sonucu kişinin tutum ve davranışlarının yanında sosyal uyumunda ve bu çerçevede psiko-sosyal ve cinsel hayatında da bazı sorunlara sebep olabilir.

Cinsel sorunların en yoğun olarak yaşandığı dönem cinsel kimliğin elde edildiği gençlik dönemidir.

5.3.1 Cinsel Sorunlar 4

Ergenlik döneminde zihinsel ve

duygusal değişim, çoğu kez aynı hız

ile gelişmemektedir.

Bu dönemde

çocuk psiko-sosyal

sorunlar yaşar.

5.3.1 Cinsel Sorunlar 5

Zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan ailelerin cinsellik konusunda daha

duyarlı davranmaları gerekmektedir.

Bu süreçte olumlu davranışların

gerçekleşebilmesi için ailenin izlemesi

gereken tutum ve yöntemlerin olduğu

bilinmelidir.

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin

iletişimde bulunduğu yakın ve uzak çevresi

cinsel gelişim evrelerine yönelik

yaşadıkları davranış değişiklikleri

hakkında bilgilendirilmelidir.

5.3.1 Cinsel Sorunlar 6

Ergenlik döneminde karşı cinse olan arzularının, art niyetli

kişilerce istismara uğratıldığı, özellikle bu kişilerin; çocukların kendini ve olayı yeterince ifade edememesinden aldığı güçle bu

istismarı rahatlıkla gerçekleştirdikleri unutulmamalıdır.

5.3.1 Cinsel Sorunlar 7

5.3.2 Uyku Sorunları 8

Uyku Sorunları

Sağlıklı bir uyku, insan bedeninin pek

çok sisteminin fonksiyonu için

olduğu kadar yaşam kalitesi için de son derece önemlidir.

5.3.2 Uyku Sorunları 9

Çocuklarda uyku sorunları dikkat eksikliği, okulda

başarısızlık, sosyal gelişme geriliği ve

bazı fiziksel yeteneklerde gerilik

gibi sorunlara yol açabilmektedir.

Çocuklarda horlama, uykusuzluk, uykuda

nefes durması, sabahları zor

uyandırılma veya gündüz

performansında düşme görüldüğünde mutlaka bir hekime

başvurulmalıdır.

Erken çocukluk döneminde 24 saatin

yaklaşık yarısı uykuda geçerken ergenlik döneminde günlük

uyku süresi ortalama 9 saattir.

5.3.2 Uyku Sorunları 10

Engelli bireylerde; düzensiz uyku, kısa süreli uyku, gece uyanma, gündüz uykusuzluk

gibi sorunların yaşandığı ve bu sorunların özellikle zihinsel

yetersizliği olan, sık ilaç kullanan, epilepsisi, serebral

palsisi olan ve yaşı küçük engelli çocuklarda daha fazla görüldüğü de belirtilmektedir.

5.3.2 Uyku Sorunları 11

Down Sendromlu çocuklarda

doğumsal hava yolu darlığından dolayı solunum

sorunlarına bağlı olarak uyku bozuklukları

görülebilmektedir.

Gündüz uykusuzluğuna epilepsisi olan

çocuklarda daha sık

rastlanmaktadır.

Özellikle nörolojik yetersizliklerin uyku düzeninde

bozulmalara neden olduğu

bilinmektedir.

5.3.2 Uyku Sorunları 12

Düzenli Uyku İçin Öneriler:

1. Çocuğunuzun her gece en az 9 saat uyuduğundan emin olun.

2. Düzenli bir uyku saati belirleyin.

3. Uyku zamanına yakın kafeinli gıdalar almamasını sağlayın.

4. Çocuğunuzun bir uyku ritüeli geliştirmesine yardımcı olun.

5. Akşam geç saatlere kadar uyanık kalmasına izin vermeyin.

6. Çocuğunuzun yatak odasının karanlık olduğundan emin olun.

7. Çocuğunuzun televizyon karşısında uyuya kalmasına izin vermeyin.8. Çocuğunuzun yatağına özen gösterin.

9. Çocuğunuzun yatak odasının ısısını kontrol edin.

5.3.2 Uyku Sorunları 13

5.3.3 Duygu Durum ve Kaygı Bozuklukları 14

Duygu Durum ve Kaygı Bozuklukları

Hafif derece zihinsel yetersizliği

olan çocuk ve ergenlerde davranım bozukluğu

yaygınlığı %33 olarak bildirilmiştir.

Duyguların az ifade edilmesi, yavaşlık, ilgi azlığı ve sosyal

çekilme gibi belirtiler zihinsel

yetersizlik belirtileri ile sıklıkla

karışmaktadır.

5.3.3 Duygu Durum ve Kaygı Bozuklukları 15

Hafif ve orta derece zihinsel yetersizliği olan bireyler günlük yaşam

koşulları karşısında yoğun kaygı yaşayabilmekte ve psikosomatik belirtiler gösterebilmektedirler.

Ellerini ve kollarını giysilerin içine saklama, bakım veren

kişilere aşırı yapışma gibi korku belirtileri, yüz kızarması,

terleme gibi fizyolojik belirtiler, saldırgan, huzursuz ve

tekrarlayıcı davranışların artması, kendini yaralama ve

uykusuzluk gibi belirtilerle tanı konur.

5.3.3 Duygu Durum ve Kaygı Bozuklukları 16

5.3.4 Dil ve Konuşma Sorunları 17

Dil ve Konuşma Sorunları

Normal gelişim gösteren çocuklarla karşılaştırıldığında,

zihinsel yetersizliği olan çocukların zayıf dil

becerilerine sahip oldukları görülür.

Zihinsel gelişme geriliği olan çocuklar normal yaşıtlarına göre daha kısa ve daha basit

cümleler kurarlar.

Soyut kavramlar yeterince gelişmediği için somut

terimleri daha fazla kullanırlar.

5.3.4 Dil ve Konuşma Sorunları 18

Konuşma ve dil sorunları zihinsel yetersizliğin derecesine göre artış

göstermektedir, toplam görülme sıklığının %50

civarında olduğu bildirilmektedir.

Zihinsel yetersizliği olan çocukların yarısından

fazlasının konuşma ve dil terapisine gereksinimi

vardır.

5.3.4 Dil ve Konuşma Sorunları 19