5.Sınıf5.Sınıffen bilgisi dersifen bilgisi dersi

sunusu sunusu Besin nedir?Besin nedir?

Vücudumuzun yaşamını Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi ve devam ettirebilmesi ve büyüyebilmesi için büyüyebilmesi için yediğimiz yiyecek ve yediğimiz yiyecek ve içeceklere içeceklere besinbesin denir. denir.

Beslenme Beslenme nedir?nedir?

Besinlerin vücuda alınması Besinlerin vücuda alınması işine işine beslenmebeslenme denir. denir.

Yeterli ve Yeterli ve dengeli dengeli

beslenme beslenme nedir?nedir?

Vücudumuzun yaşamını Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi ve devam ettirebilmesi ve büyüyebilmesi için büyüyebilmesi için her her besinden yeteri kadarbesinden yeteri kadar alınmasına alınmasına dengeli dengeli beslenmebeslenme denir. denir.

Kaynaklarına Kaynaklarına göre besinler göre besinler

nelerdir?nelerdir?

Kaynaklarına göre Kaynaklarına göre besinler;besinler;

•Hayvansal BesinlerHayvansal Besinler

•Bitkisel BesinlerBitkisel Besinler

olmak üzere ikiye ayrılır.olmak üzere ikiye ayrılır.

Hayvansal Hayvansal besinler besinler nelerdir?nelerdir?

Bitkisel besinler Bitkisel besinler nelerdir?nelerdir?

Meyveler Meyveler nelerdir?nelerdir?

Sebzeler Sebzeler nelerdir?nelerdir?

İşlevlerine İşlevlerine göre göre göre göre besinler besinler nelerdir?nelerdir?

Yapıcı ve onarıcı besinlerYapıcı ve onarıcı besinlerEnerji veren besinlerEnerji veren besinlerDüzenleyici besinlerDüzenleyici besinler

Yapıcı ve onarıcı Yapıcı ve onarıcı besinler nelerdir?besinler nelerdir?

Enerji verici Enerji verici besinler nelerdir?besinler nelerdir?

Düzenleyici Düzenleyici besinler nelerdir?besinler nelerdir?

İşlevlerine İşlevlerine göre göre göre göre

besinleri bir besinleri bir arada arada

inceleyelim.inceleyelim.

Vitaminlerin Vitaminlerin bulunduğu bulunduğu besinler ve besinler ve vücuttaki vücuttaki

fonksiyonları fonksiyonları nelerdir? nelerdir?

D vitamini D vitamini eksikliğinde hangi eksikliğinde hangi hastalık görülür? hastalık görülür?

RaşitizmRaşitizm

Bir besinde Bir besinde karbonhidrat karbonhidrat

olduğunu nasıl olduğunu nasıl anlarız? anlarız?

Besinin üzerine Besinin üzerine tentürdiyot ya da iyot tentürdiyot ya da iyot

çözeltisi dökeriz. çözeltisi dökeriz. Rengi Rengi koyu mavikoyu mavi ya ya da siyaha yakın bir da siyaha yakın bir

renk olursa renk olursa karbonhidrat içeriyor karbonhidrat içeriyor

demektir.demektir.

Bir besinde Bir besinde protein olduğunu protein olduğunu

nasıl anlarız? nasıl anlarız?

Besinin üzerine Besinin üzerine tentürdiyot ya da iyot tentürdiyot ya da iyot

çözeltisi dökeriz. çözeltisi dökeriz. Rengi Rengi sarıyasarıya

dönüşürse protein dönüşürse protein içeriyor demektir.içeriyor demektir.

Bir besinde yağ Bir besinde yağ olduğunu nasıl olduğunu nasıl

anlarız? anlarız?

Besini kağıt üzerine Besini kağıt üzerine sürteriz. Kağıt ışığa sürteriz. Kağıt ışığa

tutulduğunda tutulduğunda şeffafşeffaf gözüküyorsa yağ gözüküyorsa yağ içeriyor demektir.içeriyor demektir.

Sağlıklı Sağlıklı Beslenme Beslenme PiramidiPiramidi

Beslenme piramidi 5 ana besin Beslenme piramidi 5 ana besin grubunu içerir. Piramit en altta grubunu içerir. Piramit en altta yer alan ve sıklıkla tüketilmesi yer alan ve sıklıkla tüketilmesi gereken karbonhidratlarla başlar gereken karbonhidratlarla başlar ve daha az tüketilmesi gereken ve daha az tüketilmesi gereken gıdalara doğru gider. gıdalara doğru gider. Bu besin Bu besin grupları karbonhidratlar, grupları karbonhidratlar, mineraller, proteinler, yağ ve mineraller, proteinler, yağ ve şekerdir. şekerdir. Beslenme piramidi Beslenme piramidi gıdaların doğru seçimi için gıdaların doğru seçimi için rehberiniz olmalıdır.rehberiniz olmalıdır.

KarbonhidratlKarbonhidratlarar::

•Alt grupta yer Alt grupta yer alan ve sıklıkla alan ve sıklıkla tüketilmesi tüketilmesi gereken gereken gıdalardır. gıdalardır. Karbonhidratlar Karbonhidratlar pirinç, bulgur, pirinç, bulgur, makarna gibi makarna gibi tahıllardır.tahıllardır.

Mineraller:Mineraller:•Sağlıklı yaşam için gereklidir. Sağlıklı yaşam için gereklidir.

Mineraller Mineraller (kalsiyum, bakır, iyot, (kalsiyum, bakır, iyot, demir, çinko vb.)demir, çinko vb.) sebze    ve sebze    ve meyvelerde bulunur, hücre meyvelerde bulunur, hücre korunması ve sağlıklı diş, kemik, korunması ve sağlıklı diş, kemik, cilt yapısı için önemlidir. cilt yapısı için önemlidir. Mineraller   ayrıca kalp ritmi, kan Mineraller   ayrıca kalp ritmi, kan basıncı, vücuttaki sıvı dengesi gibi basıncı, vücuttaki sıvı dengesi gibi daha birçok düzenleyici daha birçok düzenleyici fonksiyonlarda rol oynar.fonksiyonlarda rol oynar.

Proteinler:Proteinler:

•Vücudun en etkili kalori Vücudun en etkili kalori yakıcı bölümü olan kas yakıcı bölümü olan kas dokusunu güçlendirmek dokusunu güçlendirmek açısından çok önemlidir. açısından çok önemlidir. Protein ette, süt ürünlerinde Protein ette, süt ürünlerinde ve daha az olarak hububat  ve daha az olarak hububat  ürünlerinde bulunmaktadır. ürünlerinde bulunmaktadır.

Yağ-şeker: Yağ-şeker: •Yağ veYağ ve şeker, çok az tüketilmesi şeker, çok az tüketilmesi

gereken gıdalardır fakat A, D, E gereken gıdalardır fakat A, D, E ve K vitaminleri gibi vücudumuz ve K vitaminleri gibi vücudumuz için önemli vitaminleri taşıma için önemli vitaminleri taşıma görevi yaptıklarından dolayı görevi yaptıklarından dolayı sağlığımız için yenilmesi de çok sağlığımız için yenilmesi de çok önemlidir. Sıvı ve katı yağlar, önemlidir. Sıvı ve katı yağlar, şeker ve tatlılar bu grupta yer şeker ve tatlılar bu grupta yer alır.alır.

BESİNLERİN BESİNLERİN SİNDİRİMİSİNDİRİMİ

Sindirim nedir?Sindirim nedir?

Aldığımız Aldığımız besinlerin besinlerin

vücudumuza vücudumuza yararlı hale yararlı hale

gelerek kana gelerek kana karışmasına karışmasına

sindirimsindirim denir. denir.

Sindirim sistemi Sindirim sistemi nedir?nedir?

Aldığımız Aldığımız besinlerin besinlerin

vücudumuza vücudumuza yararlı hale yararlı hale

gelmesini sağlayan gelmesini sağlayan sisteme sisteme sindirim sindirim

sistemi sistemi denir.denir.

Sindirim sistemi Sindirim sistemi kaç bölümdür?kaç bölümdür?

Sindirim sistemi Sindirim sistemi iki bölümdür.iki bölümdür.

1. Sindirim 1. Sindirim borusuborusu2. Sindirim bezleri2. Sindirim bezleri

Sindirim borusuSindirim borusu

Sindirim borusu Sindirim borusu sırasıyla sırasıyla

aşağıdakilerden aşağıdakilerden oluşur.oluşur.

AğızAğız

YutakYutak

Yemek borusuYemek borusu

MideMide

On iki parmak bağırsağıOn iki parmak bağırsağı

İnce bağırsakİnce bağırsak

Kalın bağırsakKalın bağırsak

AnüsAnüs

AĞIZAĞIZ

Ağızda dil ve Ağızda dil ve dişler bulunur.dişler bulunur.

Ağzın yapısı Ağzın yapısı ve dişlerve dişler

DişlerDişler

Dişin YapısıDişin Yapısı

Dişlerin Dişlerin görevlerigörevleri

4 tane üstte 4 tane 4 tane üstte 4 tane altta olmak üzere 8 altta olmak üzere 8 tanedir.tanedir.

Besinleri kesip Besinleri kesip koparmaya yarar.koparmaya yarar.

Kesici DişlerKesici Dişler

2 tane üstte 2 tane 2 tane üstte 2 tane altta olmak üzere 4 altta olmak üzere 4 tanedir.tanedir.

Besinleri koparmaya Besinleri koparmaya yarar.yarar.

Köpek DişleriKöpek Dişleri

10 tane üstte 10 10 tane üstte 10 tane altta olmak üzere tane altta olmak üzere 20 tanedir.20 tanedir.

Besinleri parçalayıp Besinleri parçalayıp öğütmeye yarar.öğütmeye yarar.

Azı DişleriAzı Dişleri

Dilimiz önden Dilimiz önden arkaya doğru arkaya doğru sırasıyla tatlı, sırasıyla tatlı, tuzlu, ekşi ve tuzlu, ekşi ve acıyı hisseder.acıyı hisseder.

DilDil

YutakYutak

Ağızdan sonra gelen huni Ağızdan sonra gelen huni gibi boşluk yutaktır.gibi boşluk yutaktır.

Yemek BorusuYemek Borusu

Yutakla mide arasında 25 cm Yutakla mide arasında 25 cm uzunluğunda bir borudur.uzunluğunda bir borudur.

MideMide

Çeperlerinde beyaz kaslar bulunan bir Çeperlerinde beyaz kaslar bulunan bir torbadır. Çok yönlü kasılıp torbadır. Çok yönlü kasılıp

gevşeyebilir. İsteğimiz dışında çalışır.gevşeyebilir. İsteğimiz dışında çalışır.

İnce Bağırsakİnce Bağırsak

7 m. Uzunluğundadır. Mideden sonra 7 m. Uzunluğundadır. Mideden sonra gelen ilk bölümüne onikiparmak gelen ilk bölümüne onikiparmak

bağırsağı denir. İç yüzeyi kadife gibi bağırsağı denir. İç yüzeyi kadife gibi tüylüdür. Bu tüylere tümör denir. Bu tüylüdür. Bu tüylere tümör denir. Bu tümörler besinlerin kana geçmesini tümörler besinlerin kana geçmesini

sağlar.sağlar.

Kalın BağırsakKalın Bağırsak

1,5 m. Uzunluğundadır. İnce bağırsak ile 1,5 m. Uzunluğundadır. İnce bağırsak ile birleştiği yerde parmak gibi bir uzantı birleştiği yerde parmak gibi bir uzantı

vardır. Buna apandis denir. vardır. Buna apandis denir. Mikroplanınca apandisit hastalığı oluşur.Mikroplanınca apandisit hastalığı oluşur.

AnüsAnüs

Kalın bağırsağın dışarıya Kalın bağırsağın dışarıya açıldığı yere anüs denir.açıldığı yere anüs denir.

Sindirim bezleriSindirim bezleri

nelerdir?nelerdir?

Tükürük bezleriTükürük bezleri

Dil altı, çene altı ve Dil altı, çene altı ve kulak altında olmak kulak altında olmak

üzere 3 çifttirler. üzere 3 çifttirler. Salgıladığı sıvıyı ağız Salgıladığı sıvıyı ağız boşluğuna aktarırlar.boşluğuna aktarırlar.

Mide salgı bezleriMide salgı bezleri

Midenin iç Midenin iç çeperinde çeperinde bulunurlar. bulunurlar.

Salgılarını mideye Salgılarını mideye akıtırlar.akıtırlar.

KaraciğerKaraciğer

Karın boşluğunun sağ Karın boşluğunun sağ üst tarafındadır. üst tarafındadır.

Karaciğer öd ( safra ) Karaciğer öd ( safra ) suyunu salgılar. Safra suyunu salgılar. Safra

suyu onikiparmak suyu onikiparmak bağırsağına akıtılır.bağırsağına akıtılır.

PankreasPankreas

Midenin altında Midenin altında bulunur. Pankreas bulunur. Pankreas özsuyunu salgılar. özsuyunu salgılar.

Salgısını onikiparmak Salgısını onikiparmak bağırsağına akıtır.bağırsağına akıtır.

Besinler Besinler kana ince kana ince bağırsakta bağırsakta

karışır.karışır.

17. Yüzyılda 17. Yüzyılda Persliler Persliler

tarafından tarafından çizilmiş bir çizilmiş bir

sindirim sistemisindirim sistemi

E-mail:E-mail:mustafaerarslan34@gmail.commustafaerarslan34@gmail.com

Web site:Web site:

www.karlitepe.k12.trwww.karlitepe.k12.tr

www.satranckulubu.azbuz.comwww.satranckulubu.azbuz.com