5 Λεπτά έφηβος – 5 5 Λεπτά έφηβος – 5 minutes minutes teenagersteenagers

Ερευνητική εργασία Β’ ΛυκείουΕρευνητική εργασία Β’ ΛυκείουΣχ.έτος 2013-2014Σχ.έτος 2013-2014

Υπεύθυνες καθηγήτριες : Αδαμίδου Αικατερίνη, Πολίτου : Αδαμίδου Αικατερίνη, Πολίτου Μαρία Μαρία

Συμμετέχοντες μαθητέςΣυμμετέχοντες μαθητές : Αντωνίου Αικατερίνη, : Αντωνίου Αικατερίνη, Βακαλούμη Ελευθερία, Βουλκίδου Μαρία, Γιουρτσίδου Βακαλούμη Ελευθερία, Βουλκίδου Μαρία, Γιουρτσίδου Ελένη, Ιωαννίδου Ειρήνη, Καλλίνη Ερατώ, Καραγιάννη Ελένη, Ιωαννίδου Ειρήνη, Καλλίνη Ερατώ, Καραγιάννη

Βασιλική, Κουρεμένου Βασιλική, Κουρεμένου Χρυσούλα, Λάμνια Μαρία- Μαγδαληνή, Λανταβός Χρυσούλα, Λάμνια Μαρία- Μαγδαληνή, Λανταβός

Παναγιώτης,Παναγιώτης, Μέτα Άντζελα, Μητρόπουλος Αλέξανδρος,Μέτα Άντζελα, Μητρόπουλος Αλέξανδρος,

Ντιακάκη Μαρία,Παζαρλόγλου Θεόδωρος, Προκοπάκης Ντιακάκη Μαρία,Παζαρλόγλου Θεόδωρος, Προκοπάκης Αθανάσιος, Αθανάσιος,

Σαμαρά Μαρία, Χατζηασεμίδου Σταυρούλα- Μαργαρίτα, Σαμαρά Μαρία, Χατζηασεμίδου Σταυρούλα- Μαργαρίτα, Χατζημιμίκου ΑλεξάνδραΧατζημιμίκου Αλεξάνδρα

Στόχοι της έρευναςΣτόχοι της έρευνας

Διερεύνηση των ποικίλων προβλημάτων που προκύπτουν Διερεύνηση των ποικίλων προβλημάτων που προκύπτουν κατά την διάρκεια της εφηβικής ηλικίας όπως κατά την διάρκεια της εφηβικής ηλικίας όπως ::

το το άγχος των Πανελλαδικών εξετάσεων και η επιλογή άγχος των Πανελλαδικών εξετάσεων και η επιλογή του του

επαγγέλματοςεπαγγέλματος η αλλαγή της συμπεριφοράς των εφήβων προς τους η αλλαγή της συμπεριφοράς των εφήβων προς τους

γονείς τουςγονείς τους η τάση τους για ανεξαρτησία και η παραβατική η τάση τους για ανεξαρτησία και η παραβατική

συμπεριφοράσυμπεριφορά οι σχέσεις τους με το άλλο φύλλο οι σχέσεις τους με το άλλο φύλλο ο εθισμός των εξαρτήσεωνο εθισμός των εξαρτήσεων

Εισαγωγή / Το πρόβλημαΕισαγωγή / Το πρόβλημα

Κριτήρια επιλογής επαγγέλματοςΚριτήρια επιλογής επαγγέλματος Προβλήματα που προκύπτουν κατά την διάρκεια Προβλήματα που προκύπτουν κατά την διάρκεια

της σχολικής ζωής και ο αντίκτυπος αυτών στην της σχολικής ζωής και ο αντίκτυπος αυτών στην ψυχολογία των εφήβωνψυχολογία των εφήβων

Άγχος που προκαλείται από τις Πανελλαδικές Άγχος που προκαλείται από τις Πανελλαδικές εξετάσεις και η διαχείριση τουεξετάσεις και η διαχείριση του

Σχέσεις μεταξύ εφήβων και γονέων και που Σχέσεις μεταξύ εφήβων και γονέων και που μπορούν να οδηγηθούν οι σχέσεις αυτές ανάλογα μπορούν να οδηγηθούν οι σχέσεις αυτές ανάλογα με τις αντιδράσεις και των δύο πλευρώνμε τις αντιδράσεις και των δύο πλευρών

Εισαγωγή / Το πρόβλημαΕισαγωγή / Το πρόβλημα

Σχέσεις εφήβων με την κοινωνία, με φίλους , με Σχέσεις εφήβων με την κοινωνία, με φίλους , με οικογένεια ερωτικές σχέσειςοικογένεια ερωτικές σχέσεις

Ψυχοσύνθεση εφήβωνΨυχοσύνθεση εφήβων Οι αιτίες που οδηγούνται οι έφηβοι στις Οι αιτίες που οδηγούνται οι έφηβοι στις

εξαρτήσεις (αλκοόλ, ναρκωτικά, διαδίκτυο)εξαρτήσεις (αλκοόλ, ναρκωτικά, διαδίκτυο) Ο τρόπος αντιμετώπισης των εξαρτήσεωνΟ τρόπος αντιμετώπισης των εξαρτήσεων

Ερευνητικά ερωτήματαΕρευνητικά ερωτήματα

Τι επηρεάζει τις σχέσεις των εφήβων και τι Τι επηρεάζει τις σχέσεις των εφήβων και τι

αποζητούν από τις σχέσεις τουςαποζητούν από τις σχέσεις τους Πως σχετίζεται η βελτίωση των σχέσεων με την Πως σχετίζεται η βελτίωση των σχέσεων με την

αυτογνωσίααυτογνωσία Ποιες είναι οι εξαρτήσεις των νέων και ποιοι Ποιες είναι οι εξαρτήσεις των νέων και ποιοι

είναι οι λόγοι ώθησης στους εθισμούςείναι οι λόγοι ώθησης στους εθισμούς Ποιες οι συνέπειες των εξαρτήσεων και πως Ποιες οι συνέπειες των εξαρτήσεων και πως

μπορούν να αντιμετωπισθούνμπορούν να αντιμετωπισθούν

Ερευνητικά ερωτήματαΕρευνητικά ερωτήματα

Πως επιλέγουν οι νέοι επάγγελμαΠως επιλέγουν οι νέοι επάγγελμα Γιατί τους προκαλεί άγχος το σχολείο και το σύστημα των Γιατί τους προκαλεί άγχος το σχολείο και το σύστημα των

Πανελλαδικών εξετάσεων και πως σχετίζεται η Πανελλαδικών εξετάσεων και πως σχετίζεται η αυτογνωσία με την επιλογή του επαγγέλματος και την αυτογνωσία με την επιλογή του επαγγέλματος και την

σχολική επίδοσησχολική επίδοση Ποιες είναι οι σχέσεις εφήβων με τους γονείς τουςΠοιες είναι οι σχέσεις εφήβων με τους γονείς τους Ποια είναι τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν Ποια είναι τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν

οι έφηβοι και ποιος ο είναι ο ρόλος των γονέωνοι έφηβοι και ποιος ο είναι ο ρόλος των γονέων Πως οδηγούνται οι έφηβοι σε παραβατική Πως οδηγούνται οι έφηβοι σε παραβατική

συμπεριφοράσυμπεριφορά

Ανάπτυξη θεμάτων της έρευναςΑνάπτυξη θεμάτων της έρευνας

Επαγγελματικός προσανατολισμός - Επαγγελματικός προσανατολισμός - Πανελλαδικές εξετάσεις- Η διαχείριση του Πανελλαδικές εξετάσεις- Η διαχείριση του άγχους – Αυτογνωσίαάγχους – Αυτογνωσία

Έφηβοι και γονείς – Παραβατικές συμπεριφορέςΈφηβοι και γονείς – Παραβατικές συμπεριφορές Η ψυχοσύνθεση των νέων – Σχέσεις με Η ψυχοσύνθεση των νέων – Σχέσεις με

συνομηλίκουςσυνομηλίκους Εθισμοί και έφηβοιΕθισμοί και έφηβοι

Μεθοδολογία ΥλοποίησηςΜεθοδολογία Υλοποίησης

Διερευνητική μέθοδος - Βιβλιογραφική Διερευνητική μέθοδος - Βιβλιογραφική έρευνα στη βάση δεδομένων της έρευνα στη βάση δεδομένων της βιβλιοθήκης του τμήματος Ψυχολογίας βιβλιοθήκης του τμήματος Ψυχολογίας και του Παιδαγωγικούκαι του Παιδαγωγικού

τμήματος Α.Π.Θτμήματος Α.Π.Θ Ερμηνευτική μέθοδος - ανάλυση των Ερμηνευτική μέθοδος - ανάλυση των

πηγών για την επεξεργασία των πηγών και πηγών για την επεξεργασία των πηγών και την εξαγωγή των συμπερασμάτων της την εξαγωγή των συμπερασμάτων της βιβλιογραφικής έρευναςβιβλιογραφικής έρευνας

Επαγγελματικός Προσανατολισμός – Επαγγελματικός Προσανατολισμός – Πανελλαδικές Εξετάσεις – Άγχος - Πανελλαδικές Εξετάσεις – Άγχος -

ΑυτογνωσίαΑυτογνωσία

το επάγγελμα πρέπει να συμβαδίζει και με τις το επάγγελμα πρέπει να συμβαδίζει και με τις αρέσκειες και τις ικανότητες του υποψηφίουαρέσκειες και τις ικανότητες του υποψηφίου

οι πιθανότητες εισαγωγής στη τριτοβάθμια οι πιθανότητες εισαγωγής στη τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από τον εκπαίδευση δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από τον υποψήφιο αλλά από το κοινωνικό και οικονομικό υποψήφιο αλλά από το κοινωνικό και οικονομικό του πλαίσιοτου πλαίσιο

ο βασικός παράγοντας πρόκλησης άγχους είναι το ο βασικός παράγοντας πρόκλησης άγχους είναι το σχολείο και το εξεταστικοκεντρικό σύστημά τουσχολείο και το εξεταστικοκεντρικό σύστημά του

μέσα από τη σχολική του εμπειρία ο μαθητής μέσα από τη σχολική του εμπειρία ο μαθητής διαμορφώνει την προσωπικότητά τουδιαμορφώνει την προσωπικότητά του

Άτομα με αυτοεκτίμησηΆτομα με αυτοεκτίμηση Άτομα Άτομα χωρίς χωρίς αυτοεκτίμησηαυτοεκτίμηση Καλύτερη σχολική Καλύτερη σχολική

επίδοσηεπίδοση Λιγότερο άγχοςΛιγότερο άγχος ΚοινωνικότηταΚοινωνικότητα ΑνεξαρτητοποίησηΑνεξαρτητοποίηση

ΑνασφάλειαΑνασφάλεια ΑρνητικότηταΑρνητικότητα Επιθετικές τάσειςΕπιθετικές τάσεις Κρίσεις Κρίσεις

άγχους/πανικούάγχους/πανικού

Σχέσεις γονέων-εφήβωνΣχέσεις γονέων-εφήβων

Ο έφηβος:Ο έφηβος: Γίνεται αλαζονικόςΓίνεται αλαζονικός Απομακρύνεται από τους γονείςΑπομακρύνεται από τους γονείς Αρχίζει φανερά να τους αμφισβητείΑρχίζει φανερά να τους αμφισβητεί

Οι γονείς:Οι γονείς: Νιώθουν «ένοχοι» γιατί δεν έχουν τον έλεγχοΝιώθουν «ένοχοι» γιατί δεν έχουν τον έλεγχο Προσπαθούν να γίνουν οι «τέλειοι» γονείς Προσπαθούν να γίνουν οι «τέλειοι» γονείς

υιοθετώντας ακραίες ή διφορούμενες στάσειςυιοθετώντας ακραίες ή διφορούμενες στάσεις

Ψυχολογικά προβλήματα εφήβων Ψυχολογικά προβλήματα εφήβων (κατάθλιψη) και ρόλος γονέων(κατάθλιψη) και ρόλος γονέων

Σημασία έχει να υπάρχει ένα περιβάλλον όπου ο Σημασία έχει να υπάρχει ένα περιβάλλον όπου ο έφηβοςέφηβος

να νιώθει πωςνα νιώθει πως μπορεί να εμπιστευθεί τις σκέψεις του και τα μπορεί να εμπιστευθεί τις σκέψεις του και τα

συναισθήματά τουσυναισθήματά του να είναι κάποιος εκεί να τον ακούσει και όχι να να είναι κάποιος εκεί να τον ακούσει και όχι να

τον κρίνειτον κρίνει

Ρόλος γονέωνΡόλος γονέων να τους παρέχουν υποστήριξη και συμπαράστασηνα τους παρέχουν υποστήριξη και συμπαράσταση

Ανεξαρτησία των εφήβων και Ανεξαρτησία των εφήβων και παραβατική συμπεριφοράπαραβατική συμπεριφορά

Αλλαγές στη συμπεριφορά του εφήβου όπωςΑλλαγές στη συμπεριφορά του εφήβου όπως:: τα ψέματατα ψέματα η παραμέληση των σχολικών καθηκόντωνη παραμέληση των σχολικών καθηκόντων οι συναναστροφές με άτομα που οι έφηβοι αποκρύπτουν οι συναναστροφές με άτομα που οι έφηβοι αποκρύπτουν

από τους γονείςαπό τους γονείς Αποτελούν συχνά ενδείξεις για εμπλοκή σε παραβατικές Αποτελούν συχνά ενδείξεις για εμπλοκή σε παραβατικές

συμπεριφορέςσυμπεριφορέςΟι γονείς χρειάζεταιΟι γονείς χρειάζεται να προσεγγίσουν τον έφηβο με σεβασμό και κατανόηση και να προσεγγίσουν τον έφηβο με σεβασμό και κατανόηση και

να προσπαθήσουν να καταλάβουν τα αίτια που οδήγησαν να προσπαθήσουν να καταλάβουν τα αίτια που οδήγησαν στη συγκεκριμένη συμπεριφοράστη συγκεκριμένη συμπεριφορά

Να θέσουν σαφή όρια για το τι θεωρούν αποδεκτό ή μηΝα θέσουν σαφή όρια για το τι θεωρούν αποδεκτό ή μη

Οι σχέσεις των εφήβων και η Οι σχέσεις των εφήβων και η ψυχοσύνθεσή τουςψυχοσύνθεσή τους

Σχέσεις με φίλουςΣχέσεις με φίλους Έκφραση συναισθημάτων και σκέψεωνΈκφραση συναισθημάτων και σκέψεων ΨυχαγωγίαΨυχαγωγία Λήψη συμβουλώνΛήψη συμβουλών Διαμόρφωση προσωπικότηταςΔιαμόρφωση προσωπικότητας

ΓενικάΓενικά:: αλληλεπίδραση αλληλεπίδραση

Σχέσεις με φίλουςΣχέσεις με φίλους

Εντάσεις:Εντάσεις:- Διαφορά χαρακτήρωνΔιαφορά χαρακτήρων- ΑντιζηλίεςΑντιζηλίες- Διαφωνίες με τους γονείςΔιαφωνίες με τους γονείς- Ερωτική απογοήτευσηΕρωτική απογοήτευση- ΑνταγωνισμοίΑνταγωνισμοί- Σχολικός εκφοβισμόςΣχολικός εκφοβισμός ((bullying) bullying) - Έλλειψη αυτοκριτικήςΈλλειψη αυτοκριτικής- Ανησυχίες επαγγελματικής αποκατάστασηςΑνησυχίες επαγγελματικής αποκατάστασης- Άγχος και φοβίες για τη σχολική επίδοσηΆγχος και φοβίες για τη σχολική επίδοση

Ερωτικές ΣχέσειςΕρωτικές Σχέσεις

Αύξηση σεξουαλικότηταςΑύξηση σεξουαλικότητας- - Επιρροές:Επιρροές:- ΜΜΕΜΜΕ- ΦίλοιΦίλοι→ Έλλειψη επικοινωνίας με τους γονείςΈλλειψη επικοινωνίας με τους γονείςΛύση:Λύση: Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση Αγόρια: απογοήτευση, έλλειψη συναισθήματοςΑγόρια: απογοήτευση, έλλειψη συναισθήματος Κορίτσια: φόβος, ντροπή, ρομαντισμός Κορίτσια: φόβος, ντροπή, ρομαντισμός Σεξ: μυστικοπάθεια, ανησυχίαΣεξ: μυστικοπάθεια, ανησυχία• Διαμόρφωση σεξουαλικής ταυτότηταςΔιαμόρφωση σεξουαλικής ταυτότητας

Ψυχοσύνθεση ΕφήβωνΨυχοσύνθεση Εφήβων

Καλλιέργεια αμφισβήτησης των γεγονότων και Καλλιέργεια αμφισβήτησης των γεγονότων και γονέωνγονέων

Αναζήτηση εναλλακτικών πηγών επιβεβαίωσηςΑναζήτηση εναλλακτικών πηγών επιβεβαίωσης Άσκηση κριτικής (εμβάθυνση στα αίτια)Άσκηση κριτικής (εμβάθυνση στα αίτια) Γενικά:Γενικά: Πολύπλευρη αντιμετώπιση της Πολύπλευρη αντιμετώπιση της

πραγματικότηταςπραγματικότητας Προετοιμασία ωρίμασης της γνωστικής και Προετοιμασία ωρίμασης της γνωστικής και

ηθικής σκέψηςηθικής σκέψης

Εθισμοί στην εφηβείαΕθισμοί στην εφηβεία

Κάπνισμα - Κάπνισμα - Γιατί καπνίζουν οι νέοι Σύμφωνα με έρευνα οι ακόλουθοι παράγοντες καθορίζουν την αιτία που οι νέοι αρχίζουν το κάπνισμα : Κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον    Αποδοχή από τους συνομηλίκους και την παρέα  Διαχείριση άγχους και πίεσης Επιθετική διαφήμιση από τις εταιρίες που

παράγουν προϊόντα καπνού

Τρόποι διακοπής του καπνίσματος

Η παροχή σύντομης συμβουλευτικής παρακίνησης από τους επαγγελματίες υγείας

Η χορήγηση υλικού αυτοβοήθειας

Η συνέντευξη παροχής κινήτρων

Η φαρμακοθεραπεία

ΑλκοόλΑλκοόλ

Γιατί πίνουν οι νέοι

Οι λόγοι για τους οποίους οι νέοι καταναλώνουν αλκοόλ είναι διάφοροι:

Κοινωνικοί παράγοντες Διασκέδαση Χαλάρωση και ευκολότερη ενσωμάτωση στην παρέα Μίμηση των ενηλίκων Από περιέργεια Ψυχολογικοί παράγοντες Γιατί έχουν υποστεί κακοποίηση από το οικογενειακό τους

περιβάλλον Γιατί έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση Γιατί πάσχουν από μετατραυματικό στρες λόγω βίωσης

σοβαρών τραυματικών γεγονότων

Ο έφηβος που πίνειΟ έφηβος που πίνει

Κουράζεται και αρρωσταίνει πιο εύκολα Συμπεριφέρεται ανεύθυνα και μειώνεται τη σχολική

απόδοση, η ικανότητα απορρόφησης της γνώσης και η συγκέντρωση

προκαλεί ευερεθιστότητα, εχθρικότητα και επιθετικότητα

Συχνά καπνίζει Μπορεί να έχει ενδείξεις κατάθλιψης Αξίζει να σημειωθεί ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ στις ηλικίες αυτές αυξάνει τον κίνδυνο πειραματισμού και με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες

Ναρκωτικά Γιατί οι έφηβοι παίρνουν ναρκωτικά

Η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρησή τους από ένα άτομο

σπάνια είναι αποτέλεσμα ενός μόνο παράγοντα Για να γίνουν αρεστοί στους συνομηλίκους τους,

να νιώσουν αποδεκτοί από αυτούς και να ενσωματωθούν στην παρέα τους

Για να ξεχαστούν από προβλήματα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, την πίεση του σχολείου ή ακόμα και από προσωπικές τους ανησυχίες

Από περιέργεια ή αντίδραση

ΔιαδίκτυοΔιαδίκτυο

Αίτια εμφάνισης του φαινομένου H ικανότητα του διαδικτύου να καλύψει

συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες ενός ατόμου.

O έφηβος μπορεί να ενσαρκώσει διαφορετικούς ρόλους ή να υιοθετήσει διαφορετικές ταυτότητες ανάλογα με την εκάστοτε διαδικτυακή εμπειρία.

H υπερπροστατευτικότητα των γονέων και τα χαμηλά επίπεδα φροντίδας

Aποτέλεσμα άλλων ψυχικών διαταραχών

Πρόληψη και αντιμετώπισηΠρόληψη και αντιμετώπιση

Θεραπεία Συμβουλευτική παρέμβαση στον έφηβο και στην

οικογένεια.

Ειδικό εξατομικευμένο πρόγραμμα περιορισμού της υπερβολικής χρήσης.

Εκμάθησης ενός ορθολογικότερου τρόπου χρήσης των νέων τεχνολογιών από τον έφηβο.

Φαρμακοθεραπεία.

ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα

Ο βασικός παράγοντας πρόκλησης άγχους είναι Ο βασικός παράγοντας πρόκλησης άγχους είναι το σχολείο και το εξεταστικοκεντρικό σύστημά το σχολείο και το εξεταστικοκεντρικό σύστημά του. Οι γονείς οφείλουν να παρέχουν υποστήριξη του. Οι γονείς οφείλουν να παρέχουν υποστήριξη στα παιδιά τους σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που στα παιδιά τους σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διαβαίνουν. διαβαίνουν.

Τέλος, μέσα από τη σχολική του εμπειρία ο Τέλος, μέσα από τη σχολική του εμπειρία ο μαθητής διαμορφώνει την προσωπικότητά του μαθητής διαμορφώνει την προσωπικότητά του και μέσα από το κοινωνικό του περίγυρο έρχεται και μέσα από το κοινωνικό του περίγυρο έρχεται σε επαφή με τον εαυτό του και τελικά τον σε επαφή με τον εαυτό του και τελικά τον γνωρίζει, αναπτύσσοντας έτσι είτε μια θετική γνωρίζει, αναπτύσσοντας έτσι είτε μια θετική είτε μια αρνητική άποψη για τον ίδιο.είτε μια αρνητική άποψη για τον ίδιο.

ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα

Ο σημαντικότερος παράγοντας για την αποτροπή των Ο σημαντικότερος παράγοντας για την αποτροπή των εφήβων από τη χρήση των εξαρτήσεων είναι η ενεργή εφήβων από τη χρήση των εξαρτήσεων είναι η ενεργή παρουσία των γονέων στη ζωή των παιδιών τους. Η παρουσία των γονέων στη ζωή των παιδιών τους. Η καλλιέργεια ενός υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος για καλλιέργεια ενός υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος για τα παιδιά παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο αφού είναι σχεδόν τα παιδιά παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο αφού είναι σχεδόν σίγουρο ότι  θα εκτεθούν σε τσιγάρο , αλκοόλ και σίγουρο ότι  θα εκτεθούν σε τσιγάρο , αλκοόλ και ναρκωτικά είτε στο χώρο του σχολείου είτε από ναρκωτικά είτε στο χώρο του σχολείου είτε από συνομηλίκους και γνωστούς εκτός σχολείου.συνομηλίκους και γνωστούς εκτός σχολείου.

Βασική προϋπόθεση για να μειωθεί ο κίνδυνος εμπλοκής Βασική προϋπόθεση για να μειωθεί ο κίνδυνος εμπλοκής ενός παιδιού με τα ναρκωτικά είναι η επικοινωνία. Στην ενός παιδιού με τα ναρκωτικά είναι η επικοινωνία. Στην ηλικία των 10-12 ετών είναι καλό να ξεκινήσει ένας ηλικία των 10-12 ετών είναι καλό να ξεκινήσει ένας πρώτος διάλογος σχετικά με τους κινδύνους και τις πρώτος διάλογος σχετικά με τους κινδύνους και τις επιπτώσεις έτσι ώστε να προληφθεί η εμφάνιση του επιπτώσεις έτσι ώστε να προληφθεί η εμφάνιση του προβλήματος.προβλήματος.

ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα

Για τον έφηβο κρίνεται απαραίτητη η παρουσία Για τον έφηβο κρίνεται απαραίτητη η παρουσία φίλων, αφού μέσα από την συναναστροφή του με φίλων, αφού μέσα από την συναναστροφή του με αυτούς του ολοκληρώνεται σαν άτομο, αυτούς του ολοκληρώνεται σαν άτομο, διαμορφώνει σημαντικό μέρος της διαμορφώνει σημαντικό μέρος της προσωπικότητάς του. προσωπικότητάς του.

Οι καταβολές ενός εφήβου, καθώς επίσης και το Οι καταβολές ενός εφήβου, καθώς επίσης και το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται και διαμορφώνεται είναι αναπτύσσεται και διαμορφώνεται είναι καταλυτικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην καταλυτικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην διαφοροποίηση των νεανικών χαρακτήρωνδιαφοροποίηση των νεανικών χαρακτήρων. .