5. blootst. med. beeldvorm nl + int. , stoop

1 Blootstelling bij Medische Beeldvorming10 december 2010 Paul Stoop, RIVM

1

Blootstelling bij Medische Beeldvorming

In Nederland en Internationaal

Blootstelling bij Medische Beeldvorming10 december 2010 Paul Stoop, RIVM

2 Blootstelling bij Medische Beeldvorming2

Wat is het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

• Kennisinstituut van de overheid voor

Volksgezondheid en Milieu

• Ruim 20 centra en laboratoria met 1.500 medewerkers● Opdrachtgevers: VWS, VROM, LNV, Europese Unie, Verenigde

Naties, WHO● Honderden rapporten en adviezen op jaarbasis


33

www.RIVM.nl/IMS


44

Wat is het IMS?

www.rivm.nl/ims

Informatiesysteem Medische Stralingstoepassingen

●De actuele digitale wegwijzer voor aard en omvang van medische stralingstoepassingen in Nederland.

●Presentatie van de blootstelling van de bevolking aan ioniserende straling door diagnostische en therapeutische verrichtingen.

●In opdracht van VWS, verankerd in EU en NL regelgeving


55

Richtlijn 97/43/Euratom

Artikel 12 Ramingen van bevolkingsdoses

De lidstaten zorgen ervoor dat de mate van verspreiding van de ramingen van de individuele doses bij medische blootstellingen als bedoeld in artikel 1, lid 2, wordt bepaald ten behoeve van de bevolking en de relevante referentiegroepen; een en ander geschiedt naar het inzicht van de betrokken lidstaat.


66

Besluit stralingsbeschermingHoofdstuk 6

Artikel 741. De ondernemer verstrekt aan Onze Minister gegevens die nodig zijn om het gemiddelde en de spreiding van de effectieve of equivalente dosis bij radiologische verrichtingen voor de bevolking en andere relevante referentiegroepen te kunnen schatten.

2. Onze Minister stelt regels ten aanzien van de verstrekking van de in het eerste lid bedoelde gegevens.


77

Average effective dose in the Netherlands

VS: 50%


88

Radiodiagnostiek / Radiologie● CREDIT: wat heb je er aan?


99

Origin of cancer: damage to DNA


1010

Radiologie● DEBET: “bijwerkingen”

● Stochastisch

● Kanttekening: dosis <> risico


1111

● Stralingsbescherming patienten: hoe doe je dat?

● Rechtvaardiging● Optimalisatie / Alara● Educatie, Awareness● Kwaliteitsborging, DRN


1212

Radiologie – Wat is mijn dosis?● Dokter?

● Stralingsdeskundige?

● Klinisch fysicus?

● Laborant?


1313

Radiologie – Wat is mijn dosis?● RIVM?

BevolkingPer verrichting iElk jaar a: Frequentie Ni (a)Ei grotendeels uit 2002!Formule: <E> = Somi Ni x Ei / |NL|


1414

Dosis per inwoner


15

Dosis CT

Bron: Demonstratieproject Patiëntendosimetrie (2002)


16

Dosis conventionele röntgen

Variatie (2002):● X-thorax (PA) 0,012 - 0,026 mSv● X-bekken (PA) 0,09 – 0,66 mSv


17

Trend in frequentie CT-verrichtingen

+ 7% / jaar2001-2009

{VS: 10% / a}


18

IAEA Smart Card/SmartRadTrack Project

● increasing number of diagnostic and interventional imaging procedures that an individual patient may undergo in few years or during a life time

● patients undergoing more than 10 CT scans in few years or even in a single year

● patients undergoing more than 5 interventional procedures

● cumulative effective dose exceeding 100 mSv and in some cases 1 Sv

● deterministic injuries of hair loss and skin injury from CT examination is a very recent phenomena that started to appear in 2005


1919

Radiologie● DEBET: “bijwerkingen”Deterministisch


20

Surveys in Europa

● Bron: EU radiation protection no. 154


21


2222

Dosisgegevens verouderd● Dosisgegevens verouderd, wat nu?

● VWS Akkoord!

● Verrassing! Nog een initiatief: CT-dosis (NCS, NvvR)


2323

Dosis survey● TASK FORCE:UMC St. Radboud:Mathias ProkopUMC Utrecht: Arnold SchilhamLUMC: Aart van der MolenRIVM Paul Stoop, Ischa de Waard

● Advies:NCSDutch Hospital DataIGZ, VWS


2424

Demo instellen scanbereik


2525

Aanvalsplan Dosissurvey

Stap 1: TURFWEKEN (12-25 april 2010, 21 ziekenhuizen)Top-20 CT

Stap 2: Pilot Vragenlijst dosis(1 oktober – 1 december 2010)

... aanpassen ...Vragenlijst definitief: Overige ~80 zkh

(1 feb – 1 juni 2011)

Stap 3: Feedback ziekenhuizen(eerste 21 individueel, OZ richtlijn /

veldstandaard NCS en/of RIVM)


2626

Stand van zaken: 12 november 2010● Turfweken groot succes: respons 20 / 21Resultaat:“Top 20 CT”: 23 CT Protocollen

● Vragenlijst pilot online 1 okt – 1 dec: Analyse


2727

Wat volgt:● Analyse, statistiek, uitwerken

rapporteren...


2828


2929

Radiodiagnostiek / Radiologie● Brainstormsessie Taskforce: ● Probleem:

CTG codes voor CT <#> “verrichting”

● Complicatie:

Opname!

Protocol?Onderzoek!

Indicatie?

DBC? CTG?


3030

Vragenlijst dosissurvey: 4 onderdelen● CT inventaris● CT-protocollen● X-conventioneel● Evaluatievragen

(alleen Pilot)


3131

Vragenlijst dosissurvey: 4 onderdelen● CT inventaris● CT-protocollen● X-conventioneel● Evaluatievragen

(alleen Pilot)


3232

Berekening patiëntdosis door röntgenstraling● Werkwijze:

– Meet hoeveelheid straling op patiënt– Vermenigvuldig met de weefselweegfactoren van aangestraalde

organen– Tel alle orgaandoses bij elkaar op patiëntdosis


3333

CT dosis● CT Scanner geeft maat voor hoeveelheid straling die een

“standaard patient” zou hebben gekregen als-ie dit onderzoek had gehad: CTDI [mGy]

● Voor patiëntdosis alleen nog de weefselweegfactoren voor de verschillende aangestraalde organen verwerken patiëntdosis [mSv]

● Als je voor verschillende scangebieden (hoofd, buik, etc) de berekende dosis (mSv) uitzet tegen CTDI x scanlengte krijg je een mooi lineair verband:

● E = CTDI x lengte x dosisconversiefactor of ● E = DLP x dosisconversiefactor


3434

CT-survey patiëntdosis (1)● Simpelste methode:

– Haal scanbereik en DLP uit survey– Gebruik dosisconversiefactoren uit literatuur– Dosis [mSv] = factor(anatomie) * DLP

Eur 16262 EN (1999) dosisconversiefactor

Scangebied [mSv/(mGy.cm)]

Hoofd 0.0023

Hals 0.0054

Thorax 0.017

Abdomen 0.015

Bekken 0.019


3535

CT-survey patiëntdosis (2)● Iets ingewikkeldere methode: Gebruik ImPACT dose calculator

– Match aangegeven scangebied (organen) met ImPACT fantoom– Gebruik parameters (CTDI, kV, collimatie) van survey– Bereken extra overranging dosis uit survey parameters (DLP, L)– Bereken Dosis [mSv]


3636


3737


3838

CT-survey patiëntdosis (3)● Erg ingewikkelde methode: Gebruik Monte Carlo simulaties:

– Simuleer de CT scan– Gebruik survey parameters: alles!– Lang wachten… dosis– Alleen te doen voor enkele scans

5. blootst. med. beeldvorm nl + int. , stoop

Documents