22

5. BÖLÜM: BULGULAR

Bu bölümde proje süresince belirlenmiş hedefler ışığında ulaşılan bulgulara yer verilmiştir.

Bulgular, yerleşik yabancılar ve halk kütüphaneleri olmak üzere iki farklı bölümde sunulmuştur.

5.1. Yerleşik Yabancılara Yönelik Bulgular

Yerleşik yabancılara yönelik elde edilen bulgular; demografik bulgular ve bilgi gereksinimlerine yönelik bulgular olarak iki grupta ele alınmıştır. 14 farklı Avrupa ülkesinden

katılımcıların ülkelere göre dağılımı aşağıdaki gibidir. Dağılıma göre; geribildirimlerin alındığı

yerleşik yabancıların ağırlıklı oranda İngiltere (%25), Norveç (%24), Almanya (%22),

Hollanda (%15) ve Danimarka (%14) vatandaşı olduğu görülmektedir (Grafik 8).

Grafik 8. Ülkelere Göre Katılımcıların Dağılımı

5.1.1. Demografik Bulgular

Projeye yönelik veri toplama aşamasında 519 yerleşik yabancıdan toplanan verilere göre,

katılımcıların %60,9’u erkek ve %31,1’inin kadın olduğu görülmektedir. Araştırma

katılımcılarının yaş ve cinsiyet dağılımlarına aşağıdaki grafikte yer verilmiştir. Ayrıca yaş

gruplarına yönelik dağılımlara bakıldığında katılımcıların; % 33,5’inin 60-69 yaş aralığında,

%30,4’ünün 50-59 yaş aralığında, %24,1’inin 40-49 yaş aralığında olduğu görülmektedir. Katılımcıların %11,9’u 70 yaş üzeri dilimde yer almıştır (Grafik 9). Yerleşik yabancıların yaş

cinsiyet dağılımlarını gösteren grafik katılımcılar arasında dengeli bir dağılım olduğunu

göstermektedir.

23

Grafik 9. Katılımcıların Yaş ve Cinsiyet Dağılımları

Araştırmaya katılan yerleşik yabancıların %91,5’i yılın tamamına yakın bir bölümünü

Antalya’da kendilerine ait bir mülkte geçirdiklerini belirtmişlerdir. %8,5’i ise turist vizesi ile

ülkede bulunduklarını belirtmişlerdir. %91,5’lik bölümün yıl içinde kalma sürelerine

bakıldığında katılımcılar; %46’sının 9 aydan uzun süre, %11’inin 6-9 ay arasında, %33’ünün 3-5 ay arasında ve %10’unun 3 aydan az kaldıkları görülmektedir (Grafik 10). Kalma süresi 3

aydan az olan katılımcıların %86’lık bölümü yerleşim türü tercihlerini olarak tanıdıklarına ait

evleri kiralamak olarak belirtmişlerdir.

Grafik 10. Katılımcıların Antalya’da Kalma Süreleri

24

Araştırmaya katılan yerleşik yabancıların Antalya’da yaşadıkları toplam süre göz önüne alındığında; %23,7’sinin 10 yıldan fazla süredir, %31,4’ünün 6-9 yıldır, %22,9’unun 3-5 yıldır

ve %22’sinin ise 1-2 yıldır yerleşik oldukları belirlenmiştir (Grafik 11). Katılımcıların 55,1

oranında 6-10 yıllık bir dönemde Antalya’da yaşadıkları görülmektedir.

Grafik 11. Katılımcıların Antalya’da Toplam Yaşam Süreleri

Katılımcıların Antalya’da toplam yaşam süreleri ile sürekli kalma süreleri arasında yapılan

karşılaştırmada her iki değer arasında tutarlılık olduğu, katılımcıların yaşadıkları süre önceye

gidiyorsa kalma sürelerinin de o kadar uzun olduğu gözlenmiştir (Grafik 12).

Grafik 12. Katılımcıların Antalya’ya Gelme ve Kalma Süreleri Arasında Karşılaştırma

25

Katılımcıların eğitim düzeylerine yönelik verilerde; %67,6’lık oranda lise mezunu oldukları görülmektedir. Yükseköğretimde lisans düzeyinde eğitim almış katılımcıların oranı %13,1 ve

lisansüstü eğitim almış katılımcıların oranının ise %18,5’tir. Bu soruya cevap veren

katılımcılar toplamda 0,8 oranında ilk-orta okul mezunu olduklarını belirtmişlerdir (Grafik 13).

Grafik 13. Katılımcıların Eğitim Düzeyleri

Araştırma katılımcılarının Türkçe bilgi düzeylerine yönelik sorulan “Türkçe biliyor musunuz?”

sorusuna katılımcıların %74’ü Hayır cevabını vermiş, Evet cevabını veren %26 oranındaki

katılımcılar ise; Okuma, Konuşma, Dinleme ve Yazma açısından Türkçe bilgilerini %95 oranında Yetersiz olarak derecelendirmişlerdir. Türkçe bilgisini Orta Düzey olarak tanımlayan

katılımcıların sayısı ortalama 26,75, İleri Düzey olarak tanımlayan katılımcıların ortalama

sayısı ise 13,75’tir. Başlangıç düzeyinde Türkçe bilgisine sahip olduğunu belirtenlerin

ortalaması 478,5’tir. Katılımcıların toplamda yaşadıkları süre ile Türkçe dil bilgileri arasında

bir karşılaştırma yapıldığında anlamlı bir farka rastlanamamıştır. Buna göre, kalma sürelerine göre 519 katılımcı arasında Türkçe bilgisini Yetersiz olarak tanımlayan katılımcıların

dağılımlarına Grafik 14’de yer verilmektedir. Ana dillerinde iletişim kurma eğiliminin ağırlık

kazandığı ve bu verilere göre katılımcılar arasında Türkçe okuma, yazma, konuşma ve

dinleme becerilerinde gözle görülür bir gelişme olmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

26

Grafik 14. Türkçe Bilgisini Yetersiz Olarak Tanımlayan Katılımcıların Toplam Kalma Süreleri

Katılımcılara, bilgi hizmetlerinin potansiyel erişim araçları arasında yer alan; internet

kullanma bilgilerine, bilgisayar kullanma becerilerine ve kütüphane kullanma alışkanlıklarına

yönelik sorular yöneltilmiştir. Bu sorularda katılımcılar ilgili konularda sahip oldukları bilgi,

beceri ve alışkanlıklarını Yetersiz, Orta Düzey ve İleri Düzey olmak üzere üç seviyede değerlendirmişlerdir. Elde edilen veriler ışığında görüşmüştür ki internet kullanma bilgisini

Yetersiz olarak nitelendiren katılımcıların oranı %31, bilgisayar kullanma becerisini Yetersiz

olarak nitelendiren katılımcıların oranı %33 ve kütüphane kullanma alışkanlığını Yetersiz

olarak nitelendiren katılımcıların oranı ise %36’dır. İlgili soruya yönelik kapsamlı grafiğe

aşağıda yer verilmektedir (Grafik 15).

Grafik 15. Internet, Bilgisayar, Kütüphane Kullanma Bilgi ve Becerilerine Yönelik Dağılım

27

İlgili beceriler katılımcıların eğitim düzeyleri ile karşılaştırıldığında katılımcılar arasında yüksek öğretim derecesine sahip (lisans, yüksek lisans ve doktora) 164 katılımcıdan (%31,6)

bilgisayar bilgi düzeyini (ortalama sayılarla) 19,6’sı İleri Düzey, 20’si Orta Düzey ve 15’i

Yetersiz olarak tanımlamışlardır. Aynı grubun kütüphane kullanım bilgisiyle ilgili ortalama

dağılımında ise; 17 kişi İleri Düzey, 20,3 kişi Orta Düzey ve 17,3 kişi Yetersiz düzeyde kütüphane kullanma becerisine sahip olduklarını belirtmişlerdir. Katılımcılar arasında %67,6

(351 kişi) ağırlıklı oranla temsil edilen Lise düzeyinde eğitime sahip kullanıcıların Bilgisayar ,

Internet ve Kütüphane kullanma bilgilerinin düzeylerini ortalama %33,3 gibi eşit bir oranda

Yetersiz, Orta Düzey ve İleri Düzey olarak tanımlamışlardır (Grafik 16 ve Grafik 17).

Grafik 16. Yüksek Öğretim Mezunu Katılımcıların Teknoloji ve Kütüphane Bilgi Düzeyleri

Grafik 17. Lise Mezunu Katılımcıların Teknoloji ve Kütüphane Bilgi Düzeyleri

28

5.1.2. Yerleşik Yabancıların Bilgi Gereksinimlerine Yönelik Bulgular

Antalya ve yöresinde yaşayan yerleşik yabancıların bilgi gereksinimleri belirlenirken 6 farklı

kategoride sorular hazırlanmıştır. Bunlar; bilgi kaynakları, kütüphane hizmetleri, sağlık,

eğitim, boş zamanların değerlendirilmesi ve gündelik/pratik konular olarak belirlenmiştir.

Katılımcılardan, her bir kategori altındaki soru setlerinde yer alan maddeleri, ilgili maddenin

kendilerini için önem düzeyini ve mevcut şartlarda karşılanma düzeyini 3’lü Likert ölçeğine

göre (Az-Orta-Çok) derecelendirmeleri istenmiştir.

Aşağıdaki grafikler hazırlanırken yapılan karşılaştırmada katılımcıların her bir maddede

Önem Düzeyi Yüksek ve Karşılanma Düzeyi Yüksek olarak derecelendirdiği değerler dikkate

alınmıştır. Grafiklerde önem ve karşılanma düzeyleri yüksek verilere yer verilmesinin nedeni

iki düzey aradasındaki farkı göstermek içindir.

5.1.2.1. Bilgi Kaynakları

Bilgi kaynakları kategorisine bakıldığında katılımcıların önem düzeyini en yüksek bulduğu

bilgi kaynakları arasında Gazete (%30), Müzik (%26), Film (%22) ve Yerel Bilgi Kaynakları (%22) yer almıştır. Bu kaynaklara yönelik gereksinimlerin karşılanma düzeyleri Gazete

(%34), Müzik (%27), Film (%25) ve Yerel Bilgi Kaynakları (%14) şeklindedir (Grafik 18). Bu

bilgi kaynakları arasında karşılanma düzeyi en düşük olanlar genel dağılımlara göre önem

düzeyi en yüksek olan bilgi kaynaklarıdır.

Grafik 18. Katılımcıların Bilgi Kaynaklarına Yönelik Bilgi Gereksinimleri

29

5.1.2.2. Kütüphane Hizmetleri

Kütüphane hizmetleri kategorisinde katılımcıların en yüksek değer verdikleri maddeler

arasında Kendi dilimde kaynak, Internet’te bilgi aramaya yönelik olanaklar ve yerel bilgiye

erişim maddeleri öne çıkmıştır. Bu maddelerin önemlerine yönelik yapılan değerlendirmede

ortaya çıkan oranlar; Kendi dilimde kaynak (%32), Internet’te bilgi arama (%35) ve yerel

bilgiye erişim (%33) şeklinde bir dağılım izlemiştir. Aynı maddelerin mevcut şartlarda

karşılanma düzeylerine yönelik oranlar ise; Kendi dilimde kaynak (%16), Internet’te bilgi

aramaya yönelik olanaklar (%64) ve yerel bilgiye erişim (%20) şeklindedir (Grafik 19).

Grafik 19. Katılımcıların Kütüphane Hizmetlerine Yönelik Bilgi Gereksinimleri

5.1.2.3. Sağlık Bilgisi

Yerleşik yabancıların sağlık alanındaki bilgi gereksinimlerine yönelik hazırlanan kategoride önem düzeyi yüksek maddeler arasında; sağlık merkezleri (%27), sağlık hizmetleri (%27),

acil servis (%24) ve aile hekimliği (%22) maddeleri öne çıkan maddeler arasında yer almıştır.

Bununla birlikte bu maddelere yönelik karşılanma düzeyi bağlamında verilen değerlerin

dağılımı ise; sağlık merkezleri (%27), sağlık hizmetleri (%27), acil servis (%24) ve aile

hekimliği (%22) oranları ile birlikte belirgin bir farklılık göstermemiştir (Grafik 20).

30

Grafik 20. Katılımcıların Sağlık Bilgisine Yönelik Bilgi Gereksinimleri

5.1.2.4. Eğitim Bilgisi

Yerleşik yabancıların çeşitli konularda gereksinim duyabilecekleri eğitim programlarının belirlenmesine yönelik hazırlanan bu kategoride önem düzeyi yüksek maddeler arasında;

çeviri hizmetleri (%39), dil kursları (%36) ve kütüphaneler (%25) yer almıştır. Bu

gereksinimlerin karşılanması noktasında ilgili maddelere yönelik yüksek olarak belirlenen

oranlara göre bulgular; çeviri hizmetleri (%39), dil kursları (%37) ve kütüphaneler (%24)

şeklinde elde edilmiştir (Grafik 21).

Grafik 21. Katılımcıların Eğitim Bilgisine Yönelik Bilgi Gereksinimleri

31

5.1.2.5. Spor ve Boş Zamanların Değerlendirilmesi

Yerleşik yabancıların spor ve boş zamanlarının değerlendirilmesine yönelik bilgi

gereksinimleri ile ilgili hazırlanan kategoride yer alan maddeler içinde; turizm bilgi hizmetleri (%28), ulaşım (%26) seyahat sigortası (%25) ve yerel kutlama günleri (%21) önem düzeyi en

yüksek konular arasında yer almıştır. Bu konularda gereksinim duyulan bilgilerin karşılanma

oranlarının ise; turizm bilgi hizmetleri (%26), ulaşım (%21), seyahat sigortası (%29) ve yerel

kutlama günleri (%24) şeklinde olduğu görülmektedir (Grafik 22).

Grafik 22. Katılımcıların Spor ve Boş Zaman Bilgi Gereksinimleri

5.1.2.6. Gündelik/Pratik Bilgiler

Yerleşik yabancılar, gündelik hayatta karşılaştıkları pratik bilgi gereksinimlerine yönelik yaptıkları değerlendirmelerde önem düzeyi en yüksek gördükleri maddeleri belirlerken

nöbetçi eczaneler (%27), banka hizmetleri (%24), iletişim hizmetleri (%26) ve kamu

hizmetleri (%23) konularına ağırlık vermişlerdir. Bu konulardaki gereksinimlerinin karşılanma

düzeylerini yüksek olarak değerlendirirken ilgili maddelere yönelik; nöbetçi eczaneler (%31),

banka hizmetleri (%26), iletişim hizmetleri (%25) ve kamu hizmetleri (%18) oranlarında bulgulara ulaşılmıştır (Grafik 23).

32

Grafik 23. Katılımcıların Gündelik/Pratik Bilgilere Yönelik Bilgi Gereksinimleri

5.2. Halk Kütüphanelerine Yönelik Bulgular

Bu bölümde, Antalya’da hizmet veren T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (T.C. KTB)’na bağlı

halk kütüphanelerinde gerçekleştirilen saha çalışması6, kütüphanelerde yapılan gözlem ve görüşmeler ve T.C. KTB Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü (KYGM) Antalya İli

Halk Kütüphanesi istatistiklerinden yararlanarak toplanan bulgulara yer verilmiştir. Saha

çalışması Antalya il merkezi ve ilçelerinde hizmet sunan 8 farklı kütüphanede

gerçekleştirilmiştir. Bu kütüphaneler; Antalya Tekelioğlu İl Halk Kütüphanesi, Alanya İlçe Halk

Kütüphanesi, Gazipaşa İlçe Halk Kütüphanesi, Kaş Atatürk İlçe Halk Kütüphanesi, Kemer Hilmiye Serin İlçe Halk Kütüphanesi, Manavgat İlçe Halk Kütüphanesi, Muratpaşa Ahmet

Sönmez İlçe Halk Kütüphanesi, Serik İlçe Halk Kütüphanesi şeklinde sıralanmaktadır. Saha

çalışması için kütüphane seçimi yapılırken yerleşik yabancılara anket uygulanmak üzere

seçilen yerleşim merkezleri seçilmiştir. Bu seçimde temel neden, söz konusu yerleşim

merkezlerinin yerleşik yabancıların yoğun olarak yaşadığı bölgeler olmasıdır. Gerçekleştirilen saha çalışması sırasında kütüphane yöneticileri ile yapılan görüşmelerde yapılandırılmış

görüşme formundan yararlanılmıştır. Bu görüşmelerden elde edilen bulgular ışığında; hizmet

sunulan bölgedeki sosyal, kültürel, demografik vb, değişimin halk kütüphanecileri tarafından

kısmen gözlemlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Ancak, yerleşik yabancılara yönelik nitel

ve/veya nicel bilgi toplanması konusunda herhangi bir girişimde bulunulmadığı öğrenilmiştir. Kütüphane yöneticilerinin büyük bir çoğunluğu tarafından halk kütüphanelerinin ülkemizde

6 Saha çalışması 2014 yılının Eylül ve Ekim ayları arasında proje ekibi tarafından Antalya il merkezi ve ilçelerinde gerçekleştirilmiştir.