КОМПАНИЙН 2017 ОНЫ 4-Р САРЫН

ТЭЗҮ-ҮҮД

2-р нүүрт 3-р нүүрт

Захиргаа хүний нөөцийн алба

4-р нүүрт 5-р нүүрт 6-р нүүрт 7-р нүүрт 8-р нүүрт

ХЯНАЛТЫН АЛБАНЫ

МЭДЭЭЛЭЛ

Соёл урлаг, Спортын мэдээлэл

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН

СПОРТЫН ИХ НААДАМ

СУДАСНЫ ХАТУУРАЛ

“ДЦС-4” ТӨХКд ажиллаж байгаадүйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалахөвчнөөр хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсан үеүеийнажилчин,албанхаагчиддааҮйлдвэрлэлийносол, мэргэжлээс шалтгаалах өвчнөөр амьэрсэдсэн болон хөдөлмөрийн чадвараа алдсаниргэдийг эргэн дурсах Олон Улсын өдрийгтохиолдууланкомпанийнудирдлага,ҮЭХ,Төрийнбусбайгууллагынзүгээсхүндэтгэлүзүүллээ.

ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ОСОЛ, МЭРГЭЖЛЭЭС ШАЛТГААЛАХ ӨВЧНӨӨР АМЬ ЭРСЭДСЭН БОЛОН ХӨДӨЛМӨРИЙН ЧАДВАРАА

АЛДСАН ИРГЭДДЭЭ ХҮНДЭТГЭЛ ҮЗҮҮЛЛЭЭ

№ 5 (73) 2017 оны 5-р сар

КомпанийнашиглалтынажилчдынээлжүүдийндундуламжлалболгонЗахиргаахүнийнөөцийналба,ҮйлдвэрлэлийналбанаасзохионбайгуулдагМЭДЛЭГтэмцээнамжилттайболжөнгөрлөө.Тэмцээний1-ршатандашиглалтыннийтажилчдыгбүрэнхамруулжААД,ТАД,ашиглалтынзааврааршалгалтавсан. 2-р шатны тэмцээн буюу Онолын мэдлэгийн тэмцээн 4-р сарын 18-ны өдөр “Дөл” танхимд 4ээлжийнбагийнгишүүдийндундболжөнгөрсөн.Ингээдэцсийнбуюу3-ршатнытэмцээнУлаанбаатартөмөрзамынДуубүжгийнчуулгынтанхимд4-рсарын21-нийөдөрамжилттайболжэцсийндүнгээгаргажШИЛДЭГ-үүдээтодрууллаа.

МЭДЛЭГ-2017

“АЙЛ ГЭРИЙН ХОЁР ДАХЬ НАР”

5 (73) 2017 оны 5-р сар 2 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

КОМПАНИЙН 2017 ОНЫ 4-Р САРЫН ТЕХНИК ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД

Төлөвлөгөөний биелэлтДиспетчерийн графикийн төлөвлөгөөний биелэлт

№ Үзүүлэлт НэгжТухайн сарын

Төлөв Гүйц Зөрүү Биелэлт1 ЦЭХ-ний түгээлт сая.кВтц 252,8 256,7 +3,9 101,5%2 ДЭХ-ний түгээлт мян.Гкал 280,7 280,7 - 100,0%

Тайлант хугацаанд диспетчерийн зохицуулсан төлөвлөгөө Цахилгаан эрчим хүчинд 101,5%, Дулааны эрчим хүчинд 100,0% биеллээ.

ДҮТ-ийн диспетчерийн зохицуулсан төлөвлөгөө болон биелэлт

Нэмэх шийдвэр Хасах шийдвэр Диспетчерийн графикийн зөрчил Ачаалал

Диспетчерийн төлөвлөгөөний

биелэлтудаа мян.кВтц удаа мян.кВтц удаа мян.кВтц Дээд Доод мян.кВтц56 5130,008 34 1610,283 4 1218,399 486 315 3911,609

СПОТ зах зээлийн талаар СПОТ арилжааны зах зээлд 429,695 мян.кВтц буюу 3686,662 мян.төгрөгний цахилгаан эрчим хүч худалдан, 146,399 мян.кВтц буюу 1317,118 мян.төгрөгний цахилгаан эрчим хүч худалдан авч авлага, өглөгийн зөрүүгээр 2369,544 мян.төгрөгний ашигтай ажиллалаа.

Үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөөний биелэлт /анхны төлөвлөгөөгөөр/ Цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөө 14,0 сая.кВтц-аар давж 105,8%-н биелэлттэй. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 13,4 сая.кВтц ЦЭХ илүү түгээсэн. Дулааны эрчим хүчний үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөө 4,7 мян.Гкал-аар тасарч 101,7%-н биелэлттэй. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 10,2 мян.Гкал-аар буурсан.

Уур усны алдагдал Станцын дотоод циклийг нөхөх химийн цэвэрлэсэн усны зарцуулалтыг 0,38%-иар буюу 5109тн-оор хэмнэсэн. Осмосын халаагч уурын зарцуулалт 3090 тн байсан.

Мазутын зарцуулалт Энэ сард 100 тн мазут түлэх төлөвлөгөөтэйгээс 45 тн-г түлж, 55 тн мазут хэмнэж ажиллалаа. Тайлант хугацаанд 2 удаагийн хүйтэн галлагаа хийгдэж 38 тонн мазут, 2 удаагийн халуун галлагаа хийж 7 тонн мазут түлсэн.

Нүүрсний зарцуулалт

Уурхай нэгжТухайн сарын

төлөв гүйц зөрүү биелэлтБагануур мян.тн 110,0 110,060 0,060 100,1%

Шивээ-Овоо мян.тн 120,0 105,523 -14,5 87,9%

Бүгд мян.тн 230,0 215,583 -14,4 93,7%

Жишмэл түлшний зарцуулалт Жишмэл түлшний хувийн зарцуулалтыг төлөвлөгөөнөөс цахилгаанд - 0,118 гр/кВтц-аар, дулаанд - 0,482 кг/Гкал-аар бууруулж нийт 165 тн жишмэл түлш буюу 357 тонн бодит нүүрс /илчлэг - 3232 ккал/кг/ хэмнэлээ.

Үндсэн тоноглолын ажиллагаа Горим ажиллагаанд 6 зуух, 6 турбин оролцсон. Сарын дунджаар 4,95 зуух, 4,93 турбинтэй ажиллаж зуух, турбин бэлтгэлгүй байлаа. Зуух 5 удаа, турбин 8 удаа зогссон.

№ Үзүүлэлт Нэгж Зуух Турбин

1 Ажилдтоо 4,95 4,93

цаг 3563 3550

2 Бэлтгэлдтоо 0,84 0,34

цаг 603 247

3 Төлөвлөгөөт засварттоо 2,0 1

цаг 1440 720

4 Гэмтэлдтоо 0,2 0,72

цаг 143 520

5 Аваарийн зогсолттоо 0,01 0,01

цаг 11 3

Үйлдвэрлэлийн алба

5 (73) 2017 оны 5-р сар 3 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

ХЯНАЛТЫН АЛБАНЫ 2017 ОНЫ 4-Р САРЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ МЭДЭЭЛЭЛ2017 ОНЫ 4-Р САРЫН ТЕХНИК ХЯНАЛТЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ МЭДЭЭЛЭЛ1.Техник ашиглалтыг сайжруулах, аваари саатлаас урьдчилан сэргийлэх ажлын талаар: 2017 оны 04-р сард станцын хэмжээний аваари, 1, 2-р зэргийн саатал гараагүй, үндсэн тоноглолын зогсолт 13 бүртгэгдсэнээс зуух 5 удаа, турбин 8 удаа тус тус зогссон. Хүний буруутай үндсэн тоноглолын зогсолт ГАРААГҮЙ. Үндсэн тоноглол зогссон шалтгааныг ангилан үзвэл:

№ Зогсолтыншалтгаан

Хамгаалалтаар Захиалгаар Бэлтгэлд Саатал гэмтлээр Нийт зогсолт20

15 о

ны

08-р

сар

2016

оны

08

-р с

ар

2015

оны

08

-р с

ар

2016

оны

08

-р с

ар

2015

оны

08

-р с

ар

2016

оны

08

-р с

ар

2015

оны

08

-р с

ар

2016

оны

08

-р с

ар

2015

оны

08

-р с

ар

2016

оны

08

-р с

ар

1 Зуух 1 1 2 2 2 1 2 1 7 5

2 Турбин 2 3 1 2 1 1 1 2 5 8

Дүн 3 4 3 4 3 2 3 3 12 13

Үндсэн тоноглолын зогсолт болон туслах тоноглолын гэмтэлд тоног төхөөрөмжийн гэмтлийн акт: ТЦ-3 /12.764,629 мян₮/, бүгд – 3 , мазут зарцуулалтын акт: ТДЦ-1 /5.045,592 мян₮/, бүгд-1 , тоног төхөөрөмж, сэлбэг материалыг ашиглалтаас хасах акт: ДХХАЦ-1, ХА-5, бүгд – 6, нийт 10 ширхэг акт тогтоогдлоо..

2017 оны 04-р сард гарсан II зэргийн саатал, тоног төхөөрөмжийн гэмтэл, гал түймэр ослыг 2016 оны 04-р сарынхтай харьцуулбал:

№ Ангилал 2016 оны 04-р сар 2017 оны 04-р сар Өсөлт /+/

1 II зэргийн саатал 1 = -1

2 Тоног төхөөрөмжийн гэмтэл 2 3 +1

3 Мазут зарцуулалт 1 1 =

4 Тоног төхөөрөмж, сэлбэг материалыг ашиглалтаас хасах 6 6 =ДҮН 10 10 =

УРЬДЧИЛСАН ЗААВАРЧИЛГАА: • Нийт: 89 хүнд ХАБЭА-н урьдчилсан зааварчилгаа өгөв.

БУСАД АЖЛУУД:• Шинээр ажилд орж байгаа 3 ажилтан, хөлсний гэрээ байгуулан ажилд орж байгаа 2 хүнд ХАБЭА сургалт зохион байгуулж шалгалт авсан.• 2017 оны I улирлын хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын III шатны үзлэгээр илэрсэн зөрчлүүдийг арилгах ТӨЛӨВЛӨГӨӨ - г холбогдох алба, хэлтэс, цех, нэгжид тарааж баримтжуулав.• 2017 оны 04 дугаар сарын 18, 19-ны өдөр “Эс Эф Си Эс” ХХК-тай байгуулсан гэрээний дагуу хөдөлмөр эрүүл мэнд, аюулгүй байдлын удирдлагын тогтолцоо - шаардлага МNS ОНSAS 18000:2012 стандартын “Модуль-3” сургалтыг станц дээр зохион байгуулав. - Станцаас 5 ИТА хамрагдсан.• 2017.04.19-ны өдөр хөдөлмөр эрүүл мэнд, аюулгүй байдлын удирдлагын тогтолцоо-шаардлага МNS ОНSAS 18000:2012 стандартын 4.3, 4.4, 4.5-р элементээр ЗЦ, МЦ, ХЦ, “Эрчим” зоогийн газарт ДОТООД АУДИТ хийж, тайланг цехийн удирдлагуудад өгсөн.• 2017 оны 1-3 дугаар сард ХАБЭА-н чиглэлээр бусдаасаа сайн ажилласан нэр бүхий ажилчид, хамт олныг ХАБЭАМС-н зардлаас урамшуулах санал гаргаж шагнасан.- Мөнгөн дүн: 2.060.000 төгрөг• Эрчим хүчний зохицуулах хорооны шугамаар ирсэн 33 багш, Баянгол дүүргийн газрын албаны 15 ажилтан, “Шивээ овоо” ХХК-н 26 ажилтан, “Үй Цай” хятад хэлний сургуулийн 26 хүүхэд, “Сан” дээд сургуулийн

2,3,4-р курсын 25 оюутанд станцын үйл ажиллагааг танилцуулав.

ГАЛЫН АЮУЛААС УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ АЖЛЫН ТАЛААР:• Галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх үзлэг шалгалтыг 335 удаа хийж, тосны алдагдал, тоосролт, галын багаж хэрэгсэл ашиглалт, тоноглолын засварын ажилтай холбоотой 449 зөрчлийг илрүүлэн зөрчлийг бүрэн арилгуулан ажилласан байна.• Нарядаар станцын хэмжээнд 643 удаагийн галтай ажил хийгдэж, хяналт тавьснаар галын аюулгүй байдлыг хангуулан ажиллав. • Галын дохиолол, гал унтраах автомат төхөөрөмж, цахилгааны помещениудад батлагдсан графикийн дагуу үзлэг шалгалтыг хийж, илэрсэн зөрчлийг засуулав.• Нүүрсний ил талбайд цогшилт, шаталт гаргахгүй байх бүхий л арга хэмжээг авч ажиллав.• ТДЦ, “Эрчим” зоогийн газарт ГАУС үзлэг шалгалт хийж, Гамшгаас хамгаалах тухай хууль, ГАШБХ-ийн норм норматив сэдвээр сургалт зохион байгуулав. - Сургалтанд 90 ИТА, ажиллагсад оролцов.Бусад ажлын талаар:• ЭХЯ-ны холбогдох мэргэжилтнүүдэд “04-р сарын Технологийн зөрчил”, “ХАБ, Галын МЭДЭЭ”-г факсаар явуулсан.o Energy.mn, Burtgel-jds.rhcloud.com сайтуудад дээрх мэдээллүүдийг “байршуулав”.• 7 хоногийн ХА-НЫ МЭДЭЭЛЭЛ-үүдийг нэгтгэж, албаны даргад Inbit-ээр өгсөн, цех нэгжийн дарга нарт ТЕЛЕГРАММ хэлбэрээр “явуулсан”

Хяналтын алба

5 (73) 2017 оны 5-р сар 4 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

АЖ АХУЙН НЭГЖИЙН ӨРГӨМЖЛӨЛ, ЦОМОО ГАРДАН АВЛАА

Залуучуудын холбоо

МонголулсынТОП-100ажахуйннэгжийн15-ртшалгарсан хамт олныхоо өргөмжлөлийгМонгол Улсын Ерөнхий сайдаас хүлээн авлаа.Нийт хамт олондоо баяр хүргэж ирэх жиламжилтааахиулахыгхүсэнерөөе!БИДЧАДНА.

Гүйцэтгэх захирал С.Анхбаяр

ТОП-100

Дэлхийн гэр бүлийн тэмдэглэлт өдрийг тохиолдуулан “Айл гэрийн хоёр дахь нар” сэдэвт өдөрлөгийг амжилттай зохион байгууллаа. “ДЦС-4” ТӨХК-ийн Залуучуудын холбоо дэлхийн гэр бүлийн тэмдэглэлт өдрийг тохиолдуулан компанийн ажилтан, ажиллагсадынхаа гэр бүлийг станцтай танилцуулах “Айл гэрийн хоёр дахь нар” сэдэвт өдөрлөгийг 2 дахь жилдээ амжилттай зохион байгууллаа. Энэ удаагийн үйл ажиллагаанд бүх цех, алба, хэлтэс, нэгжүүдийг хамруулан, нийтдээ 35 гэр бүлийн 54 хүнийг оролцуулсан ба МУЗН-ийн дарга Д.Жавзмаа тус үйл ажиллагааг дэмжин, хүрэлцэн ирсэн хүүхэд бүхэнд гарын билэг гардуулж, хамтран ажилласан тул талархал илэрхийлье. Энэ дашрамд компанийн нийт ажилтан, ажиллагсадынхаа гэр бүлд нь аз жаргал, эрүүл энх, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.

“АЙЛ ГЭРИЙН ХОЁР ДАХЬ НАР”

ДЭЛХИЙН ГЭР БҮЛИЙН ӨДӨР

Захиргаа хүний нөөцийн алба

5 (73) 2017 оны 5-р сар 5 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

Монгол Улсад эрчим хүчний салбар үүсчхөгжсөний түүхт 95 жилийн ойн хүрээнд зохионбайгуулагдсан спортын наадам амжилттай болжөнгөрлөө. Энэхүү спортын наадамд 41 байгууллагын1000 гаруй тамирчин гар бөмбөг, сагсан бөмбөг,шатар,ширээнийтеннис,билльярдзэрэгтавантөрөлдөрсөлдсөнөөсбагийндүнгээр “ДЦС-4” ТӨХК тэргүүлж,“Эрчим хүчний салбарын спортын их наадам 2017”цомынэзэнболлоо.Харинхоёрдугаарбайранд“УБЦТС”ТӨХК,гуравдугаарбайранд“Хасумегаватт”ХКорлоо.

ГАР БӨМБӨГИЙН ЭМЭГТЭЙ БАГИЙН ТӨРӨЛД:“ДЦС-4”ТӨХК-ийнбагтамирчидалт“УЦТС“ТӨХК-ийнбагтамирчидмөнгө“ЭБЦТС”ТӨХК-ийнбагтамирчидхүрэл

ГАР БӨМБӨГИЙН ЭРЭГТЭЙ БАГИЙН ТӨРӨЛД:“ЭБЦТС”ХК-ийнбагтамирчидалт“ДЦС-3”ХК-ийнбагтамирчидмөнгө“ДЦС-4”ТӨХК-ийнбагтамирчидхүрэл

САГСАН БӨМБӨГИЙН ЭМЭГТЭЙ БАГИЙН ТӨРӨЛД:Эрчимхүчнийяамныбагтамирчидалт“ДЦС–4”ТӨХК-ийнбагтамирчидмөнгө“ЦДҮС”ТӨХК-ийнбагтамирчидхүрэл

САГСАН БӨМБӨГИЙН ЭРЭГТЭЙ БАГИЙН ТӨРӨЛД:“ЦДҮС”ТӨХК-ийнбагтамирчидалт“УБЦТС”ТӨХК-ийнбагтамирчидмөнгө“Хасумегаватт”ХК-ийнбагтамирчидхүрэлмедаль

ШИРЭЭНИЙ ТЕННИСНИЙ ГАНЦААРЧИЛСАН ТӨРӨЛД:Эмэгтэй/ЭрэгтэйАлт–Д.Оюунцэцэг/“ЭрдэнэтДЦС”ТӨХК/Б.Ганбаатар/ДарханДЦС/Мөнгө–Д.Алимаа/“УБЦТС”ТӨХК/Э.Мөнхбилэг/ДҮТ/Хүрэл–Ц.Наранцацралт/“ДЦС-4”ТӨХК/Т.МөнхОрших/УБДС/ШИРЭЭНИЙ ТЕННИСИЙН ХОЛИМОГ ТӨРӨЛД:Алт–“ДарханДЦС”ТӨХКМөнгө–“ДЦС-4”ТӨХКХүрэл–“ЭрдэнэтДЦС”ТӨХК

БИЛЛЪЯРДЫН ТЭМЦЭЭНИЙ ТӨРӨЛД:Алт–“ЭрдэнэтДЦС”ТӨХКМөнгө–“УБЦТС”ТӨХКХүрэл–“ӨБЦТС”ТӨХК

ШАТРЫН ТЭМЦЭЭНИЙ ТӨРӨЛД:ЭМЭГТЭЙ Алт–З.Цэнгэнбаяр“ХасуМегават”ХК Мөнгө–Г.Баярмаа–“ЦДҮС”ТӨХК

Д.Исина–“ДСЦТС”ХКЭРЭГТЭЙ Алт–З.Бямбаа“УБЦТС”ТӨХК Мөнгө–Э.Энхнар“ДЦС-4”ХК Хүрэл–Ц.Дарханбат“ДШГ”ТӨХК

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН СПОРТЫН ИХ НААДМЫГ ТЭРГҮҮЛЛЭЭ

НАХ-ын мэргэжилтэн Ч.Баясгалан

5 (73) 2017 оны 5-р сар 6 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

КОМПАНИЙН ШИРЭЭНИЙ ТЕННИСНИЙ АВАРГА ШАЛГАРУУЛАХ ТЭМЦЭЭН БОЛЛОО Компанийн ширээний теннисний 2017 оны аварга шалгаруулах тэмцээн 4-р сарын 24-26-ны өдрүүдэд ЭРЧИМ-2 шинэ зааландаа амжилттай зохион байгуулагдлаа.

БАГИЙН ТӨРӨЛД:1-р байрыг ДХХА цехийн баг2-р байрыг Захиргааны баг3-р байрыг Турбин цехийн баг

НЭГ БҮРЧИЛСЭН /ЭМЭГТЭЙ/ ТӨРӨЛД:1-р байрыг Ц.Наранцацрал ДХХА цех2-р байрыг Б.Бүрэнжаргал Захиргааны баг /ХА/3-р байрыг Б.Оюунчимэг Захиргааны баг /ҮА/

НЭГ БҮРЧИЛСЭН /ЭРЭГТЭЙ/ ТӨРӨЛД:1-р байрыг Б.Давааням ДХХА цех2-р байрыг М.Баярсайхан Зуухан цех3-р байрыг Х.Зоригт ДХХА цех

ДАН ХОС /ЭМЭГТЭЙ/ ТӨРӨЛД:1-р байрыг Ц.Наранцацрал, Б.Ганчимэг ДХХА цех2-р байрыг Б.Оюунчимэг, Э.Нарангэрэл Захиргааны баг /Үйлдвэрлэлийн алба/3-р байрыг Б.Бүрэнжаргал, З.Лосолмаа Захиргааны баг /Хяналтын алба/, Цахилгаан цех

ДАН ХОС /ЭРЭГТЭЙ/ ТӨРӨЛД:1-р байрыг Х.Зоригт, Б.Давааням ДХХА 2-р байрыг Д.Загдсүрэн, М.Баярсайхан Зуухан цех3-р байрыг Б.Батзориг, М.Ганбат Захиргааны баг /ҮА/, ДХХА цех

Манай компанийн авъяаслаг ажилтнууд 11 хүний бүрэлдхүүнтэйгээр МҮЭ-ийн 100 жилийн ойн нэрэмжит “Ажилтны урлагийн Y их наадам”-ын II шатны шалгаруулалтанд 6 номинациар оролцсон. Энэхүү наадамд ЭХС-ын хэмжээнд 15 байгууллагын уран сайханч өрсөлдсөнөөс 2 төрөлд нь шалгарч улмаар ГАЛА тоглолтонд оролцлоо. Гоцлол хөгжмийн төрөлд Зуухан цехийн туслах машинч, морин хуурч Б.Түмэнбаяр Тусгай байр эзэлж МҮЭ-ийн “Соёлын тэргүүний ажилтан” цол тэмдэгээр, Хамтлаг дууны төрөлд Квартет - Дулааны хянах хэмжүүр автоматикийн цехийн инженер О.Эрдэнэ-Очир, Зуухан цехийн зуухны машинч Б.Энхбат, Цахилгаан цехийн мастер Н.Баярхүү, Эрчим зоогийн газрын тогооч Т.Амаржаргал нар II байр эзэлж цом, мөнгөн медаль, өргөмжлөл гардан авлаа. Шагнал хүртэж компанийнхаа нэр алдрыг өндөрт өргөсөн уран сайханч ажилтнуудынхаа цаашдын ажил хөдөлмөр, урлаг уран сайханд нь өндөр амжилт хүсье.

НАХ-ын Соёл урлагын мэргэжилтэн С.Жаргалсайхан

“АЖИЛТНЫ УРЛАГИЙН Y ИХ НААДАМ”-Д АМЖИЛТТАЙ

ОРОЛЦЛОО

5 (73) 2017 оны 5-р сар 7 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

Өөхтосбуюухолестрингэжтасалгаанытемпературтцарцдаг/ханасантосныхүчил/тосыгхэлдэг.Гэрийндулаандаягалаадтавьсантосихтэйхоолнытосньцарцаж, аяганы амсарт наалдан улмаар аяганы амсарыгбитүү бүрхдэгийг бид мэднэ. Үүний нэгэн адилаар хүнийцусанд агуулагдах өөх тос буюу холестрин нь байх ёстойхэмжээнээс ихсэх үед цус өтгөрч, дээрх жишээний нэгэнадилаар судасны дотор хананд бага багаар наалданхуримтлагдсаарөөхөнтовруу/бляшка/үүсгэнэ.Ингэснээрсудсандундуурхцусурсахзайнарийсан,судасныгүрвэлзэх хөдөлгөөнийг хорьж судсыг хатууруулдаг.Энэ нь /зөвхөн тархи, зүрх гэхгүй/ тухайн эрхтэнийгцусан хангамжийн дутагдалд оруулах ба улмаар судасбөглөрсөнөөртархиныцусхарвалт,зүрхнийшигдээсзэрэгхүндрэлүүдийгүүсгэдэг.

ЗҮРХ СУДАСНЫ ӨВЧЛӨЛИЙН ГОЛ ШАЛТГААН ТАНЫ ЦУС ЮМТаны хоол хүнсэнд ихээр агуулагдаж буй өөх тосноосшалтгаалжцус өтгөрч, өөхлөхба улмаар үүргээ биелүүлжчадахгүйд хүрч, эд эрхтэн тэжээлээр дутагдан ажиллахчадварааалданөвчилжэхэлдэг.Таныцусэрүүлбайвалтаэрүүлбайхбөгөөдцусбохирдонөтгөрөхүндсэн3шалтгаанбий.

1. Хоол хүнснээс шалтгаалан таны цусан дахь өөх тосны (ханасан тосны хүчлийн) хэмжээ ихэссэнээр цус нь урсгалынхаа явцад таны судасны хананд өөх тосыг наан өнгөрөх ба улмаар судсыг бөглөсөнөөр цусны урсах тоо хэмжээг багасгадаг байна.

2. Хөгшрөлтөөс шалтгаалан цус аяндаа өтгөрч эхлэх ба энэ үед цус нь чөлөөтэй урсах чадвараа алдан бүлэгнэж судсыг бөглөж эхэлдэг байна.

3. Таны амьдрах орчин, амьдралын хорт зуршилаас шалтгаалан цус бохирдсноос цус өөрийн үүргээ биелүүлж чадахгүйд хүрнэ.

НӨЛӨӨЛӨХХҮЧИНЗҮЙЛ• Цусныдаралтөндөрбайх• Хлостеролынтүвшинөндөрбайх• Цусандахьтриглицеридийнхэмжээихбайх• Тамхитатах• Хэттаргалалт• Чихрийншижин

• Удамшил• Эрүүлбусхооллолт• Хөдөлгөөнийдутагдалзэрэгордог.

ХҮНДРЭЛАльсудасхатуурснаасшалтгаалангарчболоххүндрэлүүдөөрөөрбайна.Жишээнь:• Зүрхнийтитэмсудасныэмгэг–Зүрхнийтитэмсудаснарийсч, цээжээр дарж өвдөн улмаар зүрхний дутагдалболонзүрхнийшигдээстхүргэхаюултайөвчинюм.• Гүрээний судасны эмгэг – Тархитай ойролцоохартерийн судас хатуурвал гүрээний тараагуур судсанднөлөөлжишемиболонхарвалтболохаюултай.• Захын артерийн судасны эмгэг – Хөл гарынартерийн судас нарийсч халуун хүйтнийг бага мэдэрдэгболохбөгөөдүүнээсүүдэнтүлэгдэх,хөлдөхаюултай.Ховортохиолдолд гар хөлийн цусан хангамж багассанаар үхэлдхүргэдэг.• Судасны хатуурал явагдаж байгаа хэсэгт цүлхэнүүсч болно. Ихэвчлэн онцлог шинж тэмдэг илрэхгүйболовчцүлхэнүүссэнхэсэгтхатгуулжөвддөг.Хэрэвцүлхэнхагарваламьнасандаюултайдотуурцусалдалтявагдана.Мөнцүлхийсэнхэсэгдоторхнөжсудсандорволартерийнсудсыгбөглөхаюултай.• Архаг бөөрний өвчин – Бөөрний цусан хангамждутагдаж бөөрөнд очих хүчилтөрөгч багасвал бөөрнийдутагдал болон бусад архаг чанартай бөөрний өвчиндхүргэхмагадлалтай.

ЭМЧИЛГЭЭ /ХАГАЛГАА БОЛОН МЭС АЖИЛБАРУУД/Судасны хатуурал хүндэрсэн бол хагалгааны аргаарэмчилэхшийдэлдхүрдэг.• Судсанд тэлэгч суурилуулах – Нарийссан судсандгуурсашиглантэлэгчбайрлуулахмэсажилбарюм.• Судсандхурсантослогийгхагалгааныаргааравах• Бүлэн бутлах эмчилгээ – Цус өтгөрч нөж үүсэнартерийн судсыг бөглөсөн бол түүнийг бутлах, хайлуулахүйлчилгээтэйэмчилгээхийжболно.• Артерийнсудсыгтойруулаххагалгаа–Биеийнбусадхэсгээссудастасланавчнарийссансудсааргүйхэргэлтийгшинэсудсааргүйлгэххагалгааюм.

ЗӨВЛӨГӨӨСудасны нарийсалт нь холестрины хэмжээ хэт их байх,цусны даралт ихсэх гэсэн үндсэн 2 шалтгаанаас үүсдэг.Холестрины хэмжээг зохистой түвшинд байлгахын тулхүнсэнд анхаарал хандуулах нь зүйтэй. Дараах хүнс ньсудасныхатууралявагдажбайгаатохиолдолдэерэгнөлөөүзүүлнэ.• Арвайнгурил• Харцай• Кальциарбаялагхүнс(сүү,тараг,брокколи,бяслагг.м)• Какао• Загаснытос• Ногоонцай• Сармис• Свитаминаарбаялагхүнс

Эмнэлэгийн хэсэг

СУДАСНЫ ХАТУУРАЛ, НАРИЙСАЛ /АТЕРОСКОРОЗ/ ГЭЖ ЮУ ВЭ? ХЭРХЭН ҮҮСДЭГ ВЭ?

Бид та бүхний санал болгосон материалаас дараа дараагийн дугаарт нийтлэх болно.Мөн ажиллагсдын санал, шүүмж, оновчтой санал зэргийг сурталчлах болно.

Манай сонины талаарх санал хүсэлтээ 2125, 2256 дугаарын утас, cxa@tpp4.mn эсвэл Судалгаа Хөгжлийн Албанд файлаар болон бичгээр өгч болно.

5 (73) 2017 оны 5-р сар 8 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

ТАМХИНЫ ТУХАЙ ТОО БАРИМТААС:

Өнөөдрийн байдлаар 1 ТЭРБУМ орчим хүн тамхихэрэглэдэгбөгөөдүүний80%орчимньбуурайхөгжилтэйорнуудынхүнамбайдаг.Дэлхийн 6 САЯ хүн тамхины хэрэглээнээс үүдэлтэйөвчнөөрнасбарсанбөгөөдтамхихэрэг600.000хүндамтамхидалтаасболжнасбарсанбайна.Тамхинаас болж 5 СЕКУНДЭД 1 ХҮН хорвоог орхижбайна.1ширхэг тамхи татахад хүний нас 7-11минутаархорогддог.Дэлхий дээр жилд дунджаар 6.5 ТРИЛЛИОН тамхизарагддаг.Тамхинд7000гаруйхимийнхортбодисболон70гаруйтөрлийнхавдарүүсгэгчбодисагуулагдажбайдаг.Монголулсыннийтэрэгтэйчүүдийн67%,эмэгтэйчүүдийн20%ньтамхитатдаг.Насанд хүрэгчдийн 42% нь, хүүхдийн 54% нь гэртээбусадгазартдамтамхидалтандөртдөг.Тамхиныулмаасүүсч буй нас баралтын¼нь зүрхний эмгэг,¾ нь архагбронхитийншалтгаантайбайдаг.Тамхидалтаас үүсч буй өвчний эмчилгээнд зөвхөн АНУжилд300ТЭРБУМДОЛЛАРзарцуулдаг.Тамхи нь зүрхний эмгэг, шигдээс, уушгины өвчинболон уушги, улаан хоолой, давсаг, амныхөндий,нойрбулчирхай,бөөрнийхавдрыгүүсгэдэг.Уушгины хавдрын 90%, тамхины шалтгаантай бөгөөдтамхитатдаг10хүний9ньуушгиныхавдраарөвчилдөгбайна.Хорт хавдрын 38%, зүрхний эмгэгийн 34%, амьсгалынэрхтнийөвчлөлийн28%ньтамхитатсаныулмаасүүсдэг.1 жилийн турш өдөр бүр 20ш тамхи татах нь 1 аягатамхиныбохьуухтайадил.Тамхитатдаггүйхүнтамхиныутаатайөрөөнд1цагбайхад15тамхитатсантайтэнцэххортбодисоорамьсгалдаг.Жирэмсэнэмэгтэйнхажуудтамхитатахадхэвлийдэхур5дахинилүүхордоно.Нэг хайрцаг тамхи татах нь насанд хүрсэн хүний үхэлдхүргэх аюултай тун агуулсан байдаг бол тал хайрцагтамхиньөсвөрнасныхүүхдийгүхэлдхүргэнэ.Статистикаасхарахадтамхичидөдөртдунджаар3000төг,сард 90000, ЖИЛД 1080000 төгрөгийг өөрийгөө болонөрөөлбусдыгхордуулахадзарцуулжбайна.

ТА ТАМХИНААС ГАРЧ БОЛНО. ЯАЖ?

1. Тамхиа хаяхад бэлтгэх. ТамхинаасгарчбайгаагаабусдадзарлаТамхитайхолбоотойбүх зүйл (тамхи, тамхиныасаагуур,гаанс,үнснийсав)-ийгхаяҮгхэллэгүйлдлээрээтамхинаасангидбайгаагааилэрхийлТамхиахаяжчаднагэжөөртэйгээярьжөөрийгөөбайнгазоригжуулЧин сэтгэлээсээ тамхинаас гарахаар шийд. Өөрийнхөөитгэл,үнэмшилдзалбир,мөргө2. Тамхиа хаяхТамхитатахгүйбайхынашигтусыгжагсаанбичиж,уншижбайОюунсанааныхүчээбүрэнашиглаТамхитатаххүслээнэг,хоёрудаатэсэнөнгөрөөжтамхитатаагүйдээөөрийгөөурамшуулТамхитатаххүслээнэг,хоёрудаатэсэнөнгөрөөжтамхитатаагүйдээөөрийгөөурамшуул,Тамхи татах хүсэл 3-5минут хиртэй үргэлжилдэг учраасэнэхугацаандтэвчижтамхитатахаасзайлсхий.Тамхитатмаарболсонүедээ2-3удаагүнамьсгалавахадтатайвширчтамхитатаххүсэлгүйболно.Тамхи татмаарболсон үедээ1-2аягацэвэр ус аажмааршимжууТамхитатахзавбүүгарга.3. Тамхинаас ангижрах. ҮгүйтатахгүйгэжхэлжсурТамхиасаахшалтагбүүгарга.Какао, кофе, кока кола зэрэг тамхи татах сонирхлыгтөрүүлдэгундаа,хоолхүнсийгбүүхэрэглэТамхи татах хорхойгоо дарах аргуудыг хэрэглэ (ааруулхүлхэх, биеийн тамир спортоор хичээллэх, өөрийнсонирхдогзүйлээхийх.гм)Бусдаастуслалцааав4. Тамхи татахгүй чигээрээ үлдэх Тамхинаас хамааралгүй амьдрахын ашиг тусыг тунгаанбодТамхитатажбуйхүнтэйхамтбайхаасзайлсхийөрийнхөамжилтыгбусадтайхуваалцТамхитатдаггүйболснообусдадхаруул

ХЭРВЭЭТАМХИАХАЯЖЧАДВАЛ:

• ХЭДЭН МЯНГАН ХОРООР АМЬСГАЛАХШААРДЛАГАГҮЙБОЛНО.• ЦАГААҮРАШИГГҮЙҮРЭХГҮЙ

Эрчим зоогийн газар

5 САРЫН 31

ДЭЛХИЙН ТАМХИГҮЙ ӨДӨР