4)'i 0 · _ sosyal medya . ya . ... bu . açıdan bakıldığında . sosyal medya, ... gücü...

4)0 'I mm alık)

CSS

Text Box

20-A-19

Yeni Medya'da Demol:l.rasi

Eylül 2013

Edııbd.,., . And ALGÜL" NtdA ÜÇER G(>n~1 Y.aytf'lı 'r'onetmffil' ism.a.~' ÇA UŞ}(AN

I .C. l<illtor Vf! Tucum BakJ.n.lIı;, ':.Y"'",Sertink. No, 161QS

K.J>'>" TD""''' ' NKM M~dy.ı

s..skı Öı;cesı H " ",1ık' M.lımel ATE!) melL .lle-!."'1iJh cır rn~ ltcom

. . &,kı !< Gıt )pok 01-•• , ~.n, MoIb •• ",I" Sı,"" Ii.,e, Bayra," C,d No 7/D v , . "M.~\V/KONYA

KT1l S No: 125)0 " a""ırn , . :ihi' EYLÜL ı013 "

KÜTÜPHANE olı.ci K,\nn "CıI'IO&il\~ in r'lıbüc<ıion 0.1. iClI') ,

ALCOL i UÇER, And i N,d, YeN Medy,,·d.1 D~l:J\oknsi

ANAtO' AR KA VRAMlAJl . kc y cone<plS "

, . Y •. 3 Demok,.s;,,~ . 5",y .1 ~icJy. 1 Medy' L v.nı MM

. 0 (l,"l H !!Af!:t R i

", NUve Killlür M~rk<'2i "uruluıudur. nuvekultuf.COfl\

nUVe®nlılıl'}.ulıuı,COf'll

rom."til:kiııp€lgm.il,com

Yeni Medya'da Demokrasi

_ Sosyal Medya ya Dair Araştırmalar -

Editörler:

Yrd.Doç.Dr. And ALGÜL

Yrd.Doç.Or. Neda ÜÇER

Yayın Kurulu Prof.Dr. Suat An.H (Yeditepe Üniversitesi)

ProfDr. $emra Atılgan (Marnlilra Ü[1iversitesi)

ProfDr. Eoıin D. Aydın (Gedik Üniversitesi)

ProL.Dr. SHa\ Gezgin (İstanbul Üniversitesı) ProLDr. Ahmet L Orkan (Gedik Üniversitesi)

ProLOr. Ömer Özer (Anadolu ü1'\.iversitesi)

ProLDr. Murat Ö:'!.gcn (istanbul Üniversitesi)

Prof.Dr, işık Özkan (Ya~ Üniversitesi)

Doç.Dr. Emel Dilmen (Maımara Üniversitesi)

Doç.Dr. Bıllur Ü1ger (Yed.iıepe Üniversitesi)

içiNDEKİLER

iÇiNDEKİLER .................................................................................... 5

ÖNSÖZ ................................................................................................ 7

GİRİş .................................................................................................. 9

0010

Çokluk Ortamında Yokluk mu?: Sosyal Medya'da Demokrasi Arayışına Dair Sosyo-Kültürel Bir Çalışma (And Algill- Neda Üçer) .............................................................. 19

000

Teknolojinin Toplum ÜZ€rindeki Etkisi Açısmdan İnternetin Kısıtlı Sosyal Çevresi Üzerine Bir Araştırma (Cem S. Siitçil - And AIgiil)., ....................................................... 55

eeıeı

Tüketiciözgiirlüğü@Sosyalmedyareklamlar.com

(Funda Savaş Gün) ..................................................... .. ..... ........... 83

000

Sanal Gerçeklik Özgürleştiriyar mu? {Nurhan Babür TOslln) ............................................................... 113

@0e

Ağ Toplumunun Omurgası Olarak İnternetin Demokrasi ve Kamusal Alan Açısmdan Değerlendirilmesi (BetÜı Öz kaya) ............................................................................ 135

@eı@

Türkiye'deki Siyasal Yaşamda Sosyal Medya: Siyasal Partilerin Kullanım Düzeylerine ilişkin Bir Araşhrma (Cem S. 5ütçii - Abdullah Diiveıı ci - Çiğdem Ay/ekili) ............. "165

e@@ Yeni Bir Demokıasi Platformu Olarak Sosyal Medya . TBMM

24. Dönem Milletvekillerinin "Twitter" Ortamındaki Mevcudiyetleri ve "Suriye Krizi" Üzerinden Mesaj jçeriklerinin Analizi (Erlımı Akyazı - Ayşemjr Akyazı) ..... ....... ........... .... ....... .. ......... 205

@e<ı>

Suskunluk Sarmalı Perspektifinden Sosyal Medya (Erlrall Akyazı - Ayşeıııır AkyazlJ ........................... .. ........ ... ...... 225

e0<ı>

Yazarla r Hakkında .. ... .. ........ ..... ........ ....... ..... ................. ............... 241

TÜRKİYE.DEKİ SİYASAL YAŞAMDA

SOSYAL MEDYA: SİYASAL PARTİLERİN KULLANIM

DÜZEYLERİNE İLİşKİN BİR ARAŞTIRMA

1. Giriş

Cem S. SÜTÇÜ9, Abdullah DÜVENCİ10,

Çiğdem A YTEKİNll

Bilişim sistemleri ve iletişimin demokrasi ile oldukça ilgili

olduğunu düşünmekteyiz. Encabo'nun da bahsettiği gibi

demokrasinin enformasyon ve iletişim ile birlikte var olduğu

kabul gören bir yaklaşımdır. Bilişim sistemleri ve iletişimin

yurttaşların kamusal etkinliklere kalıbmında önemli rol oy

nadığını çeşitli olaylarda yaşayıp görmek mümkün olmak

tadır. Bunun anlamı, "Yurttaşlar ve kurumlar kendilerini

kamu önünde ifade edebilmeli ve doğru enformasyon edi

nebilmelidir. Böylece, medya aracılığıyla sürdürülen enfor

masyon ve iletişim, siyasetin alanını genişletir ve siyasetçile-

Doç.Dr., Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, [email protected]

Lo Öğr.GÖr.Dr. Marmara Üniversitesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümü, [email protected]

ii Öğr.Gör.Dr. Marmara Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, [email protected]

Cem S. SÜTÇÜ - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AYTEKİN

rin bu alanı tek başlarına denetlemelerini engeller" (Encabo,

2002: 443-444).

Bu açıdan bakıldığında sosyal medya, yurttaşların ve ku

rumların siyaseti takip edebileceği, fikirsel katkı ve yorum

larda bulunabileceği görece özgür veya anarşik bir ortam

sağlamaktadır. Özgür veya anarşik kelimelerini objektif ola

rak bir arada kullanmamızın sebebi, konunun değerlendi

rilmesinin kişiden kişiye farklılaşabileceğini vurgulamak is

tememizden kaynaklanmaktadır. Bu görece özgürlük veya

anarşi ortanu, ortamın henüz tam olarak tüm dünyada ve

ülkemizde yasalar ve yönetmeliklerle sınırlandırılmamış ve

ya düzenlenmemiş olmasından da kaynaklanmaktadır (Bazı

örnekler için bkz: Boyd ve Ellison, 2008: 219). Doğasından

kaynaklanan sebeplerle, gerçek dışı ya da uydurma enfor

masyonun da paylaşılması söz konusu olmaktadır. Bu du

rumda, bilgilendirme yerine yarultma, katkı yerine eksiltme

geçmektedir.

Bu anlamda, medya açısından bakıldığında, Encabo'nun

da bahsettiği gibi, "McLuhan'ın ileri sürdüğü aracın ileti ha

line gelmesi gibi bir karışıklığa yol açmamak" için başarıl

ması gereken şey, haberlerde doğruluğu ve tarafsızlığı ga

ranti ederek güdümlemeden uzak durmak olacaktır. Böylece

ortaya gayrimeşru veya yanıltıcı enformasyon çıkmayacaktır

(Encabo, 2002: 444).

Nick Stevenson, Medya Kültürleri adlı kitabında bu ko

nuyla ilgili olarak şöyle demektedir: "Açık söylemek gere

kirse, kamusal alana giderek kinik bir akıl biçimi ve "göste

ri" siyasetinin sirayet ettiğini öne sürmenin bir değeri varsa,

bir alternatif oluşturmaya nasıl başlayacağımız üzerine bazı

166

Yeni Medya 'da Demokrasi

genel önerilerde bulunmanın da bir değeri vardır. Eğer med

ya, demokratik toplumların kendilerini tanımlamalarında gi

derek merkezi bir hale geliyorsa, radikal bir değişim de an

cak yurttaşların daha geniş medya kültürleri içerisinde ilgi

lerini ve katılımlarını arttırmaları yoluyla gerçekleşecektir"

(Stevenson, 2008: 318). Sosyal medya kendisini özgürlük or

tamı olarak görenler için de, anarşi ortanu olarak görenler

için de aynı vaatte bulunmaktadır: Vatandaşlann kendilerini

aracısız ifade edebilecekleri bir ortam. Bu noktada" aracısız"

tanımının kitle iletişim sistemlerindeki eşik bekçilerinin işle

vinin zıth anlamında kullanıldığını belirtmek gerekir. Sosyal

medyanın kitle iletişim ortamlanna göre görece olarak filtre

siz ve aracıs1Z olması ve etkileşimli iletişime daha fazla izin

vermesi onun ayırt edici özelliklerindendir.

Gurevitch ve Blumler'in de belirttiği gibi demokrasi,

medyadan siyasi sistem içinde bir dizi işlevi yerine getirme

sini bekler (Gurevitch ve BIumler, 2002:264-265):

ı. Toplumsal ve siyasal çevrenin gözetimi, yurttaşların re

fahmı olumlu ya da olumsuz biçimde etkileyecek gelişmele

rin haber verilmesi,

2. Anlamlı gündem-koyma, günün önemli sorunlarını, bu

sorunları gündeme getiren ve çözebilecek olan güçleri de

içerecek biçimde saptama,

3. Siyasetçilerin ve diğer baskı ve çıkar gruplarının sözcü

lerinin anlaşılır ve aydınlatıcı görüşlerini aktarmaları için bir

platform görevi görme,

4. Hem çeşitli görüş açıları arasında hem de iktidarı (şim

di ve gelecekte) ellerinde bulunduranlarla kitleler arasında

diyalog sağlama,

167

Cem S. sürçü - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AITEKİN

5. Resmi görevlilerin ellerindeki gücü nasıl kullandıkları

na ilişkin hesap vermeleri için mekanizmalar sağlama,

6. Yurttaşları, siyasal süreçleri yalnızca izlemek ve hak

kında konuşmaktan çok, öğrenmeleri, tercih yapmaları ve

kahlmaları için teşvik etme,

7. Medya dışındaki güçlerin, kendi bağımsızlıklarını, dü

rüstl üklerini ve izleyicilere hizmet etme yeteneklerini yok

etme çabalarına ilkeli biçimde karşı koyma,

8. İzleyicileri, kendi siyasi çevrelerini anlamlandırabilen

ve potansiyelolarak duyarlı davranan kişiler olarak görme

ve onlara saygı gösterme.

Bu ideal işlevleri yerine getirirken medyanın sosyopolitik

ve ekonomik çevreyle sınırlı olduğunu belirten yazarlar,

anayasayla korunsa bile sistemdeki sisteme egemen olan

dürtülere yanıt vermek zorunda olduğunu vurgulamaktadır

(Gurevitch ve Blumler, 2002:267). Onlara göre, demokratik

bir toplumda basının, kalabalıkları sürükleyen çekiciliği,

dramatize etme eğilimi ve at yarışı benzeri bir heyecan

uyandırarak halkın ilgisini siyasete çekmesi, medyanın siya

set ve insanlar arasında bir köprü görevi görmesine işaret et

mektedir (Gurevitch ve Blumler, 2002:269-270).

Bu noktada, önemli kavramlardan ilki, Elizabeth Noelle

Neumann'ın işaret ettiği "Kamuoyu" kavramıdır. O, "Sus

kunluk Sarmalı Kuramının Medyayı Anlamaya Katkısı"

isimli eserinde şu soruyu dile getirmektedir: "Kamuoyu

araştırmalarında saptanan bireysel fikirlerin toplamı, 'ka

muoyu' olarak bilinen korkunç bir siyasal güce nasıl dönü

şüyor?". Bu soruya uygun bir yanıt verilememesinin sebebi-

168


ni de kamuoyunun gücü hakkında yüzyıllardır elde edilmiş

bilginin gözden kaçırılmış olmasına bağlamaktadır.

Tarih boyunca, 16. yüzyılın başlarında Machiavelli ve

Erasmus, insanların kollektif fikirlerinin gücünün krala yö

netme yetkisi verdiğini, kamuoyu desteğini yitiren bir kralın

kralolarak kalamayacağından bahsetmiştir. Bu görüş, iki

yüzyıl sonra İskoç filozof David Hume tarafından "Tüm hü

kümetler kamuoyuna dayanır" cümlesiyle ifade edilmiştir.

John Locke da 17. yüzyılın sonlarında "kamuoyu kendisi

aleyhine döndüğünde dokunulmazlığını sürdürebilecek bir

kişi yoktur" şeklinde benzer bir ifadede bulunmuştur (Noel

le-Neumann, 2002:380-381).

Peki, bireyin kararını etkilemekte medyanın gücü nedir?

Bu soru da bize demokrasi ve medya konusundaki ikinci

önemli kavramı işaret etmektedir: İletişim yanlılığı. Shanto

Iyengar'a göre, "Televizyon haberlerinin etkisi, bilgiyi 'erişi

lebilir' yapma ya da bellek tazeleme gücünden kaynaklan

maktadır". Böylece medyada daha sık tekrarlanan fikirler

belleklerde daha kolay kalmakta, fikirlere ve kararlara ege

men hale gelmektedir. İletişim yanI ılı ğı olarak da tanımla

nan bu durumda, bireylerin belleklerinde bulunan bilgilerin

çok azını tekrar kullanabildikleri varsayımı söz konusudur

(Iyengar, 2002: 395). Burada, insanlarda görsel hafızanın sö

zel hafızaya göre nispeten daha kuvvetli olduğunu hatırla

makta fayda vardır. Bu durumda, görsel basının yazılı basın

karşısında daha fazla avantaj sağladığı düşünülebilir.

Demokrasi-medya ilişkisindeki üçüncü önemli kavram

ise gündem koyma dediğimiz kavramdır. Iyengar, bu konu

da yapılan araştırmalarda neden ve etkinin birbirine karıştı-

169


rıldığından bahsederek şu soruyu sormaktadu: liGazete

okurlarının siyasi ilgileri ile gazetelerin sorun gündemleri

arasındaki olumlu ilişki, gazetelerin okur gündemini belirle

diği anlamına mı gelmektedir, yoksa genel yayın yönetmen

leri haberlerini okurlarının siyasi ilgilerine uygun hale mi

getirmektedir? Yazara göre, çözüm olarak araştumacılar,

belli sorunlar ve olaylar karşısında kamu ilgisinin yükselişi

ni ve düşüşünü, bu sorunlara değinen haberlerdeki değişime

bakarak incelemeye başlamışlardır. (Iyengar, 2002:399-400).

Medya üzerine araştırma yapmak çok önemli bir konudur.

Stuart Hall, "İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmaların

da Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü" adlı çalışmasında

kitle iletişimiyle ilgili araşhrmaların başlangıcından itibaren

"zigzaglı" bir yol izlediğinden bahsederek, kitle iletişimin bi

limsel araşhrmasının bir uzmanlık alanı olarak ilk ortaya çıkı

şuu 1900-1930 yılları arasında olduğunu belirtmektedir. Daha

sonra, 1940-1970 arasındaki anadamar Amerikan davranışçı

biliminin sosyolojik yaklaşımlarıyla çok sayıda araştırmanın

yapıldığı dönemin geldiğini vurgulamaktadu. Bu dönem son

rasında ise halen sürmekte olan bir alternatif 'eleştirel' para

digmanın ortaya çıktığı dönemin yer aldığından bahsedilmek

tedir (Hall, 1999:77).

Linkedin ve Myspace'in 2003'te ve Facebook'un 2004'te,

mobil olarak çok yaygın kullarulan Twitter'ın ise 2oo6'da or

taya çıkmasıyla (Boyd ve Ellison, 2008:212-219) dünya ça

pında konuşulan bir kavram haline gelen sosyal medya, kitle

iletişim medyasının yanında, kimilerine göre onun bir de

vamı, kimilerine göre de ona bir alternatif olarak yer almak

tadır. Bu ortam üzerine yapılmış ve yapılmakta olan araş-

170


tırmaların yaru sıra, çok önemli araştırmalar da bu ortam va

sıtasıyla birey ve toplulukları incelemek üzere yapılmakta

dır.

Biz de bu çalışmamızda Türkiye'deki siyasal partilerin

durumunu sosyal medyada demokrasi kavramı açısından

incelemeye çalıştık. Türkiye' de de sosyal medya ve özellikle

Twitter, 31 Mayıs-IS Haziran arasında İstanbul-Taksim Gezi

Parkı ile ilgili gelişmeler nedeniyle gerçekleşen olaylarla bir

likte siyasal açıdan çok konuşulan bir konu haline gelmiştir.

Araşhrmamızın sosyal medyarun siyasal yaşam içerisinde

siyasi partiler açısından yerini görmeye.yardımcı olacağuu

düşünüyoruz.

2. Siyasal Yaşamda Sosyal Medya Kullanımı

2.1. Devlet ve Halk Arasındaki iletişim Araçlarına

Karşı Geliştirilen Tepki

Bilimsel gelişmeleri ve bilgiyi halkla paylaşma ölçüsünde

devletler gelişmişliğini ve refahını arttırırken bilimi inkar

eden ve bilgiyi halkla paylaşmayanlar ise bu geliştirileri

araçları birer baskı aracı olarak kullanmaktadır. Bu anlamda

insanlık tarihi birçok imparatorluklar ve devletler görmüş

tür. Çağdaş bilime göre hareket eden sistemler bekasını sağ

larken, aksi hareket edenler tarih sahnesinden silinmiştir.

Doğa ile insan arasındaki iletişim bilim ve teknoloji ile do

ğayı anlama üzerine olmuştur. Gelinen son nokta belli bir

başarıdu ancak hikayenin bittiği anlamına gelmemektedir.

Her adımda bilim insanları bir öncekinden aldıkları bayrağı

bir diğerine aktararak hikayeye devam etmektedir.

171

Cem S. sürçü - AbduUah DÜVENCİ-Çiğdem AYrEKİN

Bilişim çağından önce 'bil~' bu yaygınlık ta ve sıklıkta

halkla paylaşılmamıştı. Bunu mümkün kılan bilgi ve iletişim

teknolojileri (BİT) ile ilgili gelişmelerdir. Hayalın her alanına

nüfuz eden bu gelişmeler sayesinde uzak mesafe diye bir

kavram kalmaIlliş, insanlar yakın iletişim içerisine alınınıştır.

Toplum veya toplumu idare eden erkler tarafından ihtiyaca

karşı çıkarılan teknolojik yenilikler için belli bir seviyede tek

noloji okuryazarlığı gerekmektedir. Yeni olan her şeyavantaj

sağlarken, dezavantajını da beraberinde getirmektedir. Yeni

durumda da bu böyledir. Belli bir beceriye sahip olma gere

ğinin yanında ikinci nesil intemel (Web 2.0) altyapısıyla bir

likte kullanıcılar sadece bilgi tüketen değil ayru zamanda bilgi

üreten kişiler de olmuşlardır. BlI yeni ortama kullanıcılardan

birebir kavramsal katkı sağlaması beklenmektedir.

Sosyal devlet anlayışına sahip Türkiye Cumhuriyeti Dev

leti de bu anlamda teknolojikgelişmeleri halkına arz etmekte

ve idari işlerini bu teknoloji ile koordine etmektedir. Özellik

le 1980 sonrası dışa açılma ve özelleştirme politikalarıyla ile

tişim altyapısı alanında teknolojik yatırımlara tuz verildiği

görülmektedirl2. Bunu e-devlet uygulamaları ile açık bir şe

kilde görmekteyiz. Halka en çabuk şekilde ulaşma gayreti

doğal bir istektir. Yeni mecranın eski ağır yapıdaki gelenek

sel mecraya göre daha ekonomik ve kolay uyarlanmasından

kaynaklanan avantajlar daha fazladır. Devlet kurumlarında

var olan vatandaş bilgileri ile internet ortamında kullarucılar

12 Bu konuda detaylı bilgi için Haluk Geray'ın 2003 tarihli İletişim ve Teknoloji:

172

UluslararaSı Birikim Düzeninde Yeni Mıdya Politikaları ve Metin Işık ' ın 2002 tarihli Dünya ııe Türkiye Bağlanımda Kitle İletişim Sistemleri adli kitaplarına bakılabilir.


tarafından paylaşılan verileri birleştirerek 'big data' ile hiz

met vermek eskiye göre daha kolaydır.

Devlet ve bireyarasında sağlanan bu yeni iletişim biçimi

sayesinde daha önceleri monolog olarak süregelen iletişim

Ier, diyalog haline dönüştürulebilir. Ancak bu şekilde bir ile

tişim için bilimsel, sosyal ve teknolojik alt yapının hazır ol

ması gerekmektedir. Şayet bu gerçekleştirilemezse, devlet ve

sivil toplum arasında memnuniyetsizlik ortaya çıkar. Bu

noktada yeni kıta internetin ülkelere ve halklara demokratik

bir ortam sağladığı görülmektedir. Bu şu an "Sosyal Medya"

uygulamalarında rahatlıkla görülmektedir. Yeni demokratik

ve küresel kıtada bireylere ve devletlere önemli görevler

düşmektedir. Sosyal medyadan çıkartılacak dersler ve ödev

ler vardır. Bunların gündelik hayata katkı sağlaması için yö

neticilere büyük görevler düşmektedir.

Bilgisayar ve internet kullarumının yaygınlaşması, Dünya

Bankası teşvikleri ile hızlanmış dolayısıyla küresel bazda her

şey sayısal hale geldiğinden takip altına almrruşhr. Vergi ka

çakçılığı veya terörist faaliyetler bir nebzede olsa bu yeni

teknolojilerle engellenebilrrıiştir. Devlet bu denetimlerini ya

parken bireylerin haklarıru gözetlemekle yükümlüdür. Bi

reylerin sağlıkla ilgili bilgilerine bir tuşa basılma suretiyle

ekrana getirilmesi birçok hayatı kurtarmıştır. Bilginin besle

yici kaynağı olan verilerin elektronik ortamda saklanması,

hem ulaşım açısından hem de paylaşım açısından bu çağın

bilişim çağı olarak adlandırılmasını doğrulatan sebepler ol

maya devam etmektedir. Kristof Kolomb'un Amerika kıtası

na ayak basmasından sonra dünyarun küreselolduğu inter

netle ikinci kez hatırlatılmıştır. Bilim insanlarının özgür mi-

173


zaçları ile ortaya çıkan bu tablo, Marshall McLuhan'ın (Mc

Luhan ve Powers, 2001) deyimiyle "Global Köy" haline gel

miştir. Bugün dünyanın herhangi bir noktasında gelişen

olumlu veya olumsuz olaylardan bu sayede an be an haber

dar olabilmekteyiz.

Amerika Birleşik Devletleri'nin bilişim çağının lideri ko

numunda olması bu çağı iyi okumasındadır. Tarihi ve kültü

rel geçmişinin bu zemine uygun olması ona avantaj sağla

mıştır. İlk kurulduğunda 'ifade özgürlüğü' sloganı ile yola

çıkması, onun bugünkü kuvvet ve kudretini taçlandırmıştır.

Bunu devam ettirdiği sürece de liderliği devam edecektir.

İnsanın en temel hakkı özgür iradesidir. Bu iradesi ile hayat

ta kalması ise diğer irade sahibi insanlara bağlıdır. Buna hem

işbirliği, hem de iletişim dili denilmektedir. Bu amaçla işbö

lümü vb. ile kendi türünü yaşatmasını bilmiştir. Siyasi an

lamda bir kaç insan bir araya geldiğinde, bu iradenin belli

bir saygı ve sevgi çerçevesinde olması ve çatışmaların sadece

fikirselolması önemlidir. Farklılıkların ortaya çıkmasını ve

temsil edilmesini kolaylaştırmak adına, belli bir sayıdaki in

sanı temsilen bir temsilci çıkartması bu parlamenter sisteme

sahip devletlerde birlikte yaşamak için çok önemli bir ihti

yaçm. Fikir ve inançların toplumsal sistem içerisinde dillen

dirilmesi için her zaman değişik oluşumlar peşinde koşul

muştur. Bireyler, gelinen 21. yüzyılda, parlamenter yapı

içinde haklarını aramak üzere, bir şekilde içlerinden temsil

ciler seçip onlara bu görevi vermektedir. Devlet ve sivil top

lum, bilimsel gelişmeler yoluyla birbirlerinden haberdar ol

mak zorundadır. İkisi arasında kopukluk olduğunda ortaya

çıkacak olan tablo iç açıcı değildir.

174


Alvin Toffler'in "Üçüncü Dalga" (Toffler, 2008) ifadesi ile

özetlediği tarım-sana yi-enformasyon dalgası, tarihte birçok

büyük medeniyetin kurulmasına neden olurken, birçoğunun

da silinmesine sebep olmuştur. Belirtilen her çağ, bilgi ve ile

tişim araçlarına kendilerini uyduramadığından dolayı sona

ermiş ve yerlerini yeni duruma ayak uyduran medeniyetlere

bırakmıştır. Bu dönüşüm sürecinde devletler hantal yapıları

ve statü koruma güdüleri nedeniyle bilimsel gelişmeleri ge

riden takip ederken, halk asgari ölçüde de olsa yeni duruma

karşı olumlu tepkiler geliştirmek te ve kendini güncellemeye

çalışmaktadır. Zira beknoloji bireyselolarak günlük hayatı

kolaylaştırırken aynı zamanda bireylere günlük hayatın stre

sinden kaçışı da sağlamaktadır.

Tarih yazı ile başlar ancak medeniyetlerin asıl arşivleri

geriye bıraktıkları eserlerde saklıdır. Yazının icadından bu

yana 7000 yıl, alfabenin icat edilmesinden ise 4000 yıl geçmiş

(Briggs ve Burke, 200l4:3S3), geldiğimiz noktaya kadar farklı

çağlar açılıp kaparınınştır. Temelde yatan güdü, insanların

bir sonraki nesle öğretilerini ve kültürlerini aktarma ve daha

iyi bir dünya bırakma istekleridir.

Tarih boyunca birbirleri ile iletişime geçmek yerine, ırk,

dil, din vb. nedenlerden dolayı daha çok çatışma yolunu ter

cın etmeleri hep kanlıısonuçlara sebebiyet vermiştir. Belli öl

çüde de bilimsel gelişmeler savaş gereçleri ile ilerleme gös

termiştir, ancak en doğru gelişme devletlerarası diplomasi

ile olmuştur ve bazı medeniyetler böylelikle dünya arena

sında uzun bir süre kalabilmiştir. Düşman yaratma veya re

kabet için rakip yaratma, kimi zaman kendi halkı kimi za

man da diğer halktan olanlar ile karşılal"unıştır. Devlet erkini

175

Cem S. SÜTÇÜ - AbduUah DÜVENCİ - Çiğdem AITEKİN

tutan elinde kimseler sahip olduğu gücü kolayca bırakmak

istememektedir. İşte bu gücü elde tutmanın en önemli yolu

iletişim araçlarını kullanmaktan geçmektedir. Her çağda 10-

komotiflik yapan iletişim araçları için, halkın kullanım ama

cından çok devletin bu araçları nasıl kullandığı sorgulanrna

hdır. Sorulması gereken sorular bu noktada, "İletişim araçla

rı halka söz hakkı veriyor mu? ya da demokratikleşmeyi art

tırıyor mu?" olmalıdır.

Devlet ile halk arasında iletişim mutlaka her rejim içeri

sinde olmaktadır. Bu iletişimin siyasi iletişimi ilk kuracak

olan devleti yönetenler tarafından gerçekleştirilmesi gerekir.

Demokrasi ile yönetilen çağdaş topluluklarda son 50 yıldır

süre gelen bir siyasi iletişim dili oluşturulmuştur. Ancak

BİT' de meydana gelen 20 yıldaki gelişmeler, hayatın her ala

nında değişim ve dönüşümler yarattığı gibi siyaseti de etki

lemiştir. Eskiye ait siyaset yöntemleri ve argümanlarının tek

rar gözden geçirilmesi gerekmektedir. Politik kampanyalar

siyaset için önemli bir enstrümandır. Bu amaçla gerçekleşti

rilen kampanyalar usul ve pratikte değişikliğe gidilmesini is

ter istemez değiştirmektedir . Siyaset tarihinde, politik kam

panyalar kitle iletişim araçları ve yerel unsur olarak mey

darılara inme olarak gerçekleştirmrken, yeni durumla birlik

te "dijital siyaset" veya" orıline siyaset" alanları sahne almış

hr. Böylece geleneksel kampanyalara alternatif olarak ciddi

bir rakip çıkmıştır. Diğer anlamda etkileşimli siyaset kavra

mı, politikacıların fikir dünyasına adım atmıştır. Artık seçim

sandıklarından galip çıkmak isteyecek bütün politikacılar,

ortaya çıkan bu yeni ortamda boy göstermek zorunda kal

maktadır. Bu ortam "Sosyal Medya" dediğimiz ortamdır ve

176


"Yeni Medya" çatısı altında kendine has bir dil ile politik

kampanyalardan da sorumlu olabilecek başarı hikayeleri ya

ratabilmektedir. Bu hikayelerden biri 2008 yılında ABD' deki

seçimlerde gerçekleşmiştir. Önce Demokrat Parti başkan

adayı yarışmasında Hillary Clinton'a ve daha soma da

Cumhuriyetçi aday John McCain'e karşı zafer kazanan Barak

Obama'nın hikayesi buna iyi bir örnektir. Bu gelişme sosyal

medyanın bir dili olduğunun ve rüştünün en güzel ispatıdır.

2.2. Tarih İçerisinde Medya ve Siyasal Etkisi

Devlet yönetiminde yer almak isteyen bireyler siyasete

atılırlar. Bunun için sosyal bilimler bilmek ve bu anlamda

siyasal iletişim konusunda bilinçlenrnek gerekmektedir. Yö

netimde yer almak isteme karşılıklı olarak, kendilerini rakip

lerine ve kamuya karşı rakiplerini anlatabilme sanatıdır. Si

yasal İletişim, demokratik yapılarda karşılıklı olarak ileti

şimde bulunan disiplinler arası bir akademik alan olup libe

ral demokrasinin bir ürünüdür (Şahin, 2007: 35-59). Bu kam

panyaların ilk defa meslek haline gelmesi ise ikinci dünya

savaşından sonra ABD'de başlamıştır. Ancak her çağda ken

dine özgü siyasal yapı içinde teknolojik gelişmeler muhalif

düşüncelerin yeşermesinde etkili bir araç olmuştur.

• İnternet ve Sosyal Medyaya Kadar Olan Süreçte Tek- .

nolojinin Siyasal Kullanımı

Geliştirilen her teknoloji temelde ticaretin artmasına, sos

yal yaşam kalitesinin artmasına ve günlük hayatın stresinde

boğulan insana kaçış sağlanmasına ilişkin ihtiyaçtan doğ

maktadır. Kamunun refahı, siyasal yaşantısı bu doğrultuda

177

Cem S. sürçü - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AYTEKİN

düzenlenmiş ve kurallar geliştirilmiştir. Bu kuralların halkın

yeni istek ve durumlarına göre gözden geçirilerek güncel

lenmesi doğal bir gerekliliktir. Siviller bu istekleri, seçtikleri

kanun yapıcılara çeşitli yollarla dillendirir. Sandık bu nokta

da da en önemli yeri tutar, ancak politikacılar halkın istekle

rini doğru şekilde anlama ve kendilerini anlatmakla yüküm

lüdür. Kanunlar bu şekilde yaşayabilir. Bugünlere gelene

kadar siyasi tarih birçok inişler yaşamıştır ve yaşamaya da

devam etmektedir. Eskiden alınacak ders, ilk başta o tarihi

unutmamakla başlar.

Matbaanın Çin' den Avrupa'ya gelişiyle birlikte Guten

berg önceliği 'İncile' sonra dini kaynaklara vererek 'bu bilgi

nin' halka yani kamuya sunulmasını sağlamıştır. Bu gelişme

ile birlikte din ile ilgili konuları papazlardan değil de kitap

tan okuyarak öğrenen insanlar sayesinde Avrupa da aydın

lanmaya başlamış, yani halkın kendini anlatması ve anlama

ya başlaması mümkün kılınmıştır. Alman asıllı Jürgen Ha

bermas 'kamusal alanı' anlattığı eserinde matbaanın Eski

Yunandan sonra Avrupa'ya 'kamusal alan' getirdiğini söy

lemektedir. Böylelikle Avrupa'nın ortaçağ karanlığından çı

kıp bilimselluzla aydınlanması gerçekleşmiştir.

15. yüzyılda Martin L. King'in Katolik Kilisesine karşı yü

rüttüğü protesto olan "Ninety-five Theses" (Doksanbeş Tez)

adlı yazısından dolayı kamu oluşmuş ve Engizisyon mah

kemesi tarafından KatolikUkten aforoz edilmiştir. Kilise ra

hatsız olmuştur ancak o tarihlerde Martin L. King'in eserin

den çok, erotik hikayeler içeren kitapların halk tarafından

tercih edildiği belirtilmektedir (Shirky, 2011: 28-41). King'in

yeni olan aracı, siyasaloluşumlarda iletişim aracını kullana-

178


rak güç oluşturması önemli bir gelişmedir. Aynı şekilde, 17.

yüzyılda ise Amerika Birleşik Devletleri'nin kurulmasına se

bep olan İngiliz Sömürgeciliği'ne karşı, Kurtuluş Savaşında

Benjamin Franklin'in posta teşkilatını "Commitees of Cor

respondence" (Komitelerin Yazışması) aracılığı ile son dere

ce akıllıca kullanabilmesi örneğinde olduğu gibi, iletişim

araçlarının siyasal iletişimde kullanımına şahit olmaktayız.

Bizde ise matbaanın geç gelişinin Osmanlı'nın çökmesine bir

sebep olarak gösterilişi önemli bir tezdir. Örnekler, telgrafın

ve telefonun kullanılması ile zenginleştirilebilir. Sonuç ola

rak, konvansiyonel ve yeni medya sivil toplumu ve kamusal

alanı güçlendirmede uzun soluklu ve çevresel bir bakış geliş

tirmede etkilidir. Medyanın etkileri toplum düzeyinde olur

ve uzun dönemlidir. Ayrıca aşılamayla değil, seçiciliği etki

sizleştirerek ya da kısıtlı bir tercih bütününe taşıyarak etki

eder (Maigret, 2012).

Bu güç kitleleri harekete geçirmiştir ve yaratılan bu etki

devam etmektedir. Jürgen Habermas'a göre, konvansiyonel

medyanın kamusal alan işlevini terk etmesi, devlet otoritesi

nin bu medyayı kendi kontrolü altına alması ile ilişkilidir.

Yeni Medyanın bir getirisi olan Sosyal Medyanın bu güdü

me şimdilik girmemiş gibi görünmesinden dolayı Haber

mas'ın 'kamusal alanına' örnek olarak gösterilebilir. Bu şe

kilde demokratikleşme ve aydınlanmanın meşalesi yakılabi

lir. Ancak yazılı basın ile siyasal anlamda propaganda amaç

lı kullanılmasının yanı sıra işitsel ve görsel medya açısından

. geride kalmıştır. Akademik anlamda ilk siyasi iletişim aracı

olan radyo ABD'de kullanılmaya başlanmıştır. İkinci Dünya

savaşı sırasında Adolf Hitler bu konuda radyoyu kullan-

179

Cem S. SÜTÇÜ - Abdullah DÜVENCİ - Çığdem AITEKiN

makta tereddüt etmemiştir. Theodore Roosevelt'm 1937 yı

lında Dünya Fuarı'nda halka seslenişi ile televizyon yayını

kitle iletişime katılıruştır. Türkiye'de ilk radyo yayınının

1927 yılında, televizyon yayınının ise 31 Ocak 1968 tarihmde

başlamış olması manidardır. Buna mukabil TRT uzun yıllar

boyunca bunu 'tekel' olarak işletmiştir. 1993 yılında yapılan

yasal değişikliklerle özel televizyonların önü açılmış ve bu

şekilde yazılı basında sesini duyuran farklı seslerin konvan

siyonel medyada da sesini duyurabileceği bir seçeneği ol

muştur (Genel, 2011: 24).

Kitle iletişim araçları ile devletlerarası diplomasmin tü

kendiği noktada, özellikle Doğu Avrupa 1989 ve Sovyetler

Birliği 1991 yılları öncesinde, ABD ve müttefiklerinin radyo

ve televizyon kitle iletişim araçları ile bu ülkelerde bulunan

muhalif siyasilere destek olmaları 'demir perdenin' yıkılma

sına sebep olmuştur. Orta çağda matbaanın oynadığı rolü

Xerox fotokopi makinesi oynamıştır. Şimdilerde aynı işlevi

'dijital teknolojiler' oynamaktadır. Dijital medya sayesmde,

10 Ocak 2001 yılında Filipin Devlet Başkanı Joseph Estra

da'nın kendini aklaması ile ilgili oylama süreci lehine cere

yan edecek iken, bir SMS mesajla kısa sürede binlerce "siyah

tişört giymiş" gösterici parlamentonun önünde toplanmıştır.

Web 2.0 ortamında bilgi ve iletişim transferi oldukça kar

maşık bir yapıdadır. İçeriği kullanıcılar tarafından temin

edildiğinde birçok açığı mevzudur. Bu durumdan dolayı bil

gi kirliliği ve bilgi çarpıtması geleneksel medyaya göre ola

naklıdır. Bilginin doğruluğu ve teyidi yapılmadan bir habe

rin yayılması kötü sonuçlara sebebiyet verebilir. Geleneksel

medyada bu durum, devlet erkleri tarafından kullanılmakta

180


ve istismar edilmektedir. Sosyal Medyanın etkisi ve halk ta

rafında kamusal alan olarak yerleşmesi sonucunda ister is

temez her gruptan insan kendilerine oksijen soluyabilecekle

ri bir meydan bulmuşlardır. Arap baharı diye adlandırılan

Tunus'ta bir sokak satıcısının öldürülmesi ile başlayan etki,

Mısır ve birçok Arap ülkesin:in kitlelerini harekete geçirmiş

tir. Bu süreç içerisinde 'dijital medya' ve 'sosyal medya' etki

si küçümsenemez.

Kamuoyu, dilek ve isteklerini mutlaka ifade edecek ens

trümanları bulup mücadelesini devam ettirmektedir. Matbaa

aydınlanmayı sağlamış, dolayısıyla Avrupa'nın demokratik

leşmesinin ilk adımlarını atmasına sebep olmuştur. Yazılı

medya ve diğer tüm medya aslında tek başına insanların fi

kirlerini değiştirmez, sadece fikirler medya yolu ile ortaya

atılır. Ortaya atılan bu fikirler de kitleler tarafından ilk önce

aile içerisinde paylaşılır, sonra da sokaklarda yankı bulur.

• İntemetin Toplumsal Nazarı

Dijital Medyanın ortaya çıkışı TV teknolojileri ile başla

ıruş, ama asıl adı bilgisayar ve yan ürünleri ile birlikte kabul

görmüştür. Ticari anlamda halka arz olan bilgisayar, kişileri

bir anda yayın evinin yaptığı potansiyel ile aynı hale getir

miştir. Evlerinde klavye başında olan insanlar, davetiyeler

den kitaplara, ürünleri bir yazıcı yardımıyla kolaylıkla al

maya başlarruşlardır. Bilgisayarların birbirlerine bağlanması

ile 1991 yılında internet, insanların hayatlarına kaçınılmaz

şekilde bir değişimle birlikte dönüşümü de getirmiştir.

Bahsedilen bu son teknoloji ürünleri, kamusal alanı tem

silen sağlıklı bir şekilde fikirleri açıkça belirtmekte kul1anıl-

181

Cem S. sürçü - AbduUah DÜVENCİ - Çiğdem AYTEKİN

maya başlanmıştır. Bu bağlamda gönüllülerin faaliyeti 'diji

tal medya' yönetim için politik kampanyalar yürütmeye içe

rik sağlamada önemli bir roloynamaktadır. A yru şekilde

seçmenlerin ortaya konulan içeriği nasıl tükettiğini göster

med e de önemli bir yeri vardır. Dijitalortamda saklanması

ve taşınması kolay ve güvenilir olan bu içerikler, luzh bir şe

kilde gündemleri belirlemektedir. Statik yapıda olan inter

net, birçok yazılı basın ve görsel çekimlerin zahmetini azalt

mış, siyasal iletişimin de dikkatini çekmiştir. Aynı şekilde

görsel yazılım editörleri sayesinde matbaa ve grafik konu

sunda hız kazanılmış, bu şekilde Web 2.0 öncesi bilgisayar

ve internet altyapısı, geleneksel medya yöntemleri ile göre

vini daha ucuza tamamlamıştır. İnternetin Web 2.0 ile başla

yan etkileşim faktörü, genel çatı kavramı olarak bu özellikle

ri destekleyen internet uygulamaları sayesinde sosyalleşme

yi getirdiğinden 'Sosyal Medya' olarak bilinmektedir. Bu

bağlamda, sosyal medya diğer birçok alanda uygulama şansı

bulmaktadır ve internetin içselleştirilmesine önemli bir katkı

sağlamaktadır. Bu etkiyi aynı şekilde siyasi alanda da gör

mekteyiz. Bu araçlar siyasi partiler ve siyasetçiler tarafından

insanları siyasi katılıma yönlendirmek için kullanılmaktadır .

Özellikle sosyal medya uygulaması olan sosyal ağlar, seçim

takvimi ile birlikte bir propaganda aracı olarak kullanılmak

tadır.

Almanya Yeşiller Partisi'nden Lars Kreiseler'in, İstanbul

Bilgi Üniversitesi, Hukuk Fakültesi ve Heinrich Böll Stiftung

Derneği'nin düzenlediği Sosyal Medya ve ifade Özgürlüğü

Konferansı'nda bahsettiği yeni bir politik ortam olarak sosyal

medya ve çevrimiçi olmakla ile ilgili söyledikleri bu açıdan

182


çok anlamlıdır (AkgüL, 2013): "Sosyal medya sadece evin dört

duvarı arasında olan bir şey değil, 2009'da bile eve gittiğiniz

de sosyal ağlara dahil olurdunuz. Artık bu dönem bitmiştir.

Sosyal medya her anınızda yanınızda. Politik erişirni sürekli

yanınızda taşırsınız. Bu yüzden sosyal medyayı bir politik

alan olarak görmek zorundayız".

Siyasal kampanyalar daha çok seçimlere yakın tarihte

başlayan ve gönüllüler üzerinde omuz bulan bir etkinliktir.

Asıl işlevi ise, seçimden önce kamuda bulunan kararsızları

etkileyip seçim sonuçlarına olumlu katkı sağlamaktır. Bu fa

aliyet, seçimler sırasında bir şekilde kamuoyu oluşturma ve

belli bir düşüncenin makbul görmesini sağlama şeklinde gö

rülmektedir. Ancak geleneksel medyanın devlet otoritesi ile

paralellik gösterme olasılığından dolayı muhalif kesirnin

kamuoyu oluşturmada engellenmesi muhakkaktır.

BiT teknolojileri yepyeni alanlar sağlamıştır. Özellikle de

sesini duyuramayan kesime ucuz ve çeşitli alternatifler ge

tirmiştir. Bir yandan internette bilgiye ulaşmanın sağlanması

hiçbir şeyin gizli kalmayacağını gösterirken, diğer yandan

da bireylerin de bu bilgilerle kendi gelişimlerini inşa edebi

lecekleri gösterilmiştir. Bu sayede kendi gibi düşünenler bu

mecralarda kolaylıkla bir araya gelmişlerdir. Çünkü bu yeni

iletişim ortamı mekan ve zaman üstüdür. Dünyanın her ye

rinden insanlarla irtibata geçilebileceğini göstermiştir. Ken

dine ait fikirleri yasak olmasından dolayı sokakta sınırlı öl

çüde paylaşabilen birçok muhalif bu nedenle dijital ortamla

rı tercih etmiştir . Siyasi amaçlı olarak dijital medya kullanımı

ABD'de gerçekleşmiştir . 2000'li yıllarda 'online siyaset' ve

183


'siyasi chat' olarak bilinen internet tabanlı uygulamalar kul

larulrruştır. Ayrıca muhalif olarak görülen grupların daha

yakından tanınması mümkün olmuştur. Süreç devam et

mektedir. İnternet ve ürünleri 'Yeni Medyanın' ilk kısmı

olurken, bireyler kendilerini kavramsalolarak da yetiştir

miştir. Şimdi ise bu birikimlerini diğer insanlarla ağ üzerin

den paylaşma dönemine geçmişlerdir.

• Sosyal Medya ve Siyasi İletişim

Günlük hayatın her alanını etkisi altında tutan 'sosyal

medya olgusu' tartışılamaz . Facebook gibi sosyal ağ uygu

laması sayesinde insanlar kendi bilgileri ile birebir örtüşme

se bile yakın bilgilerini paylaşarak anonim kimliklerden sa

nal kimliğe geçiş yapmışlardır. Bu durumda siyaset yapan

politikacılar, kendilerine oy verecek olan seçmenlere en do

ğal ortam olarak Facebook'tan ulaşabilirler. Kendi parti teş

kilatında çalışanları en kolay buradan organize edebilirler.

A ynı şekilde bir mikroblog olan ve 140 karakterle düşünceyi

ifade etmeyi sağlayan Twitter ortamından gerçekleştirecek

leri icraatları paylaşabilirler ve halkın isteklerini alabilirler.

Bu her iki aracın daha etkin kullanılması için politikacıların

bir nebze de olsa 'Sosyal Medya Uzmanı' olmaları beklenir.

Sosyal Medya kısmen kontrolsüz bir ortam olduğundan

klavyenin tuşlarından çıkacak her kelime ve cümlenin önemi

büyüktür. Sosyal Medya veya dijital medyada hiçbir şey

unutulmaz. Bundan dolayı politikacıların mutlaka bir sosyal

med ya uzmanı ile çalışmaları gerekir.

Sosyal Medyayı en iyi şekilde kullanan siyasi lider hiç

kuşkusuz Barack Obama'dır. Onun büyüsünü yakalayan

184

Yenı Medya 'da Demokrasi

Demokrat Parti adayı Obama, 2008 yılı seçimleri öncesi, par

ti içerisindeki rakibi Hillary Clinton'a karşı siyahi Amerikalı

olmasına rağmen, "gençlik, değişim, umut" sloganı ile öne

geçmiş ve John McCaine'in önünde 41. ABD Başkanı olmuş

tur. O, sosyal medya yanında aynı şekilde konvansiyonel

medyayı da takımı ile birlikte çok etkin bir şekilde kullana

bilmiş ve böylece zafere ulaşmıştır. ABD seçim sistemine gö

re bireyler destekledikleri lidere parasalolarak bağışta bulu

nurlar. Türkiye'de bu çalışmalar devlet tarafından finanse

edildiğinden, parasal anlamda bir politik kampanya sür

dürme gerekmemektedir.

Sosyal Medya ile politikacılar kendi tabanlarına ilişkin

seçim faaliyetlerini organize edebilir, kararsız seçmenlerin

düşüncelerini öğrenebilir ve onlara kendilerini anlatabilirler.

A ynı zamanda, rakip politikacının ve seçmeninin fikirlerini

öğrenebilir ve buna karşı reaksiyon geliştirebilirler (Howard,

2005). Demokratik yapılarda seçmenin sandığa gitmesi me

şakkatli bir iştir. Her seçimde iktidar partisinin aldığı oy ora

nında insan seçimlerde oy kullanınamaktadır. Bu durum

temsil bakımından ülke genelinin karakterini oluşturma

maktadır. Bir diğer husus ise, gençler arasında oy kullanımı

nın rağbet görmeyişidir. Gençlerin de geleceğini ilgilendiren

bu duruma karşı dikkatlerinin çekilmesi gerekir. Zira, Sosyal

Medya gençlerin çoğunluğunun yer aldığı mecralardır. Bu

ortam içerisinde onları anlama ve kendini anlatma politika

cılar için önemli bir güçtür.

Sosyal medyanın gücü siyasi alanda yadsınamaz, siyaset

çi kısa sürede daha geniş bir kitleye hitap edebilir ve onların

185

Cem S. sürçü - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AYTEKİN

tepkisini daha kolay ölçebilir. Bu nedenle sözü edilen ortam

lar güçlü bir politik araç haline gelir. Bireyler sosyal medya

araçları yardımıyla görüşlerini daha rahat ifade edebilir, po

litikacıların yazılarına paylaşırnda bulunabilir ve hatta ce

vaplayabilirler. Dünya siyasetinde birçok politikacı, bakan

ve başkan Twitter ve Facebook gibi sosyal ağları etkin bir

şekilde kullanmaktadır . Bunun sebebi, seçmenin sosyal ağlar

üzerinde var olmasından dolayı bu şekilde daha çok kişiye

ulaşılacağının düşünülmesi ve bu sayede görüşlerin etkin ve

verimli bir şekilde değerlendirilebilme şansının yakalanması

isteğidir. Siyasi oluşum içerisinde caddelere ve meydanlara

inmek önemlidir. Ancak fiziksel bir ortamda insanları miting

alanına toplamak çok zor bir iştir . Sosyal medyada hazır kit

leye ulaşmak mümkündür. Bunun için günler öncesİ11.de

seçmenden randevu talep etmeye gerek yoktur, çünkü haf

tamn 7 günü 24 saat boyunca politikacı seçmeni ile iletişim

halinde olabilmektedir.

3. Türkiye'de Siyasi Partilerin Sosyal Medyayı

Kullanım Düzeyleri

Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı'na göre, 12 Haziran

2011 tarihinde yapılan XXIV. Dönem Milletvekili Genel Se

çimlerinde 24 siyasi parti yer almıştır (T.c. Yüksek Seçim

Kurulu Başkanlığı, 2011). Bu çerçevede seçmenle etkileşim

sağlayabilecek bazı uygulamalar Tablo l'de verilmiştir. Bu

rada yer alan siyasi partilere ilişkin sıralama, onların birleşik

oy pusulasındaki yerlerine göre düzenlenmiştir (T.C. Yüksek

Seçim Kurulu Başkanlığı, 2011). Ancak Genç Parti 2011 Ge-

186


nel Seçimlerine katılmama kararı aldığından (Vikipedi, 20l3)

Tablo l'den çıkarılmıştır. çalışmamızın yapıldığı dönemde

Türkiye Büyük Millet Meclisinde milletvekili bulunan Barış

ve Demokrasi Partisi (BDP) ise sonradan kurulduğu için

araştırmamızda esas aldığımız 12 Haziran 2011 tarihinde

yapılan XXIV. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri listesinde

yer almamaktadır. Fakat çalışmamıza dahil edilmiş ve 24 si

yasi parti üzerinden değerlendirme yapılmıştır .

Tablol' de yer alan bilgiler, 23.06.2013 itibariyle siyasi par

tilerin web sitelerinden/bloglarından alınan veriler doğrul

tusunda düzenlenmiştir. Buna göre;

Sadece 2 parti (EDP ve HSP) bir sosyal medya uygulama

sı olan blog ortamı ile internette yer almaktadır. BDP'nin

Twitter hesabından duyurulan bdpblog.wordpress.com ad

resi ise çalışmamaktadır. Blog ortamı Web 2.0 dönemi ile bir

likte ortaya çıkan bir uygulamadır. Bu uygulamanın statik

yapıdaki web sitelerinin aksine dinamiklik özelliğine sahip

olduğu ve bu sayede kullanıcı ile etkileşime daha açık oldu

ğu söylenebilir. Zira günümüzde Web 2.0 teknolojileri ile

kullanıcının internet ortamında çok daha aktif bir rol oyna

dığı ve Web'in bu anlamda bir evrim geçirerek demokratik

leştiği öngörülmektedir.

Sadece 3 siyasi partinin (AP, MP ve DSP) web sitesinden

Facebook ağı ile bir bağlantısı bulunmamaktadır. Diğer 21

siyasi parti ise 6 farklı biçimde Facebook ağına bağlanabil

mekte, hatta bazı siyasi partiler aynı anda 2 veya 3 farklı bi

çimde bağlanma imldm sunabilmektedir. En yüksek oran

daki bağlantı biçimi "parti resmi hesabına linkıl bağlantısına

187

Cem S. sürçü - AbduIÜlh DÜVENCİ - Çiğdem AYrEKİN

aittir. Demek ki, en çok yönlendirme Facebook ortamındaki

parti resmi hesabına yapılmakta ve bu yolla seçmenle etkile

şim sağlanmaya çalışılmaktadır.

Twitter ortamı için ise, sadece 4 siyasi partinin (AKP, MP,

AP ve DSP) web sitesinden Twitter ağı ile bir bağlantısı bu

lunmamaktadır. Diğer 20 siyasi parti ise 5 farklı biçimde

Twitter ağına bağlanabilmekte, hatta bazı siyasi partiler aynı

anda 2 farklı biçimde bağlanına imka.nı sunabilmektedir. En

yüksek orandaki bağlantı biçimi "parti resmi hesabına link"

bağlantısına aittir. Demek ki, en çok yönlendirme Facebook

ortamında olduğu gibi, Twitter ortamındaki parti resmi he

sabına yapılmakta ve bu yolla seçmenle etkileşim sağlanma

ya çalışılmaktadır.

Siyasi partilerin %71 'inin web sitesinden yönlendirilen

bir e-posta bağlantısı bulunmamakta, %29'unda ise 6 farklı

biçimde bir e-posta hesabına yönlenme mümkün olabilmek

tedir. Bu duruma, e-posta ile sağlanan etkileşimin sınırlılığı

mn neden olduğu söylenebilir. E-posta, işletmelerin potansi

yel müşterileri, tedarikçileri ve meslektaşları ile iletişimde

kullandıkları en önemli araç (Haşiloğlu, 2007:61) olmasına

rağmen, sağlanmak istenen söz konusu etkileşim siyasi par

ti-seçmen gibi kitlesel bir boyut kazandığında çok daha az

tercih edilen bir araç olabilmektedir.

Web sitelerinden/bloglarından "google'da önerme" uy

gulamasına yapılan yönlendirmeler de e-posta ile benzer

oranlara sahiptir. Yani; önerilerin arkadaşlarla, listede bulu

nan kişilerle ve diğer web kullanıcıları ile Google arama mo

torunda paylaşımına olanak sağlayarak web üzerinde en iyi

188


sonuçların bulunması esasına dayanan bu uygulama için ge

rekli yönlendirme, siyasi partilerin %75'i tarafından tercih

edilmemiştir. Bilindiği gibi bu uygulama, önemli bulundu

ğunda web üzerinde beğenilen şeylerin herkese gösterile

bilmesine ve yorum eklenerek Google+'daki doğru kişilere

gönderilmesine olanak sağlar. Ancak uygulamanın önemli .

oranda az bir biçimde tercih edilmesi, seçmenin siyasi parti

tercihinin kişisel boyutta olması ve onun hayat felsefesi çer-

. çevesinde değerlendirilebilmesi ile açıklanabilir. Ya da web

sitesinin/blogun bu tür bir fonksiyonu olduğunun seçmen

tarafından bilinmemesi/ fark edilmemesi sebebiyle de olabi

lir.

189

Cem S. SÜTÇÜ - Abdullah DÜVENCi - Çiğdem AYTEKİN

Tablo 1: Siyasi Partilerin Web Sitelerinde/Bloglarında Yer Alan Seçmenle Etkileşim Sağlayabilecek Bazı

Uygulamalar (23.06.2013 itibariyle)

awıauo

ep, aılloo:)

eısod'3

lfooqaJe:ı

190

+ +

+ + i + + +

v "'o ro Q)

'" ,., ~ "<:tt ~~.-ı ll) or:i ~ ~N-.:t' ...; ,...


(Facebaok) 1: Sayfayı beğenme, 2: Genel başkan resmi he

sabına link, 3: Gönderiyi paylaşma, 4: Parti resmi hesabına

link, 5: Facebook ana sayfaya link, 6: Sayfayı paylaşma.

(Twitter) a: Genel başkan resmi hesabına link, b: Gönderi

yi paylaşma, c: Sayfa url'sini paylaşma, d : Parti resmi hesa

bına link, e: Twitter ana sayfaya link.

Son olarak, mobil uygulama ile seçmene ulaşma, sadece

iki siyasi partinin (CHP ve BBP) kullandığı bir özellik olmuş

tur. Mobil araçlar, özellikle de akıllı telefonlar ile sağlanan

iletişim günümüzde önemli bir boyut kazanmıştır ve birçok

sektör artık mobil ağlarda yer almış ya da almaya hazırlanı

yor durumdadır. Bu uygulamaya olanak sağlayan siyasi par

tilerin, kendileri ile ilgili en son haberleri seçmenlerine ilet

mek ve her an kendilerinin yapıp ettiklerinden onları haber

dar ehnek amacına sahip olduğu söylenebilir. Gelecekte mo

bil iletişimin daha da yaygın1aşacağı öngörüsü göz önüne

alındığında, "mobil uygulama" tercihinin seçmenle etkileşim

sağlamada iyi bir başlangıç noktası oluşturduğu söylenebilir.

• Siyasi Partilerin Twitter'da Temsiliyet Durumları

Siyasi partilerin Twitter' daki temsiliyet durumları, "siyasi

parti resmi hesabı" ve "siyasi parti genel başkanının resmi

hesabı" olmak üzere iki kısımda incelenmiştir.

Tablo 2'de siyasi parti resmi hesabına ilişkin temsiliyet

durumları attıkları "tweet sayısı", "takip ettikleri hesap sayı

sı" ve "takipçilerinin sayısı" özelinde verilmiştir.

Görüldüğü gibi, verilen tarih itibariyle, 3 siyasi partinin

(EDP, BTP ve MMP) Twitter'da resmi bir hesabı bulunma

maktadır. Twitter hesabı olan partilerden atılan ortalama

191

Cem S. SÜTÇÜ - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AITEKİN

tweet sayısı 1700 olup toplamları 3S.697'e ulaşmaktadır. Şe

kil l' de siyasi partilerin resmi hesaplarından attıkları tweet

sayısı görselleştirilmiştir.

Ortalama olarak takip edilen hesap sayısı 129' dur ve 3 si

yasi parti hiç bir hesabı takip etmemektedir. Bir parti (DTP-

1246 hesap ile) dışında diğerlerinin takip ettikleri hesap sa

yısı en fazla 500' dür.

Siyasi partilerin ortalama takipçi sayısı ise 8.294 olup, en

fazla takipçiye Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve en az

takipçiye Halkın Yükselişi Partisi (HYP) sahiptir. Şekil 2'de

en çoktan en aza doğru siyasi partilerin takipçi sayıları gö

rülmektedir.

Tablo 3'te ise siyasi parti genel başkanlarının resmi he

saplarına ilişkin temsiliyet durumları attıkları "tweet sayısı",

"takip ettikleri hesap sayısı" ve "takipçilerinin sayısı" öze

linde verilmiştir.

Görüldüğü gibi verilen tarih itibariyle sadece bir siyasi par

ti (HYP) genel başkanının Twitter'da resmi bir hesabı bu

lunmamaktadır.

Atılan ortalama tweet sayısı 1.487 olup toplamları

34.199'a ulaşmaktadır. Bu sayılar, siyasi parti resmi hesapla

rından atılan tweet'lere yaklaşık olarak eş değerdedir. De

mek ki, seçmen kitlesine Twitter ortamından gönderilen me

sajlarda, kişisel hesaplar ile siyasi parti resmi hesapları ara

sında büyük bir farklılık bulurunamaktadır. Şekil 3'te siyasi

parti genel başkanlarının resmi hesaplarından attıkları tweet

sayıları görselleştirilmiştir.

192


Tablo 2: Siyasi Partilerin Resmi Hesaplarına İlişkin

Twitter Temsiliyet Durumları (24.06.2013 itibariyle)

'.o § ... ın ,5 cl) ... >, :;2 >. ... ro ıı. ro ':8 J'l cl) -

- <rı (f) 'o. >. 'ü) ıl ~ o..

ro o.. ro o.. ro cl) :s2(f) >, ~

,_ <il

(Jj ~ cl)

~ fo-< ~::C

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 2.254 3 45,961

Demokrat Parti (DP) ın 1.246 1.394

Eşi tlik ve Demokrasi Partisi (EDP) Yok

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) 315 ° 374

Emek Partisi (EMEP) 336 500 16,138

Millet Partisi (MP) 2,074 44 124

Liberal Demokrat Parti (LDP) 1.976 5 1.046

Saadet Partisi (SP) 2,488 5 15,679

Hak ve Eşitlik Partisi (HEP) 1.402 29 7,483

Halkın Sesi Partisi (HSP) 62 320 61

Alternatif Parti (AP) 62 130 25

Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 132 102 11,663

Özgürlük ve Dayarusma Partisi (ÖDP) 1.760 18 10,106

Halkm Yükselisi Partisi (HYP) 1 1 8

Ymt Partisi (YP) 2 ° 123

Doğru Yol Partisi (DYP) 17 11 29

Türkiye Partisi (TP) 1 1 317

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Yok

Hak ve Özgürlükler Partisi (HÖP) 409 36 2,018

Türkiye Komünist Partisi (TKP) 2.509 4 15,761

Milliyetçi ve Muhafazakar Parti (MMP) Yok

Büyük Birlik Partisi (BBP) 9 ° 1.838

Demokratik Sol Parti (DSP) 84 219 464

Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) 19,693 45 43.559 -

193

.... le "-

.... ~

.ıJ'J (o - -c. -~ r:.rı -....

"-<: ılı ÇJı

~ i

.. _-- --,

~ ~

'" ;,ı' «"j

C:::' i ~ <:ı<

......ı .......

20000

18000

16000

14000

12000

10000 ~ -.... "'Jl

::ı;" .... ÇJı .... ,-.. N W cı a-N o ~ w .... ..... .... cr' ılı '"! ....

'"$.. (o --

'" ılı

::ı. .... ~ (o ÇJı

S .... :ı: (o ÇJı

ılı

cr' ... 1

» ..... ... -ılı ::ı

8000

6000

4000

2000

O

- .

- -

~.

.A. .... ....

.... ~ ,..

.-

6-6 ıl ~ ~ "J ....

. ~~~~~~~~~~~~~~##~~~~~ . .,,-.:f- f::;-'t ... :~ .... ~. .,~ '. '" ~ " ~ ~,~ . ..,:~ <~<V f::;-~ <:!!? . ~ ''J.':;§' ~ . ~ .,~ "': ..... <:': #' ;,,~ <~' ~~~~~~~~~~~~~~~~~#.~p~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ '" '\ .~ :ı.. ... \.... '\ - !lo . ~V '\ LO 0 "',, '\.::-<- '\ <Q 'LU <.. ,,0 ." "1>"-

~'i. f-..0.J...0 «.,ı., 4.oS .• :;:;..<ı- ~ i;~ .~7 :J.- O~ .;;:.."<' ~~ .~ ~7> ~ 1Y ~ı., ~' 7ı~ ~

~ tı

~'

i ~. i ~ i ~

i ~ ..., ~ (o (o ..... r:.rı ııı

"-<: ... ÇJı ,..

.. ~ı.,e; ~ ..... Q; ,,,"'':::',,-$'b) ~ ",;:;- ~ ..... -<'- <..-P e;~O r-.<V~.~<Q" ,,,:1' <v~ <:-~-" A<"~ '-j'b <1:-'.::> (.~e, ""çf ,~~ 4.'0.' < 0'<>:-'''' .:\'" ~ <) v'oS OS 0 7> {-" "O '- ,"' ., ~

~0 \) ,,>..'tl .$-.... ~O ~?;- i~~'O'l..90 ~~ <:::?-\ ..... ~ .§,' <::P .:.'2-' ~ .~'Ç:' <v~ .~e; 0 ~.:.e . :\e . ~Y' ~e; ~ ~ C,V 'v ~ .:. .:1' _ $ ",ş ~ç" ",;r;

V? .;:;-'<:. ~ 'V:)7> ~V

'o-v'lO __ i

.ıJ'J (o

::ı;" Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) .... -~ Barış ve Demokrasi Partisi (BDP)

r:.rı Emek Partisi (EMEP) .... "-<: Türkiye Komünist Partisi (TKP) ııı ÇJı

Saadet Partisi (SP) .... '" Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ııı

N ::ı. ÖzgüriLik ve Dayanışma Partisi (ÖDP) ....

w ~ Hak ve Eşitlik Partisi (HEP) cı (o

Ha k ve Özgürlükler Partisi (HÖP) a- ÇJı

N S Büyük Birlik Partisi (BBP) o .... ~ :ı: Demokrat Parti (DP) w ~. ~ Liberal Demokrat Parti (LDP) .... ılı

Demokratik Sol Parti (DSP) cr' cr' ııı ... ... i Curnhuriyet Halk Partisi (CHP) ....

"-<: ..., Türkiye Partisi (TP) -(o ılı -- ::ı;" Mi!let Partisi (MP) .... "1:l Yurt Partisi (YP) 'C.

Halkın Sesi Partisi (HSP) r:.rı ~ Doğru Yol Partisi (DYP)

"-<: ... Alternatif Parti (AP)

~.ı Halkın Yükselişi Partisi (HYP) ..-,v;' ::ı;" .... ÇJı .....

i -=* ~

J J ..ı. r- J i r-

lııI

r -r-

i

ı-~ i

i ~ ~

1 - - 1 1 1 -o 5000100001500020000250003000035000400004500050000

f ... ~ .

~

~ ;:ı

~ ;:ı

tl ~ c

~ ...


Tablo 3: Siyasi Partilerin Genel Başkanlarının

Resmi Hesaplarına İlişkin Twitter Temsiliyet Durumları

(25.06.2013 itibariyle)

Siyasi Parti Genel Başkanı Tweet ıakip Ettikleri Takipçilerinin Sayısı Hes. Say. Sayısı

Adalet ve Kalkıruna Partisi Gen.Bşk. 2.028 O 3.029.029

Demokrat Parti Gen.Bşk. 510 13 2.718

Eşitlik ve Demokrasi Partisi Gen Bşk. 11.153 299 8.545

Cumhuriyet Halk Partisi Gen.Bşk. 1.913 O 1.340512

Emek Partisi Gen.Bşk. 2.248 379 2208

Millet Partisi Gen.Bşk. 2 O 166

Liberal Demokrat Parti Gen. Bşk. 3.419 265 4980

Saadet Partisi Gen.Bşk. 907 5 17.810

Hak ve Eşitlik Partisi Gen.Bşk. 2.755 54 65.718

Halkın Sesi Partisi Gen.Bşk. 1.290 17 264885

Alternatif Parti Gen.Bşk. 772 98 151

Milliyetçi Hareket Partisi Gen.Bşk. 893 O 597.039

Özgürlük ve Dayanışma Partisi 1.304 578 22.589 Gen.Bşk.

Halkın Yükselişi Partisi Gen. Bşk. Yok

Yurt Partisi Gen. Bşk. O O 16

Doğru Yol Partisi Gen. Bşk. 204 50 87

Türkiye Partisi Gen. Bşk. 271 O 47.027

Bağımsız Türkiye Partisi Gen.Bşk. 666 O 55.281

Hak ve Özgürlükler Partisi Gen.Bşk. 786 142 55051

Türkiye Komünist Partisi Gen.Bşk. 172 86 3.079

Milliyetçi ve Muhafazakar Parti O 12 19 Gen.Bşk.

Büyük Birlik Partisi Gen.Bşk. 1.043 5 28.589

Demokratik Sol Parti Gen.Bşk. 646 12 1.787

Barış ve Demokrasi Partisi Genel 1.217 843 230.079 Başkanları'

* BDP/nin iki eş genel başkaru olduğu için toplam sayıları

verilmiş tir.

196

D o D o o o o o o o o o N 000<:> .... ....

D D D D o o <t N


"ıau a:ı 15!lJed elVulı!le>ı aA ıaıepit

"ıaua:ı ISljjed ııleH l<ıA!Jn~Lun::ı

.. ıaua:) !5!jjed ı3~<ı,l eH !5ı<3AIJlIfıJ

IUE'~~E'9 ıaua!) !S!lJCd !saç uqırı-:

"laU39 !SjlJed ! SeJ ljOw:ıo d~ SUC9

' ''ıau<ı:ı 1;!JJCd >t11!1~3 dil ~eH

"ıaua:ı 15lJJed aAIltJDFısLlııŞes

"ıau a:ı 15ilJed ;a1~niJrıjjzQ aıı ~eH

lue~~e\ll<3ua:> !SllJed aAıv:!l

ıue~~e\l ıaua:> !S!lJed >t!lJ!8 >trı Arı8 i

" ISI1JE'd eı.:..ı~luE'Aeo aAııı:ıtJrı?JzQ i ILle~!;e\l lall<l9lsQJed ldpees

"ls!lJed IseJ~owao a.~ ~111IS3

"ıaua:ı l).Jed ıeJljolııcıC leJ3qıı

"ıaua:ı !SllJed ısıu~wo>l aıil~Jrıı

lue ~l~es lau<3:> !lJed ıeJ~owao

ILle~~es ıaua:> !s!lJed >taw3

" laud9 ilJed LoS lll)(WIOWJO

ıuqses laua9 ı s q.led ıaıı , lI'ı

lue~~e8 ıaua:> IlJed JI1~UJaıl'ıt

ıue;i~es l",ua9 ISi)Jed IOA nJŞOa

" 1~Jed J~ljeZeje~nIlJ <11\!51aAııııv~

ıue~~e\l ıaua:ı ı s ıııed jm.\

o

Şekil 3: Siyasi Parti Genel Başkanı Resmi Hesabı - Atılan Tweet Sayısı İlişkisi (23.06.2013 itibariyle)

Ortalama olarak takip ettikleri hesap sayısı 124/tür ve 7

siyasi parti genel başkanı hiç bir hesabı takip etmemektedir.

Bu sayılar siyasi parti resmi hesaplarına ilişkin sayılarla kar-

197


şılaştırıldığında, ortalama olarak takip edilen hesap sayısının

daha az ve hiç bir hesabı takip etmeyen genel başkan sayısı

nın daha çok olduğu görülmektedir. Bu durum yine, Twitter

ortamının siyasi parti genel başkanı tarafından "tek nokta

dan çok noktaya iletişim" biçinUnde açıkladığımız bir kitle

iletişim aracı olarak kullanıldığının göstergesidir. Siyasi par

ti genel başkanlarının ortalama takipçi sayısı ise 2SLı90'dır.

Bu sayı siyasi parti resmi hesabındaki takipçi sayısının yak

laşık 30 katıdır. Demek ki, seçmenler Twitter ortamında si

yasi partilerin kurumsal kimliklerinden ziyade, onları temsil

eden genel başkanların mesajlarına odaklanmışlardır. Şekil

4'te en çoktan en aza doğru siyasi parti genel başkanlarının

takipçi sayıları görülmektedir.

• Siyasi Partilerin Facebook'ta Temsiliyet Durumları

Siyasi partilerin Facebook'taki temsiliyet durumları onla

rın resmi sayfalarına ilişkin olarak, "sayfayı beğenen kişi sa

yısı" ve "hakkında konuşan kişi sayısı" özelinde incelenmiş

ve Tablo 4'te ayrıntıları ile verilmiştir. Tablo 4'ten görüldüğü

gibi, sadece 2 siyasi partinin (TP ve HÖP) Facebook orta

mında temsil edilen resmi bir sayfası yoktur. Diğer siyasi

partiler için ise, sayfayı beğenen kişi sayıları ve konuşan kişi

sayıları verilmiştir. Bu sayfalar "Facebook Fan Page" olarak

yapılandırılmıştır ve bu sayfalar hakkında konuşan kişi sayı

sı, sosyal medya kullanıcılarının ağ ortamında bu sayfalar

dan bahsetmesi esasına dayanmaktadır. Zira günümüzde

sosyal medyada bir siteden bahsetmek önem kazanmış du

rumdadır. Tablodan anlaşıldığı üzere, AKP ve MHP seçmen

leri diğer partilerin seçmenlerine göre daha fazla oranda ağ

ortamında partileri hakkında konuşmaktadır. Onları HEP,

BDP, CHP ve TKP takip etmektedir.

198

i - --,._----'---

i i . . i i ,

c c c c ;: c c c C C c C ro <ıl i'l ro " " ro m i'l ro '" ro

-'" -'" x- x c '" x -'" -'" x -'" -'" '" C~ "" '" ır.. ii> "" "" "" ro ", ."

ro ro ro m LO ro ro " ro ro <ıl -'" cı:ı a:ı CO cı:ı a:ı CO :ı:ı c!l CO "" ıD CO

V ai V V ro

V V V V V V Qj :ı:ı c C c C C C C C C C OJ <LJ OJ '" -.; <LI OJ '" <ı '" o; ..

L'J :.'J \J L'J c L'J L'J ID L'J L'J ID L'J 'in 'iii 'iii <li ' i;i 'in 'in ',;) 'in :e :~ 'in :.'J

1:: 1:: t t 't 't: t: 't: t 1:: :~ m m ro ro ol m ro '" ro ro '" "- "- "- "- "- "- "- "- "-"- "- ~

'0 .>< ~ 'iii " ı w ~ " .>< '0 lii D- :>- ,~ &, E m -'" <!J ;:; x ~ 'o c i ~

<Jl ~ '':)< -t' ~ ın '0 , :ı ;: ~ ~ ~ ~ ::J ro

'OJ ro ,:ı ;:: x if)

ro i -'" -" '" r- o i- :J " > ro o > N 0.0 > > >:: ';: 'v. E .OL ~ :ö , ::ı 'LL

~ :x: cı <LJ 'öi OJ ro co > .ı::

cı i <!J E ~ ~ OJ > ol ::ı '" ro " -'" m '-.i ~ > CO -'" ,:ı ro

-ı:ı ",. i ;::

<ı: ;: , :ı

ro OJ)

L :ı:ı Ö

C C C m " 11)

x x- x ." '" "" ,., 11) m CO ıD a:ı

V V V C C C

'" " <LI L'J ID ID 'iii 'Vi

~

t' '" 1:: o. ro 11)

"- ~ "-e: 'iii ;;; ~ -'"

O C x § , ::ı

O E E o o 0 '" cı ro cı

Q:; :>-<!J > .o ~

.~ :J ,::ı

i-'v;. UJ


C C C c ro '" 11) 11)

x -'" -'" x v> "" "" "" ro " nı ro CO ıD a:ı CO

ijj ~ V V c C C

'" ;:; " " L'J L'J (') L'J

t ':;; t 'in 't' m 't <ıl

o- o. m ro "-+-' o.. Ö ~ .xc J1 if)

x <li x O C 'p ~ E UJ ~ <!J o ",

o E (1J

cı

~ C cı:

-'" -'" "" '" ro " CO ct:

~ ö: c: ;:; '" ID '" e :~

ro t o. " ~ "-it C C >-Q, 2 +-' :;;: ><ıl

C C

c ro -'" v> m CO

V C .. L'J

t' m "-~

'1\:1

-'" ~ f ro .ı:: ::ı

:;,:: OJ > 'G-QJ ,2-

2

<: '" -ii 11)

en V C

" O .~

1:: nı

"-1:: ::ı

>-

o o o o o o rf)

o o o o o o N

o o o o o o -<

o

Şekil 4: Siyasi Parti Genel Başkanı Resmi Hesabı - Takipçi

Sayısı İlişkisi (23.06.2013 itibariyle)

199

Cem s. sürçü - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AYTEKİN

Tablo 4: Siyasi Partilerin Resmi Sayfalarına İlişkin

Facebook Temsiliyet Durumları (26.06.2013 itibariyle)

Siyasi Parti Sayfayı Beğenen Hakkında

Kişi Sayısı Konuşan Kişi

Sayısı

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 153.122 367876

Demokrat Parti (DP) 956 192

Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) 99 O

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) 34.646 9.799

Emek Partisi (EMEP) 4.312 43

Millet Partisi (MP) 444 30

Liberal Demokrat Parti (LDP) 6.736 1.021

Saadet Partisi (SP) 62.751 3.297

Hak ve Eşitlik Partisi (HEP) 62.129 33.462

Halkın Sesi Partisi (HSP) 1240 O

Alternatif Parti (AP) 22 1

Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 549.236 150.625

Özgürlük ve Dayaruşma Partisi (ÖDP) 10.795 477

Halkın Yükselişi Partisi (HYP) 192 5

Yurt Partisi (YP) 247 11

Doğru Yol Partisi (DYP) 375 2

Türkiye Partisi (TP) yok

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) 8.148 1.497

Hak ve Özgürlükler Partisi (HÖP) yok

Türkiye Komünist Partisi (TKP) 35.929 8.754

Milliyetçi ve Muhafazakar Parti (MMP) 8.613 4

Büyük Birlik Partisi (BBP) 11.810 4.526

Demokra tik Sol Parti (DSP) 2.287 30

Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) 180.796 26.774

4. Sonuç

Özellikle vurgulamak gerekir ki, Türkiye' de siyasi parti

ler Twitter ortamını anlamaktan ve gereği gibi kullanmaktan

henüz uzaktır. Bu çalışmada, onların sosyal medyayı gele-

200


neksel medya gibi "tek noktadan çok noktaya iletişim-tek

yönlü iletişim" biçiminde açıkladığımız bir kitle iletişim ara

cı olarak kullandıklarını gözlemledik. Bunu Twitter' da siyasi

parti ve genel başkanlarının takip ettikleri hesap sayılarına

bakarak kolayca görmek mümkündür. 12 siyasi parti genel

başkanının takip ettiği Twitter hesabı sayısı 20'den azdır.

Genel başkanlardan 7'si ise hiç bir hesabı takip etmemekte

dir. Sosyal medyanın etkisi ve önemi yaşanan çeşitli olaylar

da ortaya çıktıkça, partiler ve genel başkanları tarafından ge

lecekte daha iyi anlaşılmasını ve kullanılmasını beklemekte

yiz.

Ayrıca sosyal medyanın, özellikle Twitter'ın daha kişisel

bir mecra olması nedeniyle genel başkanların hesaplarının

siyasi parti resmi hesaplarına göre daha fazla takip edildiği

düşünülebilir. Genel başkanların hesaplarından atılan tweet

sayılarının siyasi parti resmi hesaplarından atılan tweet'lerin

yaklaşık iki katı olması ve genel başkanları takip eden hesap

sayısının partiyi takip eden hesap sayısının yaklaşık 30 katı

olması da bu bulguyu desteklemektedir. Tüm partilerin baş

kanlarını Twitter ortamından takip eden hesap sayısının

S.700.000'den fazla olması da çok önemli bir bulgudur.

Dikkat edilirse önce bilgisayar sistemleri, sonra bilişim ve

iletişim sistemleri (örneğin cep telefonları) ve şimdi de sos

yal medya olarak karşımıza çıkan bu kavramlar daha kar~

maşık ve insana uzak bir yapıdan, giderek daha hayatın

içinde yer alan ve hatta bir arayüz olarak kullanıcısına gö

rünmez hale gelmiş bir yapıya doğru evrilmektedir. Bunun

kaçınılmaz bir sonucu olarak da, toplumsal yaşamımızın çe

şitli alanlarında farklı etkiler ve yansımalar görmekteyiz. Si-

201

Cem S. sürçü - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AITEKİN

yasal alan da bu etkileri gözlemleme fırsatı bulduğumuz

alanlardan biridir. Son 5-6 yıldır sosyal medyanm dünya ça

pında yaygınlık göstermesinin etkilerini, seçimlerden dev-o

rimlere kadar çeşitli olaylarda yaşayarak görebiliyoruz. Do

layısı ile, sosyal medyanın zaman ve mekandan bağımsız

özellikleri itibariyle yarattığı bu katalizör etkiyi belli olay

larda gözlemleyebiliyoruz. Bizim araştırmamızda ortaya çı

kan bulgular da bu yöndeki sonuçlara işaret etmektedir.

Bunlara ilave olarak, araştırma gelecekte aynı değişkenler

esas alınarak tekrarlanabilir ve farklı dönemlere ait sonuçlar

karşılaştırılabilir. Böylece ilgili değerlendirmelere ilişkin

hem anlık fotoğraflar ve hem de kısa süreli videolar ortaya

konabilir.

Kaynakça

Akgül, Elif (01 Nisan 2013). "Sosyal Medyanın Aktivizm, Siyaset ve Yayıncılıkla İlişkisi ", Bianet.org, http://bianet.org/bianet/ifade-ozgurlugu / 145501-sosyal-med yanin-akti vizm-siyaset-veyayincilikla-iliskisi [Erişim Tarihi: 26.06.2013]

boyd, danah m. ve Ellison Nicole B (2008). Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship, Journal of Computer-Mediated Communication, 13.

Briggs, Asa ve Peter Burke (2004). Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg'den İnternete, çev. İbrahim Şener, İzdüşfun Yayınları, İstanbuL.

Encabo, Manuel Nunez (2002). "Gazetecilik Etiği ve Demokrasi", İçinde Medya Kültür, Siyaset, Der. Süleyman İrvan, 2. Baskı, Alp Yayınevi, Ankara .

Genel, Mehmet Gökhan (2012). "Siyasal İletişi Kampanyalarında Sosyal Medyanın Kullanuru (12 Haziran 2011 Seçimler "Twitter" Örneği)", The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication-TOJDAC, 2(4):8.

202


Gurevitch, Michael ve Jay G. Biumler (2002). "Siyasal İletişim Sistemleri ve Demokratik Değerler", İçinde Medya Kültür, Siyaset, Der. Süleyman İrvan, 2. Baskı, Alp Yayınevi, Ankara.

Habermas, Jürgen (1991). The Struetural Transformation of the PubHc Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society,

MIT Press.

Hall, Stuart (1999). "İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü", İçinde Medya İktidar İdeoloji, Der. ve Çev. Mehmet Küçük, 2. Basım, Ark Yayınları .

Haşiloğlu, Selçuk Burak (2007). Elektı'onik Posta ile Pazarlama, İstanbuL, Beta.

Howard, Philip N. (2005) . "Deep Democracy, Thin Citizenship: The Impact of Digital Media in Political Campaign Strategy", The ANNALS of the American Academy of Political and Social

Science, 597:153-170.

Iyengar, Shanto (2002). "Siyasette Erişim Yanlılığı", İçinde Medya Kültür, Siyaset, Der. Süleyman İrvan, 2. Baskı, Alp Yayınevi, Ankara.

Maigret, Eric (2012). Medya ve İletişim Sosyolojisi, Çev. Halime Yük

sel, 2. Baskı, İletişim Yayınları .

McLuhan, Marshal ve Bruce R. Powers (2001). Global Köy: 21. Yüzyılda Yeryüzü Yaşamında ve Medyada Meydana Gelecek Dönüşümler, Çev. Bahar Öcal Düzgören, ı. Baskı İstanbul: Scala

Yayıncılık.

Noelle-Neumann, Elizabeth (2002). "Suskunluk Sarmalı Kuramının Medyayı Anlamaya Katkısı", İçinde Medya Kültür, Siyaset, Der. Süleyman İrvan, 2. Baskı, Alp Yayınevi, Ankara.

Shirky, Clay (2011). "Political Power of Social Media-Technology, the Pubhe Sphere Sphere, and Pohtical Change", Ibe Foreign Affairs, 90.

Stevenson, Nick (2008). Medya Kültürleri: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi , Çev. Göze Orhon ve Barış Engin Aksoy, Ütopya Yayınevi, Ankara.

Şahin, Bican (2007) . "Liberal Demokrasinin Temelleri", Demokrasi

Platformu, Sayı LO, Orion Kitabevi.

T.c. Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı (07.04.2011). Siyasi Partilerin Birleşik Oy Pusulasındaki Yerleri, http://www.ysk.gov.tr/ ysk/ index.html [Erişim Tarihi: 20.06.2013].

203

Cem S. SÜTÇÜ - Abdullah DÜVENCİ - Çiğdem AYrEKİN

Toffler, Alvin (2008). Üçüncü Dalga, çev. Selim Yeniçeri,ı. Baskı. İstanbul: Koridor.

Vikipedi (05.06.2013). · Genç Parti, http://tr.wikipedia.org/wiki/Gen%C3%A7 ]arti" [Erişim Tarihi: 03.07.2013] .

204

Veni medyanın bizlere sunduğu olanaklar çerçevesinde demokrasi kavramını ele alacak olursak, mesafelerin yok olduğu, zaman engelinin tamamen ortadan kalktığı, uluslar, milletler ve kültürlerarası her türlü din, dil ve teknik fark lı lıkların yokedild i ğı yeni bir dünya düzeni mevcunur. Yenı medyanın hııı ,

etkileşimli, çoklu ortam yapısı, kolay erişebi lirlik özellikleri kişilerarası ileti şim

de olsun, kitle iletişiminde oLsun her geçen gün daha fazla iletinin paylaşımını mümkün kılmaktadır.

Bu açıdan bakıldığında, son dönemde ülkemizde sosyal medyanın ve sosyal ileti şim ağ ların ın geniş kitleler tarafından sıklıkla kullanılması, i letişi

min Twitter, Facebook vb. sosyal ağlar tarafından yapılması, sosyal, kültüreL, politik kon uların bu ağla r aracrlıyla tartışılması ve son olarakGezi Olayları kapsamında olduğu gibi, geniş halk kitlelerinin bu ağlar üzerinden iletişime geçerek harekete geçmeleri konusunda olduğu gibi, sosyal medya, kit leleri etkilemede ve harekete geçirmede ne kadar etkin, kuvvetli ve hızlı old uğunu

bizlere kanıtlam ı ştır.

Dolayısıyla, bu derleme kitabın konusunu da çok eski zamanlardan günümüze en önemli ve en tartışılan konulardan biri o lmayı sürdüren demokrasi kavramının yeni medya bağlamında tartı~ılması oluşturmaktadır. Umarız. yeni medya:.la demokrasiyi, konusunda uzman akademisyenlerin görüşleri, araştırmalan ve değerle,dirmeleri doğrultusunda t"rtısan bu kitap, okuyuCIJ latımıza ve bu araştırmala rdan, kaynaklardan fa~ ~;;ii· ~~n ii akademisyenlere ve ilgili herkeseyararlı olur. ı~l!ir;

i i ii ! ,! @~~.'~~.c-~~~

4)'i 0 · _ sosyal medya . ya . ... bu . açıdan bakıldığında . sosyal medya, ... gücü...

Documents