45391018 cong nghệ xứ lý khi thải

5/21/2018 45391018 Cong Ngh X L Khi Th i

1/132

1

I HC QUC GIA H NITRNG I HC KHOA HC TNHIN

----------------------------------------------

TRNHNGCN

NG KIM LOAN

CNG NGH X L KH THI

h ni 2006

ng khi

Bm hi l-u

Qut thi kh

Thp m

Ca thi trn B hi l-u


2/132

2

MC LC

DANH MC CC BNG

DANH MC CC HNHCHNG 1. NHIM KHNG KH V CC GII PHP GIM THIU

1.1. nhim khng kh

1.2. Cc dng thi vo khng kh

1.3. Cc gii php gim thiu nhim khng kh

1.3.1. Cc gii php mang tnh v m

1.3.2. Cc gii php mang tnh cc b

1.3.2.1. p dng cng ngh sn xut sch1.3.2.2. X l trit kh thi ti ngun

1.3.2.3. Duy tr trng thi t nhin ca khng kh

1.3.2.4.S dng cy xanh

CHNG 2. TNH CHT V C TNH CA MT S CHT THIVO KHNG KH

2.1. Cc kh thi c hi

2.1.1.Halogen v cc dn xut

2.1.2.Cc hp cht dng kh ca lu hunh

2.1.3.Cc hp cht dng kh ca nit

2.1.4.Kh cacbon monoxit v dioxit

2.1.5.Asin (AsH3), Phosphin (PH3) v Stibin (SbH3)

2.2. Cc cht thi dng hi

2.2.1.Hi ca cc hp cht v c

2.2.2.Hi dung mi hu c

2.3. Bi

2.3.1.Khi nim v bi

2.3.2.Hnh vi ca cc ht bi trong khng kh

2.3.3.Bn cht v tc hi ca bi

CHNG 3. CC PHNG PHP X L BI

3.1. Khi qut v x l bi

Trang

6

710

10

13

14

14

15

15

16

17

19

20

20

20

21

25

31

33

35

35

37

38

38

40

43

44

44


3/132

3

3.2. Phng php x l bi da vo lc trng trng

3.2.1.Nguyn l

3.2.2.Cu to v hot ng ca bung lng n

3.2.3.Cu to v hot ng ca bung lng nhiu tng 3.3. Phng php x l bi da vo lc ly tm

3.3.1.Nguyn l

3.3.2. Cu to v hot ng ca mt cyclone n

3.4. Phng phpas x l bi bng mng lc

3.4.1.Nguyn l

3.4.2. Cu to v vn hnh

3.5. Phng php x l bi bng dn ma3.5.1.Nguyn l

3.5.2.Cu to v vn hnh ca thit b

3.6. Lc bi tnh in

3.6.1. Nguyn l


3.7. Phng php sc kh qua cht lng

3.7.1. Nguyn l

3.7.2. Cu to v hot ng ca thit b

3.8. Phng php ra kh ly tm

3.8.1. Nguyn l

3.8.2. Cu to v hot ng

3.9. Phng php ra kh kiu Venturry

3.9.1. Nguyn l3.9.2. Cu to v vn hnh

3.10. Ra kh kiu dng xoy

3.10.1. Nguyn l


3.11. Ra kh kiu a quay

3.11.1. Nguyn l


46

46

46

4748

48

48

52

52

52

54

54

54

56

56

56

60

60

60

62

62

62

63

6364

65

65

65

66

66

66


4/132

4

CHNG IV. CC PHNG PHP X L HI V KH C

4.1. Phng php tiu hy

4.2. Phng php ngng t

4.3. Phng php hp ph4.3.1. Hin tng hp ph

4.3.2. X l hi v kh c bng phng php hp ph

4.3.2.1.Nguyn l ca phng php

4.3.2.2. Cc cht hp phthng dng trong x l kh thi

4.3.3. Cc kiu tin hnh hp ph

4.3.4.Nhng u v nhc im ca phng php hp ph

4.4. X l kh thi bng phng php hp th4.4.1.Nguyn l

4.4.2. Cc loi thit b hp ph

CHNG V. CNG NGH X L MT S KH THI CNG NGHIP

5.1. X l kh lu hunhioxit (SO2)

5.1.1. X l kh SO2theo ng t

5.1.2. X l kh SO2theo ng kh

5.2. X l kh nit oxit (NOx)

5.2.1. X l trung ha NOxbng ng t

5.2.2. X l NOxbng phng php kh nhit cao

5.2.3. X l NOxbng phng php xc tc chn lc

5.3. X l ng thi SO2v NOx

5.3.1. Cng ngh x l trong l t

5.3.2. Cng ngh x l sau l t5.4. X l ni tip NOxv SO2

5.5. X l kh H2S

5.5.1. Cng ngh x l H2S theo ng kh

5.5.2. Cng ngh x l H2S theo ng t

5.6. X l kh CO

5.7. X l kh CO2

CHNG VI. MT S S CNG NGH X L KH THI CNG

67

67

69

7171

72

72

72

75

76

77

77

78

82

82

82

83

85

85

86

87

87

88

8991

93

93

94

96

96


5/132

5

NGHIP C TRNG

6.1. Thit b x l bi bng lc ti

6.2. Thit b lc ti x l kh thi (kh l) cha SO2

6.3. H thng x l kh thi tng hp (SO2, NOx, HCl, HF) bng phngphp lc ti kh

6.4. H thng x l kh l c trang b thp phn ng

6.5. H thng x l kh thi bng thp m t

6.6. H thng x l kh l cha SO2bng huyn ph canxi cacbonat

6.7. H thng x l kh l cha SO2s dng magie hydroxxit

6.8. Conng ngh x l trc tip SO2v NOxtrong l t

6.9. Cng ngh x l kh thi cha NOxs dng xc tc chn lc6.10. S x l bi cng nghip bng cng ngh lng tnh in

6.11. H thng x l kh l kiu Ventury in ng

6.12. S cng ngh x l ng thi NOxv SO2s dng chm tia in t

6.13. Cc h thng x l mi

TI LIU THAM KHO

98

98

100

101

102

105

108

110

112

114118

121

123

125

131


6/132

6

BNG DANH MC CC BNG

Bng 1.1. Cc ngun v cc cht gy nhim khng kh ch yu

Bng 1.2. Bng phn loi bi, hi v kh theo gii kch thc

Bng 2.1. Ngng v thi gian tc ng ca H2S ln ngi

Bng 2.2. Kch thc ht ca bi, khi v cc h phn tn ph bin

Bng 2.3. T trng ca mt s cht dng khi v dng bt ri

Bng 4.1. Cc phng php x l bi

Bng 4.2. Vng kch thc ph hp v hiu qu x l ca cc phng php

x l biBng 4.3. Nng sut lc bi ca xyclon n v xyclon t hp

Bng 7.1. Kt qu s dng h thng x l 6 trn 31 c s

Bng 7.2. Mt s lnh vc p dng h thng thp m t Kyowa

Bng 7.3. So snh cng ngh x l trc tip ca Hitachi Zonsen kt hp SCR

vi FGD

Bng 7.4. Hiu qu x l vtui th ca thit b x l NOxloi nh

Bng 7.5. Mt vi thng s x l NOxbng SCR ca cc c s ln

Bng 7.6. Cc thng s quan trng ca hai phng php thiu hy


7/132

7

BNG DANH MC CC HNH

Hnh 2.1. Chu trnh ca lu hunh trong t nhin

Hnh 2.2. S ph thuc ca h s K0vo chun s Raynon (Re)

Hnh 4.1. Hiu qu x l bi ca cc loi thit biHnh 4.2A. Bung lng n

Hnh 4.2B. Bung lng kp c vch cn tng hiu qu

Hnh 4.3A. Mt ct ng v mt ct ngang ca mt xyclon n

Hnh 4.3B. Cc kiu hng dng trong xyclon

Hnh 4.3C. S h thng xyclon lc bi

Hnh 4.4A. S ng i ca kh v bi qua mng lc

Hnh 4.4B. S thit b lc bi bng mng hnh ng v hnh tiHnh 4.4C. M hnh mt thit b lc ti trong cng nghip

Hnh 4.5A. Thit b dp bi theo kiu dn ma

Hnh 4.5B. Thit b dn ma c nhi vt liu m

Hnh 4.6A. M hnh hot ng ca qu trnh lc bi tnh in

Hnh 4.6B. S nguyn l ca qu trnh lc bi tnh in

Hnh 4.6C. S thit b lc tnh in

Hnh 4.7A. S thit b lc tnh in ng

Hnh 4.7B. S thit b lc tm

Hnh 4.8. S thit b ra kh kiu si bt

Hnh 4.9. S hat ng ca mt xyclon t

Hnh 4.10A. S nguyn l ca mt thit b kiu venturi

Hnh 4.10B. Thit b ra kh kiu venturis

Hnh 4.11. Cc cu tht ca venturi ncHnh 4.12. S hot ng ca thit b dng xoy

Hnh 4.13. M hnh thit b lc bi kiu a quay

Hnh 5.1. S thit b tiu hy bng nhit

Hnh 5.2. S thit b x l bng phng php nhit xc tc

Hnh 5.3. Cu to ca ca t nhin liu

Hnh 5.4. S X l NOxs dng phn ng c xc tc

Hnh 5.5. S thit b ngng t b mt


8/132

8

Hnh 5.6. S thit b ngng t kiu tip xc

Hnh 5.7. S tng tc gia cc phn t trong khi vt cht

Hnh 5.8. ng cong hp ph ng nhit v ng p

Hnh 5.9. ng cong hp ph ca hi t qua ct hp phHnh 5.10. M hnh thp hp ph hi v kh c

Hnh 5.11. M hnh hp ph kiu tng quay

Hnh 5.12. S mt h thng x l hp ph trong cng nghip

Hnh 6.1. S CNXL kh thi cha SO2theo ng t (FGD)

Hnh 6.2. S CNXL SO2theo ng kh sau l t

Hnh 6.3. S CNXL SO theo ng kh trong l t

Hnh 6.4. S CNXL NOxtheo ng tHnh 6.5. S CNXL NOx nhit cao

Hnh 6.6. S CNXL NOxbng xc tc chn lc (SCR)

Hnh 6.7. nh hng ca kch thc ht v phn tn canxi cacbonat nhiu qu x l SO2

Hnh 6.8. S CNXL ng thi SO2v NOxtrong l t

Hnh 6.9. S nguyn l x l SO2v NOxs dng chm tia in t

Hnh 6.10. S CNXL ng thi SO2v NOX s dng chm tia in t

Hnh 6.11. S h thng x l NOxbng phng php xc tc chn lc kthp x l SO2

Hnh 6.12. S CNXL H2S theo ng kh

Hnh 6.13. S CNXL H2S theo ng kh

Hnh 6.14. S CNXL H2S bng phng php st(III) theo ng t

Hnh 7.1. Thit b lc ti x l bi kimloi nng ca hng NAVAC

Hnh 7.2. H thng x l bi, kh SO2 v cc kh, hi axit khc bng conng kh x dng thit b lc ti hiu sut cao

Hnh 7.3. H thng x kh l bng thit b lc ti kh

Hnh 7.4. nh hng ca nhit n hiu qu x l kh l

Hnh 7.5. H thng x l kh c trong thit b thp phn ng

Hnh 7.6. S ph thuc gia hiu sut x l kh HCl vo nhit v t l molca Ca(OH)2v HCl

Hnh 7.7. S thit b x l kh theo ng t s dng thp m


9/132

9

Hnh 7.8. S mt ct ca thit b thp m

Hnh 7.9. H thng x l kh thi cha SO2thu hi thch cao

Hnh 7.10. S h thng x l kh thi cha SO2s dng Mg(OH)2

Hnh 7.11. H thng x l trc tip SO2v NOxtrong kh thi c nhit caos dng CaCO3v ure

Hnh 7.12. S nguyn l ca qu trnh x l NOx bng xc tc chn lc

Hnh 7.13. S c trng ca mt thp SCR

Hnh 7.14. S mt ct ng ca mt thp lctnh in

Hnh 7.15. S mt ct ngang ca mt thp lc tnh in

Hnh 7.16. S h thng thp lc tnh in kiu kh

Hnh 7.17. S h thng thp lc tnh in kiu tHnh 7.18. S h thng x l kh l kiu venturi in ng (EDV)

Hnh 7.19. S h thng x l kh l dng chm tia in t

Hnh 7.20. S ba kiu x l mi bng phng php thiu hy

Hnh 7.21. Hiu sut phn hy ph thuc vo nhit thiu hy ca mt scht

Hnh 7.22. S thit b kh mi kiu hp ph v gii hp lin tc


10/132

10

Ch-ng I. nhim khng kh v cc giI php gimthiu nhim

1.1. nhim khng kh

Th no l nhim khng kh? Mun tr li c cu hi ny th cnphi thng nht c khi nim v bu khng kh sch hay ni cch khc lthng nht quy nh v thnh phn nn ca mi trng khng kh. Trong bukh quyn ca tri t th tng i lu l gn mt t nht - tng ca gi bo.Ti tng ny, cc cht nhim thng xuyn c ra sch bi ma v tuytri. Trn tng bnh lu thkhc. Do s hp th ca lp zn, s n nh v stng ca nhit theo chiu cao; cho nn cc cht nhim khi thm nhp votng ny c chiu hng tn ti lu di hn. Thc ra s nhim khng khc hiu ch yu nh l s thay i bt thng thnh phn v nng ca

cc cht trong tng khng kh gn mt t - tng i lu. Do vy ta c thchp nhn mt nh ngha v nhim khng kh nh sau [1, 2]:

nhim khng kh c ngha l c mt mt hoc nhiu cht gy nhim trong bu khng kh ngoi tri nh bi, khi, hi, kh hay mi...vikhi lng, tnh cht v thi gian gy hi i vi s sng ca ngihay ng, thc vt, hoc tc hi ti ca ci vt cht hoc cn tr qu mci vi s tn ti bnh yn ca s sng v ca ci vt cht trn tri t.

Trong lut v kim sot nhim mi trng khng kh ca bangArizna (M) cng a ra mt nh ngha tng t[1]: nhim khng kh

c ngha l s c mt ca mt hay nhiu cht nhim hoc s phi hp cachng trong khng kh ngoi tri vi khi lng v thi gian gy hihoc c chiu hng gy hi i vi s sng ca ngi, ng, thc vt hocca ci vt cht.

Nhng i km vi nh ngha ny c lit k cc cht nhim lkhi, hi, than giy, bi, m hng, cu gt, khi than, cc kh, m, mi, tia

phng x, cc ha cht c hi hoc bt k vt cht no trong khng kh ngoitri. ng thi nh ngha ny cn quan tm n xu th gy hi na.

Nh vy trong thc t c hai ngun gy ra nhim khng kh, lngun nhim t nhin v ngun nhim nhn to ngn lin vi cc hotng ca con ngi[3, 4].

- Ngun nhim t nhin: Cc hot ng t nhin c th lm tng hmlng bi ti mt thi im v mt khng gian no nh gi lc, bo samc mang theo bi t ct trn mt t tung vo bu khng kh. Ni la hotng c th phun vo bu kh quyn mt lng bi v kh khng l. Nhnghin tng nh trn xy ra khng lin tc, trong mt khong thi gian ngnv pht tn ra mt vng rng ln lm gim nhanh hm lng c ht gy

nhim.


11/132

11

Cc hin tng phn hy, thi ra xc ng thc vt xy ra thngxuyn trong t nhin a vo bu khng kh cc kh c hi. Nhng hintng ny ko di u n theo thi gian pht trin ca hnh tinh chng tann hm lng ca cc c ht c hi thng nm gii hn nn. Nhng nu

hin tng trn xy ra sau mt thm ho no khng thng xuyn v ccb th n s thi vo khng kh mt lng kh c hi vt qu gii hn nntrong khong thi gian v khng gian gii hn trong v xung quanh khu vcxy ra thm ha s gy ra s nhim khng kh.

Cc hin tng sm chp, my ma, bc x trong h mt tri v v tr,thng qua cc phn ng phn hy hoc kt hp cc cht tn ti trong khngkh to ra cc cht c hi lm mt cn bng vn c ca bu khng kh cngc coi l s nhim.

Nhn chung nhim khng kh do thin nhin to ra v khi lng lrt ln song thng phn b trong mt khng gian rng v kh ng u nnt gy nguy hi.

Mt khc cc sinh vt trn mt t, qua hng ngn vn nm quen vinhng thay i ni trn v thch ng c.

-Ngun nhim nhn to.Cc ngun nhim nhn to nguy him ch rt d xy ra hin tng cc b vi nng cao gy tc hi n conngi, cc sinh vt v ca ci vt cht nm trong vng nhim. Cc ngun vcc cht gy nhim khng khdo nhn to c khi qut trn bng 1.1.

Bng 1.1. Cc ngun v cc cht gy nhim khng kh ch yu

Cht nhim Ngun nhim

1 2

Oxit cc bon (CO,CO2)

-Cc nh my nhit in-Cc ngnh cng nghip t nhin liulm nng lng.-Giao thng vn ti.-Cc l t rc v dn dng-Phn hy, ln men ym kh

Bi than, tro

-Cc c s khai thc v ch bin than , than g -t SP nng nghip sau thu hoch v dn dng.-Cc nh my nhit in.-Cc c s sn xut gm, s

Bi Berili -Ch ha qung v luyn kim.Bi uranium -Ch ha qung.

Hp cht chacc kim loi c

c tnh cao

-Cc c s luyn kim-Cc c s sn xut ha cht-Cc c s sn xut thuc tr dch hi

-S dng cc sn phm thuctr dch hi-Giao thng vn ti


12/132

12

1 2

Cc hp cht cclo

-Thuc tr su-Cc c s sn xut ha cht-Cc c s sn xut giy v bt giy

-Kh trng bng clo v cc hp cht cha clo hot ng.Halogen v cchp cht c vc cha halogen

-Cc c s sn xut v s dng halogen v ha cht chahalogen-Cc c s sn xut phn ln t apatit-Cc c s luyn kim...

Hydrocacbon

-t nhin liu-Cng nghip sn v vt liu ph-Cc c s sn xut linh kinin tcn lm sch bngdung mi hu c

-In n, sn, v-Cc c s sn xut ha cht hu c-Luyn cc...

Nit oxit-t nhin liu-Cc nh my ha cht-Cc c s sn xut phn m, phn tng hp NPK

Lu hunh oxit

-Cc c s sn xut ha cht-Cc nh my nhit in-Luyn kim

-Cc cng on t nhin liu khcCc hp cht cphot pho

-Cc c s sn xut thuc tr dch hi-S dng thuc tr dch hi

Bi khong v c

-Cng nghip sn xut xi mng-Cng nghip khai khong-Giao thng vn ti-Xy dng

Bi phng x-Cc v th ht nhn-S d r ca cc c s nng lng ht nhn

Hi kim, hi axit -Cc c s sn xut ha cht-X l b mt kim loi-Cc c s s dng axit v kim trong sn xut

Bi ch-Cc c s sn xut acquy-Luyn kim mu-Giao thng vn ti

HCN v CN-

-Cc c s m kimloi-Khai thc, trch chit vng, bc v cc kim loi qu himkhc-Cc cng on t nhin liu-Sn xut ha cht


13/132

13

1.2. CC DNG THI VO KHNG KH

Cc cht thi vo khng kh nm di cc dng ch yu l bi, khi,hi, sol v kh. Ngi ta phn loichng mt cch n gin nht l da vo

kch thc ht ca chng (xem bng 1.2.)[5]Bng 1.2. Phn loi bi, hi v kh c theo di kch th-c

LoiDi kch

thc (m)Ngun gc v c tnh

Bi 0,1 - 75

Pht sinh trong qu trnh p, ph, n, mi khoan..cc cht rn nh t , qung, than, kim loi .. Mts bi c dng si c ngun gc nhn to, thc vt

hoc khong. Cc bi ln, nhkh lng do lc trngtrng. Cc bi nh c khuynh hng bay l lngtrong khng kh.

Khi I 0,001 - 1,0c to ra do ngng t ccphn tcht rn trongqu trnh t nhin liu, qu trnh lm nng chy kimloi hoc cc phn ng ho hc.

Khi II 0,1 - 1,0c to ra do ngng t ccphn tcht rntrongqu trnh t chy nhin liu

Sng 0,01 - 10,0L sn phm ca qu trnh tp hp t nhin (ngngt) cc phn t cht lng trong khng kh.

Hi0,0005 -0,005

L phn th kh ca cc cht lng hoc rn trongiu kin bnh thng. S tn ti ca chng phthuc vo iu kin c th ca mi trng.

Kh < 0,0005L dng vt cht m trong iu kin nhit v psut thng thng chng khng tn tidi dng cc

phn t th kh

- Cc cht dng kh: L nhng cht iu kin thng thng tn tidi dng kh nh: CO, CO2, NOx, SOx, Cl2...

- Cc cht dng hi: L phn dng kh ca cc cht m iu kinnhit v p sut bnh thng chng dng rn hoc lng.

- Cc cht dng sol kh:L tp hp cc phn t cht lng hoc cht rn th ri rc tn ti trng thi l lng cng khng kh vi khong thi giankhng hn nh. Kch thc nh nht ca sol c th ch bng kch thc ca


14/132

14

mt phn t ln v cc ht sol ln c th dn vi m. Hm lng ca chngtrong khng kh nm khong t 10 mg n 10 gam trn mt mt khi

- Cc cht dng bi: L cc phn t cht rn th ri rc c to ra docc hot ng ca t nhin hay con ngi c kch thc khc nhau (t 1/100

n hng trm micromet). Di tc dng ca cc dng kh hoc khng kh,trong nhng iu kin nht nh chng chuyn thnh trng thi l lng trong

pha kh.

Cc cht thi l kh, hi, bi hay sol c tc hi t hay nhiu s ph thucvo bn thn tnh cht ca chng. Nhng nhn chung cc cht c hi dngkh thng l nguy him nht do tc ng trc tip v lin tc vo phi quah hp.

C nhiu cch phn loi bi, hi v kh. Di gc thu gom v tch

lc, phn loi theo di kch thcc coi l ph hp v hu dng hn c .

1.3. CC BIN PHP GIM THIU NHIM KHNG KH[6]

Gia thin nhin v con ngi trn hnh tinh ca chng ta lun c mtmi quan h mt thit. Nhng tc ng ngc li ca thin nhin i vi qutrnh gy nhim bu khng kh do nhng hot ng sng ca con ngi gyra c quan h nhn qu vi nhau. Vic s dng cc kh lm hy hoi tng dn; vic s dng qu mc cc ngun nhin liu ha thch lm tng hm

lng kh CO2trong bu kh quyn tri t lm cho tri t nng ln do tcng ca hiu ng nh knh. S nng ln ca tri t gy ra nhng hu qunghim trng mang tnh ton cu nh mc nc bin d ng ln s nhn chmnhng vng t thp, bo lc, hn hn, lt li, s sa mc ha... Chnh v thm Lin hp quc, nhiu t chc x hi v chnh ph nhiu nc ku gimi ngi hy cu ly tri t. Nhng bin php gim thiu nhim bukhng kh l gii php hu hiu bo v tri t.

Do tnh cht c th ca mi trng khng kh m s nhim t mangtnh cc b. S pht thi ni ny c th gy nhim nhng ni khc, tu

thuc vo iu kin thi tit, kh hu hay s chuyn ng ni chung ca cctng kh quyn. V vy cc gii php chng nhim khng kh cn phi mangtnh ton cu. Nhng bin php c th c th chia lm hai loi l cc bin

php mang tnh v m v nhng bin php mang tnh cc b.

1.3.1. CC BIN PHP MANG TNH V M

Do nhn thc c nhng him ha ca s nhim khng kh nn huht cc nc trn th gii cng i ti mt tho hip mang tnh chin lc

ton cu v ct gim cc kh thi gy tc ng nh knh v ph hoi tng


15/132

15

zn - Ngh nh Kyoto. i vi tng quc gia, cn phi c nhng bin phphn ch tc ng ca con ngi vo thin nhin nh:

+ Kim sot v hn ch lng thi cc cht gy hiu ng nh knh, cccht hy hoi tng zn v cc cht kh c hi khc.

+ Hn ch chy rng. Nhng t chy rng xy ra quanh nm trn thgii gy ra nhng tc ng ng thi lm suy thoi cht lng khng kh.Chy rng gy ra nhng lp khi bi trn din rng; sinh ra mt lng khCO2khng l v lm mt cn bng sinh thi. Hu qu ca n l nhng tcng dy chuynnh hng xu n mi trng tri t. Vic hn ch chyrng ngoi nhng bin php phng nga thin nhin, vic gio dc cng ngcng c tm quan trng khng km.

+ Hn ch khai thc rng, khai thc khong sn nhm gim thiu nh

hng n s cn bng vn c ca kh quyn v b mt qu t.+ Chng hoang ha, sa mc ha. Trng cy xanh, trng rng l bin

php ly li s cn bng b mt i do hu qu ca chin tranh v khai thcqu mc ca con ngi i vi cc thm thc vt - l phi ca tri t.

+ Trng rng cy m ven b bin chng s xm ln ca ct, hi muibin vo t lin; trng rng m chng sa mc ha.

1.3.2. CC BIN PHP MANG TNH CC B

1.3.2.1. P DNG CNG NGH SN XUT SCH

Gim thiu pht thi cc cht gy nhim ngay ti ngun l bin phphu hiu trnh gy nhim khng kh. Gii php u tin l pht trin ccqu trnh sn xut sch - khng thi hay ni cch khc l ti u ha mi iukin sn xut v tn dng trit cc sn phm ph l xu th hin nay v chothin nin k mi ny. Pht trin sn xut khng thi khng nhng gim cti a gi thnh sn phm m cn c mt li ch rt ln khc ngoi phm vica c s sn xut l bo v mi trng v h sinh thi. y l li chkhng th ch tnh bng li nhun v sn phm do n mang li m n mangtnh cht x hi v ton cu.

ng trn quan im v cng ngh, sn xut khng thi c th thchin bng cc gii php tn dng v quay vng trit nguyn liu, nc vnng lng trong phm vi mt nh my v lin kt nhiu nh my tn dngtt c cc sn phm ph, thm ch ngay c cht thi ca nh my ny s dnglm nguyn liu cho nh my kia.

Ngoi nhng iu trnh by trn, mt gii php quan trng phttrin sn xut khng thi l thay th nguyn liu u vo bng nguyn liu

sch v s dng nng lng sch nh nng lng nguyn t, nng lngt nhin nh sc nc, sc gi v nng lng mt tri.


16/132

16

Vic vn hnh v qun l thit b my mc cng nh quy trnh cngngh cng l mt bin php khng ch nhim khng kh. Nghim tcthc hin ch vn hnh, nh mc chnh xc nguyn vt liu, chp hnhng quy trnh cng ngh s lm cho lng cht thi gim xung v c iu

kin qun l cht ch ngun thi v lng cht thi.Hiu qu ca binphp qun l v vn hnh sn xut ph thuc rt ln

vo nhn thc ca cc cp lnh o v cc nh qun l; sau l k lut laong v tnh t gic ca ngi lao ng. Cc ch ti phc v c lc cho cngtc ny hin nay ang c p dng rng ri trn th gii v c trong nc lcc tiu chun ca t chc tiu chun quc t vit tt l ISO (InternationalStandard Organization) p dng cho cc qu trnh sn xut, vn hnh cngvic... Cho n nay, cc ISO c coi nh l nhng tiu chun c th nhtnhm gim bt tiu hao nguyn, nhin, vt liu, nng cao cht lng sn

phm lao ng v gim thiu pht thi.

1.3.2.2. X L TRIT KH THI TI NGUN

tin ti mt nn cng nghip sn xut sch cn cn mt khong thigian di v mt mt ngun ti ch nh khng l thay th nn cng nghiphin ti. Hin nay do c tnh k tha v chm i mi, c bit l cc ncang hoc km pht trin, nn sn xut cng nghip cn lc hu v pht thilng ln cc cht gy nhim vo khng kh. i vi khu vc ny vic

gim thiu nhim khng kh ph thuc ch yu vo trang thit b v cngngh x l kh thi ti ngun. Vic x l trit cc ngun kh thi ti nguns c kh nng gim thiu ti a nhim khng kh.

X l kh thi ti ngun cho n nay, nhng nm u ca th k 21,vn l gii php quan trng, ph hp v hu hiu nht hn ch nhimkhng kh v ci thin mi trng khng kh.

Hin nayi vimi quc gia v nhiu vn chung cho c th giihu ht c cc tiu chun quy nh cho mi loi kh thi vi cc quy m viu kin khc nhau. Da trn cc tiu chun , nu lm tt khu qun l,

mi trng khng kh s c ci thin ng k.Trc y khi cc nh my v cc khu cng nghip cn tha tht th

vic xy ng khi v tng chiu cao ca ng khi l mt gii php hiu qugim thiu nhim cc b. Nhng khng gian ca kh quyn cng c giihn v qu trnh lm sch t nhin cng ch c gii hn ca n. Do vic sdng ng khi ngy nay khng cn c khuyn co s dng nh l mt bin

php gim thiu nhim khng kh na m u tin l x l trit kh thi tingun trc khi thi vo khng kh.

X l kh thi bao gm cc phng php x l bi, sol kh; x l kh vx l hi thi c hi. Vi tng i tng c th s dngcc phng php


17/132

17

ring r hoc s dng t hp cc phng php nhm t hiu qu x l caohn. Cc phng php v cc thit b x l kh thi s c trnh by mtcch chi tit cc phn sau.

1.3.2.3. DUY TR TRNG THI T NHIN CA KHNG KH

S gim thiu nhim khng kh l lm trong sch hn bu khng khngoi tri. Nhng s nhim khng kh trong khng gian lao ng nh bntrong cc nh xng, hm l, phng lm vic hay khng gian ca mt xnghip, nh my... s gy tc hi trc tip ti ngi tham gia lao ng. ycng l mt vn cn c gii quyt. Mt bin php hu hiu duy trtrng thi t nhin ca bu khng kh cc b l thng gi.

Nhim v ca thng gi l m bo trng thi khng kh cho con ngi

sng v hot ng ph hp vi tiu chun v sinh quy nh trong cc khnggian khp kn. Ty theo tnh cht ca ngun gy nhim m la chn ccphng php thng gi ph hp.

a. Thng gi chung

Mc ch ca thng gi chung l a khng kh t ngoi vo vi lulng cn thit nhm pha long cng nhim bi khng kh nng, bi,hi hoc kh c... trong ton b khng gian nh xng, sau thi ra ngoi.

Nhc im ca bin php ny l to ra mc khng ng u ca

iu kin v sinh ti nhng im khc nhau trong khng gian nh xng;ng thi d a cc tc nhn c hi t vng ny sang vng khc. V vy,mt trong nhng yu cu cn thit khi p dng bin php ny l phi n nhc cc ngun pht thi c hi. Hin tn ti mt s s h thng trao ikhng kh trong phng nh sau:

+ Thi trn ht di.

+ Thi di ht trn.

+ Thi trn ht trn.

+ Thi di ht di.Ty tng trng hp m p dng s ny hay s khc, nhng phi

tun th theo nguyn tc l dng khng kh phi i theo trnh t:

Khng kh sch Vng th Vng pht sinh kh c Ming ht Thi

b. Thng gi cc b

Mc ch ca thng gi cc b l ht kh, hi hay cc tc nhn gy chi khc ngay ti ngun pht sinh. y l bin php hiu qu nht trong vicm bo trong sch khng kh cho vng lm vic.


18/132

18

Vic thit k hp l cc cc b phn thu cht gy nhim phi thomn cc yu cu sau:

+ Khng cn tr thao tc cng ngh.

+ Khng cho khng kh cha cht nhim i qua vng th.+ Vn tc thu kh ln c th ht trit cc cht c hi ra khivng th ca ngi lao ng.

c. Thng gi chng nng

Trong qu trnh hot ng, con ngi lun c s trao i v nhit vimi trng. Mc trao i nhit tiu chun i vi ngi trong iu kinngh ngi l 100 kcal/gi. V ma h, thi tit nng nn ch c con ng duynht cn bng nhit l thot m hi. thu c hiu qu lm mt bng

bc hi m hi th phi c cc iu kin sau:

+ m ca khng kh thp.

+ C go vi vn tc ph hp.

Ti nc ta, m trung bnh tng i cao. Do vy tng hiu qubc hi m hi phi dng gi c tc ln; v d:

+ i vi h iu ho khng kh: v = 0,25 - 0,38 m/giy.

+ i vi lao ng: v = 5,00 - 10,00 m/giy.

Ty theo mc yu cu khc nhau v v sinh v cng nghip m pdng cc gii php thng gi chng nng khc nhau. C th chia lm hai loi:

+ Gii php thng gi t nhin.

+ Gii php thng gi cng bc.

Thng gi t nhin l li dng cc yu t ca t nhin nh vn tc gitri, chnh lch t trng ca khng kh to ra cc dng kh vo, ra mtcch hp l. Ti nc ta, thng gi t nhin ch yu l dng gi tri. Do vyvic m cc ca n gi, thot gi vi t l ln l vic lm rt quan trng.Theo cc nghin cu gn y cho thy t l mca phi t 40 n 60% dintch tng mi m bo thng gi t nhin theo phng nm ngang c hiuqu.

Mt vn na cng quan trng l vic hn ch bc x nhit mt tritruyn qua mi nh. V ma h, lng nhit truyn qua mi c th ln ti 110- 120 kcal/m2. Nhng bin php c th p dng l phun nc ln mi nh, totng cch nhit vi mi nh.

Thng gi cng bc c s dng khi thng gi t nhin khng cnkh nng p ng c vn cn bng nhit. Thng gi cng bc nhm

to ra vn tc gi thi thch hp, kt hp vi cc thng s nh nhit , m... a vi kh hu v trng thi t nhin d chu.


19/132

19

Trong cng nghip, ngoi yu t vn tc gi thi cn c th h nhit khng kh lm tng hiu qu lm mt. Mt trong nhng bin php nginc th p dng l lm mt bng bc hi nc on nhit. Nguyn l chungca bin php ny l cho dng khng kh i qua bung phun nc hoc lp

mng t. Nhit ca khng kh lm nc bay hi v t n h nhit xungnhng m tng i tng ln. Bin php ny c p dng cho nhngvng c kh hu nng, kh nh min trung v min nam nc ta.

Trong cc gii php thng gi cng bc th iu ha nhit khngkh l hnh thc cao nht ca k thut thng gi nhm p ng ch ng ccthng s vi kh hu trong nh m khng ph thuc vo kh hu ngoi tri.

1.3.2.4. S DNG CY XANH

Cy xanh c tc dng rt ln trong vic hn ch nhim khng kh nhchn gi bi, lc sch khng kh, gim ting n v che chn ting n, gimnhit khng kh v iu ha thnh phn ca khng kh. Mt s loi cyxanh rt nhy cm vi nhim khng kh, cho nn c th dng cy xanh lmvt ch th pht hin nhim. V th nn trng nhiu cy xanh trong khunvin v xung quanh cc nh my, dc cc ng giao th ng ni b, trong khum gia cc khu cng nghip, cc khu thng mi. T l din tch cy xanhtrn din tch khu cng nghip cn t t 15 n 20%.


20/132

20

CHNG II. TNH CHT V C TNH CA MT S CHT

THI VO KHNG KH

2.1. CC KH THI C HI

2.1.1. HALOGEN V CC DN XUT[6, 7, 8]1. S pht sinh.

Cc halogen c hnh thnh ch yu trong cc qu trnh in phn ccmui halogenua (nh sn xut xt-clo, in phn sn xut kim loi kim,kim th) hoc di tc dng ca cc cht oxi ha mnh hn trong nhngiu kin c th (tr flo ch c th gii phng ra bng in phn). Ngoi rachng cn c th sinh ra khi phn hy mt s hp cht halogenua nhit cao.

Th d:2X- - 2e = X2 (X l halogen)

4Cl- + MnO2 + 4H+ = MnCl2 + 2H2O + Cl2

2Br_ + Cl2 = 2Cl- + Br2

4I- + 2Cu2+ = 2CuI + I2

Ngoi ra mt lng khng nh cc halogen cng nh cc dn xut cachng pht thi vo khng kh t cc ngun s dng halogen nguy n t lmnguyn liu cho qu trnh sn xut nh cng nghip sn xut plastic (PVC,PTFE...), clo ha cao su, sn xut thuc tr dch hi, st trng, thuc st trngv cng nghip ha cht ni chung.

2. Tnh cht c trng.

Halogen nguyn t l nhng cht rt hot ng v c tnh oxi ha rtmnh. Tnh cht ny th hin gim dn t flo clo brom iot. Flo c ththc hin phn ng th y cc nguyn t nh oxi, clo... ra khi hp cht can:

SiO2 + 4F2 = SiF4 + O2

Cc halogen tan trong nc, t oxi ha kh to thnh hai axit tngng l hypocloric v clohydric.

Cl2 + H2O = HOCl + HCl

Trong dung dch 5.10 -3M Cl2 0oC c ti 89% lng clo chuyn thnh cc

axit.

Bn thn gc OCl- cng l cht oxi ha mnh, n c th ph hu cc cht mu hu c do n thng c s dng nh l tc nhn ty trng cho giy,

vi si v my tre... HClO trong nc b phn hy t t thnh HCl v oxytheo phng trnh:


21/132

21

HClO = HCl + 1/2O2

Phn ng ny xy ra nhanh hn di tc ng ca nh sng, nht l di nhsng mt tri v khi c mt ca cht xc tc.

Do c tnh oxi ha mnh cho nn cc halogen rt d phn ng ngay vicc cht hu c (nht l trong iu kin m) bn ngoi da v bn trong c thng thc vt v con ngi, gy tn thng rt nhanh v li hu qunghim trng. i vi cc cht v c c tnh kh ngay c cc cht kh yu,cc halogen cng rt d phn ng to thnh cc halogenua tng ng kh

bn vng v hu nh khng c hi (tr mt s hp cht ca flo). Halogen tcdng vi kim to thnh cc mui halogenua v hypohalit.

Cl2 + Fe = FeCl2

Cl2 + 2FeCl2 = 2FeCl3

Cl2 + 2NaOH = NaCl + NaOCl

Cl2 + Ca(OH)2 = CaOCl2 + H2O

CaOCl2 = CaCl2 + 1/2O2

Cc halogen nguyn t thi vo khng kh u di dng cc phn tkh. Chng l nhng cht oxi ha rt mnh cho nn khi tip xc vi mt hmlng nh trong khng kh c th b tc ng ng k. Chng lm tnthng da, hy hoi cc nim mc mt, mi, ming v c bit nghim trng l gy tn thng su i vi phi. Tu thuc vo thi gian v nng halogen trong mi trng tip xc m nhng tn thng c th mc tvong, vim ph phi, hoi t cc nim mc hoc c th hi phc sau khi cchly vi mi trng nhim c. Cc halogen bn thn n l nhng cht chi i vi c th sng; cc dn xut ca chng, c bit l cc halogen huc cng rt nguy him. Th d nh cc c clo (trong thuc tr su, dit nm,lm rng l cy, cht c ha hc...) l nhng cht c tc n g ln c thng thc vt theo nhng c ch rt a dng.

Cc kh hydrohalogenua (HF, HCl, HBr, HI) trong mi trng khantng i l km hot ng. Nhng khi c mt ca nc hay hi nc thchng l nhng axit mnh; tc ng ln ng thc vt theo c ch phn ngca cc axit.

Ngoi ra mt s hp cht th kh ca halogen v halogen vi ccnguyn t khc cng l nhng cht rt c hi; th d nh ClF 3, fosgen,halogenua silan (SiHxXy)...

2.1.2. CC HP CHT DNG KH CA LU HUNH

Lu hunh hp cht tn ti nhng dng khc nhau tu thuc vo ccmc ha tr ca n. Th d nu xp theo ha tr t m n dng ta c dy:


22/132

22

H2S - SCN - S - SO2 - SO3 - H2SO4 - H2S2O8

kh kh rn kh kh lng lng

Trong thc t thng gp nht l H2S v SO2cn cc kh khc rt him

khi thy xut hin trong cuc sng hng ngy.Kh H2S [6, 9]

1. S pht sinh.

H2Sc sinh ra ch yu t nhng qu trnh phn hy vi sinh ym khnh cc c s x l chtthi:

Cht hu c cha lu hunh Vi sinh vt CH4+ CO2 + H2S + ...

Hay t cc c s dt nhum s dng cc mui sunphua lm ph gia trnhum hoc nh mu...

Na2S + 2H2O H2S + 2NaOH

FeS + 2H+ = H2S + Fe2+

2.Tnh cht c trng

H2S l kh km bn khi pht tn vo trong kh quyn. Ngi ta nghin cu v a ra gin v s bin i v thi gian tn ti ca n trongt nhin nh trn hnh 2.1.

O

H2S + O2O3Vi gi

hSO2 + O

O2

Nhiu gihoc vi ngy

SO3 + H2O

Vi giy

H2SO4 + Me

MeSO4

Hnh 2.1. Chu trnh ca lu hunh trong t nhin

Phn hy VS ym khtrong t, m ly,cc dng thy triu


23/132

23

H2S trong dung dch nc th hin nh mt axit yu, tc dng c vicc kim mnh, ng thi n cng rt d tc dng vi nhiu ion kim loi tothnh cc kt ta sunphua kh tan.

H2S + NaOH Na2S + H2O

H2S + Ca(OH)2 = CaS + 2H2O

H2S + Pb2+ = PbS + 2H+

L mt cht c tnh kh yu cho nn H 2S cng d b oxi ha trthnh lu hunh nguyn t hay cc gc sunpht tu theo cht oxi ha s dngl yu hay mnh.

H2S + 2Fe3+ = S + 2Fe2+ + 2H+

3H2S + 8MnO4- + 2H+ = 3SO4

2- + 8MnO2 + 4H2O

H2S + 4Cl2 + 10NaOH = Na2SO4 + 8NaCl + 5H2O

Hydrosunphua va l kh kch thch va l kh gy ngt. Nu tc ngtrc tip ln cc nim mc mi v mt n s gy vim ni sn kt mc. Khiht vo phi, H 2S s tc ng ln ton b ng h hp, nhng cu trc suhn s b ph hy su sc v hu qu c th li l bnh ph phi. Nu tipxc vi hm lng ln hn 1000 ppm (1500 mg/m3), kh H2S s hp th vo

phi rt nhanh, c biu hin th gp, sau l tru h hp v thng l dnti t vong. Nhim c mn tnh i vi H2S nu thng xuyn tip xc vi

hm lng khong 50 100 ppm. Ngng tc ng ca kh H 2S c th thamkho trn bng 2.1.

Bng 2.1. Ngng v thi gian tc ng ca H2S ln ngi.

Ngng tcng Nng (ppm) Thi gian tip xcPht hin 0,0005 1,3 Vi giy n 1 phtChy nc mt 10,5 21,0 6 7 giVim kt mc 50 100 Hn 1 giMt cm gic mi 150 200 2 n 15 phtGy ngt 500 700 t hn 1 giCht Trn 900 t hn 30 pht

Kh lu hunh dioxit [6, 10]

1. S pht sinh.

Kh SO2chim t trng ch yu trong cc kh c hi cha lu hunhthi vo khng kh. Phn ln SO2sinh ra do qu trnht cc nhin liu ha

thch c cha lu hunh nh than , du m. Nhng nhin liu loi nyc s dng vi khi lng rt ln cho cc nh my nhit in, luyn kim,


24/132

24

cho cc ng c chy bng xng, du v nhiu lnh vc khc s dng nhinliu ha thch. Bn cnh n cn cc ngun kh thi ca nhng qu trnht lu hunh cng nh cc loi khong sun phua, phn hy khong sun pht nhit cao v cng nghip lc ha du. Tng lng SO2 thi vo khng

kh hng nm c tnh vo khong 140 triu tn; trong khong 70% do tthan, 16% do t nhin liu t du m v phn cn li l do cng nghip lcha du, luyn kim v cc hot ng khc.

S + O2 = SO2

2CuS + 2O2 = 2CuO + SO2

2H2S + 3O2 = 2SO2 + 2H2O

4CaSO4 + 2C = 4CaO + 2CO2 + 4SO2

2.Tnh cht c trng

Lu hunh dioxitnh ni trn, l anhydrit ca axit sunphur do n tan trong nc to thnh dung dich axit mnh, phn ng mnh lit vi cc

baz, k c nhng baz yu to thnh cc mu tng ng.

SO2 + H2O = H2SO3

H2SO3 + 2NaOH = Na2SO3 + 2H2O

H2SO3 + Ca(OH)2 = CaSO3 + 2H2O

Bn thn SO2 v gc sunphit l nhng cht c tnh kh tng imnh. Nhng SO2trong khng kh kh rt kh oxi ha thnh SO 3m munoxi ha n phi s dng xc tc thch hp v trong nhng iu kin nht nh.

Ngc li gc SO32- hay cc mui sunphit li rt d dng b oxi ha bng

ngay oxi khng kh trong iu kin thng v qu trnh oxi ha xy ra nhanhhn khi tng nhit cho phn ng.

SO2 + 2Fe3+ + 2H2O = SO4

2- + 2Fe2+ + 4H+

SO2 + H2O + CaCO3 + 1/2O2 = CaSO4 + CO2 + H2O

MgSO3 + 1/2O2 = MgSO4

Kh SO2 c coi l kh thi nguy him v tnh c hi cng nh spht thi lng ln v thng xuyn ca n. SO 2c tc ng ln ng hhp bt u t nng 2,1 mg/m3 (0,75 ppm). Tip xc vi thi gian ngn(24 gi) nng 0,5 mg/m 3c th gy ra chng ph phi nhng ngigi v cc bnh nhn. Tip xc lu di nng 0,1 mg/m 3c th gy ra cctriu chng v cc bnh v ng h hp. V vy ngng an ton cho tip xcngn hn (24 gi) c hng dn l t 0,1 n 0,15 mg/m3v cho tip xc

di hn l t 0,04 n 0,06 mg/m

3

.


25/132

25

Kh lu hunh trioxit[6, 10]

1. S pht sinh.

Kh SO3thng ch thy trong khng kh ti cc xng np in cho c

quy ch hay sn xut axit sunphuric.2.Tnh cht c trng

Kh SO3 khi hp nc s to ra axit sunphuric nhng thng dngm rt kh lng ng; v vy n vn c th tn ti trong kh quyn hoc trongcc vng vi kh hu m n hnh thnh. Mun hp th SO 3 sn xut axitngi ta phi hp th n bng axit sunphuric c khong 98%. SO3phn ngrt mnh vi cc baz, mui cacbonat to thnh cc mui sunpht tng ng.

Ngng bt u gy tc ng phn ng ca ng h hp ca SO3ml 0,35 mg/m3v c th gy ra cc triu c hng cng nh cc bnh v ngh hp l 0,25 mg/m 3. Ngng ch dn an ton i vi SO 3m l 0,04 n0,06 mg/m3cho tip xc di hn v 0,10 n 0,15 mg/m 3cho tip xc ngnhn.

2.1.3. CC HP CHT KH CA NIT[6]

Nit cng l nguyn t a ho tr,n tn ti tng i bn di dng

cc ha tr khc nhau. Ta c th th hin tnh cht ca nit theo dy di:

HN3 (CN)2 NH3 N2 N2O NO NO2 NO3Azidohydric dicyan amoniac nit dinitoxit nitoxit nitdioxit nittrioxit

Trong tt c cc hp cht k trn ca nit th ch c azidohydric thlng cn li u th kh. Cc kh ny u l cc kh quan trng trong cngnghip ha cht, cng nghip quc phng v mt s lnh vc khc.

Amoniac [11]

1. S pht sinhAmonic l mt ha cht cng nghip quan trng c sn xut vohng nhiu nht hng nm. Th d M, khi lng amoniac sn xut hngnm so vi cc ha cht khc ng th t ch sau axit sunphuric, vi v ox y(khong 25.106 tn vo nm 1990). Thng thng khong 80% sn lngamonic dng cho vic sn xut phn bn, 10% cho sn xut si nhn to vcht do, 5% cho sn xut cht n, 1,5% cho thc n gia sc, 0,6% cho cngnghip giy v bt giy, 0,5% cho cng nghip cao su v phn cn li dngcho cc lnh vc khc.

Ring M, nhng hot ng cng nghip pht thi amonic vokhng kh ch yu t cc lnh vc nh: sn xut amoniac v phn bn, cng


26/132

26

nghip tinh lc du, luyn cc, sn xut soda v nhng s ri vi, d r khcca ngi v cc c s s dng amoniac, hng nm ln ti khong 0,3 -0,4.106tn. Ngoi ra mt lng ln amonic pht thi vo khng kh qua ccqu trnh t chy nh t rc thi, t cc nhin liu ha thch v qu trnh

d ha ca ngi v ng vt cng nh cc qu trnh thi ra, phn hy ymkh.

2. Tnh cht c trng

Amoniac l cht kh c mi hc, khi tan trong nc to thnh dung dchkim yu. Amonic tan trong nc kh tt; song tan ca n ph thuc rtmnh vo nhit dung dch. OoC hm lng ca amoniac c th ln ti50% trong nc, 20 oC gim xung cn khong 35% v 100 oC th tanca amonic hu nh bng khng.

NH3 + H2O (NH)4OHNH3 phn ng mnh vi cc axit to thnh cc mui tng ng, n

cngc th phn ng vi cc oxit axit m ging nh vi cc axit.

NH3 + HNO3 = NH4NO3

2NH3 + H2O + SO3 = (NH4)2SO4

Trong iu kin phn ng ph hp v c mt cht xc tc oxy khngkh c th oxi ha amonic thnh cc nit oxit; ngc li , s c mt ca nitoxit cng vi amonic trong iu kin thch hp (c hoc khng c mt ca

cht xc tc) chng s phn ng v nhau to thnh nit v nc.4NH3 + 5O2 = 4NO + 6H2O

4NH3 + 6NO = 5N2 + 6H2O

2NH3 + NO + NO2 = 4N2 + 3H2O

Amonic thm nhp vo c th ngi qua ng h hp, n ung vthm thu qua da. Amoniac i qua cc lp m rt nhanh k c lp biu bngoi da v rt linh ng trong cc nim mc v cc dch trong c th. Tcng ca amonic trc ht l gy kch thch mnh v ph hy cc nim mcmi v mt v li hu qu. Khi hm lng amoni trong mu tng ln nmt mc no ngi ta nhn thy hm lng ca n trong no s t ngttng ln; lc n s tc ng ln h thn kinh. Ngi ta ghi nhn crng khi hm lng amoni trong no khong 50 mg/kg, xut hin hin tngco cng cc c v sau la i vo hn m. i vi h tun hon, khi hmlng amoni tng ln ti khong 100 mg/kg c th th thng li hu qunghim trng. Cc con vt th nghim b cht v hi chng nhim c gy xva tm tht do amonic tc ng trc tip ln tim. Thng thng vi hmlng nh trong khng kh v tip xc khng thng xuyn th amonic hu

nh vn hi.


27/132

27

Ngng nng nhn bit mi ca amonicsau nhiu th nghim chothy vo khong 32 n 37 mg/m3. Song cng c cc kt qu a ra ngngthy mi ca amonic nh hn nhiu (0,5; 0,7 v 2,7 mg/m3). Khi tip xc vinng amonic cao trong khng kh thng c biu hin nh sau: Gy kch

thch cung hng ngay lp tc (280 mg/m3

), gy ho (1200 mg/m3

), e do ssng (1700 mg/m3), gy cht ngi (>3500 mg/m3).

Azit v azidohydric

1. S pht sinh

Cc hp cht ca N3-c hnh thnh khi cho amit ca kim loi kim

(NaNH2) tc dng vi N2O hoc Ag+tc dng vi dung dch amoniac c.

2. Tnh cht c trng

Azidohydric (azoimit) l cht lng khng mu c mi hc kh chu, si nhit 35,7oC. Hi HN3c, ph hy nim mc mt, mi, lm dnh ktmc v l hp cht khng bn, rt d gy n do phn hy mnh lit, c bitkhi tip xc vi cc vt th c nhit cao.

2HN3 ---> 3N2 + H2 + 141,8 kcal

Trong dung dch, axit azidohydric kh bn v l mt axit yu (yu hnc axit acetic, ka= 1,2.10

-5).

Cc azit ca kim loi chuyn tip hay c c kim loi nng nh azit chhay bc cng d gy n khi nung nng hoc va p mnh; v vy m chngc s dng trong cng ngh lm ht n cho n. Azit ca kim loi kimnh NaN3th tng i bn, ch phn hy v gy n khi nung nng mnh.

Dixyan v xyanohydric [6, 12]

1. S pht sinh

c t ca kh ny gy ra bi ion cyanua (CN-). Cc hp cht ca

xyanua c mt s tnh cht rt c bit nn mc du chng rt c song vnc s dng nhiu trong cc lnh vc nh m in, mt s qu trnh x lnhit, ti thp, trong cng nghip ha cht (nh tng hp ultramarin...) vtrong sn xut mt vi cht hun hay xng khi. Hin nay c bit tronglnh vc khai thc v ch bin vng cng nh mt s kim loi qu trn thgii v ang s dng mt lng ln mui xyanua ca kim loi kim nh

NaCN hay KCN.

Dixyan c sinh ra khi t mt s cht hu c nh bt xppolyurethan, tc, da, sng. Trc tin hnh thnh gc CN sau kt hp li

thnh (CN)2. Trong sn xut cng nh trong cc phng th nghim, nu ion


28/132

28

Cu2+tc dng vi dung dch CN -hay CuCN tc dng vi Fe 3+s gii phngra dixyan.

2Cu2+ + 4CN- = 2CuCN + (CN)2

CuCN + Fe

3+

+ Cl

-

= CuCl + Fe

2+

+ 1/2(CN)2Trong thc t cuc sng chng ta thng thy hin tng HCN csinh ra khi c mt ng thi NH 3v CO nhit 500 700

oC (nh trongiu kin t gch truyn thng).

NH3 + CO = HCN + H2O

Trong thin nhin, tin cht ca HCN cn tn ti trong ht hnh nhnng, l v cc b phn ca cy trc anh o v b ca c sn cy (c m)di dng hp cht c tn l amygdaline. Mt trong nhng c ch to ra HCNt cc vt liu ni trn c chp nhn l men emulsine c trong khi phnhy amygdaline s sinh ra HCN, glucoza v benzaldehyd. HCN cng tn titrong kh than (0,1 n 0,3%) v kh t nhin.

Trong cc phng th nghim hay trong cc c s sn xut ha cht cs dng xyanua (c bit l xyanua ca kim loi kim v kim th), nu tip xc vi khng kh m, chng s gii phng ra HCN do tc dng ca ncv CO2; v HCN l axit rt yu (ka= 4,6.10

-10).

NaCN + H2O NaOH + HCN

2NaCN + H2O + CO

2 Na

2CO

3 + 2HCN

2. Tnh cht c trng

Xyanua (nhn ngn) l cht kch c, t xa xa n c xp vohng u bng ca cc cht c Nht nhn ngn (CN-) nh thch tn (asen).Hi HCN gy ng c nhanh v mnh hn l cc mui xyanua tan. Ch cnkhong 50 mg xyanua xm nhp vo c th c th gy cht ngi trong vngvi giy. Xyanua trong phc hay trong cc mui t tan t c hn mui tan can. C ch gy c ca xyanua l c ch cytochrome oxidaza, cn tr qutrnh oxi ha ca cc m. Xyanua cng tc ng ln h thng iu khin ca

h thn kinh.Cc triu chng ca ng c xyanua xut hin rt nhanh sau khi c th

tip nhn. Nu c th tip nhn mt lng ln xyanua, nhng triu chng bng c th hin nh au u, chng mt, hn m v dn ti t vong ngay lptc. Nu tip nhn mt lng nh xyanua, c th c th tiu hy v khnggy t vong. Nhng thng xuyn tip xc vi xyanua hm lng nh cha gy t vong th nhng hu qu li thng l thiu mu, suy nhc thnkinh, chy mu d dy v ph phi.

Dixyan tan tt trong cn, ete v nc. Khi tan trong nc n d b phnhy thnh cc sn phm khc nhau, th d nh axit oxalic:


29/132

29

NC CN + 4H2O = HOOC COOH + 2NH3

Trong nhng iu kin nht nh, dixyan polyme ha to thnhparaxyan c mu nu en v khng tan trong nc cng nh trong cn.

Ion xyanua c i lc to phc rt ln nht l i vi cc cation kim loichuyn tip. Cc phc ny c bn cao nn gim ti a c tnh caxyanua. Th d nh phc xyanua st:

Fe2+ + 6CN- = [Fe(CN)6]4-

4Fe3+ + 3[Fe(CN)6]4- = Fe4[Fe(CN)6]3 (mu xanh Berlin)

Cc mui tan ca xyanua rt d tc dng vi cc axit to thnhxyanhydric d bay hi. Ngc li cc kt ta xyanua nh AgCN, CuCN tan ttrong axit, thm ch c axit mnh.

Xyanua th hin nh l mt cht kh. N d dng b oxi ha bi cccht oxi ha nh hydroperoxit, permanganat hay persunphat to thnh xyanatl sn phn hu nh khng c. Trong mi trng hp H2O2c coi l chtchng ch nh i vi xyanua.

HCN + H2O2 = HCNO + H2O

Hi xyanhydric tc dng tt vi kim mnh nh NaOH hoc KOH chocc mui xyanuatng ng.

HCN + NaOH = NaCN + H2O

Cc nit oxit (NOx) [13]

1. S pht sinh

N2O, NO, NO2 v N2O4c sinh ra trong qu trnh oxi ha xc tcamoniac sn xut axit nitric. Trong qu trnh ny sn phm chnh l NO;

bn cnh mt lngnh kh N2O khng hu ch cng c to thnh.

4NH3 + 5O2 = 4NO + 6H2O

2NO + O2 = 2NO24NH3 + 4O2 = 2N2O + 6H2O

N2O cn c hnh thnh t vic nung phn hy hoc n phn hy ccvt liu c cha mui NH4NO3.

Trong thc t, s nhim khng kh ca cc oxit nit ch yu do NOv NO2gy ra. T l mol ca hai loi kh ny trong khng kh l khong 3 : 7song tt nhin ph thuc nhiu vo nhit mi trng. Cc nit oxit cnc sinh ra khi axit nitric c tip xcvi khng kh, c bit l khi c s

tham gia ca nh sng mt tri; khi t cc vt liu hu c c cha nit, khin mn khai thc m. Khi tin hnh hn x hay to h quang in trong mi


30/132

30

trng khng kh c cha sn oxi v nit th trong nhng iu kinnhit cao nh vy, cc nit oxit cng c hnh thnh. Ngoi ngnh cng nghipsn xut axit nitric ra, cc lnh vc sn xut ha cht, phn bn, gia cng kimloi, x l b mt kim loi... cng sn sinh ra mt lng ln kh nit oxit.

Trong cc phng th nghim, khi s dng axit nitric, c bit l axit nitric c phn hy mu hay nitro ha, rt cn ch ti s gii phng cc nit oxit.Trong nhng trng hp nh th tuy tnh v lng th nh song chng thngxy ra trong mt khng gian hp cho nn tnh cht nguy him ca n cnc quan tm mt cch thch ng.

2. Tnh cht c trng

N2O l kh c tnh kh; song trong iu kin bnh thng, n khng boxi khng kh oxi ha. Khi t chy vi oxi phn ng sinh ra mt nhit lngrt ln.

Nhng khi c mt ngn la th N2O cng c phn ng chy vi hydro.

N2O + H2 = N2 + H2O + 77,5 kcal.

Hn hp N2O vi amonic em t cng s gy n rt mnh.

3N2O + 2NH3 = 4N2 + 3H2O + 210 kcal

Kh N2O l cht kh khng mu, c mi d chu, c v hi ngt v tankh tt trong nc v c bit l trong cn. Nu ht phi lng nh, N 2O tora trng thi vui v (kh ci). Nhng nu ht phi mt lng ln, nn nhn c

th b hn m v b ngt.NO l cht kh rt hot ng; n b oxi kh ng kh oxi ha rt nhanh

thnh NO2; khi tip xc vi clo to thnh nitrosylclorua. NO tan rt t trongnc v c i lc to phc rt mnh vi cc cation ca kim loi chuyn tip.

2NO + O2 = 2NO2

K3[Fe(CN)6] + NO = KCN + K2[Fe(CN)5NO]

NO hn hp vi NO2tc dng vi amoniac hoc ngay c vi ur, nhtl trong iu kin c xc tc, s sinh ra nit v nc.

NO + NO2 + 2NH3 = 2N2 + 3H2O

NO2tan trong nc to thnh axit nitric, mt axit mnh c tnh oxi ha.

3NO2 + H2O = 2HNO3 + NO

NO2m tc dng vi cc baz hay mui ccbonatmnh lit nh axitnitric. ng thi n cng tc dng mnh vi cc cht hu c v c th phnhy chng. Chnh v th m NO2tc ng rt mnh ln da, cc nim mcmt,mi v phi; gy kch thch mnh v rt d li di chng nh ph phi...

2NO2 + 2NaOH = NaNO3 + NaNO2 + H2O3NO2 + CaCO3 = Ca(NO3)2 + CO2 + NO


31/132

31

Kh nit oxit rt nguy him v ranh gii gia nng gy kch thchnh v nng gy hu qu nguy him l rt hp. Ngi ta c th ht phimt lng gy cht tim tng trong vng t 2 n 24 ting ng h m khngc bt c mt tc ng biu hin r rt no. Tip xc vi nng 100 n

500 ppm nit oxit trong khng kh c th gy co tht t n gt ph qun vcht do try h hp. Nu ht th thng xuyn vi nng thp cha gycht th cc triu chng xy ra ln lt c th nh sau: kch thch nh, mtnhn bit, thy nga c, ho v xut hin cc cn co tht lng ngc. Hintng ph phi tin trin, nn nhn thy kh th v ho ra m ln mu. Tiptheo, mt vi trng hp c th b thiu mu, xanh xao, tun hon ngng trv sau c th l t vong.

2.1.4. KH CACBON MONOXIT V DIOXIT

Cacbon monoxit (CO)[14,]

1. S pht sinh

Kh CO c sinh ra t cc qu trnh t chy khng hon ton cc hpcht c cha cacbon. Nhng ngun ng k nht l kh thi ca cc ng cchy bng cc nhin liu ha thch; kh thi ca cc nh my nhit in, luynkim, kh ha than v kh sinh ra sau cc v n ch cng nh cc v n hml do metan v bi than gy ra trong lng t. Bn cnh cn phi k nkh sinh ra do un nu, si v cc hot ng khc na. Tng cng lng CO

sinh ra t cc ngun ny c khong t 350 n 600 triu tn mi nm. Ngoira ngun CO t nhin hin ti khng xc nh c.

2. Tnh cht c trng

CO l cht kh khng mu, khng mi, khng v v nh hn khng khcht t. CO c th tip tc chy trong khng kh to thnh CO 2. Hn hp tihn ca CO trong khng kh c th gy n, c bit l nhit cao hoc cmt ca tia la.

C + 1/2O2 = CO + 26,64 kcal

CO + 1/2O2 = CO2 + 67,75 kcal

CO tc dng vi hi nc to thnh CO 2 v H2. Trong iu kinthng, cn bng khng c li cho vic hnh thnh snphm; song khi c mtca cht xc tc th phn ng xy ra hon ton. CO khng phi l anhydricca bt k axit no song khi tan vi dung dch kim mnh, nng chng s kthp vi nhau v to thnh mui focmit.

CO + H2O --XT--> CO2 + H2

CO + NaOH = Na(CO2H) (natri focmit)


32/132

32

CO kt hp c vi nhiu kim loi to thnh cc cacbonyl; trc htnh l st, coban v niken. c bit ngi ta trnh cho clo tip xc vi CO,nht l c nh sng hoc cht xc tc, v chng kt hp vi nhau to thnhfosgen (COCl2) rt c

4CO + Ni = Ni(CO)4

CO + Cl2h/XT COCl2

Tc ng ng k nht ca CO i vi sc kho con ngi l kh nngto phc rt ln ca CO i v st trong t bo hng cu. i lc ca CO vist trong phn t hemoglobin gp khong 240 ln so vi oxy. Khi ht thtrong bu khng kh nhim bi CO, CO s thm thu rt nhanh qua ng

phi v chim cc v tr phi tr ca oxy trong hemoglobin to thnhcacboxyhemoglobin lm suy gim nhanh chng kh nng cp oxy ca mu

cho cc t bo trong c th. Nng cacboxyhemoglobin trong mu honton ph thuc vo hm lng CO trong khng kh th, thi gian tip xc vnhp th ca nn nhn Ngoi ra CO cn c th lin kt vi myoglobin,cytochrom v mt s enzym na trong c th.

Nng CO trong khng kh nn l 0,01 n 0,9 mg/m 3. Tip xc vinng ln hn s lm tng nng cacboxyhemoglobin trong mu (BCH).Khi BCH ln hn 2,5% bt u gy tc ng ln chc nng tun hon. 5%BCH khng an ton cho sc kho, 10% BC H c th b e da v khi ti 60n 80% BCH s dn ti t vong. Mc du nn nhn cht do thiu oxi trong

mu nhng t thi khng b tm ti m li c mu ta.

Cacbon dioxit (CO2) [15]

1. S pht sinh

CO2sinh ra thng qua s t chy cc nguyn, nhi n liu c cha ccbon trong cc ngnh cng nghip, dn dng, k c s t v chy rng. Bncnh mt lng ln CO2cn c sinh ra trong cc m than, cc b lnmen, cc nh my sn xut ri, bia, nc ngt c ga, cc ni phn, thcn cho cy trng, vt nui. CO2c mt khp ni v trong khng kh nn, nchim khong 0,3%. Hin nay theo s liu ca cc nh khoa hc, hm lngCO2 trong kh quyn ca tri t ngy mt tng. iu ny lm tng hiung nh knh ca tri t v hu qu l lm tng nhit trung bnh ca trit; hu qu ca n l khn lng theo s cnh bo ca cc nh khoa hc.

2. Tnh cht c trng

CO2l kh khng mu, khng chy, c v hi chua v nng hn nhiuso vi khng kh . Chnh v vy m CO 2thng tp trung li dy c hn

nhng ch thp hay phn y ca khng gian ni n c sinh ra.


33/132

33

CO2 tan tng i tt trong nc, nht l nhit thp. CO2 lanhydrit ca axit cacbonic. CO2d dng phn ng vi dung dch kim mnhnh NaOH hay Ca(OH)2to thnh cc ccbonat tng ng.

CO2 + H2O H2CO3; (k1= 4,01.10-7; k2= 5,2.10

-11)

CO2 + Ca(OH)2 = CaCO3 + H2O

CO2khi lm lnh p sut kh quyn s ng cng li v khi nhit xung quanh tng ln n thng hoa ( nhit 78,48 OC) m khng qua trngthi lng. CO2rn ( kh) c th gy ra nhng vt bng rt kh lnh.

CO2hu nh khng c tc ng g ln ng tiu ha song n c tcng sinh l mnh m khi thm nhp vo c th qua ng h hp; n lmtng nhp th thng qua tcng ca n ln trung tm h hp trong ty sng.Khi hm lng ca CO 2trong khng kh th vt qu gi tr 3% s gy kh

th v iu ny cng tr nn r rt khi hm lng ca n vt qu 5%. Vihm lng 10% s lm cho nn nhn bt tnh ch trong vng mt pht.

2.1.5. ASIN (AsH3), PHOTPHIN (PH3) V STIBIN (SbH3) [16, 17]

1. S pht sinh

Mt lng ln acsin, photphin, stibin v c boran na c sn xut dng trong ngnh in t. Cc cht kh ni trn thng c tinh ch n siutinh khit nhm thng hoa v phn hy to ra nhng lp phim nguyn tmng trong cc vi mch. Khi tinh ch v ngay c khi vn chuyn, s d r gyra nhim nhng loi kh c ny.

Mt trong nhng ngun pht sinh na l cc qu trnh v phn ng xyra vi cc sn phm v x thi sau luyn kim ca cc kim loi hot ng nhnhm, thic, km... Trong qung ca cc kim loi ni trn lun lun c lncc nguyn t arsen, photpho hay antimon di dng cc sunphua nghnh hay khong tp. Trong qu trnh luyn kim, cc nguyn t ny to thnhcc hp cht khc nhau theo x ra ngoi cng vi cc kh oxit lu hunh vnit hp ph ty theo cc cng ngh c s dng. Ln trong x tt nhin cnc phn nh kim loi phn tn. Khi gp m hay nc, cc axit c to thnht phn kh hp ph. Axit s ha tan cc ht kim loi to thnh mui tngng v gii phng ra hydr. Hydr mi sinh s tin hnh kh cc hp cht caarsen, photpho v antimon trong x to ra arsin, photphin v stibin thot rakhi lp x. Hin tng ny thng xy ra trong nh my, ti cc bi x vgy ra nhng mi nguy him cht ngi i vi cng nhn v nhng ngisng ln cn.

i vi photphin, n cn c hnh thnh khi lm ngui st thp bng

nc hoc hi nc, trong sn xut acetylen (canxi photphua nh l tp chttrong cacbua canxi), thuc dit chut (km photphua), cht bo qun ht ng


34/132

34

cc (nhm photphua). Cc photphua kim loi hot ng khi gp nc s sinhra photphin; ngc li photphua ca kim loi nng th hu nh khng tcdng vi nc v i khi ngay c vi dung dch axit long. S phn hy ymkh ca cc hp cht photpho hu c cng sinh ra photphin (ma tri).

Stibin cn c pht hin vi nhng hm lng kh ln khi ch hacc hp kim ca n vi cc kim loi hot ng bng axit .

2. Tnh cht c trng

Asin l cht kh khng mu, nng hn khng kh khong 2,7 ln v cmi hnh nhn ng hay mi ti. Asin l cht kh mnh; d dng t chytrong khng kh to ra asen(III) oxit v nc, n cng b phn hy nhit cao khi khng c mt ca oxi to ra asen v hydro nguyn t.

2AsH3 + 3O2 = As2O3 + 3H2O + 44,2 kcal

10AsH3+ 16KMnO4+ 18H+ = 5Mn3(AsO4)2+ 24H2O + 16K++ Mn2+

Asen (thch tn) l cht kch c song asin cn c hn nhiu do nthm nhp nhanh hn vo cc c quan trong c th so vi asen thng quang h hp. Asin l tc nhn hy hoi mu mnh lit. Cc biu hin vtriu chng ca ng c asin u l hu qu tc ng ln mu ca n. Trongtrng hp nhim c nh, khong mt ngy sau khi tip xc s c nhngtriu chng nh bun nn, au u, run ry v au nhi vng thng v.Bnh vng da xt hin ngy th hai hoc ngy th ba. Hin tng vng da

thng i km vi hin tng au v nhn gan. i khi ngi ta nhn thythn b hy hoi. Phn ln cc trng hp t vong sau khi b trng c asin ldo try tim mch. Nhng ngi may mn sng st c th bnh phc song mtvi trng hp, bnh thn kinh ngoi vi pht trin. Khi tip nhn mt lngln asin (ng c cp tnh asin) th t vong l iu khng th trnh khi.

Photphin l mt kh c khng mu, c mi nh mi c n, t tantrong nc. Bn cnh PH 3 (monophotphin) cn tn ti mt dng na ldiphotphin (P2H4). Diphotphin thng l sn phm i km vi photphin v lcht lng d bay hi, t bc chy trong khng kh v cng d phn hy thnh

photphin v P2H. P2H (photphohydro rn) l cht bt mu vng v bn trongkhng kh, khng tan trong nc cng nh cc dung mi khc. Monophotphintinh khit trong khng kh khng t bc chy nu nhit khng vt qu150OC v n ch t bc chy khi c ln diphotphin. Khi chy s to thnh axit

photphoric.

PH3 + 2O2 = H3PO4

Khi nng photphin trong khng kh khong 0,2 ppm ta c th phthin thy mi ca n (cng c ti liu cho thy ngng pht hin mi ca

photphin cn thp hn na). Khi tip xc vi nng 20 ppm trong khngkh nn nhn c th t vong ngay lp tc. Trng hp nhim c photphinthng i km cc triu chng nh au bng, nn ma, mt cn bng, co git,


35/132

35

hn m v c th dn ti t vong trong vng 24 gi. Trng hp nhim nhc th qua khi hon ton sau nhng hin tng ho v b kch thch trongngf h hp. Nhim c mn tnh photphin xy ra khi thng xuyn tipxc vi nng rt thp v triu chng ni b t l cc triu chng v thn

kinh.Stibin c bit nh l mt cht kh khng mu, c mi kh chu v c

c tnh cao. Ng c stibin rt ging ng c asin. Nhng trong chng mcno tc ng ca n c i phn nh hn. Song trong vic x l cc trnghp nhim c stibin vn cn rt quyt lit, thm ch phi truyn mu haychy thn nhn to mi hy vng trnh c t vong.

2.2. CC CHT THI DNG HI [8, 18]

Cc cht dng hi thi vo khng kh u c chung mt c tnh l ckh nng ngng t li trong nhng iu kin p sut v nhit ph hp. Donhng tnh cht c th ca cht thi dng ny, chng ta chia chng thnh hainhm chnh l nhm cht thi dng hi ca cc hp cht v c v cht thidng hi ca cc hp cht hu c thun tin cho vic nghin cu v x l.

2.2.1. HI CA CC HP CHT V C

Cc cht thi cng nghip nguy hi thuc nhm ny c quan tm

nht l hi axit, hi kim, hi thy ngn v hi mt s oxit thng hoa nhAs2O3, PbO. S d hi ca cc cht ni trn c t ln hng u trc htdo s xut hin thng xuyn ca chng trong nhng hot ng hng ngyca chng ta vi khi lng ln; mt khc l do c tnh cng nh cc tcng nguy him tim tng ca chng.

1. S pht sinh

Hi axit v hi kim thng xut hin ti cc c s gia cng, x l kimloi, b mt kim loi; cc c s sn xut ha cht, vt liu c s dng axit vkim c bit iu kin nhit cao. Tt nhin phi k n cc nh my snxut chnh cc axit hoc kim ni trn.

Hi thy ngn thng c pht hin ti cc nh my sn xut xt - clos dng in cc thy ngn, ti cc c s khai thc, gia cng, m cc kim loiqu nh vng, bc, bch kim... c bit trong cc tai nn hay ri ro trong snxut, vn chuyn hay ch ha thy ngn kim loi. Trong nhng trng hpny hm lng cc b thy ngn rt cao nhng may mn l thng ch trongkhng gian c gii hn mt khc hi thy ngn nng nn pht tn km.

Hi cc oxit thng hoa xut hin thng xuyn vi mt hm lng

ng k l ti cc khu vc c cc c s luyn kim, c bit l luyn kim mu,t pyrit, acsenopyrit v k c cc ni sn xut phn ln nung chy. Mt


36/132

36

lng ln na cng c pht hin ti cc c s sn xut thuc tr dch hingun gc v c nh thuc dit mi, dit chut, tr c...

2. Tnh cht c trng

Cc cht dng hi c mt c tnh chung l chng u c th cngng t li di dng cht gc ca n trong nhng iu kin nhit v psut ph hp. Nhng thc cht nu dng sng sau ngng t m khngc thu gom v x l kp thi th vn khng th trnh c nhng tc ngnguy hi ca chng.

Hi axit trong iu kin khan tc dng rt km vi kim cng nh vicc mui cacbont. Nhng trong iu kin m hay sc vo dung dch th phnng li xy ra bnh thng.i vi hi kim th cc phn ng trung ha cngdin ra trong cc iu kin tng t.

Hi axit v hi kim thng gy kch thch rt mnh ln da. Cc triuchng cm nhn trn da l nga ngy kh chu; c bit hi HF khi thm quada s gy ra cm gic nhc but ko di. nhng ngi tip xc thngxuyn vi hi axit v kim thng xut hin cc nt mn trn da. Mt ca chng ph thuc vo c a ca tng ngi v vo nng hi tip xc.Tip xc lu di c th gy ra vim da. K c hi kim v axit u tc ngln cc nim mc mt, mi v pha trn ca ng h hp. Cc triu chngthng l chy nc mt, nga, rt trong mi v hng, ho. Trng hp nngc th gy nn hin tng c mt do kt mc b tn thng v ph phi.

Hi thy ngn rt d ngng t; song ngay hi bo ha ca thy ngntrong iu kin bnh thng c th gy nguy him n sc kho v c tnhmng ca con ngi. Chnh v vy m thy ngn khng bao gi c php h mt tip xc vi khng kh. Hi thy ngn rt d hp th vo lu hunhto thnh thy ngn sunphua rt bn v hu nh khng c. N cng d bhp th vo dung dch st(III) clorua to thnh kt ta calomen (Hg2Cl2) bnvng.

Hg + S = HgS

2Hg + 2FeCl3 = 2FeCl2 + Hg2Cl2Hi thy ngn rt c (c hn gp nhiu ln cc dng khc ca thuey

ngn) v n li d dng thm nhp vo c th bng ng h hp v thmthu qua da rt nhanh. Thy ngn c kh nng tch lu sinh hc rt cao. C ti80% lng thy ngn trong kh ht vo c gi li trn ng h hp. Huqu ca ng c thy ngn thng l da xanh xao vng vt, thiu mu, runry, hn m v t vong do suy nhc.

Hi thng hoa ca acsen, ch oxit hay cc kim loi khc cng rt dngng t. Cc oxit axit hay lng tnh chng c th hp th tt trong dungdch kim mnh v nng.


37/132

37

As2O3 + 6NaOH = 2Na3AsO3 + 3H2O

Hi acsen tc ng ln ngi v ng vt cng ging nh acsin. Ccdng hi ca ch cng nh cc kim loi nng khc thm nhp vo trong c thch yu cng qua ng h hp v i vo mu. Cc c ch tc ng ca n

cng nh nhng triu chng nhim c c trnh by trong phn v kim loinng.

2.2.2. HI DUNG MI HU C[19, 20, 21, 22]

Cc cht hu c cho ti nay ngi ta tnh c vo khong 10 triucht khc nhau. Nhng s dng nhiu trong cuc sng ca chng ta ch vokhong vi nghn. Ngoi lnh vc thuc tr dch hi v cht do (plastic) rath dung mi hu c chim mt t trng ng k (khng k xng du va

dng lm dung mi va s dng chnh lm nhin liu).Nhn chung p sut hi bo ho ca cc cht hu c thng kh ln; v

vy vic nghin cu tc ng dng hi ca cc cht hu c l rt quan trng.Trong khun kh ca gio trnh ny chng ta ch xem xt mt s dung mihu c c hi quan trng, thng gp.

1. S pht sinh

Hi dung mi thng c mt trong cc c s sn xut, gia cng cao su,sn xut dy dp, sn, v... Ti cc kho tng, cc c s sn xut, tinh ch

dung mi do d r, thao tc; cc c s ch bin du m cng khng trnh khinhng lng hidung mi thot ra. Trong nhng khong khng gian hp khis dng dung mi hay cc loi keo, sn ngi ta cng thng phi tip xcvi mt hm lng hi kh cao.

2. Tnh cht c trng

Mt trong nhng c tnh quan trng nhng li l cc k nguy himca cc dung mi hu c l d chy. Mc du cc nh cng ngh cgng tm cc dung mi kh bt chy s dng trong cng nghip nhnglun lun vn l vn kh khn do nhng i hi kht khe ca cc cngngh.

Cc dung mi vi phn cc khc nhau kh i thm nhp vo trong cth s tp trung vo nhng b phn khc nhau. Cc dung mi khng hoc t

phn cc s tp trung vo cc c quan cha nhiu m, k c h thn kinh vngc li cc dung mi phn cc s tp trung vo nhng ni cha nhiu ncv nh th c ngha l chng c kh nng phn b rng hn trong c th.

Mt lng ln dung mi sau khi hp th vo trong c th s bc rangoi nguyn dng nh ban u nhng trong khong t 15 n 60% ty thuc

loi dung mi v c a tng ngi, chng tham gia vo cc qu trnh bin isinh hc.


38/132

38

Ng c cp tnh cng c th xy ra khi nn nhn tip xc vi nng hi cao. Cc triu chng thng thy l chng mt, chong vng, au u vnn ma. V d vi nng toluen khong 1000 ppm c th gy chng mt,mt thng bng v au u d di. Vi nng ln hn na c th gy hn

m. Nu nn nhn khng c kp thi cch ly khi mi trng nhim thc th t vong.

Cc dung mi hu c cng c th gy ra ng c mn tnh. Benzen lmt trng hp c theo di tng i h thng. V nguyn tc, benzen tcng ln ty xng nu thng xuyn tip xc vi hm lng benzen trongmi trng vt qu nng cho php. Bc u nhng triu chng thngkhng r rng. Tip theo thng thy mt mi, ri lon tiu ha, ch ng mt;sau xut hin hin tng chy mu mi v pht ban trn da. Bnh thiumu thng tm thy nhng ngi nhim c benzen mn. Giai don u

ty xng vn pht trin sau th khng pht trin na v bt u s ph hyn cc t bo. Ngi ta chorng benzen nh hng n qu trnh tng hpDNA. Cc chromosom l pht trin nhiu nhng ngi thng xuyn tipxc vi hi benzen v cc ng vt th nghim. Nhim c benzen thngkm theo s pht trin ca bnh mu trng cp. Qu trnh tip din nythng xy ra vi nm sau khi tip xc ln cui.

Cc dung mi hu c t nhiu u c tc ng c hi ln c th ngi;do trnh cc tc ng xu, rt cn thit c cc bin php phng nga vx l thch ng i vi mi trng lm vic c s dng cc dung mi.

2.3. BI[23, 24, 25]

2.3.1. KHI NIM V BI

Ni n khi nim bi, ta lun lun phi hiu l s kt hp khngth tch ri nhau ca hai pha l pha kh (thng l khng kh) v pha rn tnti dng ht th ri rc v phn b ngu nhin. Cc ht cht rn phn tntrong pha kh mi c gi l bi; cn nu cng nhng ht cht rn y cgom li, khng chuyn ng na th thng i vi khi nim l bt, tro hay

b hng.

Nh nh ngha v bi phn trn ta quan tm n dng tn ti v kchthc ht ca bi; hnh dung v di kch thc ca bi, ta c th tham kho

bng 2.2. so snh gia chng vi di sng in t, vi khun v kch thc catc ngi di y.

Kch thc ca ht bi (d) c biu din qua ng knh ca ht hnhcu,kch thc l ry m ht bi lt qua hoc kch thc ln nht ca hnhchiu ca ht. Ngi ta cng s dng khi nim ng knh tng ng (dt)

cho loi ht bi c hnh dng bt k. d tc hiu l ng knh ca mt hthnh cu c th tch bng th tch ca ht bi ang xt.


39/132

39

Nu ly tiu chun v kch thc ca ht bi phn loi th ta c thchia bi ra thnh cc loi nh sau:

1. Bi th (ct bi - grit): l cc ht bi cht rn c kch thc ln hn75 m

2. Bi (dust): l cc ht bi cht rn coa kch thc t 5 - 75 m.

3. Khi (smoke): l cc ht vt cht c th l rn hoc lng thngc to ra (hoc ngng t) trong qu trnh t nhin liu c kch thc ht t1 - 5 m.

4. Khi mn (fume): l nhng ht cng c ngun gc nh khi nhngrtmn; kch thc ht ca khi mn c quy c l nh hn 1 m.

Bng 2.2. Kch thc ht ca bi, khi v h phn tn ph binKch th-c/ b-c sngnh sng[m]

0,0001 0,001 0,01 0,1 1,0 10 100 1000 10000

i i i i i i ii i i i i i i ii i i i i i i ii i i i i i i ii i i i i i i ii i i i i i i ii i i i i ii ii i i i i i i ii i i i i i i

nhnghak thut

Th rn Khi mn Khi Bi (dust)Th lng S-ng (mist) Bi n-c

Ht / hphn tntiu

biu

CO2

H2O

Khi nha thngKhi du t Tro bay

Khi thuc l Bi thanBi v khi luyn kim

Khi NH4Cl Bi xi mng

Mui thanBi kh quyn

Bi h hp-

Ct

ngvt

Vi khun Vi trng Tc

Sngin t

Tia X Tia cc tm Hng ngoi gn Sng cc ngnNhn thy Hng ngoi xa

V tnh cht c l, c s khc bit rt ln gia cc ht bi c kch thcln v cc ht bi c kch thc cc nh. Cc htbi c kch thc ln nh

bi th chng hn th chng c kh nng lng ng nhanh nh trng lngca chng v gia tc trng trng. Do chng thng b loi khi mitrng kh mt cch d dng. Ngc li, cc ht bi cc nh th tun theo mtcch ch t ch s chuyn ng ca mi trng kh xung quanh; do chngtn ti kh lu.

Khi lng n v (t trng) ca mt cht dng nguyn khi v dng bt vi kch thc ht khc nhau rt khc nhau. Nghin cu dng bt cth tr thnh bi ca mt s cht, cc tc gi nhn thy r iu ny nh

trn bng 2.3.


40/132

40

Bi c tc hi ln nht n sc kho con ngi l loi bi d thm nhpv c th qua ng h hp ngi ta thng gi chung l bi h hp. Loiny thng c kch thc nh hn 10 m.

Bng 2.3. T trng ca mt s cht dng khi v dng bt ri.

ChtT trng

dngkhi

(g/cm3)

Dng bt-ng

knh ht(m)

T trng(g/cm3)

-ngknh ht

(m)

T trng(g/cm3)

Cadimi oxit 6,5 2,42 2,70 5,96 0,51Bc 10,5 1,79 4,22 4,30 0,94Vng 19,3 2,35 8,00 5,54 1,24

Thy ngn 13,6 2,05 10,80 3,08 1,70

HgCl2 5,4 4,53 4,32 3,63 1,27Manh oxit 3,6 3,26 3,48 7,29 0,35

2.3.2. HNH VI CA CC HT BI

Nh ta ni trn, bi l nhng ht cht rn hoc sol kh tn ti vchuyn ng trong pha kh (chyu y s no n l trong khng kh). Bic dng kh dung np v mang i.

Cc ht bi c khi lng (kch thc) ln trn ng mang i ca

dng kh s c xu hng lng xung mt t. Ngc li cc ht bi c khilng rt nh, c bit l cc ht sol kh th c th tn ti trng thi l lngtrong mt thi gian khng hn nh.

Ht bi chuyn ng trong khng kh, trc tin ta xt ti lc cn cadng kh. Trng hp n gin nht ta cho rng dng kh l ng nht, lintc v v hn; ht bi l hnh cu chuyn ng vi vn tc (v) khng i thlc cn (F) ca dng kh ln ht bi s c tnh theo biu thc sau:

20 2

1 dvAKF= (2.1)

Trong : 1/2.v2l ng nng ca dng kh chuyn ng vi vn tc v,

A l din tch tit din trc i ca ht vi hng chuyn ng,

K0l h s t l hay h s sc cn,

l t trng ca dng kh.

i vi ht hnh cu c ng knh l r th A = d2/4 v do ta c:

22

0 .81 vdKF = (2.2)


41/132

41

T ta c th rt ra biu thc tnh cho h s sc cn K0nh sau:

220 ..

8

vd

FK

= (2.3)

Thc nghim cho thy h s sc cn ph thuc vo chun s Raynon(Re).

...Re

dvdv== (2.4)

Trong : l nht ng ca dng kh: = /,

v l nht ng lc v t trng ca dng kh.

Hnh 2.2. S ph thuc ca h s Kovo chun s Raynon (Re)

Khi chuyn ng vi vn tc nh, Re < 1, dng kh trc v sau hthnh cu gn nh i xng nhau. Trong vng ny, nh trn hnh 2.2. ta thys ph thuc ca Kovo Re theo h logarit hon ton l mt ng thng v

c biu din bng h thc:

Re

24=K (2.5)

T (2.3) v (2.4.) ta c cng thc Stokes (2.6) v vng ny c gi l vngchuyn ng c nht - vng Stokes:

vF ....3 = (2.6)

Khi Re > 1, dng chuyn ng sau ht hnh cu bt u xut hin s ridng cho n khi Re tng ln n khong 400. Vng ny c gi l vng

chuyn tip. S ph thuc ca h s sc cn Kovo chun Re c th hinbng biu thc Kljachko:

10-3 10-2 10-1 1 101 102 103 104 105 10610-1

1

101

102

103

104Ko

Re


42/132

42

3/10 Re

4

Re

24+=K (2.7)

(Trong khong 3 < Re 2.105lp chuyn ng bin ca dng kh pha trc ht hnhcu tr nn khng n nh; nhng dng xon phn cch hnh thnh c phatrc chuyn ra pha sau vt cn lm cho h s sc cn trc i gim xungt ngt (n 0,1).

Vn tc ri gii hn ca ht bi hnh cu t c khi lc cn ca

khng kh cn bng vi lc trng trng ca n.

vAKGFo

.2

1. == (2.8)

T ta c..

2

AK

Gv

oth = (2.9)

V trong vng Stokes ta c:

gG b )(6

1 3 = (2.10)

Trong bl t trng ca ht bi v g l gia tc trng trng.

T suy ra:

18

)( 2gv bgh

= (2.11)

Do t trng ca khng kh thng nh hn rt nhiu so vi t trng ca vtcht lm nn ht bi cho nn ta c th b qua v vn tc gii hn ca ht bitrong khng kh c th biu hin bng biu thc (2.12):

18

.. 2gv bgh = (2.12)

Biu thc (2.11) v (2.12) tnh vn tc treo l lng ca ht bi theonh lut Stokes v ch p dng cho ht bi hnh cu c ng knh nh hn70 m; v i vi ht bi c kch thc ln hn, cng thc Stokes cho sai stng i ln so vi thc t.


43/132

43

2.3.3. BN CHT V TC HICA BI

Bi v v phng din no ta c th xem xt ng thi c sol kh.Ngoi mt s tnh cht c l nh c trnh by phn trn th v mt hahc, n mang y cc tnh cht ca cc cht ha hc to nn n. Tc ng

ca bi ln sc kho con ngi chnh v th m cng phc tp hn. C haikiu tc ng chnh ca bi l tc ng theo kiu c hc v theo kiu ha hc.Da trn c s ny ta c th chia bi ra lm hai loi; loi bi tr v loi bitan (bi c th tan c trong mi trng nc hoc m).

Bi tr tc ng ln c th con ngi theo kiu c hc. Th d nh bibng thy tinh hay aming loi tinh th hnh kim. ng v phng din hahc th c hai u l cc vt cht c trng rt tr v ha hc (silicat valuminosilicat) nhng chng c coi l loi bi nguy him c th dn nung th nu b nhim. Bng ch ng l khi theo di cc nn nhn nhim bi

bng thy tinh hay aming dng hnh kim ngi ta thy nhng ht bi lnhng mnh gy nh nhn v sc. Khi chng thm nhp vo ti cc ph nang,khi phi h hp, chng s lin tc gy ra cc vt thng. Cc vt thngkhng c lnh ny s l mm mng cho cc tm gy ra ung th. Ngoi ccloi bi ni trn, bi than cng c ni n nhiu v n gy ra bnh bi phicho nhng ngi tip xc nhiu nh cng nhn khai thc than, th l... Mcdu nhng bi tr khng c tc ng v mt ha hc nhng hai hin tnggy tn thng ph nang v bnh bi phi cng lm chng ta quan tm.

Bi tan c th thm nhp vo c th con ngi ch yu theo hai conng l h hp v tip xc qua da. Khi vo trong c th, tng loi bi s gyra cc tc ng theo c tnh ca n.

Bn cnh hai loi bi k n trn, cn tn ti loi bi mang tnh chtcng hp; th d nh bi xi mng. Bi xi mng gm phn tr l cc silicat v

phn tan l cc cht kim.


44/132

44

CHNG III. CC PHNG PHP X L BI[23,26,27,29]

3.1. KHI QUT V X L BI

Nh ni n phn trn, bi l nhng ht cht rn c kch thc

cng nh t trng khc nhau phn tn trong khng kh. x l lc sch bitrc khi thi kh ra mi trng ngi ta nghin cu v s dng nhiu cchkhc nhau. Mi cch (phng php) ph hp vi cc loi bi v kch thc

bi khc nhau v c nhng u nhc im ring. Chnh v vy m ty thucvo i tng bi, ngi ta chn phng php x l ph hp. Cc phng

php x l bi c th chia thnh cc nhm nh trn bng 3.1.

Bng 3.1. Cc phng php xl bi

Lc X l bngcht lng

X l bngtnh in

X l da volc ly tm

X l da votrng lc

-Bung lcgm

-Lc c vtliu m

-Lc ti(mng)

-Dn ma

-Sc kh

-a quay

-Lc tng kiuVenturi

Lc tnhin

-Thit b s dnglc qun tnh.

-Thit b s dnglc ly tm(cyclon).

-Thit b quay

Bung lng bi

Trn c s phn loi cc phng php x l, ta c th chia cc thit bx l bi lm 4 dng chnh nh sau:

1. Thit b lc c kh

2. Thit b lc mng

3. Thit b lc t

4. Thit b lc tnh in

Hai loi u (1 v 2) dng x l bi. Thit b lc t (3) c th dng

x l bi hoc hi v kh c. Thit b lc tnh in (4) ch dng x lbi hoc sol kh.

c trng v hiu qu x l bi ca cc kiu thit b c khi qut trnhnh 3.1. v bng 3.2..

Bng 4.2. v hnh 4.1. cho thy rng cc thit b x l bng lc qun tnhv cc cyclon rt tin tch cc ht bi tng i ln. Loi cyclon t hp chiusut ln nht. Dng cc thit b lc in, thit b lc ti v cc thit b lct c th t c hiu qu lc kh cao.

Thit b lc bi loi t ch dng khi cht kh cn x l chu c nhit thp v m. Trong trng hp ny cc thit b lc bi loi t c nhiu u


45/132

45

im hn so vi thit b lc tnh in ch thit b gin n v r tin. ngdng thit b lc bi loi t trong nh my c nhiu kh khn v y qutrnh tinh lc c lin quan ti vic thu gom v thi mt lng ln nc c tnhcht ha l cn phi x l trc khi thi. Thit b lc in l mt loi thit b

lc sch bi c hiu sut cao; trong mun lc cc loi kh thi kh ta dngloi thit b lc in tm, cn lc sch bi v hi m kh hp th, cngnh lc sch ctt hn, ta dng loi thit b lc in ng v khi cn lcsch mt th tch kh ln th dng thit b lc in l hiu qu nht.

Kch th-c ht bi, (m)

Hnh 3.1. Hiu qu x l bi ca cc thit b

Bng 3.2. Vng kch thc ph hp v hiu qu x l ca cc phng php.

Stt Thit b x l Kch thc ht ph hp Hiu qu x l

1 Bung lng bi 2000 - 100 m 40 - 70 %

2 Cyclon n 100 - 5 45 - 85

3 Cyclon t hp 100 - 5 65 - 95

4 Lc c vt m 100 - 10 Ti 99 %

5 Thp lc t 100 - 0,1 85 - 99

6 Lc ti (mng lc) 10 - 2 85 - 99,5

7 Lc tnh in 10 - 0,005 85 - 99

100 %

99,9

99

95

80

50

20

5

1

0,1

0,01

Lc ti

Lc tnh in

Dng xoy

Dn m-a

XyclonVenturi

0,01 0,02 0,05 0,1 0,2 0,5 1 2 5 10 20 50 100


46/132

46

C th ha bng 3.2. ta c th tham kho minh ho trn hnh 3.1. Ngoira, ngi ta cn dng cc thit b lc kiu si bt lc sch kh khi bi,khi v m (ti 90%).

Nh vy mun chn c thit b tch bi v lc sch kh c hiu qu,

phi xut pht t cc yu cu chnh:1. Thnh phn ht bi v kch thc ht ca n

2. Trng thi v thnh phn ca kh

3. tinh lc kh cn thit

3.2. PHNG PHP X L BI DA VO LC TRNG TRNG

3.2.1. NGUYN TC

S lng bi bng bung lng l to ra iu kin trng lc tc dngln ht bi thng lc y ngang ca dng kh. Trn c s ngi ta to ra sgim t ngt lc yca dng kh bng cch tng t ngt mt ct ca dngkh chuyn ng. Trong thi im y, cc ht bi s lng xung.

s lng c hiu qu hn, ngi ta cn a vo bung lng cc tmchn lng. Cc ht bi chuyn ng theo qun tnh s p vo vt chnv rinhanh xung y.

3.2.2. CU TO CA BUNG LNG N

Mt bung lng n c cu to nh hnh 3.2A v bung lng kptrong cng nghip c m hnh nh trn hinh 3.2B.

Khi cha x lKhi x l

Hnh 3.2A. Hnh 3.2B.Bung lng n Bung lng kp c vch cn tng hiu qu

a

h

Kh x l Kh v bi


47/132

47

B mt ct ngang ca bung lng c tnh theo cng thc:

w

VhaS == . (m2)

Trong : a l chiu rng ca bung lng

h l chiu cao ca bung lng

V l lu lng kh qua bung lng

w l vn tc dng kh qua bung lng.

Nh vy, khi thit din ca bung lng cng tng th vn tc dng khcng gim; bi c th lng tt hn.

B mt lng cn thit (F) tnh theo cng thc:

1w

V

F = (m2

)

y w1l vn tc lng bi,

V l lu lng dng kh v bi.

Thi gian lng ca ht bi c tnh theo cng thc:

1w

ht= (s)

Th tch lm vic ca bung lng (VLV):

tVVLV

.= (m3)

Chiu di cn thit ca bung lng (l):

ha

V

a

Sl LV

.==

3.2.3. CU TO V HOT NG CA BUNG LNG

NHIU TNG

Bung lng nhiu tng l mt dy cc bung lng n l ni tip nhau.Tng tng n l hot ng ging nh bung lng n. Nh vy chiu dytng cng:

hnH .=

Trong n l s tng.

Hiu sut x l tng cng s l:

PiP =

Trong Pi l hiu sut x l ring phn ca tng bung lng n.


48/132

48

3.3. PHNG PHP X L BI DA VO LC LY TM

3.3.1. NGUYN L

Khi dng kh v bi chuyn ng theo mt qu o trn (dng xoy)th cc ht bi c khi lng ln hn cc phn t kh s chu tc dng ca lcly tm vng ra pha xa trc hn, phn gn trc xoy lng bi s rt nh.

Nu ta gii hn dng xoy trong mt v hnh trth bi s va vo thnhv v ri xung y. Khi ta t tm dng xoy mt ng dn kh ra, ta s thuc kh khng c bi hoc lng bi gim i kh nhiu.

3.3.2. CU TO CA MT XYCLON N

S mt xyclon n v h thng xyclon lc bi c m t nh trn

hnh 3.3A, 3.3B v 3.3C.

Hnh 3.3A. Mt ct ng v mt ct ngang ca mt xyclon n.

+ Tc lng ca ht bi trong xyclon c tnh theo cng thc:

DvP

UPPdw

...9

)...(

22

221

2

0=

Trong :d l ng knh ht bi (m).

P1l khi lng ring ca ht,P2l khi lng ring ca kh mang,

h

L3

Dc

D

Dd

L1

L2

D

b

D

Dc

Kch th-c tng qut ca mt

xyclon thng th-ng

--ng knh ng v: D--ng knh ng ra: Dc=1/2 D--ng knh ng y: Dd=1/4 D-Chiu cao ng v: L1 = 2 D-Chiu cao phn nn: L2= 2 D-Chiu cao sa vo: h = 1/2 D-Chiu rng ca vo: b = 1/4 D-Chiu cao ng ra: L3= 1/3 D


49/132

49

2l h s nht ng hc ca kh,

u l tc vng ca dng kh trong xyclon (m2/s),

D l ng knh phn hnh tr caxyclon.

Hnh 3.3B. Cc kiu dng trong xyclon

+ ng knh phn hnh tr ca xyclon c tnh theo cng thc:

).(2 11 RRD ++= (m)

Trong : R1l bn knh ng dn kh ra (ng trong hnh tr),

R l khong cch tnh theo ng knh gia ng ra v thnxyclon,

twVR.41

= (m)

Trong : V l lu lng kh qua hay nng sut ca xyclon,

wrl vn tc dng kh i ra khi xyclon, (trong cng nghip th w1thng ly t 4 n 8 m/s).

+ Kch thc ca ng vo:

ng vo thng l hnh ch nht c chiu cao h v chiu rng b. Thngthng t l h/b bng k v bng t 2 n 4.

Trong :

Kh bn vo

Kh bn vo

Kh sch raCnh h-ng gi

Bi ra Bi ra

Kiu dng tip tuyn Kiu dng ng trc


50/132

50

vwk

Vb

.=

Wvl vn tc dng kh trong ng xyclon (thng bng 18 - 20 m/s)

Van

Kh ch-a x l

Kh x l

Kh ch-a x l

Kh x l

ng thot

Cc cnh h-ng

Thu bi

Hnh 3.3C. S h thng xyclon lc bi

+ Th tch lm vic ca xyclon:

tVVLV .= (m3)

Trong t l thi gian lu ca dng kh trong xyclon.

1

222

2

log...

10.06,4

RR

R

wdt

bk +=

(s)

Trong w l tc gc ca dng kh trong xyclon,

tb

Rtb

R

ww=

kl t trng ca kh v bl gc vo ca dng kh. R2l bn knh vphn hnh tr, Rtbl bn knh trung bnh ca phn hnh tr ca xyclon.

+ Chiu cao ca phn hnh tr Ht:

])(.[

.

).( 2

11

2

212 +

=

=

RR

Vk

wRR

VH

LV

tb

h

Kh v bi

Kh x lKh x l

Kh v bing thot

Cnh hng gi

Ca thu bi


51/132

51

+ Chiu cao phn hnh nn:

oon tgRRH ).( 2=

Trong Rol bn knh l thot bi ( thng l 0,2 n 0,5 m),

ol gc nghing gia bn knh v ng sinh (thng l 50 - 60o)Trong thc t ngi ta thng lp thnh t hp nhiu xyclon n li

tng cng hiu qu x l kh thi.

Nng sut lc ca xyclon (m3/h) c th tham kho bng 4.3.

Bng 4.3. Nng sut lc bi ca xyclon n v xyclon t hp.

Loi

xyclon

Nng sut lm vic theo -ng knh ca xyclon

[mm]400 500 600 700 800

n 1450-1690 2270-2640 3260-3810 4400-5180 5800-6760

Kp - 4540-5290 6520-7620 8800-10400 11600-13500

Ba - - - 13200-15500

17400-20300

Bn 5800-6760 9080-10600 13000-

15200

17600-

20700

23200-

27000

+ Hiu sut lm sch bi ca xyclon:

100.100.d

cd

d G

GG

G

G ==

Hiu sut lm sch ring phn:

100.100.rpd

rpcrpd

rpd

rprp

G

GG

G

G ==

...100

.

100

. 22

11

1

.

.

++===

rprprp

n

i

Trong : il thnh phn ca cc loi (kch thc) bi.

G, G, G c l khi lng bi c x l, khi lng biban u, khi lng bi cn sau khi x l

GRPl khi lng bi ring phn.


52/132

52

3.4. PHNG PHP X L BI BNG MNG LC, TI LC

3.4.1. NGUYN L

Dng kh v bi c chn li bi mng hoc ti lc; ti (mng) ny ccc khe (l) nh cho cc phn t kh i qua d dng nhng gi li cc ht bi.Cc ht bi b gi li trn mng l do c kch thc ln hn l (khe) camng hoc dnh li trn b mt ca vt liu do va p, do tip xc trc tip vdo lc tnh in. Chnh v vy m mng lc gi li c c nhng ht bi ckch thc nh hn l (khe) trng ca mng lc (hnh 3.4.A). Khi lp bi dy ngn cn lng kh i qua th ngi ta tin hnh rung hoc thi ngc thu hi bi v lm sch mng. S mt thit b lc ti c m t trn hnh3.4.B.

3.4.2. CU TO V VN HNHThit b lc l nhng tm vi (n) hnh ng hay hnh tm c t trn

nhng gi cng bng nha hoc kim loi c cc l thong (an t si hocch to t tm lin c c l).

Tit din siHt bi

Khuch tn

bing i ca

ng i ca kh

Hnh 3.4A. S d ng i ca kh v bi qua mng lc

Trng hp 1: Ht bi b gi li do tip xc, Trng hp 2: Do va p,

Trng hp 3: Do lc tnh in

Ti lc bng vi, n c dng ng mt u h kh i vo cn u kiakhu kn. ti c bn hn ngi ta thng t trong mt khung cng

bng li kim loi hoc nha.

Nng sut lc ca thit b ph thuc vo b mt lc, loi bi v bncht, tnh nng ca vt liu lm ti (mng).

Tr-ng hp 3

Tr-ng hp 2

Tr-ng hp 1

-ng i cabi

-ng i ca kh

Tit din si


53/132

53

+ Din tch lc c tnh theo cng thc

3600..v

VS =

- i vi ti lc: S .D.l + .D

2

/ 4- i vi mng lc: S = a.b

Trong : V l lu lng kh (Nng sut lc) qua ti (mng),[m3/s].v l cng lc ca mt m 2b mt [m3/m2.h]. Thng thng v

c chn t 15 n 200 m3/ m2.h.

l hiu sut lm vic ca b mt lc. Thng thng c ly

khong85 %.

D l ng knh ng lc.

l l chiu di ng lc;

a l chiu rng ca ti;

b l chiu di ca ti.

Hnh 3.4B. S thit b lc bi bng mng hnh ti v hnh tm

.

Bi

Kh sch c bi

Ti

Kh sch

Kh

c bi

ng

Bi

Thit b lc ti Thit b lc mng

Kh sch

Kh sch

Kh chabi

Kh cha bi

Ti

BiBi

Mng


54/132

54

+ Lc cn ca ti (mng) c tnh theo cng thc:nVAP .= [N/m2].

Trong A l h s thc nghim ph thuc vo nguyn liu lm ti(mng), c k n bo mn v cn bn. A thng giao ng t 0,25 n25,00. n l h s thc nghim thng thng bng 1,25 n 1,30.

B phn chuyn ng c kh

Kh x l

Kh ch-a x l

Kh ch-a x l

Kh x lKh x l

Ti lc ng

Hnh 3. 4C. M hnh mt thit b lc ti trong cng nghip

3.5. PHNG PHP X L BIBNG DN MA

3.5.1.. NGUYN L

Dng kh c cha bi i qua mn cht lng (thng l nc). Cc htbi gp nc s b thm t v b dm xung hoc cun bmtheo, cn dngkh sch s c i qua. Nc thng c i t trn xung, cn dng kh it di ln.

3.5.2. CU TO V VN HNH CA THIT B.

Dn ma l thit b n gin nht dp bi nhng li c hiu qu cao.Lng nc phun vo c th quay vng tr li sau khi lng bn bi. Thit bny thng dng trong cc nh my xi mng hay cc x nghip nghin qung.S mt thit b dp bi bng dn ma c m t trn hnh 3.5.

B phn chuyn ng c kh

Kh x l

Khch-a x l

Ti lc hnh ng

Kh x l Kh x l

Khch-a x l


55/132

55

N-c nhim bn ra

Kh ch-a x l

N-c -a vo

Kh x l

Thit b thi n-c

Hnh 3.5A. Thit b dp bi theo kiudn ma

Cht lng v cht nhim

Khis x l

Kh ch-a x l

N-c phun ra

Vt liu nn

Hnh 3.5B. Thit b dn ma c nhi vt liu n

N-c cp

Kh sau x l

Ca phun n-c

Vt liu m

Kh ch-a x l

Huyn ph bi

H thng phun n-c

Kh ch-a x l

Kh sau x l

Huyn ph bi

B chn sol


56/132

56

3.6. LC BI TNH IN

3.6.1. NGUYN L

Trong mt in trng u, c s phng in ca cc in t t cc msang cc dng. Trn ng i, n c th va phi cc phn t kh v ion hachng hoc c th gp phi cc ht bi lm cho chng tch in m v chngs chuyn ng v pha cc dng. Ti y chng c trung ha v in trli. M hnh hot ng ca nguyn l dp bi tnh in c m phng trnhnh 3.6A v 3.6B.

Ngi ta s thu c bi t cc tm in cc dng; kh i ra l khsch bi.

3.6.2. CU TO V HOT NG

Cu to ca mt thit b lc bi tnh in c m ta nh trn hnh3.6C. Thng thng trong thit b lc bi tnh in kiu in c c tm (hnh3.7A), ngi ta lm nhiu tng in cc m v dng lin tip nhau. Trongthit b lc hnh ng(hnh 3.7B), in cc dng l mt ng rng; in ccm thng l mt dy dn trn, khi hot ng xung quanh dy dn thng cqung sng do in t ion ho cc phn t kh khi n chuyn ng qua incc dng.

i vi kiu in cc tm ta c cc thng s:

+ Khong cch gia hai in cc khc du l L thng t 10; 15 - 20cm. Khong cch ny ph thuc vo in th, cch in ca mi trng vcng dng in khi s dng.

Hnh 3.6A. M hnh hot ng ca qu trnh lc bi tnh in

e+

Catot

M-

Vn th n

Gi in

Anot

M-

M- MMVng hot ng


57/132

57

Kh + Bi vo

e

e

e Kh + Bi ra

Lc y ca dng kh

Lc tng hp

Lc in trngv trng lc

Hnh 3.6B. S nguyn l ca qu trnh lc bi tnh in

+ S in cc dng (in cc lng) c hnh tm hoc li c tnhtheo cng thc:

12

+=

L

bZd

Trong : b l chiu rng ca bung lc

L l khong cch gia hai in cc+ S in cc m l:

)1(.2

== ac Zl

bZ

+ Th tch lm vic ca thit b:

tVV .1 = (m),

Trong V l nng sut lm vic ca thit b,

t l thi gian lng ca bi.+ Tc ca dng kh:

t

hw=

Trong h l chiu cao lm vic ca thit b,

i vi kiu thit b lc in hnh ng:

+ Th tch ng:

4..1

2

0 DV =

Kh v bi Kh ra

Lc trngtr-ng

Lc tnghp

Lc y ca

dng kh


58/132

58

Trong l l chiu di ng,

D l ng knh ng.

Hnh 3.6C. S thit b lc tnh in

+ S ng c tnh theo biu thc

0/VVn l=

Trong Vll th tch lm vic.

+ Tnh in th v cng dng ticc in cc:

lEU .=

Trong E l gradien in th ( kV/ cm) v s c chn nh sau:

- i vi kh lnh: E t 4,3 n 4,5 kV/cm.

- i vi kh nng: E t 3,8 n 4,0 kV/cm.

liI .=

Trong i l mt dng theo chiu di (A/m)

l l chiu di hot ng ca in cc m.

Khc bi

( )Catot

(+)Anot

Kh sch ra

Catt

Kh sch ra

(+)Ant

Kh c b i

B i

B i

S mt ng lc tnh inS lc tnh in tm


59/132

59

Kh sch

Kh c bi

Bi

ng knh ng : 100 - 300 ( mm )Chiu di ng : 2 - 3 ( m )

Hnh 3.7A. S thit b lc tnh in ng

BiBiBi

Kh c bi Kh sch

Hnh 4.7B. S thit b lc tnh in tm

Kh v bi

Kh sch

-ng knh ng

Chiu ding

Bi

Bi Bi Bi

Kh schKh v bi


60/132

60

S ph thuc ca mt dng vo khong cch gia cc din cc cth tham kho bng sau:

Khong cch gia cc in cc L ([cm]) < 10 < 15 < 20

Mt dng ( i [A/m]) 0,3 - 0,4 0,5 0,6 - 0,7

S nhm in cc trong bung lc in minh ho trn hnh 7.

Cng sut tiu tn cho ton b h lc tnh theo biu thc:

.41,1

cos... kIUP =

Trong : U v I l in p v dng cn cho qu trnh lc,

k l h s chnh lu dng,l h s hu ch ( = 0,8 v cos = 0,7 - 0,75)

P1l cng sut tiu tn cho cc hot ng ph nh rung

bi...

1/1,41 l h s bin in p hiu dng.

3.7. PHNG PHP SC KH QUA CHT LNG (NC)

PHNG PHP SI BTy l mt trong cc kiu lm sch kh thi khi bi bng phng php

t c hiu qu cao (vi bu c ng knh ln hn 5 um, hiu sut lm schkh t ti 99 %).

3.7.1. NGUYN L

Kh cha bi i qua mng c l ri qua lp cht lng di dng ccbt kh. Bi trong cc bt kh b thm t v b ko vo pha nc to thnhcc huyn ph ri c thi ra ngoi. Kh sau khi c lm sch s thi rami trng.

Thit b lm sch kh kiu ny ph hp vi nng bi khong 200n 300 mg/m3; cng sut c th ln ti 50.000 m3/h.

3.7.2. CU TO VHOT NG

Cu to n gin ca mt thit b ra kh kiu si bt c m t trnhnh 3.8.


61/132

61

Kh c i t di ln thng qua mt mng phn phi, li qua nc,qua mang (li) ra ri ra ngoi. Nc c cp lin tc vo ca nc v lyra y cng vi huyn ph bi.

Kh ch-a x l

Kh x l

Cht lng thi ra

Cht lng (n-c)

Tm chn

Kh nhim

-a cht lng vo

Hnh 3.8. S thit b ra kh kiu si bt

+ Din tch mng ( li ) c tnh theo bi thc:

wVS /=

Trong V l lu lng kh qua thit b,

w l vn tc kh.

Vn tc kh thng t 0,7 n 3,5 m/s. Nu w qu nh s khng toc bt si ln; Khi w ln qu s ph v lp bt (thnh phun). Vn tc wqua b mt t do ca mng (li) tng i n nh khong 2m/s.

+ ng knh l li khong t 2 n 8 mm.+ Chiu cao ca lp bt trn li ( mng) tnh theo biu thc:

oo HkHwkH 2).(. 21 ++=

Trong w l vn tc kh i qua li.

k1v k2l h s thc nghim ( k1 = 0,35 v k2= 0,075 - khidin tch t do ca l li nh hn 18% v k1= 0,65; k2= 0,015 - khi dintch ca l li ln hn 18% v nh hn 30%).

H0l chiu cao ca lp cht lng ban u.+ Hiu sut lm sch tnh theo cng thc:

Kh v bi

Kh v bi

Kh x l

Cht lng(nc)

Cht lng

Tm chn

Huyn ph bi


62/132

62

100.o

o

G

GGP

=

Trong : G0 l hm lng bi ban u,

G l hm lng bi cn li trong dng kh sau khi i quathit b.

Trong thc t, thp lc thng c lm nhiu tng lc bi csch hn.

3.8. PHNG PHP RA KH LY TM

3.8.1. NGUYN L

Thc t y l thit b kt

45391018 cong nghệ xứ lý khi thải

Documents