4. sınıf fen ve teknoloji dersi

HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK

4. Sınıf Fen Ve Teknoloji Dersi

KİMYAMaddeyi tanıyalım;• Maddenin özellikleri• Maddenin halleri• Maddenin ölçülebilir özellikleri• Maddenin değişimi• Isı ve sıcaklık• Saf madde ve karışımlar


SAF MADDE VE KARIŞIMLAR

Su ve şeker saf maddedir.Limonata, tuzlu su, şekerli su ve ayran ise karışımdır.Limonata karışımdır; çünkü içinde şeker, su ve limon suyu vardır.Su saf maddedir. Çünkü içinde kendisinden başka bir madde yoktur.Limonata örneğinde olduğu gibi iki ya da daha fazla maddenin özel-liklerini kaybetmeden bir arada bulunmaları ile oluşan maddeye karı-şım denir.



Limonata, ayran gibi en az iki saf maddenin bir araya gelmesiyle oluşan maddelere

karışım denir. Deniz, hava, toprak, petrol ikiden fazla saf maddeden oluştukları için

birer karışımdır.

Karışımları oluşturan maddeler özelliklerini kaybetmezler.

Tuz - su karışımında tuzun, şeker - su karışımında şekerin tadını alırız. Fındık -üzüm

karışımında fındık ve üzüm maddeleri özelliklerini korurlar. Şehriyeli pilavda pirinç ve

şehriyeleri kolayca fark edebiliriz.

Karışımları ayırdığımızda karıştırmadan önceki saf maddeleri elde ederiz. Un -

mercimek karışımını elediğimizde eleğin üzerinde mercimek kalır. Un ise akarak altta

birikir. Un ve mercimek karışmadan önceki özelliklerini korur.



Bir bardak suya şeker atıp karıştırdığımızda bir süre sonra şeker

suyun içine dağılır ve görünmez olur. Bu olaya çözünme denir.

Su, şekeri çözmüş, şeker ise suda çözünmüştür.

Şekerin su içinde çözünmesiyle oluşan bu karışım çözelti olarak

adlandırılır. Şeker çözünen, su ise çözücüdür.

Su ile unu karıştırdığımızda un suda çözünemediği için çözelti

oluşmaz. Zeytinyağı - su, kum - su, karabiber - su karışımları da

çözelti değildir. Çözelti, bir maddenin çözücü içinde dağılmasıyla

oluşur.



Çözeltilerin Özellikleri

• Çözeltiler de bir karışımdır. Çözeltiyi oluşturan maddeler özelliklerini

kaybetmez.

• Bir katı maddenin su içinde çözünmesiyle oluşan çözeltilerde su tamamen

buharlaşınca katılar dipte kalır.

• Çözeltilerde çözücü madde miktarı çözünen madde miktarından fazladır.

• Maddeler sıcak suda daha kolay çözünür.

• Tuzlu suyu ocakta ısıtıp kaynattığımızda su buharlaşmaya başlar. Tuz

buharlaşmadığı için çözeltideki tuz oranı artar. Fazla su buharlaştığında

çözelti daha tuzlu olur.

• Buharlaşma sonucu çözeltilerdeki çözücü miktarı azalır, çözünen madde

miktarının çözelti içindeki oranı artar.



Erime ve Çözünme Arasındaki Fark Nedir?

Şekerin su içinde çözülmesi ile mumun erimesi aynı olay değildir. Erime; katı haldeki bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesidir. Çözünme ise bir maddenin çözücü bir madde içinde görünmeyecek hale gelmesidir.



Deniz suyu neden tuzludur?

Su çok iyi bir çözücüdür. Topraktaki tuzlar yağmur sularıyla çözünür. Yağmur suları akarsularla denizlere taşınır. Denizlerde buharlaşma hızlı olduğundan deniz suyundaki tuz oranı artar. Bu nedenle deniz suyu tuzludur.



Karışımlar Kendilerini Meydana Getiren Maddelere Nasıl Ayrılır?Maddeler birbiri ile her oranda karıştıkları gibi basit fiziksel işlemlerle de ayrılabilir. Ayırma yöntemlerinden bazıları şunlardır:• Süzme• Yüzdürme• Buharlaştırma• Mıknatıs ile



Süzme ile ayırma:

Katı bir madde ile sıvı bir madde birbirlerinden süzülerek ayrılır. Örneğin suda haşladığınız makarnayı süzmek için süzgeç kullanırsınız. Portakal suyunu da posasından ayırmak için süzme yöntemini kullanırız.



Yüzdürme ile ayırma:

Birbirine karışmış farklı yoğunluktaki katı maddeler sıvı içinde yüzdürülerek ayrılır.Annenizi pilav yaparken izlediniz mi? anneniz pirincin içinde bulunan yabancı maddeleri su içerisinde yüzdürerek ayırır. Pirinç dibe çöker, yabancı maddeler su yüzeyinde kalır.



Buharlaştırma ile ayırma:

Sıvıların içinde çözünen katı maddeleri ayırmak için

buharlaştırma yöntemini kullanırız. Şekerli suyu ısıttığımızda su

buharlaşır, kabın dibinde şeker kalır. Aynı şekilde tuzlu suyu

kaynattığımızda su buharlaşır, geride tuz kalır. Tuz Gölü'nde

yazın su buharlaşır, kıyıda kalan tuz toplanarak kullanılır. Su her

sıcaklıkta buhar-laşır.



Mıknatıs ile ayırma:

Mıknatıs; demir, nikel ve kobaltı çeker. Bu maddeler yabancı maddelerle karıştırıldığında birbirinden mıknatıs yardımıyla ayrılır. Demir talaşını yerdeki tozların içinden mıknatıs yardımıyla ayırabiliriz.

4. sınıf fen ve teknoloji dersi

Documents