4 od rata ka miru - volter laker - istorija evrope 1945-1992.doc

8/14/2019 4 Od rata ka miru - Volter Laker - Istorija Evrope 1945-1992.doc

1/45

UNIVERZITET U TUZLI

FILOZOFSKI FAKULTET

Odsjek: Historija

Valter Laker

ISTORIJA EVROPE 1!"#1$

! % O& RATA KA 'IRU

(e)tor st*de)t&r+s,+ Sead Seli(o-i. I/ra0i( Ka/il

T*la2 (art2 $314+ 5odi)e


2/45

SADRAJ

! % O& RATA KA 'IRU++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++46rita)ija: la/*risti )a -lasti+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++!Oslo/o7e)a Fra),*ska++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++13Podijelje)a Italija++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++1"'a)je dr8a-e+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++1Stalji)o-e 9osljed)je 5odi)e+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++$$So-jetia,ija Isto)e E-ro9e+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++41S*(rak Nje(ake+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++4;

$


3/45

4 | OD RATA KA MIRU

U Za9ad)oj E-ro9i 9olitika se ra-ijala 9re(a )eki( o9


4/45

Britanija: laburisti na vlasti

Od kriti)i0 da)a 1!3+ 5odi)e * 6rita)iji je koali,io)a -ladaB -ode je torije-,i2 a

la/*risti i(aj* -eliki *ti,aj+ O/je s* se 9artije slo8ile da )o-e i/ore tre/a odr8ati 9oslije rata2

i (aja 1!"+ rat)a koali,ija a(ije)je)a je 9rela)o( -lado(+ Na o9


5/45

La/*ristika 9artija je 1!"+ 5odi)e /ila s*oe)a s o5ro()i( 9ro/le(o( i5rad)je

so,ijal)e dr8a-e * e(lji koja je /ila )a i-i,i /a)krotst-a+ teta od rat)o5 raara)ja /ila je

relati-)o (ala2 ali je 9et 9*)i0 5odi)a -e.i)a 9*)oljet)i0 sta)o-)ika /ila ili * *)i@or(i ili

a9osle)a * rat)oj i)d*striji i sli)i( )e9rod*kti-)i( 9o5o)i(a+ 6rita)ija je od*-ijek /ila *

os)o-i siro(a


6/45

9olitik*B a kak-a /i to so,ijalistika -a)jska 9olitika (o5la da /*de kad s-ijeto( do(i)iraj*

A(erika2 /astio) ka9itali(a2 i R*sija2 ija -a)jska 9olitika )e(a 5oto-o )ie5 ajed)iko5 s

ideali(a /rita)ski0 lje-iara2 i 9ored o)e Dso,ijalistike odred)i,e * i(e)* dr8a-e ')o5i

s* i9ak 9olako s0-atili da je Dtre.oj sili 9reostalo (alo slo/ode * djelo-a)j* i(e7* A(erike

i R*sije+

Her/ert 'oriso) ='orriso)2 1;;;#1"? 9ostao je sekretar -a)jski0 9oslo-a 9oslije

6e-i)o-e s(rti2 ali se -i


7/45

de)a,io)alio-ala je ko)er-ati-)a -lada koja je s(ije)ila la/*ristik*+? la-)i )a,rt ako)a

o )a,io)al)o( osi5*ra)j* *s-oje) je 1!+ 5odi)e+ O/a-ea) i o9


8/45

9okaalo da )i to )e.e /iti do-olj)o+ Kad -lada )ije *s9jela da o/e/ijedi sta)o-e i k*.e2 )eke

rato/or)e 5r*9e odl*ile s* se )a sa(o9o(o.: /es9ra-)o s* )aselili s-ak* 9ra)* k*.* i sta)

i da)i(a od/ijali da se isele2 s-e dok i( se )e )a7e dr*5i s(je


9/45

Or-elo-* =Orell?ivotinjsku farmuitali s* te 1!"+ 5odi)e2 kad se 9oja-ila2 kao a/a-)*

/ajk* koja )e(a )ikak-e -ee sa tada


10/45

Osloboena Francuska

U/ro 9oslije 9ada Fra),*ske2 j*)a 1!3+ 5odi)e2


11/45

okre)*o /li8a-a)j* sa lije-i( i lije-o orije)tisa)i( 5r*9a(a koje s* /ile )je5o- 9riroda)

sa-e)ik+ Poste9e)o je )aj-e.i /roj 5r*9a 9okreta ot9ora * Fra),*skoj 9ri0-atio da i0 o) -odi2

9a s* (* se * Lo)do)* 9ridr*8ili i )ji0o-i 9redsta-)i,i+

e)eral )ije /io sreta) * i/je5li


12/45

Fra),*ske s)a5e * e(lji?+ I(e7* o-e 5r*9e i dr*5i0 9okreta ot9ora 9ostojala je iraita

)a9etost2 9a s*2 /o5 9ok*


13/45

/e/jed)osti+ Fi)a)sijski 9ro/le(i /ili s* o/ilj)i2 i)@la,ija o5ro()a+ 'a)des#Fra)s je 8elio

da 9ri(je)i drasti)e (jere i *-ede stro5*


14/45

(o5li da do7* )a -last sa(o da s* 8eljeli2 a0-alj*j*.i a)ar0iji koja je -ladala 9r-i0 (jese,i

9oslije oslo/o7e)ja+ 'e7*ti(2 rat)a alija)sa je i dalje /ila )a s)ai2 i )is* i(ali 9odr


15/45

osta-k*+ Prelaak sa rat)o5 sta)ja )a (ir)odo9sko je a-r


16/45

=S@ora?2 )estr9lji-i da se -rate * 9olitik*+ Po ()o5o e(* je * italija)sko( 9olitiko( 8i-ot*

/ilo -i


17/45

ti(e )ije rije


18/45

Sit*a,ija 1!"+ 5odi)e )ije )i


19/45

je * o9ti,aj* /ilo d-adeset 9*ta -i


20/45

Pred Hola)dijo( s* /ili dr*5aiji 9ro/le(i+ Po/*)a )a 0ola)dski( ostr-i(a 9ro


21/45

je kako t*(aiti )e*tral)ost+ -aj,arska je 9oslije rata odl*ila da se )e 9ridr*8i

)o-oos)o-a)i( Ujedi)je)i( )a,ija(a2 jer /i to (o5lo da od-rati e(lj* od tradi,io)al)e

)e*tral)osti+

S dr*5e stra)e2 9a)ija je o


22/45

9o-*kle * so9st-e)e lj*


23/45

s-akoj o/lasti+ So-jetski 5ra7a)i te


24/45

So-jetski Sa-e )ije s-e o-o sa( 9osti5ao+ Toko( 9r-i0 9oslijerat)i0 5odi)a R*sija je

9ri(ala 9o(o. od Za9ada2 a od s-oji0 satelita i Isto)e E-ro9e siro-i)e je k*9o-ala 9o

)o(i)al)oj ,ije)i+ &-a (ilio)a )je(aki0 rat)i0 aro/lje)ika /ili s* do/ar dodatak rad)oj

s)ai+ U R*sij* je2 i 'a)d8*rije2 Nje(ake i )eki0 dr*5i0 dr8a-a2 )a i(e rat)e od


25/45

)adlj*dski )a9ori r*sko5 )aroda (oraj* /iti )a5ra7e)i+ Za -rije(e rata so-jetski 5ra7a)i

)a-ikli s* se )a -e.* slo/od*B -oj)ike *oi /itaka2 * koji(a .e -eliki /roj si5*r)o 9o5i)*ti2

-i


26/45

9ot9*)o je *ki)*to+ Poslije rata odr8a) je sa(o jeda) 9le)ar)i sasta)ak Ge)tral)o5

ko(iteta2 )ijeda) 9artijski ko)5res )ije sa-a)2 iako 5a )ije /ilo etr)aest 5odi)a 9rije

to5a+ U ti( okol)osti(a ()o5a os)o-)a 9ita)ja 9artijske 9olitike )is* do-olj)o d*/oko

9ro*e)a2 a rje


27/45

Stalji)o- stilB * ()o5i( )je5o-i( 9ost*9,i(a i(a tra5a l*dila+ Neki se )i * ko( sl*aj* )e

(o5* ra,io)al)o o/jas)iti+ Pojedi),i s* )a9adali2 a dr*5i o9et /ra)ili -ratolo()* /ri)*

9ri-red)o5 ra-oja =i ,ije)* koja je a to tre/alo da se 9lati?2 9ose/)o i)sistira)je )a te


28/45

*o9


29/45

9ao * )e(ilost2 i )je5o-


30/45

te0)olo5iji i ostali( 9olji(a lj*dsko5 djelo-a)ja2 *klj**j*.i 9ro)alaak tele@o)a2

a*to(o/ila2 a-io)a+ ')o5i 9is,i2 ko(9oitori2 @iloo@i i slikari o9t*8i-a)i s* da Dro9ski

o9o)a


31/45

-ijeda -odilja so-jetske 9olitike2 i *)*tra


32/45

la-)i i-or sla/osti /ila je )es9oso/)ost -ladaj*.i0 klasa o-i0 dr8a-a da se

djelot-or)ije i/ore s *)*tra


33/45

/ila je ()o5o s*(or)ija )e5o Poljske i J*5osla-ije+ Poljskoj s* 5*/i,i )adok)a7e)i

isto)o)je(aki( teritorija(aB o/je s* do/ile )at)* 9o(o. UNRRA#e+ 'a7arska i

R*(*)ija2 kao /i-


34/45

U 9redrat)oj Ce0oslo-akoj Ko(*)istika 9artija je /ila -eo(a jaka2 te )ije *do da je

)a 9r-i( i/ori(a =(aja 1!? od)ijela )e


35/45

re@or(e * 'a7arskoj t-rdili s* da je s 9ri-red)o5 5ledi


36/45

-e.* od s-oje ra)i( o/li,i(a 9ritisaka i terora+ Ko(*)isti s* /ili s9re()i da sara7*j* sa(o

s o)i( )eko(*)istiki( 9olitiari(a koji s* /ili -olj)i da 9ri0-ate )ji0o-o r*ko-odst-oB

dr*5i s* do/ijali otkae ili s* 0a9


37/45

O 9oliti,i Isto)e E-ro9e odl*i-a)o je * 'osk-i2 ali s* so-jetske -o7e )astojale da

o-i( e(lja(a daj* /ar 9ri-id )ea-is)osti+ I-jes)o -rije(e se )ije ra(i


38/45

Su!rak "je!ake

O)o


39/45

)je(aka 9artijaB 9osljed)ji0 5odi)a Vil0el(o-e Nje(ake i toko( 5oto-o ,ijelo5

-aj(arsko5 9erioda /ila je i )ajjaa+ 'e7*ti(2 5oto-o )ikad )ije i(ala od5o-araj*.i *ti,aj )a

)je(ak* 9olitik*2 jer se 9re-as0od)o o/ra.ala rad)ikoj klasi+ Iako je 9redsta-ljala sta-o-e i

i)terese jed)e jake (a)ji)e2 )ikad )ije *s9jela da 9ri-*e ostale dijelo-e dr*


40/45

so,ijalistika+ S-i sta-o-i koji s* se osla)jali )a (i)i(al)* ili ak )ikak-* dr8a-)*

i)ter-e),ij* (o5li s* da /*d* 9ri0-a.e)i 9od *slo-o( da o/e/je7*j* sta/il)ost i 9ri-red)i

)a9redak+ Od 9r-i0 de(okr


41/45

9osao i karte a sljedo-a)je+ So,ijalde(okratske sl*8/e)e 9rostorije i )o-i)e Ds9o)ta)o s*

)a9ali D/ijes)i rad)i,i+ Za sa(o )ekoliko )edelja o-a taktika -rste r*ke 9okaala je 9r-e

re*ltate: * @e/r*ar* 1!+ *(a0er je 9redlo8io da se SP& ras9*sti * Isto)oj Nje(akoj2 jer

s* ko(*)isti do kraja o)e(o5*.ili rad so,ijalista+ Oto rote-ol =Otto roteo0l2 1;!#1!?2

lider SPa * toj o)i2 /io je isto toliko o5ore) taktiko( ko(*)ista2 ali je -re(e)o( sa(se/e */ijedio da i(a )ade da se so,ijalde(okratski 9okret )a istok* sa*-a2 ako /*de tijes)o

sara7i-ao sa ko(*)isti(a+ O-aka- sta- 9artijski akti-isti )is* *-a8a-aliB *9rkos teror*2 ;$

/erli)ski0 so,ijalde(okrata 5lasalo je 9roti- i)te5ra,ije sa ko(*)isti(a2 a sa(o 1$ je /ilo

a to+ 'e7*ti(2 9roti-)i,i Drad)iko5 jedi)st-a2 kako s* i0 ko(*)isti -ali2 )is* (o5li d*5o

da odolije-aj* 9ritisk* koji s* -r


42/45

)a(ir)i,a /ilo je ra,io)isa)o # 0lje/ i (lijeko2 ati( *5alj i elektri)a e)er5ija+ Nije se (o5lo

)ati da li .e e(lja2 osiro(a


43/45

od 433 da)a2 1$+ (aja 1!+ 5odi)e2 /lokada je o/*sta-lje)a+ 6erli),i s* sla-iliB /ar )a

jed)o( (jest* je a*sta-lje)o so-jetsko )a9redo-a)je+

Poslije 1!+ rei)te5ra,ija Ne(ake se od-ijala /ri( te(9o(+ Cla)st-o * OEEG

='ar


44/45

a9a)j*j*.i( 9ri-red)i( o9ora-ko( e(lje2 koji je2 (e7*ti(2 (o5ao da se ost-ari sa(o

a0-alj*j*.i sta/il)oj 9olitikoj sit*a,iji+ Poslije (o)etar)e re@or(e2 koja je st-orila

9red*slo-e2 9ri-red)oj o/)o-i tre/alo je )ekoliko 5odi)a da *0-ati korak+ Iako je -e. 1!+

/ilo )e-jero-at)o 9o-e.a)je i)d*strijske 9roi-od)je2 * e(lji je 1"3+ /ilo )ea9osle)i02

a s-e do 1"1+ Nje(aka je i(ala )e9o-olja) 9lat)i /ila)s+ Statistiki 9oda,i o i)d*strijskoj9roi-od)ji s-jedoe da je rast /io )e9rekida) i sta/ila)+

3apadnonjema4ka industrijska proizvodnja 51678 9 1::;

1!;+ $M 1"4+ M 1"M+ M

1!+ 4 1"!+ M! 1";+ 133

1"3+ ! 1""+ ; 1"+ 13M

1"1+ "; 1"+ $ 13+ 11

1"$+ 1

6r*to )a,io)al)i 9roi-od tri 9*ta je 9o-e.a) * 9eriod* 1"3#132 /r8e )e5o * /ilo

kojoj dr*5oj e-ro9skoj e(lji2 ali )e tako /ro kao * Ja9a)*+ Uo9


45/45

ko(*)istiko -o7st-o oistilo s-oje redo-e od s-i0 s*()ji-i0 i )e9o8elj)i0 ele(e)ata2

4 od rata ka miru - volter laker - istorija evrope 1945-1992.doc

Documents