Компанийн 2017 оны 3-р сарын ТЭЗҮ-үүд

2-р нүүрт 3-р нүүрт

Үзэсгэлэнгийн үеэр компанийн удирдлагууд болон ажилчид

4-р нүүрт 5-р нүүрт 6-р нүүрт 7-р нүүрт 8-р нүүрт

Хяналтын албаны

мэдээлэл

Газар хөдлөлтийн гамшгаас хамгаалах

дадлага сургууль Соёл урлаг, Спортын мэдээлэл

Усан цэнэгт цахилгаан

станцТанин

мэдэхүйн мэдээлэл

Эрүүл амьдралЗөв хооллолт БРОНХИТ

УИХ-ын 2016 оны 11 дүгээр сарын 17-ныөдрийн69дугаар тогтоол,Засгийн газрын2016оны 8 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуралдааны41 дүгээр тэмдэглэлээр өгсөн үүрэг чиглэлийндагуу “Төрийн өмчийн менежмент ба нийгмийнхариуцлага-2017” сэдэвт өдөрлөг 2017 оны 4дүгээр сарын 07, 08-ны өдрүүдэд амжилттайзохионбайгуулагдлаа. ТусөдөрлөгийнзорилгоньТөрийнөмчийноролцоотой компаниудын үйлчилгээгнэгцэгээсиргэдэд хүргэх, үйл ажиллагааг нь олон нийтэдсурталчлах,импортыгорлохбараа,бүтээгдэхүүнүйлдвэрлэгч үндэсний үйлдвэрүүдийг дэмжих,хамтарчажиллахнөхцлийгбүрдүүлэх,төр-хувийнхэвшлийнтүншлэлийгидэвхжүүлэхзамаарэдийнзасгийнхүндрэлбэрхшээлийгдавантуулахажил

хэрэгч хамтын ажиллагааг өрнүүлэхэд оршижбайв. “ДЦС-4” ТӨХК нь тус өдөрлөгт өөрийнкомпанийн үйл ажиллагааг олон нийтэдсурталчлах, нэвтрүүлэн ашиглаж байгаа шинэтехниктехнологийгтанилцуулах,үйлдвэрлэлийнүйл ажиллагааны талаар мэдээлэл өгч,салбарын болон бусад салбарын төрийн өмчитбайгууллагуудтай мэдээлэл солилцон амжилттайоролцлоо. Тусөдөрлөгньтөрийнөмчитболонтөрийнөмчийн оролцоотой хуулийн этгээдүүд анх удаанэгдсэнбайдлаарүйлажиллагаагааолоннийтэдтанилцуулж байгаараа онцлогтой. Цаашид энэарга хэмжээг жил бүр уламжлал болгон зохионбайгуулахюм.

“ТӨРИЙН ӨМЧИЙН МЕНЕЖМЕНТ БА НИЙГМИЙН ХАРИУЦЛАГА-2017”№ 4 (72) 2017 оны 4-р сар

СХА-ны судалгаа хөгжлийн инженер Э.Ганбат

4 (72) 2017 оны 4-р сар 2 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

КОМПАНИЙН 2017 ОНЫ 3-Р САРЫН ТЕХНИК ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД

Төлөвлөгөөний биелэлтДиспетчерийн графикийн төлөвлөгөөний биелэлт

№ Үзүүлэлт НэгжТухайн сарын

Төлөв Гүйц Зөрүү Биелэлт

1 ЦЭХ-ний түгээлт сая.кВтц 281,0 285,2 4,2 101,5

2 ДЭХ-ний түгээлт мян.Гкал 352,2 352,2 - 100,0

Тайлант хугацаанд диспетчерийн зохицуулсан төлөвлөгөө Цахилгаан эрчим хүчинд 101,5%, Дулааны эрчим хүчинд 100,0% биеллээ.

ДҮТ-ийн диспетчерийн зохицуулсан төлөвлөгөө болон биелэлт

Нэмэх шийдвэр Хасах шийдвэр Диспетчерийн графикийн зөрчил Ачаалал Диспетчерийн

төлөвлөгөөний биелэлт

удаа мян.кВтц удаа мян.кВтц удаа мян.кВтц Дээд Доод мян.кВтц

51 4230,692 42 3572,073 3 61,930 577 310 4168,762

СПОТ зах зээлийн талаар СПОТ арилжааны зах зээлд 15,034 мян.кВтц буюу 982,525 мян.төгрөгний цахилгаан эрчим хүч худалдан, 18,931 мян.кВтц буюу 241,788 мян.төгрөгний цахилгаан эрчим хүч худалдан авч авлага, өглөгийн зөрүүгээр 740,737 мян.төгрөгний ашигтай ажиллалаа.

Импортын хазайлтын секторын талаар

ОХУ-аас авах импортын графикийн секторт 42,999 МВт.ц-ийн хазайлтын зөрчилтэй.

Үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөөний биелэлт /анхны төлөвлөгөөгөөр/ Цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөө 14,3 сая.кВтц-аар давж 105,3%-н биелэлттэй. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 13,6 сая.кВтц ЦЭХ илүү түгээсэн. Дулааны эрчим хүчний үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөө 30,5 мян.Гкал-аар тасарч 92,0%-н биелэлттэй. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 8,6 мян.Гкал-аар буурсан.

Үндсэн тоноглолын ажиллагаа Горим ажиллагаанд 7 зуух, 7 турбин оролцсон. Сарын дунджаар 5,73 зуух, 5,72 турбинтэй ажиллаж 1,13 зуух, турбин бэлтгэлгүй байлаа. Зуух 4 удаа, турбин 5 удаа зогссон.

Мазутын зарцуулалт Энэ сард 100 тн мазут түлэх төлөвлөгөөтэйгээс 63 тн-г түлж, 37 тн мазут хэмнэж ажиллалаа. Тайлант хугацаанд 3 удаагийн хүйтэн галлагаа хийгдэж 57 тонн мазут, 1 удаагийн халуун галлагаа хийж 6 тонн мазут түлсэн. Нэг удаагийн

хүйтэн галлагаанд 19 тн мазут зарцуулсан.

Нүүрсний зарцуулалт

Уурхай нэгжТухайн сарын

төлөв гүйц зөрүү биелэлтБагануур мян.тн 153,66 143,953 -9,707 93,7%

Шивээ-Овоо мян.тн 141,0 157,8 16,8 111,9%

Бүгд мян.тн 294,66 301,753 7,093 102,4%

Жишмэл түлшний зарцуулалт Жишмэл түлшний хувийн зарцуулалтыг төлөвлөгөөнөөс цахилгаанд - 27.252 гр/кВтц-аар хэтрүүлж, дулаанд - 0,205 кг/Гкал-аар бууруулж, нийт 7701 тн жишмэл түлш хэтрүүлсэн. Хослон үйлдвэрлэлийн хэмжээ буурснаас жишмэл түлшний хэтрэлт гарсан.

Горим параметрийн даалгаварын биелэлт ЭХЗХ-аас батлагдсан ДХЦЭХ-ний зарцуулалтыг 0,1%-иар буюу 343,371 мян.кВтц-аар хэмнэсэн.

Уур усны алдагдал Станцын дотоод циклийг нөхөх химийн цэвэрлэсэн усны зарцуулалтыг 0,16%-иар буюу 2515 тн-оор хэмнэсэн. Осмосын халаагч уурын зарцуулалт 3389 тн байсан. Бохир конденсатын шатны фильтртийн угаалга амжилтгүй болсны улмаас БЗК№1,2-т ус өгөөгүй.

Үйлдвэрлэлийн алба

2017 оны 03-р сард станцын хэмжээний аваари, 1, 2-р зэргийн саатал гараагүй, үндсэн тоноглолын зогсолт 9 бүртгэгдсэнээс зуух 4 удаа, турбин 5 удаа тус тус зогссон. Хүний буруутай үндсэн тоноглолын зогсолт ГАРААГҮЙ. Үндсэн тоноглолын зогсолт болон туслах тоноглолын гэмтэлд тоног төхөөрөмжийн гэмтлийн акт: ЦЦ-2 /3.675,465мян₮/, бүгд - 2, мазут зарцуулалтын акт: ЗЦ-1 /4.271,394 мян₮/, бүгд-1, тоног төхөөрөмж, сэлбэг материалыг ашиглалтаас хасах акт: ЗХНА-2 ТДЦ-1 нийт 6 ширхэг акт тогтоогдлоо.03-р сард ХА-с тавигдсан 6 ширхэг акт нь бүгд техникийн

элэгдэлээс шалтгаалан гарсан байна.• Шинээр ажилд орж байгаа 9 ажилтан, хөлсний гэрээ байгуулан ажилд орж байгаа 108 хүнд /ЗЦ-д 60, ТЦ-40, МЦ-д 8/ ХАБЭА сургалт зохион байгуулж шалгалт авсан.•• Ажлын хувцас нийлүүлэх тухай А/56, нэг бүрийн хамгаалах хэрэгсэл нийлүүлэх тухай А/57 тоот тушаалаар байгуулагдсан үнэлгээний хорооны хуралд оролцов.• 02 болон 03 дугаар сард 2017 оны ХАБЭА-н сургалтын нэгдсэн хуваарийн дагуу алба, хэлтэс, цехийн нийт ажилчид, ИТА нарт сургалт явуулав.

Хяналтын алба

ХЯНАЛТЫН АЛБАНЫ 2017 ОНЫ 3-Р САРЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ МЭДЭЭЛЭЛ

4 (72) 2017 оны 4-р сар 3 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

Газар хөдлөлтийн гамшгаас хамгаалах дадлага сургууль 3 дугаар сарын 23 ны өдөр 16.00 цагт орон даяар болж өнгөрлөө. Манай компанийн ажилтан, ажиллагсад энэхүү дадлага сургуульд идэвхтэй хамрагдлаа

ГАЗАР ХӨДЛӨЛТИЙН ГАМШГААС ХАМГААЛАХ ДАДЛАГА СУРГУУЛЬ

«ХӨГЖЛИЙН ТҮЛХҮҮР БОЛ ХҮН» “ДЦС-4”ТӨХК-ийндэргэдэхЗалуучуудынхолбооноос байгууллагын хөдөлгөгч хүч,ирээдүйболсонзалууүеийнхнийсэтгэлгээнийцар хүрээ болон суурь ур чадваруудыгхөгжүүлэх, эх оронч, бүтээлч хандлыгыгтөлөвшүүлэх, түүнчлэн ISO 9001:2015 олонулсын стандартыг нэвтрүүлж эхэлсэнтэйхолбоотойгоор компанийн залуучуудын дунд“ХӨГЖЛИЙН ТҮЛХҮҮР БОЛ ХҮН”сэдэвтуранилтгэлийн тэмцээнийг амжилттай зохионбайгууллаа.Тус илтгэлийн тэмцээнд нийт 15 илтгэгчөөрсдийнбэлтгэсэнилтгэлээроролцсоноос

1-байр- ЦахилгаанцехийнДХА-ынхолбоонымонтёрД.Манлай2-р байр-ТурбинцехийнтурбинымашинчГ.Ононтуяа3-р байр-ЦахилгаанцехийнРХАмонтёрБ.МөнхбаярТусгай байр-ЭЗСА-ныэдийнзасагчН.Болдбаатарнарынилтгэлшалгарлаа. Энэхүүтэмцээнньцаашжилбүруламжлалболгонзохионбайгуулагдахтулнийтажилтан,албанхаагчидоролцохболомжнээлттэйбайхболно.

Зохион байгуулагч Залуучуудын холбоо

Залуучуудын холбооны гишүүд, шүүгчид оролцогчидын хамт

Захиргаа хүний нөөцийн алба

4 (72) 2017 оны 4-р сар 4 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

СОЁЛ УРЛАГ

МҮЭ-ийн 100-н жилийн ойн нэрэмжит“АжилтныурлагийнVихнаадам”-ынIIшатнышалгаруулалт 2017.03.24-нд ДЦС-3 – ынСоёлын төвд болж ЭХ-ний салбарын 15-нбайгуулагынурансайханчидоролцлоо. 8-н номинациас 2 номинацийншагналыгГоцлолхөгжмийнтөрлөөр Моринхуурч Зуухан цехийн машинист Б.Түмэнбаяр“Экилийн эгшигт нутаг”, Хамтлаг дуунытөрөлд“Прекраснаядалеко”дуугаарКВАРТЕТдөрвөл\О.Эрдэнэ-Очир ДХХА.Н.БаярхүүЦЦ.Б.Энхбат ЗЦ.Т.Амаржаргал ЭЗГ\ тустус хүртэж Өргөмжлөл,мөнгөн шагналааршагнагдан III шатны шалгаруулалтандоролцохэрхавлаа.Авъяаслагзалуусдааажилхөдөлмөр,урлагийнөндөрамжилтхүсье.

ТөваймгийнБаянхангайсуманд уламжлалболгон зохиогддог “Нийслэлийн цом” шагайнхарвааны тэмцээн 2017.04.08-ны өдөр 2 дахьжилдээ тус суманд амжилттай болж өндөрлөлөө.Тэмцээнд Улаанбаатар хот болон хөдөө ороннутгийн нийт 53 багийн 470-аад харваачид цэцмэргэнээ сорин оролцсон. Уг тэмцээнд улсынцолтой120гаруйхарваачоролцсонбайна:

Багийн дүнгээр:1-рбайр:Т.Баярбатахлагчтайбаг/ЭРЧИМ-“ДЦС-4”ТӨХК/2-рбайр:н.Гангантөгсахлагчтайбаг/Улаанбаатарчуулга/3-рбайр:Я.Батсуурьахлагчтайбаг/Эрдэнэставантолгой/4-р байр: С.Пүрэвжаргал ахлагчтай БарилгаархитетурКорпорациийнбагуудтустусманлайлжцомынэзэдболлоо.

ШАГАЙН ХАРВАА

Зуухан цехийн машинист Б.Түмэнбаяр

Урлагийн наадамд оролцсон дуучин, хөгжимчин, бүжигчид

Амжилттай оролцсон баг тамирчид

Тэргүүн байрны цом,Өргөмжлөл

НАХ-ын мэргэжилтэн Ч.Баясгалан

4 (72) 2017 оны 4-р сар 5 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

Эрчим хүчний эх үүсвэрүүд нь суурьачааллынгоримдажиллах,оргилачааллынгоримдажиллах гэсэн төрлүүдэд тэдгээрийн маневрлахчадвараасхамаарчангилагддаг.Суурьачааллынгоримд хамгийн сайн тохирохнь дулааны, хийнболон атомын цахилгаан станцууд бөгөөд альалиндньтохирдогстанцньусанцахилгаанстанцюм. Нарныболонсалхинстанцуудньбайгальцаг уурын нөхцлөөс хамаарч ажиллах тулурьдчилан тооцох боломжгүй боловч энэ хоёрэх үүсвэр нь эрчим хүчний системийн хувьдхувилбартэхүүсвэргэдгээрчухалачхолбогдолтой.Хэрэглэгчийг эрчим хүчээр тасралтгүй хангахынтулд эрчим хүчний систем нь олон төрлийн эхүүсвэрээсбүрэлдсэнбайхёстой. Манайх шиг ДЦС-уудаас бүрдсэн системдоргил ачааллын горимд ажиллах тохиромжтойстанц нь усан цэнэгт цахилгаан станц /УЦЦС/юм. Тус цахилгаан станцын ажиллах зарчим ньмашэнгийнбөгөөддээдбадоодусансангуудынхооронд цахилгаан станц байрлах ба эдгээрусан сангуудыг турбин-насос бүхий түрэлтийнхоолойгоор холбоно. Эрчим хүчний хэрэглээбагатайүеддоодусансангаасусыгтурбнасосынтусламжтайгаар дээд усан санд шахах ба эрчимхүчний хэрэглээ нэмэгдсэн үед энгийн усанцахилгаанстанцтайадилажиллаждээдусансандбайх усыг доод усан санд дамжуулан эрчим хүчүйлдвэрлэнэ. Дэлхий даяар эрчим хүчний системийнаюулгүй, найдвартай ажиллах нөхцлийгбүрдүүлсэн олон арван УЦЦС ажиллаж байгаабөгөөдшинээролонУЦЦС-уудыгбарьжбайгуулжбайна. Усны эх үүсвэр болон хадгалах эрчимхүчнийхэмжээнээсшалтгаалжянзбүрийнхүчинчадалтай станцууд баригдаж байгаа ба хамгийнөндөр хүчин чадалтай станц нь АНУ-д оршихBath County Pumped Storage Station нь 6х500.5МВтбуюунийт3003МВт-ынхүчинчадалтайгааражиллаж байна. БНХАУ-д 2021 онд 3600МВт-ынхүчинчадалтайУЦЦС-ыгашиглалтандоруулахааражиллажбайна. УЦЦС нь усны нөөцийн хувьд потенциалнөөцтэй станц юм. Өөрөөр хэлбэл дээд ба

доод усан сан шаардлагатай хэмжээний усхуримтлагдсан болилүү нөөц хэрэггүй түүгээрээажиллаадбайхболомжтойтулуснынөөцбагатайжижиггол,горхиндээрчбарихболомжтой.Усныэх үүсвэрээс хамааран энэ төрлийн цахилгаанстанцыгбарихболомжитгазруудянзбүрбайхбануур, далай гэх мэт асар нөөцтэй үүсвэрүүдийнэрэг орчим хамгийн тохиромжтой юм. Далайнусны цогцолбор станц гэж нэрлэгдэх болсонцогцстанцньдалайнуснаасэрчимхүч,ундныусүйлдвэрлэхэкологи,хүрээлэнбуйорчиндээлтэйшинэлэгтехнологиболждалайдгарцтайорнуудынхувьдололтболжбайна.Хятад2020гэхэддалайнсэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийн хэмжээгнэмэгдүүлж,шинэтехнологинэвтрүүлэхийнтулддалайн усны кинетикцахилгаан станцыг туршихгурван байрлалыг сонгож хэрэгжүүлж эхлээдбайна. Мөн АНУ болон бусад улсууд нөөцбаталгаатай усны эх үүсвэрийн усан сангуудыгтоноглож, УЦЦС-аар ашиглах төслүүдийгсанаачланхэрэгжүүлжбайна.Эрчимхүчхадгалахшинэ технологиуд эрчимтэйнэвтэрч байгаа үедсудалж хэрэгжүүлж нэвтрүүлэх арвин боломжнээлттэйбайна.

УСАН ЦЭНЭГТ ЦАХИЛГААН СТАНЦ

Усан цэнэгт цахилгаан станцын ажиллах зарчим нь маш энгийн бөгөөд дээд ба доод усан сангуудын хооронд цахилгаан станц байрлах ба эдгээр усан сангуудыг турбин-насос бүхий түрэлтийн хоолойгоор холбоно.

СХА-ны судалгаа хөгжлийн инженер Э.Ганбат

4 (72) 2017 оны 4-р сар 6 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

ГРАФЕНИЙ ДАВХАРГА НЬ БОРООТОЙ ҮЕД НАРНЫ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТЭЖЭЭЛИЙН ЭЛЕМЕНТИЙГ АШИГЛАН ЭРЧИМ ХҮЧ ГАРГАН АВАХ БОЛОМЖ Нарны эрчим хүч нь хурдацтайгаар өсөн нэмэгдэж байна. Сүүлийн жилүүдэд ихэнх техникийн дэвшил нь нарны эрчим хүчний тэжээлийн элементүүдийг үр дүнтэйгээр ашиглах болжээ. Нэг том дутагдалтай тал нь нарны эрчим хүчний тэжээлийн элементээр бороогүй үед цахилгаан гаргаж авах боломжгүй байдаг. Гэвч энэ нөхцөл байдал нь өөрчлөгдөж байна. Ангевандти Кеми сэтгүүлд Хятадын судлаачид нарны эрчим хүчний тэжээлийн элементээр нарны гэрэл болон борооны усны аль алиныг ашиглан бүх цаг агаарын нөхцөлд цахилгаан гаргаж авах шинэ аргыг танилцуулсан байна. Нарны эрчим хүчийг цахилгаан болгон хувиргахад Хятадын Оүшн Их Сургууль /Цингдао/ болон Юннан Нормал Их Сургууль /Хятадын Кунминг/-ийн баг өндөр үр дүнтэйгээр өнгө мэдэрдэг нарны эрчим хүчний тэжээлийн элементийг хөгжүүлсэн байна. Борооноос цахилгаан эрчим хүч гарган авахын тулд тэд нарны эрчим хүчний тэжээлийн элементийг нимгэн графен давхаргаар бүрсэн байна. Графен нь нүүрстөрөгчийн хоёр хэмжээст хэлбэр бөгөөд атомыг хүлээн авагч цонх руу дамжуулдаг. Графитийг исэлдүүлэх, задлах, бууруулах хэлбэрээр үүнийг гарган авч болно. Графен нь энгийн цахилгаан шинж чанартай. Энэ нь цахилгаан дамжуулдаг бөгөөд давхаргын эргэн тойронд чөлөөтэй хөдлөх чадвартай электрон /хэрэглээг нэмэгдүүлэх/-оор баялаг. Усн уусмалын хувьд графен нь эерэг цэнэгтэй ионыг электронтой холбодог /Левисийн хүчил-суурь харилцан үйлчлэл/. Энэ шинж чанарыг тугалганы ион болон органик будагч бодисыг зайлуулахын тулд графенд суурилсан процесст ашигладаг. Борооны ус нь цэвэр ус биш юм. Энэ нь эерэг болон сөрөг ионыг тусгаарладаг давс агуулдаг. Натри, кальци, аммиакын ион гэх мэт эерэг цэнэгтэй ионыг графены давхаргад шилжүүлдэг. Борооны ус болон графений хоорондох контактын цэгэн дээр ус нь эерэг ионоор баяждаг бөгөөд графен нь ашигтай электроноор баяжина. Энэ нь электроныг давхар гадаргатай болгоно. Жишээ нь псеудокапаситор гэх мэт. Энэ үзэгдэлтэй нягт холбоотой хүчин чадал нь цахилгаан хүчдэл болон гүйдэл үүсгэхэд хангалттай байдаг.

Зохиогчийн эрх Ангевандти Кеми Олон улсын хэвлэл, ResearchSEA-ын нээлттэй хэвлэл

ЭНЭТХЭГ ЭРДЭМТНИЙ БҮТЭЭЛ ДЭЛХИЙГ

ШУУГИУЛЖ БАЙНА Технологийн хурдацтай дэвшил, шинэ содон бүтээлүүд нь хүн төрөлхтний амьдралыг өдрөөс өдөрт өөрчилж, амар хялбар төвшинд аваачиж байгаа билээ. Харин өнөөдөр бид та бүхэндээ эрчим хүч үйлдвэрлэгч унадаг дугуйг танилцуулахаар бэлтгэлээ. Энэ нь бидний хөрөнгө мөнгийг хэмнээд зогсохгүй дасгал хийлгэж, эрүүл мэндэд анхаарах давхар тустай юм. Ингээд хамтдаа дэлхийг шуугиулаад буй эрдэмтэн Манож Бхаргава (Manoj Bhargava)-ийн бүтээлтэй танилцацгаая. 1. Одоогийн байдлаар дэлхий нийтийн тал нь буюу 3 тэрбум гаруй хүн тог цахилгаангүй амьдарч байна. Ихэвчлэн ядуу буурай улс орнууд, нийслэл хотоос алслагдсан тосгон, суурингууд нь гэрэл цахилгаан мэдрэлгүй өнөөг хүрээд байгаа юм.Тэд орчин үеийн дэвшил, улс орнуудын мэдээлэл, болж байгаа үйл явдлуудаас хол байдаг төдийгүй эрчим хүч, тог цахилгааныг мөрөөдөж суухаас хэтэрдэггүй юм. Харин Энэтхэг улсын зохион бүтээгч энэхүү байдлыг бодолцож үзэн, цоо шинэ аргыг олж, үүнийгээ бодит болгон хэрэгжүүлж чадсан байна. 2. Тус нэрт зохион бүтээгч, бизнесменийг Манож Бхаргава (Manoj Bhargava) гэдэг бөгөөд Энэтхэг улсаас гаралтай боловч Америк улсад амьдарч, бүтээлээ туурвидаг аж. Тэрээр “Innovations Ventures LLC” компанийн үүсгэн байгуулагч бөгөөд олон гайхалтай шинэ бүтээлийг танилцуулж, хүмүүсийн амьдралыг өөрчилж явсан эрхэм билээ. Харин түүний энэ удаагийн бүтээл нь бидэнд хамгийн их хэрэгтэй, хүлээлт үүсгээд байсан зүйл юм. Тэрээр тог цахилгаангүй болон цахилгааны мөнгөө хэмнэхийг хүссэн хүмүүст зориулж эрчим хүч үйлдвэрлэгч унадаг дугуйг зохион бүтээсэн аж. 3. Эрчим хүч үйлдвэрлэгч дугуйг унаж, 60 минутын турш жийснээр танай гэр 24 цагийн турш тог цахилгаантай байх боломжтой юм. Энэ нь нэг талаараа таны хөрөнгө мөнгийг хэмнэхээс гадна биеийг хөдөлгөөнтэй байлгаж, эрүүл мэнд талаас ч ашигтай билээ. 4. Энэхүү бүтээлийг гэртээ авч тавин бүтэн цагийн турш хөлөөрөө жийхэд хангалттай бөгөөд энэ нь олон мянган хүн, айл өрхийг аз жаргалтай болгоно гэдэгт зохион бүтээг эр итгэлтэй байгаа аж. Тус эрчим хүч үйлдвэрлэгч дугуй нь дэлхий нийтэд тулгараад буй томоохон асуудлыг шийдвэрлэх гарц болно гэж олон эрдэмтэн, судлаач нар үзэж байгаа билээ. 5. Зохион бүтээгч эр олон жилийн турш тус унадаг дугуйны санааг бодож явсан ч хэрэгжүүлэх тохиромжтой мөчийг хүлээсээр өнөөг хүрсэн байна. Манож Бхаргава энэ тухайгаа “Байгалийн гамшиг, хөрөнгө мөнгөний асуудал зэргээс болж маш олон хүмүүс гэрэл цахилгаан гэдгийг мэдэхгүй амьдарч байгаа нь эмгэнэлтэй. Харин би удаан бодсоны эцэст үүнийг шийдвэрлэх аргыг олсон гэж бодож байгаа. Одоо үйлдвэрлэж, хүмүүсийн амьдралд нэвтрүүлэх л үлдлээ” хэмээсэн аж. 6. Баян ядуугийн ялгаа дээд цэгтээ хүрсэн Энэтхэг улсад ядуу, тог цахилгаангүй хот, муж, тосгон зэрэг маш олон байдаг. Харин энэхүү байдал нь Манож Бхаргавад үргэлж хүндээр тусдаг байсан тул элэг нэгт Энэтхэгчүүддээ туслахаар анх тус санааг бодож олсон аж. Тэрээр өөрийн нийт хөрөнгийн 90 гаруй хувийг зарцуулж 10,000 унадаг дугуй үйлдвэрлэж төрсөн нутгийнхаа тог цахилгаангүй,ядуу буурай иргэдэд бэлэглэж, аз жаргал түгээхийг хүсч байгаагаа илэрхийлсэн байна.

Мэдээллийн эх сурвалж www.forbes.com

4 (72) 2017 оны 4-р сар 7 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

Шим тэжээллэг, аюулгүйхүнсийг тогтмол цагт, тохирсонхэмжээгээр зөв хэрэглэснээр хоолхүнснээс үүдэлтэй олон өвчинэмгэгээс сэргийлэх боломжтойн дээртаны хөдөлмөрийн бүтээмж, оюунычадамжөндөрбайжуртудааннаслахнөхцлийгбүрдүүлнэ.

1. Олон нэр төрлийн хүнс хэрэглэх Хүний биемахбодид шаардлагатайшимт бодисыг бүгдийг агуулсан төгснайрлагатай хүнс гэж байдаггүй.Тухайлбал:мах,маханбүтээгдэхүүнньуураг,өөхтосоорбаялагболовчнүүрсус,Саминдэмээрхомс,жимс,хүнснийногоо нь нүүрс ус (эслэг ), аминдэм,эрдэсбодисоорбаялагчуураг,өөхтосбагатай байдаг. Иймээс биемахбодидшаардлагатай тэжээлийн бодисуудыгхангалттай хэмжээгээр авахын тулдөдөр бүр олон нэр төрлийн хүнс,хоол хэрэглэх хэрэгтэй. Үүний тулдүр тариа /бүх төрлийн гурил будаа,түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүнүүд төмс/,мах /бүх төрлийн мах, өндөг, шошбуурцаг/,хүнснийногоо/бүхтөрлийнхүнснийногоо/,сүү/бүхтөрлийнсүүнбүтээгдэхүүн/,жимс/бүхтөрлийнжимс,жимсгэнэ/, тос /самрууд, бүх төрлийнтос, өөх ихтэй мах/ гэсэн хүнсний 6бүлгээсөдөрбүр тохирох хэмжээгээрсонгонавчхэрэглэх.

2. Хоногт 3 ба түүнээс олон нэгж хүнсний ногоо, 2-оос доошгүй нэгж жимсийг тогтмол хэрэглэх Хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ ньилчлэгбагатайболовчнүүрсус/эслэг/,аминдэм, эрдэс болон олон төрлийнбиологийн идэвхит нэгдлүүдээрбаялаг хамгийн шим тэжээллэг хоолхүнс бөгөөдбиемахбодийндархлаагсайжруулж, өвчлөхөөс урьдчилансэргийлнэ. Эслэг болон биологийнидэвхит нэгдлүүд нь ходоодгэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнийг

сайжруулж, өтгөн хатахаас сэргийлж,биемахбодиос хорт бодисыг өөртөөшингээн гадагшлуулдаг сайн талтай.Түүнчлэн өөх тосны шимэгдэлтийгбууруулахынзэрэгцээ,цусандахьөөхтосныхэмжээгбагасгахсайнталтай.3. Сүү цагаан идээг өдөр бүр тогтмол хэрэглэх. Сүү, цагаан идээ нь биемахбодидчухалшаардлагатай уураг, тос, эрдэс,аминдэм, бичил бодисыг хэрэгцээтхэмжээгээр, зохистой харьцаагаарагуулдаг, хялбарболовсорчшингэдэгхамгийн үнэт хүнс юм. Сүү цагаанидээг тогмтол хэрэглэснээр шүд,ясыг бэхжүүлж, ясны сийрэгжилтээсхамгаалахын зэрэгцээ ходоодгэдэсний үйл ажиллагааг зохицуулантэнцвэржүүлж, зарим эмгэгээссэргийлдэг.

4. Өөх тосыг тохируулан хэрэглэх.Өөх тос нь биемахбодид илч, дулаанэх үүсвэр болдгоос гадна, эд эсийгбүрдүүлэхэд чухал ач холбогдолтой.МөнтосондуусдагА,Д,Е,Каминдэмийнхэрэгцээг хангахад чухал үүрэгтэй.Өөх тосыг ханасан ба ханаагүй гэжангилдаг. Ханаагүй тос нь эрүүлмэндэдсөрөгнөлөөбагатай, ханасантосньсудасныхатуурал,зүрхсудасныөвчин үүсгэх эрсдэлтэй. Ханасан баханаагүйтосыгамарханялгаж,сонгожхэрэглэх боломжтой. Тухайлбал:ханасан өөх тос царцамтгай, хатуу,ханаагүйөөхтосньзөөлөн,хайлмал,шингэнтөлөвтэйбайдаг.Хоногтхоолхүнсээр авч буйнийт өөх тосны40%нь ургамлын буюу ханаагүй, 60% ньамьтныгаралтайбуюуханасанөөхтосбайхньхамгийнтохиромжтой.

5.Сахар, чихэр, давсыг тохируулан хэрэглэх. Сахар, чихэр нь зайлшгүй хэрэглэхшаардлагатай хүнс биш юм. Сахарньаминдэм, эрдэсбодис агуулдаггүй,

хэтрүүлэн хэрэглэвэл шүд цоорох,зүрхсудасныөвчин,чихрийншижин,таргалалт,батагүүсгэхсөрөгнөлөөтэй.Иймд сахар, чихрийг хязгаартайхэрэглэ. Давсыг бага хэмжээгээрхэрэглэх нь эрүүл мэндэд тустай.Насанд хүрсэн хүн хоногт 5гр, хүүхэд3грбуюутүүнээсбагадавсыгхэрэглэх.Давсыг хэтрүүлэн хэрэглэх нь цусныдаралт ихэсгэх, ясны сийрэгжилтийгнэмэгдүүлэх, ходоод гэдэсний эмэгүүсгэх сөрөг нөлөөтэй. Давсалсан,даршилсан, нөөшилсөн хүнснийбүтээгдэхүүнийг хязгаартай хэрэглэхньзүйтэй.Өдөртутамхэрэглэдэгихэнххүнсний бүтээгдэхүүн нь давс, сахарагуулдагтулхүнс,хоолбэлтгэхдээдавс,сахарыг аль болох бага хэрэглэвэлзохино.

6.Архи согтууруулах ундааг хязгаартай хэрэглэхАрхи, согтууруулах ундаа нь зүрхсудасны эмгэг, ходоод, улаан хоолой,элэгний хорт хавдрын өвчлөл насбаралтын үндсэн шалтгаан тулхэрэглэхээс аль болох зайлсхийххэрэгтэй.

7.Хоол, хүнсээ зөв тохируулан хэрэглэхТухайнхүнийнас,хүйс,биемахбодийнонцлогт тохируулан хүнснийбүтээгдэхүүнийг сонгон авч, зөв аргатехнологиорболовсруулж,хангалттайхэмжээгээр,өдөрт4-өөсдоошгүйудаахооллох нь зүйтэй. Тухайлбал: баганасны хүүхэд, ахмад настанд хоолхүнсийгмашиндаж,нухажжижиглэсэнбайдлаар бэлтгэн жигнэх, чанахаргаар боловсруулж хэрэглэх ньтохиромжтой.

(Үргэлжлэл дараагийн дугаарт)

Эмнэлэгийн хэсэг

ЭРҮҮЛ АМЬДРАЛЗӨВ ХООЛЛОЛТ

Зохистой хооллолт гэж юу вэ?

Бид та бүхний санал болгосон материалаас дараа дараагийн дугаарт нийтлэх болно.Мөн ажиллагсдын санал, шүүмж, оновчтой санал зэргийг сурталчлах болно.

Манай сонины талаарх санал хүсэлтээ 2125, 2256 дугаарын утас, cxa@tpp4.mn эсвэл Судалгаа Хөгжлийн Албанд файлаар болон бичгээр өгч болно.

4 (72) 2017 оны 4-р сар 8 ЭРЧИМ МЭДЭЭ

Гуурсанхоолойбуюубронхньсорогдожбайгааагаарыг уушиг руу дамжуулах үүрэгтэй янз бүрийндиаметр бүхий хоолойнуудын сүлжээ бөгөөд үүнийгөөрөөр гуурсан хоолойн мөчирлөл ч гэж нэрлэдэг.Гуурсанхоолойнүрэвсэлбуюубронхитгэдэгньгуурсанхоолойнсалстбүрхүүлийнүрэвсэлюм.

ШалтгаанГуурсанхоолойнүрэвсэлньбиеэдаасанөвчинмаягаарүүсэхийг анхдагч үрэвсэл гэнэ. Гэвч амьсгалын замынцочмог халдвар, ханиад -ны хүндрэлээс үүдсэн буюугуурсанхоолойнхоёрдагчүрэвсэлхамгийнихтохиолддог.Энэтөрлийнүрэвсэлньбактерийнхалдвартайхавсарчболзошгүйгээрээбүрноцтойюм.Тамхины утаа, тоос нь гуурсан хоолойн үрэвсэл үүсэхэрсдлийг нэмэгдүүлдэг. Ингээд ч зогсохгүй “идэвхгүйтамхитаталт”ньлөвчнийдараасуларсанбиемахбододгуурсан хоолойн үрэвсэл үүсэхэд хангалттай. Үүнийгялангуяа тамхи татдаг эцэг, эхчүүд онцгой анхаараххэрэгтэй.Үүнийзэрэгцээхүүхдэдгуурсанхоолойнүрэвсэлүүсэх эрсдлийг гуурсан хоолойн багтраа буюу астм,уушгины үрэвсэл нь ихэсгэдэг. Бие махбодын дархлаасуларсанбайдагхавар,намрынулиралдгуурсанхоолойнүрэвсэлүүсэхэрсдэлнэмэгддэг.

ЯвцХаниалгах, шар саарал, эсвэл ногоон цэр гарах ньгуурсан хоолойн үрэвслийн үндсэн шинж тэмдэг юм.Заримтохиолдолдцустайцэргарна.Үүнээсгаднахоолойбоох,хөндүүрлэх,өвдөх,амьсгалахадхүндрэлтэй,хоолойхяхтнах, бага зэрэг халуурах шинж илэрнэ.Өвчнийхөөявцаасхамаараадгуурсанхоолойнүрэвсэлньхурц,архаг,бөглөрөлттэй буюу сэдрэлийн гэж хуваагддаг.Гуурсанхоолойн хурц үрэвслийн өмнө халуурах, толгой өвдөх,бие сулрах, хамрын ханиад хүрэх, хоолой сэрвэгнэх,хорсох, хоолой сөөх, цээжээр өвдөх, хуурай өвдөлттэйханиах, нүдний салст бүрхүүлийн үрэвсэл үүсэх шинжилэрнэ. Гуурсан хоолойн хурц үрэвслийн үед эхлээдханиалгалт хуурай байснаа дараа нь зөөлөн нойтонболно. Хүүхдүүдийн цэр нь ховхордогүйгээрээ насандхүрэгчдээс ялгаатай. Гуурсан хоолойнархаг үрэвсэлньихэвчлэнгуурсанхоолойнхурцүрэвслийндарааүүсдэг.Эмчилгээг цаг хугацаанд нь дуустал хийгээгүй, эсвэлэмчийн зааснаар хийгээгүйгээс болдог. Бага насныхүүхэд, өндөр настнуудын хувьд хурц үрэвсэл нь архагхэлбэртшилжих эрсдэл ихтэй байдаг. Гуурсан хоолойнархагүрэвслийнэхнийшатандголтөлөвунтажбайгаадбоссоныдараабагазэрэгцэртэйханиалгахшинжилэрнэ.Улмааржилдээгурваасдоошгүйудаахурцадахаасгаднажил тойрон ханиалгуулдаг. Гуурсан хоолойн архагүрэвсэл нь гуурсан хоолойн ханыг нарийсган хөндийн

хэмжээг тэлснээр уушигны тэлэгдэлт, гуурсан хоолойнбагтрааөвчнийгүүсгэхаюултайюм. Обструктив (латинаар “хаалт”, “тотгор”) буюубөглөрөлттэй үрэвслийн үед гуурсан хоолойн хөндийнь нарийсдаг болохоор амьсгалахад бэрхшээлтэйболж, бөглөрч байгаа мэт мэдрэмж төрнө. Гуурсанхоолойн бөглөрөлттэй үрэвслийг амьсгаагаа удаанаарисгэрсэнчимээтэйгээр гаргажбайгаагаартаньжболно.Энэ бүхэнтэй зэрэгцэн ханиалгалтын эрчим, биеийнбайдал,халууннэлээдхэлбэлзэжболно.Гуурсанхоолойнүрэвслийн сараас дээш хугацаагаар үргэлжилж байгаатохиолдлолдужигхэлбэрийнхгэжболно.Гуурсанхоолойнүрэвслийг дагалдан хамрын хөндийн үрэвсэл, чихнийүрэвсэлүүсэхньхамгийнтүгээмэл.Харинхамгийнолонтохиолдогхүндрэлньуушигныхатгааюм. Хэрэвгуурсанхоолойнүрэвслийгцагтухайдньэмчлэхгүй бол уушгины архаг бөглөрөлттэй өвчнүүдэдшилжихаюултай.Эдгээрньуушгийггэмтээдэгхарилцанхолбоотой бүлэг өвчнүүд юм. Эдгээрийн 90 % гуурсанхоолойнархагбөглөрөлттэйүрэвсэл,9%гуурсанхоолойнхүнд багтраа, 1%уушгины анхдагч тэлэгдэлт эзэлдэг.Хамгийн аюултай нь уушигны архаг бөглөрөлттэйөвчнүүдийн үед уушгинд гарсан өөрчлөлтийг эргэнсэргээхболомжгүйюм.

ОношлогооГуурсан хоолойн үрэвслийн оношлогоонд ямар нэгэнхүндрэл байдаггүй. Уушгины эмч зовиурыг асуугаад,уушгийг чагнаад оношыг тавина. Туслах шинжилгээндгадаад амьсгалын үйл ажиллагааг шинжлэх, гуурсанхоолойг дурандах, цэрний шинжилгээ хийж өвчнийүүсгэгчийг тодорхойлно. Ханиалгалт өгдөг сүрьеэ,уушгины өмөн зэрэг бусад өвчин байгаа эсэхийгтогтоохынтулдрентгензурагавч,уушгиныфлюрографихийнэ.

ЭмчилгээГуурсан хоолойн үрэвслийн эмчилгээнд эмч утлага,цээжний массаж, эмчилгээний биеийн тамир, нөхөнсэргээхэмчилгээ,цэршингэлэхболохховхлох,дархлалзасагч эмчилгээг хийнэ. Ховор тохиолдолд ханиалгалтнамдаах бэлдмэл хэрэглэдэг. Антибиотикийг гуурсанхоолойн үрэвслийн үед тэр бүр хэрэглэдэггүй бөгөөдхэрэглэхэсэхийгэмчшийднэ.Гуурсанхоолойнүрэвслийнэмчилгээнддараахзааврыгзаавалдагаххэрэгтэй,үүнд:

• Цэрийг шингэрүүлэх зорилгоор их хэмжээний шингэн хэрэглэн.• Халуурах үед хэвтрийн дэглэм баримтлан, сайн амрах.• Байрныхаа агаарыг байнга зохицуулгатайгаар салхилуулах, чийгшүүлэх

Эмнэлэгийн хэсэг

Гуурсан хоолойн үрэвсэл буюу бронхит