4-01 tehnicar tehnicko kolske djelatnosti

OBRAZOVNI PROGRAM

TEHNIČAR TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI

2

SADRŽAJ OPŠTI DIO ................................................................................................... 3 1. NAZIV PROGRAMA: TEHNIČAR TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI ............................. 3 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 3 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 6 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ...................................................................... 6 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 7 1.2.1. OSNOVI SAOBRAĆAJA ............................................................................ 7 1.2.2. TEHNIČKA MEHANIKA........................................................................... 11 1.2.3 . OSNOVI ELEKTROTEHNIKE .................................................................... 18 1.2.4 INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE .......................................................... 26 1.2.5. TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA ........................................ 30 1.2.6. STABILNA POSTROJENJA ...................................................................... 38 1.2.7. ELEKTRIČNA OPREMA NA VUČENIM VOZILIMA ............................................. 43 1.2.8. UPOTREBA VUČENIH VOZILA .................................................................. 51 1.2.9. VUČENA VOZILA ................................................................................. 60 1.2.10. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA ............................................ 78 1.2.11. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA ............................................................... 90 1.2.12. POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI ....................................... 99 1.2.13. TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST ..........................................................104 1.2.14. PRAKTIČNA NASTAVA ........................................................................119 1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................145 1.3.1. STRANI JEZIK II .................................................................................145 1.3.2. SAOBRAĆAJNA KULTURA .....................................................................146 1.3.3. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................152 1.3.4. ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI ........................................................157 1.3.5. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................168 1.3.6. ZAŠTITA NA RADU ..............................................................................174 1.3.7. PUTNIČKA KOLA ................................................................................186 1.3.8. OSNOVI AUTOMATIKE .........................................................................196 1.3.9 TEHNIČKI SISTEMI ŽELJEZNICE ...............................................................204 1.3.10. TERETNA KOLA ...............................................................................215 1.3.11. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................221 2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................227 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................227 2.1.1. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA ................................................................227 2.2. STRUČNI RAD ......................................................................................238 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA, STRUČNI RAD ..........238 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................248 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA .....................249 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................249 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................249 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ..........................251 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................252 9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................254 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................254

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: TEHNIČAR TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI 2. Nastavni plan

Redni broj

Nastavni predmeti – grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opšteobrazovni predmeti 1. Maternji jezik i kjiževnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423 2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423 3. Engleski jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282 4. Informatika 2 72 72 5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282 Društvena grupa predmeta

1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72 3. Sociologija 2 72 72 Prirodna grupa predmeta

1. Fizika 2 72 72 2. Hemija 2 72 72

UKUPNO A 16 576 14 504 12 432 10 330 1842 B Stručno- teorijski predmeti 1. Osnovi saobraćaja 2 72 72 2. Tehnička mehanika 3 108 108 3. Osnovi elektrotehnike 2 72 72

4. Informacioni sistemi željeznice 2 72 72

5. Tehničko crtanje sa mašinskim elementima 2 72 2 72 144

6. Stabilna postrojenja 2 72 72

7. Električna oprema na vučenim vozilima 3 108 2 72 180

8. Upotreba vučenih vozila 3 108 2 72 180 9. Vučena vozila 3 108 2 72 2 66 246

10. Organizacija željezničkog saobraćaja 2 72 2 66 138

11. Kočnice i kočenje vozova 2 72 2 66 138

12. Postrojenja tehničko kolske djelatnosti 2 66 66

13. Tehničko kolska djelatnost 4 132 132

UKUPNO B 11 396 13 468 10 360 12 396 1620 C Praktična nastava 2 72 2 72 5 180 5 165 489 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Drugi strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282 2. Saobraćajna kultura 2 72 2 72 144

3. Ekologija i zaštita životne sredine 2 72 72

4. Željeznički saobraćajni sistem 2 72 2 72 2 72 216

5. Poslovna komunikacija 2 72 72 6. Žaštita na radu 2 72 2 72 144 7. Putnička kola 2 72 72 8. Osnovi automatike 2 72 2 66 138

9. Tehnički sistemi željeznice 2 72 2 66 138

4

Redni broj

Nastavni predmeti – grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 10. Teretna kola 2 66 66 11. Preduzetništvo 2 66 66 F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana G Sedmični broj časova 32 32 32 32 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Osposobljavanje za planiranje, pripremanje, organizovanje i kontrola svoga rada i

rada grupe. - Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u

željeznici. - Poznavanje svih dopuna, izmjena, ispravki, tumačenja i obavještenja u

propisima. - Osposobljavanje za vršenje tehničkog pregleda sposobnosti za saobraćaj i

upotrebu kola pojedinačno i u vozovima. - Osposobljavanje za utvrđivanje neispravnosti, nedostataka i oštećenja na kolima i

određivanje pravilnog postupka za opravku kola. - Usvajanje osnovnih znanja o tehnološkim postupcima ručne i mašinske obrade i

izrade dijelova. - Osposobljavanje za kontrolisanje sastava vozova. - Osposobljavanje za vršenje probe kočnica. - Osposobljavanje za provjeranje ispravnosti uređaja za klimatizaciju, grijanje i

osvjetljenje kola. - Osposobljavanje za kontrolisanje čistoće i snabdjevenosti kola vodom i sanitarnim

materijalom. - Osposobljavanje za kontrolisanje ispravnosti tovarenja i osiguranja tovara u

kolima. - Posjedovanje sistematičnosti i odgovornosti u radu. - Poznavanje jedanog stranog jezika. - Posjedovanje informatičke pismenosti. - Osposobljavanje za racionalno korišćenje sredstava za rad, materijala, energije i

vremena. - Primjena propisa zaštite na radu i zaštite okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica

koja su završila osnovnu školu ili završila dvogodišnju stručnu školu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,

izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole. - Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih. 5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Tehničar tehničko kolske djelatnosti traje četiri godine.

6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta

tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći

razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

5

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle - koji donosi škola.

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju – TEHNIČAR TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI

6

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA 1.1.10. FIZIKA Napomena: Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

7

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. OSNOVI SAOBRAĆAJA 1. Naziv predmeta: OSNOVI SAOBRAĆAJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vježbe Praktična

nastava I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pojmom, značajem i vrstama saobraćaja. - Sticanje osnovnog znanja o istorijskom razvoju, vrstama i sredstvima svih vidova

saobraćaja. - Upoznavanje uloge i značaja svih vidova saobraćaja. - Upoznavanje sa vrstama unutrašnjeg transporta. - Podsticanje učenika na aktivno učešće u nastavi. - Razvijanje pozitivne orijentacije prema zanimanju.

8

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

Pojam značaj i vidovi saobraćaja - Objašnjava pojam

saobraćaja - Nabraja vidove

saobraćaja

- Razlikuje vidove saobraćaja

- Razvija motivaciju

Istorijski razvoj saobraćaja - Opisuje istorijski

razvoj svih vidova saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj kombinovanog transporta

- Upoređuje sličnosti i razlike u razvoju pojedinih vidova saobraćaja

- Razvija motivaciju - Razvija

samopouzdanje

- Izrada seminarskog rada:

- Razvoj vidova saobraćaja

Karakteristike saobraćaja - Opisuje

karakteristike vidova saobraćaja: drumskog, željezničkog, vodnog, vazdušnog, PTT

- Opisuje karakteristike cijevnog transporta

- Opisuje karakteristike kombinovanog transporta

- Upoređuje sličnosti i razlike u karakteristikama pojedinih vidova saobraćaja

- Upoređuje karakteristike pojedinih vidova saobraćaja

- Uočava značaj saobraćajne djelatnosti

- Razvija samopouzdanje

- Prezentacija: Karakteristika vidova saobraćaja

Sredstva u saobraćaju - Nabraja sredstva

saobraćaja: drumskog, željezničkog, vodnog, vazdušnog, PTT saobraćaja

- Nabraja sredstva cijevnog transporta

- Nabraja sredstva kombinovanog transporta

- Uočava sličnosti i razlike pojedinih sredstava saobraćaja

- Uočava prednosti i nedostatke pojedinih sredstava

- Upoređuje karakteristike sredstava svih vidova transporta

- Razvija samopouzdanje

- Posjeta preduzeću po izboru u drumskom, željezničkom, vodnom ili vazdušnom saobraćaju

Elektronski saobraćaj - Objašnjava

komunikaciju putem Interneta

- Uočava značaj Interneta

- Razvija interesovanja za nova znanja

9




Željeznički saobraćaj - Objašnjava pojam

željezničkog saobraćaja

- Nabraja sredstva željezničkog putničkog saobraćaja

- Nabraja sredstva željezničkog teretnog saobraćaja

- Navodi podjelu željezničkog saobraćaja

- Razlaže pojam željezničkog saobraćaja

- Razlikuje sredstva željezničkog saobraćaja

- Pronalazi sličnosti i razlike putničkog i teretnog saobraćaja

- Upoređuje stanje željezničkog saobraćaja kod nas i u svijetu

- Analizira pruge Evrope i Balkana

- Analizira pruge u Crnoj Gori i uočava njihovu vezu sa ostalim željezničkim sistemima

- Razvija inicijativnost - Razvija pozitivnu

orijentaciju prema zanimanju

- Izrada seminarskog rada

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. Filković, Osnove saobraćaja i transporta, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd,1999. - M. Adamović, Uvod u saobraćaj, Saobraćajni fakultet, Beograd, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućim softverom - Priključak za Internet - LCD projektomjer - Sheme 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani saobraćajni inženjer

10

10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja - Istorijski razvoj saobraćaja - Osnovi puteva i ulica - Istorijski razvoj gradnje

puteva - Sredstva u saobraćaju - Motori - Motori SUS - Drumski saobraćaj - Sredstva u saobraćaju - Karakteristike saobraćaja

- Organizacija prevoza

- Podjela, karakteristike i sredstva drumskog saobraćaja

11

1.2.2. TEHNIČKA MEHANIKA 1. Naziv predmeta: TEHNIČKA MEHANIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 36 108 II III IV

Ukupno 72 36 108 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje osnovnih pojmova iz oblasti mehanike. - Primjena aksioma statike. - Sticanje znanja o uticaju djelovanja sistema sila u ravni. - Primjena zakona statike. - Sticanje znanja o pojmu težišta tijela i načina njegovog određivanja. - Razlikovanje vrsta ravanskih nosača i opterećenja nosača. - Sticanje znanja o trenju i vrstama trenja. - Poznavanje kretanja tačke i zakona trenja. - Sticanje znanja o zakonima promjene brzine i ubrzanja pri kretanju tačke i tijela. - Sticanje znanja o zakonima kretanja tačke i tijela. - Razvijanje sposobnosti primjene stečenih znanja iz mehanike. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu. - Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine. - Razvijanje logičkog mišljenja.

12





Osnovni pojmovi i aksiome statike - Objašnjava podjelu

mehanike - Objašnjava pojam i

vrste tijela - Navodi i objašnjava

pojam sile i podjelu sila, reakcije veze, aksiome statike

- Razlikuje spoljašnje i unutrašnje sile

- Razlikuje pojedine vrste veza i crta reakcije veza

- Razvija logičko mišljenje

- Razvija preciznost u radu

Sistemi sučeljnih sila - Navodi grafičke i

analitičke uslove ravnoteže sistema sučeljnih sila

- Objašnjava moment sile za tačku Varinjonova teorema

- Upotrebljava grafičku metodu razlaganja sila na komponente

- Rješava grafičkom metodom rezultantu sila

- Prepoznaje i određuje statičke uslove ravnoteže

- Analizira, postavlja i određuje uslove ravnoteže sistema sučeljnih sila

- Određuje moment sile za tačku

- Razvija logičko mišljenje i povezivanje znanja

Vježbe: - Grafičko razlaganje

sile - Određivanje

momenta sile za tačku

Sistem proizvoljnih sila - Definiše spreg sila i

moment sprega - Opisuje redukciju

sistema sila na tačku, glavni vektor i glavni moment

- Definiše analitičke i grafičke uslove ravnoteže sistema proizvoljnih sila

- Indetifikuje i postavlja uslove ravnoteže spregova sila

- Redukuje proizvoljni ravanski sistem sila na glavni vektor i glavni moment

- Postavlja analitičke uslove ravnoteže sistema proizvoljnih sila

- Razvija logičko mišljenje i povezivanje znanja

Vježbe: - Određivanje

momenta sprega

Težište tijela - Definiše pojam

težišta tijela - Objašnjava težište

homogene ravanske figure

- Objašnjava težište homogene linije

- Objašnjava položaj

- Uočava značaj težišta tijela

- Određuje težište ravne homogene figure

- Određuje težište homogene linije

- Određuje položaj


13




težišta nekih homogenih tijela

težišta nekih geometrijskih tijela

Trenje klizanja i kotrljanja - Objašnjava pojam i

značaj trenja - Navodi vrste trenja - Objašnjava trenje

klizanja na horizontalnoj i kosoj ravni

- Razumije otpore pri kotrljanju

- Uočava značaj trenja

- Razlikuje trenje klizanja i kotrljanja

- Određuje intezitet, pravac i smjer sile trenja

- Uočava zavisnost koeficijenta trenja od vrste materijala i stanja dodirnih površina


Vježbe: - Izračunavanje sile

trenja kod klizanja i kotrljanja

Ravanski nosači - Navodi vrste

ravanskih nosača i vrste opterećenja kod njih

- Objašnjava statički određene ravanske pune nosače

- Određuje reakcije veza grafički i analitički punih ravanskih nosača, opterećenih kombinacijom različtih opterećenja

- Konstruiše statičke dijagrame grafičkom i analitičkom metodom, opterećeni kombinacijom različitih opterećenja

- Razvija preciznost u radu

Vježbe: - Na primjerima

proste grede, grede sa prepustima i konzole odrediti reakcije oslonaca i konstruisati statičke dijagrame

Napon i deformacija - Navodi pojam i

vrste opterećenja - Definiše nominalno

i računsko opterećenje

- Definiše pojam napona

- Objašnjava normalne i tangencijalne napone

- Objašnjava dozvoljeni napon i stepen sigurnosti

- Upoznaje se sa pojmom i vrstama deformacija

- Analizira spoljašnje i unutrašnje sile

- Uočava pojam napona

- Analizira i upoređuje normalne i tangencijalne napone

- Upoređuje elastične i plastične deformacije

- Crta Hukov dijagram

- Razvija odgovornost i preciznosti u radu


Vježbe: - Očitavanje napona i

deformacija sa Hukovog dijagrama

14




- Navodi razliku između elastičnih i plastičnih deformacija

- Definiše Hukov zakon

Vrste naprezanja - Nabraja vrste

napona i deformacija za pojedina naprezanja na konkretnim primjerima

- Analizira i izračunava napone i deformacije( na pritisak, zatezanje, savijanje, uvijanje), za pojedina naprezanja na konkretnim primjerima

- Razvija sposobnost analiziranja i zaključivanja


napona i deformacija kod pojedinih vrsta naprezanja

Uvod u kinematiku - Objašnjava u

mehanici pojam kretanja, prostora i vremena

- Definiše pojam materijalne tačke i krutog tijela

- Indentifikuje i analizira pojam materijalne tačke i krutog tijela

Kinematika tačke - Definiše elemente

kretanja tačke - Definiše

pravolinijsko kretanje tačke

- Definiše krivolinijsko kretanje tačke

- Definiše složeno kretanje tačke

- Određuje putanju, početni položaj tačke, put i zakon puta

- Određuje pređeni put, brzine i ubrzanja kod pravolinijskih kretanja

- Crta kinematske dijagrame kod pravolinijskih kretanja

- Određuje ugao rotacije, ugaonu brzinu, ugaono ubrzanje, tangencijalno, normalno i totalno ubrzanje pri kružnom kretanju

- Određivanje brzina i ubrzanja pri složenom kretanju tačke


Grafički rad - Određivanje

kinematskih veličina pri pravolinijskim kretanjIma

- Crtanje

kinematskih dijagrama

15




Kinematika krutog tijela - Definiše

translatorno kretanje krutog tijela

- Definiše rotaciono kretanje krutog tijela

- Objašnjava prenošenje snage sa jednog vratila na drugo posredstvom zupčanika, kaišnika ili lančanika

- Određuje brzine i ubrzanja pri translatornom kretanju

- Određuje broj obrtaja, ugaonu brzinu i ubrzanje pri rotacionom kretanju

- Upoređuje prenos otvorenim i ukrštenim kaišem

- Upoređuje prenos sa tri kaišnika i sa dva para kaišnika

- Određuje prenosni odnos pri prostom i složenom prenosu zupčanicima

- Razlikuje mogućnosti prenosnika sa stanovišta broja obrtaja i broja zuba zupčanika

- Razvija logičko mišljenje i povezuje znanja

Grafički rad - Mjenjački prenosnik

Ravansko kretanje krutog tijela - Objašnjava ravno

kretanje krutog tijela

- Razlaže ravno kretanje na translatorno i obrtno

- Određuje brzine i ubrzanja pri ravnom kretanju


Uvod u dinamiku - Objašnjava u

dinamici pojam inertnosti mase

- Definiše zakone dinamike

- Određuje uzroke kretanja ako su poznati zakoni kretanja

- Određuje težinu vozila

- Razvija logičko mišljenje i povezuje znanja

Dinamika materijalne tačke - Objašnjava

dinamiku pravolinijskog i krivolinijskog kretanja

- Objašnjava mehanički rad

- Grafički predstavlja rad

- Uočava pojam dinamike pravolinijskog kretanja

- Uočava pojam dinamike

- krivolinijskog kretanja

- Uočava pojam


16




- Objašnjava snagu - Objašnjava stepen

korisnog djejstva - Definiše

centrifugalnu i centripetalnu silu

mehaničkog rada - Izvodi grafičko

predstavljanje rada - Uočava pojam-

snage - Određuje stepen

korisnog djejstva - Određuje

centrifugalnu i centripetalnu silu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Plavšić i drugi, Mehanika I - Statika i otpornost materijala, Zavod za udžbenike

i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - S. Đurić, Mehanika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Raonić.M. Marjanović,M. Nikolić, Mehanika 2, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa multimedijskim paketom, softverom za simulaciju opterećenja

mašinskih profila i crtanje dijagrama napona i deformacija. - Uzorci različitih profila mašinskih materijala. - Dijaprojektor sa odgovarajućim slajdovima. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Pismeno, po jedna pismena vježba u svakom klasifikacionom periodu. - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer - Diplomirani profesor mehanike 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Sistem sila - Spregovi sila - Trenje - Ravanski nosači - Trenje - Kinematika

- Mašinski elementi - Djejstvo sila na osovini i vratilu

- Frikcioni prenosnici - Opterećenje dijelova kotla - Opterećenja vratila, spojeva

i ležaja - Kinematika - Osnovi automatike - Prenos snage

- Mehanički sistemi

17


Predmet Znanja - Trenje - Sistem sila i spregova - Rad - Energija - Kinematika - Dinamika

- Motori - Kretanje klipnih mehanizama - Inercijalne sile kod klipnih

mehanizama - Podmazivanje motora - Gubici u motoru

18

1.2.3 . OSNOVI ELEKTROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje i razumijevanje osnovnih zakona elektrotehnike u jednosmjernim i

naizmjeničnim strujnim kolima. - Upoznavanje zakonitosti električnog i magnetnog polja. - Upoznavanje osnovnih pojmova, mjernog pribora, mjernih instrumenata u

električnim mjerenjima. - Usvajanje znanja o materijalima, uređajima i tipovima električnih instalacija. - Raspoznavanje elektronskih elementa i razumijevanje njihovog djelovanja u

jednostavnim vezama. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu, ovladavanje stručnom

terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci. - Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.

19

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Rared: PRVI




Osnovi elektrotehnike Uvodni dio - Upoznaje se sa

strukturom materije

- Objašnjava šta je atom i koje čestice sačinjavaju atom

- Poznaje raspored elementarnih čestica u atomu

- Razlikuje izolatore, provodnike i poluprovodnike

Elektrostatika - Objašnjava pojam

naelektrisanog tijela

- Objašnjava elektrostatičko polje, njegove karakteristike i način prikazivanja

- Navodi Kulonov zakon

- Definiše sile u električnom polju

- Zna kako se ponaša provodnik, a kako izolator u električnom polju

- Definiše električni potencijal i napon

- Definiše električni kondenzator, kapacitivnost kondenzatora

- Navodi vrste kondenzatora

- Nabraja načine povezivanja kondenzatora

- Razlikuje načine naelektrisavanja tijela

- Određuje silu koja djeluje između tačkastih naelektrisanja

- Predstavlja grafički električno polje

- Razlikuje homogeno i nehomogeno električno polje

- Izračunava

kapacitivnost pločastog kondenzatora

- Izračunava ekvivalentnu kapacitivnost

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja i povezivanja

- Demonstracija naelektrisavanja tijela

Jednosmjerne struje - Objašnjava pojam

jednosmjerne struje

- Definiše jačinu i gustinu električne struje

- Zna sta je električna otpornost i električna provodnost

- Analizira kako se kreće količina elektriciteta i smjer električne struje

- Izračunava električnu otpornost i električnu provodnost na primjerima

- Rješava prosto električno kolo

- Razvija analitičko mišljenje

- Koristi otpornik, kalem i kondenzator kao pokazno sredstvo

20




- Navodi osnovne elemente električnog kola

- Navodi i definiše Omov zakon

- Navodi Prvi Kirhofov zakon

- Navodi načine vezivanja otpornika

- Definiše ekvivalentnu otpornost

- Navodi Drugi Kirhofov zakon

- Navodi i definiše Džulov zakon

- Definiše električni rad i električnu snagu

- Određuje ekvivalentnu otpornost, jačinu električne struje i napon

- Rješava složeno električno kolo pomoću Kirhofovih zakona

Elektromagnetizam - Upoznaje se sa

pojmom magnetnog polja i njegovim karakteristikama

- Objašnjava magnetno polje struje u pravolinijskom provodniku i kalemu

- Objašnjava magnetnu indukciju i magnetni fluks

- Objašnjava elektromagnetnu silu

- Objašnjava elektrodinamičku silu

- Objašnjava pojavu elektromagnetne indukcije

- Zna kada se u pravolinijskom provodniku i kalemu indukuje elektromotorna sila

- Zna šta je samoindukcija

- Objašnjava pojavu međusobne

- Određuje smjer magnetne indukcije kod provodnika i kalema pravilom desne ruke

- Uočava zavisnost magnetne indukcije i fluksa

- Razlikuje elektromagnetnu od elektrodinamičke sile

- Shvata Lencov zakon

- Shvata od čega zavisi veličina indukovane elektromotorne sile i kako se određuje njen smjer

- Upoređuje pojavu samoindukcije i uzajamne indukcije

- Povezuje uzroke i posljedice

- Razvija moć zapažanja

21




indukcije Naizmjenične struje - Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima i oblicima naizmjeničnih električnih veličina

- Definiše parametre naizmjeničnih veličina

- Navodi načine prikazivanja naizmjeničnih veličina

- Upoznaje se sa faznim odnosima naizmjeničnih veličina

- Navodi osnovne elemente u kolima naizmjenične struje

- Objašnjava ponašanje otpornika u kolu naizmjenične struje

- Poznaje ponašanje

kalema u kolu naizmjenicne struje

- Objašnjava ponašanje kondenzatora u kolu naizmjenične struje

Trofazni sistemi - Zna osnovne

karakteristike trofaznih sistema

- Objašnjava simetrični i nesimetrični trofazni sistem

- Definiše snage i energije trofaznih sistema

- Upoznaje se sa potrebom trofaznih sistema u praksi

- Razlikuje jednosmjerne i naizmjenične veličine

- Određuje parametre: trenutnu vrijednost, amplitudu, periodu, frekvenciju, kružnu frekvenciju

- Određuje srednju i efektivnu vrijednost naizmjeničnih veličina

- Određuje početnu fazu, ukupnu fazu i faznu razliku

- Crta vremenski i fazorski dijagram struja i napona na otporniku

- Shvata pojam aktivne snage

- Crta vremenski i fazorski dijagram struja i napona u kolu sa kalemom, kondenzatorom

- Upoređuje

karakteristike trofaznih i jednofaznih sistema

- Crta vektorski dijagram struja i napona u trofaznom sistemu

- Razvija smisao za

preciznost i odgovornost u radu

- Koristi vremenske i fazorske dijagrame naizmjeničnih veličina

- Koristi šeme

vezivanja trofaznih sistema

22




Proizvodnja i prenos električne energije - Objašnjava princip

dobijanja i proizvodnje električne energije

- Nabraja vrste elektrana

- Opisuje princip rada hidroelektrane

- Nabraja elemente razvodnih postrojenja

- Razlikuje vrste elektrana

- Razlikuje osnovne električne uređaje u elektranama

- Interpretira osnovnu funkciju elemenata razvodnih postrojenja

- Razvija sposobnost zapažanja

- Posjeta hidroelektrani

Osnovi električnih instalacija - Objašnjava svrhu

korišćenja električnih instalacija

- Objašnjava korišćenje napona u električnim instalacijama

- Navodi osnovne dijelove električnih instalacija

- Navodi ulogu i značaj postojanja standarda pri izradi električnih instalacija

- Objašnjava ulogu osnovnih elemenata u električnim instalacijama

- Uočava razliku između instalacija visokog, niskog i malog napona

- Razlikuje dijelove električnih instalacija i razumije ulogu svakog od njih

- Shvata značaj propisa pri izradi instalacija

- Uočava razliku korisćenja različitih vrsta kablova pri izradi različitih instalacija

- Razumije značaj zaštite od prekomjerne struje

- Identifikuje osnovne grafičke simbole u projektima električne instalacije

- Razvija smisao za preciznost i odgovornost u radu

Vježba: - Izrada

jednostavnog projekta kućne instalacije

Osnovi električnih mašina - Objašnjava princip

rada transformatora

- Navodi vrste transformatora

- Objašnjava obrtno magnetno polje

- Objašnjava princip rada asinhronog motora

- Objašnjava princip

- Razlikuje vrste transformatora

- Uočava primjenu transformatora u praksi

- Računa odnos transformacije

- Razlikuje dijelove asinhronog motora

- Razlikuje sinhrone i asinhrone mašine

- Jača samouvjerenost i pouzdanost u radu

- Razvija ličnu odgovornost prema higijeni i zdravlju

- Koristi skice i šeme sinhronih i asinhronih mašina

23




rada sinhronih mašina

- Objašnjava princip rada generatora i motora jednosmjerne struje

- Nabraja i objašnjava propisane načine za zaštitu od strujnog udara

- Interpretira način rada mašina jednosmjerne struje i shvata njihovu primjenu u praksi

- Analizira opasna djejstva električne struje

Osnovi elektronike Poluprovodnici - Upoznaje se sa

strukturom poluprovodnika

- Objašnjava nastajanje poluprovodnika P i N tipa

Dioda - Objašnjava

obrazovanje PN spoja

- Definiše direktno i inverzno polarisan PN spoj

Bipolarni tranzistori - Poznaje unutrašnju

strukturu tranzistora

- Navodi vrste tranzistora

- Zna simbole i elektrode tranzistora

- Objašnjava princip rada tranzistora na modelu sa zajedničkim emitorom

- Objašnjava bipolarni tranzistor kao prekidač

Fet i mosfet - Zna pojam i

funkciju unipolarnog tranzistora (FET)

- Objašnjava

- Razlikuje provodnike, poluprovodnike i izolatore

- Uočava razliku između poluprovodnika P i N tipa

- Uočava razliku među provodnim i neprovodnim stanjem diode

- Uočava primjenu dioda u praksi

- Uočava razliku između tranzistora PNP i NPN tipa

- Crta karakteristike tranzistora

- Razlikuje stanja koja postoje kod tranzistora koji radi kao prekidač

- Predviđa primjenu unipolarnih tranzistora u praksi

- Analizira primjenu tiristora u praksi

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja i povezivanja

- Navikava se na pridržavanje propisa

- Koristi elektronske komponente kao pokazni materijal

24




jednosmjerni režim rada pojačavača sa FET-ovima

- Poznaje pojam i funkciju ostalih vrsta unipolarnih tranzistora (MOSFET i Cmos)

Tiristori - Zna konstrukciju

tiristora 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Justinijanović, Električne instalacije i osvetljenje za drugi razred, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd. - D. Martinović, Električna merenja, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavnih

sredstava, Beograd, 1997. R. Opačić, Elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- R. Opačić, Osnove elektrotehnike za I razred trogodišnjeg obrazovanja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa: - računarom sa multimedijskim paketom, softverom za prikaz različitih vrsta skica i

šema u elektrotehnici i elektronici, uzorcima različitih elektronskih komponenti. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmane jedna ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja

- Provodnici - Električni uređaji

- Električna oprema na vučenim vozilima

- Provodnici - Napon - Jačina struje - Vrste električne energije

- Jednosmjerne struje - Naizmjenične struje - Elektromagnetizam - Proizvodnja i prenos

električne energije

- Energetski sistemi - Elektrane

25


- Osnovi elektrotehnike - Energetski sisitemi - Pogonske mašine i uređaji - Elektro-hidraulika - Osnovi automatike - Elektrostatika

- Jednosmjerna struja - Naizmjenična struja - Provodnici - Poluprovodnici - Pojačavači

26

1.2.4. INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE 1. Naziv predmeta: INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovnim elementima računarskih sistema. - Upoznavanje sa komunikacionom tehnologijom. - Razumijevanje informacionih sistema. - Razumijevanje organizovanja podataka. - Upoznavanje informacionih sistema na željeznici. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu. - Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci. - Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.

27





Uvod u predmet - Objašnjava pojam

informacionih sistema

- Objašnjava pojam entiteta

- Analizira pojam informacionih sistema

- Upotrebljava pojam entiteta

- Razvija preciznost

Osnovni elementi računarskih sistema - Upoznaje osnovne

elemente od kojih se sastoji hardver

- Upoznaje računarski softver

- Određuje osnovne elemente od kojih se sastoji hardver

- Analizira elemente od kojih se sastoji hardver

- Analizira računarski softver

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima

Računarski kabinet

Komunikaciona tehnologija - Upoznaje osnove

informacione tehnologije

- Upoznaje osnove komunikacione tehnologije

- Upoznaje organizaciju komunikacije u željezničkom saobraćaju

- Opisuje razvoj komunikacione mreže željeznice

- Razlikuje osnovne informacione tehnologije

- Analizira informacione tehnologije

- Razlikuje osnovne komunikacione tehnologije

- Uočava način komunikacije u željezničkom saobraćaju

- Analizira razvoj komunikacione mreže

- Uviđa važnost očuvanja kvaliteta

- Razvija pravilan odnos prema zanimanju

- Navikava se na preciznost

Informacioni sistemi - Objašnjava odnos

informacionog, računarskog i poslovnog sistema

- Opisuje informacioni sistem za upravljanje saobraćajem

- Objašnjava informacioni sistem voza

- Analizira računarski i poslovni sistem

- Analizira informacioni sistem za upravljanje saobraćajem

- Rukuje sa informacionim sistemom voza

- Oblikuje informacioni sistem voza

- Navikava se na red i urednost

- Shvata važnost očuvanja kvaliteta

Organizovanje podataka - Opisuje

organizaciju - Analizira

organizaciju Navikava se na red i urednost

28




podataka na nosiocima podataka

- Objašnjava datoteku daljinara u sistemu željeznice

podataka - Razlikuje nosioce

podataka - Upotrebljava

datoteku daljinara

Informacioni sistemi na željeznici - Objašnjava ciljeve

razvoja informacionog sistema željeznice

- Opisuje informacioni sistem prodaje usluga u putničkom saobraćaju

- Opisuje računarski informacioni sistem u oblasti teretnog saobraćaja

- Opisuje informacioni sistem u oblasti vuče vozova

- Opisuje računarski informacioni sistem u oblasti održavanja voznih sredstava

- Opisuje računarski informacioni sistem u elektrotehničkoj djelatnosti

- Opisuje računarski informacioni sistem u građevinskoj djelatnosti

- Analizira ciljeve razvoja informacionog sistema željeznice

- Analizira sistem prodaje usluga u putničkom saobraćaju

- Upotrebljava sistem prodaje usluga u putničkom saobraćaju

- Analizira informacioni sistem za teretni saobraćaj

- Analizira informacioni sistem u vuči vozova

- Rukuje informacionim sistemom u vuči vozova

- Analizira računarski informacioni sistem u održavanju voznih sredstava

- Analizira informacioni sistem u građevinskoj djelatnosti




- Posjeta centru za informatiku na željezničkoj stanici

- Posjeta jedinici vuče

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. K. Banjanin,Informacioni sistemi Železnice,Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa - računarima. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.

29

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer računarstva 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Organizacija podataka - Organizacija željezničkog

saobraćaja - Red vožnje

- Informacioni sistemi željeznice

- Organizacija željezničkog saobraćaja

- Organizacija saobraćaja na prugama opremljenih automatskim pružnim blokom i telekomandom

- Komunikacioni sistemi - Stabilna postrojenja - Daljinsko upravljanje

30

1.2.5. TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA 1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 48 24 72 II 48 24 72 III

IV

Ukupno 96 48 144 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa tehnologijom, pravilima, standardima i simbolima koji se

upotrebljavaju u tehničkom crtanju. - Upoznavanje sa pojmom i vrstama projekcija. - Razumijevanje smisla za tačnost, preciznost, estetiku i urednost u rješavanju

raznih zadataka i stvaranju navika za planski, organizovani i samostalni rad uopšte.

- Čitanje i razumijevanje tehničkih crteža, uputstava, propisa, tabela, dijagrama, šema i tehničke dokumentacije.

- Poštovanje standarda tehničkog crtanja. - Crtanje jednostavnih tehničkih crteža mašinskih elemenata i manjih sklopova u

skladu sa standardima. - Izrada tehničko - tehnološke dokumentacije. - Upoznavanje sa vrstama, svojstvima i primjenom mašinskih elemenata. - Uočavanje i shvatanje funkcionalne međuzavisnosti elemenata, sklopova i

mehanizama. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu. - Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci. - Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.

31





Osnovi tehničkog crtanja - Upoznaje se sa

priborom za tehničko crtanje

- Upoznaje standarde, vrste tehničkih crteža, razmjere, zaglavlja i sastavnice

- Upoznaje se sa tehničkim pismom

- Rukuje priborom za tehničko crtanje

- Poznaje vrste tehničkih crteža, razmjeru, zaglavlja i sastavnice

- Ispisuje tehničko pismo

- Razvija tehničku kulturu

Vježbe: - Nacrtati jedan

crtež sa osnovnim zaglavljem (rad olovkom)

- Nacrtati tehničko pismo (rad olovkom)

Geometrijske konstrukcije - Navodi i nabraja

osnovne geometrijske konstrukcije

- Crta paralelne i normalne prave

- Crta simetrale duži i uglova

- Dijeli duži na n jednakih dijelova

- Spaja prave linije lukom datog polupriječnika

- Konstruiše pravilne poligone (trougao, kvadrat, petougao, šestougao...)

- Konstruiše krive linije (elipsu, parabolu,

- hiperbolu ...)

- Razvija preciznost i urednost

Vježbe: - Upotreba linija - Crtanje

geometrijskih konstrukcija

- I grafički rad

(figura)

Osnovi nacrtne geometrije - Upoznaje pojam i

vrste projiciranja - Upoznaje se sa

pojmom kosog i ortogonalnog projiciranja

- Razlikuje centralno i paralelno projiciranje

- Razlikuje koso i ortogonalno projiciranje

- Crta projekcije tačke na jednu, dvije i tri ravni

- Crta projekcije duži u opštem i specijalnom položaju

- Crta projekcije osnovnih geometrijskih likova (kvadrat, trougao, krug) u opštem i


Vježbe: - Projekcija tijela i

crtanje tijela u izometriji na osnovu projekcija

- Crtanje projekcija na osnovu izometrijskog izgleda i dopunjavanje pogleda

- Crtanje presjeka geometrijskih tijela i mreže tijela

32




specijalnom položaju

- Crta projekcije geometrijskih tijela u opštem i specijalnom položaju

- Crta u izometriji jednostavne elemente na osnovu ortogonalnih projekcija

- Crta jednostavne elemente u ortogonalnoj projekciji i aksonometriji

Tehničko crtanje - Objašnjava

pravouglo (ortogonalno) projiciranje, poglede, izglede i njihov raspored

- Upoznaje se sa crtanjem predmeta na tehničkim crtežima

- Upoznaje osnovna načela kotiranja i elemente kotiranja

- Upoznaje se sa presjecima i razrezima, vrstama presjeka, razreza i detalja, šrafiranju i uprošćenjima pri crtanju

- Određuje postupak crtanja izgleda

- Određuje potreban broj izgleda

- Crta kotne i pomoćne kotne linije i označava vrijednosti kota na crtežu

- Razvija smisao za preciznost

- Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada

Vježbe: - Dopuna

nedovršenih izgleda

- Crtanje trećeg izgleda na osnovu dva data

- Crtanje izometrijskog izgleda predmeta na osnovu ortogonalnih izgleda

Tolerancije i nalijeganja - Upoznaje osnovne

pojmove o tolerancijama dužinskih mjera

- Obašnjava veličine i položaj tolerancijskih polja

- Upoznaje se sa osnovnim vrstama nalijeganja

- Upoznaje se sa

- Sa crteža čita i određuje tolerancije

- Iz tabele čita vrijednosti odstupanja za zadate tolerancije i izračunava veličinu tolerancijskog polja

- Za pojedine vrste

- Razvija sposobnost ocjenjivanja i vrednovanja sopstvenog rada


tolerancija iz tabela

- Određivanje nalijeganja

- Unošenje tolerancijskih mjera

33




izborom tolerancija i nalijeganja

- Upoznaje se sa tolerancijama oblika i položaja

- Upoznaje toerancije kvaliteta površine

nalijeganja određuje preklop ili zazor

Presjeci mašinskih djelova - Upoznaje se sa

vrstama presjeka i šrafiranjem presjeka

- Crta razne vrste presjeka

- Crta poseban i djelimičan izgled predmeta

Vježbe: - Nacrtati potreban

presjek koji crtež predmeta čini jasnijim

Izrada i razrada crteža - Upoznaje se sa

postupkom izrade skice

- Navodi mjerne instrumente i pribor za snimanje mašinskih dijelova

- Vrši skiciranje mašinskih dijelova,izrada skice

- Upotrebljava

mjerne instrumente i pribor za snimanje mašinskih dijelova

- Razvija smisao za urednost

Vježbe: - Nacrtati crtež na

osnovu skice mašinskog dijela

- Izrada crteža sklopa

- II grafički rad (model mašinskog dijela koga treba snimiti i nacrtati crtež)

34

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Osnove proračuna mašinskih elemenata - Definiše i navodi

pojam i vrste opterećenja

- Navodi vrste naprezanja

- Definiše pojam napona

- Upoznaje uticaj promjene napona na dinamičku izdržljivost materijala

- Objašnjava izdržljivost mašinskih dijelova

- Objašnjava dozvoljeni napon i stepen sigurnosti

- Objašnjava radni i kritični napon na dodirnim površinama

- Pronalazi primjere mašinskih dijelova koji su izloženi naprezanjima

- Shvata razliku između normalnih i tangencijalnih napona

- Prepoznaje vrste naprezanja na: istezanje, pritisak, smicanje, uvijanje, savijanje

- Izračunava napone i deformacije za pojedina naprezanja na konkretnim primjerima

- Dimenzioniše poprečne presjeke na osnovu oblika, opterećenja i vrste materijala

- Navikava se na odgovornost u radu


napona i deformacija kod pojedinih vrsta naprezanja

Nerazdvojivi spojevi - Navodi podjelu i

vrste nerazdvojivih spojeva i njihovu primjenu

- Objašnjava vrste zakivaka, način zakivanja i primjenu

- Objašnjava vrste zakovanih spojeva i dimenzionisanje zakovanih spojeva

- Upoznaje osnovna svojstva zavarenih spojeva

- Navodi vrste zavarenih spojeva i šavova i način označavanja na crtežima

- Upoznaje se sa oblikovanjem i

- Pronalazi primjere primjene nerazdvojivih spojeva

- Definiše način pripreme pozicija za primjenu odgovarajuće veze

- Uprošćeno crta različite vrste spojeva

- Vrši proračun za različite vrste spojeva

- Shvata značaj postizanja odgovarajućeg kvaliteta urađenog posla

Vježbe: - Crtanje zakovanih

spojeva - Dimenzionisanje

zakovanog spoja kao i izbor zakovica iz tablica

- Crtanje zavarenih spojeva

- Izračunavanje stepena sigurnosti zavarenog spoja

- Crtanje pripremljenih dijelova za lemljenje

- Izračunavanje stepena sigurnosti lemljenog spoja

- Izračunavanje stepena sigurnosti lijepljenog spoja

35




dimenzionisanjem zavarenih spojeva

- Upoznaje se sa oblikovanjem i proračunom lemljivih spojeva

- Upoznaje se sa oblikovanjem i proračunom lijepljivih spojeva

Razdvojivi spojevi - Navodi vrste,

svojstva i primjenu razdvojivih spojeva

- Objašnjava vrste, podjelu i primjenu navojnih spojeva

- Upoznaje se sa proračunom navojnih spojeva

- Upoznaje veze s glavčinama

- Upoznaje se sa spojevima pomoću klinova

- Upoznaje veze čivijama

- Pronalazi primjere primjene razdvojivih spojeva

- Bira odgovarajuću vezu u zavisnosti od uslova

- Iz tablica bira vijke i navrtke

- Odabira način osiguranja navojnih veza od odvrtanja

- Na osnovu zadatih uslova odabira klinove i dimenzioniše ih koristeći tablice

- Navikava se na samostalni rad i rad u grupi

Vježbe: - Crtanje navojnih

spojeva - Očitavanje

dimenzija vijka i navrtke iz tablica

- Crtanje uzdužnih i poprečnih klinova

- Očitavanje dimenzija za klinove i žljebove iz tablica

Elastične veze - Upoznaje se sa

primjenom, vrstama i karakteristikama opruga

- Navodi materijal za opruge

- Objašnjava opterećenja, deformacije kod pojedinih vrsta opruga

- Upoznaje se sa gumenim elastičnim elementima

- Pronalazi primjere elastičnog vezivanja elemenata

- Razlikuje fleksione, torzione i prstenaste opruge

Vježbe: - Skiciranje opruga - Provjera stepena

sigurnosti

Elementi obrtnog kretanja - Upoznaje se sa

konstruktivnim oblicima osovinica, osovina, vratila, navodi njihovu

- Razlikuje osovinice, osovine i vratila

- Bira materijal za osovine i vratila

- Stiče sigurnost i samopouzdanje u radu

Vježbe: - Skiciranje

osovinica, osovina i vratila

- Izbor materijala za

36




primjenu i karakteristike

- Objašnjava postupak dimenzionisanja osovina i vratila

- Dimenzioniše osovine i vratila

osovine i vratila

Ležajevi i ležišta - Upoznaje se sa

vrstama i svojstvima ležaja

- Navodi način označavanja i prikazivanja ležaja na crtežu

- Upoznaje se sa podjelom i vrstama ležišta

- Bira materijal za ležišne čaure i posteljice

- Analizira načine podmazivanja ležišta i razlikuje naprave za dovod i podmazivanje ležišta

- Uočava kriterijum izbora i primjene pojedinih vrsta ležajeva

- Koristi tablice prilikom izbora ležaja

- Uviđa važnost preciznosti u radu

Vježbe: - Izbor ležaja iz

kataloga

Spojnice - Razumije ulogu

spojnica i svojstva pojedinih vrsta spojnica

- Određuje kriterijum izbora i primjene pojedinih vrsta spojnica

Elementi za prenos snage - Upoznaje se sa

podjelom, vrstama i primjenom elemenata za prenos snage

- Razumije osnovne pojmove kod cilindričnih zupčastih parova, konusnih zupčastih parova i pužnih parova

- Navodi materijal za izradu zupčanika

- Razumije osnovne pojmove kod lančanih parova

- Navodi način označavanja lanaca

- Razumije način prenosa snage, svojstva i podjelu

- Računa prenosni odnos

- Crta standardni profil zupca

- Crta cilindrični zupčanik

- Analizira elemente koji utiču na nosivost zupčastih parova

- Bira odgovarajuću vrstu prenosa u zavisnosti od zadatih uslova

- Uočava moguće greške

- Iz kataloga bira dijelove

- Crta lančanike - Crta kaišnik i

remenicu

- Razvija sigurnost i samopouzdanje u radu

Vježbe: - Cilindrični zupčasti

par, proračun, konstrukcija, crtež

- Proračun, konstrukcija, crtež lančanog, kaišnog ili remenog prenosnika

37




kaišnih i remenih parova

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Đorđević, Ž. Papić, Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom za sve profile,

Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. - S. Drapić, Mašinski elementi za drugi razred mašinske škole, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2005. - S. Drapić, D. Gačić, Tehničko crtanje sa mašinskim elementima, za I i II razred

stručnih škola, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom stolovima za crtanje,

računarom sa multimedijskim paketom,softverom za crtanje i konstruisanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu. - Pismeno, ocjena crtanih radova, grafičkih radova, radova na vježbama. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer mašinstva 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Modelovanje dijelova - Modelovanje sklopova - Osnovi nacrtne geometrije - Tehničko crtanje - Presjeci mašinskih dijelova - Izrada tehničkih crteža uz

pomoć računara - Mašinski materijali - Mehanika - Opterećenje, naprezanje,

naponi i deformacije

- Praktična nastava - Parametarsko skiciranje - Konstruisanje 3D modela, 3D

sklopova - Izrada tehnološke

dokumentacije

38

1.2.6. STABILNA POSTROJENJA 1. Naziv predmeta: STABILNA POSTROJENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 72 III IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje istorijskog razvoja gradnje željezničkih pruga. - Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama željezničkih pruga. - Upoznavnje sa projektovanjem i gradnjom željezničkih pruga. - Sticanje znanja o tehničkim elementima željezničkih pruga. - Sticanje znanja o elektrificiranim prugama i elektrovuči. - Razvijanje tačnosti i efikasnosti u radu. - Razvijanje tehničke kulture.

39

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




Osnovni elementi projektovanja željezničkih pruga - Objašnjava pojam

trase željezničkih pruga i geometrijske karakteristike trase

- Ilustruje situacioni plan, uzdužni profil i poprečni profil

- Opisuje projektovanje željezničkih pruga

- Navodi ekonomske studije

- Nabraja faze projektovanja željezničkih pruga

- Određuje pojam trase željezničke pruge

- Uočava geometrijske karakteristike trase

- Crta i analizira situacioni plan,uzdužni profil i poprečni profil

- Analizira ekonomske studije urađene o opravdanosti izgradnje pruge

- Razlikuje faze projektovanja željezničih pruga

- Razvija logično zaključivanje


- Makete različitih terena,uzdužnog profila i poprečnih profila

Donji stroj pruge - Definiše donji stroj

pruge - Nabraja elemente

donjeg stroja pruge - Ilustruje elemente

zemljanog trupa pruge i njihove dimenzije

- Opisuje planum i njegovu širinu

- Opisuje vještačke objekte na trupu pruge

- Nabraja vrste i namjenu vještačkih objekata

- Uočava donji stroj pruge

- Određuje elemente donjeg stroja pruge

- Crta elemente zemljanog trupa pruge i navodi nihove dijelove i dimenzije

- Uočava planum i njegovu širinu

- Razlikuje vještačke objekte na trupu pruge

- Određuje vrste i namjenu vještačkih objekata

- Razumije odnos tehnike i prirode

- Makete usjeka,zasjeka,nasipa i vještačkih objekata na trupu pruge

Gornji stroj pruge - Nabraja elemente

gornjeg stroja pruge - Objašnjava kolosijek

kao posebnu cjelinu gornjeg stroja pruge

- Upoznaje : zastor,pragove,šine i kolosiječni pribor

- Razlikuje elemente gornjeg stroja pruge

- Analizira kolosijek kao posebnu cjelinu gornjeg stroja pruge

- Analizira zastor i navodi njegovu ulogu

- Razlikuje vrste pragova

- Određuje šine koje se koriste na našim prugama

- Uočava kolosiječni

- Razvija odgovornost

- Posjeta željezničkoj stanici

- Katalog sa tehničkim elementima gornjeg stroja pruge

- Poprečni presjeci elemenata gornjeg stroja pruge

40




pribor - Analizira skretnice i

ukrštaje - Uočava međusobno

vezivanje kolosijeka - Određuje uređenje i

održavanje gornjeg stroja pruge

- Uočava načine gradnje gornjeg stroja pruge

Sistemi električne vuče - Nabraja sisteme i

opšte pojmove o električnoj vuči

- Razlikuje opšte pojmove i sisteme električne vuče

Elektro vučna postrojenja - Opisuje podjelu

stabilnih postrojenja električne vuče

- Nabraja opšte pojmove o električnoj vuči

- Poznaje napojni dalekovod i električnu podstanicu

- Razlikuje opšte pojmove i sisteme električne vuče

- Određuje stabilna postrojenja električne vuče

- Analizira napojni dalekovod

- Crta šemu vezivanja napojnog dalekovoda

- Identifikuje elektrovučnu podstanicu

- Razvija odgovornost u ispunjavanju radnih obaveza

- Preuzima odgovornost za sopstveno zdravlje


Kontaktna mreža - Nabraja osnovne

dijelove i podjelu kontaktne mreže

- Opisuje noseću konstrukciju i opremu za vješanje

- Opisuje vozni vod i elemente iz kojih se sastoji

- Objašnjava zatezanje voznog voda

- Objašnjava preklope u voznom vodu

- Opisuje neutralnu sekciju

- Objašnjava sekcionisanje kontaktne mreže

- Razlikuje osnovne dijelove i podjele kontaktne mreže

- Uočava noseću konstrukciju i opremu za vješanje

- Određuje elemente i svrhu voznog voda

- Interpretira svrhu i način zatezanja voznog voda

- Uočava preklope u voznom vodu

- Određuje zadatak i pojam neutralne sekcije

- Razlikuje vrste sekcionisanja

- Crta šeme



- Šeme i skice - Posjeta željezničkoj

stanici

41




- Opisuje napajanje kontaktne mreže

- Definiše povratni vod

- Objašnjava svrhu uzemljenja

sekcionisanja na jednokolosiječnim i dvokolosiječnim prugama i šeme postrojenja sekcionisanja

- Analizira napajanje kontaktne mreže

- Upoređuje povratni vod elektrovučne podstanice i povratni vod kontaktne mreže

- Uočava mjere zaštite koje se sprovode u procesu projektovanja,izgradnje i održavanja željezničkih postrojenja na elektrificiranim prugama

Daljinsko upravljanje - Objašnjava pojam

daljinskog upravljanja

- Opisuje centar daljinskog upravljanja

- Objašnjava princip rada centra daljinskog upravljanja

- Analizira centar daljinskog upravljanja

- Uočava ulogu komandne table u sistemu daljinskog upravljanja

- Uočava način prenosa signala do upravnih mjesta

- Uočava važnost nauke u svakodnevnom životu

- Posjeta CDU željezničke stanice

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Milošević,Železničke pruge,Saobraćajni fakultet Univerziteta u

Beogradu,Beograd, 1988. - M. Ivić,T. Milojković,S. Stanković ,D. Kostić,N.Vučinić,Železnička postrojenja za

I,II i III razred železničke tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 1977.

- N. Lemez,Železnička građevinska infrastruktura,Beograd, 1983. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom,projektorom,maketama i

materijalom za izradu maketa za potrebe predmeta. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

42

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer saobraćaja - Diplomirani inženjer građevine,niskogradnja 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Kolosijek kao posebnu

cjelinu gornjeg stroja - Organizacija željezničkog

saobraćaja - Postrojenja za obavljanje

željezničkog saobraćaja - Opšti pojmovi o električnoj

vuči - Električna oprema na

vučenim vozilima - Sistem električnih željeznica

- Daljinsko upravljanje - Informacioni sistemi željeznice

- Komunikacioni sistemi

- Pruga - Tehnički sistemi željeznice - Pruga

43

1.2.7. ELEKTRIČNA OPREMA NA VUČENIM VOZILIMA 1. Naziv predmeta: ELEKTRIČNA OPREMA NA VUČENIM VOZILIMA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 108 108 III 72 72 IV

Ukupno 180 180 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa električnim sistemima,uređajima i opremom. - Upoznaje mogućnost primjene,prednosti i nedostatke ovih sistema. - Razvija sposobnost očuvanja tehničkih detalja. - Razvija sposobnost funkcionisanja međuzavisnosti uređaja i njihovih dijelova. - Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu. - Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci. - Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.

44





Uvod - Definiše električnu

energiju - Uočava električnu

energiju

Ektrična energija i njen značaj - Nabraja vrste

energija

- Interpretira električnu energiju

- Određuje vrste energija


Proizvodnja električne energije - Objašnjava način

proizvodnje energije - Nabraja sisteme za

prozvodnju električne energije

- Opisuje princip rada hidroelektrana

- Opisuje princip rada nuklearnih elektrana

- Opisuje princip rada termoelektrana

- Opisuje elektrane na vjetar

- Opisuje pretvaranje sunčeve energije u električnu

- Opisuje dizel agregate

- Opisuje akumulatorske baterije

- Analizira proizvodnju električne energije

- Određuje sistem za proizvodnju električne energije

- Analizira principe rada sistema za proizvodnju električne energije

- Upoređuje rad sistema za proizvodnju električne energije

- Crta sistem za proizvodnju električne energije

- Određuje osobine sistema za proizvodnju električne energije

- Razvija pozitivan odnos prema novim saznanjima

- Razvija sposobnost opažanja

- Razumije odnos tehnike i prirode


- Proizvodnja električne energije

Elementi električnih instalacija - Nabraja elemente

električnih instalacija

- Opisuje provodnik - Objašnjava strujna

opterećenja provodnika i kablova

- Upoznaje električni otpor provodnika

- Nabraja priključne naprave

- Opisuje električne naprave

- Nabraja prekidače - Opisuje električne

prekidače

- Razlikuje elemente električnih instalacija

- Razlikuje provodnike - Određuje osobine

strujnog opterećenja - Određuje osobine

električne otpornosti i jedinice za mjerenje otpora

- Razlikuje priključne naprave

- Upoređuje vrste i primjenu prekidača

- Uočava namjenu kontaktora



- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju


- Elementi električnih instalacija

45




- Obrazlaže kontaktore

- Opisuje upravljače releja

- Nabraja elemente za mjerenje i signalizaciju

- Opisuje elemente za mjerenje i signalizaciju

- Upoznaje neelektrične elemente ugrađene u električne instalacije

- Objašnjava elemente za razvođenje i mehaničku zaštitu

- Određuje osobine upravljačkih releja

- Uočava elemente za mjerenje i signalizaciju

- Određuje mjere područja za instrumente

- Uočava potrebu za neelektričnim

- elementima - Analizira zaštitu

Šeme i crteži u elektrotehnici - Obrazlaže namjenu

crteža i šema - Opisuje način izrade

šema i crteža - Objašnjava primjenu

šema i crteža u spajanju instalacija i električnih uređaja

- Određuje izradu šema i crteža

- Crta šeme i spojeve u prostoru

- Uočava važnost očuvanja kvaliteta


- Stiče samopouzdanje

- Seminarski rad : Izrada crteža i šema

Dijelovi i uređaji električnih instalacija - Objašnjava

priključenje električne instalacije na mrežu

- Opisuje razvodni ormar

- Objašnjava razvod - Opisuje uzemljenje - Opisuje izjednačenje

potencijala - Opisuje

akumulatorske baterije

- Određuje priključenje električne instalacije na mrežu

- Određuje osobine razvodnog ormara

- Crta električni razvod

- Rješava problem uzemljenja

- Odrješuje osobine potencijala

- Analizira akumulatorske baterije

- Razvija preciznost - Povezuje uzroke i

posljedice - Razvija moć

zapažanja - Navikava se na

pridržavanje propisa

- Seminarski rad : Povezivanje električne instalacije

Zaštita od električnog udara - Objašnjava djejstvo

struje na čovječji organizam

- Obrazlaže zaštitu od direktnog dodira

- Obrazlaže zaštitu od

- Uočava djejstvo električne energije na čovječji organizam

- Predviđa zaštitu od direktnog dodira



- Razumije odnos

- Propisi za zaštitu od električnog udara

46




indirektnog dodira - Opisuje uzemljenje

- Kritički procjenjuje zaštitu od indirektnog dodira

- Određuje osobine uzemljenja

tehnike i prirode

Električno osvjetljenje - Objašnjava pojavu

svjetlosti - Nabraja vrste

svjetlosti - Objašnjava

fotometriju - Obrazlaže

fotometrijske veličine i jedinice

- Objašnjava električne izvore svjetlosti

- Opisuje svjetiljku i njene sastavne elemente

- Analizira pojavu svjetlosti

- Razlikuje vrste svjetlosti

- Uočava fotometriju - Određuje izvore

svjetlosti - Crta svjetiljku sa

elementima


- Razvija interesovanje prema novim saznanjima

- Putnička kola

Proračun i izbor elemenata - Opisuje proračun

instalacija jednosmjerne struje

- Upoznaje proračun poprečnog presjeka provodnika

- Upoznaje proračun instalacija naizmjenične struje

- Obrazlaže faktor jednovremenosti

- Obrazlaže provjeru efikasnosti zaštite od opasnog dodira

- Rješava proračun instalacija

- Određuje osobine presjeka provodnika

- Računa jačinu struje i pad napona u provodnicima

- Analizira faktor jednovremenosti

- Procjenjuje postupak od opasnosti od dodira

- Razvija pozitivan stav prema novom saznanju

- Shvata potrebu povezivanja teorije i prakse

- Razvija preciznost - Navikava se na

pridržavanje propisa - Razvija pravilan

odnos prema zanimanju

- Seminarski rad : Elemenati električne instalacije

47

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Ozvučenje putničkih kola - Opisuje sistem

ozvučenja i telefonskih veza putničkih kola

- Nabraja osnovne dijelove sistema

- Objašnjava princip rada

- Opisuje razglasni uređaj

- Analizira sistem ozvučenja

- Procjenjuje ozvučenje u putničkim vozovima

- Određuje osobine ozvučenja

- Određuje način rukovanja sa ozvučenjem



- Navikava se na tačnost

- Razvija preciznost - Navikava se na rad i

urednost

- Putnička kola na željezničkoj stanici

Grijanje putničkih kola - Objašnjava osnovna

termotehnička pravila za grijanja putničkih kola

- Obrazlaže tipove strukture i šeme vezane za električno grijanje

- Nabraja glavne sastavne dijelove

- Analizira sistem električnog grijanja putničkih vozova

- Procjenjuje potrebu električnog grijanja u sezoni grijanja

- Određuje osobine grijanja

- Rukuje sa uređajima za električno grijanje




urednost

Klimatizacija putničkih kola - Objašnjava vrste

postrojenja za klimatizaciju

- Nabraja njihove glavne sastavne dijelove

- Obrazlaže princip rada

- Obrazlaže osnovne termodinamičke karakteristike

- Analizira sistem klimatizacije putničkih vozova

- Procjenjuje potrebe klimatizacije putničkih kola

- Određuje osobine klimatizacije

- Određuje način rukovanja klimatizacijom


- Navikava se na rad i urednost



Osvetljenje putničkih kola - Objašnjava

svjetlosno- tehnička pravila za osvjetljenje putničkih kola

- Nabraja uređaje i naprave za snabdijevanje električnom energijom putničkih kola

- Opisuje ulogu vrste i

- Analizira sistem električnog osvjetljenja putničkih vozova

- Razlikuje izvore električne energije

- Izvodi priključenje putničkih kola na gradsku mrežu

- Određuje osobine električnog osvjetljenja



urednost - Razvija moć

zapažanja - Stiče samopouzdanje

i sigurnost


48




način rada akumulatorskih baterija na putničkim kolima

- Opisuje generatore i alternatore sa pogonom osovinskog sklopa

- Opisuje dizel električni aparat u kolima

- Opisuje uređaje i naprave za snabdijevanje električnom mrežom iz gradske mreže za vrijeme mirovanja kola

- Objašnjava šeme veza sistema za osvjetljenje

- Nabraja glavne dijelove prema vrstama i tipovima kola

- Obrazlaže vrste svjetiljki za osvjetljenje, signalizaciju i pokazna svijetla

- Objašnjava sastav i smještaj električnih uređaja na putničkim kolima

- Uočava potrebu regulisanja jačine svjetlosti u putničkim kolima za vrijeme vožnje

- Određuje potrebe dizel električnog agregata u putničkim kolima

- Crta šeme veza u sistemu osvjetljenja

- Identifikuje svjetiljke za praćenje rada osvjetljenja

- Uočava smještaj električnih uređaja na putničkim kolima

Uređaji za hlađenje na putničkim kolima - Objašnjava tehnička

pravila za rad uređaja za hlađenje u putničkim kolima

- Nabraja uređaje za hlađenje na putničkim kolima

- Objašnjava šeme veza sistema za uređaje za hlađenje putničkih kola

- Objašnjava sastav i smještaj uređaja za hlađenje putničkih kola

- Razlikuje sistem hlađenja na vučnim vozilima

- Analizira sistem - rada rashladnih

uređaja na vučnim vozilima

- Rukuje uređajima za hlađenje vučnih vozila

- Procjenjuje kvalitet hlađenja

- Objašnjava potrebu hlađenja na određenim putničkim




urednost - Razvija moć

zapažanja - Stiče samopouzdanje

i sigurnost -

- Putnička i teretna kola

49




- Opisuje rashladne uređaje na teretnim kolima- hladnjačama

- Nabraja električne izvore za rad sistema za hlađenje na teretnim kolima hladnjačama

i teretnim kolima - Crta raspored

uređaja za hlađenje na putničkim kolima

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D.Tovarišić,Električna oprema na vučnim vozilima, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva,Beograd ,2004. - D. Jocić,S.Savić,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2003. - Uputstvo održavanja električnih uređaja na putničkim kolima, Zavod za novinsko

izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,1990. - Tehnička dokumentacija, Fabrika šinskih vozila „ Goša „ Smederevska Palanka

1990. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa multimedijskim

paketom,softverom za prikaz različitih vrsta skica i šema,uzorcima dijelova električnim uređajima vučenih vozila.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu . - Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Provodnici - Napon - Jačina struje - Vrste električne energije

- Osnovi elektrotehnike - Provodnici - Električni uređaji

- Električno osvjetljenje - Klimatizacija - Električno grijanje - Ozvučenje

- Vučena vozila - Električni uređaji

50


Predmet Znanja - Uređaji hlađenja

- Uređaji za grijanje i osvjetljenje putničkih kola

- Uređaji ozvučenja,prenosa informacija i daljinske komande na putničkim kolima

- Elektronski protivklizni uređaji i elektronska energetika na putničkim kolima

- Vučena vozila - Električna oprema i uređaji na vučenim vozilima

- Sistem električnih željeznica

- Stabilna postrojenja - Opšti pojmovi o električnoj vuči

- Električna oprema - Praktična nastava - Ozvučenje putničkih kola - Grijanje putničkih kola - Klimatizacija putničkih kola - Osvjetljenje putničkih kola




- Putnička kola - Električna oprema i uređaji na putničkim kolima

51

1.2.8. UPOTREBA VUČENIH VOZILA 1. Naziv predmeta: UPOTREBA VUČENIH VOZILA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 180 180 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje organizacije službe za upotrebu vučenih vozila. - Prepoznavanje teretnih vučenih kola po serijama. - Sticanje znanja o vrstama pregleda,snabdijevanjem i njegom vučenih vozila. - Upoznavanje sa načinom evidencije teretnih kola. - Upoznavanje sa korišćenjem teretnih kola. - Prepoznavanje teretnih kola datih u zakup i kola korisnika

prevoza. - Upoznavanje sa načinom upotrebe teretnih kola u međunarodnom saobraćaju. - Upoznavanje sa vrstama tovarnog pribora i njegovim obilježavanjem. - Razumijevanje propisa tovarenja i načina osiguranja tovara. - Upoznavanje sa vrstama putničkih vučenih vozila. - Upoznavanje sa propisima i načinom upotrebe putničkih kola u međunarodnom

saobraćaju. - Upoznavanje sa tehničkim propisima za putnička kola. - Upoznavanje sa održavanjem, snabdijevanjem i njegom putničkih kola. - Razumijevanje i pravilna upotreba stručne terminologije u željezničkom

saobraćaju.

52





Uvodne napomene o propisima uzajamne upotrebe kola - Objašnjava zadatke

službe za upotrebu vučenih vozila i navodi zadatke službe za upotrebu vučenih vozila

- Poznaje organizaciju službe za upotrebu vučenih vozila

- Nabraja vrste stanica sa aspekta službe upotrebe vučenih vozila

- Nabraja podjelu stanica prema posebnim zadacima za rad sa vučenim vozilima

- Opisuje radna mjesta za obavljanje poslova upotrebe vučenih vozila

- Uočava mjesto,značaj i zadatak službe za vučena vozila u okviru željezničkog saobraćaja

- Razlikuje vrste stanica prema robnim operacijama,stanica u kojima se vrši pretovar pošiljki iz vučenih vozila u plovne objekte i stanica u kojima se vrši primopredaja vučenih vozila

- Pravi razliku između prelazne -granične stanice i spojne stanice

- Prepoznaje radna mjesta za obavljanje poslova upotrebe vučenih vozila

- Razvija logičko mišljenje i povezuje znanje


Dostava kola - Objašnjava

karakteristike putničkih kola

- Opisuje upotrebu putničkih kola

- Upoznaje se sa dostavom kola za putničke vozove

- Obrazlaže sastav vozova i izmjenu u sastavu vozova

- Objašnjava isključivanje zamjenu i ponovno uključivanje kola u saobraćaj

- Objašnjava pravo vožnje kola van službe

- Obrazlaže evidenciju putničkih kola

- Razlikuje putnička kola

- Uočava upotrebu putničkih kola

- Određuje osobine putničkih kola

- Analizira rad putničkih kola u vozovima





53




Prelaz kola - Objašnjava propise

za prelaz kola preko granice

- Obrazlaže prelaz teretnih kola preko granice

- Objašnjava upotrebu teretnih kola u međunarodnom saobraćaju

- Uočava potrebu prelaza kola preko granice

- Određuje potrebu uvrštavanja teretnih kola u međunarodnom saobraćaju



- Posjeta graničnoj stanici

Upotreba kola - Opisuje upotrebu

teretnih kola - Objašnjava upotrebu

kola u zakup - Obrazlaže upotrebu

kola korisnika prevoza

- Obrazlaže rad i izmjeritelje rada teretnih kola

- Nabraja evidenciju teretnih kola

- Upoznaje se sa obezbjeđenjem kola i tovarnog pribora za utovar

- Objašnjava upotrebu tovarnog pribora

- Uočava upotrebu teretnih kola

- Određuje upotrebu teretnih kola u zakup

- Objašnjava upotrebu kola u prevoznika u prevozu

- Upoređuje izmjeritelje rada teretnih kola



- Razvija logičko zaključivanje


Postupak sa kolima - Objašnjava pojmove

kola korisnika prevoza i kola pod zakup

- Obrazlaže postupak uvrštavanja kola za prevoz i zakup u zajednički kolski park

- Opisuje oznake i natpise na kolima

- Demonstrira pregled kola

- Opisuje održavanje kola u ispravnom stanju

- Poznaje troškove održavanja kola

- Razlikuje vrste upotrebe kola

- Određuje osobine kola uvrštenih u zajednički vozni park




54




- Obrazlaže postupak sa neispravnim i oštećenim kolima

Izravnanja i obračun rada kola - Obrazlaže načela u

zajedničkoj upotrebi kola kontenera i pokrivača

- Objašnjava inventarski park

- Opisuje realizovani kolski park

- Obrazlaže naknade pri zajedničkoj upotrebi kola

- Razlikuje vrste kolskih parkova

- Analizira kolske parkove



- Seminarski rad : Izravnanje i obračun rada kola

Unutrašnji natpisi obilježavanje i oznake - Opisuje oznake i

natpise na kolima - Nabraja propisane

oznake i natpise na kolima

- Definiše mjesto oznaka i natpisa na kolima

- Obrazlaže oznake i natpise putničkih i teretnih kola

- Objašnjava značaj oznaka i natpisa na kolima

- Crta oznake i natpise na putničkim i teretnim kolima


- Posjeta preglednoj stanici

Prilozi i obrasci - Nabraja priloge - Opisuje priloge o

kolima - Nabraja propise o

kolima

- Opisuje obrasce tehničko- kolske djelatnosti


- Razvija pozitivan stav prema zanimanju


55




učenik učenik učenik Opšti uslovi i propisi upotrebe kola - Obrazlaže namjenu

uslova i propisa u upotrebi kola

- Obrazlaže uslove i propise za upotrebu putničkih i teretnih kola

- Razlikuje propise o upotrebi putničkih i teretnih kola

- Uočava potrebu primjene propisa


- Razvija pravilan stav prema zanimanju


Upotreba putničkih kola u međunarodnom saobraćaju - Opisuje odredbe

koje regulišu upotrebu putničkih kola u međunarodnom saobraćaju

- Obrazlaže glavne postavke za upotrebu putničkih kola u međunarodnom saobraćaju

- Obrazlaže postupak olistavanja neispravnih i oštećenih stranih kola

- Uočava putnička kola koja se upotrebljavaju u međunarodnom saobraćaju

- Određuje karakteristike kola



- Posjeta graničnoj željezničkoj stanici

Najamnina kola - Objašnjava

najamninu kola - Obrazlaže stavove o

najamnini kola - Obrazlaže

obračunavanje najamnine

- Obrazlaže postupak oslobađanja od najamnine

- Uočava pojam najamnine

- Računa najamninu



Privatna kola - Objašnjava pojam

privatnih kola - Objašnjava način

uvrštavanja privatnih kola

- Opisuje postupak sa privatnim kolima

- Objašnjava odgovornosti kod oštećenja privatnih

- Uočava potrebu upotrebe privatnih kola

- Određuje način uvrštavanja privatnih kola



56




kola - Obrazlaže propise za

tovarenje - Objašnjava tehničke

odredbe za privatna kola

- Definiše način obračuna upotrebe kola

Tehnički propisi za kola - Objašnjava važnost

tehničkih propisa za kola

- Nabraja tehničke propise za putnička i teretna kola

- Objašnjava propise za putnička i teretna kola

- Razlikuje propise za putnička i teretna kola

- Uočava tehničke propise pri upotrebi kola

- Analizira tehničke propise za kola

- Privikava se na pridržavanje propisa


- Seminarski rad: Tehnički propisi za kola

Propisi o tovarenju - Obrazlaže uvodne

odredbe o tovarenju kola

- Obrazlaže svojstva tovara masovne robe, tovarne jedinice

- Obrazlaže podjelu pruga željeznice

- Opisuje granicu tovarenja kola

- Obrazlaže raspoređivanje tovara u kolima

- Opisuje provjeru rasporeda opterećenja

- Opisuje tovarni profil i tovar koji prelazi čeoni nosač

- Obrazlaže upotrebu štitnih kola

- Objašnjava upotrebu pokrivača, njihovo postavljanje i pričvršćivanje

- Uočava upotrebu propisa u tovarenju kola

- Određuje osobinu tovara

- Pokazuje pravilnost tovarenja kola

- Analizira tovarenje kola




Tovarni pribor - Objašnjava namjenu

tovarnog pribora - Razlikuje tovarni

pribor - Uviđa važnost

očuvanja kvaliteta - Tovarni pribor

57




- Nabraja tovarni pribor

- Opisuje stope podmetača,pričvrsne gredice i klinove

- Obrazlaže sredstva za osiguranje kod neposrednog i posrednog vezivanja, posebnog vezivanja i ostali tovarni pribor

- Obrazlaže odredbe za korišćenje tovarnog pribora

- Uočava upotrebu tovarnog pribora za osiguranje tovara u kolima



Konteneri - Objašnjava

integralni transport na savremenom transportnom tržištu

- Nabraja sredstva integralnog transporta

- Upoznaje sa terminom „ kontener“

- Upoznaje sa efektima u prevozu stvari kontenerima

- Obrazlaže transpotrovanje stvari kontenerima pogodnim za prevoz raznim granama saobraćaja

- Opisuje konstrukciju kontenera

- Nabraja podjelu kontenera prema nosivosti i zapremini

- Opisuje vrste i tipove kontenera

- Upoznaje sa tehnologijom rada sa kontenerima

- Upoznaje sa tehnološkim procesom kretanja drumskih transportnih sredstava u

- Određuje osobine integralnog transporta

- Određuje sredstva integralnog transporta

- Određuje kontenere u savremenom transpornom prevozu

- Uočava da su konteneri pogodni za prevoz stvari u svim vidovima saobraćaja

- Crta kontener - Upoređije vrste i

tipove kontenera - Oraganizuje rad sa

kontenerima u terminalu

- Upoznaje sa prednostima prevoza drumskih transportnih sredstava sa željezničkim transportnim kapacitetima

- Pronalazi primjere u tehnološkim procesima u prevozu kontenera željezničkim transportnim kapacitetima

- Određuje prednosti u






- Posjeta kontenerskom terminalu u željezničkoj stanici

58




teminalu - Objašnjava transport

drumskih transportnih sredstava u prevozu željezničkim transportnim kapacitetima

- Nabraja kapacitete za prevoz drumskih transportnih sredstava

prevozu drumskim transportnim sredstvima sa željezničkim transportnim kapacitetom

Palete - Objašnjava potrebu

paletalizacije - Upoznaje sa

tehnologijom rada sa paletalizovanim pošiljkama

- Nabraja vrstu i tip paleta

- Obrazlaže vrstu i tip paleta

- Uočava potrebu paletalizacije

- Određuje osobine palete

- Crta palete -




- Palete sa oznakom JŽ

Prilozi i obrasci - Obrazlaže ulogu

propisa i obrazaca o uslovima prevoza željezničkih kola

- Nabraja spisak željezničkih uprava koje su udružene u međunarodnu uniju željeznica

- Obrazlaže uslove koji se odnose na putnička kola

- Objašnjava uslove koji se odnose na teretna kola

- Obrazlaže uslove za mjenjačke uređaje na kolima

- Nabraja spisak obrazaca

- Obrazlaže obrasce

- Uočava važnost primjene propisa i obrazaca

- Razlikuje oznake na kolima

- Razlikuje propise za uvrštavanje željezničkih kola

- Razvija odgovornost - Privikava se na

pridržavanje propisa - Razvija moć

zapažanja

- Katalog potrebnih obrazaca i zakonskih propisa

59

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - H. Šaljić,Upotreba vučenih vozila( za treći i četvrti razred željezničke tehničke

škole ),Tuzla, 2005. - Jedinstveni ugovor za korišćenje teretnih vučenih vozila CUU/AVV/GCU,2006. - Sporazum (92) o razmeni i korišćenju putničkih vučenih vozila u međunarodnom

saobraćaju,JŽ Beograd, 1991. - Pravilnik (241) o održavanju železničkih voznih sredstava,Preduzeće za novinsko

izdavačku delatnost, Beograd ,1995. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Teretna vučena vozila-

pojam i namjena - Vučena vozila - Teretna kola

- Teretna vučena vozila

- Putnička vučena vozila – pojam i namjena

- Vučena vozila - Putnička kola

- Putnička vučena vozila

- Pregled kola - Kriterijumi za pregled kola

- Tehničko kolska djelatnost - Teretna kola - Putnička kola

- Tovarni pribor - Sredstva integralnog

transporta

- Tehnička sredstva željeznice

- Teretna kola

60

1.2.9. VUČENA VOZILA 1. Naziv predmeta: VUČENA VOZILA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 108 108 III 72 72 IV 66 66

Ukupno 246 246 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim tehničkim karakteristikama vučenih vozila. - Shvatanje značaja,mjesta i uloge vučenih vozila u sistemu željezničkog

transporta. - Ovladavanje osnovnim pojmovima iz oblasti poznavanja vučenih vozila,čime se

stvara osnova za olakšano savlađivanje programa iz drugih stručnih predmeta. - Upoznavanje raznih vrsta i tipova vučenih vozila u željezničkom transportu. - Postizanje funkcionalnih znanja i vještina koje će rezultirati potrebnim

kompetencijama za obavljanje poslova iz domena tehničara tehničko kolske djelatnosti.

- Poznavanje međunarodnih i nacionalnih propisa kojima je regulisana oblast vučenih vozila.

- Razvijanje odgovornosti za primjenu mjera bezbjednosti u željezničkom saobraćaju.

- Razvijanje radnih navika(sistematičnost, tačnost i dosljednost). - Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje. - Razumijevanje neophodnosti pravilnog korišćenja stručne literature.

61





Uvod u predmet - Upoznaje istorijat i

razvoj teretnih i putničkih kola

- Upoznaje vrste kolosijeka, osovinskog opterećenja, granice tovarenja

- I vrste profila(gabarita)

- Uočava značaj potrebe za razvojem željezničkog transporta

- Uočava tok razvoja željezničkih kola

- Određuje kategorizaciju pruga

- Razlikuje profile vozila od slobodnog profila pruga


- Stručni časopisi - Katalozi

Podjela kola - Poznaje podjelu

željezničkih šinskih vozila

- Uočava zadatak i ulogu pojedinih vrsta željezničkih šinskih vozila u željezničkom transportu


- Vučena vozila

Sastav kola - Poznaje osnovne

konstrukcione grupe kod vučenih vozila

- Identifikuje važnost pojedinih konstruktivnih grupa u konstrukciji vučenih vozila

- Razvija osjećaj odgovornosti


Trčeći stroj - Upoznaje dva

osnovna tipa trčećeg stroja

- Poznaje sastavne dijelove trčećeg stroja i osnove njihove konstrukcije

- Identifikuje važnost trčećeg stroja za bezbjednost željezničkog transporta

- Uočava važnost sastavnih dijelova trčećeg stroja

- Analizira podjelu i vrste osovinskih sklopova na teretnim i putničkim

- kolima - Razlikuje sastavne

dijelove - osovinskog sklopa - Planira moguće

neispravnosti osovinskih sklopova u eksploataciji


- Katalozi proizvođača vučenih vozila

62




Postolje kola - Upoznaje vrste

postolja teretnih i putničkih kola

- Poznaje sastavne dijelove postolja kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu postolja kola u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste konstrukcije postolja u zavisnosti od tipa vučenih vozila

- Uočava postolje dvoosovinskih teretnih kola

- Razlikuje tipove postolja četvorooosovinskih teretnih kola

- Razlaže postolje putničkih kola tipa „Y“

- Razvija preciznost - Katalozi proizvođača vučenih vozila, pisani i video materijal

Sanduk kola - Poznaje ulogu i

zadatak sanduka kola

- Poznaje sastavne dijelove sanduka kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu sanduka kola u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste konstrukcije sanduka u zavisnosti od tipa vučenih vozila

- Razlaže sanduk putničkih kola

- Razlaže sanduk teretnih kola

- Razvija analitičnost i logičko mišljenje


Obrtna postolja - Poznaje ulogu i zadatak obrtnih postolja kola - Poznaje sastavne

dijelove obrtnih postolja kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu obrtnih postolja kola u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste konstrukcije obrtnih postolja u zavisnosti od tipa vučenih vozila

- Razlikuje vrste vođenja osovinskih ležišta

- Uočava osnovnu podjelu obrtnih


- Katalozi proizvođača vučenih vozila, pisani i video materijal

63




postolja Osovinski ležajevi - Poznaje ulogu i - zadatak osovinskih

ležajeva - Poznaje sastavne

dijelove osovinskih ležajeva kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu osovinskih ležajeva u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste konstrukcije osovinskih ležajeva u zavisnosti od tipa vučenih vozila

- Uočava osnovnu podjelu osovinskih ležišta

- Razlikuje osnovne sastavne dijelove kliznih ležišta

- Razlikuje osnovne sastavne dijelove kotrljajnih ležišta


- Makete vučenih vozila

Opruge i gibnjevi - Poznaje ulogu i

zadatak ogibljenja kola

- Poznaje sastavne dijelove ogibljenja kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu ogibljenja u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste konstrukcije ogibljenja u zavisnosti od tipa vučenih vozila

- Određuje osnovnu podjelu gibnjeva odnosno opruga na vučenim vozilima

- Razlikuje vrste nosećih lisnatih gibnjeva sa osnovnim karakteristikama

- Određuje osnovne tipove opruga sa osnovnim tehničkim karakteristikama

- Shvata važnost poštovanja propisa

- Opruge i gibnjevi

Tegljenički i odbojnički uređaji - Poznaje ulogu i

zadatak tegljeničkih i odbojničkih uređaja

- Identifikuje ulogu tegljeničkih i odbojničkih uređaja u konstrukciji

- Razvija smisao za rad i urednost

- Tegljenički i odbojnički uređaji

64




- Poznaje sastavne dijelove tegljeničkih i odbojničkih uređaja i njihovu konstrukciju

vučenih vozila - Razlikuje vrste

konstrukcije tegljeničkih i odbojničkih uređaja u zavisnosti od tipa vučenih vozila

- Razlikuje osnovne tipove tegljeničkih uređaja sa osnovnim tehničkim karakteristikama

- Uočava sastavne dijelove unificiranog kvačila

- Određuje osnovne tipove odbojničkih uređaja sa osnovnim tehničkim karakteristikama

Zaštita kola - Poznaje ulogu i

zadatak antikorozivne zaštite kola

- Poznaje tehnološke postupke pripreme površina i nanošenja završnog premaza i oznaka i natpisa na kolima

- Identifikuje ulogu antikorozivne zaštite u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste pripreme površina u zavisnosti od vrste materijala(podloge), vrste završnog premaza i natpisa u zavisnosti od tipa antikorozivne zaštite

- Uočava zaštitu teretnih kola od rđe(UIC 842-4)

- Uočava zaštitu putničkih kola od rđe(UIC 842-1 doUIC 842-6)

- Razvija pozitivan stav prema zdravlju

- Katalog zaštitnih sredstava sa uzorcima

Održavanje kola - Poznaje ulogu i

zadatak održavanja kola

- Poznaje vrste održavanja kola

- Razlikuje vrste održavanja kola

- Uočava značaj održavanja kola sa aspekta bezbjednosti željezničkog transporta


65




- Planira vrste održavanja teretnih kola

- Planira vrste održavanja putničkih kola

66




učenik učenik učenik Tipovi teretnih kola - Poznaje podjelu i

tipove teretnih kola

- Uočava zadatak i ulogu pojedinih vrsta teretnih kola u željezničkom transportu

- Razlikuje osnovne tipove teretnih kola


- Posjeta kolskom depou

Obilježavanje i natpisi na teretnim kolima - Poznaje oznake i

natpise na teretnim kolima

- Uočava značaj oznaka i natpisa na teretnim kolima u domaćem i međunarodnom saobraćaju

- Određuje slovne i brojčane oznake na teretnim kolima

- Razlikuje vrste spoljnih natpisa i oznaka na kolima


- Pravilnik - Natpisi na teretnim

kolima

Opis i konstrukcija teretnih kola - Poznaje osnovne

tehničke karakteristike svih tipova teretnih kola

- Uočava konstruktivne razlike pojedinih tipova teretnih kola u cilju ispunjenja zahtjeva za prevoz raznih vrsta robe

- Razlikuje osnovne tipove otvorenih teretnih kola(E i F)

- Razlikuje osnovne tipove zatvorenih teretnih kola(G i H)

- Razlikuje osnovne tipove specijalnih kola(I,S,T i U)

- Razlikuje osnovne tipove plato kola(K,L i R)

- Razlikuje kola cisterne serije Z



Trčeći stroj teretnih kola - Upoznaje vrste i

tipove trčećeg stroja teretnih kola

- Poznaje sastavne

- Identifikuje važnost trčećeg stroja za bezbjednost željezničkog


- Katalog proizvođača

67




dijelove trčećeg stroja i osnove njihove konstrukcije

transporta - Uočava važnost

sastavnih dijelova trčećeg stroja

- Određuje konstrukciju kliznog vođenja osovinskih sklopova

Obrtna postolja teretnih kola - Poznaje ulogu i zadatak obrtnih postolja teretnih kola - Poznaje sastavne dijelove obrtnih postolja teretnih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu obrtnih postolja kola u konstrukciji teretnih kola

- Razlikuje vrste konstrukcije obrtnih postolja u zavisnosti od tipa teretnih kola

- Uočava obrtno postolje tipa UIC-DB i UIC 401

- Analizira obrtno postolje tipa Y 25Cs

- Analizira obrtno postolje tipa Y 25Lsd


- Maketa obrtnog postolja

Postolje teretnih kola - Upoznaje vrste

postolja teretnih kola

- Poznaje sastavne dijelove postolja teretnih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu postolja kola u konstrukciji teretnih kola

- Razlikuje vrste konstrukcije postolja u zavisnosti od tipa teretnih kola

- Uočava postolje dvoosovinskih teretnih kola

- Uočava postolje četvoroosovinskih teretnih kola

- Uočava postolje platoa kola

- Razvija preciznost - Katalog proizvođača - Maketa postolja

Sanduk teretnih kola - Poznaje ulogu i

zadatak sanduka teretnih kola

- Poznaje sastavne dijelove sanduka teretnih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu sanduka kola u konstrukciji vučenih vozila

- Razlikuje vrste konstrukcije sanduka u zavisnosti



68




od tipa teretnih kola - Poznaje kostur

sanduka sa oplatom teretnih kola

Pomoćni uređaji teretnih kola - Poznaje ulogu i

zadatak pomoćnih uređaja teretnih kola

- Poznaje sastavne dijelove pomoćnih uređaja teretnih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje značaj pomoćnih uređaja za lakši utovar odnosno istovar teretnih kola

- Razlikuje vrste pomoćnih uređaja u zavisnosti od tipa teretnih kola

- Razlikuje vrste vrata,zatvarača vrata i pomične stranice

- Upoređuje sistem pokretnog krova kod teretnih kola serije Tadds-z sa višedjelnim teleskopskim

- pokretnim stranicama sa krovom serije

- Shimms - Uočava uređaje za

ubrzani istovar kola serije F,T i Uacs

- Uočava sistem za utovar i istovar kola cisterni


- Katalog uređaja teretnih kola u štampanoj i digitalnoj formi

Zaštita teretnih kola - Poznaje ulogu i

zadatak antikorozivne zaštite teretnih kola

- Poznaje tehnološke postupke pripreme površina i nanošenja završnog premaza i oznaka i natpisa na teretnim kolima

- Identifikuje ulogu antikorozivne zaštite u konstrukciji teretnih kola

- Razlikuje vrste pripreme površina u zavisnosti od vrste materijala(podloge), vrste završnog premaza i natpisa u zavisnosti od tipa antikorozivne zaštite

- Određuje pripremu površina teretnih kola prije

- Razvija odgovornost - Shvata važnost

očuvanja životne sredine

- Katalog i uzorci sredstava zaštite teretnih kola

69




premazivanja - Određuje postupak

nanošenja premaznih sredstava na teretnim kolima

- Određuje postupak nanošenja oznaka i natpisa na kolima

Tipska ispitivanja teretnih kola - Poznaje ulogu i

značaj tipskih ispitivanja teretnih kola

- Poznaje vrste tipskih ispitivanja teretnih kola

- Uočava značaj tipskih ispitivanja teretnih kola saglasno međunarodnim i nacionalnim propisima

- Razlikuje vrste tipskih ispitivanja teretnih kola

- Razlikuje vrste statičkih i dinamičkih ispitivanja teretnih kola


Tehnički uslovi za prijem osovina, monoblok točkova, obručeva točkova i osovinskih sklopova - Poznaje ulogu i

značaj tehničkih uslova za prijem osovina,monoblok točkova,obručeva i osovinskih sklopova

- Poznaje osnovne vrste ispitivanja definisanim objavama UIC-a i EN standardima

- Uočava značaj tehničkih uslova za prijem osovina,monoblok točkova,obručeva i osovinskih sklopova za bezbjednost željezničkog saobraćaja

- Uočava značaj međunarodnih tehničkih propisa na bezbjednost željezničkog saobraćaja

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 811-1 za osovine

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 812-3 za monoblok točkove

- Interpretira osnovne

- Razvija sposobnost povezivanja teorije i prakse


70




odredbe objave UIC 812-2 i UIC 812-4 za obruče točkova

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 813 za osovinske sklopove

71

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Tipovi putničkih kola - Poznaje podjelu i

tipove putničkih kola

- Uočava zadatak i ulogu pojedinih vrsta putničkih kola u željezničkom transportu

- Određuje osnovne tehničke karakteristike putničkih kola tipa

X,Y i Z - Određuje serije i podserije putničkih kola u domaćem i međunarodnom saobraćaju

- Razvija interesovanja za nova saznanja iz svoje struke

- Katalozi putničkih kola

Obilježavanje i natpisi na putničkim kolima - Poznaje oznake i

natpise na putničkim kolima

- Uočava značaj oznaka i natpisa na putničkim kolima u domaćem i međunarodnom saobraćaju

- Uočava slovne i brojčane oznake na putničkim kolima

- Razlikuje vrste spoljnih natpisa i oznaka na putničkim kolima



Opis i konstrukcija putničkih kola - Poznaje osnovne

tehničke karakteristike svih tipova putničkih kola

- Uočava konstruktivne razlike pojedinih tipova putničkih kola u cilju ispunjenja zahtjeva u prevozu

putnika - Upoređuje osnovne karakteristike putničkih kola sa sjedištima - Upoređuje osnovne karakteristike putničkih kola sa ležajevima - Određuje osnovne

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Katalozi putničkih kola

72




karakteristike kola za

spavanje - Određuje osnovne karakteristike kola restoran,bife kola,kola za prevoz automobila, poštanskih kola i inspekcijskih kola

Trčeći stroj putničkih kola - Upoznaje vrste i

tipove trčećeg stroja putničkih kola

- Poznaje sastavne

dijelove trčećeg stroja i osnove njihove konstrukcije

- Identifikuje važnost trčećeg stroja za bezbjednost željezničkog transporta

- Određuje važnost sastavnih dijelova trčećeg stroja

- Uočava konstrukciju zglobnog vođenja osovinskih ležišta

- Upoređuje konstrukciju krutog vođenja osovinskih ležišta i slobodnog vođenja osovinskih ležišta


- Posjeta kolskoj radionici

Obrtna postolja putničkih kola - Poznaje ulogu i

zadatak obrtnih postolja putničkih kola

- Poznaje sastavne dijelove obrtnih postolja putničkih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu obrtnih postolja kola u konstrukciji putničkih kola

- Razlikuje vrste konstrukcije obrtnih postolja u zavisnosti od tipa putničkih kola

- Uočava obrtno postolje tipa Goerlitz

- Uočava obrtno postolje tipa„Goša- Wegmann“ - Uočava obrtno

postolje tipa „Minden

deutz 36“ - Uočava obrtno

- Shvata značaj povezivanja teorije i prakse

- Katalog proizvođača - Maketa postolja

73




postolje tipa „Goša-Minden deutz 52“

- Uočava obrtno postolje tipa „Minden deutz M6-2A i M6-2B“

- Uočava obrtno postolje tipa „Y24A i Y35B“

Postolje putničkih kola - Upoznaje vrste

postolja putničkih kola

- Poznaje sastavne dijelove postolja putničkih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje ulogu postolja kola u konstrukciji putničkih kola

- Razlikuje vrste konstrukcije postolja u zavisnosti od

tipa putničkih kola - Određuje postolje

putničkih kola tipa „Y“


- Katalog proizvođača - Maketa postolja

Sanduk putničkih kola - Poznaje ulogu i

zadatak sanduka putničkih kola

- Poznaje sastavne dijelove sanduka putničkih kola i njihovu konstrukciju - Poznaje konstrukciju kostura sa oplatom putničkih kola tipa „Y“ - Poznaje konstrukciju kostura sa oplatom putničkih kola tipa „Z“

- Identifikuje ulogu sanduka kola u konstrukciji putničkih kola

- Razlikuje vrste konstrukcije sanduka u zavisnosti od tipa putničkih kola


Unutrašnjost putničkih kola - Poznaje ulogu i

zadatak unutrašnjosti putničkih kola

- Poznaje sastavne dijelove unutrašnjosti putničkih kola

- Identifikuje ulogu unutrašnjosti kola u konstrukciji putničkih kola

- Razlikuje vrste konstrukcije unutrašnjosti putničkih kola u zavisnosti od tipa

- Shvata značaj potrebe zaštite na radu

- Katalog proizvođača

74




putničkih kola - Određuje

konstrukciju svih tipova vrata na putničkim kolima

- Određuje osnovni inventar u putničkim kolima u zavisnosti od serije kola

- Određuje konstrukciju prozora na putničkim kolima

- Određuje sastavne elemente prelaznica na putničkim kolima

Pomoćni uređaji putničkih kola - Poznaje ulogu i

zadatak pomoćnih uređaja putničkih kola

- Poznaje sastavne dijelove pomoćnih uređaja putničkih kola i njihovu konstrukciju

- Identifikuje značaj pomoćnih uređaja za povećani komfor prevoza putnika

- Razlikuje vrste pomoćnih uređaja u zavisnosti od tipa putničkih kola

- Uočava osnovne tipove grijanja na putničkim kolima

- Uočava osnovne elemente sistema električnog osvjetljenja putničkih kola

- Uočava sisteme i sastavne dijelove u sanitarnim čvorovima putničkih kola

- Uočava osnove sistema za daljinsko upravljanje i prenos informacija na putničkim kolima

- Razvija odgovornost - Katalog pomoćnih uređaja putničkih kola

Zaštita putničkih kola

- Poznaje ulogu i zadatak antikorozivne zaštite putničkih kola

- Poznaje tehnološke

- Identifikuje ulogu antikorozivne zaštite u konstrukciji putničkih kola

- Razlikuje vrste pripreme površina u


- Katalog i uzorci sredstava zaštite teretnih kola

75




postupke pripreme površina i nanošenja završnog premaza, oznaka i natpisa na putničkim kolima

zavisnosti od vrste materijala (podloge), vrste završnog premaza i natpisa u zavisnosti od tipa antikorozivne zaštite

- Uočava pripremu površina putničkih kola prije premazivanja

- Određuje postupak nanošenja premaznih sredstava na putničkim kolima

- Određuje postupak - nanošenja oznaka i

natpisa na putničkim kolima

Tipska ispitivanja putničkih kola - Poznaje ulogu i

značaj tipskih ispitivanja putničkih kola

- Poznaje vrste tipskih ispitivanja putničkih kola

- Uočava značaj tipskih ispitivanja putničkih kola saglasno međunarodnim i nacionalnim propisima

- Razlikuje vrste tipskih ispitivanja putničkih kola

- Razlikuje vrste statičkih i dinamičkih ispitivanja putničkih kola


Tehnički uslovi za prijem osovina,monoblok točkova,obručeva točkova i osovinskih sklopova - Poznaje ulogu i

značaj tehničkih uslova za prijem osovina,monoblok točkova,obručeva i osovinskih sklopova

- Poznaje osnovne vrste ispitivanja definisanim objavama UIC-a i EN standardima

- Uočava značaj tehničkih uslova za prijem osovina,monoblok točkova,obručeva i osovinskih sklopova za bezbjednost željezničkog saobraćaja

- Uočava značaj međunarodnih tehničkih propisa na



76




bezbjednost željezničkog saobraćaja

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 811-1 za osovine

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 812-3 za monoblok točkove

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 812-2 i UIC 812-4 za obruče točkova

- Interpretira osnovne odredbe objave UIC 813 za osovinske sklopove

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - J. Šarić, Vučena vozila za II,III i IV razred železničke tehničke škole,Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,1996. - M.Vučinić,Tehničko kolska služba za III i IV razred železničke tehničke škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2003. - Pravilnik 245 o održavanju železničkih vozila, Zavod za izdavačko propagandnu

delatnost, Beograd, 1995. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom,pravilnicima i

uputstvima iz oblasti željezničkog saobraćaja,slikama ili slajdovima sa grafoskopa.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena

u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena



Predmet Znanja - Vrste i tipovi kočnica na - Kočnice i kočenje vozova - Osnovne tehničke

77


Predmet Znanja željezničkim vozilima

- Postupak probe kočnica

karakteristike svih vrsta i tipova kočnica na željezničkim vozilima

- Postupak svih vrsta probe kočnice vozova

- Električna oprema i uređaji na putničkim kolima





- Električni uređaji

- Električna oprema na - vučenim vozilima

- Električno osvjetljenje - Klimatizacija - Električno grijanje - Ozvučenje - Uređaji hlađenja

- Pomoćni uređaji putničkih kola

- Stabilna postrojenja

- Daljinsko upravljanje

- Teretna vučena vozila - Upotreba vučenih vozila - Teretna vučena vozila- pojam i namjena

- Putnička vučena vozila - Upotreba vučenih vozila - Putnička vučena vozila – pojam i namjena

- Osnovne tehničke karakteristike teretnih i putničkih kola

- Princip rada osnovnih uređaja i opreme na teretnim kolima i putničkim kolima

- Tehničko kolska djelatnost - Konstrukcija teretnih i putničkih kola - Osnovni uređaji i oprema teretnih i putničkih kola

- Vučena vozila - Praktična nastava

- Teretna kola - Putnička kola

- Vučna vozila - Tehnički sistemi željeznice - Putnička kola - Teretna kola

- Vučna vozila - Tehnički sistemi željeznice - Dizel vučna vozila - Električna vučna vozila

78

1.2.10. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Razvoj ličnosti učenika u pogledu kompletne organizacije željezničkog saobraćaja

u zemljama jugoistočne Evrope. - Osposobljavanje učenika za samostalno organizovanje i regulisanje željezničkog

saobraćaja na sistemima koji se koriste na prugama Crne Gore i susjednih željezničkih uprava.

- Upoznavanje sa dostignućima i tehnikama koje se koriste u organizaciji željezničkog saobraćaja na novim prugama.

- Detaljno upoznavanje i savladavanje svih poslova i aktivnosti koje se tiču organizacije željezničkog saobraćaja, kako u dispečerskim centrima, tako i u stanicama i ostalim službenim mjestima na pruzi.

- Usvajanje stručnih kompetencija za samostalno vršenje poslova: pregleda kola,otpravnika vozova, vozovođe, rukovaoca manevre, saobraćajno-transportnog radnika i skretničara.

79

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Željeznička signalizacija - Opisuje osnovne

osobine željezničke signalizacije

- Nabraja osobine sistema željezničke signalizacije koja se koristi u Crnoj Gori

- Objašnjava značaj raličitih sistema željezničke signalizacije

- Razlikuje detaljno osobine sistema željezničke signalizacije koji se koriste u Crnoj Gori

- Uočava podjele i namjenu željezničke signalizacije prema Pravilniku 1

- Analizira rad glavnih, manevarskih, dopunskih signala i signala staničnog i voznog osoblja

- Uočava signale za elektrovuču na vozilima i ostale signale koji se koriste za regulisanje saobraćaja

- Razvija interesovanje za nova saznanja iz svoje struke

- Posjeta željezničkoj stanici i obilazak signala na otvorenoj pruzi

- Softver rada signala

Saobraćaj kao dio procesa proizvodnje - Definiše vrste

saobraćaja - Objašnjava ulogu

željezničkog saobraćaja u saobraćajnom sistemu

- Navodi osnovne prednosti svih vidova saobraćaja

- Razlikuje prednosti željezničkog transportnog sistema

- Upoređuje željeznički transportni sistem sa ostalim vidovima saobraćaja

- Vrši komparaciju i drugih vidova saobraćaja


- Definiše vrste saobraćaja

- Objašnjava ulogu željezničkog saobraćaja u saobraćajnom sistemu

- Navodi osnovne prednosti svih vidova saobraćaja

Sredstva i organizacija saobraćajne službe - Nabraja sredstva

željezničkog saobraćaja

- Objašnjava organizaciju željezničkog saobraćaja

- Objašnjava princip organizacije rada

- Objašnjava princip izvršenaja posla

- Razlikuje sredstva željezničkog saobraćaja

- Razlikuje principe organizacije saobraćaja i transporta

- Planira tehnološki proces rada na željeznici u cilju postizanja

- Razvija preciznost i efikasnost


80




optimalnog rješenja - Uočava značaj

pripreme za optimalno izvršenje transportnog procesa

Odredbe o kolima - Nabraja vrste kola

koje se koriste u željezničkom saobraćaju

- Opisuje osnovnu namjenu svih vrsta kola, u putničkom i teretnom saobraćaju

- Rezimira komparativne prednosti jednih kola u odnosu na druge

- Određuje serije svih vrsta kola i najčešće podserije

- Određuje izbor kola kod naručivanja od strane naručioca prevoza

- Predviđa postupke sa neispravnim kolima (olistavanje)

- Određuje pravilan raspored kola u vozu

- Uočava osnovne grupe kola u putničkom i teretnom saobraćaju

- Formira znanja o minimalnim eksploatacionim osobinama kola i o izboru kola za prevoz putnika i robe


- Softver različitih vrsta kola

Manevrisanje - Definiše pojam

manevrisanja - Opisuje i nabraja sve

vrste manevarskih poslova

- Objašnjava razlike između voznih i manevarskih vožnji

- Obrazlaže način organizacije manevarskih poslova, sastav osoblja, rukovođenje manevarskim poslovima itd.

- Uočava organizaciju manevarskih poslova, tako da može samostalno da rukovodi istim

- Određuje signalne znake manevarskog osoblja i lokomotivskog osoblja

- Razlikuje načine postavljanja voznih i manevarskih puteva vožnji

- Pokazuje znanje neophodno za samostalno vršenje manevarskih poslova

- Određuje poslove neposrednih


- Softver sa prikazom manevarskih poslova

81




izvršilaca manevarskih poslova (skretničari, vođe manevre, rukovaoci manevre, manevristi)

Sastavljanje vozova - Opisuje i objašnjava

kako se sastavljaju vozovi u željezničkom saobraćaju

- Objašnjava kriterijume po kojima se sastavljaju vozovi

- Poznaje sisteme kočenja i kočnice na željezničkim vozilima

- Određuje samostalno pravilno sastavljanje vozova prema kriterijumima određenim Pravilnikom 2 i Uputstvom 233

- Uočava poslove vozovođe u pogledu sastavljanja vozova

- Planira probe kočnica

- Određuje sastav voza po saobraćajno tehničkim kriterijumima

- Uočava značaj i svrsishodnost pravilnog sastavljanja vozova

- Formira znanja o kočnicama željezničkih vozila


- Softver sa simulacijom sastavljanja vozova

- Posjeta ranžirnoj stanici

Uvođenje vozova u saobraćaj - Opisuje i objašnjava

postupak kod uvođenja vozova u saobraćaj

- Poznaje odredbe o obavezama rasporednih stanica u vezi uvođenja vozova u saobraćaj

- Demonstrira određivanje broja voza

- Definiše postupke izvršnog osoblja za pravilno uvođenje voza u saobraćaj

- Organizuje uvođenje voza u saobraćaj

- Uočava uslove za pokretanje vozova prema Pravilniku 2

- Planira otpremu vozova na rasporednom odsjeku

- Formira sposobnost i znanje da samostalno uvodi voz u saobraćaj

- Uočava zadatke rasporednih stanica i dispečerske službe pri uvođenju vozova

- Stiče samopouzdanje i sigurnost

- Softver sa simulacijom uvođenja vozova u saobraćaj

Obavještenje stanica i osoblja o saobraćaju vozova

82




- Opisuje i objašnjava postupak kod davanja i primanja obavještenja o saobraćaju vozova

- Poznaje odredbe o propisanim fonogramima u vezi obavještenja o saobraćaju vozova

- Nabraja vrste službenih fonograma koji se razmjenjuju pri kretanju vozova

- Razlikuje fonograme kojima se izvršno osoblje sporazumijeva i informiše o saobraćaju vozova

- Kreira izvještaj o saobraćaju vozova za određeni rasporedni odsjek

- Proračunava kašnjenja vozova na svom rasporednom odsjeku

- Formira sposobnost davanja i primanja službenih fonograma koji se odnose na kretanje vozova (aviza, odjava, dopuštenje, analiza, dispozicija)



83




učenik učenik učenik Sastavljanje vozova i uvrštavanje kola u vozove - Opisuje i objašnjava

kako se sastavljaju vozovi u željezničkom saobraćaju

- Objašnjava kriterijume po kojima se sastavljaju vozovi

- Poznaje sisteme kočenja i kočnice na željezničkim vozilima

- Određuje samostalno pravilno sastavljanje vozova prema kriterijumima određenim Pravilnikom 2 i Uputstvom 233

- Uočava poslove vozovođe u pogledu sastavljanja vozova

- Planira probe kočnica

- Određuje sastav voza po saobraćajno tehničkim kriterijumima

- Uočava značaj i svrsishodnost pravilnog sastavljanja vozova

- Formira znanja o kočnicama željezničkih vozila


- Softver sa simulacijom sastavljanja vozova

- Posjeta ranžirnoj stanici

Poslovi u stanici –regulisanje saobraćaja vozova - Nabraja načine

regulisanja saobraćaja vozova

- Objašnjava svaki od načina regulisanja saobraćaja vozova (stanični razmak, MZ, APB, TK)

- Obrazlaže prednosti svakog od načina regulisanja saobraćaja

- Navodi vrste regulisanja saobraćaja koji se koriste u Crnoj Gori

- Interpretira regulisanje saobraćaja vozova u staničnom razmaku i sa sistemom MZ (međustanične zavisnosti)

- Uočava uslove za regulisanje saobraćaja vozova u uslovima upotrebe telekomande

- Rješava sporne situacije kod regulisanja saobraćaja u staničnom razmaku i sa sistemom MZ,

- Ispostavlja naloge putnom listu (Opšti nalog I i nalog II za ukrštavanje)

- Uočava znanje za samostalno

- Razvija odgovornost u ispunjavanju obaveza

- Softver sa simulacijom regulisanja saobraćaja vozova

84




regulisanje saobraćaja u staničnom razmaku i sistemu MZ,

- Određuje prednosti telekomande pri regulisanju saobraćaja

- Uočava sposobnost prilagođavanja naprednim sistemima za regulisanje saobraćaja vozova

Poslovi kod voza – dužnosti voznog osoblja - Opisuje aktivnosti

koje vrši saobraćajno osoblje na primanju i otpremanju vozova

- Nabraja fonograme koji se koriste pri primanju i otpremanju vozova

- Poznaje redoslijed tehnoloških operacija prije otpreme voza

- Demonstrira primjere fonograma za prijem i otpremu vozova

- Uočava sastav fonograma dopuštenja, avize, predavize, odjave, dispozicije i analize

- Izvodi prijem voza na slobodne i na zauzete kolosijeke

- Određuje indirektnu otpremu vozova

- Analizira redoslijed prijema vozova u stanicu, posebno odredbe koje se odnose na ukrštavanje vozova

- Formira planove za otpremu vozova koji saobraćaju u zakašnjenju

- Upoređuje kašnjenja vozova u realnom vremenu i predlaže ukrštavanja vozova

- Shvata važnost povezivanja teorije i prakse

- Softver sa simulacijom primanja i otpremanja vozova


Red vožnje - Nabraja materijale

reda vožnje - Opisuje postupak

izrade reda vožnje - Poznaje sadržaj

knjižice reda vožnje, saobraćajno transportnog uputstva i gafikona reda vožnje

- Upotrebljava knjižicu reda vožnje, STU dio A i B i grafikon reda vožnje

- Određuje trasu posebnog voza ili voza u zakašnjenju



- Materijal reda vožnje

85




- Poznaje tehničke elemente za izradu reda vožnje

Težina vozova – opterećenje lokomotiva - Nabraja pravilnike i

uputstva u kojima je propisano kako se određuju masa voza i vučna masa lokomotive

- Opisuje način popisivanja voza

- Poznaje upotrebu tablica iz Uputstva 52

- Poznaje upotrebu tablica iz Uputstva 233

- Izračunava masu voza iz popisanog voza u teretnici

- Određuje maksimalnu masu voza s obzirom na kriterijume iz tablica Uputstva 52

- Računa masu voza u slučaju kada je PKM>SKM

- Određuje vučnu masu lokomotive na osnovu tablica 7A,B i C Uputstva 52


- Katalog sa tehničkim elementima gornjeg stroja pruge

- Maketa pruge

Kočnice i kočenje vozova - Nabraja probe

kočnica - Poznaje Uputstvo

233, dijelove za tehničare tehničko kolske djelatnosti

- Opisuje vrste kočnica i mjenjača na vučnim i vučenim vozilima

- Poznaje signale za probu kočnica

- Određuje da li je voz kočen na cijelom prevoznom putu

- Oblikuje masu i brzinu voza kada voz nije pokriven sa stvarnom kočnom masom

- Izvodi sa mašinovođom sve probe kočnica

- Obezbezbjeđuje voz od samopokretanja

- Uočava vrste kočnica na vučenim vozilima


- Kočni i mjenjački sklopvi

Organizacija saobraćaja na dvokolosiječnim prugama - Objašnjava

saobraćaj vozova na dvokolosiječnoj pruzi

- Opisuje predviđenu vožnju po nepravilnom kolosijeku

- Opisuje izuzetnu vožnju po nepravilnom kolosijeku

- Objašnjava obostrani saobraćaj

- Uočava pravila koja važe za saobraćaj vozova na dvokolosiječnoj pruzi

- Razlikuje vožnje na dvokolosiječnoj pruzi

- Analizira predviđenu vožnju po nepravilnom kolosijeku

- Analizira izuzetnu vožnju po nepravilnom



- Posjeta dvokolosiječnoj pruzi

- Simulacija rada dvokolosiječne pruge

86




kolosijeku

Organizacija saobraćaja na elektrificiranim prugama - Opisuje saobraćaj

vozova na elektrificiranim prugama

- Nabraja potrebna sredstva za odvijanje saobraćaja na elektrificiranim prugama

- Poznaje potrebna postrojenja za odvijanje saobraćaja na elektrificiranim prugama

- Objašnjava mjere bezbjednosti pri saobraćaju vozova na elektrificiranim prugama

- Uočava način odvijanja saobraćaja na elektrificiranim prugama

- Određuje potrebna sredstva i postrojenja saobraćaja na elektrificiranim prugama

- Upoređuje opasnosti kad je kontaktna mreža uključena i isključena

- Koristi zaštitna sredstva pri radu na elektrificiranim prugama

- Razlikuje zaštitne mjere pri isključenoj kontaktnoj mreži

- Analizira mjere zaštite na elektrificiranim prugama

- Razvija odgovornost - Simulacija rada elektrificirane pruge

Posebni poslovi i vrste saobraćaja - Nabraja posebne

vrste saobraćaja - Opisuje uzroke koji

dovode do pojave posebnih vrsta saobraćaja

- Poznaje organizaciju saobraćaja kod posebnih vrsta saobraćaja

- Rješava regulisanje saobraćaja kod posebnih vrsta saobraćaja

- Pravi pripremu vozova kod posebnih vrsta saobraća

- Određuje zadatke izvršnom osoblju stanice kod posebnih vrsta saobraćaja

- Određuje zadatke izvršnom osoblju stanice kod posebnih vrsta saobraćaja



Organizacija saobraćaja na prugama opremljenim automatskim pružnim blokom APB-om - Opisuje

karakteristike pruge na kojima se koristi APB i telekomanda

- Određuje osnovne fonograme za regulisanje saobraćaja na

- Razvija interesovanje za saznanja iz svoje struke

- Posjeta željezničkoj pruzi sa APB-om

87




- Nabraja prednosti pruga sa sistemom APB

- Opisuje uslove za uvođenje sistema APB

prugama sa APB - Planira postupke u

slučaju kvara na uređajima APB

- Uočava signalne oznake koje najavljuju pruge sa APB

Organizacija saobraćaja na prugama opremljenim telekomandom- TK - Nabraja prednosti

pruga sa sistemom telekomande

- Opisuje uslove za uvođenje sistema telekomande

- Određuje osnovne fonograme za regulisanje saobraćaja na prugama sa telekomandom

- Planira postupke u slučaju kvara na uređajima telekomande

- Uočava signalne oznake koje najavljuju pruge sa telekomandom

- Razvija interesovanje za saznanja iz svoje struke

- Posjeta željezničkoj pruzi sa telekomandom

Ostali poslovi u saobraćaju - Objašnjava značaj

željeznice u slučaju neposredne ratne opasnosti i u slučaju elementarnih nepogoda

- Uočava ulogu željeznice u ratnim uslovima

- Određuje zadatke koje bi imala željeznica u slučaju elementarnih nepogoda


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - LJ. Miletić,Organizacija železničkog saobraćaja za II,III i IV razred železničke

tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 1998. - LJ. Miletić,Praktična nastava za II razred železničke tehničke škole, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000. - M. LJ. Miletić,Praktična nastava za III i IV razred železničke tehničke škole,Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000. - V. Milutinović,Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje

tehničar – mašinovođa,Zavod za novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1989.

- M. Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja,Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu, 1990.

- M. Čičak,S.Vesković,Organizacija železničkog saobraćaja I i II zbirka rešenih zadataka,Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu, 1999.

- P. Kovačević,Eksploatacija železnica knjiga I,Zavod za novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1976.

88

- P. Kovačević,Eksploatacija železnica, zbirka zadataka knjiga II ,Zavod za novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6 ,1976.

89

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom. - Zbirka simulcija i filmova za rad tehničara tehničko kolske djelatnosti. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani saobraćajni inženjer 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Organizacija saobraćaja na

prugama opremljenih automatskim pružnim blokom i telekomandom



- Red vožnje - Informacioni sistemi željeznice

- Organizacija podataka

- Postrojenja za obavljanje željezničkog saobraćaja

- Stabilna postrojenja - Kolosijek kao posebnu cjelinu gornjeg stroja

- Sredstva i organizacija

saobraćajne službe - Praktična nastava - Odredbe o kolima

- Sastavljanje vozova - Uvođenje vozova u

saobraćaj - Manevarski poslovi - Sastavljanje vozova - Red vožnje

- Željeznički saobraćajni sistemi

- Djelatnost eksploatacije vučnih vozila

- Signalno sigurnosni uređaji - Osnovi automatike - Signali

- Stanična postrojenja - Međustanična rastojanja

- Obezbjeđenje puta vožnje - Vozovi

- Tehnički sistemi željeznice - Tehnološke karakteristike željezničkog saobraćaja

- Stanica - Tehnički sistemi željeznice - Stanični kapaciteti

90

1.2.11. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA 1. Naziv predmeta: KOČNICE I KOČENJE VOZOVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovnim tehnikama kočenja željezničkih vozila i vozova. - Prepoznavanje kočnih uređaja i dijelova opšte namjene. - Upoznavanje sa uređajima za proizvodnju sabijenog vazduha na vučnim vozilima. - Upoznavanje sa uređajima i kočnicama po pojedinim vrstama i serijama vučnih i

vučenih vozila. - Primjenjivanje teorijskog znanja u proračunu kočnica i utvrđivanju snage kočnica

kod pojedinih željezničkih vozila. - Upoznavanje s vitalnim kočnim uređajima na pojedinim vozilima. - Upoznavanje s osnovnim propisima iz eksploatacije kočnica. - Razumjevanje i pravilna upotreba stručne terminologije vezano za kočnice

željezničkih vozila.

91





Podjela kočnica i njihove karakteristike - Objašnjava zadatak

vučnih i vučenih vozila

- Objašnjava podjelu kočnica

- Opisuje direktnu neautomatsku kočnicu

- Opisuje indirektnu automatsku kočnicu

- Objašnjava kočnicu sporog i brzog djejstva

- Objašnjava šta su iscrpne i neiscrpne kočnice

- Uočava namjenu kočnica na vučnim i vučenim vozilima

- Razlikuje princip rada neautomatske od automatske kočnice

- Razlikuje djejstva kočnice sa trenjem i dinamičkih kočnica

- Skicira dijagram rada vazdušne kočnice

- Analizira rad pojedinih kočnica sa trenjem


- Rad sa skicama i šemama

Kočna sila - Objašnjava

obrazovanje kočne sile

- Opisuje stvaranje sila

- Objašnjava zavisnost kočne sile od sile adhezije

- Objašnjava kočenost vozila i kočnu masu

- Obrazlaže zaustavni put i zustavno vrijeme

- Izračunava kočnu silu - Uočava zavisnost

kočne sile od sile adhezije

- Razlikuje SKM od PKM

- Analizira kočne uređaje koji utiču na prmjenu kočne sile

- Objašnjava način korišćenja tablica kočenja


- Seminarski rad: Kočna sila

Kočni uređaji i opšte namjene - Objašnjava kočne

uređaje i dijelove opšte namjene na vučnim i vučenim vozilima

- Opisuje vazdušne vodove,čeone slavine,kočničke spojnice,brzače pražnjenja glavnog voda,cijevne priključke i isključne slavine

- Opisuje prečistače vazduha

- Objašnjava ulogu pojedinih kočnih uređaja i dijelova u sistemu kočnice

- Skicira uređaje i dijelove kočnica

- Pravi razliku između kočnih cilindara za putnička i teretna kola

- Prepoznaje cilindar regulator i pravi razliku od blok cilindar regulatora

- Uočava razliku



92




- Opisuje rezeorvare za akumulaciju sabijenog vazduha

- Opisuje regulatore kočnog polužja

- Opisuje kočne cilindre i kočne blok cilindre

- Opisuje kontrolne instrumente i sigurnosne uređaje za praćenje rada kočnica

- Opisuje kočnicu u slučaju opasnosti

- Objašnjava mjenjače sile i vrste kočenja

- Opisuje natpise i oznake uređaja kočnice

između pogonskih i eksploatacionih instrumenata

- Analizira natpise i prepoznaje tipove kočnica ugrađenih kod pojedinih vrsta željezničkih vozila

Uređaji za proizvodnju sabijenog vazduha - Objašnjava ulogu

sabijenog vazduha na vučnim i vučenim vozilima

- Nabraja uređaje za proizvodnju sabijenog vazduha na vučenim vozilima

- Opisuje klipni kompresor

- Opisuje vijčani kompresor

- Opisuje regulaciju rada kompresora

- Uočava ulogu sabijenog vazduha u radu kočnica

- Zna šta su kompresori

- Razlikuje tipove kompresora

- Prepoznaje ulogu uređaja za regulaciju rada kompresora

- Uočava ulogu hlađenja sabijenog vazduha

- Stiče samopouzdanje i sigurnost u radu



Kočnici automatske i direktne kočnice - Objašnjava podjelu i

zadatak kočnika - Nabraja zajedničke

karakteristike savremenih kočnika produžne kočnice

- Opisuje princip rada kočnika direktne kočnice

- Opisuje kočnik direktne kočnice Erlikon FD1 i Vestinghaus 26c

- Analizira rad kočnika automatske produžne kočnice i rad kočnika direktne kočnice

- Prepoznaje tipove direktnih kočnika

- Analizira rad kočnika automatske produžne kočnice

- Prepoznaje tipove automatskih produžnih kočnika


- Posjeta jedinici vuče - Ispitivanje kočnica i

kočnika na probnom stolu

93




- Opisuje kočnik automatske produžene kočnice Božić

- Objašnjava kočnik Vestinghaus 26c

- Opisuje kočnik Erlikon FV4a

- Opisuje elektropneumatski kočnik FVE-4

- Opisuje kočnik Knor - D2 Rasporednici - Objašnjava namjenu

rasporednika na vučnim vozilima

- Opisuje rasporednik Vestinghaus 26d

- Opisuje rasporednik Erlikon Lst100

- Opisuje rad rasporednika na teretnim vučenim vozilima Est 3f

- Objašnjava rad rasporednika kod putničkih vučenih vozila Est 4d

- Uočava ulogu rasporednika

- Prepoznaje tipove rasporednika na vučnim vozilima

- Analizira rad rasporednika

- Određuje ulogu rasporednika kod teretnih kola

- Analizira rad rasporednika putničkih vučenih vozila



Natpisi i oznake automatske kočnice - Objašnjava namjenu

oznaka kočnica - Objašnjava namjenu

natpisa kočnica - Nabraja i opisuje

oznake tipova kočnica

- Nabraja i opisuje natpise kočnica

- Uočava oznake i natpise kočnica na vučnim i vučenim vozilima

- Identifikuje namjenu oznaka i natpisa na vučnim i vučenim vozilima




Eksploatacija kočnica - Objašnjava ulogu

kočnica u eksploataciji vučnih i vučenih vozila

- Nabraja vozove i izbor vrste kočnica

- Objašnjava značaj provjere ispravnosti kočnica

- Prepoznaje ulogu kočnica u eksploataciji na željezničkim vozilima

- Prepoznaje šta znači ispravna kočnica za bezbjedno odvijanje željezničkog

- Razvija odgovornost - Shvata potrebu

povezivanja teorije i prakse

- Voz u željezničkoj stanici

94




- Objašnjava vrste proba kočnica

- Objašnjava postupak kod potpune probe kočnica

- Objašnjava postupak skraćenih proba kočnica

- Nabraja potrebna vremena za vršenje probe kočnica

- Objašnjava dužnosti tehničara vuče u tehničkoj pripremi vučenog vozila u jedinici vuče

- Objašnjava dužnosti preglednog radnika pri vršenju proba kočnice

saobraćaja - Razlikuje vrste proba

kočnica i kad se primjenjuju

- Rukuje kočnikom na probnom stolu radi sticanja osjećaja i samopouzdanja

95




učenik učenik učenik Kočnice putničkih vučenih vozila - Opisuje kočnicu

putničkih vučenih vozila

- Nabraja kočne uređaje na putničkim vučenim vozilima

- Opisuje kočnicu velike snage sa papučama od sivog liva

- Opisuje disk-kočnicu putničkih vučenih vozila

- Objašnjava eksploataciju na putničkim vučenim vozilima u zimskim uslovima

- Uočava namjenu kočnica na putničkim vučenim vozilima

- Uočava kako kondezat nepovoljno djeluje na pouzdan rad kočnih sistema


- Seminarski rad kočnice putničkih kola

Kočnica teretnih vučenih vozila - Opisuje kočnicu

teretnih vučenih vozila

- Nabraja kočne uređaje

- Opisuje proces kočenja

- Opisuje proces otkočivanja

- Objašnjava klasičnu kočnicu teretnih vučenih vozila režima "S"

- Objašnjava kočnicu sa automatskim mjenjačem sile kočenja"prazno tovareno"

- Objašnjava kočnicu sa automatskom kontinualnom promjenom sile kočenja u zavisnosti od promjene opterećenja

- Objašnjava eksploataciju kočnica na teretnim

- Uočava namjenu kočnica na teretnim vučenim vozilima i uočava razliku klasične kočnice i kočnice sa automatskim mjenjačem sile kočenja

- Prepoznaje kočnice teretnih vučenih vozila sa automatskom kontinualnom promjenom sile kočenja u zavisnosti od promjene opterećenja

- Shvata ulogu DP2 i DP1 mjernih ventila kod kočnica teretnih vučenih vozila

- Razvija odgovornost - Posjeta željezničkoj stanici

96




vučenim vozilima u zimskim uslovima

Mjenjački uređaj automatskih kočnica - Objašnjava ulogu i

podjelu mjenjačkih uređaja

- Nabraja vrste kočnica kod vučenih vozila

- Opisuje rad kočnica kod vučenih vozila

- Objašnjava mjenjač sile kočenja kod vučenih vozila

- Objašnjava mjenjač vrste kočnica kod vučnih vozila

- Uočava mjenjačke uređaje automatske kočnice

- Crta mjenjačke uređaje

- Analizira rad mjenjačkih uređaja





Proračun kočnica putničkih kola - Objašnjava provjeru

ispravnosti kočnica - Navodi podatke za

proračun kočnica - Upoređuje dobijene

rezultate sa propisanim vrijednostima

- Vrši komparaciju proračuna putničkih kola u zavisnosti od položaja ručice mjenjača, vrste kočnice



- Pismeni zadatak: Proračun kočnica putničkih kola

Proračun kočnica teretnih kola - Objašnjava provjeru

efikasnosti kočnica - Navodi podatke za

proračun kočnica - Upoređuje dobijene

rezultate sa propisanim vrijednostima

- Vrši komparaciju proračuna putničkih kola u zavisnosti od položaja ručice mjenjača vrste kočnice



- Pismeni zadatak : Proračun kočnica teretnih kola

Eksploatacija kočnica - Nabraja vrste proba

kočnica - Objašnjava pripremu

vučnog vozila pred polazak i probu kočnica

- Objašnjava rukovanje kočnicama na padovima i pri niskim temperaturama

- Objašnjava kočenje

- Poznaje vrste proba kočnica

- Uočava kako se rukuje kočnicama za održavanje brzine pri promjeni uzdužnog profila pruge i vrste voza

- Uočava kako niske temperature utiču na rad kočnica voza i zna koje mjere treba

- Razvija odgovornost - Shvata potrebu


- Voz u željezničkoj stanici

97




radi zaustavljanja voza u slučaju opasnosti

- Objašnjava smetnje i kvarove za vrijeme vožnje

- Objašnjava dužnosti tehničara tehničko -kolske djelatnosti

- Objašnjava dužnosti vozopratnog osoblja

- Objašnjava uslove koje moraju ispunjavati vučena vozila koja se uvrštavaju u saobraćaj

- Nabraja elemente snage kočnice voza

- Obrazlaže obezbjeđenje vučenih i vučnih vozila kao voza od samopokretanja

- Objašnjava kočenje pri manevrisanju

preduzeti da ne dođe do zamrzavanja kočnica

- Analizira elemente snage kočnica na vozu koji obezbjeđuje bezbjedan saobraćaj

- Predviđa zašto vozila treba obezbijediti od samopokretanja

- Identifikuje rad kočnih sistema na vozu za očuvanje urednosti i bezbjednosti željezničkog saobraćaja

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vainhal,Kočnice i kočenje vozova, Beograd,1991.

Uputstvo o kočenju vozova(233), Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i

projektorom,šemama,kočnim uređajima i dijelovima opšte namjene. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Pismeno, pismeni zadatak u II i IV klasifikacionom periodu. - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer

98



Predmet Znanja - Vrste kočnica i sastavni

dijelovi - Praktična nastava - Kočni uređaji i dijelovi

kočnica - Kočnice automatske

produžne kočnice - Praktična nastava - Vučna i vučena vozila

- Osnovne tehničke karakteristike svih vrsta i tipova kočnica na željezničkim vozilima


- Vučena vozila

- Vrste i tipovi kočnica na željezničkim vozilima




- Tehničko kolska djelatnost - Vrste i tipovi kočnica na željezničkim vozilima



- Putnička kola - Vrste i tipovi kočnica na željezničkim vozilima


- Teretna kola - Vrste i tipovi kočnica na željezničkim vozilima

99

1.2.12. POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI 1. Naziv predmeta: POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III IV 66 66

Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa tehničko kolskom djelatnosti. - Sticanje znanja o kapacitetima tehničko kolske djelatnosti. - Sticanje znanja o pregledima vučnih vozila koji obezbjeđuje uvrštavanje

ispravnih vozila u saobraćaj. - Upoznavanje sa snabdijevanjem i njegom putničkih kola. - Razumijevanje postupaka o utvrđivanju neispravnosti kola. - Upoznavanje sa postupcima otklanjanja kvarova, nedostataka pri vršenju opravki

kola. - Razvijanje odgovornosti kod vršenja pregleda kola u vozovima.

100

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Podjela i namjena postrojenja - Objašnjava podjelu

postrojenja tehničko kolske djelatnosti

- Opisuje tehničko kolsku preglednu stanicu

- Opisuje kolske radionice

- Obrazlaže postrojenja za tekuće opravke putničkih kola

- Obrazlaže postrojenja za tekuću opravku teretnih kola

- Objašnjava postrojenja za snabdijevanje i njegu kola

- Opisuje dezinfekcionu stanicu

- Obrazlaže postrojenja za čišćenja, pranje kola i cisterni

- Razlikuje postrojenja tehničko kolske djelatnosti

- Opisuje kolsku radionicu

- Uočava potrebu tekuće opravke kola

- Određuje postrojenja za snabdijevanje i njegu putničkih kola



- Razvija interesovanje za nova saznanja


- Posjeta tehničko kolskoj preglednoj stanici

Tehničko kolska djelatnost pregledne stanice - Objašnjava djelokrug

i način rada tehničko kolske djelatnosti pregledne stanice

- Nabraja radove tehničko kolske djelatnosti u preglednoj stanici

- Objašnjava tehnički pregled kola

- Opisuje periodno podmazivanje kola

- Objašnjava tekuću opravku kola bez otkačivanja

- Objašnjava snabdijevanje i njegu kola

- Određuje tehničko kolsku djelatnost u preglednoj stanici

- Razlikuje radove pregledne stanice

- Objašnjava tekuću opravku kola bez otkačivanja

- Dokazuje potrebu snabdijevanja i njegu putničkih kola

- Razvija interesovanje za novim saznanjima

- Razvija odgovornost - Stiče

samopouzdanje i sigurnost


101




- Opisuje predgrijanje putničkih kola

- Objašnjava postrojenja pregledne stanice

Kolska radionica - Obrazlaže zadatak

kolske radionice - Objašnjava

postupak formiranja kolske radionice

- Obrazlaže da se u kolskoj radionici može vršiti tekuća opravka putničkih ili samo tertnih ili obe vrste kola

- Objašnjava da lokacija kolske radionice zavisi od odgovarajućeg faktora na tekućem održavanju kola sa otkačivanjem

- Obrazlaže da se kolska radionica za tekuće opravke kola sastoji od:

- objekata, postrojenja i uređaja

- Obrazlaže organizaciju tekuće opravke kola sa otkačivanjem u kolskoj radionici

- Određuje osobine kolske radionice

- Razlikuje kolsku radionicu prema vrsti kola

- Uočava postrojenja kolske radionice

- Razlikuje vrste radova za tekuću opravku kola

- Analizira rad kolske radionice

- Razvija interesovanje za novim saznanjima

- Razvija pozitivnu orijetaciju prema zanimanju



Postrojena za kontrolni pregled teretnih kola - Objašnjava da se

kontrolni pregled vrši po propisima

- Obrazlaže vršenje kontrolnog pregleda u kolskoj radionici

- Objašnjava tehnolške postupke vršenja kontrolnog pregleda teretnih kola

- Obrazlaže postupak sa neispravnim

- Uočava potrebu vršenja kontrolnih pregleda

- Objašnjava postrojenja i uređaje za vršenje kotrolnih pregleda

- Analizira kvalitet izvršenog kontrolnog pregleda


- Razvija pravila odnos prema zanimanju


poštovanja propisa


102




kolima Postrojenja i oprema čišćenja,pranje,dezifekcija i dezinsekcija kola - Objašnjava potrebu

snabdijevanja i njegu putničkih kola

- Obrazlaže postrojenja za snabdijevanje i njegu putničkih kola

- Obrazlaže lokaciju stanice za njegu kola

- Nabraja postrojenja za njegu i snabdijevanje putničkih kola

- Objašnjava kolosiječne kapacitete

- Obrazlaže uređaje za grubo čišćenje putničkih kola

- Obrazlaže uređaj za spoljašnju njegu putničkih kola

- Opisuje prostor za njegu kola

- Obrazlaže deztinfekciju i deratizaciju kola

- Opisuje čišćenje i pranje kola cisterni u dezinfekcionoj stanici

- Uočava potrebu snabdijevanja i njegu putničkih kola

- Razlikuje vrstu njege putničkih kola

- Određuje postrojenja za snabdijevanje i njegu putničkih kola

- Analizira rad postrojenja za njegu i snabdijevanje putničkih kola

- Razlikuje postupke dezinfekcije i dezinsekcije putničkih i teretnih kola

- Razlikuje sredstva dezinfekcije i dezinsekcije putničkih i teretnih kola

- Analizira rad dezinfekcione stanice



- Razvija pozitivan stav prema zdravlju kao društvenoj vrijednosti


- Posjeta tehničkoj putničkoj stanici

- Posjeta dezinfekcionoj stanici

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Uputstvo za snabdevanje i negu putničkih kola,Preduzeće za novinsko izdavačku

delatnost,Beograd, 1998. - Pravilnik o održavanju železničkih vozila,preduzeće za novinsko izdavačku

delatnost,Beograd ,1995. - J. Šarić, Vučena vozila za II,III i IV razred železničke tehničke škole,Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,1996. - M. Vučinić, Tehničko kolska služba za III i IV razred železničke tehničke škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom. - Zbirka sredstava za snabdijevanje,dezinfekciju,deratizaciju,čišćenje i pranje

kola.

103

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u




Predmet Znanja - Objekti - Postrojenja - Uređaji - Kolska radionica - Dezinfekciona stanica

- Tehničko kolska djelatnost - Putnička kola - Teretna kola - Cisterne

104

1.2.13. TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST 1. Naziv predmeta: TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 132 132 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o djelokrugu rada tehničko kolske pregledne službe. - Shvatanje značaja,mjesta i uloge tehničko kolske djelatnosti u željezničkom

saobraćaju. - Ovladavanje osnovnim pojmovima iz oblasti poznavanja tehničko kolske

djelatnosti,čime se stvara osnova za olakšano savlađivanje programa iz drugih stručnih predmeta.

- Upoznavanje sa osnovnim postupcima pri pregledu kola i vozova u željezničkom saobraćaju.

- Poznavanje osnovnih kriterijuma pri tehničkom pregledu kola i vozova. - Postizanje funkcionalnih znanja i vještina koje će rezultirati potrebnim

kompetencijama za obavljnje poslova iz domena tehničara tehničko kolske djelatnosti.

- Poznavanje međunarodnih i nacionalnih propisa kojima je regulisana oblast tehničkog pregleda kola i vozova.

- Poznavanje osnovnih odredbi Pravilnika o održavanju željezničkih vozila. - Poznavanje osnovnih odredbi Pravilnika o njezi vučenih vozila i elkektromotornih

vozova. - Upoznavanje sa osnovnim odredbama Uputstva za grijanje vozova. - Poznavanje sa osnovnim odredbama međunarodnih sporazuma i ugovora koji

definišu troškove opravke kola. - Ovladavanje postupkom ispostavljanja potrebne dokumentacije prilikom

isključivanja kola iz saobraćaja i njihovog upućivanja u radionicu na opravku. - Razvijanje odgovornosti za primjenu mjera bezbjednosti u željezničkom

saobraćaju. - Razvijanje radnih navika(sistematičnost,tačnost i dosljednost). - Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje. - Razumijevanje neophodnosti pravilnog korišćenja stručne literature.

105





Uvod u predmet - Upoznaje se sa

mjestom i ulogom tehničko kolske djelatnosti na željeznici

- Poznaje djelokrug rada tehničko kolske djelatnosti

- Upoznaje se sa značajem tehničko-tehnološkog jedinstva tehničko kolske djelatnosti TKD

- Uočava značaj tehničko kolske djelatnosti za bezbjednost željezničkog saobraćaja

- Razlikuje osnovnu podjelu u okviru tehničko kolske djelatnosti

- Određuje značaj obezbjeđenja tehničko-tehnološkog jedinstva TKD iz oblasti standardizacije, razvoja,

- Eksploatacije i održavanja kola


Uvrštavanje kola u saobraćaj - Upoznaje se

tehničkom dokumentacijom

- koja je obavezna prilikom uvrštavanja kola u saobraćaj

- Poznaje procedure jedinstvenog obilježavanja kola,prototipskih ispitivanja,tehničkog pregleda i prijema kola

- Upoznaje se sa postupkom eksploatacionog praćenja tehničke ispravnosti kola

- Razlikuje potrebnu tehničku dokumentaciju prilikom uvrštavanja kola u saobraćaj

- Razlikuje prototipska ispitivanja kola od obaveznog tehničkog pregleda i prijema kola

- Uočava značaj praćenja tehničke ispravnosti kola u eksploataciji



- Tehnička dokumentacija koja je obavezna prilikom uvrštvanja kola u saobraćaj

Djelatnost održavanja kola - Upoznaje se sa

propisanom koncepcijom željeznice u oblasti održavanja

- Upoznaje se sa

- Određuje značaj održavanja za ispravnost rada u eksploataciji željezničkih vozila

- Razlikuje pojedine



106




vrstama održavanja, podjele i definicija pojedinih vrsta održavanja

vrste održavanja - Razlikuje cikluse i

rokove redovnog održavanja kola

- Uočava podjelu rada na poslovima održavanja

- Upoređuje vrste objekata i postrojenja za održavanje željezničkih kola

Organizacija rada osoblja izvršne službe - Upoznaje se sa

radnim mjestom tehničara tehničko kolske djelatnosti

- Upoznaje odredbe o radu tehničko kolske pregledne službe

- Uočava ulogu tehničko kolske pregledne stanice

- Određuje osnovna radna mjesta u tehničko preglednim službama

- Određuje pravila rasporeda,prijema, predaje službe i zdravstvenu sposobnost

- Uočava potrebu za redovnim poučavanjem i ispitivanjem osoblja

- Uočava opremu pregledača kola i službenih prostorija

- Planira postupak sa rezervnim dijelovima na kolima

- Razvija analitičnost i logičko mišljenje


Tehničko kolska pregledna djelatnost - Upoznaje se sa

načelima rada tehničko kolske djelatnosti

- Upoznaje način identifikacije službenih mjesta tehničko kolske djelatnosti

- Upoznaje odredbe o kolima i tehničko kolsku evidenciju

- Poznaje osnovne

- Uočava značaj tehničko kolske djelatnosti za održavanje bezbjednosti, urednosti i ekonomičnosti saobraćaja

- Razlikuje kriterijume za određivanje službenih mjesta TKD-a

- Razvija pozitivan stav prema struci koju izučava


107




odredbe Uputstva za vođenje tehničko kolske evidencije

- Poznaje osnovnu podjelu kola na željeznici

- Određuje pravilnike i ugovore koji definišu uslove koje moraju ispunjavati kola u međunarodnom saobraćaju

Pregled kola i vozova - Upoznaje dužnosti

pri pregledu kola - Navodi vrste

pregleda kola - Upoznaje postupak

olistavanja kola - Poznaje vrste i

procedure pojedinačnog pregleda kola

- Poznaje vrste i procedure pregleda kola u vozovima

- Upoznaje način pregleda kola i zaštite na radu prilikom pregleda kola

- Upoznaje postupke sa privatnim kolima i kolima datim u zakup

- Opisuje postupaksa isklizlim kolima, neispravnim kolima i upućivanja kola na opravku

- Opisuje postupak skupljanja izgubljenih dijelova

- Razlikuje dužnosti pregledača kola i drugih radnika

- Razlikuje pojedinačan pregled kola i pregled kola u vozovima

- Uočava postupak olistavanja neispravnih kola i vrste listica u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju

- Planira postupak pregleda kola prije utovara, poslije utovara i nakon istovara, odnosno upotrebe

- Određuje postupak pregleda i prijema na prevoz naročite pošiljke i pregleda kola tovarenih opasnim materijama

- Određuje postupak pregleda kola poslije oštećenja i način utvrđivanja štete

- Uočava postupak pregleda kola u rezervi i gariranih kola kao i pregled kola u zimskom periodu

- Planira postupak

- Razvija preciznost - Razvija

interesovanje za nova saznanja

- Razvija smisao na rad i urednost


108




pregleda kola u vozovima

- Planira postupak pregleda sastava voza

- Uočava postupak pregleda voza u polaznim,usputnim i krajnjim stanicama

- Određuje redoslijed pregleda kola od osovinskih sklopova, pa na više, kao i mjere zaštite na radu prilikom pregleda kola i vozova

- Uočava osnovne odredbe sporazuma, pravilnika i ugovora koji definišu postupke sa privatnim kolima i kolima datim u zakup

- Uočava postupak sa isklizlim kolima kao i postupak sa neispravnim kolima sa ispostavljanjem odgovarajućih listica,obrazaca i propratnice Kol-13

- Određuje postupak sakupljanja izgubljenih dijelovai njihovog upućivanja u zbirna radna mjesta za strana kola odnosno u najbližu radionicu za kola svoje željezničke uprave

Kriterijumi pri pregledu kola

109




- Upoznaje osnovne kriterijume pri pregledu kola

- Upoznaje kriterijume za tovarenje teretnih kola

- Upoznaje kriterijume pri pregledu kontenera i tovarnog pribora

- Upoređuje osnovne karakteristike kod pregleda kola

- Uočava osnovne karakteristike i granične mjere trčećeg stroja

- Uočava kod pregleda kola koje su osnovne karakteristike koje mora ispunjavati postolje kola i sanduk putničkih i teretnih kola

- Određuje osnovne kriterijume pri pregledu kola koje moraju ispunjavati obrtna postolja,tegljenički i odbojnički uređaji

- Uočava osnovne kriterijume za utvrđivanje ispravnosti rada kočnice, elektronskih protivkliznih uređaja i uređaja za automatsko zatvaranje vrata na kolima

- Uočava postupak za utvrđivanje ispravnosti aparata za gašenje požara

- Razlikuje vrste instalacija na kolima

- Određuje osnovne kriterijume za ispravnost sistema grijanja kola,klimatizacije, osvjetljenja i ozvučenja kola

- Određuje osnovne propise o ispravnom tovarenju teretnih kola

- Shvata važnost pridržavanja propisa



110




- Uočava osnovne vrste i tipove kontenera i njihovu namjenu kao i pojam i vrste tovarnog pribora

Zajedničke odredbe o održavanju vučnih i vučenih vozila - Poznaje utvrđen

obavezni obim radova prema rangu redovne opravke

- Poznaje kategoriju modifikacije i rekonstrukcije vozila

- Poznaje prateću tehničku dokumentaciju za održavanje kola

- Poznaje postupak upućivanja vozila na redovnu opravkui pregled

- Upoznaje se sa načinom vršenja opravke i postupkom kontrole radova prilikom izvršenja opravki, prijema vozila iz opravke i garancija za izvršene radove

- Opisuje postupak sa vozilom poslije vanrednog događaja

- Razlikuje cikluse i rokove redovnih opravki i kontrolnih pregleda vozila

- Razlikuje vrste redovnih opravki vozila (MO,SO, VO ili GO) i kriterijume za utvrđivanje ciklusa redovnih opravki (kalendarsko vrijeme ili broj pređenih kilometara)

- Upoređuje modifikacije i rekonstrukcije vozila

- Određuje tehničku dokumentaciju za održavanje vozila

- Planira i ugovara redovne opravke vozila

- Plnira postupak upućivanja vozila na redovnu opravku

- Određuje osnovi način vršenja opravki vozila

- Predviđa da proces opravke zahtijeva organizovan rad na kontroli kvaliteta izvršenih opravki od strane kontrolno prijemnih organa željeznice

- Određuje postupak završnog prijema


- Shvata potrebu zaštite na radu

- Tehnička dokumentacija za održavanje vozila

111




vozila iz redovne opravke(vaganje vozila i probna vožnja) kao i garancije remontera za izvršeni obim radova

- Uočava šta se podrazumijeva pod vanrednim događajem na željeznici i koje mjere treba preduzeti prilikom pregleda vozila i njegovog osposobljavanja radi upućivanja u najbližu radionicu (pomoćni voz) radi detaljnog pregleda na kanalu i opravke

Njega putničkih kola

- Poznaje podjelu i vrste njege željezničkih putničkih kola

- Opisuje postupak namirenja kola vodom i sanitarnim materijalom

- Razlikuje obim radova na ambulantnom čišćenju,malom čišćenju i redovnom čišćenju i pranju putničkih kola

- Predviđa kada se obavlja temeljno i generalno čišćenje putničkih kola i koji obim radova obuhvataju

- Određuje šta obuhvata dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija kola

- Predviđa obavezno namirenje vodom i sanitarnim materijalom kola i koje opracije obuhvata



- Razvija marljivost

- Katalog postupaka i uzorci sredstava za njegu teretnih kola

Čišćenje teretnih kola - Poznaje odredbe - Određuje stanice u - Razvija pozitivan - Katalog i uzorci

112




čišćenja teretnih kola

kojima se vrši njega teretnih kola

- Planira čišćenje i pranje teretnih kola

- Predviđa nakon koje vrste prevoza se moraju preduzeti specijalni postupci čišćenja teretnih kola koji obuhvataju i proces dezinfekcije kola

stav prema struci koju izučava

sredstava za čišćenje teretnih kola

Rukovanje i pregled električnih uređaja putničkih kola - Upoznaje se sa

postupkom pregleda uređaja električnog grijanja

- Upoznaje se sa rukovanjem uređajima za uključivanje grijanja i napravama za podešavanje grijanja u kolima

- Poznaje postupak predgrijavanja voza

- Poznaje postupak po prispijeću voza u krajnju stanicu

- Predviđa dnevni pregled uređaja električnog grijanja

- Određuje kako se uključuje električni uređaj za visokonaponski prolazni vod(glavni prekidač) i gdje se nalazi na kolima kao i način uključivanja grijalica u odjeljcima kola

- Razlikuje način predgrijavanja sa stabilnim postrojenjem od predgrijavanja lokomotivom

- Uočava da je vrijeme predgrijavanja u zavisnosti od spoljašnje temperature zraka

- Predviđa da se nakon prispijeća voza u krajnju stanicu mora utvrditi stanje električnog grijanja koje vozopratno osoblje daje tehničkom osoblju za prijem voza i pristupiti odvajanju


- Razvija svijest o potrebi zaštite na radu


113




visokonaponskog prolaznog voda od lokomotive

- Uočava da je postupak odvajanja visokonaponskog prolaznog voda opasan po život i poznaje propisane procedure za bezbjedan rad

Snabdijevanje energijom - Opisuje vrste

uređaja na kolima za snabdijevanje električnom energijom

- Poznaje šta obuhvata pregled i stalni nadzor nad uređajima za snabdijevanje električnom energijom

- Poznaje mjere bezbjednosti prilikom izvođenja radova na električnim uređajima kola

- Opisuje postupak prilikom spajanja i odvajanja visokonaponskog voda

- Uočava uređaje za snabdijevanje električnom energijom

- Određuje postupak dnevnog pregleda i stalnog nadzora nad uređajima za snabdijevanje električnom energijom

- Određuje postupak pregleda visokonaponskog prolaznog voda, statičkog pretvarača, akumulatorskih baterija,uređaja za napajanje energijom iz gradske mreže i uzemljenja

- Predviđa da radove na električnim uređajima može izvoditi samo stručno osoblje poštujući saobraćajne propis i odredbe o zaštiti na radu

- Uočava važnost poštovanja postupka prilikom spajanja i odvajanja visokonaponskog prolaznog voda

- Formira stav o sopstvenoj odgovornosti

- Skice i šeme

Osvjetljenje,signalizacija i opšta potrošnja

114




- Poznaje postupak prilikom dnevnog pregleda uređajaosvjetljenja

- Opisuje postupak rukovanja napravama za uključivanje i isključivanje osvjetljenja

- Predviđa koji se uređaji osvjetljenja, signalizacije i opšte potrošnje provjeravaju prilikom vršenja dnevnog pregleda

- Određuje različite vste naprava za uključivanje i isključivanje osvjetljenja i način njihovog korišćenja na kolima


- Skice i šeme

Daljinsko upravljanje i informacije - Opisuje vod za

daljinsko upravljanje i informacije

- Poznaje postupak dnevnog pregleda voda za daljinsko upravljanje i informacije

- Opisuje postupak spajanja i odvajanja voda

- Opisuje funkcije ozvučenja,ulaznih vrata i blokade ulaznih vrata

- Uočava osnovne karakteristike i funkcije koje obezbjeđuje trinaestožilni kabl odnosno 18-žilni savitljivi kabl

- Određuje postupak dnevnog pregleda

- voda za daljinsko - upravljanje i

informacije - Određuje postupak

spajanja i odvajanja voda

- Uočava osnovne funkcije ozvučenja kola

- Određuje osnovne funkcije ulaznih vrata tipa dvokrilno preklopnih ili zakretno-kliznih vrata

- Uočava sistem rada blokiranja vrata


- Posjeta centru za daljinsko upravljanje

Zatvoreni sistem toaleta - Opisuje postupak

dnevnog pregleda zatvorenog sistema toaleta

- Poznaje postupak rukovanja uređajima zatvorenog sistema

- Planira postupak dnevnog pregledazatvorenog sistema toaleta

- Predviđa postupak rukovanja uređajima

- Formira stav o sopstvenoj odgovornosti

115




toaleta zatvorenog sistema toaleta

Grijanje vozova i vrste grijanja putničkh kola - Poznaje vrste

grijanja putničkih kola i način pregleda pojedinih vrsta grijanja

- Navodi period sezone grijanja vozova

- Poznaje propise za predgrijavanje vozova i kontrole zagrijanosti vozova

- Uočava postupak pregleda i pripreme uređaja za parno grijanje pred početak sezone grijanja

- Određuje postupak kod završetka sezone grijanja

- Planira postupak pregleda i rukovanja uređajima za uključivanje električnog grijanja i napravama za podešavanje grijanja u kolima

- Planira postupak - pregleda uređaja za

grijanje toplom vodom

- Određuje način rukovanja uređajima za uključivanje i isključivanje grijanja i elementima za podešavanje grijanja u kolima

- Planira postupak pregleda uređaja vazdušnog grijanja

- Određuje način rukovanja uređajima za uključivanje i isključivanje grijanja i elementima za podešavanje grijanja u kolima

- Predviđa period sezone grijanja vozova u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju



- Katalozi ,šeme, skice

116




- Određuje postupak predgrijavanja vozova kao i koje osoblje vrši kontrolu zagrijanosti vozova

Klimatizacija - Poznaje postupak

dnevnog pregleda klima uređaja

- Poznaje postupak rukovanja uređajima za uključivanje i isključivanje klima uređaja i elemenata za podešavanje temperature u kolima

- Određuje šta obuhvata dnevni pregledklima uređaja

- Uočava kako se rukuje uređajima za uključivanje i isključivanje klima uređaja i elementima za podešavanje temperature u kolima

- Predviđa postupak predgrijavanja i prethlađenja voza


- Katalozi proizvođača

Međunarodni sporazumi i ugovori koji definišu troškove opravke kola - Upoznaje se sa

osnovnim odredbama međunarodnih ugovora i sporazuma koji regulišu oblast troškova opravke kola

- Poznaje postupak olistavanja kola međunarodnim listicama, ispostavljanja

- Priloga 4 za teretna kola i utvrđivanje šifre kvara i odgovornosti za nastali kvar

- Poznaje postupak zajedničkog komisijskog pregleda oštećenih kola

- Analizira osnovne odredbe Ugovora AVV o uzajamnom korišćenju teretnih kola koji definišu troškove opravke kola

- Određuje osnovne odredbe Sporazuma

- RIC koji definiše uzajamno korišćenje i upotrebu putničkih kola i Bilateralnog sporazuma između JP “Željeznice Srbije“ i ŽPCG-AD Podgorica o uzajamnoj upotrebi i korišćenju putničkih kola,kao i način raspodjele troškova opravke kola

- Predviđa postupak olistavanja




117




putničkih i teretnih kola sa međunarodnim listicama, utvrđivanja kvara i uzroka za nastali kvar kao i postupak primopredaje vagona na graničnim prelaznim stanicama

- Predviđa postupak i nadležnosti zajedničke komisije na granično prelaznim stanicama za rješavanje sporova po pitanju utvrđivanja štete i odgovornosti za nastalu štetu na kolima

Troškovi opravke kola saglasno propisima na željeznici - Poznaje osnovne

principe raspodjele troškova održavanja kola u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju

- Poznaje osnovne ugovore za opravku putničkih i teretnih kola između radionica za održavanje kola i vlasnika kola ili operatera koji koristi kola(strana ili privatna)

- Razlikuje kvarove nastale normalnom eksploatacijom ili su posljedica nasilnih oštećenja ili skrivenih mana i u zavisnosti od uzroka kvara na čiji teret idu troškovi opravke kola

- Uočava osnovne odredbe ugovora za opravku kola između vlasnika kola,korisnika prevoza odnosno operatera i radionica za opravku kola


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Vučinić, Tehničko kolska služba za III i IV razred železničke tehničke škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica opremljena računarom i projektorom,

118

- ugovorima,sporazumima,pravilnicima i uputstvima iz oblasti tehničko kolske djelatnosti.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Konstrukcija teretnih i putničkih kola - Osnovni uređaji i oprema teretnih i putničkih kola

- Vučena vozila

- Osnovne tehničke karakteristike teretnih i putničkih kola

- Princip rada osnovnih uređaja i opreme na teretnim kolima i putničkim kolima

- Vrste i tipovi kočnica na željezničkim vozilima


- Kočnice i kočenje vozova - Osnovne tehničke karakteristike svih vrsta i tipova kočnica na željezničkim vozilima


- Putnička kola - Teretna kola - Cisterne

- Postrojenja tehničko kolske djelatnosti

- Objekti - Postrojenja - Uređaji - Kolska radionica - Dezinfekciona stanica


- Upotreba vučenih vozila - Pregled kola - Kriterijumi za pregled kola

119

1.2.14. PRAKTIČNA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II 72 72 III 180 180 IV 165 165

Ukupno 489 489 Praktična nastava Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Uočavanje važnosti organizovanja rada i racionalnog korišćenja materijala i

energije. - Upoznavanje sa principima rada alata i uređaja potrebnih za kvalitetno

obavljanje posla. - Usvajanje osnovnih znanja o tehnološkim postupcima ručne i mašinske obrade i

izrade dijelova. - Upoznaje se sa tehničko kolskom djelatnosti. - Upoznaje se sa kapacitetima tehničko kolske djelatnosti. - Upoznaje se održavanje i ispravnost, vučenih vozila. - Upoznaje se sa pregledima vučenih vozila koji obezbjeđuju uvrštavanje ispravnih

vozila u saobraćaj. - Upoznaju se sa snabdijevanjem i njegom putničkih kola. - Sticanje znanja o utvrđivanju neispravnosti. - Upoznaju se sa postupcima otklanjanja kvarova, nedostatka pri vršenju opravki

kola. - Razvijanje odgovornosti kod vršenja pregleda kola u vozovima. - Osposobljavanje za samostalno obavljanje posla, stručno odlučivanje i usvajanje

novih znanja. - Sticanje stručnih znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite

životne sredine.

120





Upoznavanje radionice i radnog mjesta - Upoznaje radionicu i

radna mjesta - Upoznaje se sa

pravilima rada i ponašanja u radionici

- Poznaje pravila rada u radionici

- Razvija odgovornost u radu

- Razvija pozitivnu


- Učenici se upoznaju sa načinom pisanja dnevnika praktične nastave

- Svaki učenik samostalno vodi dnevnik

- Dnevnik se ovjerava na kraju školske godine

Zaštita na radu i zaštita okoline - Upoznaje se sa

propisima o zaštiti na radu

- Navodi osnovne uzroke povrede na radu

- Objašnjava pojam zamora i ulogu odmora, važnost osvjetljenja i mikroklime

- Navodi i objašnjava: mjere i sredstva zaštite od mehaničkih povreda, mjere i sredstva zaštite od električne energije, mjere i sredstva zaštite od pare, gasova, lako isparljivih materija, uzroke, mjere i sredstva zaštite od požara, pružanje prve pomoći

- Upoznaje se sa mogućim izvorima zagađenja okoline

- Objašnjava značaj zaštite životne sredine

- Navodi i objašnjava mogućnosti ekonomičnog

- Uvježbava postupke korišćenja sredstava zaštite na radu

- Racionalno upotrebljava materijal i energiju

- Pruža prvu pomoć - Odlaže i reciklira

otpadne materije

- Shvata važnost pridržavanja pravila zaštite na radu

- Shvata važnost očuvanja životne sredine

Vježbe: - Primjena sredstava

zaštite na radu - Pružanje prve

pomoći - Odlaganje otpadnih

materijala

121




korišćenja energije i materijala

- Objašnjava postupke uništavanja i odlaganja otpadnih materijala

Tehničko - tehnološka dokumentacija - Upoznaje se sa

vrstama i značajem tehničko-tehnološke dokumentacije

- Navodi pravila korišćenja tehničkih crteža, kataloga, tablica, dijagrama

- Objašnjava pravila pri izradi tehničko- tehnološke dokumentacije

- Upoznaje se sa postupcima arhiviranja i čuvanja dokumentacije

- Čita i analizara tehničke crteže, uputstva, kataloge, tablice, dijagrame

- Proučava uputstva za rad


- Shvata značaj odgovornosti prema radu

Vježbe: - Čitanje i analiziranje

tehničke dokumentacije

Mjerenje i kontrolisanje - Definiše pojam

mjerenja i kontrolisanje

- Upoznaje se sa vrstama mjernih jedinica SI sistema

- Upoznaje se sa metodama i greškama mjerenja

- Upoznaje se sa podjelom i klasifikacijom mjerila:

- jednostruka mjerila (etaloni, tolerancijska mjerila, šabloni), višestruka mjerila (lenjiri, mjerila sa nonijusom, mikrometri, komparatori, mjerila za mjerenje uglova)

- Mjeri dužine radioničkim lenjirima, metrima i pantljikama

- Pomoću šestara različith vrsta prenosi mjere sa radnog predmeta na mjerilo i obrnuto

- Mjeri dužine pomičnim (kljunastim) mjerilom sa nonijusom i to: pomično dužinsko mjerilo, pomično dubinsko mjerilo, pomično visinsko mjerilo, pomično mjerilo za rastojanja

- Mjeri mikrometrima za spoljno, unutrašnje i

- Razvija smisao za tačnost i preciznost u radu

- Shvata značaj kvaliteta proizvoda

Vježbe: - Mjerenje pomičnim

mjerilom spoljašnjih, unutrašnjih i dubinskih mjera

- Mjerenje

mikrometrom spoljnih, unutrašnjih i dubinskih mjera

- Mjerenje odstupanja

pomoću komparatora - Mjeri i kontroliše

unutrašnje mjere pomoću garniture etalona

- Kontrola otvora i

osovina tolerancijskim mjerilima

- Mjerenje uglova

122




dubinsko mjerenje kao i sa specijalnim mikrometrima

- Komparatorom kontroliše odstupanje od određene mjere

- Upotrebljava plan, paralelna granična mjerila (etalone) za mjerenje i kontrolu unutrašnjih mjera

- Bira i pravilno kontroliše tolerancijskim mjerilima

- Upotrebljava specijalna mjerila za mjerenje zazora, zaobljenja, debljine žice, lima i drugo,

- Mjeri uglove uglomjerima (običnim, univerzalnim i optičkim)

- Upotrebljava garnituru etalona za mjerenje i kontrolu uglova

- Određuje uglove trigonometrijskim metodama(sinusnim i tangentnim lenjirima)

- Kontroliše površine lenjirima i libelama

- Cisti i održava mjerni i kontrolni alat

pomoću univerzalnog uglomjera

Pribori za stezanje i pridržavanje - Upoznaje se sa

priborom za stezanje i pridržavanje

- Navodi pravila stezanja

- Navodi i objašnjava pravila održavanja i čuvanja pribora za stezanje i

- Postavlja radni predmet u pribor za stezanje

- Steže radni predmet mehaničkim priborom (paralelnim stegama, šapama, ekscentrima,

Vježbe: - Stezanja

(prihvatanja) raznih oblika obratka različitim priborima (paralelnim stegama, šapama, ekscentrima, oprugama, steznom

123




pridržavanje oprugama, steznom glavom)

glavom)

Ocrtavanje i obilježavanje - Objašnjava pojam

ocrtavanja i obilježavanja

- Navodi alat i pribor za ocrtavanje i obilježavanje

- Obrazlaže postupak ocrtavanja i obilježavanja

- Bazira radni predmet i priprema površinu za ocrtavanje

- Koristeći različite alate crta i obilježava zadate rupe, crta paralelne linije i linije paralelne ili normalne na osu predmeta, crta krugove i nanosi jednake podeoke

- Uvježbava ocrtavanje sa crteža, pomoću šablona i po uzorku

- Obilježava slovima i brojevima

- Održava alat i pribor za ocrtavanje i obilježavanje

- Pridržava se pravila zaštite na radu

- Stiče preciznost u radu

Vježbe: - Ocrtavanje pomoću

šablona

Ručna obrada materijala Turpijanje i grebanje - Upoznaje se sa

obradom turpijanja - Navodi vrste turpija

(prema namjeni, obliku presjeka, obliku sječiva i prema finoći nasjeka)

- Upoznaje se sa obradom grebanjem

- Navodi vrste grebača

- Usavršava tehniku rada pri turpijanju

- Bira turpiju u zavisnosti od namjene, oblika presjeka, oblika sječiva i finoće nasjeka

- Obrađuje površine turpijanjem

- Obrađuje otvore turpijanjem

- Obrađuje lim turpijanjem

- Pasuje i podešava razne oblike površina

- Obrađuje površine pod uglom i oble površine

- Održava i čisti

- Shvata značaj preciznosti pri radu

Vježbe: - Izrađuje novu ili vrši

popravku kontrolne ploče grebanjem

124




turpije - Usavršava tehniku

rada pri grebanju - Bira grebače u

zavisnosti od oblika površine koja se obrađuje

- Obrađuje površinu grebanjem

- Kontroliše grebane površine

- Održava i oštri grebače

Odvajanje materijala sječenjem i rezanjem - Navodi metode

odvajanja (sječenjem i rezanjem) materijala

- Nabraja vrste sjekača

- Objašnjava tehniku rada sjekačem

- Navodi vrste makaza, uslove primjene, način rada i pravila rukovanja

- Nabraja vrste testera, način rada i pravila rukovanja

- Bira sjekač odgovarajuće geometrije u zavisnosti od materijala radnog komada

- Uvježbava tehniku rada sa sjekačem

- Oštri sjekače - Sječe limove

(ručnim, polužnim) makazama

- Reže materijal ručnom testerom (odsijecanje, zasijecanje, izrezivanje).

- Reže cijevi i šipkaste materijale sa okvirnim, trakastim i kružnim testerama

- Reže materijal tocilima za sječenje

- Pridržava se pravila zaštite pri sječenju i rezanju

- Razvija preciznost i tačnost

Vježbe: - Sječenje materijala

sjekačem - Odsijecanje profila

testerama

Bušenje, upuštanje i razvrtanje - Upoznaje se sa

obradom ručnog bušenja, upuštanja i razvrtanja

- Navodi alat za bušenje, upuštanje i razvrtanje

- Navodi pravila pri

- Bira alat u zavisnosti od zahtjeva

- Steže pravilno burgiju

- Priprema površinu za ocrtavanje i obilježava mjesto za bušenje

- Razvija sigurnost i preciznost u radu

Vježbe: - Bušenje, upuštanje i

razvrtanje rupa i otvora različitih dimenzija

125




bušenju, upuštanju i razvrtanju

- Bazira i pravilno steže radni predmet

- Uvježbava radne postupke pri bušenju, upuštanju i razvrtanju

Izrada navoja - Upoznaje se sa

obradom izrade unutrašnjeg i spoljašnjeg navoja

- Nabraja alat za izradu navoja

- Objašnjava postupak izrade navoja

- Bira alat za izradu navoja

- Ručno urezuje i narezuje navoj

- Koristi i uočava uticaj sredstava za hlađenje i podmazivanje na kvalitet navoja


Vježbe: - Ručno urezivanje

navoja - Ručno narezivanje

navoja (nareznicom i specijalnim glavama za narezivanje navoja na cijevima)

Obrada spajanjem Zakivanje - Objašnjava postupak

zakivanja - Navodi vrste

zakovanih spojeva

- Bira zakovice, alat i pribor za zakivanje

- Izvodi ručno zakivanje

Vježbe: - Zakivanje limova u

hladnom stanju

Lemljenje - Objašnjava postupak

mekog i tvrdog lemljenja

- Upoznaje se sa opremom za lemljenje

- Priprema površinu, alat i pribor za meko i tvrdo lemljenje

Vježbe: - Meko lemljenje - Tvrdo lemljenje

Zavarivanje - Objašnjava postupak

zavarivanja - Navodi alat i pribor

za elektrolučno zavarivanje

- Navodi alate i pribore za gasno zavarivanje i sječenje

- Priprema površinu, alat i pribor za elektrolučno zavarivanje, gasno zavarivanje i sječenje

- Izvodi zavarivanje u horizontalnom položaju

- Izvodi zavarivanje u vertikalnom položaju

- Izvodi zavarivanje: pod uglom, preklopno zavarivanje, tankih i debelih limova, otvorenih i

- Shvata značaj zaštite na radu

Vježbe: - Priprema predmeta

za zavarivanje - Elektrolučno

zavarivanje - Gasno zavarivanje i

sječenje

126




zatvorenih profila, - uočava greške pri

zavarivanju

127




učenik učenik učenik Mašinska obrada materijala Odsijecanje - Navodi i objašnjava

postupke mašinskog odsijecanja materijala

- Navodi vrste mašinskih makaza, uslove primjene i način rada

- Upoznaje tehnološki postupak i pravila rukovanja sa mašinskim makazama

- Nabraja vrste mašinskih testera

- Objašnjava način rada i pravila rukovanja sa testerama

- Razlikuje i upoređuje makaze sa paralelnim nagnutim i kružnim noževima

- Priprema radne komade za odsijecanje pomoću makaza

- Odsijeca radne komade pomoću makaza sa ravnim noževima

- Reže krivolinijske konture makazama sa kružnim noževima

- Razlikuje i upoređuje okvirne, kružne i trakaste testere

- Odsijeca materijal okvirnim i trakastim testerama

- Održava i čisti mašinu, pribor i alat

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskih i praktičnih znanja

Vježbe: - Odsijecanje

materijala mašinskim makazama

- Odsijecanje materijala mašinskim testerama

Probijanje i prosijecanje - Objašnjava postupak

probijanja i prosijecanja na presama

- Nabraja i opisuje alate za probijanje i prosijecanje

- Upoznaje mašine na kojima se obavlja proces probijanja i prosijecanja

- Shvata razliku između probijanja i prosijecanja identifikuje konstruktivne dijelove alata

- Postavlja i pričvršćuje alate na presu

- Priprema radne komade za probijanje i prosijecanje

- Probija i prosijeca limove i profile manjih debljina

- Cisti i održava mašinu i alat

- Stiče tačnost i preciznost u radu

Vježbe: - Probijanje i

prosijecanje limova pomoću alata na presama

Savijanje - Objašnjava postupak

savijanja - Shvata postupak

savijanja pomoću - Navikava se na

racionalno i pažljivo Vježbe: - Savijanje dvostrukog

128




- Navodi vrste savijanja

- Nabraja i opisuje alate za savijanje Upoznaje mašine za savijanje i način rukovanja sa njima

alata na presama - Identifikuje

konstruktivne dijelove alata za savijanje

- Razlikuje univerzalne i specijalne alate za savijanje

- Bira alat u zavisnosti od oblika i dimenzija radnog komada

- Postavlja alat na presu

- Savija limove, cijevi i profile

- Održava mašinu i alat

izvođenje radnih zadataka

i jednostrukog ugaonika

- Savijanje cijevi od čelika, bakra i mesinga

Izvlačenje - Objašnjava proces

obrade izvlačenja - Navodi i objašnjava

alate za izvlačenje - Upoznaje mašine za

izvlačenje i način rukovanja sa njima

- Shvata postupak izvlačenja pomoću alata na presama

- Identifikuje konstruktivne dijelove alata za izvlačenje

- Upoređuje primjenu različitih profila prstenova za izvlačenje

- Vrši izbor alata i mašine

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskih i praktičnih znanja

Kovanje i presovanje - Objašnjava postupak

kovanja i presovanja - Navodi i objašnjava

slobodno kovanje i kovanje u ukovnjima

- Nabraja i opisuje alate za kovanje i presovanje

- Upoznaje se sa mašinama za kovanje

- Upoznaje se sa dodatnom opremom za kovanje i presovanje i higijensko - tehničkom zaštitom

- Shvata proces kovanja.

- Vrši izbor mašine i alata za kovanje

- Izrađuje predmete kovanjem

- Održava mašinu i alat za kovanje

- Shvata proces presovanja

- Vrši izbor alata i pribora za presovanje

- Identifikuje konstruktivne dijelove alata za


Vježbe: - Slobodno kovanje

predmeta jednostavnog oblika

129




presovanje

Struganje - Navodi i objašnjava

vrste mašina i alata za obradu struganjem

- Upoznaje pomoćne pribore za struganje

- Objašnjava pojam mjerodavnih režima obrade kod struganja

- Opisuje postupak rada na strugu

- Shvata i analizira proces struganja

- Odabira mašinu, alat i pribor za struganje

- Priprema i postavlja radne komade

- Izrađuje struganjem predmete jednostavnog oblika

- Pri izradi koristi mjerodavne režime rezanja

- Stiče smisao za preciznost u radu

Vježbe: - Izrada osovinice

struganjem

Rendisanje - Nabraja i objašnjava

mašine i alate za obradu rendisanjem

- Objašnjava korak i brzinu rezanja

- Obrazlaže postupak rada

- Shvata proces rendisanja

- Bira mašinu i alat u zavisnosti od obrade

- Pri izradi koristi mjerodavne režime obrade

- Izrađuje žljebove rendisanjem

- Razvija tačnost i preciznost u radu

Vježbe: - Izrada žlijeba za klin - Obrada profilnih

površina rendisanjem

Bušenje, proširivanje, razvrtanje - Navodi i objašnjava

vrste mašina i alata za obrade bušenja, proširivanja i razvrtanja

- Obrazlaže mjerodavne režime obrade za bušenje, proširivanje i razvrtanje

- Objašnjava postupke bušenja, proširivanja i razvrtanja

- Objašnjava tolerancijka mjerila za kontrolu otvora i rupa

- Shvata procese obrade otvora i rupa

- Razlikuje alate za bušenje, proširivanje i razvrtanje

- Vrši izbor mašine, alata i pribora za bušenje

- Priprema radne komade za bušenje

- Buši, proširuje i razvrće rupe i otvore na bušilicama


- Održava i čisti mašinu, alat i pribor

- Kontroliše prečnike otvora i rupa kontrolnim čepovima

- Stiče smisao za preciznost

- Razvija smisao za red i urednost

Vježbe: - Bušenje, proširivanje

i razvrtanje otvora i rupa na bušilici

- Kontrola prečnika otvora i rupa

Glodanje

130




- Navodi vrste glodanja

- Nabraja i objašnjava mašine i alate za obradu glodanjem

- Navodi pomoćne pribore za pozicioniranje obratka i alata

- Objašnjava mjerodavne režime obrade glodanjem

- Objašnjava postupak glodanja

- Shvata proces glodanja

- Razlikuje vrste glodanja

- Bira mašinu, alat i pribor za glodanje

- Pozicionira i steže radne komade

- Rukuje podeonim aparatom

- Obavlja zahvate glodanja na radnim komadima


- Održava mašinu, alat i pribor

- Stiče smisao za preciznost u radu

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje radnih zadataka

Vježbe: - Izrada predmeta

glodanjem

Brušenje, glačanje - Navodi karakteristike

i oblike alata za brušenje i glačanje

- Nabraja osnovne vrste mašina za brušenje i glačanje

- Objašnjava mjerodavne režime obrade pri brušenju

- Opisuje postupak brušenja i glačanja

- Razlikuje brušenje i glačanje

- Poznaje građu i karakteristike alata za brušenje i glačanje

- Bira mašinu i alat u zavisnosti od površine koja se obrađuje

- Pri izradi koristi mjerodavne režime

- Priprema radne komade za brušenje i glačanje

- Brusi i glača radne komade

- Održava radno mjesto

- Stiče radne navike

Vježbe: - Brušenje ravnih

površina - Brušenje spoljašnjih

cilindričnih površina između šiljaka

- Oštrenje alata na brusilici

Izrada navoja - Nabraja postupke

izrade navoja - Upoznaje noževe za

izradu spoljašnjih i unutrašnjih navoja na strugu

- Objašnjava postupak izrade navoja na strugu

- Upoznaje alat za

- Razlikuje i analizira postupke izrade navoja

- Bira alat za izradu navoja na strugu

- Koristi i uočava uticaj sredstava za hlađenje i podmazivanje na kvalitet navoja

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje radnih zadataka

- Svjestan je značaja kvaliteta proizvoda

Vježbe: - Izrada spoljašnjeg i

unutrašnjeg navoja struganjem

- Izrada unutrašnjeg navoja na bušilici

- Izrada navoja glodanjem

- Izrada navoja brušenjem

131




izradu navoja na bušilici

- Objašnjava postupak izrade navoja na bušilici

- Navodi glodala za izradu navoja

- Objašnjava postupak izrade navoja glodanjem

- Opisuje tocila za izradu navoja

- Objašnjava postupak izrade navoja na brusilici

- Objačnjava mjerila za mjerenje i kontrolu navoja


- Urezuje i narezuje navoje na strugu

- Reže navoj pomoću nareznice

- Poznaje alat za izradu unutrašnjeg navoja na bušilici

- Urezuje navoj pomoću mašinskih ureznika

- Razlikuje glodala za izradu navoja

- Izrađuje navoje glodanjem

- Upoređuje jednoprofilna i višeprofilna tocila za izradu navoja

- Izrađuje navoje brušenjem

- Mjeri spoljašnji, srednji I prečnik jezgra navoja

- Mjeri ugao profila i korak zavojnice

- Mjerenje i kontrola navoja

Mjere zaštite na prugama - Navodi da su dijelovi

kontaktne mreže redovno pod naponom

- Opisuje da je dodir elemenata kontaktne mreže opasan po život

- Objašnjava da se radovi na kontaktnoj mreži izvode sa zaštitnom opremom

- Opisuje mjere zaštite pri radu sa vučnim vozilima i vozovima pri radu

- Objašnjava mjere zaštite u stanicama pri uključenju napona kontaktne








- Posjeta elektrificiranim prugama

132




mreže - Objašnjava mjere

zaštite u stanicama pri isključenju napona kontaktne mreže

133




učenik učenik učenik Upoznavanje – tehničko kolske djelatnosti - Objašnjava

djelokrug tehničko kolske djelatnosti

- Obrazlaže organizaciju tehničke djelatnosti

- Nabraja propise i normative, akte koji regulišu tehničko kolske djelatnosti

- Određuje osobine tehničko kolske djelatnosti

- Analizira organizaciju tehničko kolske djelatnosti

- Predviđa primjenu propisa koji regulišu rad tehničko kolske djelatnosti


- Razvija sposobnost za povezivanje teorije i prakse


- Posjeta tehničko preglednoj stanici

Upoznaje sa sa kapacitetima tehničko kolske djelatnosti - Objašnjava značaj i

zadatak kapaciteta tehničko kolske djelatnosti

- Nabraja kapacitete tehničko kolske djelatnosti

- Obrazlaže potrebu formiranja tehničko kolske pregledne stanice

- Nabraja radove tehničko kolske djelatnosti u preglednoj stanici

- Objašnjava tehnički pregled vučenih vozila

- Objašnjava podmazivanje vučenih vozila sa kliznim ležajima

- Obrazlaže tekuću opravku kola bez otkačivanja

- Objašnjava njegu i snabdijevanje putničkih kola

- Upoznaje predgrijavanje putničkih garnitura

- Nabraja kapacitete tehničko kolske djelatnosti

- Upoznaje se sa kapacitetima

- Procjenjuje potrebu kapaciteta u tehničko kolskoj djelatnosti

- Razlikuje kapacitete - Određuje djelatnost

pregledne stanice - Razlikuje obim radova

tehničko kolske djelatnosti u preglednoj stanici

- Izvodi podmazivanje ležaja

- Analizira tekuću opravku bez otkačivanja kola

- Uočava potrebu snabdijevanja i njege putničkih kola

- Dokazuje potrebu predgrijavanja putničkih garnitura

- Razlikuje kapacitete tehničko kolske djelatnosti

- Analizira rad kapaciteta

- Razlikuje kapacitete za njegu i snabdijevanje putničkih kola

- Određuje osobine postrojenja za njegu i snabdijevanje putničkih kola

- Procjenjuje potrebu pranja, dezinfekcije

- Razvija interesovanja za nova saznanja iz svoje struke





- Posjeta tehničko preglednoj stanici

134




tehničko putničkih stanica

- Nabraja postrojenja za snbdijevanje i njegu putničkih kola

- Opisuje postrojenja za snabdijevanje i njegu putničkih kola

- Objašnjava postupak pranja i dezinfekcije teretnih kola

- Opisuje dezifekciju stanica

teretnih kola

Kvalitet i kontrola rada - Objašnjava postupak

utvrđivanja kvaliteta vučenih vozila u eksploataciji i održavanju

- Obrazlaže postupak kontrole ispravnosti dijelova sklopa na vučnim vozilima

- Definiše kriterijume za utvrđivanje ispravnosti dijelova, sklopova vučenih vozila

- Obrazlaže upotrebu tehničko tehnološke dokumentacije pri utvrđivanju ispravnosti vučenih vozila

- Obrazlaže postupak olistavanja neispravnih vučenih vozila

- Procjenjuje logičnost utvrđivanja kvaliteta rada

- Određuje postupak kontrole kvaliteta

- Upoređuje kriterijume za utvrđivanje ispravnosti dijelova, sklopova učenih vozila

- Procjenjuje kvalitet izvršene opravke dijelova i sklopova

- Uočava potrebu tehničko tehnološke dokumentacije pri kontroli kvaliteta






- Grafički rad : Provjera graničnih mjera ispravnosti sklopva kola

Redovno održavanje kontrolni pregledi - Objašnjava

kontrolne preglede putničkih kola

- Nabraja kontrolne preglede

- Upoznaje se sa dnevnim pregledom putničkih kola

- Upoznaje se sa mjesečnim

- Analizira kontrolne preglede putničkih kola

- Razlikuje kontrolne preglede putničkih kola

- Organizuje dnevni pregled putničkih kola

- Određuje osobine tromjesečnog





135




pregledom putničkih kola

- Upoznaje se sa tromjesečnim pregledom putničkih kola

pregleda putničkih kola

Redovno održavanje – redovne opravke kola - Objašnjava namjenu

redovnih opravki vučenih vozila

- Nabraja vrste redovnih opravki putničkih kola

- Upoznaje se sa ciklusima i rokovima upućivanja putničkih kola u redovnu opravku

- Obrazlaže dozvoljena odstupanja rokova za redovne opravke putničkih kola

- Nabraja vrste redovnih opravki teretnih kola

- Upoznaje se sa ciklusima i rokovima redovnih opravki teretnih kola

- Upoznaje se sa vremenskim rokovima i izvršenjem kontrolnih pregleda teretnih kola

- Analizira redovne opravke vučenih vozila

- Razlikuje redovne opravke putničkih kola

- Računa vremenski period upućivanja putničkih kola u redovnu opravku

- Izrađuje ciklus redovnih opravki putničkih kola

- Razlikuje redovne opravke teretnih kola

- Računa vremenski period upućivanja teretnih kola u redovne opravke

- Izrađuje ciklus redovnih opravki teretnih kola

- Analizira kontrolne preglede


- Razvija sposobnost za povezivanje teorije i prakse




- Redovna opravka vučenih vozila

- Grafički rad : Redovne opravke kola, rokovi,ciklusi i kriterijumi opravke vučenih vozila

Redovno održavanje – stalni nadzor,čišćenje, pranje, dezinfekcija i deratizacija kola - Objašnjava

obavljanje stalnog nadzora pri prijemu u saobraćaj i po završetku saobraćaja

- Upoznaje se sa pranjem i čišćenjem putničkih kola

- Upoznaje se sa ambulantnim čišćenjem putničkih kola

- Dokazuje potrebu stalnog nadzora

- Određuje potrebu pranja i čišćenja putničkih kola

- Razlikuje vrste čišćenja i pranja putničkih kola

- Uočava potrebu održavanja reda i urednosti na putničkim kolima za

- Razvija svijest o očuvanju životne sredine



poštovanja propisa - Navikava se na rad i

urednost

- Snabdijevanje i njega kola

136




- Upoznaje se sa redovnim čišćenjem i pranjem putničkih kola

- Upoznaje se sa temeljnim čišćenjem putničkih kola

- Upoznaje dezinfekciju i deratizaciju putničkih kola

vrijeme vožnje - Analizira redovno

održavanje putničkih kola

- Dokazuje potrebu dezinfekcije i deratizacije putničkih kola

Vanredno održavnje – vanredna opravka kola - Upoznavanje sa

vanrednim opravkama vučenih vozila

- Nabraja vrste vanrednih opravki

- Objašnjava vanredne opravke manjeg obima

- Objašnjava vanredne opravke većeg obima

- Analizira vanredne opravke

- Uočava da obim oštećenja utiče na opravku kola

- Organizuje vanrednu opravku manjeg obima



Upoznaje se sa opravkom osovinskih sklopova, uređaja putničkih i teretnih kola - Obrazlaže

postupkom pregleda utvđivanje neispravnog osovinskog sklopa

- Nabraja moguće oštećenje na osovinskom sklopu

- Objašnjava postupak olistavanja kola sa neispravnim osovinskim sklopom

- Nabraja oštećenja uređaja na vučenim vozilima

- Objašnjava postupak olistavanja kola sa neispravnim uređajima

- Analizira oštećenja osovinskog sklopa

- Razlikuje oštećenja osovinskog sklopa

- Određuje osobine osovinskog sklopa

- Kritički procjenjuje oštećenja na vučenim vozilima

- Određuje postupak olistavanja vučenih vozila na neispravnim osovinskim sklopovima i uređajima



- Razvija odgovornost - Navikava se na

tačnost - Razvija pozitivnu



- Grafički rad: Provjera graničnih mjera osovinskih sklopova

Provjera oštećenja točkova, zagrijanost ležajeva - Nabraja

neispravnosti točkova osovinskog

- Razlikuje neispravnosti točkova osovinskog sklopa




137




sklopa - Upoznaje se sa

postupkom utvrđivanja neispravnosti na točkovima osovinskog sklopa

- Upoznaje se sa mjernim uređajima za utvrđivanje istrošenosti profila točkova osovinskog sklopa i graničnim mjerama

- Upoznaje se sa mjernim uređajima za mjerenje među unutrašnjim čeonim površinama obruča točka i graničnim mjerama

- Obrazlaže utvrđivanje zagrijanosti ležaja

- Upoznaje se sa mogućim uzrocima zagrijavanja ležaja

- Objašnjava moguća oštećenja osovinskih ležaja i predlaže mjere za opravku osovinskog ležaja

- Upoznaje se sa postupkom opravke osovinskog ležaja

- Ispituje odgovarajućom tehnikom i metodom neispravnosti točkova

- Bira odgovorajući postupak mjerenja točkova

- Određuje postupak za utvrđivanje zagrijanosti osovinskog ležaja

- Procjenjuje mogućnost opravke osovinskog ležaja

- Crta osovinski ležaj - Određuje postupak

olistavanja kola sa neispravnim osovinskim sklopom i osovinskim ležajem


- Stiče samopuzdanje i sigurnost

Učešće u izvođenju radova kod tekuće opravke kola - Obrazlaže učešće u

izvođenju tekuće opravke kola bez otkačivanja

- Upoznaje se sa obimom radova i dijelova koje treba zamijeniti u tekućoj opravci kola bez otkačivanja

- Procjenjuje logičnost postupka u izvođenju tekuće opravke bez otkačivanja

- Predviđa obim radova i dijelova koje treba zamijeniti u tekućoj opravci bez otkačivanja kola





138




učenik učenik učenik Upoznavanje sa tehnološkom dokumentacijom tehničko kolske djelatnosti - Obrazlaže namjenu

tehnološke dokumentacije

- Obrazlaže postupke obrade trčeće površine točkova osovinskog sklopa

- Obrazlaže postupak navlačenja obruča

- točkova i uvlačenje sigurnosnog prstena

- Obrazlaže postupak montaže valjkastih ležaja i demontaže

- Analizira tehnološku dokumentaciju

- Procjenjuje logičnost postupka obrade točkova

- Procjenjuje postupak navlačenje obruča točka

- Uočava funkciju ležaja u rad vučnih vozila




Održavanje kola u saobraćaju - Obrazlaže popise za

održavanje kola u saobraćaju

- Objašnjava uputstvo za upotrebu kola i tovarnog pribora

- Objašnjava pravilnik RIC

- Upoznaje se sa sporazumom o naknadi štete u željezničkom saobraćaju

- Obrazlaže primjenu pravilnika RIV

- Upoznaje se sa sporazumom o uvrštavanju kola i kontenera u kolski park

- Upoznaje se sa sporazumom o zajedničkoj upotrebi kola i kontenera i pokrivača

- Obrazlaže način tovarenja i osiguranja kola

- Razlikuje propise za održavanje kola u saobraćaju

- Određuje osobine propisa održavanja kola u saobraćaju

- Uočava primjenu propisa i sporazuma u održavanju kola u saobraćaju

- Procjenjuje nepoštovanje propisa na ekonomske efekte

- Pronalazi primjer nepoštovanja propisa


poštovanja propisa - Razvija pravilan stav

prema zanimanju


Pojedinačni pregled kola prije utovara, rezerva, poslije utovara, oštećenja, vanredni događaji i vanredni pregled - Upoznaje u kojim

slučajevima obavlja - Uočava u kojim

slučajevima se vrši - Razvija odgovornost - Shvata važnost


139




pojedinačni pregled kola

- Objašnjava da se pojedinačni pregled kola vrši na zahtjev staničnog osoblja

- Upoznaje se da sva kola prije utovara moraju biti pregledana

- Upoznaje da sva kola u rezervi moraju biti ispravna

- Nabraja vrste rezervi kola

- Objašnjava da kola poslije utovara moraju biti pregledana,ako je tovar neispravan kola se olistavaju TK listicom

- Objašnjava da kola koja su oštećena moraju imati utvrđen uzrok, oštećenje, krivca i visinu štete i olistati za opravku

- Objašnjava da se za kola koja su oštećena u vanrednom događaju mora sprovesti postupak : utvrđivanje oštećenja,troškovi opravke

- Obrazlaže dalji postupak sa kolima

pojedinačni pregled kola

- Određuje osobine pregleda kola

- Određuje postupak pregleda kola

- Dokazuje da sva kola u rezervi moraju biti ispravna

- Razlikuje vrste rezerve

- Procjenjuje logičnost postupka poslije tovarenja kola

- Procjenjuje posljedice nepravilnog tovarenja kola

- Analizira oštećenje kola poslije utovara

- Pronalazi uzrok oštećenja kola kod tovarenja

- Pronalazi primjere oštećenja kola kod utovara

- Dokazuje uticaj vanrednog događaja na oštećena kola

- Prosuđuje da li su kola uzrok vanrednog događaja

poštovanja propisa - Povezuje uzroke i

posljedice - Stiče samopouzdanje

i sigurnost

- Grafički rad : Pregled kola prije i poslije utovara

Pregled voza u polaznim stanicama - Objašnjava pregled

voza u polaznoj stanici kada je voz sastavljen

- Obrazlaže da svi kvarovi i nedostaci na kolima moraju biti utvrđeni

- Objašnjava da se mora posvetiti

- Određuje postupak pregleda voza

- Rješava problem neispravnosti kola u vozu

- Razvija odgovornost - Stiče samopouzdanje

i sigurnost - Razvija smisao za

rad i urednost


- Grafički rad : Pregled voza u polaznoj stanici

140




posebna pažnja radu vazdušne kočnice i drugim uređajima kod putničkih kola

- Objašnjava da je potpuno ispravan voz otpremljen iz stanice i upisuje u putni list

Pregled kola u usputnim stanicama - Objašnjava da se

pregled voza u usputnim stanicama vrši u obimu koji obezbjeđuje siguran saobraćaj

- Upoznaje da sve neispravnoisti na kolima moraju utvrditi, obrazlaže ako se opravka ne može izvršiti, olistaju se kola i isključuju iz saobraćaja

- Upoznaje da putničke vozove dočekuje na peronu, a pregled vrši sa druge strane voza

- Pojašnjava da pregled vozova vrši u skladu sa poslovnim redom stanice

- Određuje pregled voza u polaznim stanicama

- Određuje postupak pregleda voza

- Uočava nepravilnosti na kolima

- Uočava potrebu pregleda putničkog voza pri ulasku u stanicu

- Provjerava ispravnost kola na vozu u toku vožnje

- Ispravlja greške ako primijeti neispravnost na kolima

- Razvija odgovornost - Stiče samopouzdanje

i sigurnost - Razvija smisao za

rad i urednost


Pregled kola u krajnjim stanicama - Upoznaje da pri

pregledu mora obratiti pažnju na kvarove i nedostatke

- Upoznaje da pri pregledu voza treba vozopratno osoblje

- Objašnjava da je bilo neispravnosti na kočnicama i izvršiće probu kočnica

- Objašnjava da se pregled voza obavi za vrijeme određeno za pregled voza

- Procjenjuje potrebu pregleda kola u krajnjoj stanici

- Organizuje pregled kola u krajnjoj stanici

- Ispravlja greške prouzrokovane neispravnostima na kolima

- Određuje postupak provjere vazdušne kočnice na kolima


poštovanja propisa - Povezuje uzroke i

posljedice

Posjeta željezničkoj stanici

141




Provjera tovarnog profila kola - Objašnjava provjeru

tovarnog profila kola

- Određuje postupak provjere tovarnog profila na kolima



Učešće u pregledu voza u stanici - Upoznaje se sa

postupkom pregleda kola u vozu

- Objašnjava redoslijed radnji na pregledu

- Upoznaje da li su kola propisno zakvačena

- Upoznaje da li su odbojnici ispravni i na propisnoj visini

- Poznaje da li kočnice djejstvuju ispravno

- Upoznaje gdje se uvršatavaju kola u vozu

- Pojašnjava ako tovar na kolima nije pravilno utovaren ili raspoređen treba da se olistaju kola odgovarajućom TK listicom

- Objašnjava da vod električnog grijanja mora biti spojen sa električnim vučnim vozilom

- Upoznaje da li je voz pravilno sastavljen

- Analizira sastav voza - Organizuje pregled

voza - Određuje redoslijed

radnji pri pregledu voza

- Uočava da li je voz pravilno zakvačen i spojen glavnim vazdušnim vodom

- Otkriva neispravnost na kočnim uređajima

- Procjenjuje da li su kola pravilno uvrštena u voz

- Procjenjuje da li je tovar pravilno utovaren

- Provjerava da li je vod električnog grijanja pravilno spojen i uključen na putničkim kolima

- Razvija odgovornost - Razvija sposobnost

opažanja - Razvija smisao za

rad i urednost - Stiče samopouzdanje

i sigurnost


Učešće u provjeri ispravnosti kočnica - Objašnjava učešće u

postupku provjere kočnica na vozu

- Navodi ko vrši probu kočnica

- Obrazlaže vrijeme probe i ispravnosti kočnica

- Objašnjava postupak vršenja provjere

- Analizira sastav voza - Određuje osobine

probe ispravnosti vazdušne kočnice


zapažanja


- Grafički rad : Provjera ispravnosti kočnica na vozu

142




ispravnosti postupka probe kočnica

- Objašnjava upisivanje rezultata probe kočnica u putnom listu

Učešće u provjeri graničnih mjernih sklopova, ispunjavanje tehničko kolskih obrazaca - Upoznaje se sa

graničnim vrijednostima profila tokova vučenih vozila

- Objašnjava postupak mjerenja profila točkova

- Opisuje mjernu odmjerku za profil točka

- Upoznaje se sa graničnim mjerama unutrašnjih čeonih površina točkova na osovini

- Obrazlaže postupak mjerenja uređajima na kolima

- Upoznaje se sa TK obrascima za upisivanje graničnih mjera

- Određuje osobine graničnih mjera profila točkova

- Demonstrira postupak mjerenja profila točkova

- Procjenjuje važnost graničnih mjera unutrašnjih površina točkova na osovinama

- Pronalazi način mjerenja uređaja na kolima

- Obrađuje uređaje za utvrđivanje ispravnosti

- Određuje TK dolumentaciju za upisivanje granične mjere



- Stiče samopuzdanje i sigurnost

Olistavanje kola - Objašnjava da se sva

kola na kojima se utvrdi neispravnost moraju olistati listicom

- Upoznaje da za olistavanje propisane listice definiše oštećenje i dalji postupak sa kolima

- Analizira potrebu olistavanja listicom neispravnih kola

- Uočava prema boji listice da su definisana oštećenja i dalji postupak opravke kola

- Razvija odgovornost - Razvija smisao za

rad i urednost

- Posjeta jedinici tehničko kolske djelatnosti

Vozovi i njihova namjena - Obrazlaže vrste

vozova - Upoznaje podjelu

vozova prema vrsti prevoza

- Objašnja podjelu vozova prema

- Razlikuje vrste vozova

- Određuje podjelu vozova prema prevozu

- Određuje podjelu vozova prema

- Shvata važnost novih saznanja iz svoje struke




- Grafički rad : - Natpisi i oznake

vučenih vozila

143




potrebi saobraćaja - Upoznaje

označavanje vozova - Upoznaje se sa

označavanjem vozova za prevoz putnika

- Upoznaje se sa označavanjem teretnih vozova

- Upoznaje se sa označavanjem pomoćnih vozova

potrebama saobraćaja

- Procjenju logičnost postupka označavanja vozova

- Uočava potrebu označavanja vozova

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Lj. Miletić, Praktična nastava, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd ,2001. - N. Stojanović, Postrojenja tehničko kolske službe, Železnički školski centar

Beograd, Beograd ,1970. - Uputstvo za rad pregledača kola, Preduzeće za zajedničku izdavačku delatnost

DOO Beograd, Beograd, 2006. - Pravilnik o održavanju železničkih vozila, Preduzeće za železničko izdavačku

delatnost DOO Beograd, Beograd, 1995. - Uputstvo o kočenju vozova,Preduzeće za zajedničku izdavačku delatnost DOO

Beograd, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u jedinicama tehničko kolske djelatnosti, kolskim radionicama,

tehničko preglednoj stanici i željezničkoj stanici sa skicama, šemama, vučenim vozilima.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu. - Pismeno, grafički radovi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u



144



Predmet Znanja - Ozvučenje putničkih kola - Grijanje putničkih kola - Klimatizacija putničkih kola - Osvjetljenje putničkih kola

- Električna oprema na vučnim vozilima

- Električna oprema


- Vučena vozila - Vučena vozila

- Upotreba kola - Postupak sa kolima - Propisi o tovarenju

- Upotreba vučenih vozila - Kola - Tovarni pribor - Propisi o tovarenju

- Odredbe o kolima - Sastavljanje vozova - Uvođenje vozova u

saobraćaj


- Sredstva i organizacija saobraćajne službe

- Parametarsko skiciranje - Konstruisanje 3D modela, 3D

sklopova - Izrada tehnološke

dokumentacije

- Tehničko crtanje sa mašinskim elementima

- Modelovanje dijelova - Modelovanje sklopova - Osnovi nacrtne geometrije - Tehničko crtanje - Presjeci mašinskih dijelova - Izrda tehničkih crteža uz

pomoć računara - Mašinski materijali - Mehanika - Opterećenje, naprezanje,

naponi i deformacije - Kočni uređaji i dijelovi

kočnica - Kočnice i kočenje vozila - Vrste kočnica i sastavni

dijelovi - Vučna i vučena vozila - Kočnice i kočenje vozila - Kočnice automatske

produžne kočnice

145

1.3. IZBORNI PREDMETI 1.3.1. STRANI JEZIK II Napomena: Za strani jezik II koriste se Katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedeljno za sve 4 godine. – Predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

146

1.3.2. SAOBRAĆAJNA KULTURA 1. Naziv predmeta: SAOBRAĆAJNA KULTURA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II 72 72 III IV

Ukupno 144 144 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pojmom kulture. - Upoznavanje sa savremenim društvenim zahtjevima u saobraćaju. - Razumijevanje uticaja strukture ličnosti na ponašanje u saobraćaju. - Razumijevanje povezanosti aspekata saobraćajne kulture sa mnogim sferama

života. - Razvijanje profesionalne etike. - Razvijanje odgovornosti, komunikativnosti, humanosti i tolerancije. - Razvijanje sposobnosti za timski rad.

147





Pojam kulture - Objašnjava pojam i

osnovna značenja kulture

- Upoznaje teorije o kulturi

- Objašnjava vezu između kulture i društva

- Objašnjava kulturnu raznovrsnost

- Uočava značaj kulture

- Upoređuje teorije o kulturi

- Uočava vezu kulture i društva

- Razumije značaj kulture

Društveni mehanizam i njegov uticaj na učesnike u saobraćaju - Upoznaje uticaj

opštih društvenih uslova

- Objašnjava međusobni uticaj društvenih uslova i razvoja saobraćaja

- Upoznaje uticaj krize na društveni mehanizam i učesnike u saobraćaju

- Upoznaje uticaj nedostataka u društvenom funkcionisanju na ponašanje učesnika u saobraćaju

- Upoznaje uticaj drugih društvenih uslova na učesnike u saobraćaju

- Objašnjava odnos društva prema zahtjevima koje postavlja savremeni saobraćaj

- Objašnjava odnos između zahtjeva saobraćaja i sposobnosti ljudi da im odgovore

- Upoređuje opšte društvene uslove i njihovu vezu sa saobraćajem

- Uočava negativan uticaj krize na društveni mehanizam i učesnike u saobraćaju

- Upoređuje uticaj društvene dezorganizacije i umanjene efikasnosti društva na ponašanje učesnika u saobraćaju

- Uočava uticaj drugih društvenih uslova na učesnike u saobraćaju

- Upoređuje odnos društva i sposobnosti čovjeka prema zahtjevima savremenog saobraćaja

- Upoređuje zahtjeve saobraćaja i sposobnosti ljudi da im odgovore

- Razumije značaj uticaja društva na učesnike u saobraćaju

- Internet

Struktura ličnosti i njene reakcije u saobraćaju - Nabraja osobine

ličnosti - Upoređuje osobine

ličnosti - Razvija sposobnost

za saradnju

148




- Opisuje mentalne sposobnosti

- Opisuje psihomotorne sposobnosti

- Opisuje senzorne sposobnosti

- Opisuje temperament i osobine temperamenta

- Opisuje karakter - Opisuje tjelesnu

konstituciju - Objašnjava uticaj

strukture ličnosti na ponašanje u saobraćaju

- Razlikuje mentalne, psihomotorne i senzorne sposobnosti

- Upoređuje razliku između temperamenta i karaktera

- Uočava značaj tjelesne konstitucije na ponašanje u saobraćaju

- Razvija svijest o preuzimanju odgovornosti

Osobine ličnosti i ponašnje u saobraćaju

- Upoznaje osobine ličnosti

- Objašnjava ponašanje u saobraćaju u zavisnosti osobina ličnosti

- Upoznaje moralna svojstva ličnosti

- Objašnjava ponašanje vozača u saobraćaju

- Upoređuje osobine ličnosti i njihov uticaj na ponašanje u saobraćaju

- Uočava uticaj morala na ponašanje učesnika u saobraćaju

- Razlikuje modele ponašanja vozača


149




učenik učenik učenik Dinamika ličnosti- uticaj na ponašanje - Upoznaje pojam

dinamike ličnosti - Objašnjava biološke

motive - Objašnjava socijalne

motive - Objašnjava lične i

socijalne stavove - Objašnjava

predrasude - Objašnjava

profesionalne i neprofesionalne interese

- Upoznaje sklonosti i navike

- Objašnjava ponašanje ličnosti u konkretnim saobraćajnim situacijama

- Upoznaje posljedice frustracija

- Objašnjava odbrambene mehanizme protiv posljedica frustracija

- Razlikuje uticaj dinamike ličnosti na ponašanje

- Razlikuje biološke i socijalne motive

- Razlikuje stavove i predrasude i interese

- Uočava značaj sklonosti i navika na ponašanje u saobraćaju

- Uočava značaj prilagođavanja ličnosti situacijama u saobraćaju

- Razlikuje posljedice frustracija od odbrambenih mehanizama ličnosti

- Razvija motivaciju, marljivost i preciznost


Uticaj društvenih uslova na formiranje ljudi kao učesnika u saobraćaju

- Nabraja faktore spoljne sredine koji utiču na formiranje čovjeka

- Upoznaje vezu uzroka saobraćajnih nezgoda i klasnih obilježja

- Upoznaje uticaj porodice na formiranje ljudi

- Upoznaje uticaj kulturnog nivoa sredine i običaja na formiranje ljudi

- Upoznaje uticaj mjera društvene intervencije na formiranje ljudi

- Upoređuje faktore spoljne sredine koji utiču na formiranje čovjeka

- Uočava značaj porodice, kulturnog nivoa sredine i običaja na formiranje ljudi

- Uočava značaj mjera društvene intervencije na formiranje ljudi

- Upoređuje uticaj nepovoljnih društvenih uslova na formiranje ljudi

- Zna socijalno-demografska

- Razvija svijest o preuzimanju odgovornosti

150




- Upoznaje uticaj nepovoljnih društvenih uslova na formiranje ljudi

- Objašnjava vezu između samoubistava i saobraćajnih nezgoda

- Nabraja socijalno-demografska obilježja učesnika u saobraćaju

- Objašnjava uticaj pojedinih obilježja na formiranje ljudi

obilježja učesnika u saobraćaju

- Upoređuje uticaj mjesta rođenja, zanimanja, školske spreme i ostalih obilježja na formiranje ljudi

Povezanost saobraćajne kulture sa drugim sferama života - Objašnjava vezu

saobraćajne kulture sa zaštitom čovjekove okoline

- Upoznaje značaj porodice u razvoju saobraćajne kulture

- Upoznaje uticaj nauke na razvoj saobraćajne kulture

- Upoznaje uticaj škole na razvoj saobraćajne kulture

- Upoređuje uticaj pojedinih sfera društvenog života na saobraćajnu kulturu


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Božović, Kultura, Naučna knjiga, Beograd, 1990. - K. Kilibarda, Moralno-ekološka kultura, Izdavačka kuća ”Draganić”, Beograd,

1998. - M. Ilić, Sociologija kulture i umetnosti, Naučna knjiga, Beograd, 1995. - N. Rot, Opšta psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995. - M. Inić, Bezbednost drumskog saobraćaja, Fakultet tehničkih nauka u Novom

Sadu, Novi Sad, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - LCD projektor - Internet 7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu. - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u toku klasifikacionog perioda. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu.

151

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani sociolog - Diplomirani saobraćajni inženjer



Predmet Znanja - Ponašanje u saobraćaju u

zavisnosti od osobina ličnosti - Poslovna komunikacija - Verbalna i neverbalna

komunikacija

152

1.3.3. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 58 14 72 II III IV

Ukupno 58 14 72 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne

sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

153





Osnovni pojmovi u ekologiji - Definiše pojmove:

ekologija, životna sredina, ekološki faktori

- Ukazuje na međusobnu zavisnost žive i nežive prirode

- Određuje elemente životne sredine

- Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze

- Navikava se da povezuje uzroke i posljedice

Vježbe: - (Terenski rad) - Posmatranje

različitih staništa i zajednica

Ekologija populacije - Definiše pojmove:

populacija i ekološka ravnoteža

- Upoznaje faktore koji određuju strukturu populacije

- Uočava osnovne karakteristike populacije

- Shvata pojam opterećenosti populacije

- Upotrebljava pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost činilaca sredine

Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Definiše pojmove:

producent organske materije, potrošač organske materije, reducent organske materije

- Definiše lanac ishrane

- Analizira na primjeru kompleksnost odnosa u ishrani

- Interpretira kruženje materije i proticanje energije u ekosistemu

- Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide


Vježbe: - Predstavljanje

ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane

Ekosistem - Opisuje kopnene,

vodene i antropogene ekosisteme

- Definiše sukcesije u ekosistemu

- Određuje zajedničke i glavne razlike između ekosistema

- Zaključuje o raznovrsnosti ekosistema kod nas

- Razvija svijest o značaju očuvanja prirodnih ekosistema

154




u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike

- Predviđa posljedice ljudske aktivnosti u životnoj sredini

Zagađivanje vazduha - Upoznaje načine

zagađivanja vazduha i otrovne materije u vazduhu

- Objašnjava uticaj otrovnih materija na živa bića (kisele kiše, ozonske rupe, efekat staklene bašte)

- Određuje uzroke zagađivanja vazduha

- Analizira posljedice previsokih koncentracija otrovnih materija u vazduhu na ekosistem

- Ocjenjuje značaj stalne kontrole kontaminiranosti vazduha

- Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori)

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema

- Film o zagađivanju vazduha

Zagađivanje voda- mora i slatke vode - Definiše izvore i

oblike zagađivanja vode

- Određuje glavne izvore zagađivanja vode i objašnjava posljedice

- Razlikuje metode prečišćavanja

- Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu


Vježbe: - Zaštita okoline

Zagađivanja zemljišta - Opisuje izvore i

oblike zagađivanja zemljišta

- Ukazuju na posljedice savremene intenzivne poljoprivredne proizvodnje

- Interpretira problem prenaseljenosti zemlje


Vježbe: - Zaštita zemljišta

155




Nuklearna energija - Definiše izvore i

oblike radioaktivnog zagađenja

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice

- Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja

- Shvata važnost očuvanja životne sredine

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd.)

Ugrožene biljne i životinjske vrste - Navodi glavne

uzroke izumiranja šuma i istrebljenja nekih životinjskih vrsta

- Analizira značaj šuma i razlog njihovog izumiranja

- Ukazuje na značaj pošumljavanja terena koji su podložni eroziji

- Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu

- Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasleđa za konkretan primjer.

- Navikava se na poštovanje normi i propisa

Vježbe: - Analiziranje

uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta

Mjere za zaštitu životne sredine - Navodi značaj

štednje energije i vode u domaćinstvu i industriji

- Navodi alternativne energetske izvore

- Određuje načine planske upotrebe prirodnih izvora

- Shvata značaj pravilnog odnosa prema pitkoj vodi

- Analizira značaj traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije

- Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini

- Primjenjuje

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine

Vježbe: - Analiza nepovoljnih

uticaja za životnu sredinu

156




propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanović, D.Rožaja, Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za

udžbenike, Beograd, 1998. - I. Savić,V.Terzija ,Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,

Beograd.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Dijaprojektor - Slajdovi - Grafoskop - TV prijemnik - Video- rikorder - Video- kasete 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog - diplomirani inženjer pejzažne arhikteture



- Zagađenje vode, vazduha i zemljišta

- Praktična nastava - Materijali, alati i pribori

157

1.3.4. ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI 1. Naziv predmeta: ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II 72 72 III 72 72 IV

Ukupno 216 216 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značajem željezničkog saobraćaja. - Upoznavanje sa željezničkim saobraćajnim sistemom. - Razumijevanje organizacije željezničkog saobraćaja. - Upoznavanje sa procesom prevoženja. - Sticanje znanja o karakteristikama putničkog željezničkog saobraćaja. - Upoznavanje sa karakteristikama teretnog željezničkog saobraćaja. - Upoznavanje sa problemima održavanja saobraćajnih sredstava. - Poznavanje regulisanja željezničkog saobraćaja. - Razumijevanje povezanosti željezničkog saobraćaja sa turizmom i uticajem na

životnu sredinu. - Razvijanje sposobnosti za timski rad.

158





Uloga i značaj željezničkog saobraćaja - Objašnava ulogu i

značaj željezničkog saobraćaja u razvoju ljudskog društva

- Nabraja faktore za sagledavanje značaja željeznice

- Objašnjava saobraćajno ekonomske karakteristike

- Objašnjava karakteristike razvoja željezničkog saobraćaja

- Objašnjava predmet rada u saobraćaju

- Opisuje sredstva rada u transportu

- Uočava ulogu željeznice u razvoju ljudskog društva

- Uočava ostvareni rad u toku godine (I faktor)

- Upoređuje količine prevezene robe i putnika na željeznici u odnosu na druge grane saobraćaja

- Poznaje vrijednost osnovnih sredstava kojim željeznica obavlja svoju djelatnost (II faktor)

- Planira potreban broj zaposlenih na željeznici

- Upoređuje broj zaposlenih na željeznici sa ukupnim brojem zaposlenih u sektoru saobraćaja

- Uočava usluge i robe koje koristi željeznica

- Shvata saobraćajno ekonomske karakteristike željeznice

- Identifikuje karakteristike razvoja željezničkog saobraćaja


- Filmovi odgovarajućeg sadržaja

Željeznički saobraćaj kao sistem - Objašnjava strukturu

saobraćajnog sistema

- Nabraja i poznaje elemente saobraćajnog sistema

- Opisuje strukturu saobraćajnih sistema

- Opisuje mjesto

- Shvata srukturu saobraćajnog sistema

- Uočava podsisteme željezničkog saobraćajnog sistema

- Razlikuje elemente saobraćajnog sistema

- Razvija snalažljivost i sposobnost za timski rad

- Odgovarajući program za simulaciju saobraćajnih sistema

159




željezničkog saobraćaja u okviru saobraćajnog sistema

- Objašnjava željeznički saobraćajni sistem

- Uočava funkciju saobraćajnog sistema

- Određuje strukturu saobraćajnog sistema

- Određuje elemente željezničkog saobraćajnog sistema

- Uočava podjelu željezničkog saobraćajnog sistema na podsisteme

Razvoj željezničkog saobraćaja - Objašnjava periode

razvoja željezničkog saobraćaja

- Objašnjava usavršavanje transportnog procesa

- Navodi uslove za povećanje brzina vozova i brzine prevoza

- Opisuje primjenu kibernetike i automatizacije u procesu željezničkog saobraćaja

- Objašnjava mogućnosti povećanja kapaciteta na željeznici

- Navodi prednosti i nedostatke povećanju kapaciteta

- Definiše pravac razvoja željezničkog saobraćaja

- Analizira periode razvoja željezničkog saobraćaja

- Uočava usavršavanje transportnog procesa

- Uočava postupak za povećanje brzine vozova i brzine prevoženja

- Određuje primjenu automatizacije i kibernetike u procesu željezničkog saobraćaja

- Predviđa potrebe za izgradnjom novih kolosijeka ili primjenom uvođenje u saobraćaj kola velike nosivosti

- Upoređuje prednosti i nedostatke povećanja kapaciteta

- Razlikuje činioce razvoja željezničkog saobraćaja


- Filmovi odgovarajućeg sadržaja

Principi organizacije saobraćaja i transporta - Nabraja principe

organizacije saobraćaja i transporta

- Objašnjava princip

- Razlikuje principe organizacije saobraćaja i transporta

- Određuje princip

- Razvija preciznost i efikasnost


160




ekonomičnosti puta - Objašnjava princip

ekonomičnosti brzine - Objašnjava princip

snage - Objašnjava princip

organizacije rada - Objašnjava princip

izvršenja posla

ekonomičnosti puta,princip ekonomičnosti brzine i princip snage

- Upotrebljava istraživanje da dođe do optimalnog rješenja

- Planira tehnološki proces rada na željeznici u cilju postizanja optimalnog rješenja

- Poznaje značaj pripreme za optimalno izvršenje transportnog procesa

- Uočava koje se mogu uvesti kontrole u cilju bezbjednog i ispravnog izvršenja transportnog procesa

161




učenik učenik učenik Organizacija željezničkog saobraćaja - Opisuje saobraćajnu

djelatnost - Objašnjava načine

obavljanja saobraćajno- transportnih procesa

- Navodi sredstva i osoblje za izvršenje željezničkog saobraćaja

- Opisuje djelatnost eksploatacije vučnih vozila u vezi sa izvršenjem saobraćaja

- Navodi manevarske poslove

- Opisuje sastavljanje vozova

- Definiše masu voza i kočenje voza

- Objašnjava red vožnje vozova

- Objašnjava operativne poslove

- Navodi postojeća savremena sredstva i način rada na njima

- Određuje karakteristike organizacije željezničkog saobraćaja

- Uočava saobraćajne puteve

- Razlikuje osoblje i saobraćajna sredstva za izvršenje željezničkog saobraćaja

- Identifikuje tehničke i eksploatacione karakteristike saobraćajnih sredstava

- Uočava ulogu vučnih vozila u izvršenju saobraćaja

- Razlikuje manevarske poslove

- Rukuje sa redom vožnje vozova

- Uočava savremena sredstva i mogućnost primjene novih otkrića na prugama u Crnoj Gori


- Razvija analitičnost i pozitivno mišljenje

Vježba: - skicirati zavisnost

proizvodnosti od pojedinih pokazatelja rada

Proces prevoženja - Definiše proces

prevoženja - Nabraja elemente

potpunog ciklusa procesa prevoženja

- Opisuje početno-završne operacije

- Opisuje prevoz robe ili putnika

- Opisuje radnje po završenom prevozu

- Definiše obrt - Definiše transportni

rad saobraćajnog sredstva

- Definiše pojam brzine i nabraja brzine u saobraćaju

- Uočava proces prevoženja i njegove elemente

- Planira operacije potpunog ciklusa procesa prevoženja

- Izračunava količinu prevezene robe

- Izračunava transportni rad

- Analizira ostvareni transportni rad i bolja rješenja

- Izračunava saobraćajnu brzinu

- Izračunava eksploatacionu brzinu

- Razvija preciznost - Razvija inicijativnost - Prilagođava se

različitim uslovima rada


- Odgovarajući program za simulaciju procesa prevoženja

162




- Definiše pojam saobraćajne brzine

- Definiše eksploatacionu brzinu

- Definiše prevoznu brzinu

- Definiše brzinu obrta

- Objašnjava pređeni put vozila

- Objašnjava koeficijent statičkog iskorišćenja nosivosti

- Definiše koeficijent dinamičkog iskorišćenja nosivosti

- Definiše produktivnost rada saobraćajnog sredstva

- Izračunava prevoznu brzinu

- Izračunava pređeni put vozila

- Izračunava pokazatelje pređenog puta

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja pređenog puta

- Izračunava nivo iskorišćenja nosivosti vozila

- Analizira produktivnost rada saobraćajnog procesa

Putnički saobraćaj - Definiše putnički

saobraćaj - Objašnjava

organizacione uslove za prevoz željeznicom

- Objašnjava pojam mobilnosti stanovništva

- Objašnjava pojam prometa putnika

- Objašnjava pojam protoka putnika

- Poznaje sredstva i zahtjeve koje moraju ispunjavati za prevoz putnika

- Objašnjava tarifske propise za prevoz putnika

- Objašnjava način izračunavanja vozne cijene

- Navodi povlastice u putničkom željezničkom saobraćaju

- Objašnjava

- Upoređuje vrste putničkog saobraćaja

- Analizira tokove putnika

- Analizira sredstva i broj prevezenih putnika

- Određuje postupak formiranja cijene prevoza

- Razlikuje povlastice u putničkom željezničkom saobraćaju

- Izračunava pokazatelje rada u putničkom saobraćaju

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja rada vozila

- Upoređuje probleme koji se javljaju prije i tokom prevoza putnika

- Razvija interesovanja za nova saznanja

Vježba: - Popunjavanje i

obrada putnog naloga i tovarnog lista

- Odgovarajući program za simulaciju odvijanja putničkog saobraćaja

163




otpravljanje putnika i prtljaga

Teretni saobraćaj - Definiše teretni

saobraćaj na željeznici

- Objašnjava transportno manipulativne propise

- Navodi dokumentaciju pri prevozu stvari

- Objašnjava poslove koji prethode prijemu stvari na prevoz

- Objašnjava prijem pošiljaka na prevoz

- Objašnjava prevoz pošiljaka

- Objašnjava poslove koji se odnose na izdavanje stvari

- Upoređuje vrste teretnog saobraćaja

- Analizira transportno manipulativne poslove

- Analizira sredstva i količinu prevezenog tereta

- Određuje postupak formiranja cijene prevoza

- Izračunava pokazatelje rada u teretnom saobraćaju

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja rada vozila

- Upoređuje probleme koji se javljaju prije i tokom prevoza tereta


Vježba: - Popunjavanje i

obrada putnog naloga i tovarnog lista

Integralni transport - Definiše integralni

transport na željeznici

- Obrazlaže prednosti i nedostatke integralnog transporta

- Navodi mjesto željeznice u integralnom transportu

- Navodi vezu željeznice sa ostalim vidovima saobraćaja

- Uočava osnovne karakteristike savremenih tehničkih procesa u privredi i saobraćaju

- Interpretira koordinaciju i kooperaciju u transportu

- Upoređuje prednosti i nedostatke integralnog transporta

- Razlikuje tovarne jedinice u sistemu distribucije

- Uočava značaj pakovanja proizvoda u distribuciji i transportu

- Uočava ostale sisteme vezane za primjenu integralnog

- Razvija preciznost - Razvijainicijativnost - Prilagođava se


- Odgovarajući program za simulaciju integralnih saobraćajnih sistema

164




transporta

165




učenik učenik učenik Tehničko održavanje saobraćajnih sredstava - Opisuje istrošenost i

neispravnost mašina i uređaja

- Objašnjava tehnički pregled saobraćajnih sredstava

- Navodi tehnička opsluživanja i opravke

- Razlikuje faktore koji utiču na habanje

- Uočava značaj pravilne upotrebe saobraćajnih sredstava

- Razlikuje tehnička opsluživanja i opravke


- Katalozi prizvođača - Normativi

Regulisanje i bezbjednost saobraćaja - Opisuje pojam

regulisanja saobraćaja na željeznici

- Nabraja faktore od kojih zavisi bezbjednost saobraćaja

- Navodi željezničko osoblje koje reguliše saobraćaj

- Nabraja signale i sredstva regulisanja saobraćaja

- Opisuje obezbjeđenje službenih mjesta i postrojenja

- Razlikuje osoblje koje reguliše saobraćaj

- Uočava uticaj : tehničke ispravnosti, kvaliteta vozila,kvaliteta puteva i osposobljenosti osoblja na bezbjednost saobraćaja

- Razlikuje vidne i čujne signale

- Razlikuje postrojenja u službenim mjestima i na otvorenoj pruzi


- Važeći zakonski akti - Važeći akti u okviru

željezničkog saobraćajnog sistema

Željeznički saobraćaj i turizam - Objašnjava vezu

željezničkog saobraćaj i turizma

- Upoređuje odnos pojedinih vidova saobraćaja i turizma

- Određuje mjesto željezničkog saobraćaja u turističkoj ponudi jedne zemlje i regiona

- Uočava potrebu za uvođenjem sezonskih vozova

- Razvija osjećaj lične odgovornosti prema higijeni i zdravlju

- Reklamno propagandni materijal

Uticaj željezničkog saobraćaja na ekologiju - Objašnjava uticaj

željezničkog saobraćaja na ekologiju

- Poznaje uticaj

- Razlikuje pogonsku energiju koju koriste vučna vozila željezničkog saobraćaja

- Razvija pozitivan stav prema zdravlju kao društvenoj vrijednosti

- Shvata značaj

- Anketa građana

166




željeznice na životnu sredinu

- Upoređuje uticaj željezničkog saobraćaja i drugih vidova saobraćaja na ekologiju

- Određuje koliko elektrifikacija pruga i primjena savremenih tehničkih dostignuća utiče na ekologiju

očuvanja životne sredine

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Milutinović,Osnovi i sistemi saobraćaja,Zavod za novinsko-izdavačku i

propagandnu delatnost na JŽ,Beograd,1987. - S. Eror,N. Zurković ,Osnovi železničkog saobraćaja,Tehnički fakultet Univerziteta

u Novom Sadu ,1983. - V. Milutinović,Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje

tehničar-mašinovođa,Zavod za novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost na JŽ,Beograd,1989.

- M. Lj. Miletić ,Organizacija železničkog saobraćaja za II, III i IV razred železničke tehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd ,1998.

- J. Stanišić ,B. Marković, Organizacija prevoza putnika i robe, Zavod za užbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- Lj. Topenčarević, Organizacija i tehnologija drumskog transporta, Građevinska knjiga, Beograd, 1987.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa odgovarajućim

programima i projektorom ,na željezničkim stanicama i u opremljenom kabinetu za potrebe željezničkog saobraćaja.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer saobraćaja

167



Predmet Znanja - Djelatnost eksploatacije

vučnih vozila


- Manevarski poslovi - Sastavljanje vozova - Red vožnje

168

1.3.5. POSLOVNA KOMUNIKACIJA 1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 52 20 72 III

IV

Ukupno 52 20 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovama teorije komunikacije i razvijanje sopstvenog

komunikacionog stila. - Razumijevanje sebe i drugih i poštovanje razlike među ljudima. - Sticanje samostalnosti u poslovnom komuniciranju i primjena psiholoških znanja

za stvaranje dobrih odnosa sa kolegama i strankama. - Upoznavanje sa vrstama i strukturom poslovnog pisma. - Primjena psiholoških znanja za nenasilno rješavanje konflikata. - Razumijevanje značaja potrebe za sistematizacijom znanja.

169





Komunikacija i teorija komunikacije - Definiše pojam

komunikacije - Navodi vrste

komunikacije (podjele prema vrsti znakova, uspješnosti, složenosti)

- Navodi osnovne elemente komunikacionog procesa

- Poznaje načela funkcionalne komunikacije

- Uočava značaj učenja o procesu komunikacije

- Prepoznaje značaj komunikacije za razvoj pojedinca i društva

- Na primjerima analizira osobine uspješne i neuspješne komunikacije

- Razumije važnost i razvija tehniku slušanja sagovornika

- Stiče uvid u sopstveni komunikacioni stil

- Prepoznaje učenje komunikacionih vještina kao izazov i priliku za sopstveni napredak

- Brainstorming pojma komunikacija i pojmova ne / uspješna komunikacija

- Rad u malim grupama - načela funkcionalne komunikacije

- Vježba slušanja – (rad u parovima)

Aspekti komunikacije - Navodi procenat

učešća različitih aspekata komunikacije u prenošenju poruke

Verbalna - Objašnjava znake

verbalne komunikacije

- Navodi činioce koji doprinose uspješnosti verbalne komunikacije

- Nabraja i objašnjava osobine dobrog kultivisanog govora

- Objašnjava osnovne funkcije retorike

- Poznaje i objašnjava pojmove – cilj govora i argument

Neverbalna - Definiše

neverbalnu komunikaciju

- Nabraja i

- Uviđa značaj svjesnog angažovanja različitih komunikacionih kanala

- Uočava značaj

verbalne komunikacije za lični i društveni napredak

- Poznaje značaj korišćenja pravilnog književnog jezika

- Zna da se pripremi za nastup, govorenje

- Umije da formuliše argumente i cilj govora

- Navodi oblike izlaganja

- Analizira prednosti mogućih oblika izlaganja

- Usvaja i koristi tehnike postavljanja pitanja

- Razvija kritičko mišljenje

- Razvija sposobnost argumentovanog govorenja na različite teme

- Razvija senzibilitet za prepoznavanje neverbalnih znakova i njihovo tumačenje

- Čitanje znamenitih govora

- Vježba:

Formulisanje argumenata i kontraargumenata

- Vježba: Formulisanje pitanja

- Vježba: Debatovanje prema zadatom formatu (2-2) i prema utvrđenim pravilima

- Vježba:

Prepoznavanje poruka i osjećanja izraženih samo neverbalnim znacima

- Analiziranje odnosa među ljudima u odnosu na tjelesne znake (korišćenje slika,

170




objašnjava vrste neverbalne komunikacije

- Navodi zakonitosti u tumačenju neverbalnih znakova

- Uočava značaj stava, izgleda, pogleda sagovornika

- Analizira ulogu i značaj prostornog komuniciranja i neverbalne glasovne komunikacije

slajdova)

Konflikti i nenasilno rješavanje konflikata - Poznaje dinamiku

konflikta i objašnjava uzroke nesporazuma u komunikaciji

- Prepoznaje sopstvena osjećanja i potrebe i njihovu ulogu u dinamici konflikta

- Definiše i

objašnjava predrasude i njihovu ulogu u dinamici konflikta

- Analizira faktore koji utiču na percepciju (doživljaj) i objašnjava relativnost lične percepcije

- Objašnjava važnost prihvatanja različitih percepcija

- Razlikuje skrivena i manifestovana osjećanja i njihovu ulogu u konfliktima

- Prepoznaje predrasude kao logički neosnovane stavove

- Razlikuje nasilno i nenasilno ponašanje

- Koristi tehnike nenasilnog rješavanja konflikata u komunikaciji

- Razlikuje JA-TI rečenice i prepoznaje njihov efekat na komunikaciju

- Gradi stav o konfliktima kao izazovu i prilici za napredovanje u komunikaciji

- Razvija tolerantnost za različite percepcije, osjećanja i reakcije

- Brainstorming – konflikti

- Korišćenje slika za prikaz optičkih iluzija

- Vježba: - »Santa leda«

(manifestovane i skrivene emocije i potrebe)

- Brainstorming – nasilje

- Vježba: JA/TI poruke

Pojam poslovne komunikacije - Definiše poslovnu

komunikaciju i navodi aspekte poslovne komunikacije

- Analizira prednosti i nedostatke pojedinih vrsta pisanih poslovnih sredstava

- Stiče samostalnost u poslovnom komuniciranju

- Vježba – pisanje pisma:

- Žalba direktoru velike firme za loše izvršenu

171




- Upoznaje pojam poslovne kulture i poslovnog bontona

- Navodi vrste i pravila pisane poslovne komunikacije (poslovno pismo – obično i elektronsko, memorandum, faks, poslovni web, poslovni chat, forum)

- Navodi vrste i pravila govorne poslovne komunikacije (sastanak, prezentacija, telefon, video konferencija)

- Navodi vrste i pravila neverbalnog komuniciranja u poslovnom okruženju (glasovne promjene, govor tijela, prostorna komunikacija)

komunikacije - Shodno svrsi

odabira pravo sredstvo komunikacije

- Piše poslovna pisma, e-mailove i šalje faks

- Organizuje, vodi i učestvuje u poslovnom sastanku

- Pravi prezentaciju i predstavlja je

- Na primjerima analizira adekvatno poslovno komuniciranje, poštovanje bontona i poslovne kulture

uslugu - Odgovor kandidatu

da nije dobio posao

- Odobrenje organizaciji za traženo sponzorstvo

- Vježba: - Simulacija

poslovnog sastanka (učenici prave prezentacije, vježbaju organizaciju i vođenje sastanka, slanje neverbalnih poruka)

Poslovna korespodencija - Upoznaje pojam

poslovne korespodencije

- Upoznaje poslovno pismo i njegove elemente

- Opisuje koverat i adresiranje pisanih pošiljki

- Upoznaje kratka

poslovna pisma - Upoznaje vrste i

formu poslovnih pisama u robnom prometu

- Uočava značaj poslovne korespodencije

- Razlikuje obavezne i neobavezne elemente poslovnog pisma i vrši njihovo oblikovanje

- Vrši kovertiranje i adresiranje pošte

- Uočava razloge korišćenja kratkih poslovnih pisama

- Razlikuje vrste i formu poslovnih pisama u robnom


- Razvija timski rad

- Vježba: Oblikuje poslovno pismo

- Vježba:

172




- Navodi obrasce u

robnom prometu

prometu - Uočava razliku

između zaključnice, otpremnice, pretfakture i fakture

Popunjavanje otpremnice

Korespodencija vezana za poštanski saobraćaj - Upoznaje način

slanja dokumenta u poštanskom saobraćaju

- Upoznaje vrste pošiljki

- Upoznaje način ugovaranja poštanskih usluga

- Upoznaje oblike plaćanja poštanskih usluga

- Razlikuje vrste pošiljki sa posebnim uslugama

- Analizira prednosti poštanskih usluga u poslovanju

- Prepoznaje ugovorene obaveze i odgovornosti

- Uočava razlike između različitih oblika plaćanja

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - T. Mandić, Komunikologija – psihologija komunikacije, Clio, Beograd, 2003. - M. Đorđević, Poslovna psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2001. - Ć. Flauer, Vodič kroz biznis komuniciranje, Samostalno izdanje, Beograd, 2003. - N. Rot, Psihologija za II razred gimnazije, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd. - B. Piz, A. Piz, Definitivni vodič kroz govor tela, Mono&Manana, Beograd, 2005. - O. Stanojević, S. Avramović, Ars rhetorica – veština besedništva, JP Službeni list

SCG, Beograd, 2003. - N. Vukosavljević, Priručnik za treninge iz nenasilne razrade konflikata za rad sa

odraslima, Centar za nenasilnu akciju, Sarajevo, 2000. - M. Gajić, Poštanski saobraćaj za I i II razred tehničke PTT škole, Zavod za

udženike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Audio-vizuelna tehnika (kompjuter, video projektor) - Internet 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

173

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani psiholog - Diplomirani pedagog - Diplomirani sociolog 10. Povezanost predmeta


- Načela ponašanja na radnom mjestu

- Disciplina na radnom mjestu

- Praktična nastava - Primjena načela ponašanja i pravila discipline na radnom mjestu

- Verbalna i neverbalna komunikacija

- Preduzetništvo - Komunikacija sa strankama - Poslovna kultura i poslovni

bonton - Ponašanje u saobraćaju u

zavisnosti od osobine ličnosti

- Poslovna komunikacija - Verbalna i neverbalna komunikacija

174

1.3.6. ZAŠTITA NA RADU 1. Naziv predmeta: ZAŠTITA NA RADU 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 144 144 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznaje pojam zaštite na radu. - Upoznaje pravne osnove zaštite na radu. - Upoznaje sa pravima i obavezama u sprovođenju mjera zaštite na radu. - Upoznaje se sa izvorima i uzrocima povreda na radu i štetnosti i mjere zaštite na

radu. - Sticanje znanja o mjerama bezbjednosti na elektrificiranim prugama. - Shvatanje neophodnosti timskog rada. - Sticanje samostalnosti u vršenju radnih zadataka.

175





Uvod u predmet - Objašnjava pojavu i

razvoj zaštite na radu

- Obrazlaže pravne osnove zaštite na radu

- Objašnjava prava i obaveze sa ovlašćenjima i odgovornostima

- Objašnjava prava i dužnosti radnika

- Obrazlaže ulogu sindikalne organizacije

- Objašnjava organizovanje službe na radu

- Obrazlaže nadzor inspekcije rada u primjeni propisa zaštite na radu

- Određuje osobine zaštite na radu u ostvarivanju bezbjednih uslova rada

- Uočava da se primjenom zaštite na radu ostvaruju bolji radni životni uslovi radnika

- Analizira obaveze poslodavca,prava i obaveze radnika

- Uočava nadzor i zadatke inspekcije rada


- Razvija pravilan stav prema novim saznanjima

- Filmovi sa konkretnim primjerima

Izvori opasnosti na radu - Definiše povrede na

radu - Objašnjava izvore

povreda na radu - Obrazlaže uticaj

oruđa za rad kao izvor mehaničkih povreda

- Opisuje kretanje radnika u transportu kao izvor povreda na radu

- Objašnjava uticaj buke i vibracija na ljudski organizam

- Objašnjava djejstvo električne struje na čovjeka

- Upoznaje štetnost zračenja na ljudski organizam

- Objašnjava opasne i štetne materije u proizvodnji,transport

- Uočava izvore opasnosti na radu

- Procjenjuje uticaj izvora opasnosti na čovječji organizam

- Razlikuje izvore opasnosti na radu

- Određuje osobine izvora opasnosti na radu

- Prognozira posljedice izvora opasnosti na radu na čovječji organizam

- Uočava potrebu vođenja evidencije povreda na radu



- Pravilnici - Filmovi sa

konkretnim primjerima

176




u,smještaju i upotrebi na ljudski organizam

- Objašnjava opasnost od požara i eksplozije

- Obrazlaže uticaj zdravstvenih uslova na ljudski organizam

- Upoznaje uticaj industrijske proizvodnje na ljudski organizam

- Objašnjava vođenje evidencije o povredama na radu

Sredstva zaštite na radu - Objašnjava

normativno regulisanje sredstava zaštite na radu

- Opisuje obučavanje radnika iz zaštite na radu

- Obrazlaže upotrebu sredstava za gašenje požara i eksplozije

- Objašnjava sredstva zaštite od djejstva električne struje

- Objašnjava upotrebu sredstava zaštite od mehaničkih povreda

- Obrazlaže sredstva zaštite od uticaja štetnog zračenja

- Obrazlaže sredstva zaštite od uticaja buke i vibracija

- Obrazlaže sredstva zaštite od opasnih materija

- Uočava da su sredstva za zaštitu na radu normativno regulisana

- Planira sredstva zaštite u zavisnosti od izvora opasnosti

- Planira obučavanje radnika iz zaštite na radu i predviđa efekte te obuke

- Analizira upotrebu sredstava zaštite na radu u određenim uslovima




- Sredstva zaštite na radu

Socijalni,humanitarni i ekonomski značaj zaštite na radu - Obrazlaže uticaj

socijalnih uslova na čovjeka

- Objašnjava uticaj raspoloženja radnika na radnu atmosferu

- Uočava uticaj socijalnih faktora na čovječji organizam

- Određuje osobine socijalnih faktora na povrede na radu


- Usvaja načela zdravog života

- Razvija svijest o

177




- Obrazlaže uticaj radne sredine na broj povreda na radu

- Objašnjava humanitarni karakter zaštite na radu

- Objašnjava da humani postupci utiču na raspoloženje čovjeka

- Objašnjava da zaštita na radu predstavlja faktor povećanja radne sposobnosti

- Pronalazi primjere humanih postupaka koji su uticali pozitivno na čovjeka

- Prognozira da primjena zaštite na radu utiče na ekonomske efekte u procesu proizvodnje

potrebi zaštite na radu

Subjektivni i objektivni faktori štetnosti pri radu - Objašnjava

psihofiziološke hipoteze

- Objašnjava prvu hipotezu(slučajno dolazi do povrede)

- Navodi da se povrede dešavaju dvojako

- Obrazlaže da povrede sprečavaju nove povrede

- Opisuje osobine ličnosti ( uticaj na povrede na radu)

- Objašnjava umor - Obrazlaže motivaciju - Obrazlaže

monotoniju - Objašnjava uticaj

nedovoljne profesionalne osposobljenosti

- Obrazlaže uticaj nagrađivanja za rad

- Obrazlaže uticaj bolesti

- Obrazlaže uticaj objektivnih faktora na čovjeka

- Nabraja faktore radne sredine

- Objašnjava uticaj osvjetljenja radnih

- Određuje uticaj subjektivnih faktora na rad

- Uočava kako se događaju povrede na radu

- Razlikuje subjektivne faktore

- Analizira kako subjektivni faktori utiču na povrede na radu

- Određuje osobine objektivnih faktora na radnu sredinu

- Razlikuje objektivne faktore

- Uočava da sigurnost radnika zavisi od uslova u kojima se rad obavlja


- Razvija pozitivan stav prema zdravlju

- Usvaja načela zdravog života

- Shvata važnost povezivanje teorije i prakse


- Obavezna oprema zaštite na radu,predviđena za radno mjesto

178




prostorija - Objašnjava uticaj

mikro klimatskih uslova

- Objašnjava uticaj buke,potresa i vibracija

- Objašnjava uticaj industrijske prašine

- Obrazlaže uticaj otrovnih materijala

- Obrazlaže uticaj štetnih zračenja

Higijensko tehnička oprema - Obrazlaže uticaj

higijenske opreme u stepenu zaštite i radne sposobnosti

- Objašnjava uticaj opasnih zona na čovjeka

- Nabraja higijensku opremu

- Opisuje higijensku opremu

- Obrazlaže sanitetski materijal i pribor za spasavanje

- Obrazlaže uticaj tehničke opreme u zaštiti na radu

- Nabraja tehničku opremu

- Određuje uticaj primjene higijenske i tehničke pri radu na čovječji organizam

- Razlikuje higijensku opremu

- Razlikuje tehničku opremu

- Analizira efekte upotrebe higijensko tehničke opreme na povrede na radu

- Shvata značaj očuvanja životne sredine



- Higijensko tehnička oprema

Sigurnosne mjere pri manipulaciji sa opasnim materijama - Upoznaje sa

planiranim mjerama u cilju zaštite života i rada ljudi

- Obrazlaže podjelu opasnih materija

- Upoznaje sa mjerama obezbjeđenja pri manipulaciji opasnim materijama

- Objašnjava zavisnost primijenjenih sredstava zaštite i vrste opasne

- Uočava opasnosti u manipulaciji opasnim materijama

- Razlikuje manipulacije opasnim materijama

- Određuje primjenu sigurnosnih mjera u manipulacijama opasnim materijama

- Analizira uzroke i posljedice pri manipulaciji opasnim materijama





- Demonstracija sigurnosnih mjera

179




materije pri manipulaciji

- Navodi higijensko tehničku opremu potrebnu za manipulaciju opasnih materija

- Obrazlaže propisane uslove za transport opasnih materija

- Obrazlaže način obilježavanja kola tovarenih opasnim materijama

180




učenik učenik učenik Opšte o električnoj vuči - Objašnjava razvoj

elektrovučnih vozila - Opisuje tipove

elektrovučnih vozila - Objašnjava

elektrovučno vozilo monofazne struje

- Zna razvoj elektrovučnih vozila

- Razlikuje elektrovučna vozila

- Razvija inetresovanje za nova saznanja iz svoje struke

Podjela postrojenja u električnom pogledu - Objašnjava podjelu

postrojenja u električnom pogledu

- Obrazlaže dijelove kontaktne mreže

- Obrazlaže uzemljenje dijelova kontaktne mreže

- Opisuje uzemljenje metalne konstrukcije

- Opisuje neutralne neuzemljene dijelove kontaktne mreže

- Uočava podjelu električnih postrojenja

- Određuje osobine električnih postrojenja

- Uočava konstrukciju i dijelove kontaktne mreže


- Posjeta elektrotehničkoj djelatnosti

Mjere zaštite na elektrificiranim prugama - Navodi da su

dijelovi kontaktne mreže redovno pod naponom

- Opisuje da je dodir elemenata kontaktne mreže opasan po život

- Objašnjava da se radovi na kontaktnoj mreži izvode sa zaštitnom opremom

- Opisuje mjere zaštite pri radu sa vučnim vozilima i vozovima pri radu

- Objašnjava mjere zaštite u stanicama pri uključenju napona kontaktne mreže

- Objašnjava mjere zaštite u stanicama pri isključenju









181




napona kontaktne mreže

Izvori opasnosti od električne struje na kontaktnoj mreži monofaznog sistema 25 kV,50Hz - Navodi da primarna

opasnost potiče od napona

- Obrazlaže izvore opasnosti u kontaktnoj mreži

- Opisuje izazivanje opasnog napona na određenoj udaljenosti

- Obrazlaže gdje se može pojaviti opasan napon

- Objašnjava da u blizini elektrificiranih pruga može doći do električnog udara

- Uočava izvore opasnosti u električnim postrojenjima

- Razlikuje izvore opasnosti

- Određuje izvore opasnosti električnih postrojenja

Sredstva zaštite od napona pri radu na elektrificiranim prugama - Objašnjava upotrebu

sredstava za zaštitu čovjeka od opasnog djejstva od električne energije

- Nabraja vrste zaštitnih sredstava od djelovanja električne energije

- Objašnjava namjenu ličnih sredstava

- Nabraja lična sredstva

- Obrazlaže upotrebu zaštitnih sredstava pri radu

- Nabraja zaštitu sredstava pri radu

- Objašnjava da sva zaštitna sredstva imaju rok trajanja i da su predviđeni rokovi za ispitivanje

- Određuje osobine sredstava zaštite na elektrificiranim prugama

- Razlikuje sredstva zaštite

- Određuje primjenu ličnih sredstava zaštite pri radu na elektrificiranim prugama

- Preporučuje upotrebu zaštitnih sredstava pri radu na elektrificiranim prugama




Motka za uzemljenje KM 25kV,50Hz - Navodi da sa

motkom mogu da - Određuje postupak

za provjeru napona u - Povezuje uzroke i

posljedice - Posjeta

elektrificiranim

182




rukuju samo radnici koji imaju dozvolu za njeno rukovanje

- Objašnjava ispravnost motke za uzemljenje

- Nabraja potrebnu zaštitnu opremu pri korišćenju motke za uzemljenje

- Objašnjava postupak provjere napona u kontaktnoj mreži

- Objašnjava postupak uzemljenja kontaktne mreže

- Objašnjava postupak skidanja motke za uzemljenje kontaktne mreže

- Objašnjava postupak rastavljanja i čuvanja motke za uzemljenje

kontaktnoj mreži - Određuje mjesto

postavljanja motke za uzemljenje

- Određuje osobine motke za uzemljenje

- Određuje zaštitna sredstva pri uzemljenju kontaktne mreže

- Analizira potrebu uzemljenja kontaktne mreže

- Razvija odgovornost prugama - Motka za uzemljenje

Posebne odredbe o mjerama bezbjednosti od električne struje na održavanju kontaktne mreže - Nabraja slučajeve

kad je potrebno isključiti napon u voznom vodu

- Objašnjava postupak pregleda voznog voda pružnim vozilom

- Objašnjava postupak izvođenja radova na kontaktnoj mreži

- Nabraja radnje za obezbjeđenje izvođenja radova na kontaktnoj mreži

- Uočava nedostatke pri vizuelnom pregledu kontaktne mreže

- Razlikuje opasnosti - Obrazlaže primjenu

sigurnosnih mjera pri radu na kontaktnoj mreži



-


Posebne mjere bezbjednosti od električne struje prilikom radova na održavanju pruge i pružnih postrojenja - Objašnjava postupak

opravki elektrificiranih pruga

- Nabraja mjere zaštite pri izvođenju

- Uočava opasnost pri održavanju pruge i pružnih postrojenja na elektrificiranim prugama

- Razvija odgovornost - Povezuje uzroke i

posljedice

- Posjeta građevinskoj djelatnosti na pruzi

183




radova - Nabraja mjere

zaštite gradilišta - Opisuje izradu

detaljnog uputstva za predviđene radove

- Razlikuje opasnosti pri održavanju pruge i pružnih postrojenja

- Određuje potrebu izrade uputstva za predviđene radove

Posebne mjere bezbjednosti od električne struje prilikom radova na održavanju signalno sigurnosnih uređaja - Objašnjava potrebu

trajne zaštite signalno sigurnosnih uređaja

- Objašnjava obilježavanje sgnalnih uređaja

- Određuje posebne mjera bezbjednosti pri održavanju signalno- sigurnosnih uređaja

- Razlikuje opasnosti




Posebne mjere bezbjednosti pri opravci željezničkih vozila

- Objašnjava postupak zaštite kada se vrši opravka kola na elektrificiranim prugama

- Nabraja mjere bezbjednosti

- Opisuje mjere bezbjednosti

- Uočava opasnosti pri opravci željezničkih vozila

- Razlikuje opasnosti

- Razvija odgovornost - Povezuje uzroke i

posljedice


Pružanje prve pomoći unesrećenom od električne struje - Opisuje obaveze

radnika i drugih lica pri pružanju pomoći povrijeđenom

- Opisuje odvajanje unesrećenog od dijelova pod naponom

- Opisuje postupak daljeg pružanja pomoći unesrećenom

- Opisuje postupak vraćanja unesrećenog iz besvjesnog stanja do dolaska ljekara

- Podređuje postupke pri pružanju pomoći unesrećenom

- Uočava posljedice ako se ne postupi po propisima

- Razvija pravilan stav prema očuvanju zdravlja


Pravilnici u vezi zaštite od električne struje na elektrificiranim prugama 25kV,50Hz - Poznaje pravilnike

koji regulišu zaštitu od električne struje na elektrificiranim

- Razlikuje pravilnike za zaštitu na elektrificiranim prugama

- Uviđa vezu teorije i prakse

- Razvija svijest o potrebi zaštite na

- Pravilnici - Zakonski akti

184




prugama 25kv,50Hz - Objašnjava postupak

zaštite od električne struje na elektrificiranim prugama 25kv,50 Hz

- Upoređuje propise za zaštitu na elektrificiranim prugama

radu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Kostadinović,Ž. Jovanović,D. Stojanović,Zaštita na radu u železničkom

saobraćaju,Zavod za novinsko – izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,Nemanjina 6, Beograd ,1989.

- V.S. Matić, Električna kontaktna mreža i dalekovodi,Beograd, 1983. - Uputstvo o merama bezbednosti od električne struje na elektrificiranim prugama

JŽ,Preduzeće za železničko – novinsku delatnost DOO Beograd ,1995 . - Uputstvo za obavljanje poslova na prugama JŽ,Elektrificiranom monofaznom

sistemu 25kv,50 Hz,Zavod za novinsko- izdavačku delatnost JŽ Beograd,1989. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom računarom sa multimedijskim

paketom i projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer - Diplomirani inženjer zaštite na radu - Diplomirani elektroinženjer - Diplomirani inženjer saobraćaja 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Jednosmjerna struja - Naizmjenična struja - Električne instalacije

- Osnovi elektrotehnike - Elektrotehnika

- Električna postrojenja - Pruge i pružna postrojenja

- Stabilna postrojenja - Kontaktna mreža

- Pantograf - Glavni prekidač - Sistem uzemljenje električnih - vozila

- Električni uređaji na vučnim vozilima

- Vučna vozila

186

1.3.7. PUTNIČKA KOLA 1. Naziv predmeta: PUTNIČKA KOLA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 72 72 IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o glavnim tehničkim karakteristikama putničkih kola. - Shvatanje značaja,mjesta i uloge putničkih kola u sistemu željezničkog

transporta. - Proširivanje znanja o osnovnim pojmovima iz oblasti poznavanja putničkih

kola,čime se stvara osnova za olakšano savlađivanje programa iz drugih stručnih predmeta.

- Proširivanje znanja o raznim vrstama i tipovima putničkih kola u željezničkom transportu.

- Postizanje funkcionalnih znanja i vještina koje će rezultirati potrebnim kompetencijama za obavljanje poslova iz domena tehničara tehničko kolske djelatnosti.

- Poznavanje međunarodnih i nacionalnih propisa kojima je regulisana oblast gradnje i eksploatacije putničkih kola.


- Razvijanje radnih navika(sistematičnost,tačnost i dosljednost). - Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje. - Razumijevanje neophodnosti pravilnog korišćenja stručne literature.

187






razvoj putničkih kola kod nas i u svijetu

- Navodi vrste

kolosijeka, osovinskog opterećenja,granice tovarenja i vrste profila(gabarita)

- Određuje potrebu za razvojem željezničkog transporta

- Uočava tok razvoja putničkih kola

- Određuje kategorizaciju

- pruga prema osovinskom opterećenju i opterećenju po dužnom metru

- Razlikuje međunarodni kinematički profil i osnovni kinematički profil bivše JŽ



Razvoj putničkih kola - Upoznaje savremene

tendencije u razvoju putničkog saobraćaja kod nas i u svijetu

- Navodi osnovni

pravac razvoja putničkih kola na povećanju komfora,brzine i ekonomičnosti prevoza putnika

- Uočava da je u zemljama Evropske unije putnički saobraćaj organizovan sa putničkim kolima za velike brzine(200 km/h) i elektromotornim vozovima za brzine veće od 200 km/h zbog postizanja veće konkurentnosti sa ostalim vidovima prevoza putnika

- Predviđa rekonstrukcije i modifikacije pojedinih tipova i serija putničkih kola u nove tipove i serije kola radi veće konkurentnosti sa ostalim vidovima prevoza putnika


- Filmovi - Reklamni video - Štampani materijal

188




- Uočava da savremena vagonogradnja zahtijeva primjenu novih tehnoloških postupaka u proizvodnji putničkih kola sa korišćenjem materijala koji

- imaju veću krutost, a istovremeno smanjuju težinu putničkih kola što smanjuje troškove eksploatacije

- Analizira ograničenje u razvoju putničkih kola sa aspekta brzine i klasične vuče i prelaska na razvoj elektromotornih i dizelmotornih vozova za velike brzine (veće od 200 km/h) - Uočava uslove na tržištu proizvodnje novih putničkih kola i fabrike putničkih kola u okruženju i svijetu

Namjena putničkih kola - Poznaje osnovnu

namjenu putničkih kola

- Nabraja osnovne

tipove putničkih kola prema svojoj namjeni

- Upoznaje strukturu i

tipove putničkih kola vlasništvo ŽPCG AD-Podgorica i njihovu namjenu u prevozu putnika na domaćem tržištu i na tržištima

- Pravi podjelu putničkih kola prema namjeni

- Određuje osnovne tehničke karakteristike putničkih kola prema njihovoj namjeni(seriji i podseriji) saglasno objavi UIC 438-1

- Izražava strukturu inventarskog parka putničkih kola vlasništvo ŽPCG AD-Podgorica i njihov



189




iz okruženja i šire

položaj na tržištu prevoza putnika

- Uočava disproporciju između raspoloživih putničkih kola vlasništvo ŽPCG AD-Podgorica i nedostatka određenih serija i podserija putničkih kola koja su posljedica naslijeđenih problema iz perioda bivše JŽ

Putnička kola - Poznaje konstrukciju pojedinih tipova putničkih kola - Razlikuje osnovne objave UIC koji regulišu oblast gradnje putničkih kola

- Uočava tehnički opis i konstrukciju pojedinih serija i podserija putničkih kola - Uočava da se u pogledu saobraćaja putnička kola po važećim propisima UIC-a grade za tri režima saobraćaja (režim do 120 km/h,režim saobraćaja do 160 km/h i režim saobraćaja većem od 160 km/h) - Izražava osnovne odredbe objava UIC koje definišu uslove gradnje putničkih kola(UIC 567, 567-1 za kola tipa X i Y,567-2 za kola tipa Z,565-1 za kola za spavanje,565-2 za restoran kola i 565-3 za kola prilagođena za prevoz invalida u kolicima )




Sastavni dijelovi i uređaji putničkih kola - Poznaje osnovne - Uočava osnovne - Razvija sposobnost - Katalog proizvođača

190




konstrukcione grupe kod putničkih kola - Poznaje ulogu i zadatak pomoćnih uređaja putničkih kola - Poznaje sastavne dijelove uređaja putničih kola i njihovu konstrukciju

tehničke karakteristike i konstrukciju svih sastavnih dijelova putničkih kola - Identifikuje značaj pomoćnih uređaja za povećan komfor i bezbjednost prevoza putnika - Razlikuje vrste

uređaja u zavisnosti od tipa putničkih kola

- Određuje osnovne tipove grijanja na putničkim kolima

- Uočava osnovne elemente sistema električnog osvjetljenja putničkih kola

- Uočava osnovne elemente sistema sanitarnih uređaja putničkih kola

- Uočava zatvoreni sistem toaleta

- Određuje osnove sistema za daljinsko upravljanje i prenos informacija na putničkim kolima

opažanja - Razvija pozitivan

stav prema zanimanju

putničkih kola

Obilježavanje putničkih kola - Poznaje oznake i

natpise na putničkim kolima

- Zna značaj oznaka i natpisa na putničkim kolima u domaćem i međunarodnom saobraćaju

- Poznaje slovne i brojčane oznake na putničkim kolima

- Poznaje vrste spoljnih natpisa i oznaka na putničkim kolima

- Razvija preciznost - Navikava se na

pridržavanje propisa


Savremena putnička kola - Upoznaje se sa

tipovima savremenih - Razlikuje tipove i

serije savremenih - Razvija pravilan

odnos prema - Filmovi - Reklamni video i

191




putničkih kola

teretnih kola za brzine od 200 km/h

- Upoređuje osnovne tehničke karakteristike savremenih putničkih kola(tip obrtnog postolja, vrsta kočnice)

- Razlikuje koje su osnovne konstruktivne razlike putničkih kola za brzine od 200 km/h u odnosu na putnička kola za brzine od 160 km/h

zanimanju štampani materijal

Uvođenje putničkog saobraćaja na prugama Crne Gore - Upoznaje se sa

istorijom gradnje prvih željezničkih pruga u Crnoj Gori

- Poznaje osnovne karakteristike prvih pruga u Crnoj Gori i voznih sredstava koja su korišćena u željezničkom saobraćaju

- Uočava kada su izgrađene prve pruge u prostoru sadašnje Crne Gore

- Interpretira kada je uveden putnički saobraćaj

na prugama na sadašnjem prostoru Crne Gore, odnosno u staroj Crnoj Gori - Određuje osnovne tehničke karakteristike putničkih vagona koji su korišćeni u putničkom saobraćaju


- Posjeta muzeju željeznice

Putnička kola za velike brzine - Upoznaje se sa podjelom unificiranih putničkih kola tipa Z za međunarodni saobraćaj - Poznaje osnovne

- Razlikuje podjelu putničkih kola tipa Z na unificirana kola tipa Z1(klimatizirana kola za brzine do 200 km/h) i unificirana putnička kola tipa Z2(za brzine do 160 km/h)

- Razlikuje osnovne tehničke karakteristike


- Razvija sposobnost povezivanja teorije i praktičnih znanja

- Internet - Reklamni video i

štampani materijal - Katalozi sa tehničkim

karakteristikama

192




tehničke karakteristike unificiranih putničkih kola za međunarodni saobraćaj tipa Z2 - Poznaje osnovnu opremu i uređaje ugrađenu na kolima za velike brzine

unificiranih putničkih kola tipa

Z2 serije A i B(kola sa odjeljcima) i serija At i Bt(kola sa velikim odjeljkom) - Određuje osnovnu opremu koja se ugrađuje u kola tipaZ2(statički pretvarač,klima uređaj,zatvoreni sistem toaleta, izbačno klizna vrata,sistem dijagnostike rada vitalnih sistema kola,zaptivanje prozora i svih prostora u unutrašnjosti kola) i probleme zaptivenosti unutrašnjosti kola zbog velikog aerodinamičkog otpora i stvaranja podpritiska, posebno u tunelima i prilikom mimoilaženja dva voza koji se kreću velikim brzinama - Uočava izvještaje ORE-a i ERRI-a o problemima povećanja brzine eksploatacije putničkih kola brzinama većih od 200km/h (aerodinamički otpori i prenos vučne sile) i prelaska na razvoj putničkog saobraćaja (povećanje brzine preko 200 km/h)

193




- Navodi glavne proizvođače putničkih kola za velike brzine u okruženju i Evropi - Ilustruje prednosti putničkih kola za velike brzine i njihovu konkurentnost u prevozu putnika na rastojanju od 700- 800 km(IC vozovi) u odnosu na druge vidove prevoza putnika

sa elektromotornim i dizelmotornim vozovima(EC vozovi) - Izražava države u kojima se proizvode putnička kola za velike brzine i fabrike koje su proizvodile ili proizvode putnička kola za velike brzine - Uočava da su IC

vozovi u zemljama Evropske unije obezbijedili konkurentnost u prevozu putnika na srednjim rastojanjima u odnosu na drumski i vazdušni saobraćaj


udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,1996. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom,

objavama UIC-a iz oblasti putničkih kola,pravilnicima i uputstvima iz oblasti održavanja i eksploatacije putničkih kola, monografijama iz istorije crnogorskih željeznica,slikama ili slajdovima sa grafoskopa.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer

195



Predmet Znanja - Vrste i tipovi kočnica na

željezničkim vozilima


- Električna oprema i uređaji na putničkim kolima





- Putnička vučena vozila - Upotreba vučenih vozila - Putnička vučena vozila – pojam i namjena

196

1.3.8. OSNOVI AUTOMATIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVI AUTOMATIKE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje i razumijevanje automatizacije. - Upoznavanje osnovnih pojmova sistema automatizacije. - Usvajanje znanja upravljanja mehaničkim sistemima. - Raspoznavanje sistema automatizacije. - Upoznaje se sa radom automatskih sistema na željeznici. - Razvijanje osjećanja odgovornosti i preciznosti u radu,ovladavanje stručnom

terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci. - Razvijanje osjećanja poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.

197





Uvod u automatizaciju i robotiku - Uvod u predmet - Opisuje razvoj

automatizacije i robotike

- Uočava značaj automatizacije i robotike u proizvodnji

- Razvija logično razmišljanje

Fleksibilna automatizacija - Objašnjava osnovne

pojmove u fleksibilnoj automatizaciji

- Opisuje fleksibilne proizvodne ćelije

- Objašnjava proizvodnu liniju

- Definiše fleksibilni proizvodni sistem

- Objašnjava računarski integrisanu proizvodnju

- Opisuje kontrolu proizvodnje

- Ocjenjuje ulogu fleksibilne automatizacije u proizvodnom sistemu

- Proučava ulogu fleksibilne ćelije proizvodne linije,prizvodnog sistema i računske podrške u proizvodnom lancu

- Razvija analičko mišljenje

- Skice i šeme

Automatizacija mehaničkih sistema - Definiše elemente

teorije mehanizama - Objašnjava

funkcionalno kretanje

- Prepoznaje mehaničke sisteme

- Određuje ulogu funkcionalnog kretanja kinematičkog lanca

- Razvija smisao za tačnost

- Skice i šeme

Pogonski sistemi - Objašnjava

pokretanje mehaničkih sistema djelovanjem pogonskih motora

- Nabraja pogonske sisteme

- Opisuje elektromotore jednosmjerne struje

- Opisuje motore naizmjenične struje

- Objašnjava hidraulični pogon

- Prepoznaje vrste pogonskih sistema u pokretanju mehaničkih sistema


- Simulacija rada pogonskih sistema

198




Prenos pogonskih momenata - Obrazlaže prenos

pogonskog momenta i konstrukciju ose pomjeranja

- Opisuje način postavljanja elektromotora

- Nabraja sisteme za prenos snage

- Obrazlaže elemente sistema za prenos snage

- Definiše ulogu reduktora u regulaciji brzine i momenta

- Navodi praktična razmatranja o sistemu za prenos snage

- Opisuje način postavljanja hidrauličkih komponenti

- Opisuje statičko uravnoteženje robota

- Opisuje uležištenje za konstrukciju ose pomjeranja

- Proučava elemente i sklopove koji učestvuju u prenosu pogonskog momenta sa odgovarajućim kinematičkim parovima

- Razvija smisao za produktivnost


Senzori i senzorski sistemi - Definiše osnovne

principe primjene senzora i senzornih sistema

- Opisuje senzore položaja i brzine ose pomjeranja

- Obrazlaže senzore dodira i sile

- Definiše senzore blizine i rastojanja

- Prepoznaje princip automatskog upravljanja električnim sistemima za mjerenje izlaznih veličina

- Razlikuje mjerne uređaje koji se nazivaju senzorima


- Video zapis rada senzora

Vizuelni sistemi - Opšta razmatranja i

primjena vizuelnih sistema

- Demonstrira dobijanje slike

- Prepoznaje vizuelni sistem za dobijanje informacija za analizu dobijenih podataka

- Razvija odgovornost - Video nadzor

199




- Ilustruje obradu i analizu slike

Upravljanje mehaničkim sistemima - Osnovna

razmatranaja i hijerarhija upravljanja

- Opisuje upravljanje pomoću programiranog automata

- Opisuje upravljanje pomoću servosistema(princip povratne sprege)

- Objašnjava servo motor jednosmjerne struje,analogni pristup upravljanju

- Objašnjava servo motor jednosmjerne struje,digitalni pristup upravljanju

- Objašnjava hidraulični servo pogon

- Proučava upravljačku jedinicu ( određeni elektronski blok) koji prima informacije na osnovu koje se formira upravljanje

- Razlikuje sisteme upravljanja

- Razvija snalažljivost i odgovornosti

- Simulacija upravljanja mehaničkim sistemima

200




učenik učenik učenik Mehanizacija i automatizacija osnovnih procesa u stanicama - Objašnjava primjenu

savremenih sredstava i mehanizacije procesa stanice

- Upoznaje se sa radom ranžirne stanice u rasformiravanju i formiranju vozova

- Opisuje organizacionu šemu ranžirne stanice

- Nabraja postojanje mehanizacije i automatizacije

- Opisuje tehnologiju rada u ranžirnoj stanici

- Opisuje centralizovano formiranje puteva vožnje na osnovu plana formiranja i rasformiravanja vozova

- Određuje uređaje za utvrđivanje mase i otpora kola

- Obrazlaže uređaje za određivanje brzine kola

- Opisuje elektronske računske mašine za određivanje izlazne brzine kao stepena kočenja kolosiječne kočnice

- Definiše uređaje za proračun elemenata pri kretanju kola kroz kolosiječnu kočnicu


- Određuje ulogu unapređenja tehnologije ranžirne stanice pri formiranju i rasformiravanju vozova

- Analizira organizaciju rada ranžirne stanice

- Određuje parametre kola potrebne za rad kolosiječne kočnice

- Rukuje sa kolosiječnom kočnicom

- Analizira parametre prolaza kola preko kolosiječne kočnice do otpreme kola na određeni kolosijek

- Razvija pozitivan stav prema kvalitetu rada i ispunjavanju radne obaveze

- Razvija preciznost - Prilagođava se


- Izvođenje stručne ekskurzije

Automatski pružni blok za regulisanje kretanja uzastopnih vozova - Objašnjava namjenu

automatskog pružnog bloka

- Opisuje prostorni

- Uočava ulogu signalno- sigurnosnih uređaja na očuvanju bezbjednosti

- Shvata značaj bezbjednosti saobraćaja

- Razvija sposobnost


201




odsjek koji je podijeljen sa signalima automatskog pružnog bloka

- Objašnjava signalne pojmove automatskog pružnog bloka koji se koriste za signalizaciju kretanja voza

- Opisuje princip rada automatskog pružnog bloka

saobraćaja - Analizira rad

signalno- sigurnosnih uređaja u povećanju propusne moći pruge

za saradnju - Razvija odgovornost

Telekomanda za daljinsko upravljanje saobraćajem - Objašnjava namjenu

telekomande za daljinsko upravljanje saobraćaja

- Nabraja postrojenja za rad telekomande

- Opisuje princip rada telekomande

- Analizira rad signalno- sigurnosnih uređaja u povećanju propusne moći pruge


Automatski uređaji za osiguranje pružnih prelaza - Objašnjava namjenu

automatskih uređaja za osiguranje putnih prijelaza

- Nabraja postrojenja automatskih uređaja za osiguranje putnih prelaza

- Opisuje princip rada automatskog osiguranja putnih prelaza

- Uočava ulogu signalno- sigurnosnih uređaja na putnom prelazu

- Prepoznaje signalno- sigurnosni uređaj u očuvanju ljudskih i materijalnih dobara i bezbjednosti saobraćaja

- Shvata značaj bezbjednosti saobraćaja

- Razvija sposobnost za saradnju


- Posjeta zaštićenom putnom prelazu

Autostop uređaj - Objašnjava namjenu

autostop uređaja u zaustavljanju vozova

- Nabraja dijelove i sklopove autostop uređaja

- Opisuje princip rada autostop uređaja u zaustavljanju vozova

- Uočava ulogu čovjeka u bezbjednosti saobraćaja

- Analizira ulogu autostop uređaja u očuvanju bezbjednosti saobraćaja


- Električno vozilo

Uređaji za automatsko regulisanje rada vučnih vozila - Objašnjava namjenu - Prepoznaje uređaje - Razvija pozitivnu - Posjeta jedinici vuče

202




određenih uređaja za regulisanje rada vučnih vozila

- Nabraja uređaje za automatsko regulisanje rada vučnog vozila

- Opisuje regulaciju rada kompresora u procesu proizvodnje sabijenog vazduha na vučnim vozilima

- Objašnjava namjenu regulatora snage i regulatora za regulisanje pobude glavnog generatora na dizel lokomotivama

- Opisuje regulator snage dizel motora

- Opisuje regulator opterećenja za regulisanje pobude glavnog generatora

- Objašnjava namjenu sistema podmazivanja obruča točkova osovinskog sklopa

- Opisuje princip rada sistema za podmazivanje obruča točkova osovinskog sklopa

za automatsko regulisanje rada vučnih vozila

- Skicira uređaje za automatsko regulisanje

- Uočava princip rada automatskih uređaja za regulisanje rada vučnih vozila

- Ocjenjuje rad vučnih vozila u povećanju pouzdanosti i smanjuje troškove održavanja vučnih vozila


- Razvija sposobnost ekonomičnosti

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Potkonjak,Elementi automatizacije i robotike za treći razred,Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 1993. - M. Buđan ,M.Milićević,V. Potkonjak,Automatizacija proizvodnje za četvrti razred

mašinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2001. - M. Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja,Saobraćajni fakultet Univerziteta u

Beogradu ,Beograd, 1990 . - P. Kovačević,Eksploatacija železnica,knjiga I,Zavod za novinsko – izdavačku i

propagandnu delatnost JŽ- Beograd ,1988.

203

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa računarom i multimedijskim

paketom,softverom za prikaz različitih skica i šema u elektrotehnici i elektronici, uzorcima različitih elektronskih komponenti .

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismeno, najmanje jedna pismena vježba u polugodištu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer mašinstva - Diplomirani inženjer elektrotehnike 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Elektrostatika - Jednosmjerna struja - Naiznjenična struja - Provodnici - Poluprovodnici - Pojačavači

- Osnovi elektrotehnike - Elektro-hidraulika

- Prenos snage - Mehanički sistemi

- Tehnička mehanika - Kinematika

- Signali - Stanična postrojenja - Međustanična rastojanja


- Signalno- sigurnosni uređaji

204

1.3.9. TEHNIČKI SISTEMI ŽELJEZNICE 1. Naziv predmeta: TEHNIČKI SISTEMI ŽELJEZNICE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa tehničko tehnološkim sistemima u željezničkom saobraćaju. - Upoznavanje sa transportnim kapacitetom . - Upoznavanje sa stanicom u prevozu stvari i putnika. - Osposobljavanje za izračunavanje transportnih kapaciteta u povećanju

produktivnosti. - Upoznavanje sa integralnim sredstvima.

205





Tehničko tehnološke karakteristike željezničkog saobraćaja - Objašnjava da za

organizaciju i izvršenje željezničkog saobraćaja moraju da raspolažu odgovarajućim tehnološkim sredstvima

- Podjela tehnoloških sredstava : nepokretna i pokretna sredstva

- Obrazlaže da su svi elementi tehničkog sistema međusobno usko povezani i stoje u određenoj međusobnoj zavisnosti

- Obrazlaže da je pruga sa svojim pružnm postrojenjima osnovni put za odvijanje željezničkog saobraćaja

- Obrazlaže da se vučno vozilo kreće prugom u cilju izvršenja prevoza putnika ili stvari na određenom rastojanju

- Obrazlaže da se sva kretanja na željeznici moraju odvijati sigurno, bezbjedno, uredno i racionalno

- Objašnjava da se organizacija željezničkog saobraćaja, postojećim sredstvima i

- Procjenjuje logičnost postupka, da za odvijanje željezničkog saobraćaja, moraju raspolagati sa odgovarajučim sredstvima

- Raščlanjenje tehničkih sredstava

- Uočava povezanost tehničkih sistema

- Određuje osobine pruge

- Uočava da se vučna vozila upotrebljavaju za prevoz stvari i putnika

- Zaključuje da se kretanja na željeznici moraju odvijati bezbjedno

- Analizira organizaciju željezničkog saobraćaja

- Kritički procjenjuje prevoz stvari i putnika u željezničkom saobraćaju



zapažanja - Razvija sposobnost



- Tehnički sistemi željeznice

206




ljudima, obavlja u jedinicama za izvršenje željezničkog saobraćaja

Tehnička struktura transportnih kapaciteta u željezničkom saobraćaju - Objašnjava namjenu

transportnih kapaciteta u prevozu stvari i ljudi

- Nabraja strukturu transportnih kapaciteta

- Objašnjava namjenu teretnih kola u prevozu stvari

- Obrazlaže vrstu i tipove teretnih kola

- Obrazlaže obilježavanje teretnih kola

- Objašnjava potrebu evidencije zajedničkog korišćenja i utvrđivanja rada teretnog kolskog parka

- Obrazlaže strukturu teretnih kolskih parkova

- Objašnjava namjenu putničkih kola

- Objašnjava vrstu putničkih kola

- Obrazlaže tehničke karakteristike putničkih kola

- Objašnjava eksploataciju putničkih kola

- Objašnjava namjenu vučnih vozila

- Obrazlaže podjelu vučnih vozila

- Obrazlaže podjelu motornih vozila

- Obrazlaže podjelu vučnih vozila prema vrsti pogonske

- Razlikuje transportne kapacitete

- Određuje upotrebu teretnih kola u prevozu stvari

- Dokazuje opravdanost obilježavanja putničkih kola

- Bira odgovarajuće postupke o evidentiranju rada putničkih kola

- Određuje upotrebu putničkih kola

- Razlikuje vrstu putničkih kola Pronalazi primjere upotrebe putničkih kola prema tehničkim karakteristikama

- Bira odgovarajuče postupke o evidenciji putničkih kola

- Analizira potrebu vučnih vozila u prevozu stvari i putnika u željezničkom saobračaju

- Razlikuje podjelu vučnih vozila prema pogonskoj energiji

- Uočava podjelu vučnih vozila prema masi voza

- Uočava podjelu dizel vučnih vozila prema prenosu snage

- Uočava podjelu električnih vozila



- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanjima


- Transportni kapaciteti

207




energije - Obrazlaže podjelu

dizel vozila prema prenosniku snage

- Obrazlaže da se električna vučna vozila dijele prema vrsti struje u kontaktnom vodu

- Obrazlaže eksploatacione karakteristike vučnih vozila

- Obrazlaže evidentiranje rada vučnih vozila

- Dokazuje potrebu poznavanja eksploatacionih karakteristika vučnih vozila za određivanje vučne mase voza

Infrastruktura kao saobraćajni put - Objašnjava potrebnu

infrastrukturu u odvijanju u željezničkom saobraćaju

- Nabraja sredstva infrastrukture

- Obrazlaže šta se podrazumijeva pod pojmom pruge

- Obrazlaže šta je otvorena pruga i stanični kapacitet

- Obrazlaže podjelu pruge prema širini kolosijeka

- Objašnjava podjelu pruge koja vezuje dvije stanice

- Objašnjava jednako- kolosiječne pruge

- Objašnjava više kolosiječne pruge

- Obrazlaže da se za svaku prugu određuje početna i krajna tačka

- Obrazlaže strane pruge

- Objašnjava podjelu pruge na prostorne odsjeke ( dionice)

- Nabraja vrste

- Određuje potrebu infrastrukture u odvijanju željezničkog saobraćaja

- Određuje osobine pruge

- Uočava vrstu pruge koju vezuju dvije stanice

- Uočava potrebu i podjelu pruge na prostorne odsjeke u regulisanju željezničkog saobraćaja

- Određuje potrebu signalno- sigurnosnu i telekomunikacionu u željezničkom saobračaju

- Razlikuje željezničku signalizaciju

- Crta signalne znakove

- Kritički procjenjuje signalne uređaje u očuvanju bezbjednosti željezničkog saobraćaja

- Uočava rad autostop uređaja





- Razvija odgovornost - Shvata značaj

povezivanja uzroka i posljedica

- Posjeta pruge i pružnim postrojenjima u željezničkoj stanici

208




prostornih odsjeka - Objašnjava potrebu

signalno sigurnosnih i telekomunikacionih uređaja u željezničkom saobraćaju

- Nabraja podjelu željezničkih signala

- Opisuje signalni znak i podjelu prema signalnom pojmu

- Nabraja signalno sigurnosne uređaje kojima se obezbjeđuje nesmotren, siguran i bezbjedan saobraćaj i kretanje vozila

- Opisuje stanično signalne sigurnosne uređaje

- Objašnjava automatski pružni blok

- Objašnjava autostop uređaj i lokomotivsku signalizaciju

- Opisuje telekomandu - Objašnjava uređaj za

osiguranje putnih prelaza u nivou pruge

- Opisuje automatizaciju u ranžiranim stanicama

- Upoznaje sa namjenom telekomunikacionih uređaja u prenosu informacija

- Nabraja telekomunikacione uređaje za prenos službenih saopštenja

- Objašnjava podjelu telekomunikacionih

- Uočava rad uređaja za obezbjeđenje pruge u nivou

- Određuje potrebu telekomunikacionih uređaja, razliku telekomunikacionih uređaja

- Određuje podjelu telekomunikacionih uređaja u prenosu službenih saopštenja

- Kritički procjenjuje telekomunikacione uređaje u regulisanju bezbjednosti željezničkog saobračaja

209




uređaja - Objašnjava

telefonski saobraćaj - Objašnjava

telegrafski saobraćaj - Objašnjava radio -

dispečerski uređaj

210




učenik učenik učenik Stanični tehnički kapacitet - Objašnjava stanicu

kao osnovnu jedinicu u željezničkom prevozu stvari i putnika

- Obrazlaže pripremne radnje i operacije u prevozu stvari i putnika željeznicom

- Nabraja operacije - Opisuje operacije

vezane za utovar i istovar kola

- Objašnjava komercijalne operacije vezane za prevoz stvari i putnika

- Obrazlaže stanične kolosijeke i grupe kolosijeka za određene operacije u sobraćaju

- Obrazlaže potrebu staničnih kapaciteta u prevozu stvari putnika željeznicom

- Nabraja stanične kapacitete

- Objašnjava kolosiječna postrojenja

- Obrazlaže postrojenja za utovar- istovar i pretovar

- Objašnjava postrojenja za putnički saobraćaj

- Objašnjava postrojenja za teretni saobraćaj

- Objašnjava postrojenja za potrebe službe vuče

- Objašnjava signalno sigurnosna postrojenja

- Određuje ulogu stanice u organizaciji željezničkog saobraćaja

- Određuje operaciju za rad u stanicu

- Razlikuje podjelu operacija u stanici u izvršenju rada

- Analiza rada stanice u prevozu stvari i putnika

- Razlikuje stanične kapacitete u zavisnosti od operacija rada u stanici

- Analizira kapacitet za povećanje produktivnosti rada u prevozu stvari i putnika u željezničkom saobračaju

- Uočava kapacitete vučnih vozila

- Interpretira rad signala sigurnosnih uređaja

- Interpretira rad telekomunikacionih uređaja

- Kategorizuje stanicu u prevozu stvari i putnika




211




- Objašnjava telekomunikacione uređaje

- Obrazlaže podjelu stanica

- Objašnjava putničku stanicu

- Objašnjava teretnu stanicu

- Objašnjava podjelu teretnih stanica

- Objašnjava rasporednu stanicu

Transportni kapaciteti - Objašnjava

transportne kapacitete za postizanje veće produktivnosti u procesu transporta

- Obrazlaže podjelu transportnih sredstava

- Nabraja prosta ručna sredstva

- Opisuje magacinska ručna kolica

- Objašnjava samohodna motorna kolica

- Nabraja vrste i tipove viljuškara

- Opisuje ručni viljuškar

- Opisuje motorni viljuškar sa električnim pogonom

- Opisuje viljuškar sa motorom sa unutrašnjim sagorijevanjem

- Objašnjava namjenu transportera

- Nabraja vrste transportera

- Opisuje trakaste transportere

- Opisuje pneumatske transportere

- Objašnjava utovarne

- Određuje potrebu za transportne kapacitete, za postizanje veće produktivnosti u procesu transporta

- Razlikuje transportna sredstva

- Uočava primjenu transportnih sredstava u zavisnosti od uslova rada

- Određuje upotrebu prostih ručnih sredstava

- Određuje upotrebu mehanizovanih transportnih sredstava

- Određuje upotrebu transporta

- Razlikuje vrstu transporta

- Bira odgovarajući postupak rada sa transportnim sredstvima

- Određuje ulogu viljuškara u transportu stvari

- Razlikuje vrste viljuškara

- Uočava potrebu transportera

- Razlikuje vrstu






- Shvata značaj očuvanja životne sredine


212




uređaje - Objašnjava istovarne

uređaje

transportera - Razlikuje utovarne i

istovarne uređaje Integralni transport - Objašnjava

integralni transport na savremenom transportnom tržištu

- Nabraja sredstva integralnog transporta

- Objašnjava potrebu paletalizacije

- Upoznaje sa tehnologijom rada sa paletalizovanim pošiljkama

- Nabraja vrstu i tip paleta

- Obrazlaže vrstu i tip paleta

- Upoznaje se sa terminom „ kontener“

- Upoznaje se sa efektima u prevozu stvari kontenerima

- Obrazlaže transportovanje stvari kontenerima pogodnim za prevoz u raznim granama saobraćaja

- Opisuje konstrukciju kontenera

- Nabraja podjelu kontenera prema nosivosti i zapremini

- Opisuje vrste i tipove kontenera

- Upoznaje se sa tehnologijom rada sa kontenerima

- Upoznaje se sa tehnološkim procesom kretanja drumskih transportnih sredstava u terminalu

- Određuje osobine integralnog transporta

- Određuje sredstva integralnog transporta

- Uočava potrebu paletalizacije

- Određuje osobine palete

- Crta palete - Određuje kontenere

u savremenom transportnom prevozu

- Uočava da su konteneri pogodni za prevoz stvari u svim vidovima saobraćaja

- Crta kontener - Upoređije vrste i

tipove kontenera - Oraganizuje rad sa

kontenerima u terminalu

- Upoznaje se sa prednostima prevoza drumskih transportnih sredstava sa željezničkim transportnim kapacitetima

- Pronalazi primjere u tehnološkim procesima,u prevozu kontenera željezničkim transportnim kapacitetima

- Određuje prednosti u prevozu drumskim transportnim sredstvima sa željezničkim transportnim







- Posjeta kontenerskom terminalu u željezničkoj stanici

213




- Objašnjava transport drumskih transportnih sredstava u prevozu željezničkim transportnim kapacitetima

- Nabraja kapacitete za prevoz drumskih transportnih sredstava

kapacitetom

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - P. Kovačević, Eksplatacije železnice, Zavod za novinsko - izdavačku i

propagandnu delatnost JŽ Beograd, 1988. - S. Glibetić, Istraživanje i utvrđivanje podloga za organizaciju JŽ kao složenog

tehničko - tehnološkog sistema,Zavod za novinsko - izdavačku propagandnu delatnost JŽ Beograd, 1988.

- Lj. Ćarapić ,D. Davidović, Mehanizovana manipulisanja i sredstva kod utvrđenih, istovarnih radova, Viša železnička škola, Beograd ,1984.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom računarima sa multimedijskim

paketom,softverom za prikaz skice, šeme i tablice. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionim periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena, na kraju školske godine, izvodi se na osnovu svih ocjena


214



Predmet Znanja - Tehnološke karakteristike

željezničkog saobraćaja - Stanični kapaciteti


- Obezbjeđenje puta vožnje - Vozovi - Stanica

- Putnička kola - Teretna kola - Dizel vučna vozila - Električna vučna vozila

- Vučna vozila - Vučna vozila

- Infrastruktura kao saobraćajni put

- Stabilna postrojenja - Gornji stroj pruge

- Teretna kola - Upotreba vučenih vozila - Tovarni pribor - Sredstva integralnog

transporta

215

1.3.10. TERETNA KOLA 1. Naziv predmeta: TERETNA KOLA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o glavnim tehničkim karakteristikama teretnih kola. - Shvatanje značaja,mjesta i uloge teretnih kola u sistemu željezničkog transporta. - Proširivanje znanja o osnovnim pojmovima iz oblasti poznavanja teretnih kola, čime se stvara osnova za olakšano savlađivanje programa iz drugih stručnih predmeta.

- Proširivanje znanja o raznim vrstama i tipova teretnih kola u željezničkom transportu.

- Postizanje funkcionalnih znanja i vještina koje će rezultirati potrebnim kompetencijama za obavljanje poslova iz domena tehničara tehničko kolske djelatnosti.

- Poznavanje međunarodnih i nacionalnih propisa kojima je regulisana oblast gradnje i eksploatacije teretnih kola.


- Razvijanje radnih navika(sistematičnost,tačnost i dosljednost). - Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje. - Razumijevanje neophodnosti pravilnog korišćenja stručne literature.

216






razvoj teretnih kola kod nas i u svijetu

- Upoznaje vrste kolosijeka, osovinskog opterećenja, granice tovarenja i vrste profila(gabarita)

- Određuje značaj potrebe za razvojem željezničkog transporta

- Uočava tok razvoja teretnih kola

- Poznaje kategorizaciju pruga prema osovinskom opterećenju i opterećenju po dužnom metru

- Razlikuje međunarodni kinematički profil i osnovni kinematički profil bivše JŽ



Razvoj teretnog saobraćaja - Upoznaje savremene

tendencije u razvoju teretnog saobraćaja kod nas i u svijetu

- Navodi osnovni

pravac razvoja teretnih kola na povećanju brzine i ekonomičnosti transporta

- Uočava da se u zavisnosti od uslova na tržištu prevoza robe traže određeni tipovi teretnih kola radi veće konkurentnosti sa ostalim vidovima transporta

- Određuje - rekonstrukcije i

modifikacije pojedinih tipova i serija kola u nove tipove i serije kola radi veće konkurentnosti sa ostalim vidovima transporta

- Predviđa primjenu novih tehnoloških postupaka u proizvodnji teretnih kola - Uočava uslove na tržištu proizvodnje


- Internet - Filmovi

217




novih teretnih vagona i fabrike teretnih vagona u okruženju i svijetu

Namjena teretnih kola - Poznaje osnovnu

namjenu teretnih kola

- Nabraja osnovne

tipove teretnih kola prema svojoj namjeni

- Upoznaje strukturu i

tipove teretnih kola vlasništvo MONTECARGA AD-Podgorica i njihovu namjenu u prevozu robe na domaćem tržištu i na tržištima iz okruženja i šire

- Uočava osnovnu podjelu teretnih kola prema svojoj namjeni

- Određuje osnovne tehničke karakteristike teretnih kola prema njihovoj namjeni(seriji i podseriji) saglasno objavi UIC 438-2

- Pravi strukturu inventarskog parka teretnih kola, vlasništvo MONTECARGA AD-Podgorica i njihov položaj na tržištu prevoza robe

- Uočava disproporciju između raspoloživih teretnih kola, vlasništvo MONTECARGA AD-Podgorica i nedostatka određenih serija i podserija teretnih kola koja su posljedica naslijeđenih problema iz perioda zajedničkog korišćenja teretnih kola bivše JŽ

- Uviđa odnos tehnike i prirode

- Red vožnje - Saobraćajno

transportno uputstvo uz red vožnje

Teretna kola - Poznaje konstrukciju pojedinih tipova teretnih kola - Razlikuje osnovne

objave UIC koji regulišu oblast

- Uočava tehnički opis i konstrukciju pojedinih serija i podserija teretnih kola

- Uočava da se u pogledu saobraćaja



218




gradnje teretnih kola

teretna kola po važećim propisima UIC-a grade za dva režima saobraćaja (režim S i režim SS) - Određuje objave UIC koje definišu uslove gradnje teretnih kola(UIC 571-1, 571-2,571-3 i 571-4)

Sastavni dijelovi i uređaji teretnih kola - Poznaje osnovne konstrukcione grupe kod teretnih kola - Poznaje ulogu i zadatak pomoćnih uređaja teretnih kola - Poznaje sastavne dijelove uređaja teretnih kola i njihovu konstrukciju

- Razlikuje osnovne tehničke karakteristike i konstrukciju svih sastavnih dijelova teretnih kola - Identifikuje značaj pomoćnih uređaja za lakši utovar, odnosno istovar teretnih kola, odnosno zaštitu tereta prilikom transporta - Razlikuje vrste

uređaja u zavisnosti od tipa teretnih kola

- Razlikuje vrste vrata, zatvarača vrata i pomične stranice

- Uočava sistem pokretnog krova kod teretnih kola serije

- Tadds-z - Uočava sistem sa

višedjelnim teleskopskim pokretnim stranicama sa krovom serije

Shimms - Upoređuje uređaje

za ubrzani istovar kola serije F,T i Uacs

- Uočava uređaj za zaštitu tereta u transportu kod kola


- Katalozi prizvođača teretnih kola

219




serije Habills - Uočava sistem

zaštite od varnica - Razlikuje rashladne

uređaje i uređaje za grijanje

- Uočava konstrukciju amortizera dugačkog hoda

- Određuje sistem za utovar i istovar kola cisterni

Obilježavanje teretnih kola - Poznaje oznake i

natpise na teretnim kolima

- Razlikuje oznake i natpise na teretnim kolima u domaćem i međunarodnom saobraćaju

- Uočava slovne i brojčane oznake na teretnim kolima

- Analizira vrste spoljnih natpisa i oznaka na kolima

- Razvija pozitivan stav prema struci koju izučava


Savremena teretna kola - Upoznaje se sa

tipovima savremenih teretnih kola

- Razlikuje tipove i serije savremenih teretnih kola za brzine za 120 km/h(režim SS)

- Uočava osnovne tehničke karakterustike savremenih teretnih kola(tip obrtnog postolja, vrsta kočnice)

- Razlikuje koje su osnovne konstruktivne razlike teretnih kola za režim SS u odnosu na teretna kola za režim S


- Internet - Izvođenje stručne

ekskurzije

Uvođenje teretnog saobraćaja na prugama Crne Gore - Upoznaje se sa

istorijom gradnje prvih željezničkih pruga u Crnoj Gori

- Uočava kada su izgrađene prve pruge u prostoru sadašnje Crne Gore


220




- Poznaje osnovne karakteristike prvih pruga u Crnoj Gori i voznih sredstava koja su korišćena u željezničkom saobraćaju

- Uočava kada je uveden teretni saobraćaj

na prugama na sadašnjem prostoru Crne Gore odnosno u staroj Crnoj Gori - Određuje osnovne tehničke karakteristike teretnih vagona koji su korišćeni u teretnom saobraćaju


udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,1996. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom,

objavama UIC-a iz oblasti teretnih kola,pravilnicima i uputstvima iz oblasti određivanja i eksploatacije teretnih kola, monografijama iz istorije crnogorskih željeznica,slikama ili slajdovima sa grafoskopa.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani mašinski inženjer 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Vrste i tipovi kočnica na

željezničkim vozilima


- Teretna vučena vozila - Upotreba vučenih vozila - Teretna vučena vozila- pojam i namjena

221

1.3.11. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III IV 40 26 66

Ukupno 40 26 66 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničke sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih

tehnologija.

222





Biznis ideja i biznis plan - Upoznaje pojam

biznis ideja - Opisuje nastanak

biznis ideje - Nabraja i

opredjeljuje se za poslovnu ideju

- Nabraja moguće vrste djelatnosti

- Opisuje pojam biznis plana

- Upoznaje pojmove: vizija, misija, strategija, ciljevi

- Upoznaje postupak istraživanja tržišta

- Upoznaje pojmove: marketing plan i plan prodaje

- Opisuje elemente finansijskog plana privrednog društva

- Objašnjava neophodnost očuvanja životne sredine

- Rezimira biznis plan

- Prezentuje biznis plan

- Suočavajući argumente kritički procjenjuje kvalitet poslovne ideje u skladu sa postulatima tržišnog poslovanja

- Uviđa važnost izrade biznis plana u kontekstu obezbjeđivanja podrške, kako unutar samog privrednog društva tako i od strane eksternih partnera (investitora, kreditora)

- Razlikuje pojmove: vizija, misija, strategija

- Kroz primjere obrazlaže ciljeve privrednog društva

- Kroz primjere obrazlaže postupak istraživanja tržišta na novom primjeru

- Izvodi zaključke o potencijalnoj konkurenciji

- Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima / korisnicima usluga

- Vrši opis proizvoda / usluga

- Uviđa značaj sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda/usluga

- Kroz primjere obrazlaže elemente finansijskog plana privrednog društva

- Sarađuje kod izrade plana

- Razvija smisao za kreativnost.

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa.

- Razvija analitičko mišljenje.

- Razvija odgovornost u radu.

- Razvija stručnost. - Razvija marljivost i

preciznost.

- Poželjno je učenicima ukazati na primjere.

- Organizovati prisustvo predstavnika realnog privrednog društva.

- Primjena tehnika za unapređenje razmišljanja, npr. eksperiment “šest šešira“.

- Kao model može da

posluži biznis plan realnog privrednog društva.

- Pripremiti

integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.

223




očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo

- Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana

- Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana

Osnivanje privrednog društva

Ime privrednog društva - Nabraja moguća

rješenja za ime privrednog društva

- Opredjeljuje se za ime privrednog društva u skladu sa propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje

- Rad u grupama Učenici predlažu moguća rješenja, a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku

Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente

i značaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva

- Oblikuje vizuelni identitet privrednog društva

- Stiče radne navike

- Rad na računaru:

Učenici koriste programe za obradu teksta i slika

Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak

registracije privrednog društva

- Opisuje moguće oblike organizovanja privrednog društva

- Popunjava formulare za registraciju privrednog društva

- Sprovodi aktivnosti na pribavljanju pečata i štambilja

Otvaranje računa kod poslovne banke - Opisuje postupak

otvaranja računa kod poslovne banke

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke

- Izrada organograma privrednog društva

Poslovni kodeks preduzeća - Upoznaje pojam

poslovni kodeks privrednog društva

- Nabraja elemente poslovnog kodeksa

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke

- Obavlja postupak

224




otvaranja računa kod poslovne banke

Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove

organizacione strukture privrednog društva

- Pronalazi sličnosti i razlike između različitih tipova organizacionih struktura privrednog društva

Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Upoznaje različite

nivoe upravljanja privrednim društvom

- Upoznaje postupak zasnivanja radnog odnosa u privrednom društvu

- Upoznaje postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu

- Pronalazi sličnosti i razlike u nivoima upravljanja privrednim društvom

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu

- Učestvuje u izradi jednostavnog godišnjeg izvještaja o radu

- Razvija sposobnost snalaženja u hijerarhiji socijalnih odnosa

- Kao model može da posluži Konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi

Služba opštih poslova - Nabraja i opisuje

aktivnosti u okviru službe opštih poslova

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima

- Tehnički održava Internet sajt privrednog društva

- Salje i prima poštu i druge službene materijale

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju

- Razvija odgovornost u radu

- Rad u grupama od tri do pet učenika

- Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač)

Sektor marketing - Upoznaje pojam

marketinga - Opisuje postupak

istraživanja tržišta - Upoznaje pojam i

elemente marketing miksa: proizvod, cijena, promocija i distribucija

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda/usluga

- Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda/usluga

- Kroz primjere obrazlaže važnost i načine promocije

- Upoređuje moguća rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost

- Rad na računaru: Učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju

- Izrada reklamnog materijala

225




privrednog društva - Upoređuje moguće

forme i sadržaje reklamnog materijala

- Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno proizvoda/usluge

- Kroz primjere obrazlaže moguće načine distribucije

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i

elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje


Sektor finansija i računovodstvo - Opisuje postupak

obračuna zarada - Opisuje način

obračuna poreza i doprinosa

- Upoznaje blagajničke poslove

- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja

- Kroz primjere obrazlaže način obračuna zarada, poreza i doprinosa

- Obavlja blagajničke poslove

- Obavlja poslove plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja

- Podstiče razvoj tačnosti, preciznosti i urednosti

- Formira stav o

preuzimanju odgovornosti

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukotić ,Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlović, S. Ignjatović, Poslovna i službena korespondencija za I razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanović, G. Ivanišević, Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović, Osnovi ekonomije za II razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Rajović, Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. - Publikacija Moj biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004. - H. Potit, Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom

opremom( fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat).

226

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno, najmanje jedna pismena vježba u klasifikacionom periodu. - Rad na vježbama (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmeti Znanja

- Oblikovanje vizuelnog identiteta privrednog društva

- Usmena i pisana komunikacija

- Održavanje Internet sajta - Izrada reklamnog

materijala

- Informatika - Informacije u tekstualnom vidu

- Multimedijalno predstavljanje informacija

- Internet - Korišćenje računarskih

progama kao vida komuniciranja

- Komunikacija sa strankama

- Poslovna kultura i poslovni bonton

- Poslovna komunikacija - Verbalna i neverbalna komunikacija

227

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA 1. Naziv ispitnog kataloga: . KOČNICE I KOČENJE VOZOVA 2. Ciljevi ispita - Osposobljavanje učenika da poveže praktična i odgovarajuća teoretska znanja. - Upoznavanje sa osnovnim tehnikama kočenja željezničkih vozila i vozova. - Prepoznavanje kočnih uređaja i dijelova, opšta namjena. - Upoznavanje sa uređajima za proizvodnju sabijenog vazduha na vučnim vozilima. - Primjenjivanje teoretskog znanja u proračunu kočnica i utvrđivanje snaga kočnica

kod pojedinih željezničkih vozila. - Upoznavanje sa vitalnim kočnim uređajima na pojedinim vozilima. - Upoznavanje s osnovnim propisima iz eksploatacije kočnica. - Razumijevanje i pravilna upotreba stručne terminalogije vezano za kočnice

željezničkih vozila.

3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Pitanje treba definisati objasniti,ilustovati ili demonstrirati 1. Podjela kočnica i njihove karakteristike 2. Kočnice sa trenjem 3. Dinamičke kočnice 4. Podjela kočnica prema načinu djejstva 5. Podjela kočnica prema načinu kočenja i otkočivanja 6. Direktne – neautomatske kočnice 7. Indirektne – automatske kočnice 8. Kočnice brzog djejstva 9. Kočnice sporog djejstva 10. Jednostepene kočnice 11. Višestepene kočnice 12. Kočnice sa papučama 13. Disk – kočnice 14. Elektrovazdušne kočnice 15. Probojno vrijeme i probojna brzina pri procesu kočenja 16. Sila na kočnim točkovima 17. Kočenost vozila 18. Kočna masa 19. Stvarna kočna masa voza ( SKM) 20. Procenat kočne mase vozila (p) 21. Potrebna kočna masa (PKM) 22. Prekretna masa 23. Zaustavni put 24. Tablica kočenja 25. Kočnice velike efikasnosti 26. Promjena kočne sile u zavisnosti od opterećenja kola 27. Vrsta kočenja željezničkih vozila 28. Elektrovazdušna (elektropneumatska) kočnica 29. Mjenjač vrste kočnice G-P-R-M 30. Mjenjač sile kočenja

228

31. Oznaka kočnice velike efikasnosti sa procentom kočne mase 150÷170% 32. Oznaka kočnice sa diskom 33. Oznaka kočnice sa komponovanim kočnim umecima 34. Oznaka elektrovazdušne kočnice 35. Čeone slavine 36. Kočničke spojnice 37. Isključene slavine 38. Rezervoari za vazduh 39. Manometri 40. Kočni cilindri 41. Sklop kočne papuče 42. Kočnice u slučaju opasnosti 43. Provjera ispravnosti kočnica – probe kočnica 44. Definicija potpune probe kočnica i slučajevi probe kočnice A 45. Definicija probe prolaznosti glavnog voda i slučaj probe D 46. Definicija pojedinačne probe i slučaj probe B 47. Definicija piključene probe i slučajevi probe B 48. Vrijeme potrebno za vršenje probe kočnica 49. Vazdušni vodovi u sistemu kočnica 50. Brzač pražnjenja glavnog voda 51. Prečistač vazduha 52. Kočno polužje 53. Kočni diskovi 54. Elektromagnetne kočnice 55. Regulatori kočnog polužja 56. Kočni blok: cilindar - regulator- papuča 57. Uloga rasporednika u sistemu kočnica 58. Rasporednik Erlikon Est3e 59. Uređaj za proizvodnju sabijenog vazduha 60. Indirektna kočnica 61. Protivklizni uređaj i zaštita od protivklizanja 62. Kočnice putičkih kola 63. Kočnice velike efikasnosti sa papučama od sivog liva 64. Disk - kočnice putničkih kola 65. Automatska kontinualna promjena sile kočenja kod putničkih kola 66. Kočnice sa automatskim mjenjačem sile kočenja prazno - tovareno“ (P/T)

kod teretnih kola 67. Rasporednik Erlikon ESH 68. Mjerni ventil DP - 2 69. Klasična kočnica teretnih kola režima „s“ 70. Stabilna postrojenja za sabijeni vazduh za provjeru ispravnosti kočnica 71. Ispitivanje kočnica putničkih kola u vozovima 72. Ispitivanje kočnica teretnih kola u vozovima 73. Neispravnost kod kočnica utvrđene u toku probe kočnica 74. Proba elektromagnetne kočnice –Mg-kočnice 75. Pripreme pred polazak voza u sistemu kočnica 76. Obim radova pri vršenju probe ispravnosti kočnica na vozu 77. Dužnosti vozopratog osoblja pri prijemu voza 78. Uvrštavanje kola i izbor vrste kočnica kod putničkih vozova 79. Uvrštavanje kola i izbor vrste kočnica kod teretnih vozova 80. Raspored kola sa kočnicama u vozu 81. Pokazivač stanja kočnica 82. Signalni znaci kod probe kočnica 83. Izvještaj o izvršenoj potpunoj probi kočnica

229

84. Hod klipa kočnog cilindra kod teretnih kola 85. Hod klipa kočnog cilindra kod putničkih kola 86. Evidencija izvršenih pregleda kočnica 87. Potpune i skraćene oznake kočnica 88. Izvještaj o sastavu i kočenju voza 89. Kriterijum za ocjenu stanja kočnih diskova 4. Tip ispita - Usmeno, - na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista.

- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u Ispitnom katalogu.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta.

5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviđena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u Katalogu

znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.

230

2.1.2. UPOTREBA VUČENIH VOZILA 1. Naziv Ispitnog kataloga: . UPOTREBA VUČENIH VOZILA

- Na ispitu kandidat treba da pokaže znanje iz predmeta Upotreba vučnih vozila 2. Ciljevi ispita

- Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora. - Poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti vučnih

vozila, poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline.

- Poznavanje standarda i propisa i njihova pravilna upotreba. - Primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta proizvoda. - Objašnjenje i interpretacija rezultata. - Odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena. - Upotreba savremene informacione tehnologije. 3. Standardi zananja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Pitanje treba definisati objasniti,ilustrovati ili demonstrirati 1. Upoznavanje sa odredbama Pravilnika RIC 2. Upoznavnje sa odredbama Pravilnika RIV 3. Upoznavanje sa odredbama Uputstava za upotrebu kola i tovarnog pribora 4. Karakteristike putničkih kola 5. Upotreba putničkih kola 6. Objavljivanje sastava voza i izmjena u sastavu voza 7. Isključivanje i zamjena i ponovo uključivanje u saobraćaj,dodavanje kola kao

pojačanje voza 8. Označavanje kola i kurseva 9. Prijem,predaja i odbijanje putničkih kola 10. Upotreba putničkih kola 11. Oštećenja i teška oštećenja putničkih kola 12. Propisi za održavanje putničkih kola 13. Naknada za teška oštećenja,uništena i izgubljena kola 14. Natpisi na putničkim kolima 15. Prilozi RIC-a 16. Utvrđivanje odgovornosti za štetni događaj 17. Utvrđivanje vrijednosti transportnog sredstva 18. Upotreba teretnih kola 19. Kola u zakupu 20. Kola korisnika prevoza 21. Rad i izmjeritelj rada teretnih kola 22. Evidencija teretnih kola 23. Obezbjeđenje kola i tovarnog pribora za utovar 24. Tovarni pribor i njegova upotreba 25. Uvodne odredbe Pravilnika RIV 26. Prelaz kola preko granice 27. Upotreba kola u međunarodnom saobraćaju 28. Postupak sa teretnim kolima i odgovornost 29. Najamnina 30. Privatna teretna kola u međunarodnom saobraćaju 31. Tehnički propisi za teretna kola 32. Propisi za tovarenje teretnih kola

231

33. Tovarni pribor 34. Konteneri 35. Palete 36. Obračun i plaćanje 37. Teška oštećenja teretnih kola i obračun i naplata 38. Odgovornost za štetu 39. Dijelovi za zamjenu teretnih kola 40. Prilozi RIV-a 41. Uvrštavanje kola i kontenera 42. Ugovaranje uvrštavanja kola 43. Održavanje kola i kontenera 44. Utvrđivanje oštećenja i opravke kola i kontenera 45. Postupak u slučaju uništenja, oštećenja ,gubitka kola ili kotenera 46. Odgovornost uvrstioca kola i željeznica 47. Prevoz praznih i tovarnih uvrštenih kola 48. Opšta načela o zajedničkoj upotrebi kola, kontenera i pokrivača 49. Osnovni elementi za izjednačenje teretnih kola 50. Inventarski kolski park i promjena stanja IKP 51. Zajednički kolski park 52. Obračunski kolski park 53. Realizovani kolski park 54. Višak i manjak kola 55. Odredbe o zakupu kola 56. Odredbe o radu prelaznih, spojenih i radioničkih stanica 57. Odredbe o propisima kola 58. Odredbe o izjednačenju teretnih kola 59. Odredbe o kolima u opštoj rezervi 60. Odredbe o stranim kolima 61. Naknade pri zajedničkoj upotrebi teretnih kola 62. Opšti propisi o tovarenju kola 63. Osnovne odredbe o tovarenju kola 64. Svojstva tovara 65. Masovne robe 66. Tovarne jedinice 67. Podjela pruga željeznice 68. Granica tovarenja kola 69. Raspoređivanje tovara u kolima 70. Opterećivanje osovina, obrtnih postolja i točkova 71. Provjera raspodjele opterećenja 72. Tovarni profil 73. Tovar koji prelazi čeoni nosač 74. Štitna kola 75. Tovari sa kolskim prekrivačima 76. Upotreba prekrivača 77. Opšte odredbe o sredstvima za osiguranje tovara 78. Osiguranje tovara visokih stranica kola 79. Osiguranje tovara u niskih stranica kola 80. Stupci, svojstva i korišćenje stubaca 81. Sredstva za osiguranje tovara pričvršćivanjem 82. Sredstva za osiguravanje tovara vezivanjem 83. Način tovarenja robe u rasutom stanju u kolima 84. Način tovarenja tovarnih jedinica u slaganju 85. Način tovarenja tovarnih jedinica koje se mogu preturiti 86. Način tovarenja na dvoje ili više kola

232

87. Način tovarenja drumskih vozila 88. Upotreba kontenera 89. Konteneri koji odgovaraju propisima UIC 90. Konteneri koji ne odgovaraju propisima UIC 4. Tip ispita - Usmeno, - na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na






233

2.1.3. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA 2. Cilj ispita Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti Organizacija željezničkog saobraćaja 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Pitanje treba definisati objasniti,ilustrovati ili demonstrirati 1. Mjesto i uloga saobraćaja u razvoju ljudskog društva 2. Vidovi saobraćaja,međusobna povezanost i saradnja 3. Saradnja saobraćajnih grana 4. Uloga željezničkog saobraćaja 5. Mjesta izvršenja saobraćajnih poslova 6. Sluzbena mjesta na pruzi 7. Željezničke stanice 8. Saobraćajno-transportne i tehničke jedinice za obavljanje saobraćaja 9. Osoblje koje učestvuje u saobraćajno-transportnom procesu 10. Zdravstveno stanje i stručna osposobljenost osoblja izvrsnih službi 11. Službeno vrijeme i promjena računanja vremena 12. Željeznicke pruge i pružna postrojenja 13. Održavanje slobodnog profila na pruzi i u stanicama 14. Signalno-sigurnosni uređaji i telekomunikaciona postrojenja 15. Postrojenja za električnu vuču 16. Skretnice-namjena 17. Položaji skretnica 18. Osiguranje skretnica 19. Rukovanje skretnicama 20. VOZOVI 21. Pojam voza,vrste vozova i rang voza 22. Podjela vozova prema vrsti prevoza 23. Vozovi za prevoz putnika 24. Vozovi za prevoz stvari(teretni) 25. Vozovi za željeznicke potrebe(službeni) 26. Vozovi za vanredne događaje(pomoćni) 27. Podjela vozova prema potrebama saobraćaja 28. Opšta pravila za označavanje vozova 29. Označavanje sluzbenih vozova 30. Označavanje pomoćnih vozova 31. ŽELJEZNIČKA SIGNALIZACIJA 32. Osnovni pojmovi signalizacije 33. Podjela signalnih znakova 34. Upotreba i održavanje signalnih sredstava 35. Skretnički signali 36. Manevarski signali 37. Manevarski signali za zaštitu kolosiječnog puta 38. Rejonski manevarski signali 39. Signali na iskliznicama,kolobranima,okretnicama i prenosnicama 40. Manevarski signali na spuštalici 41. Signal granica manevrisanja 42. Signali na kolskim vagama

234

43. Signalni znaci manevarskog osoblja 44. Signali na vozovima 45. Signali na potiskivalici 46. Signali na manevarki 47. Signali na posjednutim vozilima-kolima 48. Signali na pružnim vozilima 49. Glavni signali 50. Vrste glavnih signala i mjesta njihovog ugrađivanja 51. Daljina vidljivosti glavnih signala 52. Kako postupiti kada je signalni znak nejasan ili svijetla ugašena 53. Signalni znaci glavnih signala 54. Kako postupati kada se pokvari glavni signal 55. Predsignali glavnih signala 56. Ponavljači predsignalisanja 57. Dopunski signali 58. Pokazivači i pretpokazivači brzine 59. Granični kolosiječni signali 60. Signalni znaci električnog signalnog zvona 61. Signalni znaci za probu kočnica 62. Signali za električnu vuču 63. Signali pružnog osoblja 64. Signalne mreže 65. Signalne oznake 66. Signali za automatske uređaje na putnim prelazima 67. Signalni znaci osoblja vučnog vozila 68. Signalni znaci staničnog i vozopratnog osoblja 69. Signali za ograničenje i prelom brzine 70. Čuvanje praskalica i rukovanje njima 71. Signali koji se ne smiju vise ugrađivati 72. Kalendar osvjetljavanja 73. Odredbe o kolima 74. Pregled i otpremanje kola 75. Opšti propisi o tovarenju kola 76. Opterecenje teretnih kola 77. Pojam bruta i garnitura 78. Poslovni red i tehnoloski proces rada stanice 79. Poslovni red stanice-I dio 80. Poslovni red stanice-II dio 81. Tehnološki proces rada stanice 82. Manevarski poslovi 83. Opšti i osnovni pojmovi o manevrisanju 84. Postrojenja za manevrisanje 85. Manevarsko osoblje 86. Nadzor nad manevarskim poslovima 87. Davanje naređenja za manevarska kretanja 88. Davanje signalnih znakova tokom manevrisanja 89. Raspored manevarskog osoblja prilikom manevrisanja 90. Manevarski put vožnje 91. Posluživanje skretnica 92. Postavljanje puteva vožnje i davanje saglasnosti za manevarska kretanja 93. Provjeravanje i osmatranje puta vožnje 94. MANEVARSKI POSLOVI 95. Kvačenje vozova prilikom manevrisanja 96. Manevarske radnje prilikom manevrisanja

235

97. Postavljanje prelaznica i spajanje mjehova 98. Otkvačivanje vozila 99. Redoslijed postupaka prilikom kvačenja vozila 100. Vrste kretanja prilikom manevrisanja 101. Manevrisanje vožnjom 102. Manevrisanje odbačajem 103. Lokomotivska vožnja 104. Manevrisanje na izvlačnjacima 105. Manevrisanje spuštanjem 106. Manevrisanje radi sastavljanja i rastavljanja vozova 107. Kočenje vozila i manevarskog sastava prilikom manevrisanja 108. Upotreba kočnica i ručnih papuča 109. Osiguranje kola i vozila od odbjegnuća 110. Čuvanje bezbjednosti radnika za vrijeme manevrisanja 111. Posebna obazrivost prilikom manevrisanja pojedinim kolima 112. Podjela željeznicke mreže na ranžirne rejone i dionice 113. Podjela manevarskog rada između ranžirnih i rasporednih stanica 114. Sastavljanje vozova 115. Opšte odredbe o sastavljanju vozova 116. Uvršćivanje kola u vozove za prevoz putnika 117. Uvršćivanje kola i drugih vozila u teretne vozove 118. Uvršćivanje kola tovarenih opasnim materijama 119. Kvačenje vozila zavisno od vrste voza i kočnica 120. Dužina i broj osovina 121. Masa voza i vučena masa lokomotive 122. Upotreba vučnih vozila u saobraćaju 123. Priprema vozova u polaznoj stanici 124. Oprema voza i vučnog vozila 125. Propratne isprave voza 126. Osnovna isprava voza-Putni list 127. Osnovna isprava vučnog vozila-list osoblja vuče i vučnog vozila EV-1 128. Izveštaj o sastavu i kočenju voza S-66 129. Teretnica i njeno vođenje 130. Plan rada voza 131. Šta se radi kada se Putni list ili prilog izgubi ili postane neupotrebljiv 132. Uvođenje vozova u saobraćaj 133. Rasporedne stanice i rasporedni odsjeci 134. Opšte odredbe o saobraćaju vozova 135. Vrste bruta za redovne vozove 136. Sopstveno bruto rasporedne stanice 137. Bruto za otpremu iz međustanica 138. Bruto susjednih rasporednih odsjeka i susjednih željeznica 139. Izbor vanrednih vozova koje treba uvesti u saobraćaj 140. Naručivanje i otkazivanje lokomotiva 141. Uvođenje posebnih vozova u saobraćaj 142. Uvođenje lokomotivskih vozova u saobraćaj 143. Obavještavanje o saobraćaju vozova 144. Opste odredbe za objavljivanje saobraćaja vozova 145. Način objavljivanja saobraćaja vozova 146. Objavljivanje promjena u saobraćaju vozova 147. Vozno osoblje i posjedanje vozova 148. Broj i raspored vozopratnog osoblja 149. Broj i raspored osoblja vučnog vozila 150. Pravo putovanja na vučnom vozilu

236

151. Otprema lica teretnim vozovima 152. Regulisanje saobraćaja vozova 153. Regulisanje kretanja vozova 154. Sastajanje vozova 155. Elementi kretanja voza: dopuštenje, aviza,odjava,prijava 156. Otpremanje uzastopnih i suprotnih vozova za vrijeme smetnji na sredstvima

za sporazumijevanje 157. Saobraćaj podijeljenih vozova 158. Saobraćaj i praćenje sluzbenih i pomoćnih vozova 159. Operativni poslovi vezani za saobraćaj vozova 160. Primanje i otpremanje vozova 161. Određivanje redovnih ulaznih kolosijeka 162. Obezbjeđenje puta vožnje 163. Pregled skretnica:redovan,prije ulaska i prije izlaska voza 164. Zabrana jednovremenog ulaska i izlaska vozova 165. Rukovanje ulaznim i izlaznim signalima 166. Priprema za prijem voza u stanicu 167. Obavještavanje voznog osoblja o promjenama u sabraćaju 168. Dolazak i bavljenje voza u stanicu 169. Izuzetan prolazak i izuzetno zaustavljanje voza 170. Način otpremanja voza 171. Analiza voza 172. Regulisanje saobraćaja vozova u zakašnjenju 173. Saobraćaj vozova u zakašnjenju 174. Ukrštavanje vozova 175. Utvrđivanje i otpadanje ukrštavanja 176. Regulisanje saobraćaja vozova bez utvrđivanja ukrštavanja 177. Dužnosti voznog osoblja pri prijemu voza 178. Dužnosti osoblja za vrijeme izlaska voza iz službenog mjesta 179. Dužnosti voznog osoblja na otvorenoj pruzi 180. Dužnosti osoblja dok se voz približava stanici 181. Dužnosti osoblja za vrijeme bavljenja voza u stanici 182. Postupak voznog osoblja pri izuzetnom zaustavljanju voza na otvorenoj pruzi 183. Nastavljanje vožnje i povlačenje voza sa otvorene pruge 184. Saobraćaj vozova na otvorenoj pruzi 185. Vožnja po nepravilnom kolosijeku 186. Obostrani saobraćaj 187. Saobraćaj vozova i manevarskog sastava do nekog mjesta na otvorenoj pruzi 188. Potiskivanje voza 189. Pomoćne vožnje 190. Zatvaranje pruge i kolosijeka 191. Vožnja pružnih vozila 192. Organizacija saobraćaja u posebnim uslovima 193. Postupak pri jakom vjetru 194. Zadržavanje vozova u stanicama zbog elementarnih nepogoda 195. Postupak za vrijeme snijega i vijavice 196. Prevoz putnika,prtljaga i stvari pri prekidu pruge 197. Postupak kada kola odbjegnu 198. Raskid voza 199. Postupak za vrijeme vanrednih događaja 200. Izračunavanje mase voza sa jednim vučnim vozilom 201. Izračunavanje mase voza sa više vučnih vozila 202. Određivanje dužine voza u metrima i osovinama 203. Utvrđivanje stvarne mase voza

237

204. Opste odredbe o kočenju vozova 205. Nalaženje procenta kočenja 206. Izračunavanje potrebne kočne mase voza 207. Utvrđivanje stvarne kočne mase voza 208. Osiguranje voza od samopokretanja 209. Tehnički normativi i podaci za izradu i izvršenje Reda vožnje 210. Pojam Reda vožnje 211. Grafikon saobraćaja vozova 212. Knjizica Reda vožnje 213. Izrada Reda vožnje posebnog voza 214. Brzine vozova i brzine preko skretnica 215. Saobraćajno transportna uputstva uz Red vožnje 216. Rad pružnog osoblja 217. Poslovi odjavničara 218. Poslovi čuvara prelaza 219. Poslovi čuvara pruge 220. Regulisanje saobraćaja vozova na prugama opremljenimAPB-om,uređajem

međustanične zavisnosti ili telekomandom 221. Regulisanje saobraćaja za vrijeme smetnji na uređaju u stanici,na APB-u i

uređaju međustanične zavisnosti 222. Regulisanje saobraćaja za vrijeme smetnji na TK-uređajima 223. Dužnosti TK-dispečera i ovlašćenog staničnog radnika

4. Tip ispita - Usmeno, - na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na






238

2.2. STRUČNI RAD 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA, STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA, STRUČNI RAD

2. Cilj ispita - Analitički pristup zadatoj temi. - Sistematičnost pri izradi stučnog rada. - Pravilnu upotrebu literature, instrukcionih knjiga i podataka dostupnih sa

Interneta. - Prepoznavanje i analizu procesa i problema sa različitih aspekata, pravilnu

upotrebu stručne terminologije. - Stepen povezanosti stručnoteoretskih i praktičnih znanja. - Samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i

vrednovanju predloženih rješenja. - Samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju date teme. - Samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu. - Poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline. - Racionalno korišćenje materijala, vremena, energije. - Samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova. 3. Spisak tema/zadataka Na osnovu oblasti odrađenih u toku praktične nastave, teme stručnog rada su slijedeće:

STRUČNA OBLAST: KOČNICE I KOČENJE VOZOVA

Zadatak br: 1 Natpisi oznake uređaja automatske kočnice 1. Oznake tipova automatske kočnice 2. Natpisi kočne mase na vozila sa automatskom kočnicom 3. Natpisi kočne mase ručne i pritvrdne kočnice 4. Natpis na kočnicama u slučaju opasnosti 5. Natpisi za kočnice sa komponovanim kočnim uređajima sa visokim

koeficijentom trenja 6. Natpisi za disk kočnice 7. Natpsi za elektrovazdušnu kočnicu 8. Dokumentacija 9. Zaključak 10. Literatura

STRUČNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA

Zadatak br: 2 Sastavljanje putničkog voza 1. Osnovni princip sastavljanja voza 2. Norme pritezanja kvačila 3. Uvršatavanje kola i izbor vrste kočnica kod vozova za prevoz putnika

239

4. Raspored kola sa kočnicama u vozu 5. Dokumentacija 6. Zaključak 7. Literatura


Zadatak br: 3 Sastavljanje teretnih vozova 1. Osnovni princip sastavljanja vozova 2. Norme pritezanja kvačila 3. Uvrštavanje kola i izbor vrste kočnica kod teretnih kola 4. Raspored kola sa kočnicom u vozu 5. Dopušteni broj osovina i maksimalna dužina voza 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura


Zadatak br: 4 Provjera ispravnosti kočnica teretnog voza mase 800 tona, 68 osovina u polaznoj stanici 1. Izbor vrste probe kočnica na vozu 2. Odrediti broj izvršioca 3. Vrijeme potrebno za vršenje probe kočnica 4. Signalni zanci kod probe kočnica 5. Postupak kod probe kočnica 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Litertura


Zadatak br: 5 Provjara ispravnosti kočnica putničkog voza,mase 450 tona,32 osovina u polaznoj stanici 1. Izbor vrste probe kočnica na vozu 2. Odrediti broj izvršioca 3. Vrijeme potrebno za vršenje probe kočnica 4. Signalni zanci kod probe kočnice 5. Postupak kod probe kočnica 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura


Zadatak br: 6 Proračun snage kočnica teretnog voza 20 ESS kola,serije 595, zaustavni put 700m, mjerodavni pad 10‰, brzina 75 km/h, vrsta kočnica „P“

240

1. Ukupna masa voza 2. Stvarna kočna masa 3. Utvrđivanje stvarne kočne mase 4. Procenat kočenja 5. Potrebna kočna masa 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura


Zadatak br: 7 Održavanje kočnica željezničkih vozila 1. Opšte odredbe za održavanje kočnica željezničkog vozila 2. Dokumentacija i mjerni istrumenti 3. Podjela željezničkih vozila 4. Vrste i rokovi održavanja kočnica 5. Održavanje kočnica u radionici 6. Stručna osposobljenost radnika 7. Održavanje kočnih uređaja u specijalizovanoj radionici 8. Dokumentacija 9. Zaključak 10. Literatura


Zadatak br: 8 Održavanje kočnica putničkih kola 1. Vrste i rokovi revizije kočnica 2. Kočnice oprema i uređaji koji podliježu reviziju kočnica RK1 3. Kočiona oprema i uređaji koji podliježu reviziji kočnica RK2 i RK3 4. Tehnološki proces revizije kočnica 5. Specifikacija opreme 6. Specifikacija alata, kontrolnih uređaja i mjernog alata 7. Dokumentacija 8. Zaključak 9. Literatura


Zadatak br: 9 Održavanje kočnica teretnih kola 1. Vrste i rokovi revizije kočnica 2. Kočna oprema i uređaji koji podliježu reviziji kočnica RK1 3. Kočna oprema i uređaji koji podliježu reviziji kočnica RK2 i RK3 4. Tehnološki proces revizije kočnica 5. Specifikacija opreme 6. Specifikacija alata, kontrolni uređaj i mjerni alat 7. Dokumentacija 8. Zaključak 9. Literatura

STRUČNA OBLAST: KOČNICE I KOČENJE VOZOVA

241

Zadatak br: 10 Revizija kočnih cilindara 1. Tehnološki proces održavanja kočnih cilindara 2. Prostrani kapacitet radionice 3. Specifikacija opreme 4. Specifikacija alata,kontrolnih uređaja i mjernog alata 5. Kvarovi 6. Tehnološka remontna dokumntacija 7. Prateća oprema 8. Evidencija i formiranje baze podataka 9. Dokumentacija 10. Zaključak 11. Literatura


Zadatak br: 11 Revizija rasporednika 1. Tehnološki proces održavanja kočnih cilindara

2. Prostrani kapacitet radionice 3. Specifikacija opreme 4. Specifikacija alata, kontrolni uređaj i mjerni alati 5. Kvarovi 6. Tehnološka remontna dokumentacija 7. Prateća oprema 8. Dokumentacija 9. Zaključak 10. Literatura

STRUČNA OBLAST : TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 12 Pregled putničkog voza u polaznoj stanici

1. Pregled sastava voza 2. Postupak pregleda putničkih kola u vozu 3. Postupak pregleda u zimskom periodu 4. Kriterijum pregleda kola 5. Zaštita na radu pri pregledu kola 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 13 Pregled teretnog voza mase 1000 u polaznoj stanici

1. Pregled sastava voza 2. Postupak pregleda teretnih kola u vozu 3. Postupak pregleda u zimskom periodu 4. Kriterijum pri pregledu kola 5. Zaštita na radu pri pregledu kola

242

6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 14 Pregled pojedinačnih, prije utovara ( upotrebe) i poslije utovara teretnih kola

1. Pregled kola prije utovara, odnosno upotrebe 2. Pregled kola poslije utovara 3. Dokumentacija 4. Zaključak 5. Luteratura

STRUČNA OBLAST : TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 15 Preglad i primjena na prevoz naročitih pošiljki i kola tovarenim opasnim materijama

1. Obaveze pošiljalaca 2. Obaveze željeznice, pregled naročitih pošiljaka po izvršenom utovaru u

kola 3. Pregled naročite pošiljke po izvršenom utovaru u kola 4. Upoznavanje sa pravilnicima kojima je propisano koje se materije smatraju

opasnim i pod kojim se uslovima primaju na prevoz 5. Uslovi za prevoz kola tovarenih opasnim materijama 6. Postupak u slučaju opasnosti 7. Dokumentacija 8. Zaključak 9. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br:16 Transport drumskih vozila

1. Propisi za tovarenje 2. Sredstva za osiguranje tovara 3. Način tovarenja i osiguranje tovara 4. Dopunski propis za određene tovare 5. Dokumentacija 6. Zaključak 7. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br:17 Transport kontenera

1. Propisi za tovarenje 2. Sredstva za osiguranje tovara 3. Način tovarenja i osiguranje tovara 4. Dopunski propis za određene tovare 5. Dokumentacija

243

6. Zaključak 7. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br:18 Obrtno postolje Goša - Vegamont putničkih kola

1. Primjena obrtnog postolja 2. Tehničke karakteristike 3. Sastavni dijelovi 4. Ogibljenje 5. Vođenje, bočnih i podužnih pomjeranja 6. Neispravnosti 7. Tehnološki proces opravki 8. Mjerne liste 9. Dokumentacija 10. Zaključak 11. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br:19 Pregled tegljaničkih uređaja na kontrolni pregled putničkih kola

1. Zadatak tegljaničkih uređaja 2. Sastavni dijelovi tegljaničkih uređaja 3. Konstruktivne osobine 4. Pregled tegljačkih uređaja 5. Neispravnosti 6. Opravka tegljaničkih uređaja 7. Dokumentacija 8. Zaključak 9. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 20 Pregled odbojničkih uređaja na kontrolnom pregledu putničkh kola

1. Zadatak odbojničkih uređaja 2. Sastavni dijelovi odbojničkih uređaja 3. Konstruktivne osobine 4. Pregled odbojničkih uređaja 5. Neispravnost 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 21 Pregled osovinskog sklopa sa monoblokom točkovima ф 920mm

1. Sastavni dijelovi osovinskog sklopa 2. Konstruktivne osobine 3. Pregled osovinskog sklopa

244

4. Neispravnosti 5. Opravke osovinskog sklopa 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 22 Labavost oruđa, tačka ф920mm

1. Sastavni dijelovi osovinskog sklopa 2. Konstruktivne osobine 3. Pregled obruča točka 4. Neispravnost 5. Tehnološki proces zamjene obruča točka 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br:23 Ispravnost profila monobloka točkova,osovinskog sklopa ф 920mm putničkih kola

1. Profil točka za željeznička vozila 2. Granične vrijednosti profila za putnička kola 3. Pregled profila točka 4. Neispravnost 5. Tehnološki proces opravke profila točka osovinskog sklopa 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 24 Ispravnost osovinskih ležaja teretnih kola

1. Sastavni dijelovi osovinskog ležaja 2. Konstruktivne osobine 3. Pregled osovinskog ležaja 4. Neisparvnost 5. Tehnološki prces opravke osovinskog ležaja 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 25 Ispravnost ogibljenja i vješanja kod dvoosovinskih teretnih kola

1. Opis ogibljenja i vješanja

245

2. Konstruktivne osobine 3. Pregled ogibljenja i vješanja 4. Neispravnost 5. Tehnološki proces opravke ogibljenja i vješanja 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 26 Ispravnost zavojnih opruga

1. Opis zavojne opruge 2. Konstruktivne osobine 3. Pregled zavojnih opruga 4. Neisparvnost 5. Tehnološki proces zamjene neispravnosti opruge 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : UPOTREBA VUČENIH VOZILA Zadatak br: 27 Ispravnost sanduka putničkih kola

1. Opis sanduka putničkih četvoroosovinskih „X“ kola 2. Konstruktivne osobine 3. Pregled sanduka 4. Neispravnosti 5. Tehnološki proces opravke 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI Zadatak br: 28 Snabdijevanje i njega putničkih kola

1. Opšte odredbe 2. Vrste i rokovi,njega putničkih kola 3. Opis vrste njege kola 4. Snabdijevanje kola 5. Dezinfekcija, dezinsekcija, deratizacija 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI Zadatak br: 29 Ispravnost klimatizacije na putničkim kolima

246

1. Opis klimatizacije 2. Tehničke karakteristike 3. Pregled klimatizacije 4. Neispravnost 5. Opravke neispravnosti klimatizacije 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI Zadatak br: 30 Ispravnost osvjetljenja putničkih kola

1. Opis osvjetljenja 2. Tehničke karakteristike 3. Pregled osvjetljenja 4. Neispravnost 5. Opravke neispravnosti osvjetljenja 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST : POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI Zadatak br: 31 Provjera ispravnosti električnog grijanja putničkih kola voza

1. Koja su osnovna termotehnička pravila za grijanje putničkih kola 2. Vrste napona za grijanje 3. Pregled putničkih kola prije uključivanja električnog grijanja 4. Postupak spajanja putničkih kola voza sa električnom lokomotivom 5. Pregled putničkih kola kod uključenog električnog grijanja 6. Neisparvnost 7. Postupak opravke 8. Postupak isključivanja električnog grijanja 9. Zaštita na radu prilikom pregleda kola 10. Dokumentacija 11. Zaključak 12. Literatura

STRUČNA OBLAST : POSTROJENJA TEHNIČKO KOLSKE DJELATNOSTI Zadatak br: 32 Pregled putničkih kola u zimskom periodu

1. Propisi za rukovanje i pregled električnim uređajima 2. Pregled putničkih kola 3. Neispravnost 4. Postupak opravke električnih uređaja 5. Zaštita na radu prilikom pregleda kola 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

247

STRUČNA OBLAST: TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 33 Tekuća opravka kola sa otkočivanjem

1. Pregled kola na vozu u krajnjoj stanici 2. Navođenje neispravnosti i nedostataka 3. Olistavnje neispravnosti kola 4. Obavještenje tehničko kolske djelatnosti i stručnog osoblja 5. Upućivanje neispravnih kola na opravku 6. Pregled kola po izvršenoj opravci 7. Dokumentacija 8. Zaključak 9. Literatura

STRUČNA OBLAST: TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 34 Pregled voza u krajnjoj satnici

1. Postupak u dočekivanju voza 2. Pregled voza 3. Pregled putničkih kola na vozu 4. Neispravnosti i nedostatak na kolima 5. Olistavanje neispravnosti kola 6. Dokumentacija 7. Zaključak 8. Literatura

STRUČNA OBLAST: TEHNIČKO KOLSKA DJELATNOST Zadatak br: 35 Pregrijavanje putničkih kola na vozu

1. Propisi za pregrijavanje 2. Postupak pregrijavanja 3. Pregled putničkih kola za vrijeme pregrijavanja i završetak električnog

grijanja 4. Neispravnost 5. Postupak opravke 6. Zaštita na radu pri pregrijavanju voza 7. Dokumentacija 8. Zaključak 9. Literatura

4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - Stručni aktivi/ispitni odbor/nastavnici pripremaju teme odnosno zadatke na

osnovu okvirnog spiska tema, datih u Ispitnom katalogu, koji mogu biti u vidu (obliku) seminarskog rada, projektnog zadatka ili praktičnog zadatka sa odgovarajućom tehničko – tehnološkom dokumentacijom, što se definiše na ispitnom listiću, za svaki zadatak/temu pojedinačno.

- Odbrana seminarskog rada ili projektnog zadatka obuhvata prezentaciju, a praktičnog zadatka demonstraciju i prezentaciju rada. Ukoliko specifičnost teme

248

odnosno zadatka to zahtijeva, moguća je potpuna ili djelimična izrada praktičnog zadatka prije ispita, pod nadzorom mentora.

- Ispitni zadaci se izvlače pred ispitnom komisijom. - Ocjenu stručnog rada oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pomagala nijesu predviđena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidata je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori objavljeni u

Katalogu znanja i Godišnjem planu rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA

Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

1. Osnovi saobraćaja Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

2. Tehnička mehanika Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

3. Informacioni sistemi željeznice Provjera znanja vrši se usmenim putem

4. Osnovi elektrotehnike Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

5. Tehničko crtanje sa mašinskim elementima

Provjera znanja vrši se usmenim putem, crtani radovi i grafički radovi

6. Stabilna postrojenja Provjera znanja vrši se usmenim putem

7. Električna oprema na vučenim vozilima

Provjera znanja vrši se usmenim putem

8. Upotreba vučenih vozila Provjera znanja vrši se usmenim putem

9. Vučena vozila Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

10. Organizacija željezničkog saobraćaja Provjera znanja vrši se usmenim putem

11. Kočnice i kočenje vozova Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

12. Postrojenja tehničko kolske djelatnosti Provjera znanja vrši se usmenim putem

13. Tehničko kolska djelatnost Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

11. Praktična nastava Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, grafičkih radova, praktičnog rada na vježbama

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II Usmenim i pismenim putem

2. Željeznički saobraćajni sistemi Provjera znanja vrši se usmenim putem

3. Ekologija i zaštita životne sredine Provjera znanja vrši se usmenim putem

4. Saobraćajna kultura Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću

249

Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

pismenih vježbi

5. Poslovna komunikacija Provjera znanja vrši se usmenim putem

6. Zaštita na radu Provjera znanja vrši se usmenim putem

7. Putnička kola Provjera znanja vrši se usmenim putem

8. Osnovi automatike Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

9. Tehnički sistemi željeznice Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

10. Teretna kola Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću pismenih vježbi

11. Preduzetništvo Provjera znanja vrši se usmenim putem 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA - U sljedeći razred prelaze učenici koji su na kraju školske godine pozitivno

ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su obavili profesionalnu praksu, koja je predviđena nastavnim planom obrazovnog programa Tehničar tehničko kolske djelatnosti.

- Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program Tehničar tehničko kolske djelatnosti, potrebno je završiti četvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni ispit.

- Stručni ispit za obrazovni program Tehničar tehničko kolske djelatnosti sastoji se iz: pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti,

- pismenog ispita matematike ili stranog jezika, - usmenog ispita iz stručno teorijskog predmeta: Kočnice i kočenje vozova,

Upotreba vučnih vozila ili Organizacija željezničkog sobraćaja, - stručnog rada sa odbranom. 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - U skladu sa zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od

mjesec dana) škola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajući u obzir odluku o usmjerenju.

- Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za

odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako, da:

- se iz nastavnog plana izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja;škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno priključiti,

- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja,

250

- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego uslovi, koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle,

- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni obrazovnim programom,

- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja.

251

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA Redni broj Naziv predmeta Profil stručne spreme nastavnika i stručnih

saradnika

1. Osnovi saobraćaja - Diplomirani saobraćajni inženjer

2. Tehnička mehanika - Diplomirani mašinski inženjer - Dipomirani profesor mehanike

3. Informacioni sistemi željeznice - Diplomirani inženjer računarstva

4. Osnovi elektrotehnike - Diplomirani inženjer elektrotehnike

5. Tehničko crtanje sa mašinskim elementima - Diplomirani mašinski inženjer

6. Stabilna postrojenja - Diplomirani saobraćajni inženjer - Diplomirani građevinski inženjer, smjer

niskogradnja

7.

Električna oprema na vučenim vozilima

- Diplomirani inženjer elektrotehnike

8. Upotreba vučenih vozila - Diplomirani mašinski inženjer

9. Vučena vozila - Diplomirani mašinski inženjer

10. Organizacija željezničkog saobraćaja - Diplomirani inženjer saobraćaja

11. Kočnice i kočenje vozova - Diplomirani mašinski inženjer

12. Postrojenja tehničko kolske djelatnosti - Diplomirani mašinski inženjer

13. Tehničko kolska djelatnost - Diplomirani mašinski inženjer

14. Praktična nastava

- U prvoj i drugoj godini, VI stepen iz područja mašinstva i obrade metala (sa stečenim, najmanje III stepenom stručne spreme: bravar, mašinbravar ili alatničar), V stepen stručne spreme (bravar, alatničar, mehaničar za održavanje mašina i alatki)

III i IV razred - Diplomirani mašinski inženjer, inženjer mašinstva

Diplomirani inženjer elektrotehnike, inženjer elektrotehnike

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II - Profesor stranog jezika i književnosti

2. Željeznički saobraćajni sistemi - Diplomirani saobraćajni inženjer

3. Ekologija i zažtita životne sredine - Diplomirani biolog - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

4. Saobraćajna kultura - Diplomirani sociolog - Diplomirani saobraćajni inženjer

252

Redni broj Naziv predmeta Profil stručne spreme nastavnika i stručnih

saradnika

5. Poslovna komunikacija - Diplomirani psiholog - Diplomirani pedagog - Diplomirani sociolog

6. Zaštita na radu

- Diplomirani mašinski inženjer - Diplomirani inženjer elektrotehnike - Diplomirani inženjer saobraćaja - Diplomirani inženjer zaštite na radu

7. Putnička kola - Diplomirani mašinski inženjer

8. Osnovi automatike - Diplomirani mašinski inženjer - Diplomirani inženjer elektrotehnike

9. Tehnički sistemi željeznice - Diplomirani mašinski inženjer

10. Teretna kola

- Diplomirani mašinski inženjer sa iskustvom u oblasti održavanja željezničkih vučenih vozila;mašinski inženjer smjer- željezničko mašinstvo

11. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku. 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Redni broj Naziv predmeta Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli u

grupe T V P T V P

1. Osnovi saobraćaja I 72 48 24

2. Tehnička mehanika I 108 72 36

3. Informacioni sistemi željeznice I 72 72

4. Osnovi elektrotehnike I 72 72

5. Tehničko crtanje sa mašinskim elementima

I 72 48 24

II 72 48 24

6. Stabilna postrojenja II 72 72

7. Električni uređaji vučnih vozila

II 72 72

III 72 72

8. Služba vuče II 72 72

III 72 72

253




grupe T V P T V P

9. Mehanički uređaji vučnih vozila

II 72 72

III 72 72 IV 66 66

10. Organizacija željezničkog saobraćaja

II 108 108 III 72 72 IV 66 66

11. Kočnice i kočenje vozova

III 72 72

IV 66 66

12. Vučena vozila IV 132 132

13. Vozna dinamika IV 66 66

11. Praktična nastava

I 72 72 72 II 72 72 72 III 180 180 180 IV 165 165 165

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II

I 72

II 72

III 72

IV 66

2. Željeznički saobraćajni sistemi

I 72 72

II 72 72

III 72 72

3. Ekologija i zaštita životne sredine I 72 58 14

4. Saobraćajna kultura I 72 72

II 72 72

5. Poslovna komunikacija II 72 52 20

6. Zaštita na radu II 72 72

III 72 72

7. Dizel vuča III 72 72

8. Osnovi automatike III 72 72

IV 66 66

9. Tehnologija vuče III 72 72

254




grupe T V P T V P

vozova IV 66 66

10. Elektro vuča IV 66 66 11. Preduzetništvo IV 66 66

T– Teorijska nastava. V– Vježbe. P– Praktična nastava. 9. PROFESIONALNA PRAKSA - Učenici I, II i III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu

praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom. - Profesionalna praksa se izvodi u radionicama, koje raspolažu kadrovskim i

materijalnim uslovima, u skladu sa obrazovnim programom. - Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola. - Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno-

teorijskih predmeta i praktične nastave. - O realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik

profesionalne prakse. - U dnevniku po danima upisuje sadržaje rada. - Dnevnik profesionalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa. - Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvođenja)

evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama. - Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa. - Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rasterećenju, a

da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, prošire i prodube znanja i kompetencije.

- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 časova, a u IV 33 časa godišnje).

- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole. - Uspješnost na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da

realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti. - Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio Godišnjeg plana rada škole, a

sastoji se iz tri cjeline: - sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta, ekološke aktivnosti,

filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.

- Obavezni sadržaji vezani za stručnoteorijsko područje: posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje, posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.

- Sadržaji po izboru: učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, Internet klub i dr).

- Saradnja sa lokalnom zajednicom.

255

11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Ž. Pušica, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica. - Z. Saveljić, Srednja stručna škola »Ivan Uskoković«, Podgorica. - S. Kljajić, Srednja stručna škola „Ivan Uskoković“, Podgorica. - M. Banković, Željeznička infrastruktura Crne Gore,Podgorica. - M. Vujačić, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica. - Ž.Matović, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica. - N. Domazetović,Srednja stručna škola „Ivan Uskoković“, Podgorica. - M.Kaluđerović, Montekargo AD Podgorica. - Đ. Vućić,Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica. - V. Todorović, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica. - B. Niković, Montekargo AD Podgorica. - S. Obradović,Centar za stručno obrazovanje,Podgorica. - V. Koprivica, Centar za stručno obrazovanje,Podgorica.

4-01 tehnicar tehnicko kolske djelatnosti

Documents