31 maj svetski den protiv pu[eweto
TRANSCRIPT
31 MAJ SVETSKI DEN
PROTIV PU[EWETO
(World No Tobacco Day)
31.05.2015, Probi{tip Dr.Paca Donevska
PZU Donevska dr.Paca
TUTUNSKI PROIZVODI
Generalno se delat na
1.Tobacco smoking-proizvodi od tutun koi
sogoruvaat i stavraat ~ad
2.Smokeless tobacco-proizvodi koi ne
sogoruvaat i ne stvaraat ~ad(`vakawe, stvawe
me|u zabite i nepceto, primena na ko`a..
Bidis and kreteks(clove cigarettes)
PU[EWETO E
Nicotiana tabacum
~in na palewe na suvi ili izliteni lisja na rastenieto Nicotiana Tabacum i vdi{uvawe na ~adot
POTEKLO I [IREWE NA
TUTUNOT
Od Amerika
Vo Evropa e prenesen od Kolumbo
Vo po~etokot se upotrebuval za religiozna upotreba,rituali...podocna za u`ivawe
[irewe vo sredniot i dale~niot istok
Vo po~etokot na 17 vek se odgleduva od komercijalni celi
Tutunskiot ~ad e heterogena smesa na gasovi, nekondenzirana vodena parea i te~ni ~esti~ki. Vo ustata tutunskiot ~ad e koncentriran aerosol so milioni ~esti~ki vo cm3.
So pu{ewe vo ~adot se sozdavaat nad 1400 hemiski soedinenija, od koi okolu 400 se kancerogeni
HEMISKI SOSTAV NA
TUTUNSKIOT ^AD
Pova`ni soedinenija na ~adot se:
Nikotin
Jaglenmonoksid
Katran
Vinil hlorid
Arsenik
Kadmium
Etilen oksid
Azotni soedinenija
Benzen
Polonium 210
Toluidin...
GLOBALNA ‘’TOBACCO’’ EPIDEMIJA
Bidej}i pu{eweto stana seriozen
zdravstven problem vo celiot svet,
zatoa vo 1978g.WHO donese odluka
za 24 ~asovna apstinencija od
pu{ewe sekoja godina na 31 maj.
2015 -STOP NA ILEGALNATA TRGOVIJA
SO TUTUNSKI PROIZVODI
6 milioni lu|e sekoja godina umiraat
kako posledica od bolesti povrzani so
pu{ewe
600 000 nepu{a~i umiraat kako pasivni
pu{a~i
do 2030g.}e umrat 8 miloni
Sekoja 6-ta sekunda umira po 1 pu{a~
Sekoja 10-ta ispu{ena cigara e od
nelegalno poteklo
10 milijardi evra na {teta na EU
EFEKTI OD PU[EWETO VRZ
ZDRAVJETO NA LU\ETO
RESPIRATOREN TRAKT
( hroni~en bronhitis, emfizema, HOBB, rak na belite drobovi, rak na grlo...
KARDIOVASKULAREN SISTEM
go zabrzuva pulsot,aritmii na srcevata akcija,zapu{uvawe na krvnite sadovi: poka~en krven pritisok, infarkt na srce, mozo~en udar...
OSTANATI ORGANI
Рак на `eludnik i дебело црево
Rak na pankreas
Rak na grlo na matka,jajnici, be{ika, prostata kaj
ma`ite
Akutna mieloi~na leukemija
Депресија!
Оштетување на тиреоидната жлезда
Пушачка нога - ампутација
Пушачко лице
VLIJANIE NA PU[EWETO NA
FERTILITETOT I PLODOT
• Inpotencija
• Sterilitet
• Nikotinot,jaglen monoksidot, kako i
brojni drugi otrovi vdi{eni preku
cigarite se prenesuvaat preku
krvotokot i odat direkno vo plodot-
bebeto : doveduvaat po~esto do
spontani abortusi, prerano
poroduvawe, bebe so mala rodilna
te`ina, novorodeno so koliki,
sindrom na nenadejna smrt kaj doen~e
Скриените ризици на употребата
на тутун не се ни малку пријатни: Алцхајмерова болест
Lupus eritematodes
Слепило
Ревматичен артритис
Р’чење
Гастроентеролошки проблеми
Рак на дојка
PU[A^ITE UMIRAAT POMLADI OD
NEPU[A^ITE, VO PROSEK 12-14g.@IVEAT
POKRATKO
FAKTI: 30% OD SITE KANCERI SE DOL@AT NA
PU[EWE
PASIVNOTO PU[EWE E ISTO TOLKU
OPASNO KAKO I AKTIVNOTO
EPIDEMIJA KOJA NAJLESNO SE
LEKUVA-PREVENIRA
KOI CIGARI SE NAJBEZBEDNI?
NEMA BEZBEDNI CIGARI!
Site vidovi na cigari tutunski proizvodi se opasni i site stavaraat zavisnost.Nekoi lu|e se obiduvaat so:
pomalku ispu{eni cigari,
drugi so light cigari,
treti so sllim cigari,
ili doma{no proizvodeni(motani) cigari,
t.n.100% prirodni,
herbalni cigari...
Dali se bezbedni elektronskite
cigari?
Takanare~enite e-cigari se dizajnirani
da izgledaat kako cigari, duri imaat
~ad(parea, aroma i nikotin)
Kreatorite na e-cigarite tvrdat deka se
bezbedni, no istra`uvawata poka`ale
deka e-cigarite predizvikuvaat sli~ni
kratkoro~ni promeni na di{nite organi
kako i cigarite, dodeka za dolgotrajnite
promeni seu{te ne e jasno do koja mera se
{tetni.
Edinstveno e jasno deka i tie
sodr`at nikotin koj stvara
zavisnost tolku jaka kako kokain
duri i heroin, pa sekoj koj po~nal da
pu{i se vra}a za “u{te za malku”
ACS }e gi tretira e-cigari kako i
site drugi proizvodi od tutun , vo
odnos na zakonskata regulativa, se
dodeka nau~no ne se doka`e deka ne
se {tetni.
KOJ PU[I?
Naj~esto pушачите започнуваат со употреба
на тутунот пред да станат полнолетни. Меѓу
младите пушачи, приближно една
четвртина ја испушиле првата цигара
пред да навршат 10 годишна возраст.
Речиси 1 милијарда луѓе во светот пушат и
тоа околу 35% во високо развиените земји, а
50% од популацијата во земјите во развој, a
do 2030 g. 80 %od pu{a~ite }e `iveat vo
nerazvienite i sredno razvieni zemji.
45 milioni amerikanci pu{at
cigari,
12 milioni puri,
8,8 koristat t.n.bes~aden tutun ,
2,5 milioni nargile i sli~ni
napravi
ANTITUTNSKA KAMPAWA
Upotrebata na tutunot zravsteveno i ekonomski go iscrpuva i pu{a~ot i op{testvoto
Vo 17 vek vo Anglija dvi`ewe protiv pu{ewe
U{te vo 1920g.vo Germanija najdena vrskata me|u rakot na beli drobovi i pu{ewe,
Hitler iako bil strastven pu{a~ povel kampanja protiv pu{eweto-gubewe pari!
Deneska vo svetot i kaj nas kontinuirano se vodi kampawa protiv pu{eweto, nama reklami..
Zakon za za{tita od pu{ewe(1995,..2008)
PORAKI ZA PREDUPREDUVAWE DEKA
PU[EWETO E [TETNO PO ZDRAVJETO
KAKO DA
PESTANAM DA
PU[AM?
MarkTven:
Otka`uvaweto od
pu{eweto e tolku
lesno!
Jas iljada pati sum go
napravil toa!
ZO[TO E TOLKU TE[KO DA SE
OTKA@EME OD CIGARITE
NIKOTINOT e krivecot za toa!
Droga {to stvara fizi~ka i psihi~ka zavisnost silna kolku i kokain i heroin
So vdi{uvawe na ~adot nikotinot pobrzo deluva na mozokot od I.V.inj.
Vlijae na site delovi na teloto, navleguva i vo placenta, se izla~uva i preku mleko
Vo organizmot se zadr`uva i posle 4 dena od prestanokot na pu{ewe
• Nikotinot preku hormonite
predizvikuva prijatno ~uvstvo,
navlekuvaj}i go pu{a~ot da pu{i
pove}e, a od druga strana organizmot ja
zgolemuva tolerancijata na nikotin i
toj postojano go zgolemuva brojot na
ispu{eni cigari, go zgolemuva nivoto
na nikotin vo krvta!
Tolerancija na nikotin:Zna~i za
istoto ~uvstvo potrebno mu e pove}e
nikotin!
ZO[TO E VA@NO VEDNA[ DA
SE OTKA@EME OD CIGARITE
Kolku i godini da imate ili kolku dolgo
da ste pu{ele ne e va`no-va`no e ako
prestanete mo`ete podolgo i pozdravo da
`iveete
Otka`uvaweto od pu{eweto go namaluva
rizikot od site napred spomenati bolesti
Pridobivkite od prestanokot se pogolemi
od maloto poka~uvawe na telesna te`ina!
KOI SE PRIDOBIVKITE
20 min po prestanuvaweto se smiruva
pulsot na srceto i se namaluva
pritisokot
Po 12 ~asa-nivoto na jaglen monoksid
vo krv se normalizira
Po 2nedeli do 3 meseci-se podobruva
cirkulacijata i funkcijata na belite
drobovi
Po 1- 9 meseci se namaluva ka{laweto,
regeneriraat kletkite vo bronhite ,
polesno se spravuvaat so infekcii
Po 1 god.rizikot od KSB e namalen za
50%
Po 5god.rizikot od rak na usta, grlo, na
mo~en meur se namaluva na polovina, a
na matka e ist kako i kaj nepu{a~, a po
10-15 god.rizikot za rak na beli
drobovi i ostanati bolesti e kako kaj
nepu{a~
KOI SE NEPOSREDNITE NAGRADI OD
NEPU[EWETO
CENA NA ZDRAVJETO
NEMA LO[ ZDIV
POBELI ZABI
MIRIS NA PARFEMOT KOJ GO
UPOTREBUVATE ,A NE NA CIGARITE
NEMA @OLTI PRSTI ILI NOKTI
PODOBAR MIRIS I VKUS ZA HRANA
POLESNO SOVLADUVAWE NAPOR
CENA ZA VA[IOT XEB
365 DENA X 60 DENARI=21 900 DENARI
21900 DENARI X 10 GOD=219 000DENARI
DALI VI FALAT 3590 EVRA?
NA OVA SE DODAVA SUMATA ZA
LEKUVAWE ZARADI PO^ESTI POTREBI
OD LEKAR I LEKARSTVA, SO [TO SE
OPTOVARAUVA I ZDRAVSTEVNIOT
BUXET VO OP[TETSVOTO
OP[TESTVENA PRIFATLIVOST
PU[EWETO E SE POMALKU OP[TESTVENO PRIFATLIVO!!
PU[EWETO POVE]E NE E “COOL”
NEKOI RABOTODAVCI NE SAAKAT PU[A^I( boleduvawe, pauzi za pu{ewe, {teti na rabotnoto mesto..)
VO 2013G.NAPRAVENO ANALIZA VO SAD:5800 DOLARI GODI[NA ZA[TEDA ZA RABOTODAVECOT AKO RABOTNIKOT PRESTANE DA PU[I
KOI SE VISTINSKITE NA^INI
ZA OTKA@UVAWE OD PU[EWETO
MOTIVIRAJ SE I ODREDI DATUM I
INFORMIRAJ GI NAJBLISKITE SVOI,
POBARAJ PODR[KA
ODBERI JA PROGRAMATA ZA
ODVIKUVAWE KOJA NAJMNOGU TI
ODGOVARA
BIDI POSTOJANO ANGA@IRAN-
ZAFATEN
IZLEGUVAJ OD DOMA
ODI NA MESTA KADE NE SE PU[I
@VAKAJ MASTIKA I BOMBONI
ZAFATI GI RACETE SO NE[TO DRUGO
IZLEGUVAJ SO NEPU[A^I,
SMENI GO RITUALOT NAUTRO
PIJ MNOGU VODA
TU[IRAJ SE PO^ESTO
VE@BAJ, ODI VO TERETANA
IZBEGNUVAJ GI PU[A^KITE
PROVOKACII(TRIGERI)
FRLI GI ZAPALKITE I CIGARITE
PEPELNICITE SOKRIJ GI
IZBEGUVAJ KOFEIN I ALKOHOL
DRU@I SE SO NEPU[A^I
SPIJ DOVOLNO I HRANI SE
ZDRAVO:NEDOSTATOK NA SON I
PREGOLEM VNES NA [E]ERI
POTTIKNUVA NA PU[EWE
OSTANI POZITIVEN
PODR[KA ZA MENTALNATA
ZAVISNOST
Nekoi lu|e se sposobni sami da se otka`at od pu{eweto dodeka na drugi im treba socijalna i emocionalna podr{ka
Vo svetot im stojat na raspolagawe razli~ni vidovi na podr{ka:
Sovetuvali{ta za prestanok na pu{ewe,
Telefonska podr{ka
Grupi za podr{ka
Podr{ka od semejstvoto i prijatelite
Knigi-vodi~i
LEKUVANJE NA NIKOTINSKATA
ZAVISNOST
Kako dopolnitena terapija na psiholo{kata podr{ka se koristat pove}e sredstva kako nikotinska zamena t.n.supstitucioni nikotinski sredstva zaradi izbegnuvawe na apstinencijalen sindrom
Nikotinski mastiki za `vakawe,
Nikotinski flasteri
Sprej za nos,
Nikotinski li`av~iwa
Nikotinski tableti
OSTANATI METODI
HIPNOZA
AKUPUNKTURA
LASERSKA TERAPIJA
MAGNETNA TERAPIJA
MEDITACIJA(TERAPIJA UM-TELO)
ELEKTRONSKI CIGARI
KNIGI ZA PRESTANOK
SIMPTOMI NA NIKOTINSKO
TRUEWE
BOLKI VO STOMAK
PROLIV,NEMIR, NERVOZA,
LADNA POT,
SRCEBIEWE
BLEDA KO@A I USTA
VRTOGLAVICA
POKA^EN KRVEN PRITISOK
PRESTANI DA BIDE[ ROB NA
CIGARITE