Klimaatverandering

Klimaat en klimaatverandering

• Lucht- en oceaanstromen

• Natuurlijke schommelingen

• De invloed van de mens

• Weerkaarten

• De Inuit in Canada en Alaska

Lucht- en oceaanstromen

• Temperatuurverschillen (herhaling klas 1)

• Luchtdrukverschillen

• Luchtcirculatie

• Zeestromen

Temperatuurverschillen

Ontstaan op drie manieren:

• Dag – nacht

• Scheve stand aardas -> seizoenen

• Bolling van de aarde

Luchtdrukverschillen

• Warme lucht zet uit en stijgt op

• Lage luchtdruk

• Dalende lucht wordt dichter

• Hoge luchtdruk

Wetmatigheid

Warme lucht (zet uit en neemt dus meer ruimte in) heeft een kleinere dichtheid

(is dus lichter) dan koude lucht.Warme lucht stijgt, op de plek aan het aardoppervlak ontstaat

“luchttekort”. Dit veroorzaakt een Laagluchtdrukgebied.

Koude lucht daalt, op de plek aan het aardoppervlak is er

“luchtoverschot”. Dit veroorzaakt een Hoogluchtdrukgebied.

koudwarm

LH

Warme lucht kan meer waterdamp bevatten.Waterdamp in lucht die afkoelt (bv door stijgen) condenseert wolken.

Lucht die opwarmt (bv door dalen) wordt helder (kan meer waterdamp bevatten,

dus als er al wolken zijn, waterdruppeltjes, dan verdampen die en verdwijnen).

Pakketjes lucht

Met wat vocht

Ietsje wolken

Koelt af

Wordt warmer

(echte)

Wolken

vorming

Wolken verdwijnen

Heldere lucht

Luchtcirculatie

• Wind waait van een hoge- naar een lagedrukgebied

• Vaste zones van hoge- en lagedruk

• Warm en koud, nat en droog

evenaar pool

L H

30°

H

60°

L

Nat en warm

Stijgende lucht

Wolkenvorming

Veel neerslag Droog en warm

Dalende lucht

Droge lucht

Heldere lucht

Tropische

regenwouden

Druk op knop

Woestijnen

Druk op knop

Nat en koud

Stijgende lucht

Wolkenvorming

Neerslag

Gematigde

zone

Druk op knop

Droog en koud

Dalende lucht

Droge lucht

Heldere lucht

Poolgebieden

Temperatuur

Neerslag

Luchtdruk

Zeestromen

Warme en koude stromen verdelen temperatuur

In gang gehouden door:

• Wind

• Temperatuurverschil

• Zoutpomp

Natuurlijke schommelingen

Het klimaat veranderd door:

• Veranderende baan rond de zon

• Feedback mechanismen

• Zonneactiviteit

• Geologie / meteorieten

Veranderende baan rond de zon

• Vorm van de baan verandert

• Door zwaartekrachtspel planeten

• Van cirkel naar ellips

• Zon staat niet midden in de ellips

• Ellips => koud! (ijstijd)

Positie van de zon klopt niet; die staat niet in het midden van de ellips!

Veranderende baan rond de zon

Daarnaast ook:

• Hoek van de aardas

• Tolbeweging van de aardas

• Opgeteld effect met ellipsvorm =>

• Milancovitch -> ijstijden

IJstijden

• Als de factoren tegelijk in de koude stand staan kan er een ijstijd ontstaan

• Hierop werken feedbackmechanismen

• Feedback kan iets versterken of juist afremmen

Feedbackmechanismen

Positieve feedback versterkt:

• IJs weerkaatst meer zonlicht => kouder

• In koud water wordt meer CO₂ opgenomen => minder broeikaseffect

Feedbackmechanismen

Negatieve feedback remt af:

• Warmer weer => meer verdamping => meer wolken => weerkaatst zonlicht=> kouder

• Warmer weer => meer plantengroei => meer opname van CO₂

Oceaan wolken terugkoppeling (feedback)

Waarom zeewater nooit warmer wordt dan 31 graden Celsius

Oceaan wordt

iets warmer

verdamping

wolken

Oceaan warmer

Meer verdamping

Meer wolken

Meer refelctie

van zonlicht

zonlicht

Minder straling

op oceaan

Oceaan koelt weer af

relectie

Dit noem je een negatieve terugkoppeling (een zichzelf tegenwerkend systeem)

Negatieve feedbackmechanismen

Zonneactiviteit

• De zon zend een wisselende hoeveelheid energie naar de aarde

• Zonnevlekken en zonnevlammen

• Cyclus van 11 jaar

• Poollicht

Geologie / meteorieten

• As en stof zorgen voor afkoeling

• Vulkaanuitbarstingen

• Meteorietinslagen

• (Ligging van de continenten)

De invloed van de mens

• Versterkt broeikaseffect

• Koolstof in de lucht…?

• Opwarming van de aarde

• Klimaatdiscussie

• Gevolgen van klimaatverandering

• Maatregelen

Broeikaseffect

• Licht wordt omgezet naar warmte

• Warmte straalt de ruimte in

• Deel van de warmte wordt vastgehouden

Net als in een broeikas

Broeikasgassen

Gassen in de atmosfeer houden de warmte vast:

• CO₂ (koolstofdioxide)

• CH₄ (methaan)

• H₂O (waterdamp)

• Enz.

Waar komt het vandaan?

• Fossiele brandstoffen

• Kappen van bossen (en platbranden)

• Positieve feedback mechanismen

Weerkaarten

• Verschillende weerkaarten

• Isobaren en isothermen

• Luchtdrukgebieden

• Fronten

• Gegevens verzamelen

• Weersvoorspellingen maken

Verschillende weerkaarten

• Eenvoudige weerkaarten voor iedereen

• Gedetailleerde kaarten voor meteorologen

• Weerkaarten voor verschillende doeleinden

Isobaren en isothermen

• Iso = lijnen

• Bar = luchtruk

• Therm = temperatuur

Lijnen die plaatsen met gelijke druk of temperratuur met elkaar verbinden

Luchtdrukgebieden

• Hoge luchtdruk -> dalende lucht -> minder kans op neerslag; helder weer

• Lage luchtdruk -> stijgende lucht -> meer kans op neerslag; bewolkt weer

• Wind waait van een hoge- naar een lage drukgebied

Fronten

• Soms botsen koude en warme luchtstromen

• De warme lucht is lichter

• Er ontstaat bewolking en vaak neerslag

Gegevens verzamelen

• Satellieten

• Weerballonen

• Meetstations

In Nederland vooral het KNMI

Weersvoorspellingen maken

• Veranderingen in luchtdruk

• Temperatuur

• Windrichting en kracht

• Op basis van de gegevens va de meetstations

Inuit in Canada en Alaska

• Traditionele leefwijze

• Klimaat in Noord-Canada en Alsaka

• Economie en middelen van bestaan

• Klimaatveranderingen en de gevolgen

• Aanpassen aan de veranderingen…

Traditionele leefwijze

• Nomadisch als ze op jacht gingen

• Tijdelijke huizen

• Gebruik maken van alle onderdelen van de dieren

Klimaat in Noord-Canada en Alasaka

• Binnen de poolcirkel

• Dalende lucht

• Nabijheid van zee

• IJswoestijn: Toendra

• Sneeuwklimaat

Economie en middelen van bestaan

• Vroeger zelfvoorzienend, maar nu modern

• Veel import van voedsel

• Afhankelijk van Denemarken

• Zelf nu ook beginnende landbouw

Klimaatveranderingen en de gevolgen

• Plaatselijk versnelde opwarmen door wegvallen albedo effect

• Ontdooien permafrost => methaan en CO₂ komen vrij

• Leefgebied verdwijnt

• Middelen van bestaan vallen weg

Inuit nu

Klimaatonderzoek

• Gegevens en modellen

• Proxy

• Landschap

• Datering

Gegevens en modellen

• Wetenschap is meten

• Uit de gegevens een hypothese

• Toetsen in modellen mbv parameters

• Hypothese bijstellen / verwerpen

Proxy

Een proxy is een verzameling gegevens die een beeld geven van het klimaat in het verleden.

Voorbeelden van proxy's:

• Boomringen

• IJskernen

• Pollen

• Aardlagen

• Fossielen

• Enz.

Sporen in het landschap

Klimaat laat sporen na. In Nederland vinden we bijvoorbeeld sporen van ijstijden terug:

• Stuwwallen (Utrechtse heuvelrug)

• Afzettingen (bv keileem)

• Pingoruïnes

Datering

• Relatieve en absolute datering

• Koolstofdatering (C14)

• Gelaagdheid en gidsfossielen