2.Ünite Psikolojinin Temel Süreçleri

SOSYAL BİLİŞ ve ÖNYARGILAR,SOSYAL ve

KÜLTÜREL ETKİLER

21.Hafta (17-21 / 02 / 2014 )

9.Sınıf

Psikoloji

○ SOSYAL BİLİŞ ve ÖNYARGILAR

BAŞKASI DÜŞTÜ MÜ ‘’ÇÜRÜK TAHTAYA

BASMASAYDI ‘’ deriz.KENDİMİZ

DÜŞÜNCE BASTIĞIMIZ TAHTANIN

ÇÜRÜK ÇIKMASINDAN ŞİKAYET EDERİZ.

Cenap Şahabettin

2

○ Sosyal yapı içinde davranışta

bulunurken bu yapıyı oluşturan

bireyleri anlamamız,onlar hakkında fikir

oluşturmamız,sosyal etkileşimde

bulunurken duygu ve düşüncelerimizi

düzenlememiz gerekir.Sosyal uyarıcıları

algılama ve onlar hakkında düşünceler

oluşturmayı içeren sürece ‘’SOSYAL

BİLİŞ ‘’ denir.

3

○ Sosyal Bilişin 2 öğesi vardır:

○ 1.)) Şemalar

○ 2.))Yükleme

4

○ 1.)) ŞEMALAR :

○ İnsanlar sosyal çevreyi şemaları

yoluyla algılar.

○ ŞEMALAR; gerçeklerin bellekte tutulan

basitleştirilmiş şekilleridir.

○ Sosyal algıların şemalarla

gerçekleşmesi, yeni uyarıcıların sadece

özel ve belirgin kısımlarını hatırlatır.

5

○ Bu da sosyal bilginin hızlıca

işlemlenmesine olanak verir.Her kuram

gibi, şemalar da değişmeye

dirençlidir.İlk oluşturulan şemalar

değişmeye en dirençli olanlar ise ilk

oluşturulanlardır.Buna ‘’ilklik

etkisi‘’denir.

6

○ Kadının toplumdaki rolü açısından

tutucu bir ortamda yetişmiş olan

birey,ne kadar üst düzey eğitim alsa

da,örneğin kadının çalışması

konusundaki olumsuz düşüncelerini

korur.Bu örnek,ilklik etkisinin gücünü

göstermektedir.

7

○ Sosyal Bilişin temelinde yatan

○ şemalar,’’kalıp yargı ‘’lar şeklinde

olabilir.Kalıp Yargı, bir grup veya bir

sınıf konusunda oluşturulmuş olan

basit ve duruk değerlendirmelerdir.

○

○ Kalıp yargılarda AŞIRI

GENELLEME vardır.

8

○ Kalıp yargılar,cinsiyet,ırk,bir grup veya

örgüt,ulus,yerleşim yerinde yaşayanlar

hakkında oluşabilir.Örnek;

○ ..Kadınlar duygusaldır,

○ ..Yaramaz çocuk zeki olur

○ ..Milletvekili yalancı olur

○ ..Polisler tarafsızdır vb.

9

○ Kalıp yargılar, nispeten

kalıcıdır.Çünkü,bir kalıp yargı

doğrultusunda hareket eden bireyin

davranışları,karşısındakinin de o kalıp

yargı uyarınca hareket etmesine neden

olur.

10

○ ‘’ŞİŞMANLAR NEŞELİ OLUR ‘’ kalıp

yargısı olan bir kişi,şişman bir bireye

neşeli bir iletişim beklentisi içinde

yaklaşır.Şişman birey,bu yaklaşma

biçimine ,benzer şekilde karşılık

verir.Böylece kalıp yargı

doğrulanmış,sürekliliği sağlanmıştır.

11

○ 2.)) YÜKLEME :

○ Davranışların nedenlerini bulma

sürecine ‘’ YÜKLEME

‘’denir.Davranışların nedenlerini

çıkarsamada kullanılan kurallar

Yükleme Kuramı’nda açıklanmıştır.

○

12

○ Yükleme Kuramı:

○ 1.) İçsel Nedenler

○ 2.) Dışsal Nedenler

○ Olarak incelenir.

13

○ 1.) İçsel Nedenler:Kişinin özellikleridir.

○ ..yetenekler,

○ ..kişilik,

○ ..dürtü ve güdüler,

○ ..duygular

○

14

○ 2.Dışsal Nedenler: Durumsal nedenler.

○ ..sosyal güçler,

○ ..diğer dış koşullar

15

○ İnsanlar kendi davranışlarına ilişkin

yüklemeleri, sonuca bakarak yapar.

○ ..Başarılar içsel nedenlere

○ ..Başarısızlıklar dışsal nedenlere

○ yüklenir.

○ Buna ‘’savunucu yükleme’’ denir.

16

○ Örn;

○ ..Sınavda kötü not aldınız dışsal

○ ..Sınavda iyi not aldınız içsel

○ Yükleme yapılır.

17

○ TUTUM

TUTUM;

..Duygu,(bakkalla konuşmaktan

hoşlanılır)

..Biliş,(köşedeki bakkal babacan,sevimli)

..Davranış(bakkalın önünden

geçerken,selam verilir,sohbet edilir)

3 bileşenden oluşur.

18

○ TUTUMLAR NASIL OLUŞUR?

○ Bunlara sahip kişilerden öğrenilir.

○ ..Yaşamın ilk yıllarında:anne-babadan

○ ..Ergenlikte:akranlardan

○ ..Yetişkinlikte:fazla değişim olmaz

○ ..İleri yetişkinlikte:tutuculuğa doğru

gider.

19

○ TUTUMLARIN İŞLEVLERİ:

○ ..Tutumlar,bilgilere bir düzen getirir

○ ..Birey kendisini aynı tutumu paylaşan

sosyal grubun parçası hisseder

○ ..Tutumlar değer yargılarımızı ve

kendilik algımızı yansıtır

20

○ ..Tutumlar,kaygı yaratan durumun

kendilik değerimize yönelttiği tehditten

bizi korur. Buna tutumların ‘’ego

savunma işlevi ‘’denir.

○ (Önyargının GÜNAH KEÇİSİ KURAMI)

21

ÖN YARGILAR

○ Kalıp Yargı:

○ Bir grup yada sosyal sınıfın bütün

bireyleri tarafından paylaşıldığı

varsayılan özellikler kümesidir.

○ Ön Yargı :

○ Bir grup ve onun üyelerine yöneltilen

adil olmayan olumsuz tutumlardır.

○ 22

○ Ön yargılara hedef olan insanlar,sosyal

bakımdan uzakta tutulur,dışlanır

○ Ön yargılar gereksinimleri doyuma ulaştırır

○ (günah keçisi kavramı )

○ Ön yargı seçici algılamaya yol açar.(ön

yargıya uygun bilgiler alınır,ters düşen

bilgiler görmezden gelinir)

○

○ 23

○ Ön yargılı kişiler çoğu zaman,hedef

aldıkları grupların önüne sosyal

engeller koyarlar,böylece beklentilere

uyacak sonuçlar yaratırlar.

24

○ Ön Yargılar Değiştirilebilir mi?

Hedef olan kişi veya grubu yakından

tanımak ön yargının değişmesinde

etkilidir.

25

○ Ayrımcılık:Ön yargılar sonuçlarından

çekinildiği yada fırsat bulunamadığı için

davranışa dönüşmeyebilir.Ön yargı

davranışa dönüşüyorsa,,AYRIMCILIK

adını alır.AYRIMCILIKbir birey yada

gruba ön yargılar doğrultusunda

yapılan olumsuz ve haksız

davranışlardır.

26

○ SOSYAL ve KÜLTÜREL ETKİLER

○ ‘’En Zor Şey,Başkalarının Olmanızı

İstediği Kişi Olmaktır’’

○ Leo Buscaglia

27

○ Sosyalleşme;sosyal psikolojinin ikinci

öğesidir.

○ Sosyalleşme;aile üyeleri ve toplumdaki

diğer etkili kişilerin,toplumun değer ve

normlarını,kültürünü gelişmekte olan

bireye aktarmasını

içerir.Sosyalleşme,toplumsal kurallar

ve kültürün çocuğa öğretilmesini,

28

○ Çocuğun da aile ve kültüre uygun

tutum ve davranışları öğrenmesini

içerir.Her yeni kuşağın, bazı özellikler

bakımından bir öncekinden farklı

olması doğaldır.Teknolojik

gelişmeler,sosyo-kültürel yaklaşımlar

ve olaylar buna neden olur.Yine

de,toplumlar ve kültürler bazı temel

özellikler açısından aynı kalır.

29

○ Sosyokültürel çevre ve bu çevrenin

etkisiyle ortaya çıkan davranış biçimleri

aşağıda verilmiştir::

○ 1.)YARDIM ETME:Karşılıksız yapılan

yardıma ‘’özgeci

davranış’’denir.Genelde,yardıma

ihtiyacı olan kişiyi izleyenlerin sayısı

arttıkça,özgeci davranış azalır.

30

○ ‘’tanık etkisi’’olarak adlandırılan bu

durumun nedeni,sayı arttıkça

sorumluluğun yayılmasıdır.

○ 2.) ÇEKİCİLİK:Kişiler arası etkileşimde

çekicilik önemli bir

etmendir.Çekicilik,bilişsel ve duygusal

bileşenlerden oluşur,hoşlanmaya yol

açar.Fiziksel görünüm önemlidir.

31

○ 3.)Uygu:Olgun bir insandan,kendi

değerlendirmeleri uyarınca bağımsız

hareket etmesi beklenir.

○ 4.) Kimliksizleşme:Kitle içinde kişiler

birey olarak değil,büyük bir grubun

adsız üyeleri gibi yer alır.Burada

‘’KARTOPU’’etkisi vardır.

32

5.) Grup Düşünme :Bu,sağlıklı olmayan

karara varma biçimlerinden biridir.Grup

düşünmede üyeler,kendi gruplarının

yenilmez ve dokunulmaz olduğu

konusunda, gerçek olmayan bir

düşünceye sahiptirler.Genelde,kötü

liderlere sahip gruplarda görülür.

33

○ 6.) Sapkınlık: Kabul edilen inanç ve

uygulamalardan sapma

durumudur.Bunun sonucu birey toplum

dışına itilir.

○ 7.) Saldırganlık :Sosyal psikolojinin ele

aldığı konular arasında, saldırganlığa

neden olan çevresel koşulların

incelenmesi de vardır.

34

○ Model alma ve taklit

etmenin,,engellenmenin saldırganlık

üzerindeki rolü araştırılmaktadır.

35

36

37

○ TEŞEKKÜR EDERİM

○ HAZIRLAYAN

○ HARİKA ATA

38