29.10.2012 İnsan bİlgİsayar etkİleŞİmİ ğerlendirme teknikleri · değerlendirme nedir? ......

29.10.2012

1

İNSAN BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ

BÖLÜM9: Değerlendirme

Teknikleri

Ders Sorumlusu:

Yrd.Doç.Dr.Turgay İBRİKÇİ

Hazırlayan:

• Abdurrahman YÜCEL

• Kadri TAYFUR

Niçin değerlendirme yaparız?

Tasarımlarımızın gerçekten

beklentilerimizi ve kullanıcı ihtiyaçlarını

karşılayıp karşılamadığını anlayabilmek için

değerlendirme yapmaya gerek duyarız.

b

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ | 1. Değerlendirme Nedir?

Değerlendirme Nedir?

Sistemin kullanılabilirliğini ve işlevselliğini test etmektir(nedir)

Laboratuarlarda, çevrede ve kullanıcıların işbirliğinde olur.(nerede olur)

Uygulama ve tasarım süreçlerinin her ikisini de kapsar.(kapsamı ne)

Tasarım sürecinin tüm evreleri göz önünde tutulur.(nasıl olur)

Tasarımda düzeltmeler yapmak için geribildirim sağlar. (faydası ne)

b

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ |

Değerlendirmenin 3 amacı vardır:

1) Sistemin işlevselliğini değerlendirmek,

2) Arayüzün kullanıcılar üzerindeki etkisini değerlendirmek,

3) Sistemdeki spesifik(sisteme özgü) problemleri belirlemektir.

2. Değerlendirmenin

Amaçları

b

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ | 2. Değerlendirmenin Amaçları

1) Sistemin işlevselliğini değerlendirmek:

Tasarımın kullanıcının gereksinimleriyle uyumlu olması,(kullanıcının

istediği şekilde bir tasarım oldu mu)

Kullanıcının istediği görevleri kolaylıkla yerine getirebilmesi,(sistem

anlaşılır mı, kullanışı kolay mı)

Sistem kullanıcıya hız kazandırıyor mu?

Sistem farklı şartlarda aynı performansı sağlıyor mu?

29.10.2012

2

b


2) Arayüzün kullanıcılar üzerindeki etkisini

değerlendirmek:

Sistemin kullanım kolaylığı.(sistem kullanımını basitleştir)

Sistemin kullanışlılığı.(basitlik sonucu sistem kullanışlılığı artar)

Kullanıcının memnuniyeti.(kullanışlık artınca kul. memnuniyeti artar)

Kullanıcının ne kadar hoşlandığı, verdiği duygusal tepkiler

değerlendirilmiş olur.(iyi yada kötü karara bağlanır buna göre yol çizilir)

Arayüzün temel amacı kullanıcıyı memnun etmektir.

b


3) Sistemdeki spesifik problemleri belirlemektir:

Sistemin beklenmeyen sonuçlara veya kullanıcılarda kafa karışıklığına

neden olmasıdır.

Bu durum, tasarımın kullanışlığı ve işlevselliği ile de ilişkilidir.

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ |Değerlendirme, insan ilişkisi

Değerlendirme tekniklerine geçmeden

önce:

•Beynin değerlendirme ve karar verme

aşamasındaki işleyişine bir örnek

verelim.

•Yandaki şekil, Bilim ve Teknoloji

dergisinin 2012 Ocak sayısından

alınmıştır.

Senaryo anlatımı:…..

http://www.e-psikiyatri.com/nasil-karar-veriyoruz-28860


• Birinci senaryoyu düşünülürken dorsolateral prefrontal kortekslerinin ön

bölgelerinde hareket görülüyor. (Açıklama)

• Duyguların daha çok dâhil olduğu ve faydacı yargılar veremediğimiz ikinci

senaryoda ise cingulate korteksin ön bölgesinde etkinlik artıyor ki bu

bölge beynimizin yanıt çatışması yaşadığımız durumlarla ilişkilendirilen

bölgesi. (Açıklama)

• Bu çalışmaya bağlı olarak projelerimizde değerlendirme yaparken aynı

durum olsa bile; beynimizin o anki çalışmasına bağlı farklı değerlendirme

yapabiliriz.(kullanıcı yerine koyunuz kendinizi; iyi değerlendirme için)

Değerlendirme, insan ilişkisi

b


ÖZET

Değerlendirme, tasarım süreci boyunca olmalıdır.

Sistemin önceden değerlendirilmesi, sonradan ortaya çıkacak pahalı hataların

önüne geçmiş olur.

Uzman, tasarımı alır ve tipik bir kullanıcı üzerindeki etkisine bakar.

Buradaki temel amaç ise zorluklara neden olan bölümleri belirlemektir.

Geliştirme sürecinin herhangi bir aşamasında kullanılabilir.

Ucuzdur, çünkü kullanıcı katılımını gerektirmez.

Sistemin gerçek kullanımı değerlendirilmez. Sadece sistemin kabul edilebilir

kullanılabilirlik ilkelerini destekleyip desteklemediğine bakılır.

3. Değerlendirme Teknikleri:

Uzman Analizi ile Değerlendirme

b


Uzman analizindeki 4 yaklaşım:

1) Bilişsel gezinti (Cognitive walkthrough)

2) Sezgisel değerlendirme (Heuristic evaluation)

3) Model tabanlı değerlendirme

4) Önceki çalışmaları kullanarak değerlendirme













29.10.2012

3


Bilişsel gezinti

Palson ve arkadaşları tarafından önerilmiştir.

Bir dizi eylemin ayrıntılı olarak adım adım incelenmesini

gerektirir.

Amacı, sistemin öğrenilmesinin ne kadar kolay olduğunu

belirlemektir.

Odak noktası keşif yoluyla öğrenmedir.


Uzman Analizi ile Değerlendirme DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ |

Analiz için değerlendirme formları kullanılır.(nasıl formlar)

(tasarımda ne iyi, neyi geliştirmeye ihtiyaç var).

Değerlendirmeyi yapan kişi görevdeki her bir basamakta bu basamağın niçin

olduğu ya da kullanıcı için neden iyi olmadığı hakkında bir yorum sağlar.






● Bilişsel gezintide izlenilecek yöntemler:

1. Sistemi tanımla.(kullanıcının amacı ile yapılan aynı mı)

2. Sistem üzerinde gerçeklenen görev açık mı?(kolay görünüyor

mu)

3. Kullanıcı bunu gördüğünde hemen anlayacak mı istediği şey

olduğu

4. Kullanıcı kim ve ne tür deneyimlere sahip?


Sezgisel

Nielsen and Molich tarafından öne sürülmüştür.

Heuristic, bir tasarım kararına rehberlik edecek genel ilke,

prensip ya da alınan bir kararı eleştirmek için kullanılır.

Heurisctic değerlendirme, bir sistem ya da kullanıcı arayüzünün kullanışlılık

açısından sistemli bir şekilde incelenmesidir.

Amaç, sistem ya da arayüzün, belirlenen kullanışlılık kriterleriyle uyumlu olup

olmadığını anlamak, büyük, küçük oluşabilecek problemleri tespit etmektir.




Bu değerlendirme yönteminde değerlendiriciler birbirinden bağımsız bir şekilde

sistemin olası kullanılabilirlik problemlerini ileri sürerek sistemi eleştirirler.

Nielsen’e göre üç ya da beş değerlendirici yeterlidir. Ortalama 5 kişinin yaptığı

değerlendirmeyle, kullanışlılıkla ilgili problemlerin %75’i ortaya çıkar.

Esnek, nispeten ucuz bir yaklaşımdır.




Değerlendirici her bir kullanılabilirlik sorunun ciddiyetini 4 faktör temelinde

değerlendirmelidir:

1) Problem ne kadar yaygın?

2) Kullanıcının üstesinden gelmesi için ne kadar basit?

3) Tek seferlik mi yoksa devamlı karşılaşılan bir problem mi?

4) Problem ne kadar ciddiyetle algılanıyor?

3. Değerlendirme Teknikleri: Uzman

Analizi ile Değerlendirme

29.10.2012

4


Model Tabanlı

Bilişsel ve tasarım modelleri, tasarım özelliği ve değerlendirmeyi aynı çerçevede

birleştiren bir yol sağlarlar.

Örneğin;

GOMS Modeli (goals, operators, methods, selection)

Model, özel bir ara yüzle kullanıcı performansını tahmin eder ve özel tasarım

seçeneklerini filtreleyebilir.

Düşük Düzey Modelleme (Lower_level)

Düşük düzey fiziksel görevleri gerçekleştirmek için kullanıcıların harcadıkları

zamanı tahmin eder.


Uzman Analizi ile Değerlendirme DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ |

Tasarım yöntemlerinde tasarım mantığı vardır. Aynı zamanda, tasarım aşamasında

değerlendirmede rol oynarlar.

Tasarımda her bir seçenek bir ölçüte göre değerlendirilir.

İletişim modeli ise erişilemeyen durumlar, karmaşıklık gibi problemler için iletişim

sıralarını değerlendirmek için kullanılır.




Önceki Çalışmaları Kullanarak

Kanıtlarla desteklenen daha önce yapılmış çalışmaların sonuçlarından faydalanılarak

yapılan değerlendirmelerdir.

Yapılan bir araştırmayı tekrarlamak pahalı olduğu için bu yönteme başvurulur.

Her çalışmanın kendi bağlamı içinde geçerli olduğunu unutmadan değerlendirmeye

özen göstermek gereklidir.

Kanıtlar uzmanlar tarafından dikkatli bir şekilde seçilerek kullanılmalıdır.



b


Tasarımcı ya da uzman tarafından yapılan

değerlendirmelerin hiç biri kullanıcılarla

yapılan gerçek bir kullanılabilirlik testinin yerini

alamaz.


Kullanıcı Katılımı ile Değerlendirme

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ | 3. Değerlendirme Teknikleri:

Kullanıcı Katılımı ile Değerlendirme DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ | 3. Değerlendirme Teknikleri:


29.10.2012

5












29.10.2012

6




DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ| 3. Değerlendirme Teknikleri:








29.10.2012

7













29.10.2012

8






Kullanıcı Katılımı ile Değerlendirme DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ| 3. Değerlendirme Teknikleri:



Kullanıcı Katılımı ile Değerlendirme DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ| 3. Değerlendirme Teknikleri:


29.10.2012

9





b

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ|

Yöntem seçimi

Tasarım sürecinin bütün aşamalarında etkileşimli bir sistemi

değerlendirmek için bir dizi teknik vardır.

Yapılması gereken, en uygun yönteme karar vermektir.

Her değerlendirme yönteminin güçlü ve zayıf olduğu noktalar vardır.

4. Değerlendirme Yöntemi Seçimi

b

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ|

Değerlendirme Tekniklerini Ayıran Faktörler:

1) Değerlendirme tasarım sürecinin hangi basamağında?

2) Değerlendirme stili

3) Tekniğin nesnellik ve öznellik seviyesi

4) Ölçüm tipleri (nitel ölçüm mü, nicel ölçüm mü?)

5) Sağlanan bilgi

6) Cevabın çabukluğu

7) Belirtilen engel seviyesi

8) Gerekli olan kaynaklar

4. Değerlendirme Yöntemi Seçimi

en.wikipedia.org/wiki/GOMS www.slideshare.net/mooncrown/web-kullanlabilirliliii

http://www.useit.com/jakob/ www.dialogdesign.dk/About_Rolf_Molich....

http://www.e-psikiyatri.com/nasil-karar-veriyoruz-28860 http://www.ucc.ie/hfrg/resources/qafq1.html

http://www.ucc.ie/hfrg/questionnaires/sumi/sumipapp.html Göz izleme Web Kullanılabilirlik , 2010

İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Gelişmeler Vol. 5 , 1995 (editör) Kullanılabilirlik Mühendisliği ,


http://www.useit.com/jakob/





http://www.dialogdesign.dk/About_Rolf_Molich




















http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=tr&prev=/search?q=Query+Techniques&hl=tr&biw=838&bih=735&prmd=imvns&rurl=translate.google.com.tr&sl=en&u=http://www.ucc.ie/hfrg/resources/qafq1.html&usg=ALkJrhhxtyina9UBjMOuMxLnNUaHz72dJA






















http://www.useit.com/eyetracking/

http://www.useit.com/jakob/ahci5book.html





http://www.useit.com/jakob/useengbook.html

29.10.2012 İnsan bİlgİsayar etkİleŞİmİ ğerlendirme teknikleri · değerlendirme nedir? ......

Documents