2555 - srinakharinwirot universitythesis.swu.ac.th/swuthesis/geo(m.s.)/wanlapa_i.pdf · 2012. 10....

การวเคราะหพนทเหมาะสมเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยดจงหวดพทลง

ปรญญานพนธ

ของ

วลลภา อนทรงค

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมศาสตร มถนายน 2555



ของ




ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ


บทคดยอ ของ




วลลภา อนทรงค. (2555). การวเคราะหพนทเหมาะสมเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยดจงหวด พทลง. วท.ม. (ภมศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร. วชย พนธนะหรญ, อาจารย ดร.สธาทพย

ชวนะเวสสกล, อาจารย ดร. สรยพร นพฐวทยา, รองศาสตราจารย ดร. วเชยร จาฏพจน.

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดและวเคราะหพนทซงเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดของจงหวดพทลง เพอเปนแนวทางการอนรกษพนทการปลกขาวสงขหยดของจงหวดพทลงดวยโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยกาหนดปจจยทางดานกายภาพ ไดแก ความลาดชนของพนท การระบายนาของดน ความอดมสมบรณธาตอาหารในดน คาปฏกรยาดน ลกษณะของเนอดน ความลกของดน และคาปรมาณเกลอในดน เปนปจจยชวดพนทซงมความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดในจงหวดพทลง ขนตอนในการศกษาไดนาปจจยดงกลาวมาวเคราะหดวยวธการซอนทบขอมล โดยกาหนดคาความสาคญของปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดดวยการใหคาคะแนน การถวงนาหนกและการจาแนกคณภาพของพนทซงมความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยด

ผลการศกษาพบวา จงหวดพทลงมพนทซงมความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดเทากบ 2,270.21 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 66.30 ของพนทท งหมด (3,424.47 ตารางกโลเมตร) จากผลการศกษาสามารถแบงระดบชนความเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยดออก เปน 4 ระดบคอ ชนทมความเหมาะสมมาก มพนท 1,330.23 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 38.87 ของพนทท งหมด ชนทม ความเหมาะสมปานกลาง มพนท 866.92 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.29 ของพนททงหมด ชนทมความเหมาะสมนอย มพนท 73.05 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 2.13 ของพนททงหมด และชนทไมมความเหมาะสมซงมพนท 884.57 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.83 ของพนทท งหมด

การวเคราะหขอมลเชงพนทพบไดวาพนทซงมความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดสวนใหญอยในเขตอาเภอเมอง อาเภอควนขนน อาเภอเขาชยสน อาเภอบางแกว และบางสวนของอาเภอปากพะยน ผลจาการวจยครงนสามารถนาไปใชเปนขอมลพนฐานเพอเปนแนวทางการบรหารจดการพนทเพออนรกษเปนพนทปลกขาวสงขหยดตอไป

ANALYSIS OF THE SUITABLE AREAS FOR CONSERVATION OF SANGYOD RICE IN PHATTHALUNG PROVINCE

AN ABSTRACT

BY

WANLAPA INTARONG

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Science degree in Geography

at Srinakharinwirot University June 2012

Wanlapa Intarong. (2012). ANALYSIS OF THE SUITABLE AREAS FOR CONSERVATION

OF SANGYOD RICE IN PHATTHALUNG PROVINCE. Master thesis, M.Sc.

(Geography). Bangkok: Graduate school, Srinakharinwirot University. Advisor

Committee: Assoc. Prof. Dr.Wichai Pantanahiran, Assoc. Dr.Suthathip

Chavanavesskul, Assoc. Dr.Sureeporn Nipitwittaya, Assoc.Prof. Dr. Wichien

Chatupote.

The objective of this research were to study the factors affecting the growth of Sangyod rice and to classify the suitable area in Phattalung province in order to conserve the area for the Sangyod rice. Physical factors and soil properties were used including slope, soil drainage, soil nutrients, soil reaction, soil texture, soil depth, and salinity. Geographic Information System was used as a research tool. Overlay technique was used under the GIS process. The score from each parameter and weighting score were used to classify the suitable area for Sangyod rice.

The result showed that the suitable area for Sangyod rice in Phattalung province was approximately 2,270.21 square kilometers or 66.30 percentage of the total area (3,424.47 square kilometers). The area was classified to four levels. The most suitable covered an area of 1,330.23 square kilometers (38.87%). The moderate suitable covered an area of 866.92 square kilometers (25.29%). The low suitable covered an area of covered 73.05 square kilometers (2.13%). The unsuitable covered an area of 884.57 square kilometers (25.83%).

The suitable area for Sangyod rice mostly covered Amphoe Mueang, Amphoe Khuan Khanun, Amphoe Khaochaison, Amphoe Bangkaeo and some part of Amphoe Pak Phayun. These results could be used as the database for Songyod conservation and management plan in the future.


เรอง


ของ


ไดรบการอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมศาสตร

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

………………………………………………………….คณบดบณฑตวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร. สมชาย สนตวฒนากล)

วนท…………เดอน……………………….พ.ศ. 2555

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา

…………………………………ประธาน ..………………………….ประธาน

(รองศาสตราจารย ดร. วชย พนธนะหรญ) (อาจารย ดร. สรยพร นพฐวทยา)

………………………………...กรรมการ ……………………………กรรมการ

(อาจารย ดร. สธาทพย ชวนะเวสสกล) (รองศาสตราจารย ดร. วเชยร จาฏพจน)

………..…………………..กรรมการ

(รองศาสตราจารย ดร. วชย พนธนะหรญ)

…………………………….กรรมการ

(อาจารย ดร. สธาทพย ชวนะเวสสกล)

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบน สาเรจลลวงไดดวยความกรณาชวยเหลอจากรองศาสตราจารย ดร. วชย พนธนะหรญ ประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ อาจารย ดร.สธาทพย ชวนะเวสสกล ทปรกษาปรญญานพนธ อาจารย ดร.สรยพร นพฐวทยา รองศาสตราจารย ดร.วเชยร จาฏพจน กรรมการแตงตงเพมเตมทไดสละเวลาใหคาปรกษา และขอเสนอแนะตางๆ ของการวจยมาโดยตลอด ขอขอบพระคณคณาจารย ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทกทานททไดประสทธประสาทวชาความรตลอดระยะเวลาของการศกษา จนผวจยสามารถนาความรมาใชในการดาเนนการทาปรญญานพนธจนสาเรจ

ขอขอบคณ อาจารยคารณ ไทรฝก ผเชยวชาญกรมพฒนาทดน ทไดเสยสละเวลาชวยเหลอ แนะนาใหคาปรกษาในการทาปรญญานพนธเปนอยางด

ขอขอบคณเพอนๆ ทใหคาปรกษา และเปนกาลงใจใหกนตลอดระยะเวลาการทาปรญญานพนธ

สดทายนขอกราบขอบพระคณบดา มารดา และทกๆ คนในครอบครวทใหกาลงใจและใหการสนบสนนแกผวจยในดานตางๆจนทาใหปรญญานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยด


สารบญ

บทท หนา

2 เอกสารงานวจยทเกยวของ.................................................................................... 5

ขอมลทวไปของพนท………………………………………………………………......... 5

ขอมลทวไปเกยวกบขาวสงขหยด…………………………………………………......... 12

ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการอนรกษขาวสงขหยด……………………………….. 15

สงบงชทางภมศาสตร………………………………………………………………….... 20

ระบบสารสนเทศภมศาสตร………………………………………………………….….. 21

เอกสารงานวจยทเกยวของ……………………………………………………………... 22

3 วธดาเนนการวจย...................................................................................................... 27

ขอมลทใชในการศกษา……………………………………………………………........... 27

เครองมอทใชในการศกษา……………………………………………………………….. 27

การเกบรวบรวมขอมล……………………………………............................................ 28

การจดกระทาและวเคราะหขอมล………………………………………………….......... 28

การนาเสนอขอมลทไดจากการวเคราะห………………………………………………… 32

1 บทนา.................................................................................................................... 1

ความเปนมา…………………………………………………………………………….. 1 จดมงหมายในการวจย…………………………………………………………………. 2 ความสาคญในการวจย……………………………………………………………….... 2 ขอบเขตงานวจย…………………………………………………………………......... 3 นยามศพทเฉพาะ…………………………………………………………………….... 3 กรอบแนวคด…………………………………………………………………………… 4

สารบญ(ตอ)

บทท หนา

4 ผลการวเคราะหขอมล....................................................................................... 33

การวเคราะหปจจยทางดานการระบายนาของดน…………………………………... 33

การวเคราะหปจจยทางดานความลาดชน…………………………………………… 36

การวเคราะหปจจยทางดานธาตอาหารในดน……………………………………….. 38

การวเคราะหปจจยคาปฏกรยาดน…………………………………………………… 40

การวเคราะหปจจยเนอดน…………………………………………………………… 42

การวเคราะหปจจยความลกของดน…………………………………………………. 44

การวเคราะหปจจยปรมาณเกลอในดน……………………………………………… 46

การวเคราะหพนทเหมาะสมเพอการอนรกษขาวพนธสงขหยด……………………. 48

5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ................................................................. 52

สรปผลการศกษา……………………………………………………………............. 53

อภปรายผล………………………………………………………………………….... 54

ขอเสนอแนะ……………………………………..................................................... 55

บรรณานกรม………………………………………………………………………………….. 56

ภาคผนวก……………………………………………………………………………………… 61

ประวตยอผวจย……………………………………………………………………………….. 67

บญชภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา

1 แผนทแสดงขอบเขตพนทศกษา จงหวดพทลง……………………............................ 6

2 แผนทแสดงอทธพลของลมมรสม…………………………………............................... 8

3 แผนทแสดงขอมลชดดนพนทศกษา จงหวดพทลง……………………………………. 11

4 แผนทแสดงการระบายนา……………………………………………………………….. 35

5 แผนทแสดงความลาดชน………………………………………………………………... 37

6 แผนทแสดงธาตอาหารของดน………………………………………………………….. 39

7 แผนทแสดงคาปฏกรยาดน……………………………………………………………… 41

8 แผนทแสดงลกษณะเนอดน……………………………………………………………... 43

9 แผนทแสดงความลกของดน…………………………………………………………….. 45

10 แผนทแสดงปรมาณเกลอในดน………………………………………………………….. 47

11 แผนทแสดงพนทเหมาะสมเพอการอนรกษการปลกขาวสงขหยด……………………... 51

บญชตาราง ตาราง หนา

1 ลกษณะทางพนธกรรมของพนธขาวสงขหยด……………………………………….. 14

2 แสดงคาความเหมาะสมปจจยตอการเจรญเตบโตสาหรบขาว……………………… 15

3 ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยด…………………… 19

4 การใหคาถวงนาหนกและระดบความเหมาะสมของตวแปร………………………… 29

5 แสดงคาคะแนนระดบพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด……………………… 32

6 ตารางแสดงปจจยการระบายนา……………………………………………………... 34

7 ตารางแสดงปจจยความลาดชน……………………………………………………… 36

8 ตารางแสดงปจจยธาตอาหารของดน………………………………………………… 38

9 ตารางแสดงปจจยคาปฏกรยาดน……………………………………………………. 40

10 ตารางแสดงปจจยคาเนอดน…………………………………………………………. 42

11 ตารางแสดงปจจยความลกของดน………..………………………………………….. 44

12 ตารางแสดงปจจยปรมาณเกลอในดน………………………………………………... 46

13 แสดงพนทความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดแตละอาเภอของจงหวดพทลง.. 49

14 ตารางแสดงพนทเหมาะสมปลกขาวสงขหยด…….…………………………………. 53

บทท 1 บทนา

ความเปนมา ประเทศไทยเปนประเทศทมกจกรรมทางการเกษตรเปนสาคญ แตปจจบนการเกษตรกรรมมหลากหลายประเภท พนทเกษตรกรรมสวนใหญของประเทศเปนการปลกขาว ซงขาวมอทธพลตอวถชวต ความเชอ ศาสนา ภมปญญาขนบธรรมเนยมประเพณและพธตางๆ แมวาในปจจบนสภาพสงคมและเศรษฐกจไดมการเปลยนแปลงไปตามกระแสโลกาภวฒน โดยเฉพาะภาคใตของประเทศไทย ทเกษตรกรสวนใหญเปนแบบรายยอยมทดนทานานอย รวมถงระบบปจจยการผลตไมเอออานวย ทาใหผลตอบแทนจากการทานาไมเพยงพอตอการดารงชวต และสงผลให เกษตรกรบางรายเปลยนแปลงพนทจากนาขาวเปนสวนยางพารา สวนปาลมนามน และสวนผลไม เพอเพมรายไดใหครวเรอนจากการเปลยนแปลงการใชทดนจากนาขาวเปนเกษตรกรรมรปแบบอนๆ มผลทาใหพนทปลกขาวลดนอยลง แตความตองการขาวยงคงเพมปรมาณมากขนทกป อกทงขาวเปนอาหารของคนไทยและอกกวา 3 พนลานคน ในกวา 200 ประเทศ ทาใหใน พ.ศ. 2552 มความตองการขาวของทวโลกประมาณ 426.6 ลานตน (กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2552) ซง พ.ศ. 2552 ประเทศไทยเปนประเทศทมปรมาณสงออกขาวมากทสดในโลก โดยมสดสวนการสงออก ถงรอยละ 36 รองลงมาคอ เวยดนาม รอยละ 20 (กรมการขาว. 2552) ถาประเทศไทยยงคงตองการครองความเปนหนงในการสงออกขาวตลอดไป ประเทศไทยควรมการพฒนา สงเสรมกจกรรมทางดานการผลตขาวใหกบเกษตรกรของประเทศใหสามารถผลตไดอยางมประสทธภาพ ไดมาตรฐานและสรางความมนใจใหกบผบรโภคทวโลก พนธขาวในประเทศไทยมความหลากหลายตามแหลงปลกขาว ทวทกภมภาคของประเทศ เชน ขาวเหลองประทว ขาวสพรรณบร 60 ขาวปทมธาน 60 ขาวพษณโลก 60 ขาวชยนาท 1 ขาว กข 1-2-3 ขาวขาวดอกมะล 105 ขาวเหนยวขาว ขาวเหนยวดา เปนตน พนธขาวทงหมดนมการเจรญเตบโตแตกตางกนตามความเหมาะสมของพนทท มลกษณะตางกน และเนองจากผลตอบแทนทางเศรษฐกจสงผลใหเกษตรกรใหความสนใจปลกขาวสญพนธแทนการปลกขาวพนธพนเมอง ทาใหนาเปนหวงวาในอนาคตอนใกลนขาวพนธพนเมองทเปนพนธขาวซงบรรพบรษไดคดเลอกไวเปนเวลานบพนๆ ป จะหมดไป หนงในขาวพนธพนเมองทควรคาแกการอนรกษของภาคใต คอ ขาวพนธสงขหยดของจงหวดพทลง เปนขาวพนเมองทสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ ทรงมพระราชดารใหดาเนนโครงการฟารมตวอยางตามแนวพระราชดาร มอบใหศนยวจยขาวพทลงดาเนนการปลก ตงแต พ.ศ. 2543 จนกระทงเมอวนท 24 กนยายน พ.ศ. 2546 สมเดจพระนางเจาสรกตเสดจพระราชดาเนนไปยงฟารมตวอยางตามแนวพระราชดาร ศนยวจยขาวจงหวดพทลงไดถวายขาวซอมมอพนธสงขหยด พระองคใหหองเครองทพระราชตาหนกทกษณราชนเวศน จงหวดนราธวาส หงถวายและพระองคทรงโปรดเปนอยางมาก จงทรงรบสงใหศนยวจยขาวพทลงฟนฟการปลกขาวสงขหยด

2

อยางจรงจง เพราะขาวสงขหยดเปนขาวพนธพนเมองดงเดมของจงหวดพทลง มการปลกมานานกวา 100 ป เปนพนธขาวทคงคณคาในสายพนธ เกบรกษาผานวฒนธรรม และภมปญญาทองถนของชาวเมองพทลง ซงพบไดจากหลกฐานการรวบรวมสายพนธขาวในทองถนตางๆ ทวประเทศ ตงแต พ.ศ. 2495-2496 โดยกองบารงรกษาพนธ กรมการขาว กระทรวงเกษตรและสหกรณ พบวาชอขาวสงขหยดเปน 1 พนธขาวใน 11 พนธขาวตวอยางขาวพนธพนเมองทเกบรวมรวมจากอาเภอเมองพทลง จงหวดพทลง และตอมาศนยวจ ยขาวพทลงไดดาเ นนการขนทะเบยนตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ.2518 ไดรบการขนทะเบยน “ขาวสงขหยดพทลง” และขอขนทะเบยนเปนสนคาบงชทางภมศาสตร(Geographical Indications: GI) ไดรบคารบรองใหเปนสนคาบงชทางภมศาสตรตาม พระราชบญญตคมครองสงบงช พ.ศ. 2546 เมอวนท 23 มถนายน พ.ศ. 2549 ขาวสงขหยดเปนพนธขาวพนเมองทมลกษณะความโดดเดนพเศษเฉพาะและคงคณคาในตวของพนธขาว และยงมความคมครองตามกฎหมายในสทธชมชนผผลต (ศนยวจยขาวพทลง. 2549) ดงนนการอนรกษขาวพนธสงขหยด ซงเปนพนธขาวทไดรบการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรเปนขาวสายพนธแรกของประเทศไทย ใหอยคกบจงหวดพทลง จงมความจาเปนทจะตองอนรกษพนทปลกขาวซงเหมาะสมกบขาวพนธสงขหยดไว ในการศกษาในครงน ผศกษาไดนาระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยปจจยทมความเกยวของกบการเจรญเตบโตของขาว ไดแก ลกษณะภมประเทศ ภมอากาศ และคณสมบตของดน มาใชในการวเคราะหหาพนทซงเหมาะสมกบการปลกขาวสงขหยดเพอทาการอนรกษพนทไวสาหรบปลกขาวและเพอขยายการปลกขาวพนธสงขหยดเปนการเพมผลผลตทมประสทธภาพและสงเสรมใหเปนพชเศรษฐกจใหเปนทรจกกนอยางแพรหลายและสามารถสรางรายไดใหแกประชาชนในพนท

จดมงหมายในการวจย 1. เพอศกษาปจจยทางภมศาสตรทมความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของขาวสายพนธสงขหยด ในจงหวดพทลง 2. เพอหาพนทเหมาะสมในการอนรกษสาหรบการปลกขาวสายพนธสงขหยดโดยระบบสารสนเทศภมศาสตร

ความสาคญในการวจย การใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร เพอวเคราะหพนทซงเหมาะสมกบการอนรกษขาวพนธสงขหยด จะทาใหทราบถงพนทซงมศกยภาพเหมาะสมสาหรบการปลกขาวพนธสงขหยดเนองจากปจจบนขาวพนธสงขหยดเปนทตองการของตลาดอยางมาก ดงนนทองถนจงควรอนรกษพนทปลกและหาพนทซงเหมาะสมเพอขยายพนทการปลกขาวพนธสงขหยดโดยการใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเปนเครองมอในการศกษา

3

ขอบเขตงานวจย 1. ขอบเขตพนทศกษา คอ จงหวดพทลง 2. ขอบเขตเนอหา การศกษาครงนไดนาเอาปจจยทางดานภมศาสตรประกอบดวย ลกษณะภมประเทศ ไดแก ความลาดชนและความลกของพนท ภมอากาศและลกษณะคณสมบตของดน ไดแก เนอดน การระบายนาของดน คาความเปนกรดเปนดาง (pH) ธาตอาหารในดน เปนตน มาใชในการวเคราะห 3. หาพนทเพอการอนรกษการปลกขาวพนธสงขหยดของจงหวดพทลง

นยามศพทเฉพาะ

1. ขาวสงขหยดเมองพทลง คอ ขาวซอมมอ ขาวกลอง ทแปรรปมาจากขาวเปลอกพนธขาวสงขหยด เปนขาวเจาพนเมอง ผลตในจงหวดพทลง (เมลดเรยวเลก ออนนม มกลนหอมออนๆ ขาวกลองมสแดงจนถงสแดงเขม ขาวสารมสขาวปนแดงหรอสชมพ) และกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชยไดประกาศขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตร

2. สงบงชทางภมศาสตร (Geographical Indications: GI) หมายถง สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตร และสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรนน เปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตร

3. พนทอนรกษเพอปลกขาวสงขหยด คอ พนทซงมคณสมบตทเหมาะสมสาหรบการปลกขาวสงขหยด จงหวดพทลง

4

กรอบแนวคด

ลกษณะภมประเทศ ความลาดชน

ลกษณะของดนเนอดน

ความอดมสมบรณของดน

การระบายนาของดน

ความเปนกรดเปนดาง

ความลกของดน

ปรมาณเกลอในดน

ปจจยทางภมศาสตรทใชในการวเคราะหความเหมาะสมของพนทเพอการอนรกษ

พนทเพอการอนรกษและการขยายพนธขาวสงขหยด ในจงหวดพทลง

ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร

บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผศกษาไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของตางๆตอไปน 1. ขอมลทวไปของพนทศกษา 2. ขอมลทวไปเกยวกบขาวสงขหยด 3. ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการอนรกษขาวสงขหยด 4. สงบงชทางภมศาสตร 5. ระบบสารสนเทศภมศาสตร 6. เอกสารงานวจยทเกยวของ 1. ขอมลทวไปของพนทศกษา 1.1 ทตงและอาณาเขต จงหวดพทลงตงอยบรเวณภาคใตฝ งตะวนออก หรอทางฝ งตะวนตกของลมนาทะเลสาบสงขลา โดยมพกดทางภมศาสตรทละตจด 7 องศา 5 ลปดา ถง 7 องศา 55 ลปดา เหนอ และทลองจจด 99 องศา 44 ลปดา ถง 100 องศา 25 ลปดาตะวนออก รปรางของจงหวดมลกษณะคลายสเหลยมผนผา มเนอทท งหมดประมาณ 2,140,296 ไร (3,424.473 ตารางกโลเมตร) เปนพนดน 1,919,446 ไร และเปนพนนา 220,850 ไร (กรมแผนททหาร, 2534; กรมการปกครอง, 2541) ประกอบดวย 10 อาเภอและ 1 กงอาเภอ คอ อาเภอกงหรา อาเภอเขาชยสน อาเภอควนขนน อาเภอตะโหมด อาเภอบางแกว อาเภอปาบอน อาเภอปาพะยอม อาเภอปากพะยน อาเภอเมองพทลง อาเภอศรบรรพต กงอาเภอศรนครนทร 1.2 อาณาเขตตดตอกบพนทใกลเคยงของจงหวดพทลง ดงน ทศเหนอ ตดตอกบอาเภอชะอวด อาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช และอาเภอ

ระโนด จงหวดสงขลา ทศใต ตดตอกบอาเภอควนเนยง อาเภอรตภม จงหวดสงขลาและอาเภอควนกาหลง

จงหวดสตล ทศตะวนออก ตดตอกบอาเภอสงหนคร อาเภอสทงพระ อาเภอกระแสสนธ และอาเภอ

ระโนด จงหวดสงขลา อาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอควนกาหลง และกงอาเภอมะนง จงหวดสตล อาเภอปะ

เหลยน อาเภอยานตาขาว อาเภอนาโยง อาเภอเมองตรง อาเภอหวยยอด และอาเภอรษฎา จงหวดตรง

6

ภาพป

ระกอบ

1 แผ

นทแสดงขอบเข

ตพนทศกษา

จงหวดพท

ลง

7

1.3 ลกษณะภมประเทศ สภาพพนทมลกษณะเปนภเขาและทราบสง ทางดานตะวนตกประกอบดวยเทอกเขาบรรทด ซงมระดบสงจากนาทะเลปานกลางประมาณ 50 - 1,000 เมตร สวนใหญเปนปาไม เชน สวนยางพารา ไมผลและไมยนตนซงอยในบรเวณอาเภอกงหรา อาเภอปาบอน อาเภอปาพะยอม อาเภอศรบรรพต ถดลงมาทางดานตะวนออกเปนทราบสลบทดอน มความสงจากระดบนาทะเลปานกลางเฉลย 0 - 15 เมตร บรเวณนสวนใหญนยมปลกขาว ยางพารา มะพราว ปาลมนามน และพชไรชนดตางๆ ซงอยในบรเวณอาเภอเมอง อาเภอเขาชยสน อาเภอบางแกว อาเภอปากพะยน 1.4 สภาพภมอากาศ จงหวดพท ลงม 2 ฤดกาล คอ ฤด รอน และฤดฝน ไดร บอทธพลจากมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ และมรสมตะวนตกเฉยงใต มปรมาณนาฝนเฉลย 1,853.5 มลลเมตรตอป จานวนวนฝนตกเฉลย 154 วน อณหภมสงสดเฉลยในเดอนเมษายน 29.3 องศาเซลเซยส ในเดอนธนวาคมอณหภมตาสดเฉลย 26.7 องศาเซลเซยส และอณหภมเฉลยตลอดป 28.14 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธอยระหวางรอยละ 75 - 83 (เฉลยรอยละ 78.7) และความเรวลมประมาณ 1 - 2 เมตรตอวนาท ปรมาณการระเหยของนา ประมาณ 3.3 - 5.5 มลลเมตรตอวน (กรมอตนยมวทยา. 2552: ออนไลน) ลมมรสมทมอทธพลตอพนทจงหวดพทลง คอ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ทพดเขาสจงหวดพทลงซงอยทางภาคใตฝ งตะวนออกทาใหบรเวณพนทจงหวดพทลงเปนเขตเงาฝน มปรมาณฝนตกไมสงมากเหมอนภาคใตฝ งตะวนตกและภาคตะวนออกของประเทศ โดยลมมรสมตะวนตกเฉยงใตจะมอทธพลระหวางเดอนพฤษภาคมไปจนถงเดอนตลาคม ในชวงนจะทาใหเกดฝนฟาคะนองไปจนถงเดอนตลาคม และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ จะมอทธพลประมาณกลางเดอนตลาคม ไปจนถงเดอนกมภาพนธและอาจจะเกดอทกภย จงหวดพทลงเปนจงหวดเกษตรกรรม ซงพนทสวนใหญจะเปนพนทเกษตรกรรม มความอดมสมบรณเหมาะในการเพาะปลก ทาสวน ทานา สวนยางพารา และสวนผลไม ปจจบนประชากรสวนใหญไดเปลยนแปลงพนทเกษตรกรรมมาเปนการทาสวนปาลมนามนเพมมากขน จงหวดพทลงเปนจงหวดทมทรพยากรธรรมชาตและสภาพแวดลอมทมความอดมสมบรณ มแหลงนาธรรมชาตหลายแหลงถงแมวาจะไมมลานาขนาดใหญพอทจะจดเปนแมนาได ลานาสวนใหญเปนลานาสายสนๆ และแคบ ตนนาเกดจากภเขาและทสงทางทศตะวนตก ไหลลงสทะเลสาบสงขลาทางทศตะวนออก จงทาใหพนทสวนใหญไมประสบกบปญหาความแหงแลง

8

ภาพประกอบ 2 แผนทแสดงอทธพลลมมรสม

ทมา: กรมอตนยมวทยา. วนสบคน 1 ธนวาคม 2553

การศกษาครงน เนองจากลกษณะภมอากาศพนทจงหวดพทลงไมมความแตกตางกนจงไมไดเลอกเอาลกษณะทางภมอากาศเปนปจจยในการวเคราะหพนทซงเหมาะสมเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด จงหวดพทลง 1.5 กลมชดดนในจงหวดพทลง กลมชดดนในจงหวดพทลง มลกษณะแตกตางกนไปดงตอไปน (คมอการจดการดน จงหวดพทลง. 2550)

1. กลมชดดนในพนทลม กลมชดดนท 2 มลกษณะเปนดนเหนยวลกมาก ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก พบ

จดประสเหลองฟางขาวของสารประกอบกามะถนลกกวา 100 ซม. จากผวดน การระบายนาเลว ความอดมสมบรณปานกลาง

9

กลมชดดนท 3 มลกษณะเปนดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนนากรอย อาจพบชนดนเลนของตะกอนนาทะเลทไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดกามะถนภายใน ความลก 150 ซม. จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายนาเลว ความอดมสมบรณปานกลางถงสง

กลมชดดนท 5 มลกษณะเปนดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนลานา ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายนาเลว ความอดมสมบรณตาถงปานกลาง

กลมชดดนท 6 มลกษณะเปนดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนลานา ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด การระบายนาเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 7 มลกษณะเปนดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนลานา ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายนาคอนขางเลว ความอดมสมบรณปานกลาง

กลมชดดนท 8 มลกษณะเปนกลมชดดนทมการยกรอง เพอเปลยนสภาพการใชทดนจากนาขาวเปนพชผกและผลไม ทาใหลกษณะและสมบตดนในแตละพนทไมสมาเสมอขนอยกบลกษณะและสมบตดนเดมกอนทจะมการยกรองและวธการเตรยมแปลงปลก

กลมชดดนท 10 มลกษณะเปนดนเปรยวจด ระดบตนทเกดจากตะกอนนาทะเล ปฎกรยาดนเปนดนกรดรนแรงมาก การระบายนาเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 11 มลกษณะเปนดนเปรยวจดระดบลกปานกลางทเกดจากตะกอนนาทะเลปฏกรยดนเปนดนเปนกรดจดมาก การระบายนาเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 13 มลกษณะเปนดนเลนเคมชายทะเลทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดกามะถน ปฎกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายนาเลวมาก ความอดมสมบรณปานกลาง

กลมชดดนท 14 มลกษณะเปนดนเปรยวจดมระดบความลกปานกลางและชนดนเลนทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจดหรอดนกรดกามะถนภายในความลก 150 ซม. ดนบนมปฎกรยาเปนกรดจดและดนลางมปฎกรยาเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง การระบายนาเลว

กลมชดดนท 16 มลกษณะเปนดนทรายแปงลกมากทเกดจากตะกอนลานา ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากการระบายนาเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 17 ดนรวนละเอยดลกมากทเกดจากตะกอนลานา ปฎกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายนาเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 23 มลกษณะเปนกลมดนทรายลกมาทเกดจากตะกอนทรายชายทะเล ปฎกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงปานกลาง การระบายนาเลว มความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 25 มลกษณะเปนดนตน ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนดางเลกนอย การระบายนาเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 34 มลกษณะเปนดนรวนละเอยดลกถงลกมากทเกดจากตะกอนลานาหรอวตถตนกาเนดดนเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายนาดถงดปานกลางความอดมสมบรณตา

10

กลมชดดนท 39 มลกษณะเปนดนรวนหยาบลกถงลกมากทเกดจากตะกอนลานาหรอวตถตนกาเนดเนอหยาบ ปฎกรยาดนเปนดนกรดจด การระบายนาดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 43 มลกษณะเปนดนทรายลกมากทเกดจากตะกอนลานาหรอสนทรายชายทะเล ปฎกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง การระบายนาคอนขางมาก ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 45 มลกษณะเปนดนตนถงลกรง เศษหนหรอกอนหน ปฎกรยาดนเปนกรด การระบายนาดถงปานกลาง วามอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 50 มลกษณะเปนดนรวนลกปานกลางถงเศษหน กอนหนหรอชนหนพน ปฎกรยาดนเปนกรดจด การระบายนาด ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 51 มลกษณะเปนดนตนถงชนหนพน ปฏกรยาดนเปนกรดจด ความอดมสมบรณตา การระบายนาดคอนขางมาก

กลมชดดนท 53 มลกษณะเปนดนเหนยวลกปานกลางถงชนหนพน ลกรงหรอเศษหน ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายนาด ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 58 มลกษณะเปนดนทมวตถอนทรยหนามากกวา 100 ซม. จากผวดน มปฏกรยาดนเปนกรดและมการระบายนาเลวมากความอดมสมบรณตา มนาขงนานเกอบตลอดป

กลมชดดนท 59 มลกษณะเปนดนตะกอนนาพาเชงซอน ชนดนมลกษณะเปนชนสลบ เนอดนไมแนนอนขนอยกบตะกอนทมาทบถม ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง การระบายนาเลวถงคอนขางเลว ความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 60 มลกษณะเปนดนตะกอนนาพาเชงซอน ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง การระบายนาดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณตา

2. กลมชดดนในพนทดอนทอยในเขตดนชน กลมชดดนท 26 มลกษณะเปนดนเหนยวลกถงลกมากทเกดจากตะกอนลานาหรอ

วตถตนกาเนดดนเนอละเอยด ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายนาดถงดปานกลางความอดมสมบรณตา

กลมชดดนท 32 มลกษณะเปนดนรวนหรอดนทรายแปงละเอยดลกมากทเกดจากตะกอนรมแมนาปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายนาดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง

3. พนทลาดชนเชงซอนหรอพนทภเขา กลมชดดนท 62 มลกษณะพนทลาดชนเชงซอนทมความลาดชนมากวา 35

เปอรเซน พนทบรเวณนยงไมมการศกษา สารวจและจาแนกดน เนองจากสภาพพนทมความลาดชนสง ซงถอวายากตอการจดการดแลรกษาสาหรบการเกษตร

11

ภาพ

ประกอบ

3 แ

ผนทแ

สดงขอม

ลชดด

นพนท

ศกษา

จงห

วดพท

ลง

ทมา

: กรมพฒ

นาทด

น. (2

550)

12

2. ขอมลทวไปเกยวกบขาวสงขหยด 2.1 ขอมลทวไปเกยวกบขาวสงขหยด

1. ความเปนมาของขาวพนธสงขหยด เปนพนธขาวพนเมองทปลกมาแตดงเดมในจงหวดพทลง ซงมการปลกตดตอกนมายาวนานมากกวารอยปเปนพนธขาวทคงคณคาในตวของพนธขาวเอง กอใหเกดความผกพนทางวฒนธรรม ประเพณในทองถน กอใหเกดวฒนธรรมการเอออาทรและปฏสมพนธทใชเปนสอในการแสดงออก ซงความเคารพ ศรทธา และยกยองผอาวโสโดยใชเปนของกานลสาหรบญาตผใหญ หรอแขกบาน แขกเมอง มาพกเยยมเยอน ซงพนธขาวสงขหยดทชาวนาโดยทวไปปลกอยเดมมหลากหลายลกษณะ ซงมาจากหลายสายพนธสงผลใหขาวมความแตกตางกน ตอมา พ.ศ. 2530 ไดมการปรบปรงพนธขาวโดยศนยวจยขาวพทลง ไดนาพนธมาพฒนาปรบปรงเปนสายพนธบรสทธ และทาการปลกเพอรกษาพนธไวและคดเลอกเมลดพนธดเพอปลกทดสอบผลผลตในโครงการฟารมตวอยางตามพระราชดาร จนกระทงสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถมพระราชดารใหฟนฟ จงหวดพทลงไดสนบสนนใหมการสงเสรมการปลกตามแผนยทธศาสตรพฒนาจงหวดในโครงการผลตขาวคณภาพดปลอดภยจากสารพษครบวงจร (ทมา: ศนยวจยขาวพทลง)

2. ววฒนาการขาวสงขหยดพทลง ขาวสงขหยดพทลงเปนขาวเจาพนธพนเมอง ใน พ.ศ.2525 ไดมการเกบรวบรวมพนธจาก ตาบลทามะเดอ อาเภอเขาชยสน จงหวดพทลง โดยกาหนดรหสทเกบเปน สงขหยด (KGTC82239; คา KGTC82239 มาจาก KGT คอ ศนยวจยขาวพทลง, คา C คอ การรวบรวม, คา 82 คอ ป ค.ศ. 1982, คา 239 คอ พนธท 239 ทเกบในป ค.ศ. 1982) ตอมา พ.ศ. 2526-2529 มการปลกรกษาพนธทศนยวจยขาวพทลง ผลผลตทไดยงคงมลกษณะการออกดอก ความสง ลกษณะเมลดแตกตางกน เมอ พ.ศ. 2530 - 2533 ศนยวจยขาวพทลงมการนาเมลดพนธขาวสงขหยด มาคดเลอกพนธแบบหม (mass selection) โดยเลอกกอและรวง ทมลกษณะเมลดยาวเรยว และอายเบา เกบเกยวมารวมกน เพอปลกในปตอไปจนไดสายพนธด และทาการทดสอบคณภาพเมลดทางเคมและกายภาพ จนกระทง พ.ศ. 2546 - 2548 ไดผลผลตทเปนเมลดพนธหลก (Foundation Seed) สามารถแจกจายใหกบเกษตรกรได โดยขาวพนธสงขหยดจะมเมลดเรยวเลก มสแดงจด เมอหงแลวจะสวย หอม นม มสงเจอปนนอยและคณคาทางโภชนาการ (ตอ 100 กรม) คอใหพลงงาน 366 กโลแคลอร ซงมโปรตน 0.3 กรม ไขมน 2.42 กรม คารโบไฮเดรต 80 กรม ใยอาหาร 1.56 กรม วตามนบ1 0.18 มลลกรม ไนอาชน 3.97 มลลกรม และเหลก 0.52 มลลกรม

3. ความเหมาะสมของพนทปลกขาว พนทปลกขาวทเหมาะสม คอ บรเวณทอยในเขตนานาฝน (นาป) ซงมสภาพภมประเทศแบบไมเปนทลมหรอทดอนเกนไป สภาพดนควรเปนดนเหนยวกงดนรวนเหนยว จดเดนของการปลกขาวสงขหยดคอ เปนขาวพนธพนเมองทมความทนทานตอลกษณะพนท ขาวสงขหยดเปนขาวเจาประเภทไวตอแสง จงจะปลกเฉพาะชวงขาวนาป โดยมชวงเวลาปลกจนถงเวลาเกบเกยวประมาณเดอนสงหาคม ถง เดอนกมภาพนธของทกป

13

4. ลกษณะทางพนธกรรมของพนธขาวสงขหยด มลกษณะเมลดเลกเรยวยาว ปรมาณอมโลสตา อายเบา ลกษณะของสขาวกลองมสแดง ความยาวเมลดขาวกลอง 6.70 มลลเมตร ขาวซอมมอมสแดงปนสขาว ขาวจากรวงเดยวกนเมอขดสแลวบางเมลดมสขาวใส แตสวนใหญมลกษณะขาวขน คณสมบตการหงตมมลกษณะขาวหงสกนม เปนขาวทมความคงตวของแปงสกออน (94 มลลเมตร) มปรมาณอมโลสตา (15 ± 2 %) ลกษณะทรงตนสง 140 เซนตเมตร ทรงกอตง เปนขาวเจาไวตอชวงแสง วนออกดอกประมาณวนท 10 มกราคม เมอปลกตามฤดนาปภาคใต (ดงตาราง 1 และภาพประกอบท 4)

5. วธการปลกขาวสงขหยด การปลกขาวสงขหยดในพนท อาเภอเมองพทลง อาเภอควนขนน อาเภอบางแกว อาเภอปาบอน และอาเภอปากพะยน เกษตรกรนยมปลกโดยการทานาหวานสารวยและนาหวานนาตม สวนอาเภอ (กงหรา ตะโหมด และศรบรรพต) นยมปลกโดยการปกดา ซงมลกษณะแปลงนาเปนกระทงเลก ชวงเวลาปลกจนถงเกบเกยวประมาณเดอนสงหาคม ถง เดอนกมภาพนธ ของทกป

6. การดแลรกษา เกษตรกรจะควบคมระดบนาในระดบ 5-10 เซนตเมตร ตลอดฤดกาลเพาะปลกในพนทเขตชลประทานหรอนาจากแหลงธรรมชาต เชน (พนทอาเภอเมองพทลง อาเภอกงหรา และอาเภอตะโหมด) สวนพนทในเขตนาฝนจะไมมการควบคมระดบนาและเกษตรกรจะใชป ยเคมเพยงครงเดยว (สตร 16-2-0) อตรา 15-20 กก. ใสชวงตนขาวอายไมเกน 1 เดอน และจะไมใชป ยแตงหนา (สตร 46-0-0) ในชวงเวลา (ประมาณเดอนพฤศจกายน – ธนวาคมของทกป) เพราะประสบปญหาฝนตกหนก และเกดนาทวมขง และจะไมมการใชสารเคม เฉพาะในกรณเกดการระบาดของศตรพชเทานน

7. โครงสรางของตลาดขาว ขาวสงขหยดเมองพทลงมตลาด 2 ระดบ คอ 7.1 ตลาดระดบทองถน เปนตลาดตงแตระดบหมบาน ตาบล มนายหนาระดบ

ทองถนเปนหวหนากลมเกษตรกรทจดทะเบยนเขารวมโครงการพฒนาขาวสงขหยดเมองพทลง มภมลาเนาในทองถนทาหนาทเปนคนกลางซอขายและรวบรวมขาวเปลอกใหกบโรงส กลมแมบานเกษตรกร โดยรวบรวมขาวเปลอกตามปรมาณและคณภาพทผรบซอตองการ โดยทนายหนาจะไมมกรรมสทธในสนคาและเงนทนในการดาเนนการรวบรวมขาวเปลอกเมอตกลงซอขายสนคาเรยบรอยแลว นายหนาไดรบเปอรเซนตคานายหนา

7.2 ตลาดระดบภมภาค เปนตลาดรวบรวมขาวสารทส งซอจากโรงส กลมแมบานเกษตรกรททาการแปรรปขาว ตลาดประเภทนจะอยในจงหวดตางๆ ทวประเทศ

14

ตาราง 1 ลกษณะทางพนธกรรมของพนธขาวสงขหยด

ทมา: ดดแปลงจากศนยวจยขาวพทลง. (2549)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร คณภาพทางกายภาพของเมลด ลกษณะทางการเกษตร กาบใบมสเขยว เมลดขาวเปลอกสฟาง ชนดขาวเจา ลกษณะทรงกอเปนแบบตงตรง มขนบนเปลอกเมลด ประเภทขาวไวตอชวงแสง

ใบมสเขยว ขนาดของเมลดขาวเปลอก ความยาว 9.33 มม. ความกวาง 2.11 มม ความหนา 1.77 มม.

ความสงประมาณ 140 ซม. โคนกาบใบมสเขยว ลกษณะของลาตนแขง

อายถงวนออกดอก (50%) ประมาณ 10 มกราคม

ลนใบมสขาว ขนาดของเมลดขาวกลอง ความยาว 6.70 มม. ความกวาง 1.81 มม. ความหนา 1.64 มม.

ลกษณะใบธงปานกลาง ความยาวของใบธง 38 ซม. ความกวางของใบธง 1.8 ซม.

รปรางของลนใบม 2 ยอด

ลนใบมความยาว 28 มม.

ลกษณะของรวงแนน

ขอตอใบมสเขยว รปรางเมลดมลกษณะเรยวเลก ความยาวของรวง 30.2 ซม

ยอดเกสรตวเมยมสขาว ขาวกลองมสแดง การยดคอรวงยาว

ยอดเมลดมสฟางขาว ขาวสารมสขาวปนแดงหรอสชมพ การแตกระแงถ

การแกของใบชา

การตดเมลดด (91.7%)

การรวงของเมลดขาวรวงนอย

การนวดปานกลาง อ า ย ก า ร เ ก บ เ ก ย ว ป ร ะ ม า ณ 15 กมภาพนธ

องคประกอบผลผลต จานวนรวงตอตารางเมตร เฉลย 87 รวง จานวนเมลดดตอรวง เฉลย 237 เมลด นาหนกขาวเปลอก 1,000 เมลด เฉลย 17.64 กรม

นาหนกขาวเปลอกตอถงเฉลย 10.60กรม

ระยะพกตวของเมลด 8 สปดาห

15

2.2 แนวคดเกยวกบการอนรกษพนทปลกขาวพนธสงขหยด การอนรกษพนทปลกขาวสงขหยด จงหวดพทลง เปนการรกษาพนทปลกขาวพนธพนเมองใหคงอยคกบจงหวดพทลงซงเปนพนทแหลงกาเนดทมอายการปลกขาวสงขหยดมากวา 100 ป เปนพนธขาวทมคณคาถกเกบรกษาไว โดยวฒนธรรมและภมปญญาของชาวเมองพทลง ไมใหสญหายไปจากแหลงกาเนดจงหวดพทลง เนองจากการเปลยนแปลงของสงคม สภาพแวดลอม ภยธรรมชาต และการกระทาของมนษย เชน นาทวม ภยแลง การเปลยนแปลงพนทจากนาขาวเปนการทาสวน แตทสาคญคอคานยมของเกษตรกรในการเลอกปลกขาวพนธใหมทใหผลผลตสง ทาใหพนทปลกขาวพนธพนเมองอยางขาวพนธสงขหยดไมไดรบความสนใจ ซงขาวพนธสงขหยดมลกษณะทางพนธกรรมหรอคณสมบตทดบางประการ เชน คณคาโภชนาการทางอาหาร คณคาทางเภสชกรรม เปนตน เราจงควรทตองชวยกนอนรกษพนทปลกขาวพนธสงขหยดไวใหไดมากทสดเพอเปนแหลงพนธขาวพนเมองทสามารถจะนาไปใชประโยชนไดในอนาคต และขยายพนทปลกขาวพนธสงขหยดในพนทจงหวดพทลง เปนการชวยสงเสรมทางดานเศรษฐกจของพนท สรางรายไดใหแกประชาชน และความภาคภมใจ ในการอนรกษพนธขาวสงขหยดใหเปนทรจกแกคนทวไป 3. ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการอนรกษพนทปลกขาวและขาวสงขหยด 3.1 ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการอนรกษพนทปลกขาว คณสมบตของดนทมอทธพลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของพช คณภาพของทดนทนามาประเมนสาหรบการปลกขาวในระบบของ FAO ไดกาหนดไวทงหมด 25 ชนด สาหรบประเทศไทยนามาใชเพยงไมกชนด ขนอยกบความพรอมของขอมลและความแตกตางของลกษณะของภมภาค และระดบความตองการของลกษณะดนทมตอผลผลต ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของขาว (ดงตารางท 2)

ตาราง 2 แสดงความเหมาะสมของปจจยตอการเจรญเตบโตสาหรบขาว

ทดน – ความตองการการใชงานทดน ระดบความเหมาะสมของปจจย

คณภาพของทดน ปจจยทใชในการวนจฉย หนวย S1 S2 S3 N

อณหภม คาอณหภมเฉลยในฤดปลกพช

°C 22-30 31-33

21-20 34-35 19-18

>35 <18

ความชมชนทเปนประโยชนตอพช

ปรมาณนาฝน

ความตองการนาในชวงการเจรญเตบโต

mm. 700-800

550-700

400-550

<400

ค ว า ม เ ป น ป ร ะ โ ย ช น ข อ งออกซเจนตอรากพช

การระบายนาของดน class 1,2,3 4 5 6

16

ทมา: กองวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน. (2542)

ทดน – ความตองการการใชงานทดน ระดบความเหมาะสมของปจจย

คณภาพของทดน ปจจยทใชในการวนจฉย หนวย S1 S2 S3 N

ความเปนประโยชนของธาตอาหาร

ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม

ชนมาตรฐานปรมาณ อนทรวตถ

% % %

สถานะของสารอาหาร class VH,H,

M L VL

ความจการดดยดธาตอาหาร C.E.C. ดนลาง

meq/100g

>15 3-15 <3

B.S. ดนลาง % >35 <35

สภาวะการหยงลกของราก ดนลกทมประสทธภาพ cm. >50 25-50 15-25 <15

กรวด % <5 5-15 15-40 >40

ปรมาณกรวดหรอเศษหนทพบในหนาตดดน

class 1,2 3 4

ความเสยหายจากนาทวม ความถ

yrs./time

10 5-9 3-5 1-2

การมเกลอมากเกนไป EC. Of saturation mmho/cm

<2 2-5 5-10 >10

สารพษ ความลกของจาโรไซด cm. >150

100-150

50-100 <50

ปฏกรยา ในสภาวะนาแชขง

5.6-7.3 7.4-7.8 5.1-5.5

7.8-8.4 4.0-5.0

>8.4 <4.0

สภาวะการเขตกรรม Workability class class 1,2 3 4

ศกยภาพการใชเครองจกร ความลาดชน class A B C >C

Rockout crop class 1 2 3 4

Stoniness class 1 2 3 4

ความเสยหายจากการกดกรอน ความลาดชน class A B C >C

ตาราง (ตอ)

17

หมายเหต : เวลาการตอบสนองของชวงวน - ชวงวนสน /ไมตอบสนองตอความยาวของวน ระยะเวลาการเจรญเตบโต - 110 – 120 วน ระยะเวลาวกฤต (ความชน) - ชวงผลผลต

ความตองการเนอดนของพช - ดนเหนยวปนทราย, ดนเหนยว ดนเหนยวปนทรายแปง ชนมาตรฐานการระบายนาของดน:

1 คอ การระบายนาเลวมาก 2 คอ การระบายนาเลว 3 คอ การระบายนาคอนขางเลว 4 คอ การระบายนาดปานกลาง 5 คอ การระบายนาด 6 คอ การระบายนามากเกนไป ชนมาตรฐานความลาดชน:

A คอ ราบเรยบ = 0-2% B คอ ลกคลนลอนลาด = 2-5% C คอ ลกคลนลอนชน = 5-12%

องคการเกษตรและอาหารแหงสหประชาชาต FAO และกรมพฒนาทดนไดทาการศกษาความเหมาะสมของการปลกพชเศรษฐกจ ซงมการจดระดบความเหมาะสม เปน 4 ระดบ คอ เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย และไมเหมาะสม ดงน S1 : หมายถง ชนทมความเหมาะสมมาก (Highly suitable) S2 : หมายถง ชนทมความเหมาะสมปานกลาง (Moderately suitable) S3 : หมายถง ชนทมความเหมาะสมนอย (Marginally suitable) N : หมายถง ชนทไมมความเหมาะสม (Not suitable) 3.2 ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการอนรกษพนทปลกขาวสงขหยด ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการอนรกษพนทปลกขาวสงขหยดม 2 ปจจย คอลกษณะภมประเทศ และลกษณะดน ดงน

1. ลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมประเทศทมความเหมาะสมตอขาวสงขหยดตองมความลาดชนนอยกวา 2% จงเปนพนททมความเหมาะสมมากทสด รองลงมาคอ ความลาดชน 2 - 5% มความเหมาะสมปานกลาง 5.1 - 8% มความเหมาะสมนอย และไมเหมาะสมเมอมความลาดชนมากกวา 8% ซงแตกตางจากพนธขาวทวไป 2. ลกษณะของดน

1. เนอดนทมความเหมาะสมทสดสาหรบขาวสงขหยดคอ เนอดนประเภทดนรวน ดนรวนปนดนเหนยวและดนเหนยว รองลงมาคอดนรวนเหนยวปนทราย ดนเหนยวปนทรายแปง

18

และดนทรายปนดนรวน ตามลาดบ สวนเนอดนทเปน พช (peat) จะไมเหมาะสมสาหรบขาวสงขหยด

2. ธาตอาหารในดน ขาวพนธสงขหยดมความตองการธาตอาหาร ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม ดงน ความตองการของธาตอาหารในดนทมความเหมาะสมมากจะตองมคา ธาตอาหารในระดบปานกลางจนถงสงมาก หากมความเหมาะสมปานกลางจะตองมคาธาตอาหารอยในระดบตา และเหมาะสมนอยจะอยในระดบคาธาตอาหารตามาก

3. การระบายนาของดน สาหรบขาวพนธสงขหยด ควรมการระบายนาระดบระบายนาเลวมาก ระบายนาเลวและระบายนาคอนขางเลว ของระดบมาตรฐานการระบายนา จงจะถอวามความเหมาะสมมากทสด กรณทมการระบายนาอยในระดบระบายนาคอนขางดปานกลาง ระบายนาด และระบายนามากเกนไปถอวาไมเหมาะสมสาหรบขาวพนธ

4. คาปฏกรยาดน (Soil reaction) ทเหมาะสมสาหรบขาวสงขหยดมากทสดคอ คาความเปนกรดเปนดาง (pH) ตองมคา 5.6 - 7.2 รองลงมาในระดบความเหมาะสมปานกลางมคาความเปนกรดเปนดาง เทากบ 4.0 - 5.5 และคาความเปนกรดเปนดางนอยกวา 4.0 อยระดบความเหมาะสมนอย แตถาอยในชวงสภาวะนาแชขงคาทอยในระดบความเหมาะสมปานกลางตองมคาความเปนกรดเปนดาง 7.2 - 8.5 และคาความเปนกรดเปนดาง มากกวา 8.5 ในระดบความเหมาะสมนอย

5. ความลกของดนควรอยระดบความลกมากกวา 150 เซนตเมตรจงจะเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดมากทสด รองลงมาคอ 50 - 150 เซนตเมตร ทมความเหมาะสมในระดบปานกลาง และระดบความลกนอยกวา 50 เซนตเมตร ซงระดบความเหมาะสมนอย

6. ปรมาณเกลอในดนทเหมาะสมตอขาวสงขหยด ปรมาณเกลอในดนควรมคานอยกวา 2 มลลซเมนตอเซนเมตร จงเหมาะสมมากทสดตอขาวสงขหยด รองลงมาคอ มปรมาณเกลอในดน 2 - 4 มลลซเมนตอเซนเมตร อยในระดบความเหมาะสมปานกลางและ 4 - 8 มลลซเมนตอเซนเมตร อยในระดบความเหมาะสมนอยถาหากในดนมปรมาณเกลอมากวา 8 มลลซเมนตอเซนเมตร อยในระดบไมมความเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยด ซงสรปเปนตารางคาความสาคญของปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยด ( ดงตาราง 3 )

19

ตาราง 3 ปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยด

ปจจยความตองการของพช ระดบความเหมาะสมของปจจย

ปจจยทใชในการวนจฉย หนวย ความ

เหมาะสมมาก (S1)

ความเหมาะสมปานกลาง

(S2)

ความเหมาะสมนอย

(S3)

ไมมความเหมาะสม

(N)

1. ธาตอาหารในดน:ไนโตรเจน N ฟอสฟอรส P โพแทสเซยม K

class VH, H, M L VL -

2. คาปฏกรยาดน (Soil reaction) -

5.6 - 7.2 4.0 - 5.5 7.2 - 8.5

< 4.0 > 8.5

-

3. เนอดน - L, CL, C SCL, SIC SL, LS -

4. การระบายนาของดน - 1, 2, 3 4 5 6

5. ความลกของดน cm >150 50 - 150 < 50 -

6. ปรมาณเกลอในดน mmho/cm

< 2 2 - 4 4.1 - 8 > 8

7. ความลาดชน % < 2 2 - 5 5.1 - 8 > 8

ทมา: คารณ ไทรฟก . ผเชยวชาญกรมพฒนาทดน. (2553)

หมายเหต:

เนอดนประกอบดวย L คอ ดนรวน C คอ ดนเหนยว CL คอ ดนรวนปนดนเหนยว LS คอ ดนทรายปนดนรวน SIC คอ ดนเหนยวปนทรายแปง SL คอ ดนรวนปนทราย SCL คอ ดนรวนเหนยวปนทราย การระบายนาของดนประกอบดวย 1 คอ การระบายนาเลวมาก 2 คอ การระบายนาเลว 3 คอ การระบายนาคอนขางเลว 4 คอ การระบายนาดปานกลาง 5 คอ การระบายนาด 6 คอ การระบายนามากเกนไป

20

สถานะของธาตอาหารประกอบดวย VH คอ คาธาตอาหารสงมาก H คอ คาธาตอาหารสง VL คอ คาธาตอาหารตามาก L คอ คาธาตอาหารตา M คอ คาธาตอาหารปานกลาง 4. สงบงชทางภมศาสตร (Geographical Indications: GI)

1. ความเปนมาของสงบงชทางภมศาสตร สงบงชทางภมศาสตรเปนสนคาทมชอหรอเครองหมายทเกยวของกบแหลงกาเนด มความเชอมโยงกบภมปญญาทองถนทมมานาน ทงในประเทศและตางประเทศของแตละประเทศไมมกฎเกณฑ กฎระเบยบหรอวธการจดการ การควบคมคณภาพ แตละประเทศจงตระหนกถงความจาเปนจะตองคมครองการอางชอและเครองหมายแสดงแหลงผลตสนคา จงเปนทมาของการพฒนาระบบความคมครอง เพอปองกนไมใหมการลอกเลยนแบบ หรอทาใหสาธารณชนสบสนเขาใจผดในแหลงกาเนดอนแทจรงของสนคา

2. ความหมายของสงบงชทางภมศาสตร หมายถง ชอสญลกษณหรอสงอนใดทบอกแหลงผลตของสนคาโดยสามารถบงบอกวาคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตร เพอแสดงใหผบรโภคเขาใจถงลกษณะของสนคาทมาจากแหลงกาเนดนนๆ ทมคณลกษณะพเศษแตกตางจากสนคาทผลตในแหลงผลตอน โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษยนนใชทกษะ ความชานาญ และภมปญญาในการผลตสนคานทงสองปจจยจงกอใหเกดสนคาทมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตน สทธในสงบงชทางภมศาสตรจงเปนสทธชมชน หรอสทธของกลมคนทอยในทองถนทผลตสนคานน

3. ขอบเขตความคมครองสงบงชทางภมศาสตรตามกฎหมาย ประเทศไทยไดประกาศพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตรตงแต พ.ศ.2546 เพอคมครองสงบงชทางภมศาสตรและสงเสรมใหมการพฒนาคณภาพของสนคาทผลตในทองถนใหดยงขน อนจะเปนประโยชนตอการพฒนาทางดานการคาของประเทศตอไป การใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรจะชวยสงเสรมใหผผลตในทองถนมการพฒนาคณภาพและรกษาภาพพจนในสนคาทผลตจากทองถนของตนเปนการปองกนไมใหประชาชนสบสนหรอเขาใจผดในแหลงภมศาสตรของสนคา โดยกาหนดใหขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรสาหรบสนคาทมาจากแหลงภมศาสตร และหามการใชสงบงชทางภมศาสตรซงจะทาใหเกดความสบสนหรอเขาใจผดในแหลงภมศาสตรทแทจรงของสนคาทระบในทะเบยน

4. การพฒนาพนธขาวสงขหยดพทลงเปนสนคาสงบงชทางภมศาสตร ซงขาวสงขหยดเปนพนธขาวแรกของประเทศไทยทไดรบการขนทะเบยนชอพนธและไดรบการรบรองพนธโดยใชชอในการการผลตเปนสนคาสงบงชทางภมศาสตรวา “ขาวสงขหยดเมองพทลง” และประกาศขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร ตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ.2546 ในวนท 23 มถนายน 2549 (กรมทรพยสนทางปญญา. 2553)

21

5. ระบบสารสนเทศภมศาสตร Federal Interagency Coordinating Committee 1988 (2554: ออนไลน) กลาวไววา ระบบสารสนเทศภมศาสตรคอ ระบบทประกอบดวย คอมพวเตอรฮารดแวร ซอฟทแวร และบคลากรทมความสามารถในการนาเขาขอมล จดเกบขอมล จดการวเคราะห และแสดงผลขอมล เพอแกปญหาการวางแผนทซบซอน และปญหาในการจดการ Wisconsin State Cartographer’ Office 2002 (2554: ออนไลน) กลาววาระบบสารสนเทศภมศาสตรประกอบไปดวย ฮารดแวร ซอฟตแวร ขอมล หนวยงานหรอองคกร และผเชยวชาญ ทางานรวมกนในการวเคราะหและ แสดงผลขอมลเชงภมศาสตร วกพเดย (2554: ออนไลน) กลาวไววา ระบบสารสนเทศภมศาสตร หมายถง ระบบทมความสามารถจดเกบขอมล วเคราะหขอมล จดการขอมล และนาเสนอขอมล ซงเชอมโยงกบทต งทางภมศาสตร ซงระบบสารสนเทศภมศาสตรน รวมเอาความรทางดานแผนท ความรดานการสารวจระยะไกล และความรดานการสารวจภาพถายทางอากาศเขาไวดวยกน ระบบสารสนเทศภมศาสตร หมายถง ระบบคอมพวเตอรและโปรแกรมทออกแบบเพอสนบสนนการนาเขาขอมล การจดการขอมล การเปลยนแปลงขอมล การวเคราะหขอมลและแสดงผลของขอมลเชงพนทการเชอมโยงขอมลระหวางขอมลเชงพนทและขอมลรายละเอยด (ขอมลเชงตาราง)โดยมลกษณะการทางานของระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ดงน

1. การนาเขาขอมลตางๆ ใหคอมพวเตอร (Data Input) ซงขอมลอาจจะอยในรปขอมลแผนทซงมอยแลว ขอมลจากภาคสนามหรอขอมลจากเครองบนทกภาพ เปนตน สามารถแบงขอมลภมศาสตรได 2 ประเภท คอ 1.1 ขอมลเชงพนท (Spatial Data) เปนขอมลททราบตาแหนงทางพนดนสามารถอางองทางภมศาสตรได (Geo – referenced data) 1.2 ขอมลเชงคณลกษณะหรอขอมลเชงบรรยาย (Attribute Data) เปนขอมลเกยวกบคณลกษณะตางๆ ของพนทนนๆ เชน ขอมลผถอครองทดน ขอมลเกยวกบภาวะเศรษฐกจ จานวนประชากร อายและอาชพ เปนตน

2. การปรบแตงขอมล (Data Manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบบางขอมลจาเปนตองไดรบการปรบแตงใหเหมาะสมกบงาน เชน ขอมลบางอยางมขนาดทแตกตางกน หรอใชระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยใน ระดบเดยวกน

3. การจดการขอมล (Data Management) เมอนาเขาขอมลและปรบแตงขอมลเรยบรอยแลวขนตอนตอไปคอการจดการขอมล สรางแฟมขอมล จดการขอมลแยกเปนหมวด และเชอมโยงระหวางขอมลเชงพนทและขอมลเชงคณลกษณะ เพอใหเปนขอมลทมความถกตองและงายตอการปรบแกและเรยกใช ขอมลแตละเรองควรแยกเกบเปนคนละแฟมขอมล เพอสะดวกตอการเรยกใช

22

4. การวเคราะหขอมล (Data Analysis) ขนตอนการวเคราะหขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนการนาเขาขอมลเชงพนทหลายๆ ชนขอมล (Layer) มาซอนทบกน (Overlay) เพอทาการวเคราะหและกาหนดเงอนไขตางๆ โดยใชคอมพวเตอรตามวตถประสงค หรอตามแบบจาลอง

5. การแสดงผลขอมล (Data Display) เปนการนาผลการวเคราะหขอมลซงอาจจะอยในรปของตวเลขหรอขอมลภาพกราฟกทแสดงผลไดตามหนาจอคอมพวเตอร เครองพมพ หรอเครองพมพแผนทขนาดใหญ (Plotter)

การนาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มาใชประโยชน สามารถนามาใชกบการดาเนนชวตของมนษย เนองจากมนษยมกจะมความเกยวของกบภมศาสตรเสมอ เพราะเหตการณทเกดขน ณ ทใดทหนงบนพนโลก ในชวงเวลาหนงๆนน สามารถใหรายละเอยด บนทกขอมล บอกความสมพนธหรอลาดบเหตการณการเปลยนแปลงของขอมลพนท พรอมทงทาความเขาใจกบความสมพนธของสงตางๆ ในเชงพนทได ซงเปนพนฐานอยางดในการตดสนใจ และการนาระบบสารสนเทศภมศาสตรมาชวยนนทาใหผใชสามารถทางานทมจานวนมากและซบซอน ไดในระยะเวลาสนลง การศกษาครงน ใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนเครองมอในการจดการ และวเคราะหหาพนทซงเหมาะสมสาหรบการปลกขาวสงขหยด ประกอบดวยการคดเลอกขอมลทใชในการวเคราะห การนาเขาขอมล การวเคราะหขอมล และการนาเสนอผลการศกษา โดยใชโปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ArcGIS 9.2 ในการศกษาใชการวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Analysis) โดยกระบวนการซอนทบขอมล (Overlay) ระบบสารสนเทศภมศาสตรไดนาเทคโนโลยดานตางๆ มาประยกตใชรวมกน เพอการจดการวเคราะหและการนาเสนอขอมลอยางมประสทธภาพ ซงในประเทศไทย ไดนาเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรประยกตใชในหลายๆ ดาน ในการพฒนาประเทศอยางแพรหลาย ทงองคกรของรฐบาล องคกรเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน เพราะระบบสารสนเทศภมศาสตรถกพฒนาใหมประสทธภาพการทางานทสงขนเพอเปนเครองมอทชวยในกระบวนการตดสนใจ เพอการวางแผนพฒนาประเทศ ตลอดจนเพอเปนแนวทางแกไขปญหาทเกดขน

6. เอกสารงานวจยทเกยวของ การศกษางานวจยทเกยวของ พบวา มการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) เพอการคดเลอกพนทในหลายๆ ดาน การใชศกยภาพของพนทโดยใชปจจยทางกายภาพ เพอหาแนวทางการใชประโยชนทดนทเหมาะสมกบพนท โดยมงานวจยทเกยวของดงตอไปน สถาพร ไพบลยศกด (2545). ทาการศกษาเรอง "การประเมนความเหมาะสมของทดนสาหรบปลกมนสาปะหลงดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร” มวตถประสงคเพอสรางฐานขอมลความเหมาะสมของพนทสาหรบปลกมนสาปะหลงจงหวดขอนแกน ฐานขอมลความเหมาะสมนเปนผลมาจากการวเคราะหประมวลผลหรอประเมนคณภาพทดน (Land Evaluation) ตามแนวทางของ

23

องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (1976) สาหรบปลกมนสาปะหลงในพนทจงหวดขอนแกน ขอมลความตองการใชทดนของมนสาปะหลงไดคดเลอกเฉพาะทมผลตอการเจรญเตบโตและใหผลผลต มทงหมด 11 ปจจยดวยกน ไดแก ปรมาณนาฝนรายปเฉลยพนทชลประทาน เนอดน การระบายนาของดน ความลกของดน ความสามารถในการแลกเปลยนประจบวก การอมตวดวยประจบวกทเปนดาง ฟอสฟอรสทเปนประโยชน ภมสณฐานความลาดชน และความเคมของดน ทกปจจยไดสรางเปนฐานขอมลทมโครงสรางมาตรฐานเดยวกน และวเคราะหประมวลผลสรางแบบจาลองเชงพนทข นโดยดวยการนาฐานขอมลตางๆมาวเคราะหซอนทบกน ผลลพธทไดจาแนกระดบความเหมาะสมตามนาหนกของปจจยทพบในแตละหนวยแบงเปน 4 ระดบ คอ ระดบเหมาะสมมาก ระดบเหมาะสมปานกลาง ระดบเหมาะสมเลกนอย และ ไมเหมาะสม ผลการศกษาพบวา จงหวดขอนแกนมพนทเหมาะสาหรบปลกมนสาปะหลงในระดบเหมาะสมเลกนอยมากสดในกลม มเนอทประมาณ 2.3 ลานไร (รอยละ 34.22) ของเนอทจงหวด นอกจากนสามารถนาผลการศกษาในครงนสนบสนนการเลอกพนทปลกมนสาปะหลงของจงหวดขอนแกนไดเปนอยางดนอกจากนยงสามารถนาขอมลอนๆ เขามาวเคราะหรวมเพอสนบสนนการสรางแผนการใชทดนระดบจงหวด สมจต คนธสวรรณ อานวย พงษพนส และอนนท ผลวฒนะ (2548). ศกษาเรองการจดการดนทเหมาะสมสาหรบการปลกขาว กข6 กลมชดดนท 17 (ชดดนรอยเอด) ในตาบลหนองกง กงอาเภอชนชม จงหวดมหาสารคาม โดยการใชป ยเคม 8-8-6 กก N –P2O5 – K2O ตอไร รวมกบพชป ยสดและป ยอนทรยนา ทาใหไดผลผลตสงสด (555 กโลกรมตอไร) เนองจากในชดดนท 17 เปนดนทมความอดมสมบรณตา การใสป ยเคมอยางเดยวไมสามารถทาใหผลผลตขาวเพมขน แนวทางการจดการดนทเหมาะสมควรพจารณาชนดและปรมาณของป ยอนทรยรวมดวยเพอเปนการเพมผลผลตขาวอยางยงยน ผลการศกษาพบวาการใสป ยพชสดและป ยอนทรยนาจะทาใหอนทรยวตถเพมขนจากเดม 0.54% และการใสป ย 8-8-6 กก. N –P2O5 – K2O ตอไร รวมกบป ยพชสดและปยอนทรยนาจะทาใหไดผลผลตสงสด กรรณกา นากลาง และคนอนๆ (2549). การจดเขตศกยภาพการผลตขาวของจงหวดสรนทรและจงหวดศรสะเกษ ไดดาเนนการระหวางป 2544 - 2549 เพอหาศกยภาพของพนทนาโดยการใสป ยเพอเพมผลผลตขาว และจดทาแผนทเขตศกยภาพการผลตขาวโดยนาขอมลความเหมาะสมตอการปลกขาวของกลมชดดนทใชปลกขาวของกรมพฒนาทดนมาหาจดทเกบตวอยางขาวและดนจากนาเกษตรกรจงหวดละ 50 แหงทเปนตวแทนกลมชดดนตางๆ นาขอมลผลผลตขาวไปจดทาแผนทระดบผลผลตขาวขนตน เลอกพนททาการทดสอบปยอยางนอย 10 แปลงตอจงหวด และเปนตวแทนของกลมชดดนททานา เพอเปรยบเทยบการใสป ยตามคาวเคราะหดน ใสป ยตามคาแนะนา และใสป ยตามแบบเกษตรกร โดยใหเกษตรกรปลกขาวตามแบบเกษตรกรเอง นาขอมลทไดจากแปลงทดสอบมาจดทาแผนทจดเขตศกยภาพการผลตขาว ผลการศกษาทงสองจงหวดเปนดนรวนปนทรายและดนทรายปนดนรวนมความอดมสมบรณตา แตการใชป ยตามคาแนะนาหรอตามคาวเคราะหดนสามารถเพมศกยภาพการผลตขาวของทงสองจงหวดสามารถผลตขาวไดมากกวา 550 กโลกรมตอไร หากไมประสบภาวะฝนแลง

24

จงรก อมใจ และชรตน มงคลสวสด (2549). ไดทาการวจยเรองการวเคราะหเชงบรณาการคณภาพทดนสาหรบแบงเขตความเหมาะสมพนทสาหรบขาวขาวดอกมะล 105 ทอาศยนาฝน มวตถประสงคในการศกษาเพอกาหนดเขตพนทมความเหมาะสมเปนเขตสงเสรมสาหรบการปลกขาวขาวดอกมะล 105 ของพนทจงหวดอบลราชธาน โดยการประเมนสมรรถนะของทดนซงอาศยแนวทางขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต ทาการวเคราะหชนความเหมาะสมของปจจย 5 ปจจยทไดจากการประเมนคณภาพทดน ไดแก ชนความเหมาะสมของสภาพพนทจากลกษณะภมประเทศ ชนความเหมาะสมของภมอากาศ จากปรมาณนาทเปนประโยชน ชนความเหมาะสมคณสมบตทางเคมของดน และชนความเหมาะสมความเปนพษของดน วเคราะหโดยการซอนทบขอมลทง 5 เพอประเมนสมรรถนะเพอกาหนดเขตความเหมาะสม ผลการประเมนพบวาพนทเหมาะสมสาหรบการปลกขาวขาวดอกมะล 105 ในจงหวดอบลราชธาน ประกอบดวยเขตทมความเหมาะสมมาก เขตทมความเหมาะสมปานกลาง เขตทมความเหมาะสมนอย และเขตทไมมความเหมาะสม คดเปนพนท รอยละ 19, 34, 27 และ 20 ตามลาดบ ออมจต เขตเผชญไชย (2549). ศกษาเรอง “การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอกาหนดพนทเหมาะสมสาหรบปลกโกงกาง จงหวดระยอง” โดยใชปจจยทางดานกายภาพและเคมทมอทธพลตอการคดเลอกพนท ไดแก ลกษณะภมประเทศ ลกษณะดนและลกษณะภมอากาศ ทาการหาความเหมาะสมโดยปจจยตางๆ ดวยเทคนคแบบ PSA การวเคราะหกบคาความสมพนธของปจจย โดยใชแบบจาลองทางคณตศาสตร (Weight Rating Model) เพอกาหนดพนทเหมาะสาหรบปลกโกงกาง ผลการศกษาพบวาพนทเหมาะสมสาหรบปลกโกงกาง บรเวณปากแมนาประแสร แมนาพงราด และแมนาระยอง บรเวณอาเภอแกลง อาเภอเมอง โดยมเนอทประมาณ 189.88 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 20.49 ชรตน มงคลสวสด สถาพร ไพบลยศกด และวาสนา พฒกลาง (2550). ทาการศกษาเรอง “การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอประเมนความเหมาะสมของทดนสาหรบปลกมนสาปะหลงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” โดยมวตถประสงคเปนการวเคราะหในเชงบรณาการเพอหาพนททมความเหมาะสมตอการปลกมนสาปะหลงดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรครอบคลมพนทท งภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในการวเคราะหไดกาหนดหนวยทดนทมความเหมาะสมในการปลกมนสาปะหลง โดยทาการว เคราะหความตองการและเปรยบเทยบกบหนวยทดน ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยหนวยทดนหรอคณภาพทดนทกาหนดความเหมาะสมตอการปลกมนสาปะหลง ประกอบดวย ความเปนประโยชนของนา คณสมบตทางกายภาพของดน ดชนความเปนประโยชนธาตอาหารพช ความเปนเกลอของดน และภมประเทศของพนท ซงสรางเปนฐานขอมลเชงพนทของคณภาพทดนทง 5 ประเภท โดยจดการขอมลเปน 5 ชน และทาการวเคราะหแบบซอนทบตลอดจนกาหนดอตราของปจจยจากปจจยวนจฉยของคณภาพทดน และวเคราะหทดสอบแบบจาลองทใชหลายซา และปรบเปลยนอตราของปจจยและตรวจสอบความถกตองภาคสนาม เลอกแบบจาลองทดทสด พบวาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมเนอทประมาณ 170,000 ตร.กม. มความเหมาะสมสาหรบมนสาปะหลงในระดบเหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย และ

25

ไมเหมาะสม ตามลาดบ (รอยละ 13.08, 18.06, 9.03 และ 40.66 ของพนทท งภาค) ซงมความถกตองตามการคานวณดชนคปปาเทากบ 0.88 ผลทไดรบนอกจากแสดงเนอทความเหมาะสมแลวยงแสดงในลกษณะแผนททมขอบเขตรวมถงคณภาพทดนแตละประเภทในหนวยทดนตลอดจนการเกบขอมลเปนฐานขอมลเชงพนทเชอมโยงกบขอมลคณลกษณะใชประกอบการตดสนใจวางแผนการใชทดนทงระดบภาคและระดบจงหวด สมพร คนยงค สรล ชมณ และสพาภรณ วงศทอง (2550). ศกษาเรอง “การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการประเมนความเหมาะสมของทดน” มวตถประสงค เพอสรางแบบจาลองการประเมนความเหมาะสมของทดนสาหรบยางพาราในจงหวดปราจนบรดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ซงอาศยวธการประเมนตามแนวทางขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต หนวยทดนทใชในการประเมนสรางขนมาจากการซอนทบคณภาพดน 9 ชนซงประกอบดวย ความเหมาะสมของภมอากาศ ความเปนประโยชนของออกซเจนตอรากพช ความอดมสมบรณของดน ความเปนกรด-ดาง สภาวะการหยงลกของรากพช สมบตทางกายภาพของดน ความเสยหายจากนาทวม ความเสยหายจากการกดกรอนของดน และความลกของดนทพบกอนกรวด, ลกรง การวเคราะหความเหมาะสมของคณภาพทดนสาหรบยางพารา แบงระดบชนความเหมาะสมเปน 4 ระดบคอ เหมาะสมมาก ปานกลาง นอย และไมเหมาะสม ผลการประเมนพบวาพนททมความเหมาะสมมาก ปานกลาง นอย และไมเหมาะสมตามลาดบม รอยละ 1.21, 26.14, 3.84 และ 68.28 ตามลาดบ และมการตรวจสอบความถกตองของการประเมนโดยใชวธเปรยบเทยบกบขอมลการสารวจเกษตรกรทปลกยางพาราในจงหวดปราจนบรและเปรยบเทยบกบผลการประเมนของกรมพฒนาทดน พบวา สวนใหญมความสอดคลองกบขอมลการสารวจเกษตรกรทปลกยางพาราในจงหวดปราจนบร มณฑยา จฬารตน (2550). ศกษาเรอง “การประเมนคณภาพทดนเพอการเพาะปลกขาวของจงหวดสระบร” ทาการศกษาในพนททเปนกลมชดดนนา ใชวธการคานวณทางคณตศาสตรในการประเมนคณภาพทดนเพอหาระดบความเหมาะสมรวมของพนท และประเมนทางดานเศรษฐกจสงคมเพอศกษาผลผลตและรายไดเหนอตนทนแปรผน ทาการเปรยบเทยบผลการประเมนคณภาพทดนได 3 วธ คอ 1) การประเมนคณภาพทดนโดยใชวธการคานวณทางคณตศาสตร 2) การประเมนคณภาพทดนโดยใชคาดชนผลผลต และ 3) การประเมนคณภาพทดนดวยเกณฑระดบผลผลตขาวของประเทศไทย ซงพบวาการใชเกณฑระดบผลผลตขาวของประเทศไทยไดพนทระดบความเหมาะสมใกลเคยงกบการใชวธการคานวณทางคณตศาสตร คอ รอยละ 66.61 ของพนททงหมด สวนการใชประโยชนทดนพบวา มการใชประโยชนทดนเพอการปลกขาวแตกตางจากผลการประเมน คณภาพทดน รอยละ 22.36 ของพนททมความเหมาะสมทงหมด นพรตน มวงประเสรฐ และคนอนๆ (2550). การศกษาพนททมศกยภาพในการผลตและคณภาพขาวดอกมะล 103 ในเขตภาคเหนอตอนบน โดยการสารวจพนทปลกขาวดอกมะล 105 พบวาจงหวดทปลกขาวดอกมะล 105 เปนสวนใหญไดแก จงหวดพะเยา เชยงราย เชยงใหม

26

แมฮองสอนและลาพน โดยเกบตวอยางดนในแปลงปลกขาวแตละพนมาทดลอง พบวาดนในเชยงใหมใหผลผลตสงสดและลาพนใหผลผลตขาวไมแตกตางกน นนทยา พนมจนทร จตพร ไกรถาวร และชนสรน กลนมณ (2552). การเพมผลผลตขาวดวยระบบปลกแบบ SRI ในจงหวดพทลง การปลกขาวดวยระบบปลกแบบ SRI ในจงหวดพทลง เปนวธการทสามารถเพมผลผลตของขาวทปลกใหสงขนได โดยตองเลอกใชพนธทมการสรางองคประกอบผลผลตสง และกาหนดระยะปลกใหเหมาะสมกบพนธขาว จากผลการทดลองสรปไดวาการปลกขาวดวยระบบปลกแบบ SRI โดยใชขาวพนธสพรรณบร 1 ปทมธาน 1 กข 29 และ กข 33 ใหผลผลตสงขนตามระยะปลกทกวางขน เนองจากระบบปลกแบบ SRI สงผลใหระบบรากพชยาวและลกสามารถดดธาตอาหารไดอยางเตมท ขณะเดยวกนระยะปลกทกวางขนทาใหการสรางองคประกอบของผลผลตไดแก จานวนตนตอกอ จานวนรวงตอกอ และจานวนเมลดตอรวงเพมสงขน จากการวเคราะหตวอยางขาวพนธสงขหยดในรปแบบขาวซอมมอเปรยบเทยบกบขาวสายพนธเลบนกปตตาน โดยกองโภชนาการ กรมอนามย พบวาขาวพนธสงขหยดเปนขาวพนธพนเมองทเกษตรกรและผบรโภคทวไปนยมบรโภคในรปแบบขาวกลองหรอขาวซอมมอ แมวาการหงขาวสงขหยดในรปแบบขาวกลองหรอขาวซอมมอ เมอหงเปนขาวสกกมความนม รสชาตอรอย แตกตางจากขาวอนๆ ทหงในรปแบบขาวกลอง ขาวทหงสกไมนม รสชาตไมอรอย จงไมนยมในการรบประทานเพอสขภาพ การประยกตใชภมสารสนเทศในการประเมนศกยภาพของพนททเหมาะสมสาหรบการปลกขาว กรณ: ลมนาในจงหวดเชยงใหมเปนการศกษาโดยการนาระบบสนบสนนการตดสนใจพหเกณฑ มาประยกตใชรวมกบการวเคราะหในระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอประเมนศกยภาพพนททเหมาะสมสาหรบการปลกขาวบรเวณลมนากก โดยมตวแปรทนามาใชในการศกษาครงน คอ ความลาดชน ปรมาณนาฝน การใชประโยชนทดน พนทลมนา ลกษณะดน ทต งของตลาด ถนน ผลจากการศกษาพบวาพนททเหมาะสมสาหรบการปลกขาวสวนใหญอยทางตะวนออกของพนทลมนากก มพนทประมาณ 872.40 ตารางกโลเมตร รอยละ 11.05 ของพนทท งหมด มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร การประยกตใชภมสารสนเทศในการประเมนศกยภาพของพนททเหมาะสมสาหรบปลกขาว กรณศกษา : ลมนากก ในการศกษาครงนใชระบบสนบสนนการตดสนใจพหเกณฑ (MultiCriteria Decision Analysis : MCDA) มาประยกตใชรวมกบการวเคราะหในระบบสารสนเทศภมศาสตร ผลการศกษาพบวาพนทเหมาะสมสาหรบการปลกขาวสวนใหญจะอยทางดานตะวนออกของพนทลมนากก มพนทประมาณ 872.40 ตารางกโลเมตร พนทศกยภาพปานกลางมพนทประมาณ 1,098.12 ตารางกโลเมตร พนททศกยภาพนอยจะมพนทประมาณ 1,895.76 ตารางกโลเมตร และพนทไมมศกยภาพประมาณ 54.15 ตารางกโลเมตร

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การศกษาเพอหาพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด จงหวดพทลง ไดนาระบบสารสนเทศภมศาสตรมาประยกตใช โดยดาเนนการตามขนตอนดงน 1. ขอมลทใชในการศกษา 2. เครองมอทใชในการศกษา 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การจดกระทาและวเคราะหขอมล 5. การนาเสนอขอมลทไดจากการวเคราะห 1. ขอมลทใชในการศกษา การศกษาเพอหาพนทเพอการอนรกษขาวสงขหยด จงหวดพทลง ประกอบดวยขอมลดงน

1. แผนทแสดงขอบเขต อาเภอ จงหวดพทลง จากกรมแผนททหาร ป 2549 มาตราสวน 1 : 50,000 ลาดบชด L7018 ระวางท 4924 l, 4924 ll, 4923 l, 4923 ll, 5023 l, 5023 lll, 5023 lV, 5024 lll และ 5024 lV

2. แผนทแสดงชดดน จงหวดพทลง มาตราสวน 1 : 50,000 จากกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ป พ.ศ. 2550

3. แผนทการใชทดน จงหวดพทลง มาตราสวน 1 : 50,000 จากกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ป พ.ศ. 2550 2. เครองมอทใชในการศกษา การศกษาเพอหาพนทเพอการอนรกษขาวสงขหยด จงหวดพทลง ใชเครองมอในการจดเกบ รวบรวม และวเคราะหขอมล ดงน

1. เครองคอมพวเตอร (Computer) 2. เครองพมพ (Printer) 3. เครองมอหาคาพกดจากดาวเทยม (GPS) 4. กลองถายภาพดจตอล (Digital Camera) 5. โปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ArcGIS 9.2

28

3. การเกบรวบรวมขอมล การศกษาครงน ผศกษาไดทาการเกบรวบรวมขอมลทตยภมจากหนวยงานตางๆ และขอมลปฐมภม ทไดจากการสารวจภาคสนาม โดยมรายละเอยดดงน

1. รวบรวมขอมลจากตารา เอกสารงานวจย และบทความจากวารสารตางๆและขอมลจากหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน เพอเปนขอมลเบองตน ตลอดจนแนวทางการศกษาประกอบดวย

2. รวบรวมขอมลจากการสารวจในพนทจรง โดยการบนทกดวยกลองดจตอล เพอประกอบการศกษาการใชทดนในพนทจงหวดพทลง ประกอบดวยพนทชมชนและสงปลกสราง พนทแหลงนา และพนทเกษตรกรรม เปนตน 4. การจดกระทาและวเคราะหขอมล

1. การจดกระทาขอมลในการหาพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด มดงน 1.1 ขอมลการใชทดนประเภทพนทเกษตรกรรม แหลงนา พนทชมชน และสงปลก

สราง โดยการออกภาคสนามเพอเปรยบเทยบขอมลกบแผนทการใชทดน จงหวดพทลง 1.2 ขอมลจากแผนทแสดงชดดนจงหวดพทลงใชกาหนดเปนปจจยทางภมศาสตรทม

อทธพลตอพชโดยกาหนดเปนการประเมน คอ 1) ธาตอาหารในดน ประกอบดวย ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม 2) คาปฏกรยาดน 3) เนอดน 4) การระบายนาของดน 5) ความลกของดน 6) ปรมาณเกลอในดน และ 7) ความลาดชน (ดงตารางท 3)

2. การใหคาถวงนาหนกและคาคะแนนของแตละปจจยเพอหาพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด ไดใหคาถวงนาหนกของปจจยและคาคะแนนของแตละปจจย โดยใหคาถวงนาหนกตามระดบความสาคญของปจจยในการศกษาครงนไดกาหนดคาถวงนาหนกมคาระหวาง 1 - 3 โดยใหคา 1 เปนคาถวงนาหนกของปจจยทมความสาคญตอการเจรญเตบโตของพนธขาวสงขหยดนอยทสดและคา 3 เปนคาถวงนาหนกของปจจยทมความสาคญและเกยวของตอการเจรญเตบโตของพนธขาวสงขหยดมากทสด

คาคะแนนของความสาคญของประเภทขอมล ไดกาหนดคาคะแนนตงแต 1 - 4 คาคะแนน 4 หมายถง มความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดมากทสด สวนคาคะแนน 1 หมายถง ไมมความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตขาวสงขหยด (ดงตาราง 4)

29

ตาราง 4 การใหคาถวงนาหนกและคาระดบความเหมาะสมของตวแปรเพอหาพนทการอนรกษพนธขาวสงขหยด

ชนขอมล (ตวแปร)

รายละเอยดขอมล(Attribute)

คาคะแนน

คาถวงนาหนก

ระดบความเหมาะสม

1. การระบายนาของดน

1, 2, 34 5 6

43 2 1

3 เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย ไมมความเหมาะสม

2. ความลาดชน (%) < 22 – 5

5.1 – 8 > 8

43 2 1


3. ธาตอาหารในดน ประกอบดวย (class) ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม

VH, H, M L VL

4 3 2

2 เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย

4. คาปฏกรยาดน

5.6 - 7.24.0 - 5.5, 7.2 - 8.5

< 4.0, > 8.5

4 3 2


5. เนอดน L, CL, CSCL, SIC SL, LS

43 2


6. ความลกของดน (cm)

>150 50 – 150 < 50

43 2


30

ตาราง 4 (ตอ)

ชนขอมล (ตวแปร)

รายละเอยดขอมล (Attribute)

คาคะแนน คาถวงนาหนก


6. ความลกของดน (cm)

>150 50 – 150 < 50

43 2


7. ปรมาณเกลอในดน(mmho/cm)

< 2 2 – 4 4.1 – 8 > 8

4 3 2 1


ทมา: คารณ ไทรฟก. ผเชยวชาญกรมพฒนาทดน. (2553) หมายเหต: เนอดนประกอบดวย L คอ ดนรวน C คอ ดนเหนยว CL คอ ดนรวนปนดนเหนยว LS คอ ดนทรายปนดนรวน SIC คอ ดนเหนยวปนทรายแปง SL คอ ดนรวนปนทราย SCL คอ ดนรวนเหนยวปนทราย การระบายนาของดนประกอบดวย 1 คอ การระบายนาเลวมาก 2 คอ การระบายนาเลว 3 คอ การระบายนาคอนขางเลว 4 คอ การระบายนาดปานกลาง 5 คอ การระบายนาด 6 คอ การระบายนามากเกนไป สถานะของธาตอาหารประกอบดวย VH คอ คาธาตอาหารสงมาก H คอ คาธาตอาหารสง VL คอ คาธาตอาหารตามาก L คอ คาธาตอาหารตา M คอ คาธาตอาหารปานกลาง การศกษาครงนมการกาหนดคาถวงนาหนกของปจจยและคาคะแนนของประเภทขอมลโดยอาศยแนวทางจากการศกษาวจยทผานมากบการกาหนดโดยนกวชาการผเชยวชาญ การใหคาคะแนนของปจจยจากผเชยวชาญ (โดยการศกษาจากผเชยวชาญทางดานปฐพวทยา) โดยกาหนดปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตและเพมผลผลตของพชในการคดเลอกปจจยทางภมศาสตรทใชในการวเคราะห ดงตอไปน

31

2.1 การระบายนาของดน เปนปจจยดานลกษณะของดน มความสาคญตอการปลกขาวสงขหยดเพราะวาปรมาณนาจะตองมความเหมาะสมเทานนจงจะทาใหขาวเจรญเตบโตไดด การใหคาถวงนาหนกเทากบ 3 เพราะมความสาคญตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดซงลกษณะการระบายนาของดนและความลาดชนของพนทสงผลตอการปลกและเตบโตของพช

2.2 ความลาดชนของพนท เปนปจจยดานสภาพภมประเทศ ซงเปนความลาดชนของผวดนทมความลาดชนของพนทแตกตางกนดวย มอทธพลความสาคญตอการปลกขาวสงขหยด เพราะการปลกขาวสงขหยดตองอยในระดบความลาดชนทเหมาะสมเทานนขาวจงจะเจรญเตบโตไดดและมผลผลตด โดยใหคาถวงนาหนกเทากบ 3 เพราะมความสาคญมากทสด

2.3 ธาตอาหารของดน ประกอบดวย ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม เปนธาตอาหารซงมผลบงบอกถงซงมผลตอการเจรญเตบโตของพช ใหคาถวงนาหนกเทากบ 2 อยในระดบปานกลาง โดยทความอดมสมบรณของแรธาตในดนมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยด

2.4 คาปฏกรยาดน ใหคาถวงนาหนกเทากบ 2 เพราะมความสาคญรองลงมาจากการระบายนาและความลาดชน คาปฏกรยาดน สงผลตอการเจรญเตบโตของพชแตเกษตรกรสามารถปรบระดบคาปฏกรยาดน เพอใหเหมาะแกพชทปลกได

2.5 เนอดน แตกตางกนไปตามพนททตางกน ลกษณะของเนอดนทเหมาะสมเทานนจงจะทาใหพชเจรญเตบโตไดดเพราะพชแตละชนดกเจรญเตบโตไดในดนทตางกน ใหคาถวงนาหนกเทากบ 1 มความสาคญลดลงมาอยในระดบนอย มผลตอการเจรญเตอบโตของขาวสงขหยดนอยกวาปจจยอนๆ

2.6 ความลกของดน จะมสวนสมพนธกบความลกของระบบรากพชในการหยงเพอหาอาหารและยดลาตน ดนทมความลกมากโอกาสทรากจะเจรญเตบโตกเปนไปไดงาย ใหคาถวงนาหนกเทากบ 1 เพราะมความสาคญลดลงมาในระดบนอยมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดนอยกวาปจจยอนๆ

2.7 ปรมาณเกลอในดน ถาปรมาณเกลอทสะสมมากเกนไปอาจเปนอนตรายตอพช หรออาจถงขนทาใหพชตายได ใหคาถวงนาหนกเทากบ 1 เพราะมความสาคญลดลงมาในระดบนอยมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดนอยกวาปจจยอนๆ 3. การวเคราะหขอมลหาพนทเหมาะสม การวเคราะหพนทเหมาะสมของพนทปลกขาวสงขหยด จงหวดพทลง เปนการเลอกใชเทคนคการวเคราะหโดยวธการใหคาความสาคญของปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยด การวเคราะหเพอหาพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด โดยการซอนทบขอมลจากสมการ คอ Wt = (M1 W1) + (M2 W2) + (M3 W3) + …..+ (Mn Wn) โดย Wt = ระดบความเหมาะสมเพอการอนรกษพนทปลกขาวสงขหยด โดยเปนคาคะแนนรวมแตละปจจย

32

M1, M2, M3, ……Mn = คาคะแนนความเหมาะสมของปจจยท 1, 2, 3, ….ถง n W1, W2, W3, ….Wn = คาถวงนาหนกของปจจย 1, 2, 3, …. ถง n โดยการนาขอมลทงหมดมาจดหาพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด ซงใชปจจยทางภมศาสตรและเกณฑขององคการเกษตรและอาหารแหงสหประชาชาต FAO และกรมพฒนาทดนซงมการศกษาความเหมาะสมของการปลกพชเศรษฐกจ และจดระดบความเหมาะสม เปน 4 ระดบ เพอใหตรงกบแนวทางของภาครฐและสากล นาไปสการหาพนททมความเหมาะสมใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด จากการคานวณโดยใชสมการดงกลาวจะไดคะแนนออกมา คาคะแนนทไดจะถกนามาจดกลมพนทเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยด โดยใชคาเฉลย (Mean) ของคาคะแนนเปนหลกแลวนาคาคะแนนการกระจายขอมล (Standard deviation) มากาหนดพสย ของคะแนนในแตละชวงความเหมาะสม ทงนการวจยครงนแบงความเหมาะสมออกเปน 4 ชน (ดงตาราง 5) ชนทมความเหมาะสมมาก (Highly suitably: S1) ชนทมความเหมาะสมปานกลาง (Moderately suitable: S2) ชนทมความเหมาะสมนอย (Marginally suitable: S3) ชนทไมมความเหมาะสม (Not suitable: N)

ตาราง 5 แสดงคาคะแนนระดบพนทเพอการอนรกษพนธขาวสงขหยด

5. การนาเสนอขอมลทไดจากการวเคราะห 1. แสดงผลขอมลเชงพนท โดยแสดงผลในรปของแผนทซงแสดงระดบความเหมาะสมของพนทปลกขาวสงขหยด 2. แสดงผลขอมลเชงบรรยาย จะแสดงในรปของคาอธบายแผนทประกอบ

ระดบพนทเหมาะสม คาคะแนนทได

ชนทมความเหมาะสมมาก > 40

ชนทมความเหมาะสมปานกลาง 39 – 34

ชนทมความเหมาะสมนอย 33 – 28

ชนทไมมความเหมาะสม < 27

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาปจจยทางภมศาสตรทมผลตอการเจรญเตบของขาวสายพนธสงขหยดเพอหาพนท

เหมาะสมในการอนรกษขาวพนธสงขหยด มรายละเอยดดงน 1. วเคราะหปจจยทางดานการระบายนาของดน 2. วเคราะหปจจยทางดานความลาดชน 3. วเคราะหปจจยทางดานธาตอาหารของดน 4. วเคราะหปจจยคาปฏกรยาดน 5. วเคราะหปจจยเนอดน 6. วเคราะหปจจยความลกของดน 7. วเคราะหปจจยปรมาณเกลอในดน 8. วเคราะหพนทเหมาะสมเพอการอนรกษขาวพนธสงขหยด

1. วเคราะหปจจยดานการระบายนาของดน การศกษาครงนไดนาขอมลคาการระบายนาของดน พนทบรเวณจงหวดพทลง เพอใชในการวเคราะหดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร การศกษาการระบายนาของดนบรเวณพนทศกษาพบวาการระบายนาระดบเลวและคอนขางเลวมพนทมากถง 1,471.82 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 44.16 ของพนทท งหมด พนทสวนใหญอยในเขตอาเภอเมอง อาเภอควนขนน อาเภอเขาชยสนและอาเภอบางแกว การระบายนาระดบปานกลางมพนท 336.86 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 10.10 ของพนทท งหมด การระบายนาดมพนท 818.52 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 24.56 ของพนทท งหมด และการระบายนาระดบดมากเกนไปมพนท 705.02 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 21.16 ของพนทท งหมด ซงแสดงดงตาราง 6 และภาพประกอบ 4

34

ตาราง 6 พนทแสดงระดบการระบายนาของดนจงหวดพทลง ระดบการระบายนาของดน ระดบความเหมาะสม พนท

(ตารางกโลเมตร) พนท

(รอยละ)

ระดบเลวและคอนขางเลว ระดบปานกลาง ระดบด ระดบมากเกนไป

เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย


1,471.82 336.84 818.52 705.02

44.16 10.10 24.56 21.16

35

ภาพประกอบ 4 แผนทแสดงพนทระดบการระบายนาของดนจงหวดพทลง

36

2. วเคราะหปจจยทางดานความลาดชนของดน การศกษาความลาดชนของดน พนทบรเวณจงหวดพทลงทาการวเคราะหดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร การศกษาความลาดชนของดนบรเวณพนทซงทาการศกษาพบวาพนทจงหวดพทลง มความลาดชนระดบนอยกวา 2 % เทากบ 1,428.64 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 42.48 ของพนทท งหมด คอ บรเวณ อาเภอเมองพทลง อาเภอควนขนน อาเภอเขาชยสน อาเภอบางแกวและอาเภอปากพะยน พนทมความลาดชนระหวาง 2 ถง 5 % มพนท 866.14 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.75 ของพนทท งหมด พนทมความลาดชนระหวาง 5.1 ถง 8 % มพนท 73.05 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 2.19 ของพนทท งหมด และพนทมความลาดชนมากกวา 8 % มพนท 994.84 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 29.58 มลกษณะเปนแนวเทอกเขาซงอยในบางพนทของอาเภอปาบอน กงอาเภอศรนครนทร อาเภอกงหรา อาเภอปาพะยอม และอาเภอศรบรรพต ซงเปนอทยานแหงชาตเขาปเขายา แสดงดงตาราง 7 และภาพประกอบ 5 ตาราง 7 พนทแสดงลาดชนของจงหวดพทลง

คาความลาดชนของดน (%)

ระดบความเหมาะสม พนท (ตารางกโลเมตร)

พนท (รอยละ)

< 2 2 – 5

5.1 – 8 > 8



1,428.64 866.14 73.05 994.83

42.48 25.75 2.19 29.58

37

ภาพประกอบ 5 แผนทแสดงพนทความลาดชนของจงหวดพทลง

38

3. วเคราะหปจจยทางดานธาตอาหารของดน การศกษาดานธาตอาหารของดน เพอการวเคราะหธาตอาหารของดนบรเวณพนทจงหวดพทลงดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร การศกษาของระดบธาตอาหารของดนจากพนทศกษาพบวา พนทมความอดมสมบรณปานกลางจนถงมากทสด มพนท 256.59 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 7.65 ของพนทท งหมด ซงเปนพนทอยในระดบความเหมาะสมมากตอการปลกขาวสงขหยด แตพนทสวนใหญของจงหวดพทลงมความอดมสมบรณของธาตอาหารอยในระดบตา ถง 1,895 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 56.35 ของพนทท งหมด อยบรเวณอาเภอเมองพทลง อาเภอควนขนน อาเภอเขาชยสน อาเภอปาบอน อาเภอปาพะยอม อาเภอบางแกวและอาเภอปาก และพนทมความอดมสมบรณของธาตอาหารตามากม 1,211.07 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 36 ของพนทท งหมด แสดงดงตาราง 8 และภาพประกอบ 6 ตาราง 8 พนทแสดงระดบธาตอาหารของดนของจงหวดพทลง ระดบธาตอาหารในดน ระดบความเหมาะสม พนท

(ตารางกโลเมตร) พนท

(รอยละ)

สงมาก สง และปานกลาง ตา

ตามาก


256.95 1,895.00 1,211.07

7.65 56.35 36.00

39

ภาพประกอบ 6 แผนทแสดงธาตอาหารของดนจงหวดพทลง

40

4. วเคราะหปจจยคาปฏกรยาดน (Soil reaction) การศกษาคาปฏกรยาดน เปนการวเคราะหดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร การศกษาคาปฏกรยาดนบรเวณพนทศกษาพบวา พนทมคาปฏกรยาดนเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดเพยง 328.00 ตารางกโลเมตร เปนรอยละ 9.77 พบบรเวณบางสวนของอาเภอควนขนนและปากพะยน พนทสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมคาปฏกรยาดน 4.0 - 5.5 และ 7.2 - 8.5 ซงมพนท 2,302.60 ตารางกโลเมตร หรอ รอยละ 68.65 ของพนทท งหมด และพนทเหมาะสมนอยมพนท 726.00 ตารางกโลเมตร หรอรอยละ 21.58 ของพนทท งหมด แสดงดงตาราง 9 และภาพประกอบ 7 ตาราง 9 พนทแสดงคาปฏกรยาดนของจงหวดพทลง

คาปฏกรยาดน ระดบความเหมาะสม พนท (ตารางกโลเมตร)


5.6 - 7.2 4.0-5.5 และ 7.2-8.5

< 4.0และ > 8.5


328.00 2,302.60 726.00

9.77 68.65 21.58

41

ภาพประกอบ 7 แสดงระดบคาปฏกรยาของดนจงหวดพทลง

42

5. วเคราะหปจจยเนอดน การศกษาขอมลเนอดนพนทบรเวณจงหวดพทลง เพอใชในการวเคราะหดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร การศกษาของเนอดนบรเวณพนทศกษาพบวาพนทสวนใหญของจงหวดพทลงมลกษณะเนอดน เปนดนเหนยว ดนรวน และดนรวนปนดนเหนยว มพนท 2,277.99 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 67.75 ของพนท เกอบทงจงหวด มพนทเปนดนรวนเหนยวปนทรายและดนเหนยวปนทรายแปง 181.55 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 5.39 ของพนทท งหมดและมพนทเปนดนทรายปนดนรวน ดนรวนปนทราย 902.66 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 26.86 มเพยงพนทบางสวนทเปนพนทเขตอทยาน แสดงดงตาราง 10 และภาพประกอบ 8 ตาราง 10 พนทแสดงลกษณะของเนอดน

เนอดน ระดบความเหมาะสม

พนท (ตารางกโลเมตร)


ดนรวน ดนรวนปนดนทราย และดนเหนยว

ดนรวนเหนยวปนทราย และดนเหนยวปนทรายแปง

ดนรวนปนทราย และดนทรายปนดน

เหมาะสมมาก

เหมาะสมปานกลาง

เหมาะสมนอย

2,277.99

181.55

902.66

67.75

5.39

26.86

43

ภาพประกอบ 8 แผนทแสดงลกษณะของเนอดนจงหวดพทลง

44

6. วเคราะหปจจยความลกของดน การศกษาความลกของดนบรเวณพนทจงหวดพทลงเพอใชในการวเคราะหดวยโปรแกรม

สารสนเทศภมศาสตร การศกษาความลกของดนพนทศกษาพบวาพนทมคาความลกมากกวา 150 เซนตเมตร มพนท 741.14 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 22.04 ของพนทท งหมด คาความลกทอยระหวาง 50 – 150 เซนตเมตร มพนท 1,462,14 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 43.49 ของพนททงหมด จากการวเคราะหพบวาอยในบรเวณอาเภอควนขนน อาเภอเมองพทลง อาเภอเขาชยสน และบางสวนของอาเภอปากพะยน และนอยกวา 50 มพนท 1,188.54 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 34.46 ของพนทท งหมด ซงแสดงดงตาราง 11 และภาพประกอบ 9 ตาราง 11 พนทแสดงลกษณะความลกของดนจงหวดพทลง

ความลกของดน(เซนตเมตร)




> 150 50 – 150

< 50


741.14 1,462.67 1,188.54

22.04 43.49 34.46

45

ภาพประกอบ 9 แผนทแสดงลกษณะความลกของดนจงหวดพทลง

46

7. วเคราะหปจจยปรมาณเกลอในดน การศกษาปรมาณเกลอในดน พนทบรเวณจงหวดพทลงเพอใชการวเคราะหดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรการศกษาปรมาณเกลอในดนบรเวณพนทศกษาพบวาปรมาณเกลอนอยกวา 2 มลลซเมนตอเซนตเมตร มพนท 248.18 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 7.44 ของพนทท งหมด และพนท 2 – 4 มลลซเมนตอเซนตเมตร มพนท 1,556.92 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 46.72 เปนสวนใหญของจงหวด ปรมาณเกลอในดน 4.1 – 8 มลลซเมนตอเซนตเมตร มพนท 655.00 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 19.65 ของพนทท งหมด และปรมาณเกลอมากกวา 8 มลลซเมนตอเซนตเมตร มพนท 872.11 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 26.17 ของพนทท งหมด แสดงดงตาราง 12 และภาพประกอบ 10

ตาราง 12 แสดงคาปรมาณเกลอในดนจงหวดพทลง

ปรมาณเกลอในดน (มลลซเมนตอเซนตเมตร)




< 2 2 – 4

4.1 – 8 > 8

เหมาะสมมากเหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย ไมเหมาะสม

248.181,556.92 655.00 872.11

7.4446.72 19.65 26.17

47

ภาพประกอบ 10 แผนทแสดงระดบความเหมาะสมปรมาณเกลอในดนจงหวดพทลง

48

9. วเคราะหพนทเหมาะสมเพอการอนรกษขาวพนธสงขหยด การศกษาการประเมนพนทเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยดในจงหวดพทลง โดยศกษา

จากปจจยตางๆ ทใชเปนตวกาหนดและทาการวเคราะหขอมลเชงพนท โดยการซอนทบขอมลดวยปจจยทง 7 ปจจย คอ ปจจยทางดานการระบายนา ปจจยดานความลาดชนของพนท ปจจยดานธาตอาหารในดน ปจจยดานคาปฏกรยาดน ปจจยดานเนอดน ปจจยทางดานความลกของดน และปจจยทางดานปรมาณเกลอในดน ซงการดาเนนการวเคราะหขอมลเชงพนทดวยวธการซอนทบข อ ม ล ( Overlay) มก า ร ก า ห นด ใ ห ค า ค ะ แนนก า ร ถ ว ง ค ว า ม เ หม า ะ สมข อ งป จ จย และคาคะแนนระดบของปจจย

ผลการศกษาพบวา จงหวดพทลงมพนทเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยด เพอเปนแนวทางในการอนรกษเพอปลก 2,270.21 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 66.29 ของพนทท งหมด (3,424.473 ตารางกโลเมตร ) ครอบคลมพนทสวนใหญอยทางดานทศตะวนออกของจงหวด ซงเปนทราบประกอบดวย อาเภอเมองพทลง อาเภอควนขนน อาเภอบางแกว อาเภอเขาชยสน และอาเภอปากพะยน สาหรบทศตะวนตกของจงหวดซงพนทบางสวนมลกษณะสภาพพนทเปนภเขาปกคลมไปดวยพนทปาไมเขตอทยาน ลกษณะพนทสวนใหญจะเปนทสง ประกอบไปดวย อาเภอปาพะยอม อาเภอศรบรรพต อาเภอกงหรา อาเภอตะโหมด กงอาเภอศรบรรพต และอาเภอปาบอนมพนทเพยงเลกนอยทเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยด ดงตาราง 13

49

ตาราง 13 แสดงพนทความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดแตละอาเภอของจงหวดพทลง

อาเภอของจงหวดพทลง ความเหมาะสมมาก (ตารางกโลเมตร)

ความเหมาะสมปานกลาง (ตารางกโลเมตร)

ความเหมาะสมนอย (ตารางกโลเมตร)

ไมมความเหมาะสม (ตารางกโลเมตร)

รวมพนท (ตารางกโลเมตร)

อาเภอกงหรา 25.50 41.23 4.00 185.12 255.85

อาเภอเขาชยสน 201.34 46.26 6.90 5.60 260.10

อาเภอควนขนน 398.89 24.11 17.90 13.50 454.4 อาเภอตะโหมด 22.65 89.48 - 152.12 264.25

อาเภอบางแกว 98.08 17.02 - 3.90 119.0

อาเภอปาบอน 148.97 108.24 8.07 115.56 380.84

อาเภอปาพะยอม 137.77 78.11 57.09 113.43 386.40

อาเภอปากพะยน 220.09 78.89 - 134.32 433.30

อาเภอเมองพทลง 210.86 102.56 79.13 34.85 427.40

อาเภอศรบรรพต 34.32 28.58 - 162.60 225.6

กงอาเภอศรนครนทร 28.24 64.14 - 164.76 218.50

50

ผลการวเคราะหสามารถแบงพนทซงเหมาะสมแกการปลกขาวสงขหยดและอนรกษพนทปลกขาว จงหวดพทลง ไดดงน

1. พนทเหมาะสมมากตอการปลกขาวสงขหยด เปนพนทในดานตะวนออกของจงหวด ประกอบดวยอาเภอเมอง อาเภอควนขนน อาเภอบางแกว อาเภอเขาชยสน และอาเภอปากพะยน ซงมพนท 1,330.23 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 38.87 ของพนททงหมด (3,424.473 ตารางกโลเมตร) แตปจจบนพนทท งหมดนไมไดเปนพนททใชในการปลกขาวสงขหยดทงหมดเพยงอยางเดยวแตพนทสวนใหญจะเปนพนทเกษตรกรรมมการปลกขาวสายพนธอน การทาสวนยางพารา และปลกพชชนดอนๆ

2. พนทซงมความเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยดอยในระดบปานกลาง จะเปนพนทอยในลกษณะการกระจาย ซงมปรมาณพนทไมมาก มพนท 866.92 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.29 ของพนททงหมด ซงลกษณะของพนททมความเหมาะสมในการปลกขาวสงขในระดบปานกลาง พนทระดบนจะไมปลกขาวแตจะเปนพนทปลกยางพารา และสวนผลไมเปนสวนใหญของพนทท งหมด

3. พนทซงมความเหมาะสมนอย มพนท 73.05 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 2.13 ของพนทท งหมด เปนพนทท มปรมาณนอยมากสาหรบความเหมาะสมปลกขาวสงขหยด

4. พนทซงไมเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยดในจงหวดพทลง มพนท 884.57 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.83 ของพนทท งหมด อยทางทศตะวนตกของจงหวด ซงมพนทสวนใหญเปนเขตอทยาน จงไมสามารถทจะทาการเกษตรได แตมบางสวนทเปนพนทปลกยางพารา แสดงดงตาราง 14 และภาพประกอบท 11 ตาราง 14 พนทเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยดและอนรกษพนทปลกขาวส’งขหยด

ระดบพนทเหมาะสม พนท (ตารางกโลเมตร)


ความเหมาะสมมาก ความเหมาะสมปานกลาง ความเหมาะสมนอย ไมมความเหมาะสม

1,330.92 866.23 73.05 884.57

38.87 25.29 2.13 25.83

51

ภาพประกอบ 11 แผนทแสดงความเหมาะสมของพนทเพอการอนรกษการปลกขาวสงขหยด จงหวดพทลง

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

จดมงหมายในการวจย

1. เพอศกษาปจจยทางภมศาสตรทมความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของขาวสายพนธสงขหยด ในจงหวดพทลง

2. เพอหาพนทเหมาะสมในการอนรกษสาหรบการปลกขาวสายพนธสงขหยดโดยระบบสารสนเทศภมศาสตร วธดาเนนการวจย การเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ไดรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลตางๆ เพอนามาใชในการหาพนทเหมาะสมในการอนรกษขาวสงขหยด ดงน

1. แผนทแสดงขอบเขต อาเภอ จงหวดพทลง จากกรมแผนททหาร ป 2549 มาตราสวน 1 : 50,000 ลาดบชด L7018 ระวางท 4924 l, ll 4923 l, ll 5023 l, lll, lV และ 5024 lll, lV

2. แผนทแสดงชดดน จงหวดพทลง มาตราสวน 1 : 50,000 จากกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ป พ.ศ. 2550 3. แผนทการใชทดน จงหวดพทลง มาตราสวน 1 : 50,000 จากกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ป พ.ศ. 2550 วธการวจยไดนาขอมลตางๆ ทเปนปจจยตอการเจรญเตบโตของขาวพนธสงขหยด บรเวณจงหวดพทลง มาดาเนนการดงตอไปน

1. การกาหนดปจจยทมความสมพนธตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยด และอาศยแนวทางการศกษาทผานมา โดยใชแนวทางการจดการการใหคาคะแนนและคาถวงนาหนกตามคาแนะนาของผเชยวชาญ จากกรมพฒนาทดน และไดมการรวบรวมเอกสารจากทเกยวของเพอเปนแนวทางการศกษา

2. ใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ดวยวธการซอนทบขอมลแบบการใชคาถวง

นาหนก เพอใหไดระดบของพนทเหมาะสมเพอการอนรกษขาวสงขหยด โดยมการกาหนดชนความ

เหมาะสมเปน 4 ระดบ คอ ชนทมความเหมาะสมมาก (Highly suitably: S1) ชนทมความเหมาะสม

ปานกล (Moderately suitable: S2) ชนทมความเหมาะสมนอย (Marginally suitable: S3) และ

ชนทไมมความเหมาะสม (Not suitable: N)

53

3. นาขอมลทไดจากการจดระดบความเหมาะสมจากตวปจจยเพอวเคราะหและสรปผลการศกษาเพอหาพนทซงมความเหมาะสมเพอการอนรกษปลกขาวสงขหยด สรปผลการศกษา การศกษาพบวา จงหวดพทลงมพนทซงเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดเทากบ 2,270.21 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 66.29 ของพนทท งหมด (3,424.473 ตารางกโลเมตร ) จากผลการวเคราะหสามารถแบงพนทช นความเหมาะสมเพอการปลกขาวสงขหยดเปน 4 ระดบ คอ ชนทมความเหมาะสมมาก มพนท เทากบ1,330.23 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 38.87 ของพนททงหมด ชนทมความเหมาะสมปานกลาง มพนทเทากบ 866.92 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.29 ของพนทท งหมด ชนทมความเหมาะสมนอย มพนทเทากบ 73.05 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 2.13 ของพนททงหมด และชนทไมมความเหมาะสมซงมพนทเทากบ 884.57 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 25.83 ของพนทท งหมด ซงมพนทบางสวนเปนพนทปาและเขตอทยานจงไมสามารถทจะทาการเกษตรได แสดงดงตาราง 15 ตาราง 15 พนทแสดงความเหมาะสมการปลกขาวสงขหยด

ระดบพนทเหมาะสม พนท (ตารางกโลเมตร)


ความเหมาะสมมาก

ความเหมาะสมปานกลาง

ความเหมาะสมนอย


1,330.92

866.23

73.05

884.57

38.87

25.29

2.13

25.83

54

การอภปรายผล 1. กาหนดปจจยทใชในการศกษา

การกาหนดปจจยทใชในการศกษาพนทเหมาะสมในการปลกขาวสงขหยดจงหวดพทลง โดยการศกษามการกาหนดตวปจจยศกษา 7 ตวปจจย คอ ปจจยทางดานการระบายนา ปจจยทางดานความลาดชนของพนท ปจจยทางดานธาตอาหารในดน ปจจยทางดานคาความเปนกรดเปนดาง ปจจยทางดานเนอดน ปจจยทางดานความลกของดน และปจจยทางดานปรมาณเกลอในดน มการจดชนความเหมาะสมของพนทเปน 4 ระดบ ไดแก ชนทมความเหมาะสมมาก ชนทมความเหมาะสมปานกลาง ชนทมความเหมาะสมนอย และชนไมมความเหมาะสม

การจดลาดบความสาคญของปจจยในแตละงานการศกษา ไดมการกาหนดปจจยทใชแตกตางกน ทงนขนอยกบความตองการพนธพชทศกษา ซงครงนไดศกษาพนธขาวสงขหยดเปนหลก การศกษาครงน ไดใหความสาคญกบลกษณะของการระบายนาของดน และความลาดชนของพนท โดยการกาหนดคาถวงนาหนกของปจจยและคาคะแนนของประเภทขอมลจาการศกษาเอกสารและการกาหนดโดยนกวชาการผเชยวชาญ การใหคาคะแนนของปจจยจากนกวชาการ

2. พนทเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดจากปจจยทใชในการศกษา

เมอนาขอมลทเปนปจจยดานความเหมาะสมของพนทปลกขาวสงขหยดมาวเคราะหขอมลเพอหาพนทเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดบรเวณพนทจงหวดพทลงเพอเปนแนวทางการอนรกษการปลกขาวสงขหยด โดยมผลการศกษาดงตอไปน

2.1 ปจจยทางดานการระบายนาของดนซงเปนปจจยทมความสาคญตอการเจรญเตบโตของขาวสงขหยดมากทสด ผลปรากฏวาพนทของจงหวดพทลง มพนทการระบายนาทอยในระดบความเหมาะสมมาก มพนท 1,471.82 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 44.16 ของพนทท งหมด

2.2 ปจจยทางดานความลาดชน ปจจยความลาดชนของดนพนทศกษาพบวาพนทบรเวณจงหวดพทลงมความเหมาะสมมากในการปลกขาวสงขหยด มพนท 1,428.64 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 42.48 ของพนทท งหมด

2.3 ปจจยทางดานธาตอาหารในดน เปนปจจยทมความสาคญรองจากการระบายนา และความลาดชน ชนความเหมาะสมมากในการปลกขาวสงขหยด มพนท 256.95 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 7.65 ของพนทท งหมด

2.4 ปจจยทางดานคาปฏกรยาดน เปนปจจยทมความสาคญเปนปจจยทมความสาคญรองจากการระบายนา และความลาดชน ชนความเหมาะสมมากในการปลกขาวสงขหยด มพนท 328 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 9.77 ของพนทท งหมด

55

2.5 ปจจยทางดานเนอดน เปนปจจยทมความสาคญรองลงจาก การระบายนา ความลาดชน ธาตอาหารในดน และคาปฏกรยาดน ชนความเหมาะสมมากในการปลกขาวสงขหยดมพนท 2,277.99 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 67.75 ของพนทท งหมด

2.6 ปจจยทางดานความลกของดน เปนปจจยทมความสาคญรองลงจาก การระบายนา ความลาดชน ธาตอาหารในดน และคาปฏกรยาดน ชนความเหมาะสมมากในการปลกขาวสงขหยด มพนท 741.14 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 22.04 ของพนทท งหมด

2.7 ปจจยทางดานปรมาณเกลอในดน เปนปจจยทมความสาคญรองลงจาก การระบายนา ความลาดชน ธาตอาหารในดน และคาปฏกรยาดน ชนความเหมาะสมมากในการปลกขาวสงขหยด มพนท 248.18 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 7.44 ของพนทท งหมด พนทจงหวดพทลงเปนทซงมความเหมาะสมตอการปลกขาวสงขหยดมากกวาครงของพนททงจงหวดพทลง แตละพนทมระดบความเหมาะสมแตกตางกนตามความลกษณะของพนท

3. พนทการอนรกษขาวสงขหยด พนทเหมาะสมการปลกขาวสงขหยดบรเวณ อาเภอควนขนน อาเภอเมอง อาเภอบาง

แกว อาเภอเขาชยสน อาเภอบางแกว และอาเภอปากพะยน มความเหมาะสมตอการอนรกษพนธขาวสงขหยดใหมการปลกพนทจงหวดพทลงซงมพนทซงมความเหมาะสมมากตอการปลกขาวสงขหยด มพนท 1,330.23 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 38.87 ของพนทท งหมด หรอ 831,250 ไร สามารถเปนพนทอนรกษปลกขาวสงขหยด แตเนองจากพนทบางสวนในปจจบนทงหมดไมใชเปนพนทปลกขาวเพยงอยางเดยวแตยงมการทาเกษตรประเภทอนๆ เชน การทาสวนยางพารา ปาลมนามน สวนผลไม เปนตน ซงในปจจบนมพนทปลกขาวสงขหยดในจงหวดพทลงมประมาณ 15,000 ไร อยในพนทอาเภอเมองพทลง อาเภอปากพะยน อาเภอเขาชยสน อาเภอควนขนน และอาเภอบางแกว (ทมา: ศนยวจยขาวพทลง) เมอเปรยบเทยบกบกบพนทเหมาะสมเราสามารถขยายพนทปลกขาวสงขหยดใหเพมมากขน

ขอเสนอแนะ

1. ควรมการศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมกบพนธขาวสงขหยด ของจงหวดพทลง 2. ควรมการศกษาพนทเหมาะสมเพออนรกษการปลกขาวสงขหยดบรเวณจงหวดพทลงซง

เปนแหลงกาเนดของขาวสงขหยด ครงตอไปควรนาไปศกษาเพอขยายพนทปลกขาวสงขหยดในจงหวดตางๆ เพอเปนการอนรกษและสงเสรมรายไดใหแกประชาชนในพนท

3. เพอเปนเปนแนวทางการจดการและการอนรกษปลกขาวสงขหยดบรเวณพนทจงหวดพทลง

บรรณานกรม

57

บรรณานกรม กรมพฒนาทดน. (2534). แผนการใชทดน จงหวดพทลง. กรงเทพฯ: กองวางแผนการใชทดน

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ----------. (2542). คมอการประเมนคณภาพดน สาหรบพชเศรษฐกจ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: กองวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

----------. (2546). การทาแปลงวจยการจดการดนเพอการปลกขาวแตละพนธตามกลมชดดน. คมอ ปฏบตงาน. กรงเทพฯ: กรมพฒนาทดนและกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ .

----------. (2550). แผนทแสดงชดดน. กรงเทพฯ: กองวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ

----------. (2550). คมอการจดการดน จงหวดพทลง. กรงเทพฯ: สานกสารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมการขาว. (2550). องคความรเรองขาว. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม. (2542). การวางแผนการจดการสงแวดลอม

และการใชทดนเพอเกษตรกรรมภาคใต. กรงเทพฯ : สานกนโยบาย และแผนสงแวดลอม กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม.

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2548). เขตการใชทดนพชเศรษฐกจขาวนาปรง. กรงเทพฯ : สานกสารวจและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน .

----------. (2552). ปรมาณความตองการขาวทวโลก. (ออนไลน). แหลงทhttp://www.moac.go.th/ewt_news.php?nid=4262&filename=kasetflood . วนสบคน 30 กรกฎาคม 2552.

กรมอตนยมวทยา. (2553) สรปลกษณะภมอากาศ. สานกพฒนาอตนยมวทยา. (ออนไลน). แหลงทมา http://www.tmd.go.th/climate/climate.php. วนทสบคน 1 ธนวาคม 2553. กรมทรพยสนทางปญญา. (2553) สงบงชทางภมศาสตร. แหลงทมา

http://www.ipthailand.go.th/ipthailand/index. วนทสบคน 20 ธนวาคม 2553. กองสารวจและจาแนกดน. (2543). คมอการจาแนกความเหมาะสมของดนสาหรบพชเศรษฐกจ

ของ ประเทศไทย เอกสารวชาการฉบบท 453. กองสารวจและจาแนกดน. กรงเทพฯ: กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรรณกา นากลาง; คนอนๆ. (2549) การจดเขตศกยภาพการผลตขาวของจงหวดสรนทรและจงหวดศรสะเกษ. ศนยวจยขาว.กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

เกษม จนทรแกว. (2540). วทยาศาสตรสงแวดลอมประยกต. กรงเทพฯ: สานกพมพ

58

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จงรก อมใจ และชรตน มงคลสวสด. (2549) การวเคราะหเชงบรณาการคณภาพทดนสาหรบ

แบงเขตความเหมาะสม พนทสาหรบขาวขาวดอกมะล 105 ทอาศยนาฝน. ศนยภมสารสนเทศเพอการพฒนาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาควชาวทยาการคอมพวเตอร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

ชรตน มงคลสวสด; สถาพร ไพบลยศกด; และวาสนา พฒกลาง. (2550). การประยกตใชระบบ สารสนเทศภมศาสตรเพอประเมนความเหมาะสมของทดนสาหรบปลกมน

สาปะหลง ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ศนยภมสารสนเทศเพอการพฒนาภาคตะวนออก เ ฉยง เห นอ ภาควช าวทยาการคอมพว เตอร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

นวต เรองพานช. (2533). การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพฯ: สานกพมพโอเดยนสโตร.

นพรตน มวงประเสรฐ; และคนอนๆ. (2550). การศกษาพนททมศกยภาพในการผลตและคณภาพขาวดอกมะล 103 ในเขตภาคเหนอตอนบน. ศนยวจยขาวแพร. จงหวดแพร .

นนทยา พนมจนทร; จตพร ไกรถาวร และชนสรน กลนมณ. (2552). การปลกขาวดวยระบบปลกแบบ SRI ในจงหวดพทลง. ศนยวจยขาวพทลง. จงหวดพทลง.

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. การประยกตใชภมสารสนเทศในการประเมนศกยภาพของพนททเหมาะสมสาหรบปลกขาว กรณศกษา : ลมนากก. แหลงทมา http://geoinformatics.sut.ac.th วนสบคน 30 กนยายน พ.ศ. 2554.

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. การประยกตใชภมสารสนเทศในการประเมนศกยภาพของพนททเหมาะสมสาหรบการปลกขาว กรณ: ลมนาในจงหวดเชยงใหม http://geoinformatics.sut.ac.th วนสบคน 30 กนยายน พ.ศ. 2554.

มณฑยา จฬารตน. (2550). การประเมนคณภาพทดนเพอการเพาะปลกขาวของจงหวดสระบร.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต(เทคโนโลยทเหมาะสมเพอการพฒนาทรพยากรและสงแวดลอม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ราชบณฑตยสถาน. (2542). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน อจท.

วกพเดย. (2554). ระบบสารสนเทศภมศาสตร. แหลงทมา http://th.wikipedia.org/wiki. วนสบคน 31 กรกฎาคม 2554.

วเชยร เกดสข. (2545). การประยกตใชแบบจาลองการปลกพชและสารสนเทศทางภมศาสตรเพอการจดเขตนเวศขาวขาวดอกมะล 105 ในพนททงสมฤทธ จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธวทยาศาสตรดษฎบณฑต มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

59

วรวฒน ธตสวรรค. (2544). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการจดการทรพยากรหนคารบอเนต จงหวดราชบร. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ศนยวจยขาวพทลง. (2549). แนะนาพนธขาวสงขหยด จงหวดพทลง. ----------. (2552). การจดเขตศกยภาพการผลตขาว จงหวดนครศรธรรมราช. กรงเทพฯ:

กรมการขาว ศนยเมลดพนธขาวพทลง. (2551). แนะนาการปลกขาวสงขหยด. สานกเมลดพนธขาว กรมการขาว กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

ศรเพญ ดรงคเดช; และคนอนๆ (2544). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอหาพนทเหมาะสมในการปลกออยในจงหวดสกลนคร . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สานกงานเกษตรจงหวดพทลง. (2549). การอนรกษพนธขาวสงขหยดดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร. ขอนแกน: ภาควชาวทยาการคอมพวเตอร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

สมจต คนธสวรรณ; อานวย พงษพนส และอนนท ผลวฒนะ.(2548). ศกษาเรองการจดการดนทเหมาะสมสาหรบการปลกขาว กข6 กลมชดดนท 17 (ชดดนรอยเอด). สถาบนวจยขาว

สเพชร จรขจรกล. (2551). การวเคราะหและการตดสนใจดวยขอมล GIS (analyze and make decision with GIS data). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สรสงกาศ วรรตนกล. (2549). การวเคราะหหาพนททมศกยภาพและเหมาะสมในการปลกทเรยนจงหวดนนทบร. ปรญญานพนธ วท.ม. (ภมศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สมพร คนยงค; สรล ชมณ และสพาภรณ วงศทอง. (2545). การประยกตใชระบบสารสนเทศ ภมศาสตรในการประเมนความเหมาะสมของทดนสาหรบยางพาราจงหวด

ปราจนบร. ปทมธาน: คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

ออมจต เขตเผชญไชย. (2549). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอกาหนดพนทเหมาะสมสาหรบปลกโกงกาง จงหวดระยอง. ปรญญานพนธ วท.ม. (ภมศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Aspinall, R. (1993). Use of geographic information systems for interpreting land-use policy and modelling effects of land-use change Land Ecology and GIS. London: Taylor& Francis.

Food and Agriculture Organization of The United Nation. (2005). AGRO-Ecological Zoning

60

and GIS Applications in Asia : with special emphasis on land degradationassessment in dryland (LADA). Rome: FAO

Federal Interagency Coordinating Committee 1988. แหลงทมา http://www.dhs.gov/files/committees/editorial_0591.shtm วนสบคน 30 กรกฎาคม 2554.

Wisconsin State Cratographer’s Offiec. 2002. แหลงทมา http://www.sco.wisc.edu/ วนสบคน 6 สงหาคม 2554.

\

ภาคผนวก

62

ภาพประกอบ ลกษณะของเมลดพนธขาวสงขหยด

ภาพประกอบ นาขาวสงขหยดบรเวณ อาเภอเมอง

63

ภาพประกอบ นาขาวสงขหยดบรเวณ อาเภอเมอง

ภาพประกอบ นาขาวสงขหยดกาลงออกรวง บรเวณอาเภอเมอง

64

ลกษณะของรวงขาวสงขหยด

ลกษณะเมลดพนธขาวสงขหยด

65

ลกษณะสของพนธขาวสงขหยด

66

ผลตภณฑขาวสงขหยดในจงหวดพทลง

ประวตยอผวจย

68

ประวตยอผวจย ชอ ชอสกล นางสาววลลภา อนทรงค วนเดอนปเกด วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2527 สถานทเกด จงหวดพทลง สถานทอยปจจบน กรงเทพมหานคร ประวตการศกษา พ.ศ. 2546 ชนมธยมศกษาปท 6 จากโรงเรยนพทลง จงหวดพทลง พ.ศ. 2550 การศกษาบณฑต (กศ.บ.) สงคมศกษา จากมหาวทยาลยทกษณ พ.ศ. 2555 วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมศาสตร จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2555 - srinakharinwirot universitythesis.swu.ac.th/swuthesis/geo(m.s.)/wanlapa_i.pdf · 2012. 10....

Documents