Arıcılığın Yapısı,Sorunları ve Çözüm Önerileri

REŞATTİN SANCARREŞATTİN SANCAREĞİTİMCİEĞİTİMCİ

BANDIRMABANDIRMA

TürkiyeKoloni Varlığı 4,200,000 adet

Bal Verimi 65.000 ton

Balmumu Verimi

SamsunKoloni Varlığı 83,224 adet

Bal Verimi 1,693 ton

Balmumu Verimi 120 ton

KARADENİZ BÖLGESİ İLLERİNİN KOVAN SAYISI, BAL VE BALMUMU ÜRETİMLERİNİN TÜRKİYE TOPLAMINDAKİ PAYLARI

(%)

0

5

10

15

KOVAN SAYISI 1,14 1,13 2,02 0,62 1,71 2,71 7,62

BAL ÜRETİMİ 1,07 0,44 1,45 0,33 2,04 1,82 12,78

BALMUMU ÜRETİMİ 0,51 0,69 1,33 0,47 2,72 1,44 14,2

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU

ARICILIĞA BAŞLAMA NEDENLERİ (%)

0

20

40

60

80

100

120

GEÇİM 14 7 64 4 10 23 79 39

EK GELİR 86 93 36 96 90 77 21 61

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORTALAMA

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Kışlatma ve İlkbahar Bakımında Görülen Hastalık ve Zararlılar (%)

Yok 0 3 14 0 0 8 19 9

Varroa 87 97 85 100 100 92 81 90

Yav ru Çürüklüğü 13 3 28 19 26 26 6 18

Kireç 24 0 1 13 5 7 10 8

Nosema 20 17 31 19 66 49 12 31

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORT.

0

20

40

60

80

100

KIŞLATMA VE İLKBAHAR BAKIMINDAKİ VİTAMİN VE İLAÇ UYGULAMALARI (%)

Varroa Müc. 100 97 87 100 100 92 81 90

Vit.Uyg. 16 14 23 50 28 19 52 31

Antib.Uyg. 37 49 32 64 35 38 78 49

Nosema Müc. 20 17 39 28 66 49 12 32

ARTVİN RİZETRABZO

NSİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORT.

ARICILARIN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE BU SORUNLARA VERDİKLERİ ÖNCELİK SIRALARI

0

1

2

3

4

5

6

7

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORTALAMA

PAZARLAMA KREDİ KONAKLAMA YERİ VE KİRASI ANA ARI TEMİNİ BİLGİ YETERSİZLİĞİ ÖRGÜTLENME

Genel anlamda arıcılıktan

Arıcıların tercihleri ve beklentileri

İLLER Memnun olan(%)

Memnun olmayan

(%)

Kovan sayısını artırma

(%)

Mevcut ölçeği

korumak(%)

Polen Üretimine

girmek(%)

Arı sütü üretimine

girmek(%)

Ana arıÜretimiYapmak

(%)

ARTVİN 100 -- 42.85 45.71 2.87 2.86 5.71

RİZE 100 -- 35.22 45.00 14.08 2.85 2.85

TRABZON 100 -- 26.78 62.50 5.35 1.80 3.57

SİNOP 95.00 5.00 72.34 12.76 6.38 3.36 3.36

SAMSUNSAMSUN 100100 ---- 48.5148.51 49.5049.50 1.991.99 ---- ----

GİRESUN 100 -- 28.12 52.50 15.62 -- 3.76

ORDU 100 -- 23.00 67.78 6.73 1.19 1.30

ORTALAMA 99.28 0.72 34.42 54.09 8.06 0.70 2.73

İLLER Arıcı Yaşı(yıl)

Eğitimi(yıl)

Arıcılık Tecrübesi

(yıl)

Arıcılık Eğitimi

(gün)

Aile Nüfusu

(kişi)

Arıcılıkta Değerlendirilen

Aile İşgücü (kişi)

ARTVİN 48 8 16 9 5 2

RİZE 53 8 17 10 6 1

TRABZON 48 8 15 7 6 2

SİNOP 53 8 13 2 5 2

SAMSUNSAMSUN 4848 77 1313 77 66 22

GİRESUN 44 8 16 7 5 2

ORDU 39 8 13 6 6 2

ORTALAMA 48 8 15 7 6 2

İLLER Tam Zamanlı Arıcılık

İşletmeleri(%)

Yarı Zamanlı Arıcılık

İşletmeleri(%)

Gezginci Arıcılık İşletmeleri

(%)

Kısa Mesafeli Gezginci Arıcılık

İşletmeleri(%)

ARTVİN 17.14 82.86 82.86 17.14

RİZE 0.00 100.00 56.34 43.66

TRABZON 20.54 79.46 80.36 19.64

SİNOP 6.38 93.62 10.64 89.36

SAMSUNSAMSUN 10.8910.89 89.1189.11 39.6039.60 60.4060.40

GİRESUN 15.63 84.37 65.63 34.37

ORDU 90.38 9.62 91.35 8.65

ORTALAMA 34.07 65.93 61.00 39.00

İLLER Ortalama Kovan Sayısı

(adet)

Ortalama Başlangıç Kovan

Sayısı (adet)

Kovan Tipi

Modern Tip (%)

Eski Tip (%)

ARTVİN 44 6 92.85 7.15

RİZE 50 11 91.55 8.45

TRABZON 56 7 100 0

SİNOP 23 5 100 0

SAMSUNSAMSUN 5656 44 100100 00

GİRESUN 71 12 100 0

ORDU 141 26 100 0

ORTALAMA 63 10 97.78 2.22

Samsun Arıcılığının Yapısı

İlçeler

Kovan Sayısı Bal(kg)

Balmumu (kg)Eski Tip Yeni Tip

Merkez 150 4.010 95.680 1.800

Alaçam 100 2.500 110.000 1.600

Asarcık 60 1.200 8.400 240

Ayvacık 90 1.000 16.000 10.200

Bafra 1.200 7.200 78.000 2.000

Çarşamba 18 4.300 107.500 10.750

Havza 500 5.700 142.500 22.800

Kavak 130 3.000 57.000 2.900

Ladik 40 2.650 48.100 750

Ondokuzmayıs 210 3.100 80.650 4.300

Salıpazarı 30 7.170 57.600 4.000

Tekkeköy 25 2.950 48.625 5.162

Terme 46 23.550 518.000 49.000

Vezirköprü 500 10.175 315.250 5.000

Yakakent 20 1.600 10.000 480

Toplam 3.119 80.105 1.693.305 120.982

Samsun’da Arıcılık Sezonu

• Şubat ayından sonra arılar faaliyete geçmektedir.

• Nisan başında ilk kovan kontrolleri yapılır. Besleme ve ilaçlamaya başlanır.

• Haziran başına kadar beslemeye devam edilir.

• Haziran sonunda oğul çalışmaları yapılmaktadır.

• Temmuz ayı ana nektar akımı dönemi olup Ağustos sonunda bal hasadı yapılmaktadır.

• Eylül’den sonra sonbahar beslemesi ve ilaçlama yapılır.

• Kasım ayında koloniler kışlamaya alınırlar.

Birlik Çalışmaları

• 2003 yılında kurulmuş olan Samsun İli Arı Yetiştiricileri Birliği üye sayısını son yaptığı çalışmalarla 233’e yükseltmiştir.

• Birlik bugüne kadar üye sayısını artırma çalışmalarına ağırlık verilmiştir.

• İlimizde Samsun İli Arı Yetiştiricileri Birliğinin yanı sıra Terme İlçesinde Bal Ürünleri Üreticileri Birliği bulunmaktadır.

Birlik Üyelerinin Dağılımı

İlçe Adı Üye SayısıMerkez 48

Terme 57

Bafra 29

Ondokuzmayıs 20

Çarşamba 11

Ladik 12

Tekkeköy 7

Salıpazarı 6

Kavak 12

Vezirköprü 28

Havza 3

Toplam 233

Örgütlenme Eksikliği

• Arıcılık ekonomik bir faaliyet olarak yeterince

görülmemekte ve bu nedenden dolayı fazla

üzerinde durulmamaktadır. Buna bağlı olarak

arıcılar yeterli düzeyde ve aktif bir şekilde örgütlü

yapıda değillerdir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının

bu konuda sektöre yaptığı öncülüğe tüm arıcıların

gerekli katılımı göstermesi ve ciddi bir şekilde

sahiplenmeleri gerekmektedir.

Kayıt Sistemine Geçiş

• Sorunların çözümüne kaynaklık edecek olan çiftçi kayıt

sistemine geçişte arıcılar yeterli düzeyde yer

almamaktadır. Özellikle gezginci arıcılık yapan arıcıların

çekimser davrandığı görülmekte, sadece gerekli belgeleri

alma yönünde girişimi olmaktadır. Bu nedenle arıcıların

kayıtlı yapıya geçme yönünde ilgililere yardımcı olmaları

yararlarına olacaktır. İl ve ilçelerde özellikle gezginci

arıcıların kayıtlarının tutulması ve yerel birlikler, şirketler

ya da dernekler kurmaları özendirilmeli ve

desteklenmelidir.

Ana Arı

• İlimizde ana arı yetiştiriciliği yapan işletme sayısı iki adet olup

oldukça az olmakta, bu işletmeler de yeterli düzeyde üretim

yapmamaktadırlar. Damızlık ana arı yetiştiriciliği ve üretim

sürecinde zamanında kullanılabilmesi teknik arıcılık açısından

önemli olması nedeniyle damızlık yetiştiriciliğinin denetime

alınması, Bölgemize uyumlu hatların geliştirilmesi zorunludur.

Bunun için eğitimi, bilgisi ve işletme koşulları elverişli arıcılar,

öncelikle ziraat mühendisleri ve meslek okullarının arıcılık

programlarını bitirmiş teknik elemanlar tercih edilmeli,

desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.

İlaç Kullanımı

• Ülkemiz ve Samsun arıcılarında bilinçli ilaç kullanımı söz

konusu değildir. Bu durum arı ürünlerinin kalitesinde önemli

düzeyde düşüklüğe yol açmaktadır. Bu nedenden arı hastalık ve

zararlılarla savaşımda Bakanlığın yol göstermesi gereklidir ve

gelişigüzel ilaç kullanılması önlenmelidir. Arı hastalık ve

zararlıları konusunda tanı yapacak, ilaç denemeleri yürütecek ve

etkili ilaçların kullanılma zaman ve şekillerini arıcılara aktaracak

kurumlar oluşturulmalıdır. Bu kurumlar arı ürünlerinde özellikle

dış pazarlara yönelik olarak, kalite belgesi verecek yeteri kadar

laboratuvar bulundurmalıdır. İlimizin hemen yanı başında

bulunan Ordu Arıcılık Araştırma Enstitüsü bu konuda aktive

edilmelidir.

Arıcılık Malzemeleri

• Gerek arıcılık malzemelerinin temin edilmesi gerekse arı

hastalık ve zararlılarına karşı kullanılan ilaçların bulunduğu

işletmelerin sayısı yetersiz durumdadır. Bu durumda arıcılar

gereksinimlerini çevre illerden karşılama yönünde

çalışmaktadırlar. Özellikle balmumu işleyen işletmelerin

sayısının yetersiz ve sağlık koşullarının uygun olmaması

nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Kurulan Arı Yetiştiricileri

Birliği ve diğer kurumların ortak çalışması sonucunda bu

sorunların aşılması çok kolay olacağından mum üretici

kuruluşların aktive edilmesi ve desteklenmesi suretiyle daha

sağlıklı ve rahat koşullarda arıcılık yapılabilecektir.

Konaklama Ücreti

• Ülkemiz arıcılığının en önemli sorunlarından biri olan

arıcılardan istenen ayak bastı parasıdır. Ayrıca buna bağlı

olarak arıcıların konaklatılmalarında güçlük çıkarılması veya

konakladığı yerden uygunsuz zamanda kaldırılmalarının

istenmesidir. Bu sorunun önüne geçmek amacıyla İl Müdürlüğü

tarafından polinasyonun önemini ve ekonomik katkısını

vurgulayan yayın çalışmalarının sürekli olarak yapılması

yerinde olacaktır. Bunun yanında gezginci arıcılardan her ne ad

altında olursa olsun her hangi bir kişi veya kuruluştan para

talep edilmemelidir.

Desteklemeler

• Ülke arıcılığı yanında ilimiz arıcılığının

gelişmesine de olanak tanıyacak olan maliyet

düşürücü desteklemelere gereksinim

bulunmaktadır. Bu amaçla mazot, balmumu,

kovan ve şeker alımı gibi konularda

desteklemelerin yapılması yararlı olacaktır.

Kredi Sağlanması

• Hayvancılığın çeşitli kollarında olduğu gibi arıcılık sektöründe

de finansman sıkıntısı yaşanmakta, bu durum da üretim

sürecini olumsuz etkilemekte verimliliği düşürmektedir. Bu

nedenle arı yetiştiricilerine uzun vadeli, faizsiz ve geri ödemeli

destek kredilerinin verilmesi önemli ölçüde sektörel canlanmayı

beraberinde getirecektir. İlimizdeki arı yetiştiricileri genellikle

30-50 kovanla arıcılık yapmaktadırlar. Sektörün canlanması

amacıyla az miktarda kovana sahip arı yetiştiricilerinin kredi ile

desteklenerek kovan sayısını ve ürün çeşitliliğini artırıcı

önlemlerin alınması yerinde olacaktır.

Veteriner Sağlık Raporları

• Arıcılar saatle ve gece-gündüz olgularıyla yaşayan meslek

koluna sahip üreticiler olmaları nedeniyle bürokratik

işlemleri yaparken oldukça fazla zaman kaybına

uğramaktadırlar. Ayrıca ülkemizde yeni kurulmuş olan

birliklerin aktive edilmesi ve bizzat pratiğin içerisine

sokulması, bürokratik mekanizmalar üzerindeki iş yükünün

hafifletilmesi için arı sevk belgeleri ile arı sağlık raporlarının

birliklerin istihdam edeceği veteriner hekimler tarafından

verilmesi yeni istihdam olanakları yaratacağı gibi birlikleri de

etkin kılacaktır. Böylece sektörün sorunlarının çözümünde

önemli bir adım atılmış olacaktır.

Kaçak Bal Satışı

• Ülkemizin sınır komşularından elde edilen arı ürünlerinin

ülkemize kaçak yollarla sokulması arıcılığı olumsuz

etkilemektedir. Üretilen balların piyasa koşullarındaki bu

olumsuzluktan dolayı değer fiyattan satılmaması arıcıyı zarara

soktuğu gibi ucuz ballara talep olması tüketici sağlığını da

tehlikeye düşürmektedir. Bu durumda sektördeki bazı arıcılar

da uygunsuz üretim koşullarında düşük maliyetli bal üretiminde

bulunarak piyasada yer edinmeye kazanmaktadır. Bu nedenle

ülkemize kaçak sokulan ballara karşı engelleyici ve caydırıcı

önlemlerin alınması, pazarda etiketsiz ve kaçak satılan balların

denetlenmesinin yoğun ve etkili bir şekilde yapılması

gerekmektedir.

Apiterapi

• Gelişen dünya koşullarında yeni üretim alanlarının açılması ve

istihdam olanaklarının artırılması amacıyla arayışlar olmaktadır.

Bu amaçla arıcılıkla ilişkili kamu kurumlarının arı ürünlerinin

tüketimini tanıtıcı ve özendirici önlemleri alması, bu konuda arı

yetiştiricileri birliği ile çalışmalar yürütmesi gerekmektedir.

Ayrıca Uzakdoğu ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de

apiterapi (arı ürünleri ile tedavi) merkezlerinin açılması

ülkemizde yeni iş alanlarının oluşmasına katkı sağlayacaktır.

Özellikle Samsun ve civarındaki illerde bol miktarda bulunan

kestane ağaçlarından elde edilen bal ve propolisin bu alanda

kullanılabileceği üzerinde durulmalıdır.

Denetimler

• Avrupa Birliği sürecinde ülkemizde üretilen gıdaların

standartlara uygunluğunu sağlamak amacıyla Tarım ve

Köyişleri Bakanlığınca yürütülen denetleme

çalışmalarının daha etkin ve yaygın olması amacıyla

gereken çalışmalar yapılmalıdır. Böylece piyasada

bulunan etiketsiz, sahte ve kaçak balların denetimi

yapılarak sağlıklı ve kaliteli arı ürünlerinin piyasada yer

tutmasının yolu açılacaktır.

Laboratuvarlar

• Arı yetiştiricilerinin ürettiği balın sağlıklı olduğunu ortaya

koymak amacıyla analiz yaptırmaları gerekmektedir.

Ancak analiz ücretlerinin çok yüksek olması az sayıda

kovanla düşük düzeyde üretim yapan arı yetiştiricisini zor

durumda bırakmaktadır. Bunun için analiz ücretlerinin Arı

Yetiştiricileri Birliği üyeleri için sembolik düzeye

indirilmesi, analiz laboratuarı kurmak isteyen

girişimcilerin desteklenerek maliyetin düşürülmesi

gerekmektedir.

Bal Paketleme Tesisi

• Ülkemizde son çıkan Bal Eylem Planı çerçevesinde

balların paketlenmesi suretiyle pazara sunulması

gerekmektedir. Ancak ilimizde istenilen standart ve

düzeyde Bal Paketleme Tesisi bulunmamaktadır. Bu

sorunun çözümlenmesi amacıyla Arı Yetiştiricileri

Birlikleri acılığıyla 2-3 ilin bir araya geldiği bölgesel bir

paketleme tesisinin kurulması sorunun çözümünü

sağlayacaktır.