Arıcılığın Yapısı,Sorunları ve Çözüm Önerileri

REŞATTİN SANCARREŞATTİN SANCAREĞİTİMCİEĞİTİMCİ

BANDIRMABANDIRMA

TürkiyeKoloni Varlığı 4,200,000 adet

Bal Verimi 65.000 ton

Balmumu Verimi

SamsunKoloni Varlığı 83,224 adet

Bal Verimi 1,693 ton

Balmumu Verimi 120 ton

KARADENİZ BÖLGESİ İLLERİNİN KOVAN SAYISI, BAL VE BALMUMU ÜRETİMLERİNİN TÜRKİYE TOPLAMINDAKİ PAYLARI

(%)

0

5

10

15

KOVAN SAYISI 1,14 1,13 2,02 0,62 1,71 2,71 7,62

BAL ÜRETİMİ 1,07 0,44 1,45 0,33 2,04 1,82 12,78

BALMUM U ÜRETİMİ 0,51 0,69 1,33 0,47 2,72 1,44 14,2

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAM SUN GİRESUN ORDU

ARICILIĞA BAŞLAMA NEDENLERİ (%)

0

20

40

60

80

100

120

GEÇİM 14 7 64 4 10 23 79 39

EK GELİR 86 93 36 96 90 77 21 61

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORTALAMA

0102030405060708090

100

Kışlatma ve İlkbahar Bakımında Görülen Hastalık ve Zararlılar (%)

Yok 0 3 14 0 0 8 19 9Varroa 87 97 85 100 100 92 81 90Yav ru Çürüklüğü 13 3 28 19 26 26 6 18Kireç 24 0 1 13 5 7 10 8Nosema 20 17 31 19 66 49 12 31

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORT.

0

20

40

60

80

100

KIŞLATMA VE İLKBAHAR BAKIMINDAKİ VİTAMİN VE İLAÇ UYGULAMALARI (%)

Varroa M üc. 100 97 87 100 100 92 81 90

Vit.Uyg. 16 14 23 50 28 19 52 31

Antib.Uyg. 37 49 32 64 35 38 78 49

Nosem a Müc. 20 17 39 28 66 49 12 32

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAM SUN GİRESUN ORDU ORT.

ARICILARIN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE BU SORUNLARA VERDİKLERİ ÖNCELİK SIRALARI

0

1

2

3

4

5

6

7

ARTVİN RİZE TRABZON SİNOP SAMSUN GİRESUN ORDU ORTALAMA

PAZARLAMA KREDİ KONAKLAMA YERİ VE KİRASI ANA ARI TEMİNİ BİLGİ YETERSİZLİĞİ ÖRGÜTLENME

Genel anlamda arıcılıktan

Arıcıların tercihleri ve beklentileri

İLLER Memnun olan(%)

Memnun olmayan

(%)

Kovan sayısını artırma

(%)

Mevcut ölçeği

korumak(%)

Polen Üretimine

girmek(%)

Arı sütü üretimine

girmek(%)

Ana arıÜretimiYapmak

(%)

ARTVİN 100 -- 42.85 45.71 2.87 2.86 5.71

RİZE 100 -- 35.22 45.00 14.08 2.85 2.85

TRABZON 100 -- 26.78 62.50 5.35 1.80 3.57

SİNOP 95.00 5.00 72.34 12.76 6.38 3.36 3.36

SAMSUNSAMSUN 100100 ---- 48.5148.51 49.5049.50 1.991.99 ---- ----

GİRESUN 100 -- 28.12 52.50 15.62 -- 3.76

ORDU 100 -- 23.00 67.78 6.73 1.19 1.30

ORTALAMA 99.28 0.72 34.42 54.09 8.06 0.70 2.73

İLLER Arıcı Yaşı(yıl)

Eğitimi(yıl)

Arıcılık Tecrübesi

(yıl)

Arıcılık Eğitimi

(gün)

Aile Nüfusu

(kişi)

Arıcılıkta Değerlendirilen

Aile İşgücü (kişi)

ARTVİN 48 8 16 9 5 2

RİZE 53 8 17 10 6 1

TRABZON 48 8 15 7 6 2

SİNOP 53 8 13 2 5 2

SAMSUNSAMSUN 4848 77 1313 77 66 22

GİRESUN 44 8 16 7 5 2

ORDU 39 8 13 6 6 2

ORTALAMA 48 8 15 7 6 2

İLLER Tam Zamanlı Arıcılık

İşletmeleri(%)

Yarı Zamanlı Arıcılık

İşletmeleri(%)

Gezginci Arıcılık İşletmeleri

(%)

Kısa Mesafeli Gezginci Arıcılık

İşletmeleri(%)

ARTVİN 17.14 82.86 82.86 17.14

RİZE 0.00 100.00 56.34 43.66

TRABZON 20.54 79.46 80.36 19.64

SİNOP 6.38 93.62 10.64 89.36

SAMSUNSAMSUN 10.8910.89 89.1189.11 39.6039.60 60.4060.40

GİRESUN 15.63 84.37 65.63 34.37

ORDU 90.38 9.62 91.35 8.65

ORTALAMA 34.07 65.93 61.00 39.00

İLLER Ortalama Kovan Sayısı

(adet)

Ortalama Başlangıç Kovan

Sayısı (adet)

Kovan Tipi

Modern Tip (%)

Eski Tip (%)

ARTVİN 44 6 92.85 7.15

RİZE 50 11 91.55 8.45

TRABZON 56 7 100 0

SİNOP 23 5 100 0

SAMSUNSAMSUN 5656 44 100100 00

GİRESUN 71 12 100 0

ORDU 141 26 100 0

ORTALAMA 63 10 97.78 2.22

Samsun Arıcılığının Yapısı

İlçelerKovan Sayısı Bal

(kg) Balmumu

(kg)Eski Tip Yeni Tip

Merkez 150 4.010 95.680 1.800

Alaçam 100 2.500 110.000 1.600

Asarcık 60 1.200 8.400 240

Ayvacık 90 1.000 16.000 10.200

Bafra 1.200 7.200 78.000 2.000

Çarşamba 18 4.300 107.500 10.750

Havza 500 5.700 142.500 22.800

Kavak 130 3.000 57.000 2.900

Ladik 40 2.650 48.100 750

Ondokuzmayıs 210 3.100 80.650 4.300

Salıpazarı 30 7.170 57.600 4.000

Tekkeköy 25 2.950 48.625 5.162

Terme 46 23.550 518.000 49.000

Vezirköprü 500 10.175 315.250 5.000

Yakakent 20 1.600 10.000 480

Toplam 3.119 80.105 1.693.305 120.982

Samsun’da Arıcılık Sezonu• Şubat ayından sonra arılar faaliyete geçmektedir.• Nisan başında ilk kovan kontrolleri yapılır.

Besleme ve ilaçlamaya başlanır.• Haziran başına kadar beslemeye devam edilir.• Haziran sonunda oğul çalışmaları yapılmaktadır.• Temmuz ayı ana nektar akımı dönemi olup

Ağustos sonunda bal hasadı yapılmaktadır.• Eylül’den sonra sonbahar beslemesi ve ilaçlama

yapılır.• Kasım ayında koloniler kışlamaya alınırlar.

Birlik Çalışmaları

• 2003 yılında kurulmuş olan Samsun İli Arı Yetiştiricileri Birliği üye sayısını son yaptığı çalışmalarla 233’e yükseltmiştir.

• Birlik bugüne kadar üye sayısını artırma çalışmalarına ağırlık verilmiştir.

• İlimizde Samsun İli Arı Yetiştiricileri Birliğinin yanı sıra Terme İlçesinde Bal Ürünleri Üreticileri Birliği bulunmaktadır.

Birlik Üyelerinin Dağılımı

İlçe Adı Üye SayısıMerkez 48

Terme 57

Bafra 29

Ondokuzmayıs 20

Çarşamba 11

Ladik 12

Tekkeköy 7

Salıpazarı 6

Kavak 12

Vezirköprü 28

Havza 3

Toplam 233

Örgütlenme Eksikliği

• Arıcılık ekonomik bir faaliyet olarak yeterince görülmemekte ve bu nedenden dolayı fazla üzerinde durulmamaktadır. Buna bağlı olarak arıcılar yeterli düzeyde ve aktif bir şekilde örgütlü yapıda değillerdir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının bu konuda sektöre yaptığı öncülüğe tüm arıcıların gerekli katılımı göstermesi ve ciddi bir şekilde sahiplenmeleri gerekmektedir.

Kayıt Sistemine Geçiş

• Sorunların çözümüne kaynaklık edecek olan çiftçi kayıt sistemine geçişte arıcılar yeterli düzeyde yer almamaktadır. Özellikle gezginci arıcılık yapan arıcıların çekimser davrandığı görülmekte, sadece gerekli belgeleri alma yönünde girişimi olmaktadır. Bu nedenle arıcıların kayıtlı yapıya geçme yönünde ilgililere yardımcı olmaları yararlarına olacaktır. İl ve ilçelerde özellikle gezginci arıcıların kayıtlarının tutulması ve yerel birlikler, şirketler ya da dernekler kurmaları özendirilmeli ve desteklenmelidir.

Ana Arı

• İlimizde ana arı yetiştiriciliği yapan işletme sayısı iki adet olup oldukça az olmakta, bu işletmeler de yeterli düzeyde üretim yapmamaktadırlar. Damızlık ana arı yetiştiriciliği ve üretim sürecinde zamanında kullanılabilmesi teknik arıcılık açısından önemli olması nedeniyle damızlık yetiştiriciliğinin denetime alınması, Bölgemize uyumlu hatların geliştirilmesi zorunludur. Bunun için eğitimi, bilgisi ve işletme koşulları elverişli arıcılar, öncelikle ziraat mühendisleri ve meslek okullarının arıcılık programlarını bitirmiş teknik elemanlar tercih edilmeli, desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.

İlaç Kullanımı

• Ülkemiz ve Samsun arıcılarında bilinçli ilaç kullanımı söz konusu değildir. Bu durum arı ürünlerinin kalitesinde önemli düzeyde düşüklüğe yol açmaktadır. Bu nedenden arı hastalık ve zararlılarla savaşımda Bakanlığın yol göstermesi gereklidir ve gelişigüzel ilaç kullanılması önlenmelidir. Arı hastalık ve zararlıları konusunda tanı yapacak, ilaç denemeleri yürütecek ve etkili ilaçların kullanılma zaman ve şekillerini arıcılara aktaracak kurumlar oluşturulmalıdır. Bu kurumlar arı ürünlerinde özellikle dış pazarlara yönelik olarak, kalite belgesi verecek yeteri kadar laboratuvar bulundurmalıdır. İlimizin hemen yanı başında bulunan Ordu Arıcılık Araştırma Enstitüsü bu konuda aktive edilmelidir.

Arıcılık Malzemeleri

• Gerek arıcılık malzemelerinin temin edilmesi gerekse arı hastalık ve zararlılarına karşı kullanılan ilaçların bulunduğu işletmelerin sayısı yetersiz durumdadır. Bu durumda arıcılar gereksinimlerini çevre illerden karşılama yönünde çalışmaktadırlar. Özellikle balmumu işleyen işletmelerin sayısının yetersiz ve sağlık koşullarının uygun olmaması nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Kurulan Arı Yetiştiricileri Birliği ve diğer kurumların ortak çalışması sonucunda bu sorunların aşılması çok kolay olacağından mum üretici kuruluşların aktive edilmesi ve desteklenmesi suretiyle daha sağlıklı ve rahat koşullarda arıcılık yapılabilecektir.

Konaklama Ücreti

• Ülkemiz arıcılığının en önemli sorunlarından biri olan arıcılardan istenen ayak bastı parasıdır. Ayrıca buna bağlı olarak arıcıların konaklatılmalarında güçlük çıkarılması veya konakladığı yerden uygunsuz zamanda kaldırılmalarının istenmesidir. Bu sorunun önüne geçmek amacıyla İl Müdürlüğü tarafından polinasyonun önemini ve ekonomik katkısını vurgulayan yayın çalışmalarının sürekli olarak yapılması yerinde olacaktır. Bunun yanında gezginci arıcılardan her ne ad altında olursa olsun her hangi bir kişi veya kuruluştan para talep edilmemelidir.

Desteklemeler

• Ülke arıcılığı yanında ilimiz arıcılığının gelişmesine de olanak tanıyacak olan maliyet düşürücü desteklemelere gereksinim bulunmaktadır. Bu amaçla mazot, balmumu, kovan ve şeker alımı gibi konularda desteklemelerin yapılması yararlı olacaktır.

Kredi Sağlanması

• Hayvancılığın çeşitli kollarında olduğu gibi arıcılık sektöründe de finansman sıkıntısı yaşanmakta, bu durum da üretim sürecini olumsuz etkilemekte verimliliği düşürmektedir. Bu nedenle arı yetiştiricilerine uzun vadeli, faizsiz ve geri ödemeli destek kredilerinin verilmesi önemli ölçüde sektörel canlanmayı beraberinde getirecektir. İlimizdeki arı yetiştiricileri genellikle 30-50 kovanla arıcılık yapmaktadırlar. Sektörün canlanması amacıyla az miktarda kovana sahip arı yetiştiricilerinin kredi ile desteklenerek kovan sayısını ve ürün çeşitliliğini artırıcı önlemlerin alınması yerinde olacaktır.

Veteriner Sağlık Raporları

• Arıcılar saatle ve gece-gündüz olgularıyla yaşayan meslek koluna sahip üreticiler olmaları nedeniyle bürokratik işlemleri yaparken oldukça fazla zaman kaybına uğramaktadırlar. Ayrıca ülkemizde yeni kurulmuş olan birliklerin aktive edilmesi ve bizzat pratiğin içerisine sokulması, bürokratik mekanizmalar üzerindeki iş yükünün hafifletilmesi için arı sevk belgeleri ile arı sağlık raporlarının birliklerin istihdam edeceği veteriner hekimler tarafından verilmesi yeni istihdam olanakları yaratacağı gibi birlikleri de etkin kılacaktır. Böylece sektörün sorunlarının çözümünde önemli bir adım atılmış olacaktır.

Kaçak Bal Satışı

• Ülkemizin sınır komşularından elde edilen arı ürünlerinin ülkemize kaçak yollarla sokulması arıcılığı olumsuz etkilemektedir. Üretilen balların piyasa koşullarındaki bu olumsuzluktan dolayı değer fiyattan satılmaması arıcıyı zarara soktuğu gibi ucuz ballara talep olması tüketici sağlığını da tehlikeye düşürmektedir. Bu durumda sektördeki bazı arıcılar da uygunsuz üretim koşullarında düşük maliyetli bal üretiminde bulunarak piyasada yer edinmeye kazanmaktadır. Bu nedenle ülkemize kaçak sokulan ballara karşı engelleyici ve caydırıcı önlemlerin alınması, pazarda etiketsiz ve kaçak satılan balların denetlenmesinin yoğun ve etkili bir şekilde yapılması gerekmektedir.

Apiterapi

• Gelişen dünya koşullarında yeni üretim alanlarının açılması ve istihdam olanaklarının artırılması amacıyla arayışlar olmaktadır. Bu amaçla arıcılıkla ilişkili kamu kurumlarının arı ürünlerinin tüketimini tanıtıcı ve özendirici önlemleri alması, bu konuda arı yetiştiricileri birliği ile çalışmalar yürütmesi gerekmektedir. Ayrıca Uzakdoğu ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de apiterapi (arı ürünleri ile tedavi) merkezlerinin açılması ülkemizde yeni iş alanlarının oluşmasına katkı sağlayacaktır. Özellikle Samsun ve civarındaki illerde bol miktarda bulunan kestane ağaçlarından elde edilen bal ve propolisin bu alanda kullanılabileceği üzerinde durulmalıdır.

Denetimler

• Avrupa Birliği sürecinde ülkemizde üretilen gıdaların standartlara uygunluğunu sağlamak amacıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yürütülen denetleme çalışmalarının daha etkin ve yaygın olması amacıyla gereken çalışmalar yapılmalıdır. Böylece piyasada bulunan etiketsiz, sahte ve kaçak balların denetimi yapılarak sağlıklı ve kaliteli arı ürünlerinin piyasada yer tutmasının yolu açılacaktır.

Laboratuvarlar

• Arı yetiştiricilerinin ürettiği balın sağlıklı olduğunu ortaya koymak amacıyla analiz yaptırmaları gerekmektedir. Ancak analiz ücretlerinin çok yüksek olması az sayıda kovanla düşük düzeyde üretim yapan arı yetiştiricisini zor durumda bırakmaktadır. Bunun için analiz ücretlerinin Arı Yetiştiricileri Birliği üyeleri için sembolik düzeye indirilmesi, analiz laboratuarı kurmak isteyen girişimcilerin desteklenerek maliyetin düşürülmesi gerekmektedir.

Bal Paketleme Tesisi

• Ülkemizde son çıkan Bal Eylem Planı çerçevesinde balların paketlenmesi suretiyle pazara sunulması gerekmektedir. Ancak ilimizde istenilen standart ve düzeyde Bal Paketleme Tesisi bulunmamaktadır. Bu sorunun çözümlenmesi amacıyla Arı Yetiştiricileri Birlikleri acılığıyla 2-3 ilin bir araya geldiği bölgesel bir paketleme tesisinin kurulması sorunun çözümünü sağlayacaktır.