24 oktober 2002 aandelenopties en werknemersparticipatie

24 oktober 2002

Aandelenopties en werknemersparticipatie

Aandelenopties en werknemersparticipatie 24 oktober 2002 | 2

Deel I : Inleiding

Deel II : Aandelenopties

Deel III : Werknemers-

participatie

Deel IV : Waardering

aandelen en rol commissaris

Deel I : Inleiding

Doelstellingen Begunstigden Technieken Keuze van het type plan


Definities en werking

Wet van 26 maart 1999 Algemene principes Toepassingsveld Fiscale aspecten

KB van 5 oktober 1999

Variante - opties op eigen aandelen

Boekhoudkundige aspecten

Risico indekking

Opties en de (beurs)conjunctuur


Deel I : Inleiding



participatie



Implementatie van een aandelenoptieplan Vennootschappenwet Financieel recht Sociaal recht

Deel III : Werknemersparticipatie

Wet inzake deelname in winst en kapitaal

Deel IV : Waardering van aandelen en rol commissaris

Waardering van aandelen

Aanbevelingen IBR inzake rol commissaris in verband met aandelenopties

Aanbevelingen IBR inzake rol commissaris in verband met werknemersparticipatie

Besluit

Bijlagen

Deel I : Inleiding


Deel I : Inleiding



participatie



Doelstellingen

• Aantrekken, motiveren en behouden van personeel

• Versterken van de “affectio societatis”

• Verbeteren van het netto-inkomen van de begunstigden (met beperking van de kosten voor de onderneming)

• Creëren van een band tussen prestaties en inkomen

• Creëren van een aandeelhouderschapscultuur bij de werknemers (met beperkte dilutie voor de aandeelhouders)


Deel I : Inleiding



participatie



Begunstigden

• Wie ?– Het geheel van het personeel– Het kader– Het hoger kader– Derden/zakenrelaties

• Hoeveel ?– Per hiërarchisch niveau– Per departement– Per individu– Combinatie

• Beslissing van de Raad van Bestuur


Deel I : Inleiding



participatie



Technieken

• Opties (hefboomeffect)– aandelen opties/warranten– obligaties met warranten/converteerbare obligaties

• Aandelen (kapitaalswaarde)– werknemersparticipatie door uitkering in aandelen– kapitaalverhoging voorbehouden aan personeel– verkoop van aandelen aan verminderde prijs– gratis toekenning van aandelen– aandelenspaarplan

• Winstdeling (periodieke uitkeringen)– werknemersparticipatie door uitkering in cash – winstbewijzen– winstdeelnemende obligaties


Deel I : Inleiding



participatie



Keuze in functie van :

• type van begunstigden

• ontwikkelingsfase en type onderneming (hoge kapitaalswaarde, beursnotering, R&D vennootschap)

• uitkeerbare winst

• liquiditeit van het aandeel


Deel I : Inleiding



participatie



Definities en werking• Definitie

optie = het recht om een aandeel te kopen

– tegen een voorafbepaalde prijs (“uitoefenprijs”)– tijdens een voorafbepaalde periode (“uitoefenperiode”)– volgens voorafbepaalde modaliteiten

• Belangrijke momenten

– toekenning van de opties– “vesting” van de opties– start van de uitoefenperiode– effectieve uitoefening– verkoop van de aandelen– einde van de uitoefenperiode


Deel I : Inleiding



participatie


aandelen en rol commissaris Verlieszone

Uitoefenprijs

0

1.000

Waarde van het aandeelUitoefenprijs

Toekenningoptie

Uitoefening

Tijd

Waarde van het aandeel

Uitoefenperiode

Winstzone

Meerwaarde


Deel I : Inleiding



participatie



CAGR optie in functie van CAGR onderliggend actief

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

1,5% 3,3% 5,0% 6,6% 8,1% 9,5% 10,9% 12,2% 13,4% 14,6%

CAGR onderliggend actief

CA

GR

op

tie

• Hefboomeffect van opties


Deel I : Inleiding



participatie



• Modaliteiten vast te leggen

– begunstigden– het aantal effecten dat aan iedere begunstigde toegekend

wordt– tijdshorizon van het aandelenoptieplan– looptijd van de opties– uitoefenprijs– uitoefenperiode– statuut van de opties ingeval van het vertrek van de werknemer– overdraagbaarheid van de aandelen en van de opties– kenmerken van de aandelen (stemrecht, dividenden, …)– anti-dilutieclausule


Deel I : Inleiding



participatie



• Opties versus warrants

– Opties = recht om bestaande aandelen te verwerven

– Warrant = recht om in te tekenen op nieuwe aandelen

= uitgestelde kapitaalverhoging

Belangrijke verschillen vanuit juridisch standpunt :

warrants optiesvennootschappenrecht contractenrecht


Deel I : Inleiding



participatie



• Voor- en nadelen– Voordelen :

• voor de begunstigde– beperkte investering (hefboomeffect)

– voordelige fiscaliteit

• voor de onderneming– laat toe de beste medewerkers aan te trekken, te motiveren en te behouden

– beperkte kost

– grote flexibiliteit

• voor de aandeelhouder– positief effect op de waarde van de onderneming (stimuleert de groei en

toekomstige rentabiliteit)


Deel I : Inleiding



participatie



• Voor- en nadelen– Nadelen :

• voor de begunstigde– complexiteit

– onmiddellijke belasting

– onzekerheid over het (uitgestelde) resultaat

– liquiditeit (op termijn) van niet-genoteerde aandelen

• voor de onderneming– complexiteit

niet toegankelijk voor alle medewerkers ?

• Voor de aandeelhouder– dilutie (op termijn) aandelen zonder stemrecht, eigen aandelen, ...

– noodzaak om liquiditeit te organiseren (geval van niet-genoteerde onderneming)


Deel I : Inleiding



participatie



Wet van 26 maart 1999

Algemene principes

• Aanbod van opties op bestaande of nieuwe aandelen

• Gratis of betalende opties

• Belasting op basis van een forfaitaire waardering van het voordeel in natura ontvangen op het moment van de toekenning van de opties

• Geen belasting op de eventuele meerwaarden op aandelen

• Fiscale wetgeving (regelt geen enkele vraag inzake vennootschappenwet, sociaal recht of boekhoudrecht)


Deel I : Inleiding



participatie



Toepassingsgebied : ruime definities

• Inzake fiscaal statuut van begunstigde :– werknemer– zaakvoerder– zelfstandige

• Inzake type opties :– opties op bestaande aandelen– inschrijvingsrechten op nieuwe aandelen (warrants)– obligaties met warrants– converteerbare obligaties– opties op winstbewijzen

• Inzake type aandelen :– aandelen van de vennootschap, van haar moeder, van haar dochtermaatschappijen, …– andere aandelen (b.v. bevek)

• Dekt ALLE optie/warrantenplannen sinds 1 januari 1999


Deel I : Inleiding



participatie



Fiscale aspecten

• Belastbaar tijdstip : moment van de toekenning van de opties– datum van het aanbod = datum waarop het aanbod gemeld wordt aan de

begunstigde– tenzij weigering, wordt de optie geacht toegekend te zijn op de 60e dag volgend op

het aanbod, zelfs indien de uitoefening onderworpen is aan ontbindende of opschortende voorwaarden

– weigering dient de persoon die de opties aanbiedt te bereiken binnen de 60 dagen volgend op het aanbod

• Belastbare basis = % van de waarde van het aandeel (behalve indien genoteerde opties)

• De (forfaitaire) waarde van de optie is belastbaar aan de marginale aanslagvoet in de personenbelasting

• Geen belastingheffing in de toekomst


Deel I : Inleiding



participatie



Fiscale aspecten (vervolg)

• Waardering van het onderliggende aandeel :

– genoteerde aandelen of op een beurs verhandeld, keuze door de aanbieder tussen :• gemiddelde beurskoers 30 dagen voorafgaand aan het aanbod of

• laatste slotkoers voorafgaand aan de dag van het aanbod

– andere aandelen :• reële waarde (?) bepaald door persoon die de optie aanbiedt

• op eensluidend advies van de commissaris van de vennootschap die de aandelen uitgeeft waarop de optie betrekking heeft of, bij onstentenis, van een bedrijfsrevisor of accountant

• met minimum boekwaarde van de aandelen zoals blijkt uit laatste jaarrekening die afgesloten en goedgekeurd werd


Deel I : Inleiding



participatie



Forfaitaire waardering (basis stelsel)

• Algemene regel :

15 % van de waarde van het aandeel indien looptijd 5 jaar (*)

+ 1 % per bijkomende jaar (of deel van een jaar)

+ verschil tussen uitoefenprijs en waarde van het onderliggend aandeel indien de uitoefenprijs lager is dan deze waarde

- prijs betaald door de begunstigde voor de optie

(*) te rekenen van de datum van het aanbod


Deel I : Inleiding



participatie



Forfaitaire waardering (basis stelsel)

• Voorbeeld normaal forfait– aanbod : oktober-november 2002– looptijd van de optie : 5 jaar– uitoefenperiode : 01.01.2003 30.09.2007– waarde van het aandeel : EUR 1.000 – uitoefenprijs : EUR 800– belastbare basis in personenbelasting

(= voordeel in natura) := EUR 1.000 x 15 % + (EUR 1.000 - EUR 800)

= EUR 350– belasting (verond. 50 %) = EUR 175

veronderstelling


Deel I : Inleiding



participatie



Forfaitaire waardering (stelsel verlaagd tarief)

• Forfaitaire waardering van een optie die aan een reeks voorwaarden voldoet : verlaagd forfait

7,5 % van waarde van het aandeel indien looptijd 5 jaar (*)

+ 0,5 % per bijkomend jaar (of deel van een jaar)

+ verschil tussen uitoefenprijs en waarde van het onderliggend aandeel indien de uitoefenprijs lager is dan deze waarde

- prijs betaald door de begunstigde voor de optie

(*) te rekenen van de datum van het aanbod


Deel I : Inleiding



participatie




• Voorwaarden voor verlaagd forfait (7.5%)

– de uitoefenprijs van de optie definitief vastgesteld op het ogenblik van het aanbod

– optie mag slechts uitgeoefend worden na het einde van het 3e kalenderjaar en voor het einde van het 10e jaar na dat waarin het aanbod heeft plaatsgevonden

– onoverdraagbare opties (behalve bij overlijden)– geen indekking van het risico (waardedaling) door diegene

die de optie toekent– opties op aandelen van de werkgever (onderneming) of van

de moederonderneming of grootmoederonderneming


Deel I : Inleiding



participatie




• Indien het plan niet voldoet aan de voorwaarden :– de begunstigde kan zich door middel van een eenzijdige verklaring verbinden om

deze voorwaarden na te leven om van het verlaagd tarief te kunnen genieten.

• In geval van verbreking van de verbintenis (b.v. vervroegde uitoefening in geval van OBA) :

– bijkomende belasting (in totaal gelijk aan basisstelsel)– geen boete– bijzonder geval van squeeze-out


Deel I : Inleiding



participatie



Belasting verlaagd forfait

• Voorbeeld verlaagd forfait– aanbod: oktober-november 2002– looptijd van de optie : 5 jaar– uitoefenperiode : ten vroegste 01.01.2006 van 01.01.2006 tot 30.09.2007

= 2 jaar– uitoefenprijs : EUR 1.000– waarde van het aandeel : EUR 1.000– belastbare basis in personenbelasting

(= voordeel in natura) := EUR 1.000 x 7,5 %= EUR 75

– belasting (verond. 50 %) = EUR 37,5

veronderstelling


Deel I : Inleiding



participatie



Belasting verlaagd forfait

september2005

Januari2004

Uitoefening

Verlies zone

0

1.000

Waarde van het aandeelTheoretische prijs

t = december 2000Tijd

1.037,5Winst zone

netto meerwaarde

Uitoefenprijs

Waarde van het aandeel

Belasting

Uitoefenperiode

december2001

december2002


Deel I : Inleiding



participatie



Voorbeeld van uitoefenschema :

Aanbod Toekenning

DatumAanbod+ 4 jaar

DatumAanbod+ 6 jaar

3 jaren

60 dagen

7 jaar

x x x

4 uitoefendata

x

Datum Aanbod+ 7 jaar

DatumAanbod+ 5 jaar

Eindekalenderjaar

aanbod


Deel I : Inleiding



participatie



Belasting : praktische aspecten• Bedrijfsvoorheffing inhouden op het voordeel in natura in maand volgend op 60e dag na

aanbod

• De persoon die het belastbaar voordeel toekent (in principe de werkgever) dient de door WIB 1992 (art. 57) vereiste individuele en samenvattende opgaven over te leggen

(sanctie = voordelen als abnormaal en goedgunstig voordeel bij belastbare inkomsten van de vennootschap gevoegd)

– indien opties toegekend door een buitenlandse vennootschap : fiches opgesteld door Belgisch filiaal of vaste inrichting

quid inhouding bedrijfsvoorheffing ? filiaal : ja, indien significante tussenkomst in het plan (notie van

tussenpersoon) vaste inrichting : in principe niet

• Belastingaangifte van begunstigde : forfaitair bedrag in rubriek “voordelen in natura”

(resp. EUR 350 of EUR 75 per optie in voorbeelden)

belastbaar aan marginale aanslagvoet in personenbelasting


Deel I : Inleiding



participatie



Belasting : bijzondere gevallen

• Indien optie bedingen bevat die een zeker voordeel verlenen aan de begunstigde : belastbaar indien “zeker voordeel” > “forfaitair voordeel”

• Indien optie bedingen bevat die een onzeker voordeel, verlenen aan de begunstigde : dit voordeel wordt belastbaar wanneer het zeker wordt, in de mate dat het zeker voordeel > forfaitair voordeel bepaald op ogenblik van de toekenning van de optie

Voorbeeld : uitoefenprijs = “waarde van het aandeel op ogenblik van uitoefening - x %”.Verschil tussen (i) effectieve uitoefenprijs en

(ii) waarde van het aandeel op het ogenblik van uitoefening

is belastbaar op het ogenblik van uitoefening (voordeel is zeker) indien > forfaitair voordeel bepaald bij toekenning optie


Deel I : Inleiding



participatie



Belasting : financiering van de bedrijfsvoorheffing

• Timing van de toekenning bonus - 13e maand

• Lening door werkgever

• Lening door een financiële tussenpersoon

• Verkoop van spiegelopties op een gedeelte van de aandelen die zullen voortkomen uit de opties voor een bedrag dat overeenstemt met de belastingen (genoteerde ondernemingen)

Opties niet in

waarborg geven, zoniet

fiscaal regime van 15%


Deel I : Inleiding



participatie




• Verkoop van spiegelopties (vervolg)– principe = verschil tussen fiscale kost van de begunstigden (forfaitair

bepaald) en de marktprijs van de opties opstrijken

– veronderstellingen :• toekenning van 100 opties met uitoefenprijs EUR 1.000

• hypothese van voorbeeld verlaagd forfait belasting EUR 3.750 (37,5 per optie)

• waarde van de spiegelopties EUR 150

– aandachtspunten :• overdraagbaarheid van de opties/ zekerheid van spiegelopties

• tegenpartij voor de spiegelopties/optiepremie

• geen tussenkomst van uitgever van de initiële opties


Deel I : Inleiding



participatie




• Verkoop van spiegelopties (vervolg)

100 initiële opties

Fiscale administratie

Bedrijfsvoorheffing (EUR 3.750)

Verkoop van 25 spiegelopties (gewaardeerd aan EUR 150)

Tegenpartij

Optiepremie(EUR 3.750)

Uitgevende vennootschapvan initiële opties


Deel I : Inleiding



participatie



Hefboomeffect fiscaliteit

(1) uitoefenprijs/huidige prijs van het aandeel(2)

dividendrendement = dividend/huidige prijs van het aandeel

Looptijd X (1) Div. (2) Belasting

20% 30% 40% 50%

5 jaar 100% 0% 29,14% 35,96% 42,88% 49,60% 15% 7,50%

2% 22,01% 28,94% 35,75% 42,27% 15% 7,50%

4% 16,22% 23,03% 29,62% 35,88% 15% 7,50%

10 jaar 100% 0% 45,19% 52,57% 60,16% 67,32% 20% 10,00%

2% 30,17% 37,79% 45,13% 51,87% 20% 10,00%

4% 19,22% 26,60% 33,46% 39,69% 20% 10,00%

5 jaar 80% 0% 40,28% 44,96% 50,37% 55,91% 35% 17,50%

2% 31,92% 37,03% 42,55% 48,05% 35% 17,50%

4% 24,79% 30,20% 35,74% 41,15% 35% 17,50%

10 jaar 80% 0% 54,16% 59,43% 65,49% 71,47% 40% 20,00%

2% 37,78% 43,64% 49,72% 55,48% 40% 20,00%

4% 25,35% 31,44% 37,34% 42,78% 40% 20,00%

Volatiliteit Belastbare basis


Deel I : Inleiding



participatie




Deel I : Inleiding



participatie



Geplande wetswijziging

• Sociaal-economische prioriteitennota 2002-2003 (punt 14)– Keuze aan begunstigde tussen belastbaar tijdstip op moment van

• toekenning van opties

• uitoefening van opties– Deze keuze moet vooraf gemaakt worden

• Wetsontwerp in de maak door Minister Reynders– Looptijd bestaande opties automatisch verlengen met [2] jaar– Wetsontwerp wordt binnenkort ingediend bij Ministerraad– Ministerraad beslist over duur van de verlenging

• Geen duidelijkheid over al dan niet goedkeuring en timing van eventuele wetswijziging


Deel I : Inleiding



participatie



K.B. van 5 oktober 1999: sociale zekerheid

• vrijstelling van het voordeel bekomen uit opties op aandelen

– behalve indien• uitoefenprijs < waarde van het aandeel op het ogenblik van

aanbod van de opties (“in the money” opties)

• zeker voordeel: voordeel onderworpen aan sociale zekerheid = loon

• behalve voor personen met statuut van onafhankelijke (maar sociale zekerheid geplafoneerd en aftrekbaar)


Deel I : Inleiding



participatie



Variante - Opties op eigen aandelen

• Inkoop van eigen aandelen (Art. 620 Wetboek van Venn.)– algemene vergadering : 50 % quorum, 4/5 meerderheid– raad van bestuur : gemachtigd om eigen aandelen te kopen indien

deze binnen de 12 maanden aangeboden worden aan het personeel

• Vervreemding van eigen aandelen (Art. 622§2 Wetboek van

Venn.) : – algemene vergadering : 50 % quorum, 4/5 meerderheid– gespreide vervreemding mogelijk

• Voorwaarden:– max. 10 % van de bestaande aandelen– het bedrag aangewend voor de inkoop van de aandelen moet

uitkeerbaar zijn (art. 617 Wetboek van Venn.)


Deel I : Inleiding



participatie



• Voordelen :– geen verwatering voor de aandeelhouders– vereenvoudigt de toekenning van de opties– vereenvoudigt de procedure voor de uitoefening van de opties– geen registratierechten– belegging voor de vennootschap

• Nadelen :– beschikt de vennootschap over voldoende cash ?– voldoende belaste reserves?– financieringskost van de inkoop van eigen aandelen– risico op minderwaarde


Deel I : Inleiding



participatie



Boekhoudkundige aspecten

• Belgisch boekhoudrecht

niets is voorzien op het vlak van Stock Option Plan

• IAS: cfr. Seminarie IBR d.d. 4/11/2002

“IAS 19-norm: Employee Benefits”


Deel I : Inleiding



participatie



Plan op bestaande aandelenTechnieken van risico-indekking voor de emittent• Aankoop van aandelen

– respect van Art. 620 e.v. Wetboek van Venn.– financieringskost (fiscaal aftrekbaar)– - uitoefening van de opties - niet-uitoefening van de opties

vervanging van de risico op minderwaarden

aandelen door cash indien verkoop aandelen met verlies


Deel I : Inleiding



participatie



• Aankoop van “Call opties”

– recht om aandelen te kopen tegen een vooraf bepaalde prijs (uitoefenprijs)– besparing van financieringskost– - uitoefening van de opties - niet-uitoefening van de opties

uitoefening van “call” verlopen van “call” opties zonder waarde

niet aftrekbare minderwaarde kost van de “call” (fiscaal op aandelen aftrekbare financiële kost)


Deel I : Inleiding



participatie



• Aankoop van “put” opties en van aandelen

– recht om de onderliggende aandelen te verkopen tegen vooraf bepaalde prijs (= uitoefenprijs), techniek die de onderneming indekt tegen een koersdaling van de aandelen

– financieringskost van de aankoop van aandelen (fiscaal aftrekbaar)– - uitoefening van de opties - niet-uitoefening van de

opties

verlopen van “put” uitoefening van de ”put” opties zonder waarde

kost van de “put” niet aftrekbare fiscaal aftrekbare minderwaarde op aandelen

financiële kost – fiscaal optimaal systeem van risico indekking


Deel I : Inleiding



participatie



Opties en (beurs)conjunctuur


Deel I : Inleiding



participatie



• Zeker of onzeker voordeel verlenen aan optiehouder– verlaagd forfait van 7,5% niet van toepassing– geen personenbelasting zolang zeker voordeel 15% van de

waarde (koers) van het aandeel op het moment van aanbod (*)

– zeker voordeel wordt wel als loon aangemerkt voor berekening RSZ-bijdragen

(*) Zie art. 43 §8 “Wanneer de optie, op het ogenblik van het aanbod of tot op de vervaldag van de termijn van de uitoefening van de optie, bedingen bevatten, die tot doel hebben een zeker voordeel aan de begunstigde van de optie te verlenen, vormt dit voordeel een beroepsinkomen voor het belastbaar tijdperk waarin dat laatste vaststaat, in de mate dat het meer bedraagt dan het bedrag van het belastbaar voordeel dat forfaitair wordt vastgesteld op het ogenblik van de toekenning van de optie.”


Deel I : Inleiding



participatie



• Techniek zeker voordeel :– putoptie verlenen aan optiehouder met uitoefenprijs max. 15%

boven waarde (koers) van moment van aanbod– op moment van aanbod optie of erna– voorbeeld :

• uitoefenprijs call optie = € 100

• uitoefenprijs put optie = € 115

begunstigde is zeker van brutomeerwaarde van €15

geen personenbelasting, wel RSZ


Deel I : Inleiding



participatie



• Techniek onzeker voordeel :– aanbod optie met uitoefenprijs = beurskoers op moment van

uitoefening - x%– voorbeeld : uitoefenprijs = beurskoers op moment van uitoefening

-8%• koers op dag van aanbod = € 100

• koers op dag van uitoefening = € 150

uitoefenprijs = € 150 - 8% = € 138

voordeel = € 12 < 15% van € 100

begunstigden realiseert brutomeerwaarde van € 12

geen personenbelasting, wel RSZ

indien korting > dan €15, wel personenbelasting


Deel I : Inleiding



participatie



Tijdschema met gespreide toekenning

etc.

A 2002

A 2003

A 2004

A 2005

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

A 2002 = Opties aangeboden in 2002

= uitoefenmogelijkheden


Deel I : Inleiding



participatie



Implementatie van een aandelenoptieplan

• Fase 1 : Analyse van het geheel

• Fase 2 : Vastleggen principes door raad van bestuur/remuneratiecomité

• Fase 3 : Juridische implementatie– vennootschappenrecht– financieel recht– sociaal recht

• Fase 4 : Communicatie

• Fase 5 : Overeenkomst(en) met de werknemer– optie-overeenkomst– aandeelhoudersovereenkomst (niet genoteerde

aandelen)• Fase 6 : Implementatie en opvolging van het plan

• Fase 7 : Exit


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 1 : Analyse van het geheel

– definitie van de kenmerken en noden van de onderneming

– identificatie van de objectieven en beperkingen van de onderneming

– rekening houden met de verwachtingen van de werknemers


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 2 : Vastleggen principes door Raad van Bestuur / remuneratiecomité

– begunstigden– het aantal opties dat aan iedere (categorie van) begunstigde(n)

aangeboden wordt– uitoefenprijs (niet-genoteerde onderneming : waardering van het

aandeel noodzakelijk en eensluidend advies van commissaris)– looptijd van de opties– uitoefenperiodes– tijdshorizon van het aandelenoptieplan– statuut van de opties ingeval van het vertrek van de werknemer

(! Fiscale gevolgen)

– overdraagbaarheid van de aandelen en van de opties

!! Art. 523 en 524 Wetboek van Venn. : belangenconflict in hoofde van bestuurders, begunstigden van het plan


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 3 : Juridische implementatieVennootschappenwet

– Opties op nieuwe aandelen (warrants) • procedure kapitaalverhoging ->

verslag van de commissaris

– Opties op bestaande aandelen• Aandeelhouders optie-overeenkomst

• Moedervennootschap, filiaal eigen aandelen (Art. 617, 620 en 622 e.v. Wetboek van Venn.)

Art. 596 en Art. 598


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 3 : Juridische implementatie (vervolg)

Financieel recht– Openbaar beroep op het spaarwezen

• openbaar aanbod tot verkoop van aandelen, effecten, winstbewijzen of obligaties

• mededeling aan CBF (1 maand voor de verrichting)

– Publiek karakter van een verrichting• publiciteit

• beroep op of tussenkomst van een bemiddelaar

• meer dan 50 personen

– Notie van onderneming die publiek beroep doet op het spaarwezen• uitzondering voorzien door KB van 7 juli 1999


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 3 : Juridische implementatie (vervolg) Financieel recht

– Prospectus• goedkeuring door raad van bestuur

• voor te leggen aan CBF

• goedkeuring door CBF van alle andere documenten (informatienota, …)

– Ontheffing van het publiceren van een prospectus (KB 18.09.90, 31.10.91)• gedeeltelijke of volledige ontheffing mogelijk (Art. 10)

• aanvraag bij CBF

• neemt het publiek karakter van de verrichting niet weg

• politiek van CBF (cf JV 98-99)

niet genoteerde vennootschappen– gedeeltelijke ontheffing van prospectus (verkort prospectus en versnelde procedure) indien alle

begunstigden personeelsleden

– volledige ontheffing indien verrichting minder dan 50 personen betreft (zelfs indien ze een openbaar karakter heeft)

genoteerde vennootschappen

– zelfde regels voor de beurzen

– zelfde regels als voor niet-genoteerde vennootschappen, behalve : verkort prospectus zelfs indien derde begunstigden


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 3 : Juridische implementatie (vervolg)Sociaal recht

– Loonmatiging: doctrine: in afwezigheid van een duidelijke tekst terzake, zijn de opties uitgesloten van de reglementering inzake sociale zekerheid

– Wet van 03.07.1978 op de arbeidscontracten(deelname aan het plan op vrijwillige basis)

– Clausules in geval van ontslag of vrijwillig vertrek(verlies van het recht om de nog niet uitgeoefende opties uit te oefenen)

– Taalwetgeving

– Eventuele effecten op :• bedrag van de ontslagvergoeding (opties - meerwaarden)

• vakantiegeld


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 4 : Communicatie

– Inhoudelijk :• risico-karakter van opties

• fiscaal aspect (weigering binnen 60 dagen)

• exit-mogelijkheid

– Naar vorm :• mondeling : per groep/individueel

• schriftelijk : brief/informatienota/prospectus


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 5 : Overeenkomst(en) met de begunstigde

– Optie-overeenkomst

– Aandeelhoudersovereenkomst (niet genoteerde onderneming)

• Fase 6 : Implementatie en opvolging van het plan

– Organisatie (administratieve opvolging, register van opties op naam, …)

– Uitbesteding ?


Deel I : Inleiding



participatie



• Fase 7 : Exit

– Verdient aandacht bij de implementatie van het plan

– Uitoefening van de opties :


Deel I : Inleiding



participatie



• Financiering (indien gewenst)– door tussenkomst van een financiële tussenpersoon

– door de onderneming (cfr uitzondering op art 629 Wetboek van Venn.)

– Verkoop van de aandelen• indien beursgenoteerd : verkoop op beurs

• indien niet beursgenoteerd : organisatie van markt privé verrichtingen volgens vooraf bepaalde prijsformule

Deel III : Werknemersparticipatie


Deel I : Inleiding



participatie



Wet werknemersparticipatie in het kapitaal en winst (Wet van 22 mei 2001)

• Wetgeving bevat regels inzake :– personenbelasting– sociale zekerheid– arbeidsrecht

• Verplichte invoering door een participatieplan (“PP”)


Deel I : Inleiding



participatie



• Algemene principes– PP op niveau van vennootschap of groep– Op vrijwillige basis, initiatief van de werkgever– Resultaat van collectief overleg– Alle werknemers moeten kunnen deelnemen– Vormen :

• deel van de winst in cash aan werknemers uitkeren

• deel van de winst omzetten in aandelen of deelbewijzen voor de werknemers

• investeringsspaarplan voor KMO’s– Band met ondernemingsresultaten– Bijkomend inkomen, niet in de plaats van het normale loon– Ontsnapt aan wetgeving inzake loonmatiging


Deel I : Inleiding



participatie



• Toepassingsvoorwaarden : welke ondernemingen en begunstigden

– Kunnen PP opzetten : elke vennootschap, vereniging of instelling onderworpen aan vennootschapsbelasting of belasting van niet-inwoners (uitz. coördinatiecentra) niet : vzw, openbare instellingen niet onderworpen aan vennootschapsbelasting, overheidsadministraties, natuurlijke personen

– Kunnen genieten van PP : uitsluitend werknemers niet : zelfstandigen


Deel I : Inleiding



participatie



• Toepassingsvoorwaarden : aard van voordeel– Speciën - geen onbeschikbaarheidsvoorwaarden– Aandelen of deelbewijzen met stemrecht (hierna samen

“aandelen”)• niet beschikbaar gedurende 2 tot 5 jaar, behalve in geval van :

– ontslag door werkgever

– ontslag door werknemer wegens gewichtige redenen

– pensionering

– overlijden

– openbaar bod tot aankoop

– controlewijziging

– overplaatsing door overgang van onderneming

– verandering bevoegd paritair comité

• naleving onbeschikbaarheidsvoorwaarde : – aandelen aan toonder : in open bewaargeving

– aandelen op naam : speciale vermelding in aandeelhoudersregister


Deel I : Inleiding



participatie



– Investeringsspaarplan voor KMO’s :• deel van winst wordt uitgekeerd aan werknemers

• toegekende winst wordt door de werknemers ter beschikking gesteld als niet achtergestelde lening

• in balans onder afzonderlijke rubriek schulden

• periode van onbeschikbaarheid van lening : min 2 jaar en max 5 jaar

• interest = min OLO interestvoet over zelfde looptijd

• totale bedrag wordt binnen looptijd van lening aangewend voor investeringen in vaste activa


Deel I : Inleiding



participatie



• Toepassingsvoorwaarden : beperkingen m.b.t. bedrag

– Maximum jaarlijks bedrag< 10% van de totale bruto loonmassaen < 20% van winst van het boekjaar na

belastingen– Groep van ondernemingen : beperking berekend op

geconsolideerde basis


Deel I : Inleiding



participatie



• Toepassingsvoorwaarden : beperkingen m.b.t. inhoud PP• alle werknemers moeten kunnen genieten van PP

• toetreding is al dan niet verplicht

• anciënniteit van max. 1 jaar

• differentiatie– binnen de grenzen bepaald door CAO

– in afwezigheid hiervan : KB - maximaal 1 op 10

– objectieve criteria (te stipuleren in CAO): anciënniteit, graad, functie, weddeschaal, vergoeding en vorming (KB 19/03/02)

• niet ter vervanging van loon– CAO m.b.t. loon moet lopen

looptijd PP looptijd CAO

– uitzondering : PP mag een bestaand “gelijkwaardig” participatieplan vervangen


Deel I : Inleiding



participatie



• Fiscaliteit en RSZ begunstigden

Speciën Aandelen KMO-spaarplan

• belastingvoet begunstigde 25,00 % 15,00 % 15,00 %

• belastbare basis bedrag winst bedrag bedrag- 13,07 % winst winst

• bijkomende belasting - 23,29 % 23,29 %

• RSZ-solidariteitsbijdrage 13,07 % - -

• belastbare basis bedrag winst - -RS

ZP

erso

nenb

elas

ting


Deel I : Inleiding



participatie



– Belastbaar basis kapitaal :• Genoteerde aandelen :

– gemiddelde 30 laatste dagen

– laatste slotkoers

• Niet-genoteerde aandelen : reële waarde bepaald door de vennootschap op eensluidend advies van :

– bedrijfsrevisoren

– externe accountant

• Fiscaliteit en RSZ werkgever– winstuitkering is niet aftrekbaar– geen RSZ-bijdrage door werkgever


Deel I : Inleiding



participatie



• Winstdeelname in speciën versus bonus : netto voor begunstigde

Bonus Winstdeelname

Bruto 100,00 100,00

RSZ - 13,07 - 13,07

Belasting - 43,47 (50 %) - 21,73 (25 %)

Netto 43,47 65,20


Deel I : Inleiding



participatie



• Winstdeelname in speciën versus bonus : werkgeverskost

Bonus Winstdeelname

Netto 100 100

Belasting +100 (50 %) +33 (25 %)

Belastbare basis 200 133

RSZ werknemer +30 (13,07 %) +20 (13,07 %)

Bruto 230 153

Vennootschapsbelasting +62 (40,17 %)

RSZ werkgever +81 (35 %)

Kost werkgever 311 215


Deel I : Inleiding



participatie



• Coöperatieve participatievennootschap– Beheer en bezit van deelname in kapitaal wordt gedelegeerd– Geen andere activiteiten toegelaten– Inbreng door deelnemende werknemers van deelname in het

kapitaal en eventueel dividenden van de coöp. participatievenn.– Vorm : coöperatieve vennootschap al dan niet met beperkte

aansprakelijkheid– Minimum 3 werknemers– Dividenden worden uitgekeerd, na aftrek van beheerskosten– Onbeschikbaar gedurende min. 2 jaar, max. 5 jaar– Uitkering van de aandelen aan de begunstigden op einde

onbeschikbaarheidsperiode


Deel I : Inleiding



participatie



• Procedure : invoering bij één onderneming

– Invoering PP

Onderscheid tussen

• tussen bij wet voorgeschreven voorwaarden en modaliteiten– Vakbondsafvaardiging

CAO

– Geen vakbondsafvaardiging CAO

of toetredingsakte (bijzondere procedure bepaald in art. 4)

• optionele modaliteiten– niet opgenomen in CAO of toetredingsakte

– voorafgaand - niet bindend - advies van ondernemingsraad, of comité voor preventie en bescherming op het werk of vakbondsafvaardiging of individuele werknemers


Deel I : Inleiding



participatie



– Bij wet voorgeschreven voorwaarden en modaliteiten

• eventueel : berekening ancienniteit

• al dan niet verplichte toetreding

• aandelen deelbewijzen en/of cash

• blokkeringsperiode van de aandelen en deelbewijzen

• periode onbeschikbaarheid

• criteria voor differentiatie tussen werknemers

• criteria voor berekening winstuitkering

• eventueel : oprichting coöperatieve vennootschap

• berekeningswijze uitkering pro rata temporis bij vroegtijdige beëindiging arbeidsovereenkomst

• duur en beëindigingswijze van PP

• persoon die beheerskosten draagt voor open bewaargeving

• de niet-toepasselijkheid van art. 23 van de wet van5 december 1968 betreffende CAO’s en paritaire comités


Deel I : Inleiding



participatie



• Procedure : invoering bij één onderneming (vervolg)

– Informatieverplichting

• bestemmeling informatie:– ondernemingsraad of

– comité voor preventie en bescherming op het werk of

– vakbondsafvaardiging

• inhoud : relatie tussen PP en – tewerkstellingsevolutie

– tewerkstellingspolitiek


Deel I : Inleiding



participatie



• Invoering voor groep van ondernemingen

– Voorgeschreven modaliteiten :

Optie 1 :CAO of toetredingsakte op niveau van 1 onderneming-> andere ondernemingen sluiten zich aan

Optie 2 :CAO of toetredingsakte op niveau van elk van de ondernemingen-> voorafgaand advies van vertegenwoordigers van werknemers van andere ondernemingen

– Optionele modaliteitenidem 1 onderneming

Deel IV: Waardering van aandelen en rol van de commissaris


Deel I : Inleiding



participatie



Waardering• Werkelijke waarde van het aandeel (op moment van het

aanbod)

– bepaald door raad van bestuur of zaakvoerder

Waarderingsmethode geschikt voor bepaling van de werkelijke waarde van het aandeel op moment van aanbod van de opties en verkoop van aandelen na uitoefening ?

Actualisering van vrije cash flows of dividenden

– noodzaak om business plan op te stellen, waarvoor veronderstellingen inzake toekomstige resultaten gemaakt moeten worden. Het business plan kan onderwerp van discussie vormen, des te meer indien begunstigde van de opties dit opstelt

niet aanbevolen methode


Deel I : Inleiding



participatie



• Werkelijke waarde van het aandeel (op moment van het aanbod)

Ratios op basis van afgelopen boekjaar

– eenvoudige, betrouwbare, objectieve methode die de gelijkheid van informatie tussen alle begunstigden respecteert

aanbevolen methode

kan gemoduleerd worden om effect van uitzonderlijke jaren te milderen door resultaten van 2 à 3 voorgaande jaren te weerhouden en/of budget voor lopende boekjaar


Deel I : Inleiding



participatie



• Werkelijke waarde van het aandeel (op moment van het aanbod)

– opinie van de commissaris over deze waarde : gehanteerde methode(s), gekozen hypotheses en correcte toepassing van de methode(s)

– beperkingen inzake waardering :• wettelijke :

– art. 698 Wetboek van Venn. (intrinsieke waarde = minimum)

– art. 43 §4 par. 2 Wet van 26 maart 1999 : minimum = eigen vermogen laatste jaarrekening

• andere :– referentieprijs

– recente uitgifteprijs of inkoop eigen aandelen


Deel I : Inleiding



participatie



Opdracht van de commissaris inzake aandelenopties - aanbevelingen IBR

• Toepassingsgebied en reikwijdte van de opdracht– tussenkomst van een commissaris of bedrijfsrevisor alleen vereist

indien optie op aandelen die niet genoteerd zijn of op een beurs verhandeld worden

– commissaris van de emittent van de aandelen dient verslag uit te brengen

– wanneer een commissaris in functie is, is hij van rechtswege belast met het opmaken van het verslag

• hij kan omwille van een wettige reden afzien van de opdracht

• het bestuursorgaan van de vennootschap kan dan een andere bedrijfsrevisor aanduiden

– indien emittent een buitenlandse vennootschap is : advies van een buitenlandse beroepsbeoefenaar wordt gevraagd (waarvan de erkende hoedanigheid gelijkwaardig is aan deze van een revisor)


Deel I : Inleiding



participatie



• Onafhankelijkheid van de commissaris

– waardering uitgevoerd door raad van bestuur of door een onafhankelijke expert mag niet toevertrouwd worden aan de commissaris, noch aan een persoon waarmee deze laatste een professionele band heeft

– commissaris mag geen beslissing nemen of suggereren omtrent de waardering van de aandelen


Deel I : Inleiding



participatie



• Referentiewaarde

– in het algemeen : ten minste kiezen voor een methode die steunt op een gecorrigeerd netto-actief en voor een methode die steunt op rendementsaspecten

– methode is aanvaardbaar indien deze algemeen aanvaard wordt in de wetenschappelijke of beroepsliteratuur

– prospectieve methoden zijn aanvaardbaar in de mate dat voldoende nauwkeurige analytische of budgettaire gegevens beschikbaar zijn, die gevalideerd kunnen worden met significante informatie


Deel I : Inleiding



participatie



• Controlewerkzaamheden

– aangepaste methodes ? – correcte toepassing van de methodes ?– rekening houden met elementen na de datum van laatste

afsluiting van de rekeningen (waarde op datum van het aanbod)

– analyse van de hypotheses waarop de vooruitzichten gebaseerd zijn

– relatief belang van elke methode ?


Deel I : Inleiding



participatie



• Het verslag

– bestemmeling van het verslag m.n. het bestuursorgaan van de aanbiedende vennootschap

– identificiering van de vennootschap– voorwerp van de opdracht (opinie over de waarde van het aandeel)– verklaring dat die waarde door de raad van bestuur werd vastgesteld– - beschrijving van de waarderingsmethodes

- vermelding of deze waarderingsmethodes algemeen aanvaard zijn in de bedrijfseconomie

- of de weerhouden hypothesen aanvaardbaar en coherent zijn

- of de waarderingsmethoden correct werden toegepast– vermelding van boekhoudkundige waarde van het aandeel en

verklaring dat boekhoudkundige waarde < waarde bekomen op basis van gekozen waarderingsmethodes


Deel I : Inleiding



participatie



• Het verslag (vervolg)

– eventueel voorbehoud omtrent waarde– datum verslag kan de datum van de beslissing van de

raad van bestuur niet voorafgaan

Opmerking : het verslag van het bestuursorgaan of het uittreksel van de notulen waarin de waarde verantwoord wordt, dient opgenomen te worden in het verslag of in bijlage gehecht


Deel I : Inleiding



participatie



• Specifieke verantwoordelijkheden in het licht van Wetboek van Vennootschappen

– tevens verantwoordelijkheid van de commissaris om te verifiëren of de regels van de vennootschappenwet werden nageleefd inzake uitgifte van opties

b.v. - toepassing Art. 592 e.v. inzake opheffing voorkeurrecht

- toepassing Art. 598 inzake begunstigde niet personeelsleden

- controle van het prospectus (in geval van publiek beroep op het spaarwezen)


Deel I : Inleiding



participatie



Opdracht van de commissaris inzake werknemersparticipatie - aanbevelingen IBR• Project aanbevelingen in bespreking


Deel I : Inleiding



participatie



• Besluit

• Question-time


Deel I : Inleiding



participatie



Bijlagen

1. Wet van 26 maart 1999

2. Koninklijk besluit van 5 oktober 1999

3. Verslag van de Commissie voor de Financiën en Begroting - 8 februari 1999 aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers

4. Circulaire van het Ministerie van Financiën - Opties op aandelen - 17 december 1999

5. Wet van 22 mei 2001 - Wet betreffende de werknemersparticipatie in het kapitaal en in de winst van de vennootschappen en uitvoeringsbesluiten

24 oktober 2002 aandelenopties en werknemersparticipatie

Documents