23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova...

8
23 noemberi, 2009 weli 1 vova vekua _ 60 vova vekua _ 60 60 60 60 afxazeTis avtonomiuri respublikis ganaTlebisa da kulturis saministros specialuri gamocema 23 noemberi, 2009 afxazeTis avtonomiuri respublikis ganaTlebisa da kulturis saministros specialuri gamocema 23 noemberi, 2009 weli weli saqarTvelo da Tavisufleba saqarTvelo da Tavisufleba me ar mRlis Cemi samSoblos trfoba, me ar mRlis Cemi samSoblos trfoba, sisxli ZarRvebSi duRs. sisxli ZarRvebSi duRs. vera, ver borkavs suls sinanuli, vera, ver borkavs suls sinanuli, mgznebare sityva hquxs... mgznebare sityva hquxs... dRes vera mReris bulbuli Cveni, dRes vera mReris bulbuli Cveni, saamo hangi sdums, saamo hangi sdums, gascqeris sevdis maradisobas, gascqeris sevdis maradisobas, Tavisufleba surs. Tavisufleba surs. saqarTvelo da Tavisufleba! saqarTvelo da Tavisufleba! gesmis? ra kargad JRers! gesmis? ra kargad JRers! wmida samebis madli moecxos wmida samebis madli moecxos Cvens ganawameb ers. Cvens ganawameb ers. rad moidrike, vaJkaco, qedi, rad moidrike, vaJkaco, qedi, gesmis, horoli scems, gesmis, horoli scems, spaTa sulebi aRmdgaran mkvdreTiT, spaTa sulebi aRmdgaran mkvdreTiT, Slian Cvens droSas, droSas Calisfers... Slian Cvens droSas, droSas Calisfers... jvari migviyvans sasufevlamde, jvari migviyvans sasufevlamde, xeli _ xels, guli _ guls, xeli _ xels, guli _ guls, kolx _ iberebo, xorumi Cqara! kolx _ iberebo, xorumi Cqara! _ xmali qarqaSSi swuxs... _ xmali qarqaSSi swuxs... saqarTvelo da Tavisufleba! saqarTvelo da Tavisufleba! gesmiT, ra kargad JRers, gesmiT, ra kargad JRers, wmida samebis madli moecxos wmida samebis madli moecxos Cvens ganawameb ers! Cvens ganawameb ers! * * * * * * Tu ki sulTan var me martod-marto, Tu ki sulTan var me martod-marto, SaravandediT var Semosili, SaravandediT var Semosili, vgrZnob amaRlebas, siwmindes sulis, vgrZnob amaRlebas, siwmindes sulis, var siyvarulis mudam morCili... var siyvarulis mudam morCili... Sevnatri brZenebs, gmirebs, raindebs, Sevnatri brZenebs, gmirebs, raindebs, visac siwminde guls CaebeWdaT. visac siwminde guls CaebeWdaT. visac unaTebs lamprad sameba: visac unaTebs lamprad sameba: eri, samSoblo da qristes rwmena. eri, samSoblo da qristes rwmena. Sevnatri dedas, vinc mZime WirSi Sevnatri dedas, vinc mZime WirSi Svili Tavisi aRzarda kacad, Svili Tavisi aRzarda kacad, Tavisufleba da siyvaruli Tavisufleba da siyvaruli ar ipoveba iolad arsad... ar ipoveba iolad arsad... Sevnatri kacebs, mtkice simSvidiT Sevnatri kacebs, mtkice simSvidiT vinc gamoWeda suli Zlieri, vinc gamoWeda suli Zlieri, vinc xedavs naTels SoreTis miRma vinc xedavs naTels SoreTis miRma da rwmeniT amiT ars bednieri. da rwmeniT amiT ars bednieri. Tu ki sulTan var me martod-marto. Tu ki sulTan var me martod-marto. vova vekua 19.03.87w 19.03.87w `mTavarangelozi, wminda giorgi mobrZandeba TeTr `mTavarangelozi, wminda giorgi mobrZandeba TeTr raSze amxedrebuli mariam RvTismSoblis wilxvedr raSze amxedrebuli mariam RvTismSoblis wilxvedr qveyanaSi, raTa saukunod gangmiros borotebis ganmasax- qveyanaSi, raTa saukunod gangmiros borotebis ganmasax- ierebeli urCxuli, qarTveli eri gulxeldakrefi- ierebeli urCxuli, qarTveli eri gulxeldakrefi- lad ar unda elodos gankiTxvis Jams. Cveni valia, Cveni lad ar unda elodos gankiTxvis Jams. Cveni valia, Cveni gonebis, gulis da Tavisufali nebis Tvalsawieridan, gonebis, gulis da Tavisufali nebis Tvalsawieridan, afxaz xalxTan erTad avmaRldeT urRvev sulier kon- afxaz xalxTan erTad avmaRldeT urRvev sulier kon- solidaciamde~. solidaciamde~. vova vekua 1988 wlis 3 dekemberi, q. soxumi vova vekua _ vova vekua _ vova vekua _ 1949-2009 1949-2009

Upload: others

Post on 13-Oct-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli1

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

606060afxazeTis avtonomiuri respublikis ganaTlebisa da kulturis saministros specialuri gamocema 23 noemberi, 2009 afxazeTis avtonomiuri respublikis ganaTlebisa da kulturis saministros specialuri gamocema 23 noemberi, 2009 weliweli

saqarTvelo da TavisuflebasaqarTvelo da Tavisufleba

me ar mRlis Cemi samSoblos trfoba,me ar mRlis Cemi samSoblos trfoba,

sisxli ZarRvebSi duRs.sisxli ZarRvebSi duRs.

vera, ver borkavs suls sinanuli,vera, ver borkavs suls sinanuli,

mgznebare sityva hquxs...mgznebare sityva hquxs...

dRes vera mReris bulbuli Cveni,dRes vera mReris bulbuli Cveni,

saamo hangi sdums,saamo hangi sdums,

gascqeris sevdis maradisobas,gascqeris sevdis maradisobas,

Tavisufleba surs.Tavisufleba surs.

saqarTvelo da Tavisufleba!saqarTvelo da Tavisufleba!

gesmis? ra kargad JRers!gesmis? ra kargad JRers!

wmida samebis madli moecxoswmida samebis madli moecxos

Cvens ganawameb ers.Cvens ganawameb ers.

rad moidrike, vaJkaco, qedi,rad moidrike, vaJkaco, qedi,

gesmis, horoli scems,gesmis, horoli scems,

spaTa sulebi aRmdgaran mkvdreTiT,spaTa sulebi aRmdgaran mkvdreTiT,

Slian Cvens droSas, droSas Calisfers...Slian Cvens droSas, droSas Calisfers...

jvari migviyvans sasufevlamde,jvari migviyvans sasufevlamde,

xeli _ xels, guli _ guls,xeli _ xels, guli _ guls,

kolx _ iberebo, xorumi Cqara! kolx _ iberebo, xorumi Cqara!

_ xmali qarqaSSi swuxs..._ xmali qarqaSSi swuxs...

saqarTvelo da Tavisufleba!saqarTvelo da Tavisufleba!

gesmiT, ra kargad JRers,gesmiT, ra kargad JRers,

wmida samebis madli moecxoswmida samebis madli moecxos

Cvens ganawameb ers!Cvens ganawameb ers!

* * ** * *

Tu ki sulTan var me martod-marto,Tu ki sulTan var me martod-marto,

SaravandediT var Semosili,SaravandediT var Semosili,

vgrZnob amaRlebas, siwmindes sulis,vgrZnob amaRlebas, siwmindes sulis,

var siyvarulis mudam morCili...var siyvarulis mudam morCili...

Sevnatri brZenebs, gmirebs, raindebs,Sevnatri brZenebs, gmirebs, raindebs,

visac siwminde guls CaebeWdaT.visac siwminde guls CaebeWdaT.

visac unaTebs lamprad sameba:visac unaTebs lamprad sameba:

eri, samSoblo da qristes rwmena.eri, samSoblo da qristes rwmena.

Sevnatri dedas, vinc mZime WirSiSevnatri dedas, vinc mZime WirSi

Svili Tavisi aRzarda kacad,Svili Tavisi aRzarda kacad,

Tavisufleba da siyvaruliTavisufleba da siyvaruli

ar ipoveba iolad arsad...ar ipoveba iolad arsad...

Sevnatri kacebs, mtkice simSvidiTSevnatri kacebs, mtkice simSvidiT

vinc gamoWeda suli Zlieri,vinc gamoWeda suli Zlieri,

vinc xedavs naTels SoreTis miRmavinc xedavs naTels SoreTis miRma

da rwmeniT amiT ars bednieri.da rwmeniT amiT ars bednieri.

Tu ki sulTan var me martod-marto.Tu ki sulTan var me martod-marto.

vova vekua

19.03.87w19.03.87w

`mTavarangelozi, wminda giorgi mobrZandeba TeTr `mTavarangelozi, wminda giorgi mobrZandeba TeTr

raSze amxedrebuli mariam RvTismSoblis wilxvedr raSze amxedrebuli mariam RvTismSoblis wilxvedr

qveyanaSi, raTa saukunod gangmiros borotebis ganmasax-qveyanaSi, raTa saukunod gangmiros borotebis ganmasax-

ierebeli urCxuli, qarTveli eri gulxeldakrefi-ierebeli urCxuli, qarTveli eri gulxeldakrefi-

lad ar unda elodos gankiTxvis Jams. Cveni valia, Cveni lad ar unda elodos gankiTxvis Jams. Cveni valia, Cveni

gonebis, gulis da Tavisufali nebis Tvalsawieridan, gonebis, gulis da Tavisufali nebis Tvalsawieridan,

afxaz xalxTan erTad avmaRldeT urRvev sulier kon-afxaz xalxTan erTad avmaRldeT urRvev sulier kon-

solidaciamde~.solidaciamde~.

vova vekua

1988 wlis 3 dekemberi, q. soxumi

vova vekua _vova vekua _vova vekua _

1949-20091949-2009

Page 2: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli2

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

waqceuli xe advilad izomebao,

naTqvamia, adamiani rom kvdeba, yve-

la misi Rirseba gamoCndeba xolme,

Tumca es Rirseba vovas saxels arc

sicocxleSi aklda.

vladimer (vova) vekua daibada 1949

wels soxumSi, cnobili inteligen-

tebis ojaxSi, mama _ vladimer vekua

_ Tavis droze skolis direqtori

iyo, deda _ varvara Wanturia-vekua

_ saqarTvelos damsaxurebuli mas-

wavlebeli, wlebis ganmavlobaSi

soxumis me-6 saSualo skolis direq-

tori. vovamac es skola daamTavra.

SemdgomSi swavla ganagrZo ruseTSi,

Cairicxa q. gorkis politeqnikur in-

stitutSi, mesame kursidan saswavle-

blad gadmovida q. TbilisSi, saqarT-

velos politeqnikur institutSi

samSeneblo fakultetze, romelic

daamTavra 1974 wels.

vova iyo SesaniSnavi adamiani,

kaci, meuRle, mama, megobari. sidar-

baisle, sikeTe, qarTveli eris is-

toriisa da kulturis SesaniSnavi

codna, saqmisaTvis Tavganwirva _

mas uxvad hqonda momadlebuli. vo-

vas koxta, lamazi ezo-kari maRlidan

gadahyurebda soxum-qalaqs. vekuebis

ojaxi iyo saqarTvelos yvela kuTxi-

dan Camosul patriotTa sakrebulo,

maTi TavSesayari. am ojaxis xSiri

stumrebi iyvnen: merab kostava, zviad

gamsaxurdia, zurab WavWavaZe, niko

WavWavaZe, gia Wanturia, Tamar CxeiZe,

irakli baTiaSvili, irina sariSvi-

li-Wanturia, akaki baqraZe da sxvebi.

vovas mama-papur buxarTan erisTvis

saWirboroto sakiTxebze diskusia

_ paeqrobaSi bevrjer SemoTenebiaT

ojaxis stumrebs.

1987 wlidan saqarTveloSi arse-

buli erovnul-ganmaTavisuflebeli

moZraobis warmomadgenelTa udidesi

nawili gaerTianda `ilia WavWavaZis

sazogadoebaSi~. imavdroulad, sox-

umSi Seiqmna am sazogadoebis afxaze-

Tis organizacia, romlis erT-erTi

Tavkaci iyo vova vekua. am sazoga-

doebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-

kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-

dac sityviT gamovida vova da merab

kostavas istoriuli sityvebi gaime-

ora: ̀ Cven mainc vipoviT gzas afxazi

xalxis gulebisaken~... (sityvas gTava-

zobT IV gv.-red.).

1989 wlis 8 Tebervals mTeli

saqarTvelo zeimobda saqarTvelos

samefo taxtze daviT IV aRmaSen-

eblis aRsaydrebis dRes, soxumSi

`ilia WavWavaZis sazogadoebis~ ini-

ciativiT gadawyda, am didi TariRis

aRsaniSnavad, soxumis sakaTedro

taZarSi liturgia Catarebuliyo.

vova vekua iyo erT-erTi pirvelTa-

gani, vinc iTava es patriotuli

saqme. man SeimuSava mimarTvis teqsti

soxumis mosaxleobisadmi (vinaidan

es dokumenti dRes istoriis kuTv-

nilebaa, mizanSewonilad migvaCnia

mkiTxvels gavacnoT igi _ d.C.).

`Tebervlis 8-Si sruldeba 900

weli saqarTvelos samefo taxtze da-

viT IV aRmaSeneblis asvlidan. dRes,

qarTvelTa erovnuli TviTSegnebis

aRmasvlis Jams, saqarTvelo dResas-

waulobs qarTveli eris umniSvnelo-

vanes movlenas. XX saukune iwureba,

moaRwia mravaltanjulma saqarT-

velom XXI saukunis karibWemde. moma-

valSi didi kataklizmebia mosalod-

neli, qarTvelebs rogorc arasdros,

sWirdebaT erovnuli suliskveTebis

gamoRviZeba. 1989 wlis 8 Tebervals

soxumis wmida nikolozis eklesiaSi

Catardeba paraklisi qarTuli wirva-

locviT, qarTuli galobiT. soxu-

melebo! mogmarTavT yvelas, morw-

munesa da aTeists, inteligencias,

muSakebs, glexebs, mouxmeT Tqvens

gonebas, guls, nebas da darwmun-

debiT am wminda aqciis Catarebis

aucileblobaSi. mTel saqarTveloSi

aTasobiT anTebul wmida sanTels

mokrZalebiT mivumatoT Cveni san-

Telic, saqarTvelos Crdilo-dasav-

leTidan, afxazeTidan, romelic

gansakuTrebul sikaSkaSes Sematebs

srulqmnil erTian sanTels, romlis

saxelia samSoblo Cveni _ saqarT-

velo. mobrZandiT eklesiaSi, raTa

pativi mivagoT erTiani, ganuyofeli

simbolos _ daviT aRmaSeneblis, xs-

ovnis dRes~.

vovasaTvis siyvaruli iyo Ta-

vad RmerTi, `vgrZnob amaRlebas da

sisufTaves, siyvarulisTvis var

gaCenili~. siyvarulSi igi eZebda

qarTvelTa gadarCenas, siyvaruliT

cdilobda igi afxazTa mobrunebas.

Tavis dRiurebSi werda: `ratom ar

ginda Caixedo Sens gulSi, ratom

ar ginda Seicno Tavi Seni, ratom

ar eZeb RmerTs, romelic Sen daivi-

wye? ratom ar giyvars aravin, garda

Seni Tavisa, nuTu ver grZnob, rom

qvesknels xar gakruli?~

qarTvelTa konsolidacia, SeerTe-

ba _ es iyo vovasaTvis Tavisufleb-

is miRwevis saSualeba, gza. `iverT

Svilebo, mismineT guliT, gaverTian-

deT erTian suliT~. vovas fiqrebi

mudam saqarTvelos momavals dastri-

alebda. `arc aRmosavleTis impulse-

bia damamSvidebeli, arc dasavleTis,

nuTu, saqarTvelov gawiruli xar?

nuTu, sxvis Seqmnil morevs unda

minebde?~ _ werda igi.

im rTul da eklian gzaze, romlis

gavlac vovas mouxda, mudam gverdSi

edga misi cxovrebis erTguli mego-

bari, meuRle, saTnoebis gansaxiereba

qalbatoni eTeri. vova aRmerTebda

ojaxs. mis dRiurebSi vkiTxulobT:

`RmerTo _ dailocos Seni wmida

saxeli, Sen daifare Cemi andria, Cemi

levani, Cemi eTeri. Seminde me cod-

vils da momimarTe xeli keTilSo-

bil da patiosan saqmeSi. didebulo,

Sen moumarTe xeli yvela qarTvels

_ saqarTvelos da TavisuflebisaT-

vis mebrZolT~.

vovas vedreba RmerTma ismina,

qalbaton eTeris mesveurobiT misi

ojaxi Cumad, upretenziod emsaxure-

ba qarTul saqmes. qarTveli qalis

didsulovnebis gamoxatuleba iyo

qalbaton eTeris `mimarTva afxaz

da qarTvel xalxs~, sadac igi wers:

`mogmarTavT vedrebiT me, qvrivi,

Zmebis mier ganwiruli qarTvelisa.

vova vekuasaTvis Zvirfasi iyo Zmobi-

sa da megobrobis istoria. borotma

Zalam daangria da fexqveS gaTela

Cveni wminda warsuli, Cveni istoria,

SevevedroT RmerTs, raTa Segvindos

Zmebis mier daRvrili sisxli~. (mi-

marTvas gTavazobT IV gv.-red.).

vovas Rirseuli Svilebi darCa:

levanma soxumis saxelmwifo univer-

siteti daamTavra, andriam Sveicar-

iaSi, dornaxSi _ asenzas umaRlesi

samxatvro skola. is amJamad cxov-

robs germaniaSi, sadac warmatebiT

ifineba xolme misi namuSevrebi.

vovas mowamebrivi sikvdili dastu-

ria imisa, rom afsua eqstremistebi-

sTvis ganurCevlad yvela qarTveli,

vinc ki rame sasurvelsa da arasa-

survels ityvis maT Sesaxeb, mteria

da amdenad, mokveTil unda iqnes.

vova vekua xom ganuwyvetliv eZiebda

`gzas afxazi xalxis gulebisaken~,

magram vai, rom gulebi ar aRmoaCn-

daT `qarTuli Sovinizmis~ bangiT

gabruebulebs. mglis Tavze saxareb-

is kiTxva aRmoCnda misi gulwrfeli

sityvebi.

1989 wlis 15 ivliss, separatiste-

bis mier provocirebul `barTlomes

Rames~ Tavis sulier Zmasa da Taname-

brZol soso adamiasTan erTad vova

iqca gaxelebuli brbos samizned.

vovas ukanaskneli sityva iyo uaR-

resad qristianuli, humanuri mimarTva

afxazisadmi `ar mohkla, Zmao~. soso

daiWra, vova ver gadaurCa `zakviT~

miyenebul Wrilobas. es tragedia

rusTavelis parkSi datrialda.

vovas sikvdiliT qarTulma

erovnulma moZraobam kidev erTi

ukeTilSobilesi raindi dakarga, vo-

vas gardacvalebam didi dartyma mi-

ayena erovnul moZraobas afxazeTSi.

erovnulma moZraobam afxazeTSi vo-

vas tragikuli aRsasruliT is Zala

dakarga, SemaerTeblis rols rom

TamaSobda sxvadasxva sazogadoebriv

da politikur organizaciebs Soris.

vova ise wavida am qveynidan, rom

ver moeswro Tavisi sanukvari ocneb-

is aRsrulebas _ qarTuli erovnuli

saxelmwifoebriobis aRdgenas, magram

ver moeswro im erovnul sircxvil-

sac, romelsac 1993 wlis 27 seqtem-

beri hqvia.

dRes vovas saTayvanebeli saqarT-

velo urTules viTarebaSi miikvlevs

gzas Tavisuflebisaken, am gasavleli

gzis dasasruli ki iqneba afxazeTi,

fsou da iq aRmarTuli qarTuli dro-

Sa. swored es iqneba yvelaze didi

Zegli, romelsac qarTveli xalxi

daudgams vovas ukvdav xsovnas.

daviT Citaia

is amaod eZebda `gzas afxazTa gulebisaken~...q q arTveli xalxi yvela droSi da yovelgvar pirobebSi ibrZoda erovnu-

li Tavisuflebisa da RirsebisaTvis. me-19 saukuneSi ilia WavWavaZem

sami principi wamoayena: ena, mamuli, sarwmunoeba. me-20 saukunis dasawyisSi

arCil jorjaZem kidev sami daamata: saxelmwifoebrioba, demokratizmi, teri-

toria. istorias Tvals Tu gadavavlebT, davinaxavT, rom yovel saukunes

Tavisi Sinaarsi aqvs, igi wiTel xazad gasdevs mTel epoqas.

me-20 saukune dekolonizaciis epoqaa. misi ZiriTadi Sinaarsi erovnuli

saxelmwifoebriobis Seqmnaa. 80-iani wlebidan sabWouri sazogadoebriobis

umravlesoba grZnobda, rom imperia degradaciis gzaze idga da ufskru-

lisken mieqaneboda. qarTuli sazogadoeba, azris SeboWilobis miuxedavad,

burusidan TandaTanobiT gamodioda. jer kidev 70-iani wlebis meore naxevri-

dan erovnuli moZraobis asparezze gamoCnda vova vekua. afxazeTSi erovnul-

ganmaTavisuflebeli moZraobis dawyeba ukavSirdeba adamianis uflebaTa

dacvis sainiciativo jgufis Seqmnas TbilisSi. amavdroulad, iqmneba `soxu-

melTa~ jgufi, romlis erT-erTi TvalsaCino warmomadgeneli iyo vova vekua.

maT udidesi roli Seasrules afxazeTis qarTuli mosaxleobis erovnuli

TviTSegnebis gamoRviZebaSi.

Page 3: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli3

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

gaxarebuli ufali,

kargs ymas jvars swerdes zeniTa,

angelozebi xarobdnen,

al-qajni iyvnen wyeniTa,

ai, vinaa kai yma,

mosagonari qebiTa! vaJa

qq arTveli xalxi, mTeli Tavisi is-

toriis ganmavlobaSi, arasodes Ser-

igebia erovnuli Tavisuflebisa da Rirse-

bis Selaxvas. am brZolis umTavresi arsi

misTvis yovelTvis iyo ilia WavWavaZiseuli

principebis erTguleba, rac enis, mamulisa

da sarwmunoebisaTvis TavganwirvaSi gam-

oixateboda. ruseTis imperiis marwuxebSi

momwyvdeulma qarTulma erovnulma sulma

axali ZalisxmeviT ifeTqa me–20 saukunis

70–80–ian wlebSi da ara erTi WeSmariti

mamuliSvilis saxeli Cawera Cveni qveynis

uaxlesi istoriis matianeSi. afxazeTSi am

brZolis erT–erTi sulisCamdgmeli, romel-

mac zvarakad miitana sakuTari sicocxle

eris samsxverploze, iyo vladimer (vova)

vekua, samSobloze uangarod Seyvarebuli da

misTvis Tavganwiruli kaci, WeSmaritad rain-

duli sulisa da qristes madliT cxebuli

adamiani, romelsac wleuls dabadebidan 60

weli Seusruldeboda.

„... swored erovnuli TviTSegneba aqcevs

adamians adamianad. erovneba ara aqvs cx-

ovels, sarwmunoeba da erovnebaa is Ziri-

Tadi Tvisebebi, romelebic adamians sxva

sulierisgan ganasxvaveben da misTvis am

gansxvavevbuli Tvisebis warTmeva umZimesi

danaSaulia adamianis winaSe, dasawyisi misi,

rogorc pirovnebis degradaciisa. denaciona-

lizacia winaparTa da warsulis uaryofaa,

adamianis sruli mokveTa erovnuli fesve-

bisagan. kaci adamianur arss mxolod Tavisi

erovnuli kulturis wiaRSi inarCunebs...“ –

werda zviad gamsaxurdia da swored, rom am

wiaRis RviZli Svili iyo vova vekua, romlis

mTel Segnebas amgvari adamianuri arsi asaz-

rdoebda.

,,mxolod me SemiZlia vakeTo is, rac aR-

sasrulebelia Cemgan bedisweriT,’’ _ Cauweria

vovas Tavis dRiurSi 1987 wlis 21 agvistos

da man aRasrula is, rac gangebisagan hqonda

dakisrebuli. vova vekuas gmiroba mTel mis

cxovrebiseul kredoSi devs, esaa saqcieli

movaleobis kacis Tavganwirvisa.

vova vekua Tvisobrivad axali saxiT

80–ian wlebSi, qarTvelTa erovnuli moZ-

raobis gamococxlebisa da aRmavlobis pe-

riodSi warmoCnda. sayovelTaodaa cnobili,

Tu raoden did riskTan iyo dakavSirebuli

im droSi aqtiuri erovnuli moRvaweoba sa-

zogadod saqarTveloSi da gansakuTrebiT

afxazeTSi, sadac qarTuli mosaxleobis didi

nawili aTeuli wlis ganmavlobaSi, Cvenda

savalalod, ver ikavebda aqtiur pozicias

momZlavrebul separatistul moZraobasTan

mimarTebaSi. saqarTvelos am ZirZvel mxa-

reSi qarTuli erovnuli interesebis dacvis

nebismieri gamovlena maSinaTve eqceoda poli-

tikuri, socialuri, eTnikuri Tu sxva saxis

wnexis qveS, xolo Tu vinme gabedavda xmis

amoRebas, igi imTaviTve cxaddeboda ,,perso-

na non grata’’–d, anu faqtobrivad, afxazi

xalxis mtrad.

1987 wels saqarTvelos erovnul–gan-

maTavisuflebeli moZraobis warmomadgenelTa

udidesi nawili gaerTianda ,,ilia WavWavaZis

sazogadoebaSi’’. imavdroulad, miuxedavad

afxazeTSi arsebuli rTuli viTarebisa,

qarTvel patriotTa mcire jgufis, kerZod:

vova vekuas, nugzar mgalobliSvilis, Temur

mJavias, Temur lorTqifaniZis, soso adamias,

dima baramias da sxvaTa ZalisxmeviT sox-

umSi daarsda ̀ ilia WavWavaZis sazogadoebis~

afxazeTis organizacia, romlis saxelTan

araerTi mniSvnelovani erovnuli xasiaTis

politikuri aqciaa dakavSirebuli.

piradad Cemi urTierToba vova vekuasTan

da mis TanamoazreebTan kidev ufro SeaduRaba

soxumis universitetma, sadac maSin msof-

lio istoriis kaTedris laboranti viyavi.

es bunebrivic iyo, radgan erovnuli wi-

naaRmdegobis mniSvnelovan birTvad swored

universitetis qarTveli studentoba iqca.

am umaRlesi saswavleblis winaaRmdego-

bis epicentrad gadaqceva imanac ganapiroba,

rom igi aseve warmoadgenda separatistuli

ideologiisa da mis mamamTavarTa saqmianobis

erT–erT umTavres keras. aqve gamoica qarTu-

li xelnaweri Jurnali ,,cxumi’’, romelmac

safuZveli daudo mniSvnelovani etapis da-

sawyiss afxazeTis qarTvelTa erovnul moZ-

raobaSi. Aam gamocemasTan iyo dakavSirebuli

daviT Citaias, vaxtang Wanias, soso adamias,

Sorena Tofurias, lia axalaZis, beJan xora-

vas, abesalom miqelaZis, rusudan fifias da

sxvaTa saxelebi.

vova vekuas da misi Tanamoazreebis damsax-

urebiT gavxdi ,,ilia WavWavaZis sazogadoeb-

is’’ gamgeobis wevri, rac CemTvis didi pativi

iyo. erovnul moZraobaSi naTlobis tolfasi

iyo is udidesi ndoba, romelic am sulmnaTma

kacma Cemdami gamoiCina. amasTan dakavSirebiT

maxsendeba erTi epizodi. kargad mogexsenebaT,

Tu raoden mniSvnelovani iyo sazogadoebaSi

erovnuli sulis gaRvivebisTvis sakuTari

beWdviTi organos qona. amasTan Zalze gvi-

Wirda proklamaciebis gamravleba, romelTa

xeliT gadawera jojoxeTuri Sroma iyo.

aseve, nu dagvaviwydeba, rom yovelgvar

aslgadamReb teqnikas saxelmwifo uSiSroeb-

is samsaxuri akontrolebda. es, Tavis mxriv,

kidev ufro arTulebda Cvens mdgomareobas.

am TvalsazrisiT, rogorc Cven vovasgan gvs-

menia, did daxmarebas gviwevda orgteqnikis

maSindeli direqtori aleqsandre miqaZe.

man erTi moZvelebuli tipis aslgadam-

Rebi aparatis saidumlod gadmocemac ki

moaxerxa, romelic vovam sakuTari xeliT

moitana qalaqis gareubanSi, aCadaraSi mde-

bare Cems saxlSi. Semdeg aq konspiraciulad

vbeWdavdiT proklamaciebs, romelebic meore

dRes, dilauTenia, sazogadoebrivi trans-

portis gaCerebebsa da maRaziebis vitrinebze

gakruli xvdeboda mosaxleobas. meored da-

badebis tolfasi iyo CemTvis vova vekuas

mxridan swored es didi ndoba, radgan mas

ukve sakmao avtoriteti hqonda moxveWili

erovnul moZraobaSi da mamulisaTvis Tav-

dadebisa da Tavganwirvis WeSmarit magali-

Tad mimaCnda.

meore epizodi 1989 wlis mosaxleo-

bis sakavSiro aRweras exeba. cnobilia, Tu

raoden did mniSvnelobas aniWebdnen separat-

istebi afxazeTSi arsebuli demografiuli

suraTis Secvlas. amisTvis isini xelmZR-

vanelobdnen „gaTiSe da ibatones” cnobili

imperiuli principiT, kerZod, cdilobdnen

aRweris dokumentebSi megrelebi da svane-

bi warmoeCinaT araqarTvelebad, raSic maT

zurgs umagrebdnen rusuli imperializmis

ideologebic. amis magaliTi iyo Tundac,

1989 wlis 4 ivliss soxumSi moskovidan

Camosul deputatTa komisiis Semadgenloba-

Si myofi saqveynod cnobili enaTmecnieris

ivanovis ,,gulwrfeli’’ gakvirveba: ,,rad

aris, rom megrelebs qarTvelebad miiCnevT,

isini xom sxva enaze saubrobeno’’. Tanac,

amas ambobda mecnieri, rac mis sityvebs

gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebda gaTa-

vxedebuli separatistebis TvalSi. aRweris

mimdinareobisas erT–erT ubanSi komisiis

wevrad mivlinebuli mec viyavi msoflio is-

toriis kaTedridan, romlis gamge dimitri

gulia iyo. Cems aRSfoTebas sazRvari ar

hqonda, roca komisiaSi Semodioda aRweris

baraTebi, romlebSic megrelebi da svanebi

araqarTvelebad iyvnen warmoCenilni da amas

xels uwyobdnen Tavad komisiis wevrebi,

romelTa Soris qarTveli mxolod me viyavi.

erT–erT sxdomaze sajarod ganvacxade, rom

es iyo ruseTis imperiuli politikis gagr-

Zeleba, romelic jer kidev me–19 saukuneSi

tardeboda afxazeTSi da davgme igi. ar vici,

visi brZanebiT, magram igive sxvaganac rom

ar momxdariyo, CemTan erTad yvela qarTveli

daiTxoves danarCeni komisiebidanac. maTT-

vis esec ar aRmoCnda sakmarisi da soxumis

universitetis maSindel reqtorTan, aleko

gvaramiasTan gamocxadda afxazeTis enis,

literaturisa da istoriis samecniero–

kvleviTi institutis TanamSromeli, vinme

taras xalbati da Cemi, rogorc nacionalis-

tis, universitetidan gaTavisufleba moiTx-

ova. maSin zogma qarTvelebmac ki, romelTac

mniSvnelovani administraciuli Tanamdebobe-

bi ekavaT universitetSi, ver gabedes Cveni

dacva. yovelive amiT gamowveuli Cemi gu-

listkivili gaxda msjelobis sagani vova

vekuas ojaxSi, misi megobrebisaTvis kargad

cnobil buxarTan. vovas aRSfoTebas sazR-

vari ar hqonda. es, erTi SexedviT mSvidi,

dinji, mozomili sityva–pasuxis, Cveulebri-

vi garegnobis darbaiseli kaci sruliad gar-

daiqmna. Cems win idga aboboqrebuli, Tvalan-

Tebuli, saocrad SemarTuli da amave dros

gansacvifrebelad naTeli azrovnebis, gon-

ieri, gamWriaxi pirovneba. vovam imave saRa-

mos moaxerxa dakavSireboda TbilisSi zurab

WavWavaZes, romlis ZalisxmeviT centraluri

xelisufleba iZulebuli gaxda zemoqmedeba

moexdina afxazeTis partiul funqcionere-

bze. mxolod amis Semdeg dagvabrunes yvela

daTxovnili piri komisiebSi. swored vovas

da misi Tanamoazreebis aseTma SemarTebam ar

misca saSualeba afxaz separatistebs ufro

masStaburad gaeyalbebinaT mosaxleobis aR-

weris masalebi.

aqve ar SemiZlia ar gavixseno is SemaZ-

rwunebeli tragedia, romelic 1989 wlis

9 aprils daatyda Tavs qarTvel ers da

romelmac sulis siRrmemde SeZra vova vekua.

am TariRTan dakavSirebul movlenebs biZgi

misca 1989 wlis 18 marts separatistebis

mier sofel lixnSi mowyobilma uprece-

dento antiqarTulma aqciam. 1989 wlis 8

aprils gulrifSis administraciul centrSi

Catarda mitingi, romelsac eswrebodnen

Tbilisidan Camosuli stumrebic, maT Soris

erovnuli moZraobis erT–erTi TvalsaCino

warmomadgeneli akaki baqraZe. vovas axlo me-

gobrebma kargad ician, Tu ra pativiscemiTa

da mowiwebiT aRsavse damokidebuleba hqonda

mas baqraZesTan. mitingis dasrulebis Semdeg

Tbiliseli stumrebi, i. WavWavaZis sazoga-

doebis gamgeobis wevrebi, studentebi da maTi

leqtorebi – zurab papasqiri, murman beria

da sxvebi, vaxSamze CemTan ojaxSi Sevikri-

beT, sadac aseve unda gvemsjela momdevno

dRis gegmebze. Tbilisidan SemaSfoTebeli

cnobebi modioda. Cemi mexsierebidan dRemde

ar amoSlila raRac SemaZrwunebeli da

tragikulis molodini, romelic TiToeul iq

damswres aRbeWdvoda saxeze da is uZlurebis

damTrgunveli SegrZneba, roca arafris Secv-

la ar SegiZlia. gamTeniisas, CemTan ojaxSi

gaisma telefonis zari Tbilisidan da aka-

ki baqraZes acnobes 9 aprils saqarTvelos

dedaqalaqSi datrialebuli tragediis ambavi.

CemTvis Znelia aRvwero is sulisSemZvreli

mdgomareoba, rac baton akakis daeufla.

diliT soxumis quCebSic gamoCnda samxedro

teqnika da Sinagani jaris nawilebi. aqac im-

periul Zalebs dagegmili hqondaT qarTvelTa

sisxlisRvris provocireba. konstituciis

moedanze daTqmul mitingze xalxma dili-

danve daiwyo TavSeyra. akaki baqraZem, vova

vekuam da maTma Tanamoazreebma yvelaferi

gaakeTes, raTa mSvidobianad daeSalaT aqciis

monawileni da Tavidan aecilebinaT mosalod-

neli provokacia.

im sabediswero 15 ivlisis dResac, sx-

vebTan erTad, mec viyavi rusTavelis park-

Si, sadac datrialda swored is Semzaravi

tragedia. me dRes vovas RvTis sasufevelSi

aRvlenil suls, patieba da didisulovnad

miteveba minda vTxovo imisTvis, rom Cven ver

SevZeliT misi dacva. jariskacebi sardals

brZolis velze ase eulad ar toveben. di-

axac, rom Cven jariskacebi viyaviT masTan

SedarebiT. albaT, amis mizezi imaSic mdgo-

mareobda, rom Cven jerovnad ver SevafaseT,

ra seriozul da veragul ZalasTan gvqonda

saqme, kidev ar viyaviT darwmunebulni da

ver warmogvedgina Tu ase gagvimetebdnen

da gansakuTrebiT ki gaimetebdnen im kacs,

romelic mudam eZebda ,,gzas afxazTa gulebi-

saken’’. aboboqrebulma brbom ise gagvTiSa,

rom im sabediswero Jams mxolod soso

adamia aRmoCnda vovas gverdiT. soso cdi-

lobda sakuTari sxeuliT gadafareboda mas,

magram TviTonac daWrili mxolod gangebam

ixsna sikvdilisgan. vova, mogviteve sulm-

naTo kaco, rameTu miteveba Seni udidesi

niWi iyo, Sen xom yvela giyvarda, vinaidan

uwyodi, ukueTu ar SeiyvareT urTierTi, ar

SegiyvarebT ufali, rom samSoblos xsnac ki

erTmaneTis siyvarulSia. am sityvebis dastu-

ria swored Sens mier ganvlili cxovrebis

gza da mowameobrivi aRsasruli, romelic

mudam iqneba momavali TaobebisTvis magaliTi

mamulisaTvis Tavganwirvis da ukvdavebiT da-

Trgunuli sikvdilisa.

merab kostavas, zurab WavWavaZis, vova

vekuas da soso adamias tragikulma gar-

dacvalebam didi zneobrivi muxti daukarga

erovnul–ganmaTavisuflebel moZraobas, ram-

eTu mxolod zneobrivi gziT siaruli aRa-

maRlebs ers WeSmarit Tavisuflebamde da

damoukideblobamde. Cven Rrmad gvwams, rom

swored am faqtorma ganapiroba me–20 sauku-

nis 90–iani wlebis dasawyisis kidev erTi ba-

zaleTis tragedia qarTveli eris istoriaSi.

vovas xsovnisadmi didi

pativiscemiTa da erTgulebiT,

besik odiSaria

ukvdavebiT daTrgunuli sikvdili ukvdavebiT daTrgunuli sikvdili

Page 4: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli4

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

_ vova ar iyo miwieri adamiani...

misi yvela Tviseba imaze metyveleb-

da, rom igi amqveyniuri WuWyisa da

siyalbisaTvis ar iyo gaCenili... in-

Jinris specialoba man mSoblebis xa-

TriTa da surviliT Seiswavla, ma-

gram uWirda materialistur garemoSi

muSaoba. yovelTvis ambobda, es Cemi

saqme ar ariso... yovel diliT gune-

badamZimebuli midioda samuSaoze da

iqidanac iseTive brundeboda. vera da

ver Seegua imas, rac gars exvia. saso-

warkveTilebamde misuli cdilobda,

sagnebisa da movlenebisadmi misTvis

damaxasiaTebeli marTali damokideb-

uleba, Sinagani siwminde SeenarCune-

bina... me yovelTvis TanavugrZnobdi

vovas, bolomde mesmoda misi da erTi

ar damiwuwunia, roca samsaxuri mi-

atova da sxvagan gadavida... vicodi,

rom mas sxvagvarad ar SeeZlo...

yovelTvis vcdilobdi, rom ojax-

is gasaWiri vovas ar egrZno.… isedac

mtkivneulad ganicdida imas, rom

TiTqos raRac akldaT bavSvebs, ra-

Rac maklda me... es misi warmosaxviT

iyo ase, Torem savsebiT bednieri da

kmayofili viyavi imiTac, rac gvqon-

da. vovas gverdiT yofna TavisTavad

bednierebas maniWebda.

... roca diliT vova aivanze gavi-

doda da mzis amosvlas ucqeroda,

vicodi, rom is loculobda... ramden-

jer fexakrefiT gamivlia mis axlos

da miuxedavad saWiroebisa, erTi si-

tyviTac ar damirRvevia misi ganmar-

toeba... vova im wuTebSi ufals gul-

mxurvaled SesTxovda Tavisi qveynis

bednierebas, mis Tavisuflebas da

mec Sinaganad am did da tkivilian

safiqrals vuerTdebodi.

mas mxurvaled swamda RmerTi

da zeciuri simarTlis arseboba...

saocrad erTguli iyo qristianuli

mcnebebisa da darwmunebiT SemiZlia

vTqva, rom Cveni erTad cxovrebis

ganmavlobaSi arc SemimCnevia misT-

vis am mcnebebidan gadaxra... Tavad me

maSin ufro zedapirulad vuyurebdi

sarwmunoebasa da religias, ufro

sworad, ar mecala Cavwvdomodi mis

arss, radgan ojaxi, bavSvebi, stu-

mari da mokeTe Tavisas iTxovda, dRes

ki Zalian vnaRvlob amas. roca vova

marxulobda, ar mqonda SesaZleblo-

ba mec memarxula. mas Semdeg ki, rac

vova aRar aris, mec morwmune gavx-

vdi da vcdilob amgvarad Sevexmiano

Zvirfasi adamianis suls...

miuxedavad imisa, rom vova up-

retenzio da Tavmdabali adamiani

iyo, mas mudam megobrebi exvia gars.

isini dausruleblad miiltvodnen

vovasken. Cvens saxlSi mudam xalxm-

ravloba iyo _ zogi midioda, zogi

modioda, mudam vovas daeZebdnen da

poulobdnen kidec. vova bednieri

iyo _ igi sisxlsavse cxovrebiT cx-

ovrobda, gansakuTrebiT mas Semdeg,

rac erovnuli moZraoba gamococx-

lda da qveyana amoZravda... erovnuli

moZraobis aRmavlobam saocari ze-

gavlena moaxdina masze, aqamde gul-

CaTxrobil da dardian kacs TiTqos

cxovrebis mizani da interesi gauC-

nda, Sinaganad gabrwyinda da aenTo.

igi mTel Tavis energias da ZalRones

aqsovda am saqmeSi, dRiTa da RamiT

ar isvenebda. raRacnairad mZime-mZ-

imed icoda siaruli, beWebSi moxri-

li dadioda, TiTqos mxrebze raRac

tvirTi adevso. erTxel gavexumre, ra

iyo biWo, ise dadixar TiTqos mTeli

qveynis Wir-varami zurgze gekidos-

meTqi... gaiRima da darcxveniT Se-

momxeda... arada, marTlac ase iyo. igi

saqarTvelos xsenebiT iRviZebda da

iZinebda. ramdenjer RamiTac SemimCn-

evia, rogor daborialobda aqeT-iqiT

da RmerTs raRacas SesTxovda...

vovas amxanagebidan yvelaze didi

STabeWdileba Cemze mainc merab ko-

stavam moaxdina. dResac Tvalwin

midgas misi stumroba. vovam winaswar

gamafrTxila, xval merab kostavas

moviyvan saxlSio da mec sixarulis-

agan frTaSesxmulma gauCeneli gava-

Cine. vcdilobdi, araferi dameklo

sazeimo sufrisaTvis... merabi bib-

liur personaJs gavda... spetaki Wa-

RariTa da raRacnairi Cauwvdomeli

sevdiT TvalebSi... vova mecxre caze

dafrinavda sixaruliT da stumars

mowiwebiT Sehyurebda... yvelani sul-

ganabuli vusmendiT merabis momaja-

doebel saubars, mis buxuna xmas... im

saRamos me kidev erTi Tviseba aRmo-

vaCine vovaSi. Mmiuxedavad imisa, rom

is merabTan Zalian axlos iyo, maT

Soris mainc gadaulaxavi zRvari ig-

rZnoboda. am distancias vova mowiwe-

biT icavda. igi imdenad aRmerTebda

merabs, rom eCoTireboda kidec zed-

meti SekiTxvis micema.

vova Zalian Tavmdabali iyo, aras-

dros ar miscemda Tavs zedmetad

galaRebisa da gayoyoCebis uflebas.

erTxel Turme, sufraze erT amx-

anags zedmeti qeba-dideba Seusxams

misTvis _ Sen aseTi da iseTi moR-

vawe da erovnuli saqmis burji xaro.

vova aRelvebula da adre miutovebia

sufra. saxlSic gunebawamxdari mov-

ida da meore oTaxSi did xans gan-

martovda. Semdeg, roca dawynarda,

sinanuliT Tqva: mainc rani varT es

qarTvelebi, ra avadmyofoba gvWirs,

swored es pirferoba da erTmaneTis

tyuilubralo gandideba dagvRupav-

so...

yofila SemTxveva roca saxlSi

romelime megobarze gabrazebuli

mosula da uTqvams kidec _ erTma-

neTs vawyenineTo, magram gaTenebuli

arc iyo, rom pirveli garboda mo-

sananieblad da bodiSis saTqmelad

an telefoniT daurekavda da etyoda:

mapatie, Seni sulis Wirime, damnaSave

me varo...

vovas swamda sulis maradiulobi-

sa da ukvdavebisa. igi yovelTvis am-

bobda, suli mxolod gardacvalebas

ganicdis, SeuZlebelia, igi ukval-

od gaqreso. TiTqos raRac winaT-

grZnobas ganicdida bolo xanebSi,

nacnob-megobrebs eubneboda: me rom

ar viqnebi, maSin Cemi aryofniT nu

SeZrwundebiT, radgan Cemi suli

mainc TqvenTan iqnebao...

ivlisis im dReebSi vovam say-

vareli biZaSvili dakarga da amiT

Zalian iyo guldawyvetili, magram

igi ufro adrec grZnobda saSineleb-

is moaxloebas. Zalian SeSfoTebuli

da SeZrwunebuli iyo afxazeTSi

movlenebis ganviTarebiT. imiT, rom

mxareebi erTmaneTs ver ugebdnen da

saSineli katastrofa axlovdeboda...

rogorc cnobilia, erT-erT mitingze

man merab kostavas gaxmaurebuli si-

tyvebi gaimeora _ miuxedavad yvela-

frisa Cven mainc vipoviT gzas afxaz-

Ta gulebisaken... rogorc maSin, ise

axlac, SeiZleba es sityvebi bevrs

fantastikad eCveneba, magram vovas

yovelTvis swamda, rom erT dRes yve-

laferi Seicvleboda da borotebas

sikeTe sZlevda...

me mudam maxsovs vovas mier naTq-

vami: ̀ ra vqna, mainc miyvars Cemi afxa-

zebio...~ am sityvebiT igi amJRavnebda,

rom afxazi kaci misi sulis da gulis

nawili iyo. mas rwfelad uyvarda es

xalxi da vai, rom im avbediT ivli-

sis dRes rusTavelis parkSi mdgari

vovas suliskveTeba, misi siyvaruliT

anTebuli Tvalebi da guli veravin

SeamCnia da umowyalod gaswires.

saubari Caiwera

guliada Wkaduam.

vovas sikeTis gamarjvebis swamdavovas sikeTis gamarjvebis swamda

vv ova vekuas pirovnebaze, misTvis damaxasiaTebel Tvisebebze, gvesau-

breba vova vekuas meuRle eTeri kopaliani-vekua.

mogmarTavT TxovniT, nu da-

viviwyebT warsuls, Cvens siy-

varuls, istorias, mraval-

saukunovan megobrobas. Cven

RviZl Zmebad viwodebodiT da

viyaviT kidevac. dRes nu da-

varRvevT am Zmobas, nu mivyid-

iT eSmaks suls. erTmaneTis

gverdi-gverd vibrZodiT da

vicavdiT saqarTvelos, purs

erTad vtexdiT, Zmad vefice-

bodiT, ZuZuvmteobdiT da er-

Tad vloculobdiT. axla ki

ra RmerTi gagviwyra, ra boro-

tma Zalam dagvTrguna da dag-

vimona?! RmerTo, maRalo, Sen

gaunaTe gza xsnisa gonebaaR-

reulT, gza _ moyvasTan mo-

brunebisa, rameTu qadageb _

`giyvardeT mterni Tqvenni...~

mogmarTavT vedrebiT, me, qvr-

ivi Zmebis mier gawiruli qarT-

velisa. vova vekuasTvis Zvir-

fasi iyo Zmobisa da megobrobis

istoria. me gTxovT, ukuvagdoT

da vebrZoloT im borot Zalas,

romelic agrerigad dgas Cvens

Soris da romelmac erTmane-

Tis mtrebad gvaqcia.Aam boro-

tma Zalam daangria da fexqveS

gaTela Cveni wminda warsuli,

Cveni istoria da misive survil-

ia saqarTvelo aRigavos pirisa-

gan miwisa.

Uunda gvaxsovdes, rom Cven

varT erTi mamis RvTis Svilebi.

`visac keTili samsaxuri surs,

igi srulad unda gaemijnos

borots~, werda vova. movuxmoT

gonierebas, ganvagdoT boroti

da CavdgeT keTilis samsaxur-

Si. SevevedroT RmerTs, raTa

Segvindos Zmebis mier daRvrili

sisxli.

`yovlad wmidao samebao,

Segviwyale Cven, ufalo gvixsen

da gvilxine codvaTa CvenTagan,

meufeo, Segvinde usjuloebani

Cvenni...

ufalo, Segviwyalen~.

eTer kopaliani-vekua

18.09.89w

afxazTagan Tqmula: `gvirCevnia

lomis xaxaSi moveqceT, vidre

mglisa~. vacxadeb, qarTveli eri

arasodes warmoadgenda mglebis

xrovas da Tu arsebuli politi-

kuri formaciis, totalitarizmi-

sa da diqtaturis axlo warsulSi

saqarTveloSi daboginebda ramden-

ime aTeuli pirsisxliani mgeli,

imave dros aq, afxazeTSi imdenive

pirsisxliani tura dawanwalebda

da uwyodnen Tu ara, oriveni lo-

mis interesebs emsaxurebodnen.

materialistur WaobSi Caf-

lul zoologiur nairsaxeobaTa

TareSs bolo moeRo. dRes moabi-

jebs demokratiulad, Tavisuflad

moazrovne qarTveli eri, romelic

mzadaa gulSi Caikras afxazi Zma.

wleuls, seqtemberSi `ilia

WavWavaZis sazogadoebis~ soxumis

filialis wevrebi vizitad vi-

myofebodiT qalaqis aRmaskomSi,

Tbilisis gzatkecilis saTavis

saxelis ukanonod Secvlis gamo.

gamomSvidobebisas batonma merab

kostavam, romelic imxanad CvenTan

erTad iyo, arakeTilmosurne aR-

maskomel maspinZlebs uTxra: `Cven

mainc vipoviT gzas afxazi xalxis

gulebisaken!~

sruli WeSmaritebaa, Cven mainc

vipoviT gzas afxazi xalxis guleb-

isaken!

mxolod es aris, es ar iqneba

gza savarZels CaWidebuli karier-

istebis, mliqvnelebis, laqiebis,

fsevdointernacionalistebis, vai-

inteligentebis, es iqneba Zneli,

ekliani da amdenad samarTliani

gza da Cven am gzas usaTuod gaviv-

liT.

mTavarangelozi, wminda giorgi

mobrZandeba TeTr raSze amxedrebu-

li mariam RvTismSoblis wilxvedr

qveyanaSi, raTa saukunod gangmiros

borotebis ganmasaxierebeli urCxu-

li. qarTveli eri gulxeldakrefi-

lad ar unda elodos gankiTxvis

Jams. Cveni valia, Cveni gonebis,

gulis da Tavisufali nebis Tval-

sawieridan, afxaz xalxTan erTad

avmaRldeT urRvev sulier kon-

solidaciamde.

mxolod am SemTxvevaSi vixilavT

Cven qristianobis, demokratiis,

Tavisuflebis, damoukideblobis

gardauval triumfs.

mimarTva afxaz da qarTvel xalxsmimarTva afxaz da qarTvel xalxs

P.S maSin, roca vova vekuas qvrivis _ eTer kopaliani_vekuas es mimarTva

gavrcelda, jer kidev SeiZleboda, tragediis SeCereba, jer kidev SesaZle-

beli iyo gadarCena. miT umetes, rom am mimarTvis avtori iyo adamini, romel-

mac ukve iwvnia am dapirispirebisagan gamowveuli tragediis simware, sagu-

lisxmo iyo isic, rom mas eyo Serigebisaken mowodebis Zala da SurisZiebas

gaeqca. magram vaglax, rom afxazi xalxisTvis am Segonebis mosasmeni yuri

daexSoT...

vova vekuas mier warmoTqmuli sityva vova vekuas mier warmoTqmuli sityva 1988 wlis 3 dekembers soxumSi `ilia WavWavaZis 1988 wlis 3 dekembers soxumSi `ilia WavWavaZis

sazogadoebis~ mier gamarTul mitingzesazogadoebis~ mier gamarTul mitingze

Page 5: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli5

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

vv ovas dabadebam Cvens ojaxSi didi

zeimi gamoiwvia. maSin 6 wlis vi-

yavi, magram saerTo didi sixaruli mec

kargad maxsovs... uamravi momlocveli

modioda... mezoblad brma qali cxov-

robda. Turme, ramdenime weliwadi iyo,

rac Sinidan gareT ar gamosula da isic

ki movida _ mamaCems mouloca vaJis SeZe-

na... cxadia, yovelive es Cveni ojaxisadmi

maSindeli saerTo keTilganwyobis Sedegi

iyo... sixarulma, milocvebma, urTierTsi-

yvarulma iseT apogeas miaRwia, rom cic-

qna vova `gadaaviwydaT~. amasobaSi mec

mominda gameziarebina saerTo sixaruli,

ojaxSi rom sufevda da gamomexata aRt-

aceba patara Zmis dabadebis gamo. ami-

tomac, marto rom davigule, vtace xeli,

gulze mivikari da ufrosebs mivaSure:

ai, vin momyavs, naxeT_meTqi! imaT kinaRam

guli gauskdaT, ariqa, xelidan ar gau-

vardeso.

vova sxarti azrovnebis bavSvi iyo

da skolac warCinebiT daamTavra. masTan

erT klasSi iyvnen Temur lorTqifaniZe

da nugzar mgalobliSvili... siyrmis

wlebidan megobrobda soso adamiasTan da

Temur mJaviasTan.

quCas, sadac vcovrobdiT, Tavidan

veneciis, mere besleTis gzatkecili

ewodeboda, bolos samson Wanbas saxeli

daerqva. arc erTi afsua iq ar cxovrob-

da. gorakze mdgari Cveni saxli da kar-

midamo TiTqmis mTel qalaqs gadahyureb-

da. saxlis ukan, Tambaqos fabrikis mim-

debared, muSaTa dasaxlebis fexburTis

moedani iyo... vovas ymawvilobisas fex-

burTi Zalian itacebda. garkveuli pe-

riodis ganmavlobaSi TviTonac kargad

TamaSobda. maSindel internacionalur

soxumSi, fexburTis moedanze, erovnu-

li gansxvaveba ra saTqmel_safiqrali

iyo. TiTqmis yoveldRiuri urTierToba

akavSirebda afsua da sxva erovnebis

sportsmenebTan... im periodidan daumego-

brda guram gabiskirias, sergei baRafSs,

amiran zarandias da sxvebs, romelTagan

SemdgomSi separatistebic gamovidnen da

erovnul saqmes gmirulad Sewirulnic.

maSin sportul moedanze yvelani erTni

viyaviT da asakSi gansxvavebac ar arse-

bobda. mere ki bedis ironiam zogierTebi

samkvdro_sasicocxlod dagvapirispira

erTmaneTs.

70-ian wlebSi vova q. gorkis av-

tosamSeneblo institutSi Cairicxa. me-3

kursidan swavla TbilisSi gaagrZela da

saqarTvelos politeqnikuri instituti

daamTavra. samsaxuri daiwyo q. soxumis

pirvel avtosatransporto kombinatSi,

gzebis usafrTxoebis inJinrad.

bavSvobidanve Zalian yuradRebiani da

cnobismoyvare iyo. Cvens ojaxSi xSirad

Tavs iyridnen qalaqSi cnobili mwignobari

adamianebi. vova maTTan gaSinaurebuli

iyo bavSvobidanve. mere, roca CemTan me-

gobrebi SevikribebodiT da vmsjelobdiT

saqarTvelos damoukideblobaze, ruse-

Tis dampyroblur, veragul politikasa

da Cvens movaleobebze, vovac iqve tri-

alebda, gvismenda, naklebad rom saubar-

Si Careuliyo da arc Cven gavirevdiT,

radgan jerac moumwifebel ymawvilad

migvaCnda. magram... is Turme yvelafers

imaxsovrebda da bolos aRmovaCineT, rom

CvenTvis es yvelaferi Tu mxolod sau-

bris Tema iyo, misTvis cxovrebis miz-

ani gamxdara. Cvensa da ufrosi Taobis

warmomadgenelTa Soris sasxvaTaSoriso

saubrebidan vova Turme mamuliSvilur

safiqrals Rrmad aanalizebda da gulSi

ibeWdavda. Tanac bevrs kiTxulobda. mere

TviTonac megobrebis farTo wre gaiCina.

sabolood, vova ganaTlebuli kaci dad-

ga, xasiaTic mtkice Camouyalibda. amas-

Tanave, Zalian gulTbili da lmobieri

iyo, afxazebi uyvarda. bevri afxazi da

berZeni megobari hyavda (sxvaTa Soris,

dakrZalvis dRes berZnebma didi gulist-

kivili gamoxates). saerTodac, vovas ada-

miani uyvarda, _ yvela erovnebis adami-

ani. amitomac, ufro gulsatkenia, mesame

Zalis mier gabriyvebulma afxazebma Ta-

vianTive keTilismyofeli, qarTvelTa da

afxazTa kargi urTierTobebis damyarebi-

saTvis Tavdauzogavi adamiani rom mok-

les... aravis ar SeeZlo maTi saerTo sat-

kivar_sawuxarisaTvis ise gaego, rogorc

amas vova moaxerxebda.

1987 wels saqarTvelosa da afx-

azeTSic pirvelad araformaluri or-

ganizacia `ilia WavWavaZis sazogadoeba~

Camoyalibda. soxumSi im periodSi xSirad

Camodiodnen: merab kostava, irakli wer-

eTeli, zurab WavWavaZe. im wels deda

gardagvecvala da merab kostava Cvens

ojaxSi movida, mogvisamZimra. vovam

gamacno: merab kostavaao! _ daufaravi

siamayis grZnobiT miTxra. bevri isaubres

araformaluri organizaciebis momavalze.

afxazeTis `ilia WavWavaZis sazogadoeba~

ZiriTadad Cvens ojaxSi ikribeboda. Tav-

mjdomare nugzar mgalobliSvili iyo.

vova mimarTvebisa da mitingze gamosas-

vleli teqstebis Sedgenas Taosnobda.

iqve mzaddeboda erovnuli droSebis ni-

muSebi~.

separatizmis winaaRmdeg vovas iar-

aRi qarTvelTa da afxazTa istoriuli

Zmobis qadageba iyo. imperias afxazeTSi

miznisaTvis rom mieRwia, amisaTvis af-

suaTa Segnebidan swored es Zmoba unda

amoeZirkva. uwinaresad, swored afsuaTa

da qarTvelTa Zmobis sadarajoze mdgari

vova unda CamoeSorebinaT da CamoiSores

kidec.

TviTon grZnobda kidec am saSiSroe-

bas, Tumca ar epueboda, amis dastur-

ad getyviT, rom sikvdilamde TxuTmeti

dRiT adre biZaSvili dagveRupa walen-

jixaSi. soWSi vmuSaobdi maSin. manqaniT

gamovuare da erTad wavediT samZimarze.

gzaSi vuTxari:

_vova, saWiro kaci xar, ar dadge quCa-

Si, Torem gesvrian, mogklaven-meTqi.

vovam gaiRima da miTxra:

_me xalxs veubnebi, Cven unda gavilaS-

qroT separatizmis winaaRmdeg, Cven unda

gamovafxizloT afsuebi da rogor gam-

ova, me TviTon ar davdge xalxis gver-

diT?!

Zma iyo da bunebrivia, Zalian ar min-

doda, moeklaT. msurda, rogorme zemo-

qmedeba momexdina, rom meti sifrTxile

gamoeCina. magram misi gadarwmuneba Seu-

Zlebeli iyo, _ sxvanairad ar SemiZlia

da SeveSvaT amaze saubarso!

im avadmosagonar dRes, 15 ivliss

qalaqSi gamovedi. soxumis centralur

quCebSi avismomaswavebeli daZabuloba

igrZnoboda. vovas bedma Semawuxa. mis

meuRles davureke. man ar icoda, sad iyo

vova. gaviare qalaqSi, sadac ki Tavyri-

lobebi iyo, magaram vovas Tvali ver

movkari. im periodSi eSeris sanatori-

umSi mqonda bina. siaruliT daRlili vi-

yavi da iq wavedi. cota xanSi darekes da

maSinve gulma migrZno, rom vovas cudi

ram sWirda.

saavadmyofoSi vnaxe Tu ara, mivxvdi,

vova amqveynisa aRar iyo.

vova Zalian Tavaziani, keTili, magram

Zalian principulic iyo, roca saqme

sazogadod mniSvnelovans Seexeboda.

am mniSvnelovanis ukan ki is umetesad

saqarTvelos gulisxmobda. qarTvelebze

da saqarTveloze avis mTqmelebs sityvas

ar SearCenda, Seutevda da Tu saWirod

miiCnevda, muStebsac aRar daerideboda.

qarTuli saqmis erTguli vaJkaci iyo,

aseTsave erTgulebas moiTxovda sxvebi-

sganac da qarTul saqmesve Seewira.

afxazebma maTive keTilismyofeli moklesafxazebma maTive keTilismyofeli moklesambobs vova vekuas Zma vaxtang vekuaambobs vova vekuas Zma vaxtang vekua

kaci, romelic qveyanas daakldakaci, romelic qveyanas daakldaee rovnuli moZraobis margalite-

bi _ vova vekua da zurab Wav-

WavaZe TavianTi saqmianobiT bevrad win

uswrebdnen movlenebs.

maT ki, didi saqmis mkeTebelT,

CrdilSi dgoma erCivnaT. rodesac

vinme vovas Rvawlis aRniSvnas Seecde-

boda, is Cumad aniSnebda, rom es ar

iyo saWiro. amasac ise Cumad ityoda,

mixvdebodi, rom xSiri xsenebiT Seu-

racxyofas ayenebdi mas.

vova Cumad, moridebiT dadioda

CrdilSic. is uaRresad nakiTxi, Rrmad

moazrovne da ganswavluli, wignier

ojaxSi dabadebuli da gazrdili iyo.

Tavis ganswavlulobas arasodes wa-

moswevda win, irgvliv myofTaTvis mas

amis mtkiceba ar sWirdeboda.

gaficva iyo da xalxSi fuli grovde-

boda (mizerul Tanxaze iyo laparaki).

me da vovas mogviwia am fulis mogrove-

bam. vovam kapikebic iangariSa, amiT me

da Sen xom wyali davlieTo. es Strixi

mis uzomo patiosnebas usvamda xazs.

sabednierod, sicocxleSive, mis xasi-

aTs yvela Cawvda. maxsovs, rogor moix-

seniebda da ra ridiT ijda sulmnaTi

merab kostava vova vekuasTan erTad.

maxsovs misi urTierToba zviad gamsax-

urdiasTan, Tamriko CxeiZesTan, zurab

WavWavaZesTan.

rogor gvaklda vova omamde, omis

dros da rogor gvaklia dRes, devni-

lobaSi... RmerTma nu mouSalos saqarT-

velos naRdi Svilebi, naRdi qarTvele-

bi, naRdi erovnuli suliskveTebis ada-

mianebi, magram... vovas aravin hgavs. me

ver vnaxe... namdvilad ver vnaxe vovas

sadari kaci. masSi saocari harmoniu-

lobiT iyo Serwymuli patiosneba, gan-

swavluloba, Tavmdabloba da amasTan

erTad didi erovnuloba. xandaxan sa-

kuTar Tavsac Sevadareb xolme vovas.

roca rames vakeTeb, vforiaqob, la-

mis Tavidan amovZvre, is sapirispirod

akeTebda.Kki ar akeTebda, aseTi iyo...

Cumad, asjer ukeTess ityoda, Cumad,

asjer ukeTess gaakeTebda.

... lakobasa da puSkinis quCebis

gadakveTaze rom jaWvi gairRva, erTi

nawili sanapirosaken wavediT (ori

didi qva momxvda maSin zurgSi), dRemde

ver mipatiebia Cemi TavisTvis, ratom

rusTavelis parkis mxares ar wavedi,

saiTac vova wavida... misma mkvlelma

Tu icoda netav, vis klavda. ara mgo-

nia, saqarTveloSi ise vinmes uyvardes

afxazi xalxi, rogorc vovas uyvarda.

rodesac igi ambobda, rom unda gaixs-

nas afxazuri saswavleblebi ara oTx,

aramed aT klasamdeo, absoluturad

gulwrfeli iyo. mas undoda, afxazi

xalxi ar gamqraliyo, zrunavda eTnosis

gadasarCenad. erTgvari paradoqsia, rom

afxazebma, afxazebis bedze mofiqrali

kaci gamoasalmes sicocxles.Ees iyo

yvelaze tragikuli am faqtSi.

vova, CemTvis magaliTi mravalmxriv

iyo. oTaxSi ijda da amave dros, TiTqos

arc ijda xolme, imdenad moridebuli

iyo, Torem SesamCnevi yovelTvis iyo.

mniSvnelovan figuras warmoadgenda,

woniani, sityvis kaci iyo.

misi dakrZalvac raRacnairad sxva-

nairi iyo, vovas pirovnebas rom Seefer-

eboda, iseTi _ mokrZalebuli... patara

mitingi mis saxlTan, me-6 skolasTan.

`kaStakis~ sasaflaoze... gulSi Camwv-

domi sityvebi.

TbilisSi vova vekuas saxelobis qu-

Cis TavSi misi memorialuri dafaa gax-

snili, vova TiTqos iqidan dagvyurebs

da yoveldRe gveubneba: ar gindaT xmau-

ri, yvirili, saqme akeTeTo.

vova vekua namdvilad daaklda am

qveyanas.

dima jaiani, soxumis k. gamsaxurdias saxelobis

saxelmwifo dramatuli Teatris samx-

atvro xelmZRvaneli:

Page 6: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli6

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

saqarTvelosTvis yvela siZneles unda gavuZloT!saqarTvelosTvis yvela siZneles unda gavuZloT!ase moZRvravda vova vekua megobrebsa da Tanamoazreebsase moZRvravda vova vekua megobrebsa da Tanamoazreebs

TTamar CxeiZe, ̀ ilia WavWavaZis

sazogadoebis~ lideri:

afxazeTSi erovnuli moZraoba

80-iani wlebis meore naxevarSi

gamococxlda, rodesac `ilia Wav-

WavaZis sazogadoeba~ Seiqmna. es

iyo pirveli politikuri orga-

nizacia, romelic afxazeTSi war-

moiSva. swored am periodSi gav-

icani vova vekua. rogorc patri-

otulad ganwyobilma sazogado

moRvawem, batonma vovam gamoTqva

mzadyofna, rom CvenTan erTad

ibrZolebda afxazeTSi arsebuli

erovnuli problemebis mosagvare-

blad. imxanad swored vova vekua

gaxda Cveni partiis da, saerTod,

erovnuli moZraobis ZiriTadi

dasayrdeni Zala afxazeTSi. is

yvelafers akeTebda imisaTvis,

rom saqme savalalo Sedegamde

ar misuliyo da rusebis mier xe-

lovnurad gaRvivebuli SuRli Sei-

araRebul dapirispirebaSi ar gad-

azrdiliyo. amave dros, iRvwoda

afxazeTSi qarTvelTa uflebebi

daculiyo da qarTveli mosaxleo-

bis mimarT wlebis ganmavlobaSi

ganxorcielebuli diskriminacia

Semwydariyo.

Cveni sazogadoeba gansa-

kuTrebul yuradRebas ruseTis

dampyroblur politikaze amax-

vilebda. aqedan gamomdinare, yovel-

nairad vcdilobdiT, rom afxa-

zebTan rac SeiZleba normaluri

urTierToba gvqonoda. qarTvelTa

erovnuli uflebebis dacvas Cven

ar ganvixilavdiT, rogorc afxa-

zebis winaaRmdeg mimarTul qmede-

bas. ra Tqma unda, aseTi iyo vova

vekuas poziciac. magaliTad, ar-

sebobs erT-erTi mitingis Canaw-

eri, roca batoni vova ambobs, rom

`Cven mainc vipoviT gzas afxazTa

gulebisken!~... bunebrivia, afxazTa

gulebisken mimavali gzis povna

srulebiTac ar niSnavda gaziare-

bas im kapitulanturi politikisa,

romelsac xelisufleba yovelT-

vis da yvela etapze atarebda. vova

vekua amas kategoriulad ewinaaRm-

degeboda. misi koncefciiT, qarT-

velTa interesebis dacva afxaze-

bis interesebSic unda yofiliyo

da piriqiT.

vova vekua wynari kaci iyo... Tav-

mdabali da uaRresad uambicio.

rac Zalian amSvenebda mis pirovne-

bas. saqmisadmi uzado erTgulebiT

gamoirCeoda. igi sicocxlis uka-

nasknel wuTamde darCa `ilia Wav-

WavaZis sazogadoebis~ wevri da

saqmisadmi Tavdadeba, absoluturi

Tavganwirva gamoavlina. maxsovs

misi sicocxlis bolo dRe, uka-

nasknelad swored maSin velapar-

ake telefoniT. Sevatyve, rom uaR-

resad pesimisturad iyo ganwyobi-

li... am saubridan ramdenime saaTSi

mogvivida informacia im sabedis-

wero SemTxvevis Sesaxeb, saube-

durod, misi gadarCena SeuZlebeli

gaxda.

lia axalaZe, profesori: _ ero-vnul-ganmaTavisuflebeli moZrao-

bis mZlavri Senakadi iyo studen-

turi moZraoba. im periodSi stu-

denti viyavi da Tsu soxumis fil-

ialSi gamomaval Jurnal `cxums~

vxelmZRvanelobdi. amdenad, mqon-

da urTierToba baton vovasTan,

romelic studentur moZraobas

mfarvelad da mxardamWerad moev-

lina. maxsendeba is mZime dReebi,

roca universitetis maSindeli xe-

lmZRvaneloba Cveni moZraobis Cax-

Sobas cdilobda. universitetSi

`rusTavelis sazogadoeba~ fuZn-

deboda, me sityviT gamovdiodi,

universitetis reqtorma aleko

gvaramiam Cemi tribunidan gaZeveba

brZana. maSin vova vekua aqtiurad

gamomesarCla da daJinebiT moiTx-

ova, moesminaT Cemi sityvisTvis,

romelic vovas TqmiT, antiafxa-

zurs arafers Seicavda, piriqiT,

afxazTa da qarTvelTa megobrobas

eZRvneboda.

maxsovs aseTi epizodic, qarT-

veli studentebis da piradad Cems

winaaRmdeg gamoilaSqres afxazma

studentebma. isini agresiulad

iyvnen ganwyobilni Cems mimarT da

moiTxoves, rom dauyovnebliv dame-

tovebina soxumi. im urTules vi-

TarebaSi CemTan vova vekua movida

da mirCia, es ar gamekeTebina: Sen

Tu datoveb soxums, gamodis, mTel-

ma qarTulma inteligenciam unda

aikras guda-nabadi, es ki iqneba

qarTuli politikis tragedia afx-

azeTSio. mTxova, rom Cemi mSobleb-

isaTvis ar gamemxila es ambavi.

Cven viqnebiT Seni damcvelebi, Cven

amogidgebiT mxarSi, dampirda da

Seasrula kidec.

vova vekua Cagvagonebda, rom

gagveZlo agresiisTvis, zemoq-

medebisTvis, SemotevebisTvis. `Tu

qarTvelebi xarT, es ar dagavi-

wydeT, da saqarTvelos saxeliT

yvelafers unda gauZloTo”, _

gvmoZRvravda da amis upirveles

magaliTs Tavad iZleoda.

anzor gvaramia, Jurnalisti:

vovas Zalian kargi urTierToba

hqonda afxazebTan da yovelTvis

cdilobda saerTo ena gamoenaxa

maTTan. saerTodac, is Zalian hu-

manuri pirovneba iyo da undoda,

rom afxazebi da Cven erTad vyo-

filiyaviT.

rogorc vovas, aseve, me da rezo

xarebavas dauSveblad migvaCnda

Teatris, universitetis, mweral-

Ta kavSiris gayofa afxazur da

qarTul nawilebad. amis gamo me

piradad afxazeTis universitetis

reqtoris aleko gvaramias agen-

tadac ki gamomacxades. axlac im

poziciaze vdgavar, gayofa saWiro

ar iyo. Aman mdgomareoba kidev

ufro gaarTula da daZaba. kreml-

sac es undoda, rac Semdgomma mov-

lenebma daadastura.

vova axlos iyo merab kostavas-

Tan. udides pativs scemda mas. man

aitaca merabis frTiani fraza:

`Cven mainc vipoviT gzas afxazTa

gulebisaken~ da mitingebze xSirad

imeorebda.

... vovam 15 ivliss diliT kaci

gamomigzavna, saswrafod modio.

soso adamias saxlSi SevikribeT

mosaTaTbireblad. qalaqSi ukve

denTis suni trialebda. afxazebs

erovnuli moZraobis ramdenime

wevri alyaSi hyavdaT moqceuli.

qarTvelebis erTi nawili kinoTe-

atr `rusTavelTan~ iyo Sekrebi-

li.

soso adamias saxlSi TaTbiri Ca-

vatareT da vimsjeleT, rogor gam-

ovsuliyaviT Seqmnili mdgomareo-

bidan... TaTbiris Semdeg kinoTeatr

`rusTavelis~ win gamovediT da

parkSi me, vova, oTar WurRulia

da murman beria davrCiT. Seqmnil

viTarebaze vsaubrobdiT. am dros

vovam Tqva, waval erTi, wyals dav-

levo da 30-40 metris iqiT mdebare

wylis jixurisken gaemarTa. Cven

saubari gavagrZeleT. wuTic ar

gasula da atyda CoCqoli. wamov-

ida qvebis wvima. jixuris mxares

gaviqeciT, magram iseTi oromtria-

li iyo, axlos ver mivediT. Semdeg

veZebdiT vovas, magram versad vi-

poveT. mere gavigeT, rom vova dau-

WriaT da saavadmyofoSi gadauyva-

niaT. eqimma maSinve gviTxra, rom

misi gadarCena SeuZlebeli iyo.

dasanania, rom im dRes goneba

dabnelebulma afxazebma mokles

kaci, romelsac yvelaze metad uy-

varda isini. vova, firosmanis ti-

pis sufTa kaci iyo. mas kariera

da merkantiluri miznebi ar ita-

cebda, erovnul saqmeSi uangarod

da gulwrfelad ixarjeboda.Mmisi

mowameobrivi sikvdilic amis das-

turia.

Nnapoleon mesxia, neiroqiru-

rgi, afxazeTis umaRlesi sabWos

deputati:

CemTvis ormagad Znelia im dRee-

bis gaxseneba, radgan vova vekuas

gadarCenisaTvis brZola bedad me

mergo. yvelas gvaxsovs, im tragi-

kul dReebSi, rogor gaixliCa afx-

azeTis sazogadoeba afxazebad da

qarTvelebad. im saavadmyofoebSi,

romelTa mTavari eqimebic afxa-

zebi iyvnen, qarTvel pacientebs

ar iRebdnen. is samedicino dawese-

buleba, romelsac me vxelmZR-

vanelobdi, separatistebis azriT,

`qarTuli saavadmyofo~ iyo, Tumca

im dResac da mTeli Ramec mohyav-

daT CvenTan daWrilebis nakadi,

ganurCevlad erovnebisa da Cvenc

yvelas viRebdiT.

ase aRmoCndnen CvenTan daWrili

vova vekua da misi megobrebi. ma-

namde vovas mxolod Soridan vic-

nobdi. sasaflaoze, misi mSoblebis

gverdiT ganisvenebdnen Cemi vaJebi

da iq vxvdebodiT xolme erTma-

neTs. im droisaTvis sazogadoebis

mxolod mcire nawils hqonda in-

formacia disidentur moZraobaze.

mogvianebiT ukve mis liderebs _

zviad gamsaxurdiasa da merab ko-

stavas yvela icnobda, magram co-

tam Tu icoda, afxazeTSi vin iyvnen

maTi megobrebi da Tanamoazreebi.

me vmegobrobdi nugzar mgalob-

liSvilTan da ramaz kupravasTan,

amasTanave, bevri msmenoda vova

vekuaze, rogorc eris naTeli moma-

vlisTvis Tavganwirul da gulan-

Tebul kacze.

im dRes, roca CvenTan daWrilTa

nakadi Semovida, yvelani mobilize-

bulni viyaviT maT dasaxmareblad.

vova vekua mZimed iyo daWrili da igi

aRmoCnda CemTan, rogorc yvelaze

gamocdil specialistTan. Zalian

miWirs imaze laparaki, ra xarisx-

is dazianebac miayena mas veragma

mterma. mxolod erTs vityvi _ misi

tvinis dazianeba SeuTavsebeli iyo

sicocxlesTan. miuxedavad amisa,

me da Cemi medpersonali vcdilob-

diT, misTvis sicocxle SegvenarCu-

nebina. Cven kargad gvqonda gacno-

bierebuli, rogori mamuliSvili,

moRvawe iyo vova vekua da saqarT-

velosTvis rogori aucilebeli

iyo misi gadarCena... magram miuxeda-

vad titanuri Sromisa, es ver Sev-

ZeliT, igi Cvens xelSi _ saopera-

cio magidaze aResrula. CemTvis,

rogorc eqimisTvis, Zalian Znelia

amisi gaxseneba. nugeSad gvrCeba is,

rom iseTi eriskaci, rogoric vova

iyo, sikvdilis Semdegac agrZelebs

sicocxles, radganMmisi saxeli is-

toriis kuTvnilebaa.

Page 7: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli7

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

erovnul-ganmaTavisuflebel mo-

Zaraobas saqarTveloSi Tavisi kul-

minaciuri da krizisuli wertilebic

hqonda, rac eris suls samaradiso

iarebad daaCndeba.

jer 9 aprilis tkivilebic ar mo-

SuSeboda qarTvel xalxs, rom axali

tragedia daatyda Tavs. afxazeTSi,

15-16 ivliss momxdar sisxlisRvras

ar SeiZleba analogi moeZebnos.

qristian afxazs qarTveli naTlia

moukles; erovnuli SuRliT dam-

duRres da daSanTes qarTul-afxa-

zuri ojaxi, waarTves erTad arsebo-

bis moraluri ufleba. es sisxlis-

Rvra erTi da ori dRis momzadebuli

ar iyo.

jer kidev Svidi aTeuli wlis

winaT, saqarTvelos gasabWoebis

etapze momzadda is iaraRi, romel-

ic Semdgom saWiroebisamebr iqna

gamoyenebuli erebis wasakideblad.

maSin xom afxazeTs respublikis

statusi mianiWa revkomma _ saoku-

pacio reJimis am sisxlismRvrelma

organom. `wiTeli armia~ qarTul

miwaze xalxTa gaTavisuflebis lo-

zungiT movida da dahyo da daTiSa

qarTuli miwa avtonomiur respub-

likebad. mere iyo xelSekrulebebi

or respublikas ASoris da afxaze-

Ti gaerTianda saqarTvelos Semad-

genlobaSi. kulisebs miRma ki darCa

idea, rom afxazeTi saqarTvelosTan

xelSekrulebas debda da erTiande-

boda ara rogorc misi organuli

nawili, aramed rogorc damoukide-

beli politikuri erTeuli. am

damoukidebel erTeuls ki TiTqos

saqarTvelo arTmevda Tavisufali

arsebobis saSualebas. agorda erTx-

elve mcdarad Separebuli azri,

romelmac Tavisi dasayrdeni hpova

eqstremistebsa da inspiratorTa

Soris da 70 wlis Semdeg sisxlis-

Rvrad momskdari daatyda afxazebsa

da qarTvelebs.

kidev erTi ganaCeni, magram vis mi-

marT?!

palba iuri Salvas-Ze, dabadebuli

1963 wlis 14 ivliss, erovnebiT afx-

azi, upartio, umaRlesi ganaTlebiT,

ucol-Svilo, samarTalSi aryofili.

am axalgazrda kacis daxasiaTeba,

erTi SexedviT arafriT gansxvavde-

boda imaTgan, vis mimarT SeiZleba

dadebiTadac ganewyo. magram es ax-

algazrda saqarTelos kidev erT ma-

muliSvils gamoaclis xelidan.

didi danaSaulis Casadenad didi

SeiaraReba, specialuri saWurveliTa

da aTasgvari saSualebiT, yovelT-

vis saWiro ar aris. mTavaria, Sens

gverdiT mdgomi mtrad aRiqva, mere

boRmam imZlavros da borotebis das-

anTxevad mizezis moZebna yvelgan

SeiZleba...

1989 wlis 15 ivlisi kidev erT glo-

vis dRed iqca saqarTveloSi; sox-

umis rusTavelis saxelobis parkSi

Sekrebili 300-mde qarTveli erovnu-

li universitetis filialis arsebo-

bis sakiTxis gadawyvetas elodebo-

da. saRamos 6 saaTi iqneboda, roca

SekrebilTa mxares, puSkinis quCidan

xelketebiT da rezinis joxebiT Sei-

araRebul afxazTa masa daiZra. am su-

raTis mxilvelT aseTi SeZaxilebic

axsovT: `qarTvelebis sisxli unda

davlioT, mogveciT isini~. gineba...

zurgidan mixtoma da joxiT sasikv-

dilo dartymebi. zurgs uknidan da

aurzaurSi, Torem vova vekuas pirda-

pir, albaT, ver mohklavda kaci. igi

yovelTvis Tavis erovnul Rirsebebs,

erovnul damoukideblobas qadageb-

da saqarTvelos erT-erT kuTxeSi _

afxazeTSi.

sasamarTlo procesze ganacxa-

des, rom rusTavelis parkSi palba

saerTod ar yofila da arc aravin

mouklavs. mere kacis mkvlelma Tavi

damnaSaved ar scno.

iuri palbas danaSauli vova vekuas

mkvlelobaSi winaswari gamoZiebisa

da sasamarTlo msvlelobis dros

amocnobiT, eqspertiziT da sxva mt-

kicebebiT iqna damtkicebuli.

gamoZiebis masalebsac CavxedoT:

mowmeebi erTnair Cvenebebs iZlevian,

Tu ra gametebiT urtyamda palba

baRis skamze aglejil metrnaxevr-

ian kets vova vekuas da gahyviroda:

`qarTvelebo, sanam gvian ar aris,

waeTrieT engurs gaRma~. palbas am

`SemarTebas~ eqstazSi Sesuli brbos

SeZaxilebic asazrdoebda: `sikvdili

qarTvelebs~, `mohkaliT, es xom vova

vekuaa~. erT-erT wverian kacs fotoa-

paratic moemarjvebina da gahkioda _

qarTvelebi mxolod suraTze unda

darCneno.

15-16 ivlisis ambebs cameti qarT-

veli, xuTi afxazi, erTi somexi

jariskaci da erTi oficeri Seewi-

ra.

mkvleloba, erTis Tu aTasi kacis,

erTnairad mtkivneulia; magram asjer

da aTasjer mtkivneulia is daTesi-

li Suri da boroteba, erT miwaze

mcxovreb _ or moZme xalxs Soris

rom Camovarda. kidev ufro didi da

auwonelia danaklisi _ dakarguli

urTierTTanadgomis imedi.

saqarTvelos ssr umaRlesma sasa-

marTlom iuri palbas 13 wlis Tav-

isuflebis aRkveTa miusaja.

ganaCenidan: masobrivi areulobis

dros iuri palbam erTaSoris ganx-

eTqilebis niadagze, gamoavlina ra

sazogadoebisadmi aSkara upativce-

muloba, xulignuri qvenagrZnobiT

sasikvdilo dazianeba miayena vova

vekuas Tavis areSi joxis ramden-

ime dartymiT, ris Sedegadac es uka-

naskneli ori dRis Semdeg gardaicv-

ala, miuxedavad drouli samedicino

Carevisa. sasjelis zomis gansaz-

Rvrisas, sasamarTlo kolegiam mxed-

velobaSi miiRo ra, rom iuri palba

pirveladaa nasamarTlevi, gadasax-

leba mis mimarT, rogorc RonisZieba,

ar iqna gamoyenebuli...

veranairi ganaCeni ver mouSuSebs

tkivilebs vova vekuas ojaxs; vera-

nairi ganaCeni malamod ver moecxeba

Svilmoklul ers. erTia mxolod:L

qarTvel xalxs arasodes ucxovria

principiT: `Tvali _ Tvalis wil,

sisxli _ sisxlisa wil~. miteveba

iyo misTvis yvelaze didi ganaCeni.

xolo iuri palbasa da misi ms-

gavsebisaTvis yvelaze didi sasjeli

mainc damoukidebeli saqarTveloa,

radgan monobisaTvis gaCenilni da

suliT saWurisni TavianTi TvaliT

xedaven, rom yovelgvari damoukide-

bloba da Tavisufleba urTierTsiy-

varuliT, pativiscemiT da urTierT-

gataniT miiRweva.

mariam cacanaSvili

tragediis ganaCenitragediis ganaCeni`me ar mRlis Cemi samSoblos trfoba~, _ werda Tavis erT-erT leqsSi

soxumSi mcxovrebi qarTveli patrioti vova vekua, romelic afxazeTSi afx-

azTa mier qarTvelebze mowyobili organizebuli Tavdasxmis msxverpli gax-

da. swored rom samSoblos trfoba ar apaties mas afxazma manqurTebma.

vova vekuas mkvleli aRmoCnda iuri palba, romelic Tavis droze gaasa-

marTles da 13 wliT patimroba miusajes.

afxazeTSi erovnul-ganmaTavisu-

flebeli moZraobis dawyeba dakav-

Sirebulia saqarTveloSi adami-

anis uflebaTa dacvis sainiciativo

jgufis SeqmnasTan. mogvianebiT mas

helsinkis jgufi ewoda, romlis

damaarsebelni iyvnen zviad gamsaxur-

dia da merab kostava. maTive inicia-

tiviT, daarsda Jurnalebi: `oqros

sawmisi~ da `saqarTvelos moambe~.

soxumSi erovnuli ideebis gavr-

celeba, gasagebi mizezebis gamo, gac-

ilebiT rTuli iyo. es mZime tvirTi

ikisres vova vekuam, nugzar mgalob-

liSvilma, dima baramiam. CavdiodiT

TbilisSi, Camogvqonda specialuri

literatura. minda aRvniSno, rom

didi daxmareba gagviwies litera-

turis muzeumis imdroindelma Tanam-

Sromlebma. mogexsenebaT, maSin aseTi

Tanadgoma da daxmareba gmirobis

tolfasi iyo. pirveli Ria, saxalxo

gamosvla sabWoTa saqarTveloSi

moxda 1981 wlis martSi, TbilisSi

mTavrobis saxlis win helsinkis

jgufma Caatara mitingi, romelSic

vmonawileobdiT afxazeTis warmo-

madgenlebic (vova vekua, nugzar mga-

lobliSvili, dima baramia da me _

Tqveni mona-morCili). mitingis um-

Tavresi Tema iyo afxazeTis sakiTxi,

qarTvelTa mdgomareoba afxazeTSi.

CvenTan movida maSindeli saqarT-

velos ck-s pirveli mdivani eduard

SevardnaZe, magram dialogi ver Sedga.

es movlenebi `amerikis xmam~ saTana-

dod gaaSuqa. amave wels afxazeTis

qarTvelobam moawyo mitingi q. gagra-

Si, stadionze. am mitingis Catarebis

iniciatorebi iyvnen gagrelebi joni

latarias xelmZRvanelobiT. miting-

is sababi iyo qarTvelTa diskrimina-

cia, autaneli antiqarTuli isteria.

qarTvelTa am ̀ amboxma~ SeaSfoTa maS-

indeli saqarTvelos xelisufleba.

gagraSi Camofrindnen respublikis

pirveli pirebi: eduard SevardnaZe,

suliko xabeiSvili, Jiuli Sartava.

miRebul iqna politikuri xasiaTis

garkveuli zomebi. mTavari mainc is

iyo, rom afxazeTis qarTvelobam

aCvena, rom is ar Seurigdeboda im

diskriminaciul politikur kurss,

romelsac atarebda kremli afxazi

part-nomenklaturis xeliT.

1987 wels saqarTveloSi arse-

buli erovnul-ganmaTavisuflebeli

moZraobis warmomadgenelTa udidesi

nawili gaerTianda `ilia WavWavaZis

sazogadoebaSi~. imavdroulad sox-

umSi Seiqmna am sazogadoebis afx-

azeTis organizacia. 1988 wlis 26

maiss sabWoTa saqarTvelos isto-

riaSi pirvelad aRiniSna oficialu-

rad saqarTvelos damoukideblobis

dRe. afxazeTis warmomadgenlebi am

movlenebis SuagulSi viyaviT. 1988

wlis damdegidan TandaTan momwifda

erovnuli suverenitetis aRdgenis

idea. am periodSi wina planze wam-

oiwia, egreT wodebulma, `afxazurma

problemam~. afxazi eqstremistebi

aSkarad daupirispirdnen qarTveli

xalxis erovnul-ganmaTavisuflebel

moZraobas. eTnikuri konfliqtebis

gaRvivebas yovelnairad xels uw-

yobdnen imperiuli Zalebi. 1988 wlis

3 dekembers soxumSi `ilia WavWavaZis

sazogadoebis~ iniciativiT moewyo

Zmobisa da megobrobis mitingi. es

iyo erTaderTi mitingi, romelic win

uswrebda movlenebs, romlebic, sam-

wuxarod, qarTvelTa sazianod icv-

leboda. 1989 wlis 18 marts afxazma

separatistebma mravalaTasian Tavyri-

lobas sof. lixnSi. saqarTvelodan

afxazeTis gamoyofisa da damoukide-

beli respublikis statusiT ruseT-

Tan SeerTebis moTxovna miaRebines.

afxazi separatistebis yovelgvar sa-

fuZvels moklebulma, provokaciul-

ma moTxovnebma uaRresad gaamwvava

viTareba. es daZabuloba garkveul-

wilad 9 aprilis sisxliani aqciis

Semapirobebeli gaxda.

1989 wlis 25 marts qarTulma pa-

triotulma Zalebma soxumSi moaw-

yves mravalaTasiani mitingi, riTac

uCvenes afxaz separatistebs erTobis

Zala. 25 martma gamoaRviZa saRaTas

Zils micemuli afxazeTis qarTvelo-

ba. es mitingi, qarTvel patriotTa

mier, uSualod merab kostavas ini-

ciativiT daigegma. masSi aqtiurad

monawileobdnen: zurab WavWavaZe,

Tamar CxeiZe, jumber kopaliani,

vova vekua, soso adamia da a.S. gan-

sakuTrebiT daiZaba viTareba afx-

azeTis saxelmwifo universitetSi

mas Semdeg, rac 1989 wlis 1 aprils

afxazma separatistebma sastikad

daarbies momitingeebi. 1989 wlis 1

aprilma aCvena, rom afxazuri separa-

tizmi ukan ar daixevda, mas Zlieri

mfarveli hyavda imperiuli ruseTis

saxiT. 1989 wlis 9 aprilis tragediam

kidev ufro daZaba viTareba. 9 apri-

lis tragedia gaxmaurda saerTaSor-

iso arenaze. msoflios yvela qveynis

sainformacio saSualebebma amcnes

TavianT xalxebs TbilisSi momxdari

sisxlisRvris ambavi. progresuli

msoflio moralurad qarTvelebis

gverdiT dadga. gamonaklisi afxazi

separatistebi iyvnen. am ambebis Sem-

deg afxazTa da qarTvelTa gzebi

sabolood gaiyara. afxazma eqstrem-

istebma, soxumSi, Tbilisis saxelm-

wifo universitetis filialis gaxs-

nis sababiT, moawyves farTomasStabi-

ani sisxliani Setakebis provocire-

ba, imis imediT, rom amas mohyveboda

afxazeTSi sagangebo mdgomareobis

gamocxadeba da afxazeTis uSualod

moskovze daqvemdebareba.

1989 wlis 15 ivliss soxumis

pirveli saSualo skolis SenobasTan,

sadac Tsu soxumis filiali iyo

ganTavsebuli, Segrovdnen afxazi

erovnebis warmomadgenlebi. faqto-

brivad, maT Senoba alyaSi moaqcies

da Sig aravis uSvebdnen. provokaci-

is Tavidan asacileblad qarTvele-

bi gadavidnen rusTavelis saxelo-

bis parkSi, Tan gadawyvites miemar-

TaT afxazeTis xelmZRvanelobisT-

vis, raTa mieRoT saTanado zomebi.

saolqo komitetSi warmomadgenlebis

gagzavnam Sedegi ar gamoiRo _ pasuxi

agvianebda. rusTavelis parkSi saRa-

mosTvis ESeikriba 400-mde qarTveli,

botanikuri baRis axlos, puSkinis

quCis mxridan afxazebi Segrovdnen.

SuadRisas swored rusTavelis park-

Tan moxda Tavdasxma qarTvelebze,

ramac biZgi misca Semdgom movlen-

ebs. 7 adamianis sicocxle, maT Soris

vova vekuasi, Sewyda am mSvenier park-

Si. paralelurad afxazma separat-

istebma ieriSi miitanes #1 skolis

Senobaze, dalewes inventari, daCexes

karebi, daamtvries mowyobiloba-dan-

adgarebi, dafxriwes wignebi da Jur-

nalebi, Sebilwes yvelaferi, ris pa-

tiviscemasac qarTvelebs, bavSobidan

gvinergavdnen, rasac veTayvanebodiT.

15-16 ivlisis sisxlianma aqciam

kidev erTxel daadastura, rom afx-

azeTis problema damokles maxviliv-

iT ekida saqarTvelos Tavze.

Temur lorTqifaniZe,afxazeTis umaRlesi

sabWos deputati.

afxazeTSi erovnuli moZraobis saTaveebTanafxazeTSi erovnuli moZraobis saTaveebTan

aa fxazeTis tragedia 1992 wlis 14 agvistos ar dawyebula, mas saguldagu-

lod amzadebda kremlis komunisturi xelmZRvaneloba sul cota

bolo 4 aTeuli wlis ganmavlobaSi. swored moskovidan xdeboda dapro-

grameba afxazuri nacional-separatistuli moZraobis liderTa araerTi

Taobisa, romelTac, TavianT mxriv, yvelaferi iRones da miaRwies kidevac

imas, rom afxazs qarTvelSi daenaxa ara moZme da moyvare, aramed `mosisxle

mteri~. swored ruseTis imperiul-Sovinisturi wreebis uSualo waqezebiT

gaxda SesaZlebeli afxazeTSi farTo masStabis antiqarTuli ZmaTamkvleli

omis gaCaReba.

Page 8: 23 noemberi, 2009 weli vvova vekua vova vekua ova vekuameca.gov.ge/itst/_FILES/files/saiubileo.pdfdoebis iniciativiT 1988 wlis 3 de-kembers soxumSi Catarda mitingi, sa-dac sityviT

23 noemberi, 2009 weli8

vova vekua _ 60vova vekua _ 60

vova vekuas xsovnas

ise qaosi.

zafxuls Tvalebs uxrCobs

cremlebi.

Ronemixdili varskvlavebi

uxmod tirian,

rogorc arasdros,

iveriis gadasarCenad

eris Svilebi ise ibrZvian.

isev qaosi.

godeba. Gglova.

sisxlSi amosvril

suraTebis

zRva aris mowme,

sxva arafrisTvis,

saqarTvelos

siyvarulisTvis

rusTvelis ZeglTan

qarTveli mokles!

kidevac tyvia,

sawamlavi,

niCbebi, tanki,

saCvenod arvin

araferi ar daiSura,

TiTqos bevri ram

dagakldaTo

aprilis cxraSi,

mwvane palmebi da quCebi

rom dasisxlulan.

isev qaosi.

miilia ivlisic gloviT,

SiSvel xelebiT Sexvda

sikvdils,

zRva aris mowme,

siyvarulisTvis,

saqarTvelos

siyvarulisTvis

rusTvelis ZeglTan

qarTveli mokles!

dariko fifia

Sen gergo tanjvis savali gzebi

vova vekuas

movsulvarT qveynad risTvis da

ratom,

Tu erTmaneTis ar ZalgviZs Svela...

vai, rom mterTan dagtoves marto,

panaSvidze ki movida yvela.

sulis siRrmeSi, ucnaur gznebiT,

macdur vnebaTa boboqrobs cecxli,

Sen gergo tanjvis savali gzebi,

bevrma Seitkbo oqro da vercxli.

waxvel da gagyva mamulze javri

da sibraluli ugunur brboTa,

Cumad itvirTe qarTuli jvari,

da gaiare rwmeniT golgoTa.

suli ki Seni zRvispira verxvebs

ealerseba mamulze dardiT

da SemarTuli, viT Ramis mexre

nislSi CaZirul soxumSi dadis.

giorgi siWinava

redaqtori nato korsantia. nomerze muSaobdnen: irakli mizraxiberia,

aleqsandre kuzanaSvili, qeTevan xazalia, inga gabunia, ekaterine gadilia.

`tanjva afxizlebs adamianis

daZinebul gonebas~. qarTvelebs sZi-

navT...

sZinavs qarTvel kacs venaxSi, xex-

ilis baRebSi, vai-Cais plantaciebSi,

faSisturi germaniisaTvis warTmeu-

li teqnikiT aRWurvil ̀ Tanamedrove~

fabrika-qarxnebSi, e.w. `cexebSi~, saw-

yobebSi, restornebSi... savarZlebSi...

savarZlebSi sZinavT Tu Tavs imZin-

areben ori batonis _ `manqanisa~ da

kuWis pativcemuli msaxurebi?

qarTvel socialistur `ers~ gad-

aaviwyda mTavari: mSobliuri eris,

mamulis da rwmenis siyvaruli. es

wmidaTawmida grZnoba araraobamdea

dayvanili, rac gamoisaxeba duqnebSi

warmoTqmul sadRegrZeloebSi Caqso-

vil, viwro CarCoebiT SezRuduli

vaipatriotizmiT.

didebulma kacma brZana, tanj-

va afxizlebs adamianis daZinebul

gonebaso.

sruli WeSmaritebaa, magram WeS-

maritebaa isic, rom TiTo-orola Tu

itanjeba Cvens bedkrul samSobloSi

im tanjviT, romelic gonebas aRvi-

Zebs, suls aerTianebs da brZolisak-

en mouwodebs RvTismSoblis wilxve-

dri qveynis gasaTavisuflebad.

* * *

stiqia boboqrobs planetaze, ube-

dureba ubedurebas mohyveba, es mx-

olod dasawyisia. SurisZiebis dRe

Sors ar aris. Nnetav, ra adgili mi-

Wiravs am SerkinebaSi? Mmzeze, mTva-

reze, saturnze xom ician, ras war-

moadgen. me ki ar vici. Cemi saqme Cems

wadils scildeba... mainc msurs vi-

brZolo...

* * *

majlajuna kacunebi mujluguns

mkraven. rogorc mSier mgelTa xrova

Sehyurebs msxverpls, ise Semomcqe-

rian. ver xvdebian, rom TviTon arian

gawirulni samudamod.

arc aRmosavleTis impulsebia

damamSvidebeli, arc dasavleTis.

nuTu, saqarTvelov, gawiruli xar?!

nuTu sxvis Seqmnil morevs unda

minebde...

* * *

guSin 26 maisi iyo. Cemi daqveiT-

ebuli ganwyobileba sul ar Seef-

ereboda guSindel dRes. amaRlebis

dablagvebuli grZnoba Tu gaielveb-

da iSviaTad mTeli dRis ganmavloba-

Si.

daviRale... brZolisunarianoba

miqveiTdeba.

vkiTxulob irving sTounis `mez-

Rvaurs unagirSi~ _ jek londonis

ganawameb, faTerakebiT aRsavse, magram

SemoqmedebiT cxovrebaze. usazRvro

sevda meufleba... qars gatanili am-

deni weli.Aara, londonis cxovrebas

ar vetrfi. londonis Jins, brZolisu-

narianobas, nebisyofas, cxovrebisken

swrafvas veTayvanebi usaqmurobisagan

ilajgawyvetili, 38 wlis sabralo,

kuTxeSi mimwyvdeuli kaci.

* * *

ufalo, me gwirav madls Cemi

gaCenisaTvis, Cemi codvili cxovrebi-

saTvis, romelic meve Sevqmen CemTvis.

Semodi Cems gulSi, momec nebisyofa,

raTa gixilo.

me veZeb Tavisuflebas, mxolod

Tavisuflebas, im Tavisuflebas,

risTvisac Sen gaaCine adamiani!

ra gulistkivili mimyveba axal

weliwadSi?

_ umoqmedoba!

ra sixaruli?

_ merabis gacnoba. erTobis Seqmna.

Semoqmedebis wyurvili.

ra survili?

_ simarTle! erTobaSi Sesvla! Rir-

seul gzaze gasvla. qriste! saqarT-

velo! Tavisufleba! siyvaruli!

* * *

`Tavisuflebis erT-erTi upirve-

lesi Rirebuleba is aris, rom igi

iZleva pirovnuli Tu sazogadoe-

brivi mravalferovnebis gamovlenis

saSualebas. diqtaturis pirobeb-

Si, naTlad Cans, Tu rodis kar-

gavs cnebebi mniSvnelobas da azrs,

rogor SeiZleba, undobloba patios-

nebad moinaTlos, monoba _ Tavisu-

flebad, rogor emsaxureba uneblieT

patiosneba _ aramzadobas, mamacoba

uneblied silaCred rogor iqceva.~

* * *

`adamianis movaleoba miwieri WeS-

maritebidan, zeciur WeSmaritebamde

amaRlebaa.Aadamians yovelgvar pi-

robebSi ZaluZs SeinarCunos sulis

siwminde, Tu es mas surs~.

* * *

Tbilisidan Camovedi. iq ibrZvi-

an. erTmaneTsac ebrZvian. iq Zalaa,

erTi ram cxadia, imis Taobazed, Tu

rogor da sad davimkvidro adgili.

mxolod me SemiZlia vakeTo is, rac

aRsasrulebelia Cemgan bedisweriT~.

* * *

`yvela adamians suliwmindiT mofe-

nils, aqvs Tavisi saTqmeli da sakeTe-

beli. yovelma adamianma Tavad unda

miaRwios sawadels _ keTil saqmes.

yoveli individumi Seva sasurvel er-

TobaSi, Tu is xedavs, Wvrets.Aar aris

saWiro frTebqveS yofna, Tundac

es frTebi wmindanisa iyos. saWiroa

damoukideblad sityvis Tqma, saqmis

keTeba, maSin sufTa erToba uzrun-

veyofili iqneba. nu imeoreb imas, rac

Tqva sxvam, Sen TviTon Tqvi~.

* * *

`rac Seexeba afxazobas, Cagvrisa

ra mogaxsenoT, magram rusi Sovin-

isti bebia-qalis daxmarebiT Sobili

afsua separatistebis nacvlad, qarT-

veloba agresiulad ganewyo afxazi

xalxis mimarT. am erTi mxriv, sibeci-

isa da borotebis erTobas, Cven ara-

gonivruli ugunureba daupirispireT,

ase rom Tvalebs nu aixvevT afxazTa

mimarT uyuradRebobisa da ignori-

rebis taqtis winaSe, rasac avtono-

miur respublikaSi qarTvelTa ar-

naxuli Seviwroeba da damcireba

daupirispirda~.

1986-1989 w.w

is, rac aRsasrulebeli iyo misgan bedisweriT... is, rac aRsasrulebeli iyo misgan bedisweriT...

fragmentebi vova vekuas dRiurebidanfragmentebi vova vekuas dRiurebidanleqsebileqsebi