មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 1

កម�វធសកមោម ល ដ�នរដបេច�កវទ�មន�មដន

ដងពតមដ សមមាថា កាដនកន ារ ល �ម

មខវជា ទ 9

មនច�កវ� មនមរន រពហតររសរមាកមា នភមេររគ

មជមមណ មេតតមបបង រេេមគដះមហអស

មជមមណ �មមរ មណរ �តមរាអសទរ បា សទេហកសរមា

ពហតររ រមនច�កវ�មនមរនសរមាករងវវឌរន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 2

េសររដែផាកកម�វធសកមោម ល ដ�នរដបេច�កវទ �មន�មដន ដងពតមដ សមមាថា កាដនកន ារ ល �ម មខវជា ទ 9: បេច�កវទ�មន�មដន ដងពតមដ សមបាករ�បា�ងគដ�ហេេមគដះមហ

កច�កនរតរវបរនចញផនកមអជ មហមជ Creative Commons Attribution 3.0 នដទមទនមទ�ចមាចមចមសាអជ មហមជនរ�សននhttp://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

មត តន�ខ រកបា រានរទ នរររនចននកកកនបពមមផនរ ជក���ខសតរវមសារកករពរ� រចបចា

មរតរវបរចតា�កកជឆចម�� ពទ�សរនឬកក�ាពមមសារ �កសេមជជត។

រកកចនមាដនដ�បរនមទ រកមបង ញៃរសរម ន ននកកកនបពមមផនរ មរម�ា កាមតណមកនដ ននន�ទនផកកមៃរន�ខកដរ រៃររ �កសេមជជត សរទពទន រនពនផកកចមាៃរមន�សណម នដ��កដទ�ទកក ឬ តមរា ឬ

អជ មសាខចរ ឬ ជមាទកា�កកមតា ពនដរ ឬ ខមណ សទរមសាខចរ។

រយរពទនឈកកមេហរ រផ�តផ�ពមជាកមមរម�ា ការពទកភ �មសា រ �កសេមជជត។

�នកា�រង រ �កសេមជជតអសទ រមជមមណ �មមរ មណរ �តមរាបា សទេហកសរមាពហតររ

រមនច�កវ�មនមរនសរមាករងវវឌរនន UN-APCICT/ESCAP) Bonbudong ជរា�ទន3 ឧ�រ Songdo Techno 7-50 Songdo-Dong Yeonsu-gu �ទកកររឈរ

នមដរកន ា

�សហព�ន�ខ: 82 32 245 1700 -02

�ន: 82 32 245 7712

E-mail: info@unapcict.org http://www.unapcict.org

កស��© UN-APCICT/ESCAP ឆក ន2011

ន�ខនISBN: 978-89-959662-5-9 13560

ចន រមចា: ផពហផនដកកមេហរនScand-Media Corp. Ltd. កនបពម នននមនដរកន ា

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 3

បព�កថ

ពងពនលកនដ�នទ សាននសពហៃថ�នរ រររបរតនា មា រកផច សាមរយា ឆមាេហសយា នចទរ នដននតករងវវឌរន

យា ន�ឿរៃរមនច�កវ�ពហតររ រ�នកា�រន មនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ)។ ជនវ�កនសដរកច�ពងពនលកបរនថចយា

ចសាលសាក មនច�កវ�មនមរន រពហតររ តណឲ “មពហរ�សៃសមន�ម” មសានទ រកមាព�ាដ�ាកតនា មាៃរជទវត

មសានទ អចសមមខចរនដនពឆច តៃវ នទមកនមមប� រដនណនៃចកមវតថទ។នជកពតណសាមនច�កវ�នមនមរនន

រពហតររ ជឧមកមន នដ�អចជនដនម�ង មឈមមចររៃរនសដរកច�ស�ម រមន រមសានទ នេទន�ទកកមសាក

រងវវឌរនមនរមន�ៀតម�� �ភក ររររររនព។

កនកទរនឡទ ក���បររវពហតររ រចនមដមនករងវវឌរន មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន ននររសករ រ

ព�យា សខរាកកកនហទឲមនសទនឡទ រវជទវនពសាននមសាជរកទក របតាមាឱកស រកន�ទកកមសាសមតនពនរវហ។ន ម

នច�កវ�នមនមរននរពហតររអចនដទតន�ទជនរតនា មា មជជរមកពទ មន�សនផៗ រវសហនផភក ននកក រនរតមរានដ

ផរ�ារវមស��នពមនរមន�ៀត តរច នពរអចនជឿ�កចតរបរ រមនបនវ�កសរមាក�នកា�រ រកច�សេមតមតរកម

។ មនច�កវ�មនមរននរពហតររចបចាដ�ាកតនា មា សមមសមប�កផច សាមរររមស��នពមនរមន�ៀតៃរ�រញ រនសវកម

។ន នឿ���បរនជជហពទអសទ រនទតមរាបា សទេហចជនចទរនឡទ ដរ ងប�នរឡចតររកបរផរចនផរទមរតនដទមទមន�ទរ���នព

���បររមនពៃរកផរ�ានសវនមន�សហព�ៃដតរវបរមន�ទតបកាចម�រឱកសវជា ជទវនសរមា�សរទ រសនមចមសាជរ

បនភនឲខច ជមរច មាររមនរណចៃរមពហរ�ផពហផស�ម។

ឧមកមន វទជទថ�ននកកតមរាអសទ របា សទេហកតរវបរនមទ�នឃទញកវកច នទជមសាមមផតននកកពងពនលក។ន នរ

តរវបរមបង ញនដកពតកមន�សៃរតមរានរតរវបរដកាននកកវន�នពទ ម�ៃរចណតាកក កាសរ�សរនរងវវឌមនច�កវ�

មនមរនរពហតររវ�ជសក�។ន នមទនទមទជមកនេទញមនច�កវ� រកនមរជ ចតរដនអចមាអមមន ៃររកកពកាពហរ�ដ

សខរាជនចទរននកកតមរានរ អចនហទ�នកា�រជម�ដរ រ មានររមរទរាបរនសរមាទ រសាភក ។

ននកកនភ�មមនដទមទម��មាកតនា មាៃរវទជទថ�នរ រកកមន�ទតនភ�រនយបតរវនតនមរជ ចតរមនរមន�ៀត នដទមទសនមចបរ

សករ រព�ៃរមនច�កវ�ន មនមរនន រពហតររសរមាករងវវឌរននសដរកច�ស�មម�� �ភក ននកកតមរា។ន នឆនទកកម��មានរ

មជមមណ �អសទ របា សទេហកមមរ មណរ �មនច�កវ�នមនមរននរពហតររ រ សរមារងវវឌរនន APCICT) តរវបរមន�ទតនឡទ

ជមវ�ន រមចតមរាៃរមនកមកនសដរកច� រស�មមសារ�កសេមជជតសរមាតមរាអសទរបា សទេហកន រ�កសេ

មជជតន តន ESCAP) ននៃថ��ទន 16 នខមថន ឆក ន 2006 ជមន រណចនដទមទពកច�ខតខ មនមមសាសរជក រជសរជកន

ESCAP មណរ មន�សចររន62 កកកនមទបសាមនច�កវ�នមនមរននរពហតររកកករងវវឌរននសដរកច�ស�មមសាពកនមន

ករងវវឌរនមរស រសមតនពន មហរ។នអមតរមសានAPCICT នឆចទតមនទរនសចករទ មកសនភ�កមន រនផរកសកមនពៃរ

កច� មជកព�សរទពទស�មពហតររន WSIS) នដ�នថចក: «មរសរក កា នតររឱកស���បរជនញ រចនមដជចបចានដទមទ

ច�មយា សកម រ���បររតមនយជរននពញន�ញពទពហតររស�ម រចនមដនសដរកច� "។

នដទមទនឆចទតមមនរមន�ៀត APCICT បរមន�ទតមនច�កវ�ពហតររ រក�នកា�រ���លសរមាករងវវឌរន ក

រងវវឌរន មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ) កមវទមមរ មណរ �នរ ជកមវទសក មនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមាកក កា

ដកនមសាដរ ងប�។ន ចមានផរទមកកឆក ន 2008 នដនផ�កន�ទតមរវកដខច ពទសរជកដរអនមកកមវទសកនដ�មច�មរកររមខវជា

ឈនតឯ 10 ន� មានររនា មាភក នដ�ររនភ�មមនដទមទនចកន�កចនមដដសខរា ររកកជនញ នដទមទជរកកមន�ទតនភ�

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 4

រនយបនផរក រររវតរ រតផរចនផរទមនច�កវ�ន មនមរនន រពហតររករានតររមស��នព។ន ក ទកគ�ដ�ៃរកមវទកមវទ

សកនន�ទ តមរាអសទបា សទេហកនដទមទម�ា ការរមហតសរម នទរានព�នវល រឯកនពកាពហរ� មដមរ មានដមខវជា ទ នរ។

មខវជា 9 បេច�កវទ�មន�មដន ដងពតមដ សមបាករ�បា�ងគដ�ហេេមគដះមហ

ESCAP នហ មរនកច�ខតខមនមជមររនAPCICT នដទមទនហទមច�មរកនពនរនបពមមមខវជា រងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរ

ពហតររនររមនពខសាឆចម�� ពទពងពនលកយា ឆមាេហសៃរកផច សាមរមនច�កវ� រ កនករតមនយជរនៃរចនមដក

រងវវឌរន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន ដ�ារកកពកាពហរ�ជត រកក កាតមរានហទឲទរាសមហ រកនបពមផ។ន ន�ទសពទនរ

ន�ៀតន ESCAP មនក APCICT តរវបរន�ទកកមសាកនមទបសាមរមមម រ កមកនមមខវជា សកទ នរននកកមណរ

មន�សនផភក ។ន វជករទសកមមសានទ កមនកផរ�ាជមកតទរវសក នល កក កាជត រកក កាតមរា សរមាម�ររទដរ ងប�

ជរាខសា រកក កាកណរ � នដ�ជចនមដ នដ����បររតរវបរមកនមនទជក�ាដមនសទនឡទ ពទរតមនយជរនន មនច�ក

វ�មនមរននរ ពហតររនរ មន�ទរសកមនពជកានសរនឆនទកកនភ�នេរងវវឌរនជត រតមរា។ន

Noeleen Heyzer

នកមរ�ន�ខកៃររ�កសេមជជត

រជន�ខកមតមតរៃរESCAP

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 5

អរមមកថ

ននកកកខតខ មនម នដទមទមបតា រច តនរននសខរាៃរករងវវឌរនររមរស រសមតនពន មហរកកកនមទបសា មនច�កវ�មនមរនន រពហតររកកកនរមរអចតរវបរបា រានរបរ។ន ននកក រពទខចរឯមនច�កវ�មនមរនពហតររវ� ភរានតឧមកមន ននន� មានររនននព�នដ�មរសដរពទនមៀមនមទបសាឲពកនររមស��នព កច ជនផកកមនច�កវ�

មនមរន រពហតររ កមវទម�ា ផច សាមរកកកពនរច�រន��រៃរករងវវឌរននសដរកច�ស�ម រកនមករវកផច សាមរជវជាររ។នជមរ�សរនវសហននកកចតរ ជកមវទសក មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន សរមាកកាដកនដរ ងប� កមវទសក)តរវ

បរមន�ទតនឡទ ។

កមវទសកនរ ជកមវទដ�ា��មផតមសាមជមមណ �មមរ មណរ �តមរាអសទ របា សទេហកៃររ�កសេមជជតសរមាមនច�កវ�មនមរន រពហតររ សរមាករងវវឌរនន APCICT) រតរវបរចននឡទ នដទមទផរ�ាដ�ាម�ររទដរ ងប�រវចនមដ រជនញ នដទមទពទកមនច�កវ�មនមរន រពហតររ សរមាករងវវឌរននសដរកច�ស�មយា នពញន�ញ។នកមវទសកបរនកទរនឡទ មរសគមាពរានកា រន រមហរគមាននអសទបា សទេហកចមា ពទនមទកដនមទ កជផចវកមសាខចរននឆក ន2008 ។នកមវទសកតរវបរដកាឲនមទបសាននកកមណរ មន�សជន20 ននកកតមរាអសទបា សទេហចនដ�បរររមហតននកកកមខហមណ មមរ មណរ �ររមរសមសាដរ ងប�ជនចទរនរបរម�� �នទកកកមវទៃរកមវទនក�វ��ហ រមវ��ហនន�ទ តមរា។

ផ�មាព�ាៃរកមវទសកនរ សតននកកនផកកម���ផ�ៃរពរតក របរកមតានភ�នេៃរមរម�មដមរមានដមខវជា មមរ មណរ ដមមសាខចរចររបមទម មានររកនដននតសមតនពមសាកមវទសកនដទមទកមតាចនសមហរ�នដទមទមនពញមមម�កកសកកកព ទកចនមទរនដនម�ង រងវវឌរននសដរកច� រស�ម។នកកឆក ន2011 នដ�ជ���ផ�ៃរតមរវកដខច

ពទ មណរ មន�សននកកតមរាអសទបា សទេហកមនAPCICT កកនពជៃដជមរមណរ ញៃរៃដមសាខចរបរមន�ទតកមសកមខវជា មមរ មណរ �ថទពទបរចននឡទ នដទមទមន�ទរសមតនពកកកនមទបសាមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ សរមាកមានភ

មេររគ រមររវកផច សាមរអកសត។

មករាខា មានទរនAPCICT មសាន"នទ នD.I.D. វននកកនពជៃដ��ន�សរន"កមវទសកថទនមខវជា 9 រ10 ដចជមខវជា

ដមន1 នទន8 តរវបរមន�ទត ររវតរ របរនហទឲកក�កមនម�� �ភក កច�ម មពហរ�ទកាទញមកន�ទកកម���ល រពនសសៃរនទពកាពហរ�ករងវវឌរន។ន កមវទសកទ ម�តរវបរន នដនផ�កន�ទកស�ាមតវតៃមចពទនន�ទ តមរាអសទបា សទេហក កពនភនយម�ាជមម�ររទដរ ងប�សរជកៃរសេមរនរងវវឌរនរររជត រកសកនវជវររមា កនវជវរវននទ

ន�ទនពខច រនពនខៃរឯកនមមរ មណរ �នដ�ររនមា រររកតបតពរតពទមតរងករបរនហទនឡទ មនកនចញនសហ ទៃរនAPCICT មនដ�នៀមចសក នលកក កាតមរា រររតមរា។នសក នលដររតៃមចទ នរបរផ��ាឱកសសរមាកផច សាមរម�ពននរន រចនមដកកចនណមរកកនមទបសាៃរកមវទសកនដ�មកពទមន�សនផភក ។ន���ផ� កមវទសកមដ���ល

មខវជា �ទ 10 កសកមដមរ មារវមរម�ដសខរាមន ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន រ មបង ញពទសនឡជនចទរ រកមរខសភក ៃរមម�មច�មរកនន�ទ តមរា។

វទន�សរ រកសេកម�� �ន APCICT នដទមទករងវវឌរនៃរកមវទសកនរកបរមន�ទតឲររមណរ ញនពជៃដដ រម នដទមទជសមប�ដ�ាកផរ�ាមមរ មណរ � ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន នទម�ររទដរ ងប�រកកមន�ទតនភ�

រនយប ររកកពកាពហរ�ករងវវឌរននន�ទ រេសពទតមរាអសទបា សទេហក។នកមវទសកនននតមររ តរវបរនចញ រររមហតនទកកកមខហមណ មមរ មណរ �ននកក កាជត រកក កាតមរាននកកមន�ស រតមរានផភក នដ�ជ���ផ�ៃរកសេកយា ជតសក��វនAPCICT រកមមរ មណរ ន មហរនក កាបដរ ងប� ររ�កតមរា ររររជត។ន នភ�កមន នររមររកច ជករច ជញក

ប APCICT នហទកជមៃដមសាខចរ នដទមទមររឲនហទមច�មររកនពមនរមន�ៀត រនៀមចម�ដរ រសរម នកសករងវវឌរនមខវជា

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 6

សកថទ នដទមទនដនតមរវកកមតារតរស�� ម រកពទកៃររតកកមវទសកនទ�សរកជរនភ�នេថទមនររកថទ រអចច�ដនមទ កបរករានតនចទរ។

ជមរកផរ�ាកមវទសក��ាមខភក APCICT កបរមន�ទតរវកមវទសកពទចរ� ន�ទមណរ ញនហកកមវទសកជកា

នសរ httpងតតe-learning.unapcict.org) នដ�តរវបរចននឡទ នដទមទររ�� តឲរកកច�មកកកសកនរន សរម នកកន��រផ� �ា

ខចរមសាពកន។ន កន APCICT កមវទសករមតនកមខវជា សកទ រសា រឯកននា មាន�ទមណរ ញអចច�ដនមទ កបរយា បសប�សរមាកទញកកផពហផមរមមម រកក កាម�ដរ រ។នកមវទសកនរកររននន�ទ DVD នដទមទឈរនទ

ដ�ារកកនដ�ររកតនា មារទមតនដ�ររកមតា។

នដទមទមន�ទរ���នព���បរ រនពពកាពហរ�កកមម�កកតមរានAPCICT រៃដមសាខចរបរសេក នដទមទនហទឲកសក

នដ�ររននកកននរានចស ននបនមន�សឥមណ នរ ននសទ មាន � �ទ មទយា រារា សទន TAJIK រនវៀតណម នដររនផរកកកកមកនមនទជននមខវជា មនរមន�ៀត។

ករងវវឌរន រកផរ�ាកមវទសកនរចសាណសារមរអចនហទនទបរនដភរកនមរជ ចតរកចតរ�កដកា រកច�មសកមមសាម��ជនចទរ ររ�កនន។ន ខ ចាកឱកសនរ ���ន� �ាកច�ខតខ មនម រសម��ផ�សនចមសាៃដមសានទ ពទកសដរ ងប�ន មហរមមរ មណរ � ររ�កតមរា រកក កាជតនដ�បរច�មកកសក នលរពទកមវទសក។ន ពកន

បរផរ�ាឱកសច�ដររតៃមចមរតមនតរតកមសាមខវជា នរ មានរររហទនដ�សខរាជននពកនបរកច ជរកកតសហមតៃរកមវទសកននកកមន�សរតមរាមសាពកន របរជកមវទសកបរកច នទជសរសនដសខរាមៃរកមខហមណ កក កាជត រកក កាតមរា នដទមទកនសមតនពនមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនចបចានដទមទនជមនភ�នេរងវវឌរននសដរកច�ស�មននព�រនត។

ខ ចាមនរមក���ន� �ាពនសសដ�ាកច�ខតខ មនម�មាមសាម��នឆកទមជនចទរនដ�បរនហទមខវជា 9 អចនហទបរ។ន

ពកនបរមម�� �ទ រកករពរ�នមខពទមជមមណ �នតៀមមប� នភមេររគអសទន ADPC) រមវនទរពទមជមមណ �នតៀមមប� នភមេររគមជមមណ �នភមេររគននតមរាបា សទេហកន PDC) នៀររតផរចនផរទកនម�មាសរមានសដរកច�មសាមណរ ញអសទន LIRNEasia) ម�រកមវទនSahana រពហតររនរមនមរន រមនច�កវ� នដទមទ�មាន� តានភមេររគកតាមររងហ IDD )ៃរនESCAP ។

ខ កសមនថចរមមចនពមនកមកនសដរកច�ៃរ�ហទមអ�េហកន ECA) មនករកនសដរកច�មសាអនមចឡ�ទរ រ

តមរាក ទមហទន ECLAC) រមនកមកនសដរកច� រស�មសរមា�ហទមអ�េហកខ�ចន ESCWA) សេនព�មនមរនរររជតន ITU) កកមេហរនMicrosoft រ�ទនក កាបជតមានភអសរកន NEMA) ៃរនមដរកន ាសរមាកភ �មសាពកន ននកករតកមសាមខវជា 9។ ជកចណមរវកដមមតរវបរពទកនទជៃដជត ររតមរាៃរកសក ររកកច�មនដរកក

ជនញបរន កកមកច�មជសរទពទកកតាមរនភមេររគរងហ �ទពទកច�មជៃដកសកនដ�ជកមមរ មណរ �តមរា�ទមរៃរសក នលមមរ មណរ �សរទពទមខវជា 9 រន10 រមមរ មណរ �ររតមរាៃរសក នលសរទពទកមមរ មណរ �សរទពទមខវជា 9 រន10 សរមាកភ �មសាពកនននកកកពរតនឡទ វញមខវជា 9។

ខ សកមនដននកកសករជមន�សរច តតចចន��តររមរសមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន នដន

បររវឧមស� នេទភម�ដ�ាកររមហតន មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន រជញកកមវទមសាន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររនកកកមន�ទរករងវវឌរននសដរកច�ស�ម រកសនមចបររវនភ�នេរងវវឌរនសេសវត ន។

Hyeun-Suk Rhee Director

UN-APCICT/ESCAP

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 7

អាពេសរមខវជា ដមហៗ

ននកកៃថ�នរន"សមហពហតររ"នកប���បរពហតររតរវបរផច សាមរវទនដ�នទ សានន កប រកន�។ន"នសដរកច�វទជទថ�"នតរវបរនន� �ាផនដកជន"នសដរកច�ចនមដ" "នសដរកច�មណរ ញ"នឬន"នសដរកច�ថទ" តរវបរកមតានដកផច សាមរពទកផ�ត�រញ នដទមទមន�ទតរត។ន នរមបង ញពទនព ទកចនមទរ មសរនមទមរទរាដ�ាចមចកណរ �មមន�ន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររនដទតន�ទននកកនសដរកច� រកកស�មទ ម�។

ជ���ផ�ដរ ងប�នន�ទ ពងពនលកបរនផរ តករានតខច នឡទ ននន�ទន ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ។ សរមា ដរ ងប�ទ នន ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ មរតមនតរពទករងវវឌរនឧសេកមន មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនឬ វសហៃរនសដរកច�មានណជ ន� មានររកដកាឲចរវកនមទបសាមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនកកកមន�ទត

ឲររកនមទ រនសដរកច�កដចជស�ម ររនយបទ ម�។

នទជយា ណកកចនណមក�បកនដ�មឈមមខរដរ ងប� កកកកានតជនភ�រនយបន មនច�កវ�

មនមរនន រ ពហតររ ករកកមន�ទតនភ�រនយបជញកញមាមរចសាលសាជមរមនច�កវ�នដ�ពកនតរវបរនមទកសរមាករងវវឌរនជត។នចមា ពទមរអចនហទរហតកម រហទនដ�មនដ�មរ�ា រកកមន�ទតនភ�រនយបជនចទរបរបកឆ� ពទកមន�ទតនភ� រនយបមនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ។ន មានររកចកនចញពទនភ�រនយបន មនច�កវ�មនមរនន រ

ពហតររន នដទមទរកក មនច�កន�សកខស នពជញកញមារកកមនច�កន�សមរបរដរពទផ�មាព�ាៃរនភ�រនយបមនច�កវ�នដ�ពកនកពរងវវឌ រនមទបសា។

កមវទសកមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមាកក កាដកនដរ ងប�នសហ ទមខវជា តរវបរមន�ទតនឡទ នដន UN-APCICT/ESCAP សរមា:

1. រកកមន�ទតនភ�រនយបននកក កាដរ ងប�កក កាជត រម�ដរ រ នដ����ខសតរវសរមានហទនភ�រនយប មនច�កវ� មន

មរន រពហតររ

2. ម�ររទដរ ងប����ខសតរវសរមាករងវវឌរន រកររវតររនកមវទនដ�នផ�កន�ទនមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររ។

3. រកកចតាក�នទ ននកកវសហនមននសហកកបឧមកមន នមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកមានរ។

មខវជា នរររមម នដទមទនហទករងវវឌនសហ�ាពទម�ង ររននសខរា នដ�ទកា�នទរករងវវឌរនមនច�កវ�

មនមរនន រ ពហតររន ពទ�សរនទ ពទនភ�រនយបជម រមនច�កវ�។ន នភ�មមនរ មរនមរ នដទមទនហទករងវវឌនសៀវនភ មនច�កវ�ន មនមរនន រពហតររ មនច�កន�សមន� មានររនដទមទផរ�ារវក�ាដដ��ៃររហទនដ�មនច�កវ�វទជទថ�មច�មរកររសមតនពឬជកនរចនដ�មនច�កវ�តរវបរដកន ររហទនដ�បកមន នរចារយសរមាកមន�ទតនភ�រនយប។ន

មរម�នដ�បរមដមរ មានដមខវជា នរតរវបរកមតាមនកវនតមរវកមមរ មណរ � រកស�ាមតម ៃរសរម នមមរ មណរ � នផៗនន�ទ ពងពនលក។

មខវជា នរតរវបរចននឡទ មមនបមនដ�ពកនអចតរវបរនមទសរមាកសកនដខចរឯ នដម��រកកអរ

ឬជររកកវ�មមរ មណរ � ឬកមវទម។ន មខវជា នរតរវបរដកានននតឯ ឬកតនា មា�នកា�រជមភក រកខ មនម

តរវបរនហទនឡទ ននកកមខវជា រទម នដទមទតនា មានទៃផ�មខវជា ទ ម� រកពនក ននកកមខវជា នផន�ៀតននកកនសហ ទ។ន នភ�

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 8

មម ននព�នវ នដទមទនហទឲមខវជា នរពតណសាររ�កមនចសាលសានដ�អចតរវបរ���ន� �ា។

មខវជា ភក ចមានផរទមជមរនសចករទនថចកមន នភ�មមមខវជា រ���ផ�កនៀរ នភ�នេមឆ រកនដ�រកកអរ

អចវតៃមចដនមទ ក ទកចនមទរមសាពកនផ� �ាម។នរតកមខវជា តរវបរនមនចកជនផកកនដ�មម�� �ទ កមទ សក រកនហទ�តា បម នដទមទជក�ាដពទ�សរនដសខរាករានតសទជនរ។ន�តា បមនរអចតរវបរនហទនឡទ នដរកកអរម�� ឬនដកកមរកកច�មមមរ មណរ �។ន តន�ខរគតរវបរផរ�ានដទមទមបង ញពទ�ដរនពជកាលកាៃរកពនកនរ។ន នសចករទនយ រររន�ទមណរ ញតរវបរគម�ា ទសរមារកកអរ នដទមទកនមទ�ននកក�ដមា�នដ នដទមទ���បរ�សរនវសហមនរមន�ៀត។

កនមទបសានករងវវឌរន មនច�កវ�មនមរននរពហតររ ដនចកកនព�ខចចមកកមទ សក រមទ ឧទេមន រ�ទ មខវជា អចររ�កមនផ�រតរវបរព�ក។ន នរជកនងទម រម�ង មឈមៃរកវរហថទនដ�កព ទកចនមទរនរ រក

សរមសាខចរជមណរ មន�សទ រសាចមានផរទមនសហ�ាពទសករ រព�ៃរមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន នដ�ជឧមកមន សរមាករងវវឌរន។

ភ �នសហ ទមខវជា មមណ តសនននកក�ាទនបពម ជកសកពទចរ� ន�ទមណរ ញនវ�កមសាន APCICT Virtual

Academy ជមកក កានៀររមតររម�មបង ញរននកក�ាទវ ទនដរ រកមបង ញនច ៃរមខវជា នរន �សនន http://e-

learning.unapcict.org )។

ន�ទសពទនរន�ៀតនAPCICT បរមន�ទតនរឡចតររកកកមសេកមសរមានករងវវឌរនមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររ ឬ

E-Co Hub http://www.unapcict.org/ecohub) តមរាមណរ ញន�ទមណរ ញមសរមារកកររវតរឧ��សដ�ាករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនរ មន�ទតនភ�រនយប នដទមទមន�ទរកនៀរសត រម�ពននមរ មណរ �មសាពកន។នE-Co Hub ផរ�ារវកច�ដនមទ កនទករាររចនរដននន�ទ�ដរនពនផភក មសាន ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន រ ផរ�ារវ

�េរររកមសរមាកនចកន�កចនមដ រ ម�ពននរន រកសេកន�ទកពនរច�រន ករងវវឌរនមនច�កវ� មនមរនន រពហតររ។

មខវជា 9

មារងហនភមេររគន DRM) ជវ�មនដ�ផ��ាផ�មនយជរនដ�ាយា នចទរពទមនច�កវ�មនមរនពហតររវ�ម។ន មខវជា នរផ��ារវ�ដរនព�នទៃរន DRM តមរវកពហតររ រកបសហទកា�មសាវ រកមវទៃរមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនកកសកមនពមសាខចរនន។

វត�បាមងមខវជា

មខវជា នរររនភ�មមនដទមទ:

1. ផរ�ាជររវ�ដរនព�នទៃរនDRM ម

2. វទន�សរៃរកកមតាកមបង ញពហតររតរវកននកកន DRM រមន� មាមកតរវភក រនសចករទ តរវកជមរមនច�កវ�មនមរន រពហតររ

3. នៀមគមា រផរ�ាឧទេមន ៃរកមវទមពសនដ�ររនមាសរមាកនDRM រ

4. ន�ទកនភ�រនយបកពចណន រត មនយជរនរឧមស�)នសរមាកជ�មនច�កវ�មនមរនពហតររវ�កកកនDRM។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 9

ករទទោមដពករេរតដ

មន� មាពទបរឆចកតាមខវជា នររកកអរនតអចនទ:

1. កមតារតរស�� ម រពមនរពទសកមនពដសខរាមននកកកន DRMន កកតាមរកនតៀមខចរជនសចកនឆចទតមរកស�នទមនឡទ វញ)

2. កមតាម�ង មឈមមចររៃរពហតររននកកនDRM

3. ពនកពកាពហរ� រមនយជរនៃរកមវទនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM

4. នសហ�ារពទម�ង នភ�រនយបសរមាកមន�ទតកមខមណ មនច�កវ�មនមរន រពហតររមនដ�សមមសរមាកភ �ន

DRM រ

5. ដររកកច�សេមតមតរកដសខរាកកតមរា រររ�ជតសរមាកនមទបសាមនច�កវ�មនមរន រពហតររ កកកៃរក DRM។

តមងមតក

មពហកក . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 អមមកកន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

រពទនសហ ទមខវជា . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 មខវជា 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

វតមមមខវជា . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 ក���បរពទកនៀរ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

ម�ា ទកមទ សកៃរន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ម�ា ទមសា មរមាន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ម�ា ទមនពន . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

ម�ា ទៃរគន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 ពកកតាន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 ម�ា ទៃរមតណន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1. កនមនពទកមារងហនភមេររគ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.1 នភមេររគជរហទ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.2 រងហនភមេររគជរហទ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.3 កមា រកកតាមររងហនភមេររគ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

1.4 រនកនភមេររគននកកតមរាអសទរបា សទេហកន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.5 កពចណពទនភ�រនយប. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2. តមរវកសរមាពហតររកកមារងហនភមេររគន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 10

2.1 តមរវកពហតររននកកន រនពនភមេររគ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2.2 ដនណនមនច�កវ� មនមរន រពហតររ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

3. មនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមាកតាមរនភមេររគ. . . . . . . . . . . . . …. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

3.1 កសរ�នភមេររគន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

3.2 វរកសរ�... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 3.3 តមរវកពហតររសរមាភ �នសចករទសនមចវរកសរ� . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 44

3.4 កនមទមនច�កវ�មនមរន រពហតររ កកកកតាមរនភមេររគន . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 3.5 កពចណពទនភ�រនយប. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

4. មនច�កវ�មនមរន រពហតររសរមាកនតៀមមប� នភមេររគន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4.1 កនតៀមមប� នភមេររគ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4.2 កមវទសករ រព�ៃរមនច�កវ� មនមរន រពហតររ កកកនតៀមមប� នភមេររគន . . . . . . . . . . . . 55

4.3 កពចណពទនភ�រនយប. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 5. មនច�កវ�មនមរន រពហតររសរមាកនឆចទតមនភមេររគន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

5.1 មាកនឆចទតមនភមេររគ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 5.2 មាពហតររ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 5.3 កពចណពទនភ�រនយប. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

6. មនច�កវ�មនមរន រពហតររនសរមាកសន�ប� នភមេររគរកកននឡទ វញ . . . . . . . . .. . . . . . . . 83

6.1 សន�ប� នភមេររគរកកននឡទ វញ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 6.2 កមន�ទតៃរកមាពហតរររ�ទនក កាបសមមសមប�ន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 6.3 កនមទមនច�កវ� មនមរន រពហតររ កកកសន�ប� នភមេររគរកកននឡទ វញន. . . . . . . . 85

6.4 កពចណពទនភ�រនយបន. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 7. កកនមណរ ញតមរានរ រររជត. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

7.1 កមន�ទតមណរ ញសរមាកមារងហនភមេររគឆចកតា ពនដរ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 7.2 កមន�ទតមពហរ�មណ� ញសរមាកនចកន�កររជមពហរ� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 7.3 កមន�ទតមណរ ញនដទមទន�ទកកមសានផកកខនរនដ�ររផ�វជាររ. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

7.4 ឧទេមន ៃរកច�សេមតមតរកកកតមរា. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 8. នសចករទសរកដរ រន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

នសចក�ទសនម . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

ឧមសមហរ�ន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

ឧមសមហរ��ទ I: រតផរចនផរទកមារងហនភមេររគកកតមរា. . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . 108

ឧមសមហរ��ទនII: ន មហររររជតរកក កាតមរាសរមាកសេក ICTសរមា DRM . . . . . . . . . . . . . . . . 109

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 11

ឧមសមហរ��ទនIII: រ�កភ �ដនណននមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM . . . . . . . . . . . 111 ឧមសមហរ��ទ IV ងនករងវវឌរននផរក�មនមរនជតសន�ប� មន� រា . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

សទ� រកមន. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 ចណសរមារមនប� � . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 រពទរពរ� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

ម�ា ទៃរកមទ សកនផៗ

1. នរន4636 កកមន�សៃេ�ទ 30 2. Facebook រពនMegi ននកកមន�សេហទ�ទពទរន 32

3. កនកចនហទមេររគន 47 4. កនមទ GPS រ GIS មណ� សរមាវតៃ�នភកក ការរងហ 48 5. ផចវនកមដទដឆច តៃវ 50

6. រងវវឌរនៃរនផរកនតៀមនភ�ា ដទននមាកច នដសន 55 7. កនឆចទតមេហសរមពហរ� ពររមរក�កមតាននកក�ទកកនIstanbul មន�សតកទ 56 8. មដរពននកកឈសម�នBengal រកពររដមននកកមន�សមាកច នដសន 59

9. ននពទងហមណ ន�ទមណរ ញៃរររសន�ប� មន� រាឥណណ ន 60 10. មពហរ� មាផ�តាផ�ាមរសមន SUMA) 67 11. នព�នដ�នេដរ ចនសមហរ��មនមរន មរមាភរាន 70

12. មពហរ� មានភអសរកនOrigen 72 13. មពហរ�ពហតររ នភមេររគនDesInventar 74

14. មពហរ�ផពហផស�ម Twitter 76 15. �កជររាននកកមន�សបា ទន រន 78 16. មនច�កវ�រន�តនផរដទនដទមទស�ាចនសមហរ�បរដ��ន 86

17. ម�ដរ រ�រករហនដទមទមដរនផ�នចាបកា���ផ�ន 2004 មសម�ឥណណ �កសហណមទ Banda Aceh នដ�មន�សឥមណ នរសទ) 87

18. នមនៀរពទឆក ន2004 �កសណមននមសម�ឥណណ 92

19. មនករក�នរចនម� 96 20. ពតរកមន ម�ដរ រ�រករហសន�ប� មន� រាន 99

21. ននពទងហមណ នភមេររគន�ទមណរ ញអសទអនកនរននផរ�ទ-OSA 99 22. មណរ ញបមាឲដជមរ 100

ម�ា ទៃរមរមារទមៗ មរមា 1. រមរហដសខរាមចររន 16

មរមា 2. UNISDR ជរហទ? 19 មរមាន3. ក�នកា�រររកច�មន 31 មរមាន4. ភររណរក កាតរវបរនៀមចសរមាកនរ។នមរសខរងហខច ច 33

មរមាន5. Sahana នមទក�លមងពមពហរ� មានភមេររគ 37

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 12

មរមាន6. កមន�ទតៃរន"កកមកបពនសសសរមាសាជត"នមន� មាពទ�កសហណមទននកកមន�សសទ�ប� 84 មរមាន7. នតទរហទជនភ�នេរងវវឌរនសេសវត ន? 96

ម�ា ទៃរមនព

មនព�ទ 1. វដរៃរមារងហនភមេររគ 18 មនព�ទ 2. វដរៃរកមាពហតររ 26

មនព�ទ 3. នផរ�ទៃរកករ�បកាដទៃរ Bandarban 48 មនព�ទ 4. ជរមចររសរមាកនៀមចនផរ�ទនភ�ន 49 មនព�ទ 5. កមតមតរកមទយា ៃរផចវនកមដទដឆច តៃវ 51

មនព�ទ 6. នរកាថតមសរមាម�មានភ មេររគយននេ�ពហ 52 មនព�ទ 7. �ដរនពមតមតរកៃរមពហរ�ពររមរ 56 មនព�ទ 8. មនពផ� មមមៃរនផកកមសានGujjar-កមហ��នរចនMian មនដ�បរនកននៃថ��ទន2 នខសទឆក ន2010 88

មនព�ទ 9. ឩមកមន ៃរមពហរ� ពររមរពទនដទមនទចម��មា 95 មនព�ទ 10. នភកក កាសកម ពតរកមន ថទ រដាសទនតមជជរនមទ�នឃទញននកកនភកក កាមជត រនពប

នភនននAtlas 99

ម�ា ទៃរគ

គ�ទន1. មនង�នភមេររគន�ទ 10 រផ�មាព�ាមសាពកនននតមរាអសទ របា សទេហក 1980-2009 21 គ�ទន2. ពតរកមន នភមេររគ រផ�មាព�ានដររតមរា រមន�សកកតមរា 1980-2009 21

គ�ទន3. មថតតមរវកៃរពហតររខសភក ននកកសកមនពកមា នភមេររគខសភក 26 គ�ទន4. កនមៀមនៀមៃរ��ន�សរកតាមរផ�មាព�ាសរមានភកក កានដ�បរនជទសន ទស 42 គ�ទន5. កនមៀមនៀមៃរកកខចខតម�នឡទ នដក�ា ដទចនកនរចររមទដ 43

គ�ទន6. កដពទចរ� រកមវទ GIS សរមាកនតៀមមប� នភមេររគ 57 គ�ទន7. ក���ខសតរវមសាកកមកប DRCC 66 គ�ទន8. មខប រក���ខសតរវមសាកកមមាពហតររន 67

គ�ទន9. ផ�មាព�ាៃរ�ក Tsunami ននមសម�ឥណណ ឆក ន2004 92 ពកកតា

ADPC មជមមណ �នតៀមខចរននភមេររគអសទ ADRC មជមមណ �កតាមរនភមេររគអសទន

APCICT អសទ រមជមមណ �មមរ មណរ �តមរាបា សទេហកសរមាមនច�កវ�មនមរន រពហតររ រសរមាករងវវឌរន ASEAN សរមអនហ រៃរមជជតអសទអនកន

CATSIM កនកចនហទមេររគន CB ផកឡ DRCC នភមេររគនឆចទតមមជមមណ �សមមសមប�

DRM មារងហនភមេររគ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 13

DRR កកតាមរនភមេររគ DSF កមខហមណ ភ �នសចករទសនមច MRC IKMP)

EM-DAT ពតរកមន ម�ដរ រ�រករហសន�ប� មន� រា ESCAP មនកមកនសដរកច�រស�មសរមាតមរាអសទ របា សទេហកន រ�កសេមជជត) FAO រ�កនស�អ រកសកមន រ�កសេមជជត)

GEOSS មពហរ�រន�តនសក�នផរដទៃរមពហរ� GIS មពហរ�ពហតររងមន�សរ

GPS មពហរ�កមតា�ទ នក�បរ GSM មពហរ�សក�សរមាក�នកា�រច�ហត HFA កមខហមណ នHyogo សរមាសកមនព

ICG ករររដរ ងប�សមមសមប�កកម ICT មនច�កវ�មនមរន រពហតររ ICTD មនច�កវ�មនមរន រពហតររ សរមាករងវវឌរន

IDNDR កកននព�ម�សវត ន រររជតសរមាកតាមរនភមេររគមជត IDRN មណរ ញររនភមេររគមន�សឥណណ ន IFRC សេពហរ�រររជតសេកជមសេពហរ�រររជតៃរកកប�កេម ររវឌចហរ� កេម

IKMP ពហតររ រចនមដកមវទ មាន មនកមក�នរចនម�) INGO រ�កនរដរ ងប�រររជតរ�កមរនមរដរ ងប� INSAT មពហរ�ផ� មមជតឥណណ

InSTEDD នរផររ�កននទសន�ប� មន� រាជ រនភមេររគ IOC នមសកកមនន�សរនដ�ជរររដរ ងប�

IOTWS កពររនឥណណ មសម��កសហណមទ រមពហរ�កតាមរ ITU បររររជតសេនព�មនមរ MDG នភ�នេរងវវឌរនសេសវតរងវវឌរនសេសវត

MRC មនកមក�នរចនម� Mw �េមចមរក NETP នផរកសន�ប� មន� រា�មនមរនជត

NGO រ�កមរនមរដរ ងប�រ�កមរនមរដរ ងប� OSADI ននពទងហមណ នភមេររគន�ទមណរ ញអសទអនកន PSTN មណរ នញផច សាមរ�សហព�នមន

PTWS កពររ�កសហណមទននតមរាបា សទេហកនរមពហរ�កតាមរ RBS �ទ ន រទនផវ� RSMC មជមមណ �ឧតរមឯកន�សកក កាតមរាន ឥណណ )

SIM នផកករតរស�� មសទមរតថជរ SMART កកមេហរននពមា រផចវកកដទន រា នឡសទ)

SMS នសវនជរកនខចទ SUMA មពហរ� មាផ�តាផ�ាមរសម TSF ភរពនដរន �មនមរភរពនដរ)

UN រ�កសេមជជតរ�កសេមជជត

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 14

UNDP កមវទរងវវឌរនរ�កសេមជជតបរន UNESCO រ�កនមស�រ�កសេមជជតរមា រវ�ន�សរវមម

UNISDR ��ន�សររររជតរ�កសេមជជតសរមាកកតាមរនព UNITAR វ�ន ររ�កសេមជជតនភមេររគសរមាកមមរ មណរ � រនវជវន VSAT �ទ ចមត�េតចចន��ត

WFP នស�អពងពនលក រ�កសេមជជត) WMO រ�កឧតរមពងពនលកនបរកមវទន

WSIS ពងពនលកកច�មជកព�ននន�ទស�មពហតររ ម�ា ទៃរមតណ

កមទ សក សមនដទមទ តរពទ

រហទនដ�តរវនហទ

1. ករែមនាពករ�បា�ងគដ�ហេេមគដះមហ

នៀគ�ាមមណ �សខនព ឬ នលនៀរនដ�រវក�ា ដទ រមាផចវឬនរនដ�តរវបរ�កននទរសាននកក�កជររាបរចមានផរទមជកសកមនពរងវវឌរន - UNDP1

នផកកនរររនភ�មមផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរកមា រងហនភមេររគន DRM) នដ:

• នៀមគមាកនតទនភមេររគ ជ���ផ�ៃរផ�មា ព�ាពទកនភកក កាន "មកន�ទនពបស�មមនេទបរនហទឲករានតអកកានដសមតនពនដ�ររកមតាមសាស�មម នដទមទ មា រងហនភមេររគ

• ស�តា�រាន DRM នដ�មរតរវបរនផរ តនទន�ទនភកក កានតរក កាឯននន�នតននន�ទកនកដនមទ ករងវវឌរននរមរមន�ទររងហៃរនភមេររគន�

• កតាសរ� �ាកនតទតមរាអសទបា សទេហកកពជមម�រវចនមកដមរនសទភក ៃរផ�មា ព�ានភមេររគនៀមរ តមរាដៃ�ន�ៀតៃរពងពនលក រ

• នមននភ�រនយបនដ�ទកា�រ កនហទឲមនសទនឡទ រវកនមទ បសាមនច�កវ�នDRM ពហតររ រ �នកា�រន មនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររ)។

1.1 នភមេររគជរហទ?

��ន�សររ�កសេមជជតររ�ជតសរមាកតាមរនភមេររគន UNISDR) កមតានភមេររគជ«កខរាដ

�រា�ៃរកមពតរនទៃរសេមរនឬស�មមនដ�ពកាពហរ�រមរស ទកគ�ដ�កខតមាសរម ន នផកកនសដរកច�ឬមន រ រផ�មាព�ានដ�ន�ទសេមរន ឬ ស�មនដ����ផ�មាព�ានរននដទមទនដនកនមទបសាររផ� �ាមសាខចរ»2 កកពកនផ

ន�ៀត នននព�នដ�ផ�មាព�ាៃរកខរនទេសពទកមា មសាមរស នដ�ជន រនពពនសសនដ�អចតរវបរកមតាជនភមេររគ។ន ផ�មាព�ានភមេររគអចរមម�� �កបតាមាៃរជទវតមសជ រផ�មាព�ារវជាររនផន�ៀតនន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 15

ន�ទគកមរសផចវចតរ រស�មសខរ�នពមជមរកខចខត�ពសមតរ កមផច ញ�ពសមតរបតាមានសវកខរស�ម រនសដរកច� រកច�មន រ។

ផ�មាព�ានភមេររគ រជទវតមរសមន រនហទឲនទ រកនឃទញពទ�នកា�រជតសក��វនភមេររគ រក

រងវវឌរន។ន មា វញន�ៀតនភមេររគម�មាករងវវឌ រមផច ញជទវនពសានន។ន នភមេររគកបរមាព�ាដ�ាកវរនយស�ម រនសដរកច�កកនភ�មម�មមបតានពកទក រនពរតាឃច រ កផរ�ារវ���នព���បរករមា កពន�កន� ត រ

�ននដរ រនដ�ររសវតនព កពមន រ រកនបរកប របកាចម�។នមា វញន�ៀតកររវតរករងវវឌរនភររររនពមន�ទររងហនភមេររគ។ន កររវតររនភររររនពមររមនប� �ពនដរច�នទកកតមរានដ�រររងហខសានដននតករមរទកមយា ឆមាេហស កនសាជមកសវតនព កមព�បតាមាជទវច កច�ដទ រកន ទសនរទស�ម។

នភមេររគតចមានផរទម រហទនដ�កននឡទ កកននព�មានរសបរ េននខ ឬ សមទនតឆក ឧទេមន ៃរនភមេររគៃរ

មនង�នរតរវបរនកមកនដនភគ ស�ត។ន នភមេររគយា ឆមាេហសមម�� �ទ កចមានផរទម-�ា ដទមរ�ងកនងចទ នងចទ ខ�ាពសហណមទ រ�កជររា។ន ទកា�រនពមរចសាលសាៃរកនភកក កា-មសរនមទនពញកញមាៃរកនភកក កានរ ររ

កមតទម រភរចសាលសាកកតាមរៃរកនកទតនឡទ អចតរវបរកមតាមន� មាមកនពមរបកដមជរតរវបរចតា�កករររទងហខសា។

1 រ�កនUNDP កកតាមររងហនភមេររគងនម�ង មឈមមសរមាករងវវឌរនន ញវាករ�កនUNDP ឆក ន2004)

�ពហ 9 http://www.undp.org/cpr/whats_new/rdr_english.pdf 2 UNISDR ឆក ន 2009 សហព�ន UNISDR សរទពទកកតាមររងហនភមេររគន កក េនមវរ�កសេមជជតឆក ន 2009)

http://www.unisdr.org/we/inform/terminology

1.2 រងហនភមេររគជរហទ?

រងហៃរនភមេររគររកមម�� �ភក ៃរកនភកក កានដ�ររសករ រព�ន នពបនភនដ�ររនមា រសមតនពម។ន នរជស�� ម�នទៃរនភមេររគររន រនពឬពតរកមន នដ�បរនកទតនឡទ ពទសករ រព�ៃរកគម

កនេន នព�នភកក កា)។ នរជនភកក កានដ�នកទតររតរវបរនចតា�កកជករ ម�មេររគ។នUNISDR នដ�បរចតានភកក កាកក�កខមណ ៃរមងពនដទមង

• នភកក កាមជតន - ដនមទ កមជតឬបតងតចនមចកនដ�នកទតនឡទ កកតមរាជទវចមក ន នដ�អចមន�ទតបរជពតរកមន ខចខតនន។នតរវបរនមនចកននខនកមមនរមន�ៀត:

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 16

• ឧតរមជ�ាន�សរឧទេមន �កជររា កន�ចក�ទ រកេងកា ខ�ាព តរពចព នផ ន�ៀត ខ�ា នងច� រ ព �រា�នផ ន�ៀត ព រ�

នភ គ ស�ត កច ជវ�នររ នងចទ ន �ទសតហៃព សទតណង នពខច ណសា ព ខចា ឬ �ទនកមក រករ� ច កាព�។

• ងមន�សរ ឧទេមន ក�ា ដទ�កក សកមនពងកនងចទ រ

ក មនឧសហរ ច�នដម កបកាដទ មរ�ថ កកច ជវតគវ មរ�នកមសម� រសកមនពកដ��ៃផ�ងមន�សរ។ន

• ជទវន�សរឧទេមន ផ�ៃរន នគកគតតត ម�ង ន កជតសតហ រករ

កជត។ន

• នភកក កាមនច�កន�ស-កក កាបរផនា មាជមរនភកក កាមនច�កវ� ឬ ឧសេកម កមគជហនេដរ ចនសមហរ� ឬ សកមនពមសាមរស

មចររ ដចជកមព�នចញឧសេកម កនចញផរនកចនរហ រវ�សកម កកសម�ាព� កមគជហ�រមាវ ទរ �សរទ នភកក កា ផ� នងចទ កកពមាន�ទរហទម)។

• កច�មន រ - ដនមទ កមរសនដ�មណ� �ឲមផច ញម�ដរ រ

ររមជត ឬ ផច សាមរដនមទ កមជត ឬ មពហរ�នរកឡសទឧ ច�ដទ កកមាមផច ញៃពនឈទ កច ជវ�នររ នងចទនជមកសតហ បតាម ាជទវច�កដទ រកមព�ខ�ាកផច សាមរអកសត កនកទរនឡទ កត�កសម�នកថចរេរ)3។

វជកសខរាកកកសភ�ាក នភកក កាមជតនតរក កាឯមរ

ននទកនភមេររគ�ា ដទ�កជររាខ�ាព កពនតនកទតនឡទ ជ បតងតមជត ឬ នកទតជបតងតអកសតមន� មាពទនេតកទ រសានន។ន វជនព�នដ�កនកទតនឡទ ៃរនភកក កា បរនហទរររកមជមរនពបនភអចមណរ �ឲររមេររគ។ ឧទេមន នពកទក

ជរនថដសខរានដ�ទកា�នទរនពបនភ ជរកទក រភរដទរររនក កនទ �ទ�ននននន�ទដទនដ�ភរសវតនពន ដចជតមរា�នម�កជររា ឬ ងកមរសតនស) នដទមទជកខតនទជតមជមមណ �នសដរ

កច�នដ�កររកបបរ��ននលនៀរ រមមណ �សខនព។នមន�ទរ

ក�ាដៃរកនភកក កាដ�ាជរកទក នភ�កជររា ឬ ករ�បកាដទឧទេមន ) មរមាភរា ខមននដ�ពកនមឈមមខរកតសហមចៃថ�ជមរ នដទមទកបកា រនសហកក���

បរតៃមចនកកជនទនសវសខនព រករមា។ន កកនមជមជជរតមរារនមនតនកទរនឡទ នភកក កាជនៀគ�ាកមទ ររសករ រព�អចមាព�ាដ�ាបនកទកគមា នននព�មនដ�

នឲររនភមេររគដរម កនច មា ឬ កខរ ឬ កនសដរកច�ទ ពទ។ �ទមផតគសនម� ររកកពកាពហរ�ននកកករងវវឌរនន

រកនDRM បរជមនដទមទនដនកមគជហករងវវឌ ររងហនភមេររគជមភក ។

មរមាន1. រមរហដសខរាមចររ

នភកក កា

ពតរកមន ខចខតមន�សរ ឬ សកមនពមសាមរសនដ�អច

មណរ �ឲបតាម ាៃរជទវតឬកមសកខចខត �ពសមតរកខរស �ម រនសដរកច� ឬ កច�មន រ។

នពបនភ

�ហកខហមណ នដ�បរកមតានដករ ឬ ដនមទ កស �មនសដរកច� រមន រនដ�បរមន �ទរនពបសប�មសាសេមរនម ��ារឥ��ព�ៃរកនភកក កានរ។

កកនសមតនព

កមម�� �ភក ៃរនពខច ទ រសា រររនដ�ររននកក

សេមរនស �ម ឬ រ �កនដ�អចជកតាមរកមតៃររងហ ឬផ�មាព�ាៃរនភមេររគម។នសមតនពអចម ម�� �ទ មនបមរស ន មហរស �ម ឬ នសដរកច�កដចជ

ម ��កនដ�ររជនញ ឬ �កមនសមេនពដចជនពជរកកដកន រកមា។ន សមតនពកអចតរវបរពពមន កជសមតនព។

រងហ

មនេ�ៃរកម �នភកក កាជផ�វបក ឬ កខតម ាបរព

កន កនច មា មស �ពសមតរ ជទវនព សកមនពនសដរកច� ឬក ខចខតមន រ)ន ជ���ផ�បរមកពទរររកមវនភកក កាមជត ឬ មរស នដ�មណ� �មកពទ�ហកខហមណ បនភ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 17

3 UNISDR “��ន�សរររ�ជតសរមាកកតាមរនភមេររគ ” http://www.unisdr.org/eng/media-room/facts-sheets/fs-hazard- clasification.htm.

មន�សអចមន�ទរសមតនពមសាខចរនដទមទ�មា��ា ឬ នទមនឡទ វញយា ន�ឿរ ដនចកពតរកមន នភកក កាមនដ�ររផ�មា

ព�ាតចតចន�ទវន ដនចកមរម�នទជនភមេររគមន�ៀត)។ ឧទេមៃរកសកៃរកនទមនឡទ វញនមៀមនៀមននកក

Caribbean រអនមកកណរ �មបរកនឃទញកមន�សបជមររពទមទនកាបរនច មានដននតនភមេររគមជត នននព�នដ�បរនមៀមនៀមនទរមន�សជតខ។ន កនទមនឡទ វញមន�សបតរវបរទកា�នទរចនសមហរ�មសា

មន�សនរសរមានមៀមជនភមេររគដចជកផពហផពហតររ រតន�ទមសាន មហរដរ ងប�ទ ពទកដចជសេមរនននកកកនតៀមនភមេររគខ�ាព 4។

1.3 កមា រ កកតាមររងហនភមេររគ

នផកកនរមបង ញរពទកផច សាមរននកកកមខហមណ �សរទរ រកររវតររនកកកមា រងហនភមេររគកកន

នព�មទ�សវត នមកនេទ។ន វកបរពពមនរពទអមតរពងពនលកនឆនទកកកតាមររងហនភមេររគននកក កាជត រកកសកកតមរា។

កកតាមររងហនភមេររគន DRR) ងន "រត រកររវតរកកតាមររងហនភមេររគមនក

ខតខ មនមជមពហរ� នដទមទវន រមាករ នដ�នហទនអនភមេររគ កកននររទ មនកកតាមរកមាព�ា

នទរនភកក កា នពបនភៃរកថចមរស រ�ពសមតរ កមា មកមនដតមមណ ត ដទ រមន រ រនហទឲមនសទនឡទ កនតៀមខចរសរមាពតរកមន រវជាររ។ន"5

DRM ក: «ដនមទ កជមពហរ�ៃរកនមទនសចក�ទមប� មាដរប�រ�ក រជនញមតមតរក រសមតនពររវតរ��ន�សរ

នភ�រនយប រកនហទឲមនសទនឡទ នដទមទកតាមរផ�មាព�ាអកកាៃរនភកក កា រ���នពម�ឲររនភមេររគនរនកមារងហនភមេររគររនភ�មមននជៀសវ កមរ ឬ កនផ�ផ�មាព�ាៃរនភកក កាមនសកមនព រ

វរកសរមាកមប� កតាមរ រនតៀម" 6 ។

ននឆក ន1990 សេមរនជសក� សរទពទកមានភមេររគបរច�មនមទកបជមភក នននព�មសរកបតរ�ក

សេមជជតបរកមតានន�សវត នររ�ជតសរមាកកតាមរនភមេររគមជតន IDNDR) ជមនភ�មម នដទមទកតាមរកបតាមាៃរជទវតកមផច ញ�ពសមតរ រកខរស�ម រនសដរកច�នដ�ម�នឡទ នដនភមេររគមជត។ន ននច

ម��មាៃរ�សវត ននIDNDR នរនUNISDR បរច�មកកកកនរចជមរនភ�មម នដទមទមររកផរចនផរទម រកច�សេមតមតរកន�ទកពមនពៀភក កករឡនព�នIDNDR នរ។

�រ�មរនរនដ វសហមានភមេររគនរបរនឃទញកផច សាមរមននកក��ន�សរមសាខចរ រវទន�សរនឆ

នទកកនដនជមររងហនភមេររគ។ន ពទនដទម�សវត នឆក ន 1980 ដ�ាចឆក ន 1990 មន�សជនចទរនផរ តន�ទកផរ�ាជរ សន�ប� រជរមរសមឲបរឆមាមនដ�អចនហទបរមន� មាពទនភមេររគម នដទមទ�មាន� តាកបតាមាមនរមន�ៀតៃរ

ជទវត រកមផចចមផច ញ។ន នននព�ននកមានភមេររគនភ�រនយប រកមវទនដ�ទកា�តរវបរតមា�សនទរកមកសនឆចទតមនភមេររគ ។

ដចខនកម�ា ដទដរន� នHanshinន តរវបរនន� �ាផនដកជក�ា ដទនKobe) ននៃថ��ទ 17 នខមកគ ឆក ន1995 សេ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 18

មរនជ សក�សរទពទកមានភមេររគបរសនមចចតរជឯកច�ហរ�នដទមទនហទកន�ទកកតាមរផ�មាព�ាៃរនភមេររគនរ។នចមា ពទនព�ននមកកនផរ តអមមន ៃរកមានភមេររគននន�ទពតរកមន នកនភមេររគនដ�ររកវវតរ

រននទជវទន�សរនDRM មសកមមនរមន�ៀតកកកមន�ទតជវដរ DRMន សមនមទ�ម�ទន1)។

4 Holly សទមរនKevin Vogelmann "មជមនMobile រកមា នភមេររគននកកមន�សប"នដរប�នមន រករងវវឌរន 22 2002) pp 389-400

5 UNISDR 2009 UNISDR វកសហព�

6 UNISDR 2009 UNISDR វកសហព�

មនព�ទ1. វដរៃរមារងហនភមេររគ

ចណងននផ�កន�ទមានដ�នTORQAID បរនកនមមររច នដទមទមម�� �ពបញពទននន�ទកកតាមរ។

វដរននកកមនព�ទ1 តរវបរកមជនផកកមៃរករងវវឌរនមរចមនឆនទន�ទ។ន ននកក�ដមាសរមាករងវវឌ

រន នដទមទឲរររររនពនDRM តរវបរដកាម�� �នទកកសកមនពរងវវឌរនននកករហទនដ�តរវបរននហកន"ដណកាក�ម"។ កកតាមរនភមេររគ រកនតៀមមប� នភមេររគនហទនឡទ កកនព�ដណ�ភក ននដណកាក�នរ។ន ននកកពតរកមន ៃរនភមេររគមនដ�ជរចករងវវឌរនតរវបរនកមកច រកនឆចទតមនភមេររគបរតបតពរតពទសកមនពន DRM

នរ។ន កនទមនឡទ វញនភមេររគតរវបរននភរមតមតរជមរនភ�មមៃរកនកសេមរននដ�ផ�មាព�ាតឡមានទកករងវវឌរនមមកមនដរររនព។

មពហរ�ផពហផតរវបរកមជនផកកមៃរន DRM ននកកននវររតន�ទដសខរាកកកនហទឲនមនជរបរដ

រពទ រងហនភមេររគរនមៀមកកកកតាមរទ នរកករឡនព�ដណកាក�ម។ន មពហរ�ផពហផតរវបរតមរវឲចកាផកពររដម រផរ�ាកនហទឲទរានព�នផកកមរសមនព�ររពតរកមន នភមេររគកដចជនហទបកមន សរទពទកនទមនឡទ វញនកពតរកមន ដនចកនមនតរវបរក�កដមរពទកច�ខតខ មនមមសាដរ ងប�ររកកពកាពហរ�នផន�ៀត។

នននព�ររករងវវឌរនបរន�ចនចញជនសហ ទៃរកផច សាមរដសខរាម វដរន DRM បរនមទ�នឃទញកកនតៀមខចរយា ខច

ផច សាមរពទ ពតរកមន នដ�នកទតររនទជសកមនពនតៀមមប� រកកតាមរផនដ ពទវទន�សរតបតពរតពទកព�ចនកម នដដរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 19

ងប� កណរ �នដទមទកច�មមសានទពកាពហរ�ជនចទរកកននររទ មជព�ដររសេមរនផ�មាព�ាននកកដនមទ កនDRM នរ។នវដរនរបរមបង ញកមសរនមទនDRM តរវបរមម�� �ជនផកកមៃរដនមទ ករងវវឌរនមកមនដរររនពរកម�� �

ភក វកបតាមារកខចខតនដ�នកទតនឡទ ជ���ផ�ៃរនភមេររគមនដ�រតរវបរកតាមរ។

មាកច នដសររ���នពនដទមទកតាមរកនច មា រមសមរសពទខ�ាពនដកចណនមតចតចសរទពទកនក កាននករងវវឌរនកពកអកសតររនពតមតរវ កនចញកពររ រកនៀមចសរមាកជនរច�សនចញ។7 សកមនពទ រសានរ

ចណរសាតចជកផរ�ាជរមរសមនដ�បរផ��ានននព�នដ�ខ�ាពកវម ឬ កនសាកក�ាទន ររសករ រព�បរនតររមស��នពតចជ។ន ឧទេមន នរ ជកឆចម�� ពទកផច សាមរនដខចរវផ� �ាននកកនភ�រនយប

មា នភមេររគពទកផរ�ាជរសន�ប� មន� រានទនDRM សកមម។ 7 មសារ �កសេមជជតរនភពងពនលកនភកក កាមជតរនភមេររគនដ�មរនមរម�ចតងននសដរកច�ៃរកមបង ញមស��នពក �ទកកវា សទរនរនD.C. នភពងពនលកឆក ន2010) �ពហ 2 http://www.gfdrr.org/gfdrr/nhud-home

វទន�សរនDRM បរកច ករានតនចទរបរ���កយា ���លមន� មាពទៃរឆក ន200នន�កកសហណមសម�ឥណណនរនេទជមរកររមហតៃរកមខហមណ នHyogo សរមាសកមនពន 2002-2012ន HFA) ផនដ។ននមន 168 ៃរដរអនមមតរវបរររមហតន HFA ននសរកសទ�ពងពនលកសរទពទកកតាមរនភមេររគកកឆក ន 2002។ សរជកអនមក រ�កសេមជជតនន

នព�នកបរររមហតជឯកច�ហរ�វននមសរកប�រ�កសេមជជត ។8

HFA បរជញកមន�ទតសកមនពអ�នពប។ន អ�នពដមៃរសកមនពនផរ តន�ទកនកន DRR ជអ�នពកក កាជតរ

កក កាម�ដរ រជមរម�ដរ រន មហរមដ រ។ន នននដទមឆក ន 2005 នរមន�សជនចទរននកកតមរានរររចមានដ�ទកា�នទរ នភ

មេររគនន មានររននចទរៃរកទ នរបរនផរ តជចមនទន�ទកមានភមេររគរ កនឆចទតមនភអសរករកមននន�ទកកតាមររងហ។ន អ�នពពទៃរន HFA តរវបរនផរ តនទន�ទក

កមតារ តបតពរតវតៃមច រងហនភមេររគរកន�ទកកមសាកពររដម។ន កវតៃមចរងហតរវបរនមរនមរជ�កមនពនសស�នទមរនព�ឆក ន2005។ មន� មាពទនសចករទនមនៃរកនHFA

នរមណរ មន�សដចជមាកច នដសបរនហទកវតៃមចរងហ�កខមណ មរករងវវឌរនកមវទន តន នរនដ�ទកា�នទ រកមានភមេររគ។ អ�នពមទៃរ HFA ជកនមទបសាចនម

ដរតៃចកមវតថទ រករមាកកកកនវមមៃរសវតនព រនព រននមាកមតទ រសា។ វកស�តា�រាន�ទក���បររវក

មា ពហតររ រកនចកន�កឯកនននន�ទកវតៃមចរងហនចទរ រម�ពននរននភមេររគជមរកនផរ តជពនសសនទន�ទនមនៀរនដ�បរនៀរ។ កអ�នព�ទមរ រ �ទ បៃរសកមនពតរវ

បរននផរ តនទន�ទកកតាមរករ រងហម�ដរ រ រពកនតៀមខចរសរមានភមេររគកនឆចទតមររមស��នពននមាកមតទ រសា។

មរមា�ទន2 UNISDR ជរហទ?

UNISDR ជចមចមនប� �ននកកមពហរ�មសារ�ក សេមជជតសរមាកសមមសមប�ៃរក DRR រ

កនៃរកមម�ផរ កកចនណម DRR នរ នសដរកច� រសកមនពមសាមរសៃរមពហរ�មសារ�កសេមជជតររ�កកកតមរា ររកកពកាពហរ�កក តមរា។ន

ន�ទសពទនរន�ៀត UNISDR ររននកច�ៃរក ភ �ដ�ាកររវតរ HFA នរ។

នៀរមនរមន�ៀតននន http://www.unisdr.org/who-we-

are/mandate.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 20

HFAកមតាតន�ទមសា មនច�កវ�មនមរន រពហតររ កកកមានភមេររគននកក�កខមណ ៃរកមន �ទរកចក ផពហ ផ រកនមទបសាពហតររនDRR ដចនដ�បរមបង ញននកកសចនកដចខនកម:

• កច ��ន2.2 - មពហរ�ននកកកនរចនដទមទតបតពរតមមជន រកផពហផ�រករហននន�ទនភកក កា រនពបរច។ • កច �� 3.1 - ពហតររនដ�ទកា�ននន�ទនភមេររគអចកបររអចច�ដនមទ កបរននមាកមត នដទមទន ទពកាពហរ�

ទ រសា។

• កច ��ន5.4 - រទតវទននកកកនរចនដទមទផច សាមរ ពហតររពកាពហរ�កករឡនព�ពតរកមន នភកក កា រនភមេររគ រនដទមទ ពរតនឡទវញររវតរនកពតរកមន ។9

ននសខរាៃរមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRR តរវបរ���ន� �ាផនដ ននន�ទឆករររជតនផន�ៀតដចជកច�មជកព�សរទពទស �មពហតររន WSIS)។ នផរកនWSIS ៃរសកមនព10 ជពនសសរយរពទកនមទបសាមនច�កវ�មនមរន រពហតររសរមាកៃរកផរ�ាជរមរសមកករឡនព�សន�ប� មេររគ រសរមាពកមន រមដរផ�មាព�ាៃរនភ

មេររគនរ។ 8 សកមនរមរពទកមខហមណ ៃរសកមនពនHyogo ននងនUNISDR "កមខហមណ នHyogo សរមាសកមនព"នhttp://www.unisdr.org/we/coordinate/hfa 9 UNISDR បកមន វតៃមចសរទពទកកតាមររងហនភមេររគឆក ន2011 សក�ងនបរមបង ញពទរងហ Redefining រងវវឌរនឧមសមហរ�ន4 �ទកកេនមវ រ �កសេ

មជជតឆក ន2011) http://www.preventionweb.net/english/hyogo/gar/2011/en/home/download.html 10 ពងពនលកកច�មជកព�សរទពទនផរកស �មពហតររៃរសកមនពន12 នខកឆក ន2003 http://www.itu.int/wsis/docs/geneva/official/poa.html

1.4 រនកនភមេររគននកកតមរាអសទ រ បា សទេហក

នមទនយមបកមន មមសារ�កសេមជជតមន�ស ននកកតមរាអសទ រ បា សទេហកបរនភមេររគជរកកនដ�ននកកនផកកនផន�ៀតៃរពងពនលកនដររមរសននកកតមរា�រជមរដនចទរជនររតរវបរផ�មាព�ា

នដមេររគមជតនចទរជននកក�ហទមអ�េហក រ 25 ដនចទរជរ ាម ឬ អនមចខនជទ11 ករចមកនរ ររនក កមច�មរកៃរពតរកមន នភមេររគនហទឲររកម�ា កាកពតនទរនសចករទនថចកមន ខន�ទ។ន នភមេររគ ររននន�ទកនកទរនឡទននជវញពងពនលក ននតមរាអសទបា សទេហកតរវបរផ�មាព�ានចទរជតមរាដៃ�ន�ៀតៃរពងពនលក។ន បកមន នភមេររ

គននតមរាអសទបា សទេហកន 2010) សន�តនឃទញកនននព�នដ�នមៀមនៀមជនចទរ�សវត នៃរន1980-1989 រន1999-2009 ចររៃរពតរកមន នភមេររគបរគកមន នន�ទ ពងពនលកបរនកទរនឡទ ពទន 1.690 នទន 3.886។ន ន�ទសពទនរនទន�ៀតបកមននដ�បរកតាសរ� �ាកសរមាននព�ៃរន1980-2009 នរតមរាអសទរបា សទេហកររន45 នៃរពតរកមន នភមេររគនរន

42 នៃរកខតមានសដរកច�មសាពងពនលកនដននតនភមេររគ 60 នន�ទកនច មាមសាពងពនលកនដននតននទរនភមេររគននន� មានររបរមន�ទតន25 នៃរគនGDP12 មសាពងពនលក។នគ 1 បរនតមបង ញក�កជររារព

ជមនង�ៃរនភមេររគមននកកតមរា។

គ�ទន1 មនង�នភមេររគកព� 10 រផ�មាព�ាមសាពកនននតមរាអសទរបា សទេហក 1980-2009

ររន ពតរកមន កនច មាន

មរសគមាពរានកា) មរសនដ�ផ�មា

ព�ាន គមាលរនកា) កខចខតន គមាលរ

ដលច អនមក)

1 �កជររា 1 317 128.95 2 676.16 301 590 2 ព 1 127 384.20 664.03 165 770 3 ក�ា ដទ 444 570.80 109.71 264 530 4 ច�នដមន- នសទម 264 14.28 1.36 2 130 5 សទតមង នពខច 119 17.51 85.90 18 080 6 នភគ ស�ត 108 5.33 1 296.27 53 330 7 នងចទនឆៃព 96 1.06 3.31 16 210 8 មរ�ងកនងចទ 71 17.51 2.36 710

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 21

9 ច�នដមន- ស�ត 20 1.53 0.02 10 10 សតហ��តនInfestation 8 0.0 0.00 190

មងពងនESCAP រនUNISDR បកមន នភមេររគននតមរាអសទបា សទេហកឆក ន2010: កកពកនមទ រករងវវឌរន 2010) �ពហ7។

កកននព�ៃរន 1980-2009 នរអសទខត រអសទខតខ�ចររចររដរន� មផតៃរពតរកមន នភមេររ

គននន 1.283 រមនដតមរាអសទអនកននន1.069។នតមរាទ នរបរជមរកកនច មាននចទរ នដររតន�ខសរមាកនកទរនឡទរវអសទអនកននដ�ជ���ផ�ៃរកឆក ន2004 �កកសហណមសម�ឥណណ ។ន នទជយា ណខនកទត រនខនជទ ន

ខនកទតតមរាបរ���មនរមន�ៀត ទ ននកក�កខមណ ៃរចររមជព�ដរនដ�ផ�មាព�ា រកខចខតនសដរកច�។នពចណដទ រចររមជជរ�េតចជមសាពកនទ កខចខតមរស រនសដរកច�កសខរាកកចនណមដរនននកបា សទេហច។13

11 តានចន"បកមន នភមេររគននតមរាអសទបា សទេហកនដចមានផរទមដមនដនESCAP រនISDR កកនIcheon ៃរនមដរកន ា»នសចករទមកសពហតតានច 26 នខតលឆក ន

2010 http://www.unescap.org/unis/press/2010/oct/g53.asp 12 ESCAP រន UNISDR កកពកនមទ ររងវវឌរនងន បកមន នភមេររគននតមរាអសទបា សទេហកនរន ឆក ន 2010) �ពហ2 http://www.unescap.org/publications/

detail.asp?id=1406. 13 ibid. សរមាសតជកាលការឧទេមន មន�សសមនមទ�ជពក�ទន2: ផ�មា ព�ានសដរកច�ស �មៃរនភមេររគ pp 21-37។

គ�ទន2 ពតរកមន នភមេររគ រផ�មា ព�ានដររតមរា រ មន�សកកតមរា 1980-2009

តមរា ពតរកមន បរសលមា ផ�មាព�ា

'000s)

កខចខត

ដលច អនមកគមាលរនកា) ខនកទតរនខនជទនខនកទតអសទ 908 162 804 2 567 214 578 602

នននខនជទរអសទកណរ � 297 34 644 17 231 15 636

ននតមរាបា សទេហកន រនសអរទ) 406 5 425 19 126 39 078

នខតរខត-ខ�ចតមរាអសទ 1 283 566 423 1 914 696 141 506

អសទអន កន 1 069 394 687 272 777 48 220

សម 3 963 1 163 983 4 791 044 823 041

មងពងនESCAP រនUNISDR បកមន នភមេររគននតមរាអសទបា សទេហកឆក ន2010: កកពកនមទ រករងវវឌរន 2010) �ពហ4។

1.5 កពចណរពទនភ�រនយប

រកកមន�ទតនភ�រនយបអចមរនរទនពទកនមទបសា ររត មនយជរននដ�អចនមករវមនច�កវ�មនមរន រពហតររ

នដទមទកតាមររងហនភមេររគ ននកកវទៃចកមវតថទន�ៀតន�។ន មនច�កវ�មនមរន រពហតររបរកច ឧមកមន សខរា

រររមស��នពនដទមទ មាមាដណកាក�ៃរវដរនDRM រតរវបរននមទយា ���លសរមា: • មម��រករហ រពហតររននកកម�ដរ រ�រករហ នដទមទ មា កដកជ�ា រកករឡនព�អសរកកដចជសរមានផរ�ទ នេត

កមន រពក។ • ករងវវឌរនចនមដ រកភ �កសនមចចតរមសាឧមកមន សរមាពររ ននដណកាក�ដមកនហទនផរក រកមរ�

មរកនឆចទតម។ • កនចកន�កពហតររកន�ទកកមសាកច�សេមតមតរក រកផរ�ាមណរ ញសរមាកពនកនមទកចេ រកផច សាមរពហតររ។ • ក�នកា�រ រកផពហផពហតររជពនសសនទករាតមរាដចាសយ� ននមឈមររងហសេមរន។

• កនៀរ រកមន�ទរក�ាដទ រសាភក ររននសខរាសរមាករងវវឌរនជន "វមម"ន មសាន DRR កដចជកកន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 22

សមជនញជកាលកាបរទមទនដកមវទ មានភមេររគ។ • កមា រងហនភមេររគនដនមទបសាឧមកមន មនច�កវ�មនមរន រពហតររ នដ�អចនមទបរមទ រទនម

ត �សហព� ��សរន រវ�នទបមាសេមរនរវនភមេររគនដ�កពនតនកទតនឡទ សមប�សមប� កនឆចទតម រកជសន�ប� រកមាកមវទកតាមរ រនរ។

ក ទកចន ទរមសាមនច�កវ�មនមរន រពហតររនហទនDRM នពបសប� មានររន���មនច�កវ�នតរក កាឯ មរមាភរាវតមរវឲររកលមៃរកររ�គរនយបវមម រន មហរ រកសមមសមប�វដរ ងប� វសហនជទវកម ស�មសទវ� នក�វ��ហ �ទនក កាបនពហតររ ររកកសហចតរ។នមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមារតផរចនផរទនDRR ររមនរមរពទមរស រដនមទ កជជរពទមនច�កវ�នរ។ន វរពទកកមតាតមរវរច ត រសមតនព រកវតៃមចមនច�កវ�នដ�រជមនពញមនភ�មមមសានរ ឬអចកនឃទញននចមចនដ�កននកកមនច�កវ�មនមរន រពហតររ រមរតរវបរ

ទមទនអររកផច សាមរ រកសនចបររវនភ�នេននន�។

ររក���ន� �ា ទក�តលសាននន�ទតមរវកសរមាកវមមៃរក�នកា�រនដ�ររតៃមចមាពហតររបរតមតរវ

រកនចកន�កពហតររម�� �ភក នរ។ន ដនចកវតរររៃរនឿផដសខរាសរមាកសនសកមវទ���បរនជជហ ដចជកដកនកនមរជ ចតរខរនយប កច�មមសានទពកាពហរ�ជនចទរ រគមាម�� �ររមរសន ជម�ដរ រ នដទមទ���បរនពនជជហៃរ មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាករររគមរននDRR។

មនច�កវ�មនមរន រពហតររ នដ�បរមបង ញមរអចខហបរកកកមម�� �នDRM មានររមរតរវបរកមតានទមនច�កវ�

�សហព� រទមត រមណរ ញឧមកមន មពហរ�ផពហផ ស�មមនច�កវ�ចននច នដ�ររម�ដរ រដចជ�ាបរពទចរ� រក

បសហទកា�ផ� មម រមនង�នផភក ៃរវ� រផ� មម។

រកកមន�ទតនភ�រនយបតរវបរន�ទក�កចតរឲពចណម�ង ដចខនកម នននព�នដ�ករងវវឌរន��ន�សរ រ

នផរកសរមាកមតា រកនមទបសាមនច�កវ�មនមរន រពហតររសរមាកនDRM:

ម�� �មនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM ជនផកកមៃរកច�ខតខ មនមរងវវឌមកមនដរររនព- មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន សរមានភ�រនយបន DRR រវរកចបចាតរវកមកពចណពទផ�មាព�ាសករ រព�ននន�ទស�មមន រ រនសដរកច� រនកកររ�គមរនមរមន�ទរនពបនភមសា មជជរឲររនភកក កាន�។នកររផនដសរ�

ទក�តលសានឆនទកកនហទសរេមកមៃរកផច សាមរអកសត�ទម��មា រនDRM នទកកនភ�រនយបរងវវឌរនមកមនដរររនព។នមនច�កវ�មនមរន រពហតររជឧមកមន មរអចខហបរសរមាកផច សាមរអកសត�ទម��មាដច នដ�បរមបង ញកកមខវជា កសក 10 រតរវបរដកាម�� �ននកក��ន�សរសរមាកផច សាមរអកសត។

ផរ�ាមយកសនភ�រនយបម នដ�ររ�� តឲដរ ងប�ជតនដទតន�ទយា សខរាកកកផរ�ារវមយកសសមសម

សរមាកមន�ទរសករ រព�ៃរមនច�កវ�មនមរន រពហតររ កក DRR មនភ�រនយបរកនៀមចន មហរសមម។ន នភ�

រនយប ររទតម��តរតរវក នដទមទឲររកន�ទកកពសាវរកន DRR មន�ទរមនបបសប�ន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររនរ ជនរមាកនរចទ រសា រ នDRR នដនកច�សេមតមតរកវវ�ទ ពទកកករងវវឌរនដនណនៃចកមវត�នរទមថទនដ�ពនភមេររគបនកទតនឡទ វញ។ននភ�រនយប នដទមទនបររវរររមតមតរក រកររនលមមសរាដ

ររននសខរា។

ក�នកា�រជមសេមរននដ�មឈមរនភកក កាន កស�តា�រា រអ�នពចបចាតរវផរ�ានទឲកបសហ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 23

ទកា�ជមមរសនដ�ផ�មាព�ានដនភមេររគ ននមាដណកាក�ៃរនDRM នរ។នមរតមនតរកនមខនរ នដទមទឲ���ផ�ររមស��នពមនរមន�ៀត មានរររហទនដ�សខរាជនននដផរ�ារវពហតររស��មរសនដ�បនភ ពកនអចមា

ករានតនចទរៃរជទវតផ� �ាខចរមសាពកន។ន ជរសឲរមរហ រដនណនន�ទមរសបរចតា�កកបនភដកា ក�ានឃទញមសាពកន រចនមដៃររងហ រ��ន�សរនដននដ�ររនមានតតរវបរពនក។ន មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាករររគមរននDRR នតនផរ តន�ទកពសមតនពមសាខចរ នដទមទនដនម�ង រច ត រម�ង

មឈមណមនដ�ខចរឯសេមរនបរកនឃទញ។

កមន�ទរមនបបសប�មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន - ក���បររវនសវមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររនរតមរវឲររនភ�រនយបររនភ រម�ម��តរនដ�អចតរវកតរវបរភ �ជមរររដ�ារកកនមទបសាឈរដ�ា�ទ សតននកកតមរានដ�បរឬមរបរផរ�ានសវ។ន ខមននព�នដ�កពទកនេដរ ចនសមហរ�មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន

នេទកន ទមនឡទ វញមសាពកននទរនភមេររគនតតរវបរថត�ក អចកវតឡមាមកវញ រររមណរ ញ�នកា�រនដ�ររមមក�ក។

ឈរច�ដនមទ កពហតររន - មច�មរកររពហតររសមនមមនដ�អចនមទបរ�ទ ពងពនលកននន�ទន DRR រន DRM មានររនរមរមកនម ពហតររអចកបរម�មាមសាវ។ន ពហតររមនបបសប�កមតានដ�មានផភក ៃរកន ទសនរទរកជមម�ក�បកនដននតកមទ នរវហ ពកនព រកកម អ នសន កតាមណ រវមជនតរវកនដន។នវក

សខរាផនដនដទមទនបររវរតកនដ�តរវបរកមតានភ�នេយា ��សរមារកកនមទ។ន ននកនរចជនចទរ រវមមជនចទរររពហតររពកាពហរ�តចតចននកកកពនរវននម�ដរ រឬសមនទរ�កខមណ សាននពតបកដមសាមរសបរមាព�ានទរនភកក កាមជត។នឧមស�ននក តរវនតកឈក សរមាពហតររនដ�ររនមានដទមទអចច�ដនមទ ក។

កន�ទក�កចតរសរាដន - ស�ាដ តរវបរន "កមខមណ ៃរជកាលកានដ�តរវបរររមហតនដរ�ក���ន� �ា ឬ តរវបរ

���កជ�នទរយា ���លនដបរនមទនន�ទ ឧសេកមនរម"14 នវមរទកមជកសខរាសរមា�រករហតរវបរមម�ក�ក រនមទ នដ�ររ�� តឲដចភក នកមតា�រករហនដ�តរវបរមបង ញននកកវទជនចទរន�ៀត។នកកមតាសរាដក តរវបរទមទសរមាវទនដ�កកនន�រករហនដ�តរវបរផពហផនរជមនបសរមាកផច សាមរពតរររកសេកម។ន

សរាដកតាមរកចណកមមរ មណរ �មពហរ��រករហ រកមនមច រនកក�ញមន� មាមសាកមវទរមពហរ�មរតរវបរររតរមក�ញចនកនរ ដនចកកមន�ទរជនមទសនដ�ទកា�នទរពតរររនសវកម។ 14 Nah សហនHoe ជជមកញនFOSS: ម�ដរ រនមទកនe-Primers ននន�ទកមវទឥតតៃថចន តន កដនមទកចេន នន�ទកកបកករ �កនUNDP មចតមរាអសទបា សទេហកពហតររកមវទរងវវឌរនឆក ន2006) �។ន1 http://www.iosn.net/open-standards/foss-open-standards-primer/foss-openstds-withcover។ PDF។

សមនដទមទ តរពទន

រហទនដ�ជកម? វជកសមមច�ចតរ តរពទនភមេររគ នដ�ជរច តពទដរមៃរករងវវឌរន។ននទជយា ណនទ បររអននកកនផកកនរកនភមេររគ ជ���ផ�ៃរស�មមគជហកកកមារងហ ឬ គមាដ�ាសរមារងហ ននកកសកមនពរងវវឌរនមសាខចរ។នដនចកនភមេររគ ជ

សរាដមសរមាស�មនដ�នមរបរនដនតៃមចមសាពកន វមមនភ�រនយបន មហរដរ ងប�រសកមនពឯកជរនដ�មន�ទររងហមសាពកននភមេររគនរ។ននតទរកក�ាសម?

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 24

រហទនដ�តរវនហទន

ទញកចមាចមចៃរពកមច�នទកកសកមនពងន កនមនសរមាររវតរកមខហមណ ន Hyogo httpងតតwww unisdr orgតengតhfaតdocsតWords-into-action/Words-Into- Action.pdf)។ កនមៀមនៀមកន

"កមខហមណ ៃរនភ�រតសរមាកកតាមរនភមេររគ"នននន�ទ�ពហន

163ន ឧមសមហរ��ទន6) ជមរតន�ខន1: វដរមារងហនភមេររគៃរមខវជា នរ។នចណសនមសនដៀភក រខសភក ។

អ រឯកន មនរ មន�ៀត ន

APCICT មនច�កវ�មនមរន រពហតររ សរមាកកតាមររងហៃរនភមេររគ ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនកមទ សកន2។ ររឈរ UN-APCICT/ESCAP

ឆក ន2010។ http://www.unapcict.org/ecohub/ict-for-disaster-risk-reduction-1

ADPC ម��ា មកកតាមររងហៃរនភមេររគនទកកនភ�រនយបរងវវឌរន នផរក រន

កររវតររនននកកតមរាអសទ។ន�ទកកបកកងនADPC ឆក ន2006 http://reliefweb.int/node/22387 .

Pelling រា កស។ន នពបនភៃរ�ទកក។ន ចកងពរានចស រសេដរអនមកងន Earthscan 2003 http://www.earthscan.co.uk /?tabid=307

Yodmani Suvit រនលកន David Hollister។ នភមេររគ រមនច�កវ�មនមរនងន �សរវសហពទតមរាអសទ។នកដសនដ�បរមបង ញននឯសរកសទ�ខរន�ទក�ទពទសរទពទ�នកា�រនភមេររគ

28-30 នខឧសនឆក ន2001។ http://www.adpc.net/infores/adpc-documents/DisasComm.pdf

UNISDR បកមន សក�កវតៃ�ន�ទកកតាមររងហនភមេររគងន មបង ញពទរងហរងវវឌរនន

Redefining។ កកេនមវងន រ�កសេមជជតឆក ន 2011 http://www.preventionweb.net/english/hyogo/ gar/2011/en/home/index.html

នឆ នទកវមមៃរកមប� មងនកតាមររងហនភមេររគចមានផរទមនននលងនកររវតររន��រ នមនៀរ។ន�ទកកេនមវឆក ន2007។ http://www.unisdr.org/we/inform/ publications/761។ 2. តមរវកសរមាពហតររននកកកមា នភមេររគ

ពហតររផរ�ារវរណច។ន មឈមររងហសេមរនតរវកពហតររជនចទរដចជ�កមងមអ រកក នព� ឬ �ទជកមរ

កករឡនព� រ មន� មាពទនភមេររគ។ន - Markku Niskala រ�ន�ខកៃរសេពហរ�រររជតៃរកកប�កេម ររវឌចហរ�កេមន សេកជមសេពហរ�រររជត)

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 25

នផកកនរររនភ�មមនដទមទផរ�ារវកមខមណ សរមាកផ�ផ� មនច�កវ�នដ�អចនមទបរជមរ ន ដនមទ កនDRM នដងន

•កផរ�ា�ដរនព�នទៃរពហតររនដ�តរវកកកសកមនពមា នភមេររគនផភក •ពនករពទក�នកា�រកមឈមមខដចជកមខហមណ សរមាកផច សាមរពហតររជមនមនជរម •ផរ�ារវឧទេមន ៃរតមរវកជកាលកាននកកកនឆចទតមនភមេររគ រ កស�នទមនឡទ វញនកនភមេររគ រ កក

ននឡទ វញជមរ ដនណនមនច�កវ�កបនដទមទនឆចទតមរវកទ នន រ ន •ផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរដនណនមនច�កវ�ម។

ក���បររវពហតររតមតរវ រទរានព�នវលអចនជឿ�កចតរបរននមាកមតទ រសាៃរស�មររននសខរាខច

ណសា នច មមរនព� កករឡនព� រមន� មាពទនភមេររគម។ន នដភរពហតររម�� រន មហរជញកញមាតរវបរនម

ឲនហទកសនមចចតរដសខរានដនផ�កន�ទបកមន មា ��ចមរ��ត��រា រនទទបរ��មផត។ន ពហតររសរទពទ រងហរនភមេររគពតរកមន នភមេររគកតរវនតតរវបរនចកន�កជមនមជរ �នទកជរកកពកាពហរ�ននកកដនមទ កន

DRM នរ។នមនច�កវ�មនមរននរពហតររ ររមសមតរមសាពកនននកក កនចកន�កពហតររ រកមានដ�អចតរវបរនមទនដទមទនក�ម�កនDRM។

2.1 តមរវកពហតររននកកន រនពនភមេររគ

ជ�នទវតរវបរ���ន� �ាកវរកនDRM នផភក ររពហតររនផភក តរវកសរមា�សរកជរនផភក ។ននផកក�ទន1 បរ

នមនពទនមៀមនដ�កកតាមរមស��នពៃរនភមេររគ រកនឆចទតមនដ�ពនផ�កយា ខច នទន�ទមស��នពៃរកមាពហតររពកាពហរ�។ន សកមនពសរមាកមប� កតាមរកកននផរកនតៀមមប� រកនហទនផរកកនទមនឡទ វញតមរវឲររ

�រករហម�ដរ ររពទ មន�សររងហដសខរាមសាខចរសរមានហទកវតៃមច រកវនរងហ។ន សកមនពសរមាកនឆចទតមនភមេររគកនរ រកននឡទ វញតរវកពហតររនព�នវលពតបកដរពទផ�មាព�ាៃរនភមេររគជមរររនដ�ររនដទមទ ម�� មឆ រវ។ន ពហតររតរវបរមម�បសប� ដនមទ កវន រកនចកន�ក នដទមទឲនទពកាពហរ� នដទមទនឆចទតមមកមនដមស��នព។

មណរ មន�សកនតររ��ន�សរពពហតររនភមេររគ នដទមទ មា ពហតររដសខរាម�ដរ រនដ�អចតរវបរនមទសរមាកនតៀមខចរជមរនភមេររគ កនឆចទតមសន�ប� មន� រាកករឡនព�ររនភមេររគ រតមរវកនកនភមេររគសរមាកខចខត រកវតៃមចកបតាមាកនរ នឡទ វញ រកកននឡទវញ។ន ពហតររម�ដរ រនមមនរអចតរវបរមម�បរមននផរ�ទរងហនដ�ពនផ�កខច រកវតៃមចៃរនភមេររគននតមរាដ15 ពហតររមាវដរ បរ

មបង ញននកកតន�ខន2 ជវទមនដទមទ�ាពទដនមទ កនរ។ 15 ESCAP រនUNISDR កកពកនមទ ររងវវឌរនងនបកមន នភមេររគននតមរាអសទបា សទេហកនរន ឆក ន2010)។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 26

មនព�ទន2. វដរៃរកមាពហតររ

ទរករហ ជកវសា ឬ កសន�តមសារនថមមទ ចររន�ខន ឧ នចររមសាជរ �ទ�នន)នពកន ឧទេមន កកមជរ

ជតននចទរៃរជរ �ទ�នន)នឬមនពន ឧ នមថតម�រាននជ)។ នដខចរវផ� �ា�រករហ មរររមនយជរន។នមនកវន

�រករហ�រករហនឆកច ជពហតររមន�នហទៃរកទញកន ាពហតររមនយជរនសរមាកសនមចចតរ រសកមនពនរ។នឧទេមមររងន "សេមរនមសាជរផច សា�ទ�នននរន 60 នជសេមរន រមកពទកកមជរជតនតចខសពទមជជរររចររនចទរ។នជមសាពកនររនតម�រារនមហមសរមាគ�ាន80 បន»។

ពហតររជចនមដៃរនភមេររគមនដនមទ កនៀរ រចនមដទរានព�នវល របរររវតរឲបរតមតរវនម

នទជសកមនពជកានសរននន�ទដទ។នសកមនពជកានសរននកកនវររមន�ទត�រករហថទនដ�អចតរវបរមម� រវន។នដនចកដនមទ កមាពហតររទ ម� មរនមរជជម ជវជវដរមររមន� មា។

គ�ទន3 ផ��ារវម�ា ទសនមៃរតមរវកពហតររនផភក សរមាដណកាក�ទ មរៃរនDRM។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 27

គ�ទន3. មថតតមរវកៃរពហតររខសភក ននកកសកមនពកមា នភមេររគខសភក តមរវកដសខរាពហតររ ឧទេមន ៃរសកមនពនដ�អចតរវបរកនដនផ�កន�ទពហតររនដ�

អចកបរ

កមរន

•នផរករងវវឌរនរ កសនមចចតរននកក កាជតកក កាម�ដរ ររសេមរនន

•ស�ម�កមនមជន�សររនសដរកច�ន

•នផរដទនមទនផរកមាមន រន

•ពហតររមណរ ញនសវឧមកមន នមទបសាន

•នភកក ការនពបនភនផរ�ទន

•តមរារងហន

•ពហតររងមន�សររ វ ទឧតរមន

•នផរកនDRM

•កមតាមនម��េរខនចាឈមននកកនព�រា�នភកក កានកទតនឡទ រ

���នពរ នតនឬមនមមមប�កកនពបនភន

•កមតានសវកមរ�ពសមតរររច តនេដរ ចនសមហរ�ន

•កមតារតរស�� មរកបសហទកា�ន"ចមចនររ "នរររងហខសា នដ�

ជកនរចនដ�ររផ�មា ព�ានភមេររគននចទរមផត�រជ�រា�ន

•កមតាវរកមរ�មរចនសមហរ�រ /ឬកមរចនសមហរ�សមសម រអ�នពររន

•វតៃ�សមសមៃរដទនមទបសារករងវវឌរននផរកន

•�សនេ��នកផពហផជនមនរនជទសននដ�សមសមមងពរ មណរ ញន

•ផ��ាររនសរនកដរពទមស��ទ ឡនដ�សមមន

•ន�ទកកមសាករមាកកចនណមរកកនហទកសនមចចតរ រងហ កមរចចនមៀម

នដ�កសនមចចតររងវវឌរនអចមា ព�ាដ�ា រងហ

កនតៀមខចរន

•មន�សនភកក កា�មាន

•�ទ ៃរជមករ នេដរ ចនសមហរ�ដសខរាន

•នភកក ការនពបនភនផរ�ទន

•តមរារងហន

•នមជជរនដ�រររងហន

•ក���បរនសវ�មនមរនររ�សរទន •ឧមកមន ម��កសន�ប� មន� រាររកកសហ

ចតរសរមាកនឆចទតមនភមេររគ

•កមតាមនម��េរខនចាឈមននកកនព�រា�នភកក កានកទតនឡទ រ

���នពរ តឬមនមមមប�កកនពបនភកមតា�ទកនរចសមសមសរមាកក�កររន

តមរាឆកផចវកជនមច�សរសន�ប� មន� រាន

មជមមណ �មតមត�កន

•កមតានសវកមរ�ពសមតរររច តនេដរ ចនសមហរ�ន

•នក�ម���ន�សរពររនដកមតាឆនរ�សមសមមងពរនមរនព�

ពតរកមន ន

•នក�ម�កកននផរកជនមច�សនដកកមតាតមរាសករ រព�ជមក ផចវរ�ទ មសានមជជរនដ�ររតមរវកជនមច�សពនសសន

•មន�ទតរនមទ�នឃទញជនសណ ទានភកក ការ ផ�មា ព�ាកករឡនព�នហទ�

តាបមមន

•��នករមានមននៀមចមទ កម�� �ក�ាដរងហនភ

មេររគនទកកកមវទសកនលន •កនហទ�តាបមរ មហកសន�ប� មន� រាមតមតរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 28

កនឆចទតមន

•នភកក ការនពបនភនផរ�ទន

•ពហតររ Geospatial ននន�ទពតរកមន នភ

មេររគនរង"នតទវ? នតទរហទនទជននកកតមរានរ? នតទខ ���បរនដនមៀមណររ? "

•នហទឲទរាសមហន រនពងន មជជរនដ�

ផ�មា ព�ាមរសតរវកកសន�ប� ផចវជក�ន

•ពហតររទកា�រ ករងវវឌរនចនកមផតននកកកខតខម នមសន�ប�

•កបមាឲនភ�នេនដនមទកសមមណរ ញមងពរ នន

•មនមទ�នមទ�ផ�មាព�ា�រនន�ទ តមរាៃរកបកាន

•មនមទ�នមទ��រជតមរវកននព�ខចទនន�ទ តមរាៃរកបកាកមតារតរ

ស�� មរ កបសហទកា��ទជកសមមរកនថទ�ទ ដមន

•កកមនឆចទតមនភមេររគតមរានដ�នជមកបកាន

•ផរ�ារវម�ដរ រមនដទមទមបង ញ�កមនយា ចសាពទផ�មា ព�ាននព�ខចទនភមេររគន

•ផរ�ាម�ដរ រនដទមទមដរវវឌរនពៃរសកមនពនឆចទតមន

•កបតាមាវជា ជទវនរកវតៃមចកខចខតន

•ជដ�ានមនជរនដទមទតនា មាជមបនមតរងកររ មតរមកប

ននកកតមរានដ��ក

កនទមនឡទ វញរកកននឡទ វញន

•កវតៃមចកខចខតរ តមរវក

•ពហតររដចភក តរវកដចជសរមាកកតា

មរ

•កមតារតរស�� មរកបសហទកា��ទ សរមាមជមមណ �ជរកនទមនឡទ វញន

•ផរ�ាម�ដរ រនដ�មនដទមទកមតារតរស�� មនភកក កាថទរនតន

ឬ�នននកកនពបនភន

•វតៃ�សមសមៃរនផរករងវវឌរន

•កមតាវរកមរ�មរសមមន

•កមតាកផច សាមរសមមននកកកនតៀមខចររកនឆចទតមសកមនព

•ផរ�ារវម�ដរ រមនដទមទមបង ញ�កមនយា ចសាពទផ�មាព�ាននព�នវ

នភមេររគន

•ផរ�ាម�ដរ រនដ�នដនដទមទមដរក ទកចនមទរៃរកន

សកមនពកនទមនឡទ វញ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 29

នផកកនករពយមផរ�ាជររវមនពៃរតមរវកសខរាសរមាកនចកន�កជមនមនជរ�នទពហតររម។

កនឆចទតមនភមេររគ

មរសនដ�តរវបរនចមាននកកន រនពអសរក តមរវកសរមាពហតររជញកញមា សបចនវ។ន ជនឿៗពកនតរវបរមនមកនចញពទបនមសាពកន ខហ�ទជក រនស�អមាភរា រតរវងហខច ច រក�ាចឡនដពតរកមន នដ�បរនកទត

នឡទ ននជវញពកន។ន សនសកមវទតមរវមរកកនដ�អចផរ�ារវពហតររសខរា។ន - នកដរ រសរមាករងវវឌរនរររជត ចកងពរានចស។16

ខនកមជ�កសហណមទឆក ន 2004 នដ�ជចររដនចទរៃរមរសនដ�មបង ញសបកចតរមសាពកនកពកនមរររពហតររមា ភរារពទដនមទ កជរ រនមៀមផរ�ាជរ។ន ចនពរកកខច វរររហកពកនររអមមន កពកនមរររ ឬ �ាដ ពទជនមទស។នកករឡនព�ៃរនេតកមន ជមន� រាមន� មាពទនភមេររគមនដ�មរសតរវកពហតររនរនម��ងន នតទរររហទភរានត

បរនកទតនឡទ រជកនរចនដ�ររសរជកបនមសានរមតរងករ? នទជយា ណកកននព�តមរវកពហតររសខរាដចភកនផន�ៀតផសនឡទ ។ន ឧទេមន មរសអចតរវដ�ទ ៃរមងមអ រ�កពទនមៀមនដទមទច�ដនមទ កមរ�ទនព�ននតមរានននតទនដទមទកពជឬករអពទកកមតានព�នវលសរមាក���សម។ន ននកកពកនផន�ៀតនដ�មរសចមានផរទមចាដករហទនដ�កសន�ប� នសវកម រសមអចកបរនដទមទឲពកន។នដនចកកមា កព�កមនក�នកា�រររមស��នពសខរាខច ណសាកករឡនព�ររអសរកន រនពណម ចនមកឯក�នកា�រភរមស��នពននដណកាក�នរ�រជ

នដទមទមន�ទតកព�កដមគជហម រក�ាចឡរពទរហទនដ�ជកផរ�ាជរននព�ខមខររពទតន�ទមសារកកទ រសាភក ន មទ ដរ ងប�រ�ទនក កាបផរ�ាជរដៃ�ន�ៀត សតននកកកនច�ស។

�ដរនពសខរាមន�ៀតៃរពហតររ រកបសហទកា�កករឡនព�ររកនឆចទតមនភមេររគកកហពហតររពតជម�ឲររនពរតរម��ចករានត�រា�17 ននកកមន�សសទ�ប� មន� មាពទ�កសហណមទឆក ន2004 មរសជនចទរងហខច ច�កជកដកា�មណ កមពទអ�ន�ព កកប�កេមនម�េកបរជ�មមបតាជនរឿមរពតទ នរនដពរ�ារពទវ�ន�សរននពទនកនភមេររគនរ។

ពហតរររចនមដបរនតនតជតសខរាកកសកមនពមរសមសន�ប� មន� រា មានររនភមេររគ រសន�ប� មន� រា

ថទៗនរបរមបង ញពទនមៀមដសខរាតន�ទមសាខចរសតននកកកផរ�ារវម�ដរ រមសរមាកតសហមតឲររមស��នព របរជរមកនហទកសនមចចតរ រកនមនចកររសរមា មជជរនដ����ផ�មាព�ាកដចជតរ�មរសម។នផរ�ាទរានព�

នវលររនពតមតរវ រររឯកគជន នភ�នេពហតររ មរ�នរៀជកណរ �កកកជសន�ប� ជទវត រពកនទមនឡទ វញ រណចសតននកកកមាឲររមស��នព កវនមាជកនជ រមាកមវទ។ 16 នកដរ រសរមាករងវវឌរនរររជតន "នហទកជមមពហរ�ផពហផននកកជនរច រ នភអសរកនផ ន�ៀត» DFID នភ�រនយបកដសនខសទឆក ន 2000

http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/C8ECCFBA7563F7F4C1256D570049D0B4-DID- mediaandconflict-aug02.PDF 17 សេកជមសេពហរ�រររជតបកមន នភមេររគពងពនលកឆក ន2005: នផរ តន�ទពហតររននកក នភមេររគឆក ន2005។ កនមទ បសា�សហព�ៃដននកកកនឆចទតមនភមេររគ

នរនមទនយមសេនព�មនមរនរររជតន ITU) នដ�ជចររសមៃរកជវ�សហព�ៃដបរនកទរដ�ាន5 ពរាលរដលច

ននកកឆក ន2010 នដររកនកទរនឡទ យា ឆមាេហសរកនជៀតច�កកករងវវឌរននរមន�សរងវវឌរនតចតច។នតមរាអសទ រតមរាបា សទេហចររចនមក�ទផ�សហព�ៃដជនននកកឆក ន 2010 នដររកបា រា មរមននជវរទរមត�សហព�ៃដន 278 លរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 30

នកា ររររតថជរជន 26 ពរាលរដលច �សហព�ៃដននកកកតនា មាម�សហព�ច�ហតមន�ទរន 201018 បរននកកនវលៃរកនកទរនឡទ ៃរកមវទនដ�មរនមរជសនឡ រនសវកម មទ រតម�ននផទន មនព រច�ដនមទ រទមត រកនមទនវនភមរទរមតជនដទម។

�សហព�ៃដតរវបរនន�ជនផកកមននកកមាដណកាក�ៃរវដរន DRM ពទកពររនននដទមកករឡនព�មរនភមេររ

គ �នកា�រនទឬនទនេទមកវញកករឡនព�នភមេររគពតបកដនហទយា ណឲដនមទ កនឡទ វញបរឆមា។ន IFRC) សេកជមសេពហរ�រររជត ររ�កនផន�ៀតបរនមទ�សហព�ៃដនដទមទររ�� តឲបននដ����ផ�មាព�ាកកកមន�ទត

�នកា�រនឡទ វញឬនដទមទម�ា កាកនចាញតមសាពកនររសវតនពកករឡនព�ៃរនភមេររគម។នឧទេមន កកនBanda Aceh នដ�ឥមណ នរសទរកកសហចតរកកប�កេមបរជជមជភក វញរកកសាគរររជទវត 3.400 នដ�នភនដ�កសហណមទមសាពកន បនជញកញមានដនមទ�សហព�ផ� មម។ន�សហព�ៃដកតរវបរនមទករានតខច នឡទ កកកនហទឲមនសទនឡទ រវតរច នព រ

មនរនពៃរដនមទ កផរ�ាជរ។

នរន4636 កកមន�សៃេ�ទ

នរន 463619

តរវបរមន�ទតនឡទ កកមន�សៃេ�ទមន� មាពទក�ា ដទននឆក ន 2010 នដទមទមនពញមតមរវកមសាមជជរ

នដ����ផ�មាព�ាមនកនមទបសានសវនខចទន ននSMS) ផនដ។នមរសអចនផទននផទនជរករពទន រនពរតមរវកមសាពកននទកដខចទន "4636" នដ�កកមេហរ Digicel ផរ�ានសវ�សហព�ដមសា មន�សៃេ�ទ នដ�អចនមទបរជនមននដឥតតៃថច។ន មនកសេកភក កកចនណមរ�កដរ ងប� រនរដរ ងប�ជនចទរ រកនមទបសាសរាដ�រករហ

នទ នរតរវបរម�ា រមររនទជរជតៃេ�ទនដ�សាននកកសេដរអនមកនដ�មន� មាមកបរមកនម របរមនរមជកាលកា�ទ មរនព�ម�ា រពហតររនរនដទមទនឆចទតមរ�កពកាពហរ�កកកផរ�ាជរ។

ជមរកដខចទន 4636 រកមវទនផទនជរកននកកកនរចជនចទរបរផសនឡទ ននជវញរតផរចនផរទឧមកមន មនច�កវ�មនមរន រពហតររ នរ។នឧទេមន ម�រនThomson Reuters បរនហទកជមនរផរនដទមទសន�ប� មន� រាជរនភមេររគន រ�កន InSTEDD) នវ�កមពហរ�ពហតររសន�ប� មន� រាបរនមទនជរកកដនមសកកមន4636 ខចទសរមានសវកចកា

ផនជរកសខនពនផរ តជនមនមនដមន�ទតជនសវចកនតមនដទមទនផទនសខនពនមនទកា�ររនមហ ជមក រសវតនពដ�ារតថជរមរមន26000។

កមទ សកមន�សៃេ�ទបរផរ�ារវឧទេមន មនដ�មរររនពមកតទមសានន SMS តរវបរនដកាពបជមរមពហរ��នកា�រនទមក។ន នមទនទមទជននកកកតរពទរតទតក�នន: "ងសររអកកដដចភក មរតរវបរនមទសរមានភ�

មមទ ពទ។ន ជរជតៃេ�ទនដ�បរ�នសចករទគកមន កពកនអចផរ�ាសនមទ សរមាកផរ�ាជរមនកខកចតរនននព�

នម 4636 នដ�តរវបរ វកាដចជកនមនចញតរវបរមកវញននកកកនឆចទតម.”20

។ 18 ITU បរន"ករននសក��មនមរនសចនកសរមាវសហ�មនមរននសវពងពនលក» http://www.itu.int/ITU-D/ict/statistics/ at_glance / KeyTelecom.html 19 នគន4636 "នមសកកមន4636 » http://www.mission4636.org/ 20 ម�សរ etAl "មពហរ�ផពហផមពហរ�រពហតររឃសប� តាងន នមនៀរពទមន�សៃេ�ទ"ន ឆក ន 2011) �ពហ 17 http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/F156DD1E2

F9D2D0085257815005DD82F-Full_Report.pdf។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 31

នមទនទមទជកនរាចឡ ���ផ�ជមៃរ��នកសខនពនមន នជរកកាដចជបរផ�វជាររ។ន ននកកក

ស�ាមតម�សហព�មន� មាពទ��នកនរវបរគកមន កកនឆចទតមជវជាររពទរតថជរន 450 នដ�បរច�មននកកកស�ាមតនរ។ន នចទរជន 97 នបររយកពហតររនដ����បរពទនសវនជរកន 4636 ជកានសរ រឲ�កចតរជពនសសពហតរររពទសខនព។នសខរាជនរនទន�ៀតចររន74 នៃររតថជរបររយកពកនបរផច សាមរឥយម�មសាពកននដ

នផ�កន�ទពហតររនដ�បរផរ�ាកកកនផទនជរកន4636 21

ខមននព�នដ�មនច�កវ��សហព�ច�ហតមបង ញ�កមននដ�ររមនយជរនជនចទរសរមាកន DRM ររនននតររកមត

នដ�តរវកមកពចណម។នមណរ ញ�សហព�ច�ហតជមរម�តរវកកស� នដ�អចនឲររកពរនព�កកក���ន រមរអចនហទកនហ�សហព�។ន កពររននដណកាក�ដម ឧទេមន អចតរវបរផពហផមនមនច�កវ�ករានតររមស��នពកចកាផនផន�ៀតនដ�មដមរ មាតមរានភ�នេ ងមន�សរឬមនកពររនដផ� �ាដចជសទន ារ។នននកកកមទ ៃរ

មន�សៃេ�ទ មនវខចទៃរនរតម�នដ�អចនននព�កច ជមងពៃរក�ាចឡ រររក�ា ចឡមននកកក ផរ�ាជរនដ�តរវម�ា រនទររមស��នពមសារ�កទ រសា។22

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 32

ភ ��នកា�ររ មពហរ�ផពហផស�ម

កករឡដណកាក�ដមៃរកសន�ប� មន� រាមផតពហតររខហខតនេទជញកញមាមរ�កចតរ។ន មណរ ញពហត

ររមដចជន រទនវ�រមណរ ញ�សហព�ៃដអចកច ជមរអចនមទបរនច ម នដ�រររហកមរអចច�ដនមទ ក

បរ មរនទដ�ារកកទ ឡនដ�ផ�មាព�ាននចទរមផត។ន នដទមទនដនតមរវកសរមាកភ �កបសហទកា�កកភររអសរកនរ�មនមរនភរពនដរន TSF

)23 តរវបរមន�ទតនឡទនេទរដកាពបពទកកមមនទមន�ទម�ដរ រមទមសាខចរន Pau បគ �ទកកបកក មន�សៃថ រន Managua Nicaragua) នដទមទឈរនទដ�ា�ទ សន�ប�

មន� រាកកននព�ន 24 នរា ។ន TSF ផរ�ារវឧមកមន �នកា�រនទរនទទ រសាននន�ទដទមទ រ�កសេមជជតររ �កមរនមរដរ ងប�ន NGO)ន នដ�បរជសមប�

ដ�ាកសមស�ៃរកផរ�ាជរសន�ប� មន� រា រកច�មនមកនឆចទតម។នន�ទសពទនរន�ៀតនTSF ផរ�ារវកនហ�សហព�នដឥតតៃថចដ�ាមជជរនដ�ផ�មាព�ានដនភ

មេររគនរ។

កមន�ទតថទមច�កវ�ចនកនរកបរនហទឲមនសទនឡទមនព រមរមៃរវរកនឆចទតមនភមេររគ

។ កកចនណមឧទេមន មកមន�ទរកនមទបសាមពហរ�ផពហផនមមស�មដចជន Facebook Twitter រន Twitter Flickr នសហក។ន មពហរ�ផពហផស�មមរតមនតជ

ឧមកមន ដររមស��នពសរមាកតបតពរត រវមសននមនចមាចតរកករឡនព�ដនមទ កវមតរ មានររកររ�� តឲកផច សាមរ វមមទកា�រនមៀមនដ�នមន

ជរចតាតន�ទមសាខចរជរកកមចនមកស��រណច។ន កមាកសន�ប� មន� រា រកបសហទកា�វមតរបរកច

នទជកច�មករានតនចទរ។

មរមាន3. នដ�ររកច�មក�នកា�រន

�នកា�រនដ�ររកច�មមសាមជជរ នផរ ត

ក�នកា�រនដ����ន� �ាកនឆចទតម ផច សាមរ ពទ�សរកជរ រររ�� តឲមរសនដទមទសសម រនដទមទមបង ញពទ�សរនមសាពកន។ន

ជមៃពមទ ពហតររនមន តរវបរនចតា�កក

ជកនចកចពហតររម។ន ពទ�សរនៃររកក���នរជ

រតមរ មាភរា រេសសមហនដ�បរមកពទកសរតា កមសរនមទ នតមតរវបរនផទនទករា�សរកជរចនភ�នេននពកនរមន�ទតនដសហហមវតរពទផ�មា ព�ា។ន ពទ

�នកា�រនទមកររ�� តឲមរសកកកផរ�ា រវមងពសខរាៃរ�រករហ ទកា�រវកងហខច ចពក ចចម អគម

រក�ានឃទញនដ�ននកកនព�មចនមក ដ�ាកនឆចទតមឲររមស��នព។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 33

21 Ibid.

22 Ibid. p. 22.

23 TSF http://www.tsfi.org.

Facebook រពនMegi ននមន�សេហទ�ទពទរ

ម�ររទជរននកកមន�សេហទ�ទពទរបរម�� �តមរាមណ� ញមពហរ�ផពហផស�មដចជន Facebook រន Twitter ជមរកកចររៃរកនច មាមណរ �មកពទពនMegi នរនដទមទនតន10។ មរសគមាពរានកា តរវបរនម�� ម�� �ឲផច សា�ទនទកនរចររ

សវតនព ឬ ចតាវរកររកមកមហតក រ កចតរ�កដកាមរនព�នMegi វមពទៃថ��ទន18 នខតលឆក ន2010។ កកមម�ររទបររយក: «តៃមចៃរកបមាដ�ាពកនទ នរកនទ បរមានដទមទនផទននចញឲបរមរ»។ននលកនAlexander Rosete រកកនពកកកប�កេមជតេហទ�ទពទរមបរបមាសរេមកមតមរាមណរ ញពហតររងន "ឥឡវនរនទ កពនមទនសវកមរទរនទនមតនរនដឥតតៃថចនេទនទ សមនផទននដឥតតៃថចដ�ាពកនទ ។ន វកនចទរជនរអច�កចតរបរ រន�ឿរជមរនដននតជតមរសមាភក នមទមណរ ញស�មនរ"។

មន�សេហទ�ទពទរមររររហទចនមចកនទមណរ ញស�មននន�។ន មន�សនរបរជមាចណតាកក កា�ទ បមទននកកពងពនលកននកក�កខមណហ ៃរចរររកកនមទបសានដ�ររន 168 លរនកា រកកនមទបសានេហសមហកបរចម�ា ទនរ នមទនយមនCheckFacebook.com នដ�ជនវមនឯកគជនដ�មដររនក កមណរ ញនពហតររស�ម។ន �កនជរកជនចទរកបរ

នជនមនបរដចសាកនព�ណ រ កនរចនដ�នMegi តរវបរពករ នហទឲបកាដទ 24 ។

ជមរករងវវឌរនៃរឧមកមន មពហរ�ផពហផស�មនរ សរជកៃរនមនជរអចតរវបរច�មយា សកមមនរម

ន�ៀតកកដនមទ កៃរកមាពហតររ។ន នរតរវបរននទដ�ាកមន�ទត មពហរ�នឆចទតម Crowdsourcing) ថទៃរកនរចនដ�អចតរវបរនចកចនកច�នទជកកមដមៃររកកសហចតរឲបរនពញន�ញ។ន មពហរ�នឆចទតម Crowdsourcing) ក តរវបរនមទនដទមទ���បរមតរកកនមទ រពហតររពទនមជរ។ននដននតក�ាដជនក�ៃរនភមេររគដមររចររៃរកផរចនផរទមកន�ទកកមសាមពហរ�នរជដនណនសរមាមាពហតររកនឆចទតមនភមេររគម។ន ឧទេមមម�� �កនមទកសរជកៃរនមនជរ នដទមទគកមន តមរវកមសាពកនននកកនភមេររគម ឬ នជទសន ទសរកកសហចតរមកពទជវញពងព

នលក នដទមទជ�រករហឲដនមទ កដចជកនមរតម� ឬ វននផរ�ទ។

កនឆចទតមនភមេររគពកាពហរ�រនទជនចទរ មទ រកកមនច�កន�សដរ ងប�សន�ប� មន� រា កក កាដកនកក កាជត រ ម

មរ មណរ រកកសហចតរ ច�មរ�កស�មដចជកកប�កេម ររវឌចហរ� កេម មពហរ�ផពហផ រ�កសេមរន រសរជកៃរសេមរនរររជត។ន កមាកនឆចទតមនភមេររគតមរវឲររមពហរ�មមភក ទ រសា ទ នរននកកកច�ខតខមនមមសារកកពកាពហរ�ភក នេទមស��នពមសាវអសហនទន�ទន��រ រមនយជរនៃរកនចកន�កពហតររ មនច�កវ�មនមរន

រពហតររ ររតន�ទកកកនឆចទតមនភមេររគដររមស��នពម។ន រតទ នររតរវបរមកនននកកនផកក�ទន 5: មនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមាកនឆចទតមនភមេររគ។ 24 «ននកកសន មងន មណរ ញមពហរ�ផពហផស �មជកពនភមេររគ» IRIN កពហតររ ៃថ��ទន 19 នខតលឆក ន 2010 http://www.irinnews.org/Report។ aspx? ReportID =

90821។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 34

កសន�ប� នភមេររគ រ កកននឡទ វញ

មរមាន4. ភររណរក កាតរវបរនៀមចសរមាកនរ មរសខ រងហខច ច

ននដវមសនរមរបរនកទតនឡទ ដចនរន�ពទមរ មរសបរកងហខច ចនេទបរតរវបរជនមច�សនចញ។ន ននកកតមរា�ទមជជរន Nowshera នដ�តរវបរមាព�ាដអកកាមផតរភតរវបរ�ច�កនឡទ នទដ�ាដម�នេទននពកនរររនងច�ច កាចមានផរទមជថទមរន�ៀត។ន នឿនដ�អកកាមផតននកនេដរ ចនសមហរ�សខនពតរវបរមាព�ា រកមានផរកមមក�កនជមរតរវបរផ�មាព�ា។

ឃច ទ ឡៃរម�រករមសារ�កសេមជជតនដ�ររកផ�តាផ� ាកក នព�សរមាពទនខតរវបរ�កននចញទ

សកននចទរននៃថ��ទពទ។

ផចវឥឡវតរវបរនមទក-វមរអចនហទនទបរនដទមទ���នចញពទ�ទកកន Peshawar ក�ពទម�មញេតដ�ា-មានររផចវនទករា

ងមនដ�តរវបរគ ខ�មា រមរសមចររមនេ�ជ 30000 នកាតរវបរជមា។

រកកទ ឡណនដ�តរវបរនជសន�ប� នដ�ក រឧ��រម ចកនពញចតរពទតន�ទមសានយន� មានររពកនមរដកកនរចនដ�តរវនទ។ន ពកនតរវបរនស «នេតរហទបរជ�កពកនទ នន�ទនរ? ររតាបរនដឬន�? ររកផ�តាផ� ាបរ

នដឬន�? ររ�កបរនដឬន�? "

ម�ង ដអកកាមផតសរមាពកនជ�ក។នរមរ នរតរវបរមដម� មានដ�កជររា សតហជនចទរតរវបរជមានដ�កជររា រនកសពមសាពកនតរវបរ�។

មរសខ មានររមសរនមទរកកសមចនមទ�នទន�ទ�េៃរម�ង នរ អជ ដរ ងប� រ�ទនក កាបសន�ប� តរវបរនមរនដ�

បរនៀមចសរមាកនរ ពកនមរនដ�ពករនកទតររម�ង នរន�។

ររពកចចមអគមនដ�ក�រមាវ ទរ�សរទនWarsak ននរររងហ នមទនទមទជដរ ងប�កពបមាមជជរកមរ

ពបបមម នេទក�រមាវ ទរ�សរទនរមរខចន�។នមានររមរសររកងហខច ចករហទនដ�អចផច សាមរទ រសាៃរមនពច។

សមាខន�ទ ពទរតម�ពមនពទរហទនដ�មសរក កានហទជនកទ ខមននព�នដ�ជជមរកនឆចទតមសខនពននតមរា

Peshawar មន�ស Pakistan25 វមបង ញកដរ ងប�តរវផរ�ា�នកា�រនទវញនទមកនដទមទនរ មានទរតមរវកមសាមជជរ រផ��ាទរានព�នវល រសមសមននឆចទតមនទរកទមទមសាពកន។

តមរវកសរមាក���បរពហតររ រកបសហទកា�នរមរបរម��មានននព�នដ�មន� មាពទមន� រាៃរវមតរមផ��ា

រវវទមនដទមទជញកកននឡទ វញននព�នវ។ន ពហតររ សខរាដចជសេមរនររមមវ�តឡមានទន រនពមកតទៃរកមននកកវដរនDRM ខន�ទ។នឧទេមន នននព�នដ�តមរវកជម�ដរ រនដ�តរវបរជមសាគរររជទវតពទនភមេររគ រតរវបរនសហកពហតររនដទមទ���បរច�នហទកវញនមចនមកកកកកននឡទ វញ រវទនហទឲដនមទ កនឡទ វញរវរហទនដ�ខចខត

ៃររ�កផរ�ាជរ រដរ ងប�។ន មនច�កវ�នដ�បរនមទននកកដណកាក�ដមៃរកនឆចទតមនភមេររគអច រជករច សរមានទ កកកមនមទនភ�នេរងវវឌរន រកកននឡទ វញននព�។ន ម�ដរ រ�រករហអចតរវបរមន�ទតនឡទ នដទមទផ�តាផ� ារតមរវកប រឱកសវរនយទ នរដចជអចកបរ ជឧទេមន ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 35

25 នលកន Mark នលកន Tran "បរពរចចមន�សបា ទន រងន ភររណរក កា តរវបរនៀមចសរមាកនរ។ន មរសខរងហខច ចន "Guardian បរ 3 នខសទឆក ន 2010

http://www.guardian.co.uk/world/2010/aug/03/pakistan-floods-aid-worker-eyewitness។ �នកា�ររងហ

�នកា�ររងហជដនមទ កៃរកផច សាមរពហតររនទវញនទមក រ�សរនកកចនណមម�� កកម រន មហរនផៗ ជញកញមាពកាពហរ�រនជនចទររពទមជតៃររងហ ឬ សនមររវកពបបមម រត ឬ មតកមតមនទរនរងហ ឬ នដទមទនៀមចចមា រន មហរសរមាកមារងហ។ន សនឡ រកបសហទកា�រងហតបមមអចជម�ររទនមនកក

កកពមរររមស��នព កនឆចទតមជនមនជញកងហខច ច រមផច ញសករ រព�វមតរ�រា�។ន ន�ទសពទនរន�ៀត�នកា�ររទតវទ រងហជញ�រកចតរ នដ�ររននសខរាណសាននកកន រនពររវមតរម។

សសមដចខនកមនរ អចន�ទកនផរកមនសទនឡទ សរមាក�នកា�រជនមន:

• នតទរហទនទជពហតររ ររននសខរាខច ណសាកកកមបង ញននកកនដម នដទមទជញឲកនឆចទតមនមនតមតរវមន� មាពទន រនពវមតរម?

• នតទរហទជកនផទននដ�តរវបរម�ា រមរនព�កករឡនព� រមន� មាពទឧមតរនេតម?

• នតទរហទជឧមស�កកក�នកា�រមកមនដមស��នព រនមៀមនដ�ពកនអចតរវបរមបមរមមរ?

• នតទរហទជឱកសសរមា�នកា�រររមស��នព រនមៀមនដ�ពកនអចតរវបរពទករតមរ?

• នតទរហទជសមនដ�នទ អចមនមទ�នមទ�ពទនមជរកកន រនពរងហទ នរបរនដឬន�?

• នតទរហទជក���ខសតរវមសាមពហរ�ផពហផពហតររ រនមៀមនដ�ពកនអចតរវបរជកកកមនពញក���ខសតរវទ នរ?

�នកា�រន មនរតរវបរកមតាននកកនផកកនដកនតទ�សរកជរ�ានឃទញកសេមរនន ដចជក�រា សទរដកនមសា�ទនក កាបមា នភមេររគ ឬ មពហរ�ផពហផសមហរ�មសាវ)ន រកច ជឲ�កចតរបរ។ន ដនចកកកបកាចម�បរកនជឿ�កចតររកកននពនជឿជការរននសខរាកកកបសហទកា�ចនពរងហ។

វរបយា សរមាកកន�រកចតររជនរឿ�កចតរ

1. ���ករកច�មជនមនកកនមជៃដ។ន នហទកជមរសរមានមននដទមទជរដមរវពហតររនដ�មបតារនដទមទបរមាកតនដ�អចនហទនទបរសរ�ដ�ានពងហខច ចរកពបបមម។

2. នពញចតរកកកនរ មាកពបបមមមសានមជរ។ន �ាដពទកងហខច ច រកពបបមមមសាមជជរន�ទកមតៃរមរសរក កា ។នមរមនផចទសនឬ នថចន�ទននកនដកមននន� ម�ា កាជនមន រកផរ�ារវចនមចទម នភពមរសជតមសាពកន។

3. តរវររនពននតារនមទកចេ។ន នននព�នដ�បតាមាកនជឿ�កចតរ រនពនជឿជការរនស�ទនតមរអចនរ មកវញបរ។ មរនដ��ាខសនមននដងតង ឬមគជហកកកផរ�ាពហតររនដ�ជកសខរានដទមទក�ាដមសាពកន ៃរមាម�ង ។

4. នហទកជមមងពឲ�កចតរនផន�ៀត។ន សមមសមប�កច�ខតខ មនមបសហទកា� រកផរ�ាពហតររមសារកកជមរកកនដ�នទសមចមានផន�ៀត។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 36

5. មនពញតមរវកមសាមពហរ�ផពហផ។ន នហទកជមមពហរ�ផពហផនដទមទនកពហតររនដ�ពកនតរវបរនផរ�ារវកនមននរជកតមតរវ របរមងចដចនដ�អចនហទបរ។

ពហតររនមន រតន�ទមសាមពហរ�ផពហផ

មពហរ�ផពហផអចនដទតន�ទសខរាទ ពទននកកករមានមន រនតៀមមប� នភមេររគ កដចជកផពហផកផរ�ាដមនរមន� មាពទររវមតរម។ន មនករមា រកផរ�ាស��រណចដ�ាសេមរននដ����ផ�មាព�ានដររ

ចនមដពកាពហរ� នហទឲពកនអចររឥ��ព�ន�ទសកមនពនមន រនភ�រនយបនឆនទកកនតៀមមប� នភមេររគ រកមចនមកមរ�មរដ�ាកកតាមរកបតាមាជទវត រ�ពសមតរ។

កករឡនព�ននព�ដមៃរពតរកមន នភមេររគម កនចកន�កពហតររនដ�ររមនយជរនជមរមជជរ

នដ����ផ�មាព�ាជនននដ�ពកនបរ�ា មនមពហរ�ផពហផនដ�ពកននជឿ�កចតរ នដ�អចផរ�ារវររសរមាសន�ប� ជទវត។ន ដនចកវ ជកចបចានដទមទឲររក�ាដដ��មផតមនកនដ�មជជរននកកតមរានដ�នភនដននភមេររគ���បរពហតររ។ន មពហរ�ផពហផកកសកកពតណសានតជនផកកមៃរមណរ ញដសខរានដទមទផរ�ា

ពហតររមន� រាដ�ា�សរកជរជននម�ដរ រមសាខចរ។ន កករឡនព�ៃរកនហទនផរកនតៀមមប� នភមេររគរកកមានភមេររគអចនបជរ នដទមទនកមពហរ�ផពហផកកសកកននកកតមរានដ�នភនដននភមេររគររសមតនពកកកមម�ផរ ឬ មររកបមសាខចរយា ឆមាេហស រកកកផរ�ានសវរមាដ�ានមនកកន រនពសន�ប� មន� រា។នមពហរ�

ផពហផកកសកកកររវសហជនចទរកកតមរា�នកា�រដចជមណរ ញម�ដរ រនសន កកមស�មសទវ�កកសកក �ទនក កាប�នកា�រនមនជរជតនដទមនតច រកកមេហរ�ទផនដ�អចផ��ាពហតររវមម រកមតានភ�នេររមស��នពជមរក�ាដ�ម�តៃររងហកកសកក រររនពទឡ។

2.2 ដនណនមនច�កវ� មនមរន រ ពហតររ

មនច�កវ�មនមរន រពហតររ តរវបរផ��ាឲរវកនកទរនឡទ ចររៃរដនណននន�ទ វសហដរ ងប� រពមជា

កមទ រសាមទ នDRM។ ដនណនមនច�កវ�មនមរន រពហតររ ររមនច�កវ� កមវទកព�ហ រម�ដរ រ�រករហ។

មនច�កវ�

ររមចររៃរកខសនមចកភក ៃរមនច�កវ�នដ�អនចកបរ នដ�អចមនរមតៃមចនទរកររ�គមរន DRM រជញកញមាដនណនរតរវម�� �ភក រវមនច�កវ�ជនចទរ។ន មនច�កវ�នដ�នតនតនតសមមរតមរវកសរមារកកនមទ នមទនទមទជនររររហកនមទនតមហច រកដស។

ឃច �ក�រករហ: ឃច �ក�រករហតរវបរនមទនដទមទ�កវន រទញក�រករហននកកសមនមមម�នរឡចតររ ពកនជ

មរកច ជនផកកមៃរដនណនមនច�កវ�មនមរន រពហតររណម។

កមវទនេ�ពហ: កមវទនរ ជមនច�កវ�ដនពញរមសរមាផរ�ារកកនមទរវចមចនា មាជមរដនណនមនច�កវ�

មនមរន រពហតររ។នពកវអចតរវបរច�ដនមទ កបរមនកមវទកកមមណរ ញ នដ�ររដចជកមវទកកន Internet Explorer ឬន Firefox រររហកភរកមវទមនរមចបចាតរវដនឡទ ននន�ទកព�ហមសារកកនមទ។ន ពកន អចមតានមរបរ រអចតរវបរកមតាកនៀមច នដទមទអចកបរននន�ទររមតនមន ននន�ទមណរ ញម�ជត រសមទនតបរមន�ទតននន�ទកព�ហនតម

�សហព�ច�ហតមចររ រឧមកមន ខចនផន�ៀតកអចច�ដនមទ កកមវទមណរ ញ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 37

មពហរ�ពហតររងមន�សរ GIS) "មពហរ�កព�ហសមតនពៃរកក�ក នៀមចរកមបង ញពហតររឯកននយន ន ម��ក

ជនញកចតា�កមពហរ�ពហតររងមន�សរម ទ មតមត�ក រ�រករហនដ�ច�នទកកមពហរ�"26 នដននតនចទរៃរពហតររនដ�ទកា�នទរនDRM ររសរសនងមន�សរមសាវ GIS រជនផកកមៃរដនណននចទរមផតសរមានDRM ម។

ឧមកមន ចមាស�� : ឧមកមន អចតរវបរនមទនដទមទមដរនភកក កា រផរ�ាកជរដមមកវញនននព�នភកក កានកទតររនឡទ ។ ឧទេមមម�� �ទ ផ� មមអកសតវសាស�ា�ក�នរចន រសម�សរមាកកនឃទញសហណមទ រសរមាក

កនឃទញកព�ា ដទ។ន វជកសខរា នដទមទពចណឧមកមន ចមាស�� ទ នរជនផកកមៃរដនណននពញន�ញនដ�រម�ា រ�រករហពទឧមកមន នរជរដមដ�ាម�ររទនដ�ពកាពហរ� ឬ មជជរ។នឧមកមន ចមាស�� ពទចរ� សនេនទន�ទដនមទ កៃរកថតពហតររពទឧមកមន ចមាស�� ននន�ទផ� មម ឬររន។ 26 រន �តងពមន�សរសេដរអនមកន "មណ� ជរហទ?" http://webgis.wr.usgs.gov/globalgis/tutorials/what_is_gis.htm

កចកាផវ�: កផននន�ទន រទនវ�នដ�ររនមាអចជវទដររមស��នពកកកនចកន�កពហតររជមនមជរ។ន វ�តរវបរចតា�កជ មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន "ចសា"ន មានររមរតរវបរនមនងចចនច�នដររវតរររ

មសាមនច�កវ�ថទជនចទរ។ន កច�ដនមទ កនទអចតរវបរនចកន�កមវ�បរយា បសប� រររកបសប�កកចនណមមរសជនចទរ រមនមទទ ពទនមមដ�ាជរនដ�នចអរនច រមរនចរក។នវ�ផមររ នដទមទឲររយា ���លននកកកឈរដ�ាននកកតមរាអសទ របា សទេហក រតរវបរននមទនដទមទផពហផនពររ កដចជសរមាមន�ទរក�ាដ រ

ករមាសេមរន។

�សហព�ៃដ: �សហព�ៃដររចររៃរកនមទបសានផភក សរមាដនណនន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមាកនDRM េសពទមខបមសាពកនសរមាក�នកា�រជសនឡម។នផជពហតររ�ទ នអចតរវបរនមទ នដទមទមបង ញនននន�ទ�សហព�ៃដទ រសាននកកងមន�សរម។ន នផទនជរក ឬ នរតម�អចតរវបរនមទនដទមទ មម�ពហតររពទនមន រជញកញមាករានត រជក�នកា�រសនមចមន� មាពទនភមេររគនននព�នដ�នេដរ ចនសមហរ��មនមរនអចរតរវបរខចខត ឬ នហ�សហព�ន�ទស�ម�រាកមតាម។នករានតខច នឡទ �សហព�ៃដអចនា មានទរទរមតនដ�អចឲនចកន�ក រកគកមន

ពហតររ។ន �សហព�ៃដក តរវបរកច ជឧមកមន ៃវឆច ត រររមខបសនដៀភក នទរកព�ហកដចជកនមគា រមពហរ�កមតា�ទសក�ន GPS) នហទឲពកនអចតរវបរនមទជឧមកមន មម��រករហ។

មណរ ញ�នកា�រស�ម: វមនច�កវ�នដ�អចឲមរសបរយា បសប�កកកមន�ទត រនចកន�កពហតររផ� �ាខចរ

មសាពកនន មនពវ ទនដរ រពហតររនផន�ៀតននកកមណរ ញស�មមសាពកន ជនមនននន�ទរទរមត។ន កនមទបសាមណរញស�មនរននកកផ�វបកៃរនភមេររគមនដ�តរវបរពនកនដសនមននកកនផកក�ទន 2.1។ មពហរ�ផពហផស�មម�ងមឈមពហតររនមមមៃពមទ េកកសកមនពនទ DRM។ កកនព�ករចមកពហតរររពទ មជជរនដ�ផ�មាព�ានដនភមេររ

គអចតរវបរមម� របរនផ��ផ� តានដរកកនឆចទសមនដ�ររជនញវជា ជទវននហទកឲ�ទនក កាបបរកររ�� ត។ន ឥឡវនរពហតររនរអចតរវបរគកមន នដមជជរខចរឯ។ន នទជយា ណដចនដ�បកមន ទ នរជញកញមាមរររចនសមហរ�ន រមរកមតាចសាលសា អចតរវបរគកមន នដមចររមជជរ���មរ�កពហតររមអចនកទតររនឡទ ។ន រកកពកា

ពហរ�បរច�មកកសកមនពន DRM តរវកនដទមទពចណកនតទពកនអចច�មបរ��មផតជមរមពហរ�ផពហផស�ម រនមទបសាវននកកដនណនមនច�កវ�មនមរន រពហតររមសាពកន។ន នរពទកផពហផពហតររ រកនមទបសាមសាពកន

កករឡនព�ៃរវមតរឧមកមន មពហរ�ផពហផ�នកា�រស�មកតរវបរននមទននកកដណកាក�នផន�ៀតៃរវដរ-សរមាន DRM ពររដមជសមមសមប�កនទមនឡទ វញ មន�ទរម�រក�ាដកមន�ទតកនឃសននបនឆក ត រព សមតនព ។នពក

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 38

នកបរផរ�ារវមនបជនមទសសរមាកភ �នផកកនតទនទរសាគរររជទវត។

កមវទកព�ហន

ដនណនណម មនច�កវ�មនមរន រ

ពហតររ រ�រជររផ�កសរសនកមវទជនចទរ។ន ររជនមទសនផភក នដ� អចកបរនដទមទផ�តាផ�ាកមវទកព�ហងន

ពមជាកមកមវទកព�ហ។ន នផកកកមវទកព�ហពមជា

កម - នកទតរវបររងវវឌរននដកកមេហរ រមន� មាមកបរ�កា ឬ ផរ�ាអជ មហមជដ�ារ�កដៃ�ន�ៀត។ន វផរ�ារវមសមតរៃរកនហទនតសរ ដនណន រ���នពៃរកនកតមរវមមម

ដនណនមឲសមរ រ�កមនរ។ន កចណសរមាកមវទនដ�អច ររននកកសមនមមម�ៃរកមាបកា

ៃថចអជ មហមជនតម ឬ កពមររនរ។ ទ នរកអចមម�� �ទ កតនមៀមៃរកច�ពមនពៀកកកផរ�ានសវកមតជកាលកាមៃរកភ �រកនកនមនដ�មររមចររ។

មរមា 5. Sahana នមទក�លមងពមពហរ�មានភ មេររគ

Sahana ជមពហរ�មានភមេររគមងពនមទក

ចេ រ ឥតតៃថច។ វជឧមកមន កសេកជមមណរញនដ�ររម�ដរ រនដ�កនដនម�ង សមមសមប�

�នទកក រឡនព�ររនភមេររគពទកនសហក មរសនដ� បតាខចរ មាជរមារកកសហចតរ នដទមទររមស��នពមដរកកមដរ ងប� រ�កមរនមរដរ ងប�

រជរនភខចរឯម។ នៀរមនរមន�ៀតនននhttp://www.sahanafoundation.org/about

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 39

កនផ� �ាខចរ។ នព�ខចវអចតរវបរចតា�កកររមស��នពមនរមន�ៀត នដទមទករងវវឌរននផកកកមវទកព�ហផ� �ាខចរសរមាដនណន មនច�កវ�នមនមរននរពហតររ ម។នទ នរអចតរវបរនហទនឡទ នដរកករងវវឌរនកមវទននកកផ�ជ�

នដរ�កម ឬ រកកពនភនយម�ាខនរឬកកមេហរ។ នននព�នដ�ករងវវឌរនដនណនផ� �ាខចរវជកសខរា នដទមទនករ�កនរររសមតនពកកកផរ�ាកភ �ជមររ នដទមទដនណនម�ង មនរមន�ៀត នដ�អចនកទតនឡទ មន� មាពទកមវទនរតរវ បរដកាឲនមទនន។ កពចណនរនតតរវបរតពទថវកមសានរនរ។ មសរនមទរកករងវវឌរននដទម ន�ររតនទន�ៀត

នេទវរររក�បកជនចទរមនរមន�ៀតសរមាករងវវឌរនថទម នដទមទផរ�ាកភ �មនរមន�ៀត។ កកកមទ ខច រកករងវវឌរនៃរដនណនផ� �ាខចរអចកនពជរ� សាៃរកដមងពមសាកមវទនដ�រ �មាន� តាករងវវឌរននផន�ៀតណមពទកនហទកន�ទដនណន។

កមវទកដនមទកចេ រ ឥតតៃថច: កមវទកដនមទកចេរឥតតៃថចអចតរវបរនមទ ចមច សកបរ នកនម រតរវបរនចកច

នឡទ វញ នដភរកដកាកមត។ន នស ទនពទ នរនដ�ររសរមាមារកករងវវឌរន ររកកនមទបសាជសខរានដទមទជកជមកញនFOSS រ DRM ររ�� តឲច�ដនមទ កជមន� រា នពជរ� សា រ កតបតពរតៃរមនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ នន។ន ជញកញមាវតរវបរភ �នដសេមរននដ�អចមររកកមេហរ រកកសហចតរសក ររ�កមរកបកាចនមញនហទកននកកក

សេកភក នដទមទរងវវឌរនកមវទនដ�ររមនយជរននទវញនទមក។ កមវទមានភមេររគ Sahana កដនមទកចេ ជនផកក មៃរចររៃរដនណននដ�អចកបរសរមានDRMន សមនមទ�មរមាន5) នកទរនឡទ ។ កមតមចររៃរកមរមមមអចតរវបរផរ�ានកមកច�សរពមនពៀ រអចតរវបរ���បរពទនពខសភក ៃរកកមេហរ ររ�កនផភក ។

ម�ដរ រ�រករហ

ជដនណនកច នទជនឿមវមរស ររ�កននម�ង រនកទតនឡទ មសរនមទពហតររនដ�តរវបរនចកន�ក ននកកនផភក រអចមរររ�ាទដចភក ។ សរាដ�រករហននកកកជដ�ាកម�� �ភក រវដនណនមនច�កវ�

មនមរននរពហតររ នដនក�រករហនដ�អចតរវបរនចកន�កកក�ាទនដក��មាកមវទមនផ នដភរកតមរវកមរមកចាបរ។ននរររននសខរាជពនសសសរមាដនណនមនច�កវ� មនមរននរ ពហតររនសរមាកនDRM ជពកនអចតរវបរនមទនដ�ទនក កាបនដ�អចររមពហរ�មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ27 នដ�ររនមាផ� �ាខចរមសាពកន។

ម�ដរ រនដ�ររកនមទកចេ រមរន ទសនរទតរវបរននពញចតរ នដននតររកពនផ�កន�ទរ�នពមណនន។ន

មនង�ទ រសាៃរផ�តផ�អចឲពកនររវតរ រនទពកាពហរ�ទ រសាអច���ករងវវឌរនមសាពកន។ន រទរនទនមជដរន�

នដ�ជម�ដរ រ មសាវតរវបរនផ�កន�ទសរ ាដនមទកចេដចជនTCP / IP រនHTTPS។ កនកទតនេទខចនទវញ lifecycle)

កនកទតនេទខចនទវញ lifecycle)ៃរដនណនមនច�កវ�មនមរន រពហតររ មនដ�តរវកឲតរវបរចតា�កក

ននកកមម�ៃរមនង�នផភក ៃរករររគមរននDRM នរ។ វជក��នដទមទកកមតាៃររតៃរកន lifecycle) មនដន

នតវ អចនហទបរសរមារ�កទ ឡនដទមទសរតាកដនណនមនដ�អចតរវបរដនឡទ នច ម នេទកវរររវតរជរច�នននព�នដ�វតរវក។ ដនណនមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររមអចតរវបរននមទ�នឃទញកជឆចកតាដណកាក�ទ

នរងន 1) តមរវក រ កមតាជកាលកាន 2) កររវតររន រមមរ មណរ � រន 3) កជសជ�នថទ។ 27 ឧទេមមររងន 1) �នទជរដមពទកនដ�ផ��ារវ�ា ទ�នទសរមាកផច សាមរកបមាឲអសរករកពររជនមនវមនច�កវ�ជរដមនផភក នមទ�ងន

OASIS "កពររនឿ�នទពទកនV. 1.1" http://www.oasis-open.org/committees/download.php/15135/emergency-CAPv1.1-Corrected_DOM.pdf រន2) សន�ប� មន� រា

�រករហផច សាមរនននដ�ជឈតមៃរសរាដ�រករហសរមាកនចកន�កនវ�ទនក កាបនឆចទតមមន� រាសមនមទ�ងនOASIS "សន�ប� មន� រា�រករហផច សាមរននន EDXL) ន

តនចកចនv.1.0" http://www.oasis -open.org/committees/download.php/17227/EDXL- DE_Spec_v1.0.html។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 40

ដណកាក��ទន1: តមរវករ ជកាលកាន ដណកាក�ដមៃរករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ កកដនណនណម នដទមទកនឃទញម�ង នរតរវ

បរនដន រមម�តមរវកសរមាដនណននន។ន មន� មាមកទ នររតរវបរនមទនដទមទជកមតាមនច�កវ�នដ�តរវ

បរទមទ ររងវវឌកម�ា កាពពមនរពទដនណននដ�រតរវបរររវតរនន។ន

ដណកាក��ទន2: កររវតររន រ មមរ មណរ �ន វជកសខរាសរមាដនណនរកកនមទបសាមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ តរវបរ���កមមរ មណរ �បរ��

ដនចកកពកនតរវបរន� �ា អចរររមមនដទមទនមទបសាវននកកកបមសាពកន។ន កមមរ មណរ �ជមតរវបរផរ�ាឲ បរ��មផតមន� មាពទសរសនដនណននដ�តរវបរដនឡទ ។ន ឧទេមន ម��កវ�អចតរវបរមមរ មណរ រពទនមៀមអរ ឧមកមន ចមាស�� រកមតា�រករហ ឬ ម��កមនច�កន�សននកយ�ហននកកកសមនដ�អចតរវបរមមរ មណរ �

នដទមទនមទឃច ផ�ក�រករហម។ន

ននកកក�នន�សនមចរររកកនមទបសា ររកក���ផ�ៃរដនណនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ អចតរវបរច�មននកកកនហទនតសរ រកផរ�ានយម�ាននន�ទឧមកមន ថទមរនព�កដកាពបមសាខចរ។ននររ តរវកនព�នវលមនរមន�ៀត

មានររអចមចនមកដ�ាករងវវឌរនផ�តផ�មស��នពមនរមន�ៀតនដ�ជតមរវកមសារកកនមទបសា។ន

ដនណនមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ សរមាកនឆចទតមនភមេររគមរអចតរវបរនមទជញកញមាដនចក កមមរ មណរ �ន�ទកនមទបសាមសាខចរអចរ ចបចាតរវនហទនឡទ មរន�ៀតជន�ៀទតា នដទមទនកកនៀរសតមរតរវបរបតាមា។នវទន�សរមដររមស��នពៃរកមមរ មណរ កេហកតាៃរកនមទបសាដនណននរ។ន មសរនមទសរជកៃរនមន

នរតរវបរច�មផនដ រដនណនដចជកររវតរមពហរ�ពររមនដទម ឬ �សហព�ទរានេតកមន ពហតររមន� រាននវជកសខរាណសានដ�កពកនតរវបរនដពទវ�ាពទកនមទបសាមសា រដកសកមនពសម�មនដទមទកនដ�ររម�ដរ រន ន�ទពហតររនដ����បរ។ន

ដណកាក��ទន3: នថទ នេដរ ចនសមហរ�ៃរដនណនណមមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ តរវបរកកកនភ�មមឲវមតមតរក

នដក�កចត� នផកក ទ រសា ដចជកព�ហ រា សទរមនមទ រឧមកមន �នកា�រររអកមតាមន� មាពទមគជហកច ជករានត

ខច នឡទ ។ន ជញកញមាកេស ឬ កេសអច រតរវបរកនឃទញននកកកមវទមន� មាពទកដកាពបដម ឬ �កមនពនសសកផច សាមរមនរមន�ៀតរ តរវបរទមទ។នវជកសខរា នដទមទពចណកនតទទ នររ តរវបរររវតរឲបរ។

វកសខរាផនដ នដទមទនកររកក�កពហតររ DRM ទ រសាននកក�ទ ជនចទរ នដទមទនកមសរនមទររកបតាមា�រករហ មពហរ�មអចតរវបរសន�ប� មកមនដមស��នព។ន មន� មាពទក�ា ដទននកកមន�សៃេ�ទឆក ន 2010 នដ�ជ ចររ�កបកាដនចទរៃរពហតររមសាដរ ងប�តរវបរបតាមានននព�នដ�កយ�ហមសាខចរបរដ��។

សមនដទមទ តរពទ • នទ អចនហទកជមមពហរ�ផពហផមកមនដមស��នព រ ររឥ��ទព�ពនដនមៀមណ?

• មនច�កវ�នដ�តរវបរនមទចនទនេទននកកមន�សមសារកក? នតទរហទជរតមនយជរនរម�ង មឈមកកកនមទបសាមនច�កវ�ជពនសសទ នរននកកមន�សមសារកករររហទខច ?

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 41

អរមនរមន�ៀតន

ADPC មានភមេររគននមសេមរន រមពហរ�ផពហផននន�។ន�ទកកបកកឆក ន2006។ http://www.adpc.net/pdrsea/pubs/pdrseamediakit.pdf។

Coyle Diane រនលកនPatrick Meier។ មនច�កវ�ថទននកកអសរករកមា ��ចងនតន�ទមសាពហតររ រ ស�មមណរ ញ។ន�ទកកវា

សទរនរវទសទ រ�ទកក ឡដនងនរ�កសេមជជតម�រ-Vodafone ម�រនពជៃដឆក ន2009

http://www.unfoundation.org/presscenter/publications/ newtechnologies-emergencies-conflicts.html. Gunawardene Nalaka រនលកនFrederick Noronha eds។ នភមេររគ�នកា�រងននសៀវនភអរររអសទបា សទេហក។នសទ�ប� ងនTVEAP �ទកកបកកងនរ�កនUNDP នខកឆក ន2007 http://www.apdip.net/news/communicatingdisasters/ Ogrizek មទនសហ�។ន កផពហផ ឬ មពហរ�ផពហផជញកនឆចទតមមរសមងន �ាដ មសានម:ជរ រនពជកានសរ

មរសមនដ�ជពទមខៃរកកាដចភក ។ន ននកកសរ�សរនក���ខសតរវមរសមងន កនមរជ ចតរកកកររវតរ��មផតនឈន Silvia Hidalgo រន Augusto Lopez-Claros វសា។ន រា វទដងន គឆក ន 2008 http://daraint.org/humanitarian-response-index/humanitarian-response-index-2007/

Robinson ននLisa រជ�ា ន Imogen។ បរចកនចញននកកនពតនរងន ខសភក នរបរតរវកសរមាពហតររននកកកនឆចទតមមសាមរសម។ន នភ�រនយបសនមន # 2។ �ទកកឡដនងន BBC World Service Trust នខតលឆក ន 2008

http://downloads.bbc.co.uk/worldservice/trust/pdf/humanitarian_response_briefing.pdf

អនមកកសសខងប� រនសវមរស។នក�នកា�រននកកវមតរមងននភ�កមន នមនសរមាម�ររទ�នកា�ររងហនមន។ន�ទកកវា សទរនរឆក ន2002។ http://www.hhs.gov/od/documents/ RiskCommunication.pdf 3. មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកតាមរនភមេររគន

កកមនអរៃរកមប� ជតៃមចៃរកពប�មនផរ។ន- នលកនBenjamin Franklin28

នផកកនរររមមនមនពទតមរវកពហតររកកកកតាមរនភមេររគនដងន

• ផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរកកតាមរនភមេររគម • ម�ា ការពទនមៀមមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររនដ�អចផរ�ាពហតររសរមាកភ �ដ�ាកកតាមរនភមេររគ រន • ផរ�ារវឧទេមន ៃរកនមទបសាកកសកមនពកកតាមរនភមេររគមនច�កវ�មនមរននរពហតររ

កកតាមរនភមេររគ ជកច�ខតខម នមនដទមទកតាមរកបតាមាជទវត រ�ពសមតរនដមររវផ�មាព�ាៃរនភមេររគនរ។ន ផ�មាព�ារវជាររៃរកនភមេររគជញកញមាមរអចតរវបរគគ យា នពញន�ញននន� មានររ �ាទ ឬ នព�រា�មសាវអចតរវបរកតាមរខច នដ��ន�សររសកមនពជនចទរ29។នមនច�កវ�មនមរននរពហតររ

ជឧមកមន ដររមស��នពសរមាកនហទឲមនសទនឡទ រវកច�ខតខម នមកតាមរផ�មាព�ាម ទ កមន�ទតៃរ��ន�សរកតាមរ រ កររវតររនមសាពកន។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 42

3.1 កតាសរ�នភមេររគន

នភ�មមសខរាៃរកកតាមរនរ នដទមទជសន�ប� អជទវត កតាមរកខតមានសដរកច� រកខរកតាមរ

បនភ រមរកមតៃរកមា ��ចនរ។ន វពកាពហរ�រវរកននព�នវ នដទមទកតាមរផ�មា ព�ាៃរបតងតនភ

មេររគនរ នេទនតជនផកកមៃរកច�ខតខមនមរងវវឌរនដចនដ�បរមបង ញននកកវដរនDRM នរ។ន

កកតាមរផ�មាព�ាៃរនភមេររគននន�ទតទ ឡៃររងហ តទ នរមររ មរស ផ� សេភសអជទវកមនមតកងហមណ វមម ឧមកមន រសរម ននេដរ ចនសមហរ� ដទកសកម រកច�� មសតហ។ន កកតាមរកពចន សមហរ� នដទមទកពពទពតរកមន នភមេររគ។ន កកតាមរកជអជទវកម រឧសេកមនជៀសវកខចខតដ�ា កនរចមសាពកន

រនននតររមតមតរកននកកកមឈមមខរមេររគនរ។នគ�ទន4 មបង ញពទនមៀមនដ�នភកក កានផភក ររខសភក ររកៃរកមផចចមផច ញមា ព�ាដ�ាមនង�នផភក ៃរចនសមហរ� រកសានន រកតមរវឲររ��ន�សរនផៗភក សរមាកតាមរផ�មា ព�ាមសាពកន។ន

កតាមរជម�ដរ រកកកកតាមរនពបខចខត។នខនកមជឧទេមន មចររៃរតៃមចៃរកកតាមរនរន

• កតាមរមន�ទតសេមរនររសវតនពនដកកតាមរកបតាមាជទវត រខចខត�ពសមតរ ។ន ឧទេមន សរាដរភនរ យា មាតាចតាររមហតនដជ 20000 សេមរននន�ទ សេដរអនមកតរវបរសន�ប� មន�សជនចទរជន 11 ពរាលរដលច អនមកកកមឆក ននកកកគគ កខចខតនដន�កជររា។ន

• កតាមរររ�� តឲម��ទ រសា នដទមទកតាមរនភមេររគ�កជររាខរ រកនទមនឡទ វញយា ឆមាេហស។ន

ឧទេមន ននកកសេដរអនមច ផ�បរកននឡទ នទមម�ដរ រៃរកមវទនគាមា�កជររាជតៃរសេពហរ��ទនក កាបមានភអសរក���កខចខតតចពទ�កជររា។ នេទនននព�នដ��កជររាមណរ �ឲខចខតន កនគាមា�កជររា កពគ�ាកខចខតមសារ� សាផ�រទមៗ។

28 Benjamin Franklin (1706-1790) was not only an author publisher inventor and politician he was also a civic-minded person. While living in Philadelphia USA

he helped establish a hospital the Philadelphia’s Union Fire Company and the Philadelphia Contribution for Insurance Against Loss by Fire. The quote from Franklin was fire-fighting advice.

29 UNISDR 2009 UNISDR Terminology.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 43

គ�ទន4. កនមៀមនៀមៃរ��ន�សរកតាមរផ�មាព�ាសរមានភកក កានដ�បរនជទសន ទស

នភកក កា រ�កៃរកមផច ញ តរររងហនចទរមផត ��ន�សរកតាមរផ�មា ព�ាដសខរា

�កជរ

រារន

ភក

កការរ

រគ

�ក

•ចររៃរកផច សា�ទឬ�កចលច�នរអចវនច�រ� ា�កមរសរសតហននកកជនរគកាទកា�ភក ។ន

•កន�ចររវតរនដ�កអចនហទឲខចចនសមហរ�។ន

•ងកានមរកមព�នផន�ៀតបរនហទនឡទ នដ�កតរវបរនដការដណ បន�ងក រ�ពសមតរ។ន

•�កជររាមផច ញមពហរ��ម ង មព�កផ�តាផ� ា�ក រអច ទកគ�ដ�ជ។

•រហទនដ�សតននកកប� ន

•រភៃរកនស ាកទ កន

•�ម ង�ក កផ�តាផ� ា�កន

•កសរក�កអឧមកមន រនឿរា សទរបរនកទរនឡទ ដ�ានដ�កន •សតហច�� មសនសរកសកម

•កតបតពរតដទនមទន

•ននចកជតមរានភកក កា�កជររាន

•កកតាមរចនសមហរ�ន ដទកកសកឃតា ច ចកទហ �ក ជររា វទ�កជររា �រមា)ន

•�ននដរ រររភនកទរនឡទ ន

•កនគាមា�កជររា

មរ� ង

កនងច ទ

•មរ�ងកនងចទបរមនមរទ ឬផ�នចញ នផនររ �េនចញឧសហរ រ�ទអចកមា ឬ ដតចនសមហរ� ៃពនឈទ រនេដរ ចនសមហរ�ននជតងកនងចទនរ។ន

•ឧសហរព�ខចររមសរនមទសរម។ន

•�ទអចររវតរសរមាចរ� នវរកច កាចជកមព�ននន�ទក �ទ�នននផន�ៀត។ន

•�កកក-លពទងកនងចទព�-កមតាមណរ �ឲ�េកន�ចក�ទរកបកាដទនដ�អចកមារភ។

•រហទនដ�ននជតងកនងចទនរន

•នដម�ឬរភនបនឆ

•កផ�តាផ� ា�កអចតរវបរមដម� មានដ�ទច កានចញន

រភនខ•អចនវញសតនននកមកផ�កនផន •ដណរសតហច�� ម

•កតបតពរតដទនមទន

•នចកជតមរានភកក កាងកនងចទន

•កន�ទកកមសាៃរចនសមហរ�នងចទ រាទរន

•វសហកមៃរចនសមហរ�នដទមទ�មា��ារ�ម�រាមនរមន�ៀតៃរកដកាបកានផ

រនស

នពដ

ទ

•នដដទកផច សាមរនចញពទនកមមរសសតហឬវតឬនដម�� សព។ន

•មនមកននកកដទមនមកម�ររកនមកបកាកមាឧមកមន នមទបសា។ន

•ផ� ថច�ាច�នទកកចនសមហរ� រក �ទ�នន។ន

•�េកន�ចមនពញជ� កមា �ទ�នន�នរចមចកន អចម �ឲររ�កជររា)នរផចវមឃតា។ន

•នពបវដទនដននតក�ា ដទមណរ �ឲចនសមហរ��ច ឬ ច កាចជ។

•ក �ទ�ននរភ រឧមកមន កមាននន�ទជរ�ដនចតននន�ទដទ�រាននមមនណរ កព�នជននម�ដរ រៃរជរ�ដនចត ននន�ទនដដទ�មា ឬ ននរតាស�នដ�កព ទកចនមទរពទជ�ងកន

•រភជមរនខ

•កតបតពរតដទនមទន

•ននចកជតមរានភកក កាងកនងចទន

•វសហកមៃរចនសមហរ�កកក�មា��ា ឬ សមកសមប�ច�នដទររសករ រព�ន

•មតានមរបរកមាឧមកមន ន

•កម��ននដរ រៃរក �ទ�ននឬនេដរ ចនសមហរ�នដ�ររនមា

Source: “Disaster Mitigation” in Disaster Management Training Programme 2nd ed. (UNDP 1994) pp. 19-23 http://www.proventionconsortium.org/themes/default/pdfs/DisasterMitigation.pdf.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 44

កវរនយដចជវបរនហទសរមារកកសាននឈសម�ជន200.000 នកានដ�បរ���ពទ 23 ពរាលរដលច ននកកក ម ាបកានដខ�ាពសកគឆក ន2005។

• កតាមរផ�មា ព�ាេ��វត ជកតាមរននន�ទម �� សេមរន រស �មទ ម�។ ឧទេមន កសកថទមនដកកម មកកតាមរពេនភកក កា កកមមកៃរវ�ន រជតៃររភវ�ន�សរសេដរអនមកម)នបរមបង ញកបកាដលច បរ

ចណន�ទកមរសរ�កកកស �មជមមចររមរដលច 30។ 3.2 �េៃរកមរ�មរ

�េៃរកមរ�មរនតតរវបរនមទ�ជមនប នដទមទកតាមរតមរវកររសរមានឆចទតមនភមេររគនរ។ន

�េៃរកមរ�មរម�� �មនច�កន�សវសហកម រសមារា ទរ នភកក កា កដចជនហទឲមនសទនឡទ នភ�រនយបមន រ រក�ាដជ នមន។ន ដនចក�េៃរកមរ�មរអចតរវបរនមនចកជពទមនង�ងន 1) �េៃរកមរ�មរចនសមហរ� រ ន

2) �េៃរកមរ�មរមរនមរចនសមហរ�។ន

�េៃរកមរ�មរចនសមហរ�មម�� �ទ កនសា ប នកនមគកសមាររនពរាទ រ ករងវវឌរន រកររវតររន ៃរកកនកដអភ។ន វរកមរ�មរនដ�មរនមរជចនសមហរ�មររកនហទនផរកកនមទបសាដទចទន តន ងមន

នផរ�ទរងហ ម�ម��តរកពមន រ កមវទកនគាមាកន�ទក�កចតរ រក�ាដ មសាសេមរនពទកមវទរមា។ន

គ�ទន 5 នមៀមនៀមកនច មា កខចខត រ កបតាមានផកកនសដរកច�នដ�ម�នឡទ នដក�ា ដទននកកមន�សមទនផភក ។ន វនបរមបង ញកកកតាមរ ជករ ដខច មកកកកតាមរកបតាមាម។ន មន�សៃេ�ទ ររនវ�នសឡាររម�

ពននរន នមៀមនៀមក�ា ដទននកក�ហកខមណហ ៃរច�ហនដររផ�មាព�ាខសភក ឲកតាសរ� �ា។ន មន�សៃេ�ទតរវបរកមតានដ កររវតរសភ�ាកកទកៃរន�ខកដរភ ចនមកឯញនវ�នសឡាររកមវទមៃរកដរភ ។នក�ា ដទ�កសហណមទមន�សឈទ�ទដមនតតរវបរនមៀមនៀមនទមេររគននកកក�ា ដទមន�សៃេ�ទ មានររកដរភដ រ រកនហទនផរកដទនមទបសា

ក�កចរររកកនច មាទម។ន ន�ទសពទនរន�ៀតមន�សឈទ�ទររសររតៃរកមដមរ មាកនគាមាខសាមផតននអនមកឡ�ទរ រននចទរមផតៃរពកមមរ នរតរវបរមាកកនព�តចជមឆក ជមរកកមេហរនគាមារភរកខ ហរន�31។

គ�ទន5. កនមៀមនៀមៃរកកខចខតម�នឡទ នដក�ា ដទចនកនរចររមទដ

ក�មនច��រ�ទកនរច �េ ចរររកកនច មា កខចខតរកបតាម ា

នផកកនសដរកច�បរបា រាមរមក

កខតម ាជន

ៃរផ�តផ�កកសកកសម

12 នខមកគឆក ន 2010 មន�សៃេ�ទ

7.0

222 570

8 ពរាលរដលច អនមក

100 to 200

27 នខកមមនឆក ន2010

មន�សឈទ�ទ

8.8

521

30 ពរាលរដលច

10 to 15

4 នខក�� ឆក ន2010

ថទនវ�នសឡា

7.0

0

4 ពរាលរដលច

3

មងពងន�េៃរក�ា ដទរចររៃរកនច មាបរកមកពទក�ា ដទនភកក កានUSGS កមវទនhttp://earthquake។ usgs។ ដរ ងប�នតនក�ា ដទនតនeqinthenews។ កបា រា មរមៃរកខតមាន កខចខតនផកកនសដរកច�រកបតាមារកខតមាជនផ�តផ�កកសកកសម)នបរកមកពទនខតន Stillwell ក�ា ដទននកកកពរតនឡទ វញងន ម�រសរមារងហ�ាន- បកមន ពនសសនEQECAT ននន�ទពតរកមន ឆក ន2010ន រកឡរ Inc បរនEQECAT ឆក ន2011) �ននន�។ន3 http://www.eqecat.com/pdfs/2010-earthquakes-

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 45

in-review.pdf។ ចណក�មនច��ននកកនUTC 30 �ទនក កាបសេពហរ�មា នភអសរក"តៃមចកកកកតាមរនពស �ម"នhttp://www.fema.gov/government/mitigation.shtm#6

31 Aon Benfield មន�សឈទ�ទងនមឆក ននៃថ��ទន ឈទកន � នខកមមនឆក ន2011) http://www.aon.com/attachments/reinsurance/201102_chile_one_ year_on_report.pdf

3.3 តមរវកពហតររសរមាភ �នសចករទសនមច�េៃរកកសរ�

សរមា�េៃរកមរ�មរររមស��នពកកក���បរពហតររតមតរវ រទរានព�នវល អចនជឿ�កចតរបរននមាកមតទ រសាៃរស�មសខរាណសា។ននដភរពហតររនរវជក�បកខច ណសាសរមាម�� រន មហរនដទមទនហទកសនមចចតររពទ�េៃរកសមសមតរវកជចបចា នដទមទកតាមរផ�មា ព�ារវជាររៃរនភមេររគ។ន សមតនពៃររកកដកនរកកនហទក

សនមចចតរ ឬរកកមានដទមទនហទឲកសនមចចតរមរ�មរសនឡអចតរវបរព យា ខច នដកមម�� �ពហតររមនកវនរងហឆចវសហ។ន

ឧទេមន នដទមទ�ាពទផ�មាព�ាននព�នវខចទ រ នពញន�ញៃរនភ�កជររារ នដទមទ សមនទមនរតមរវឲររ

កវន�រករហមម�� �ភក ននន�ទឧតរមន�កមនដទ �កមនដទមនរច ជ�ន�សរ ក �ទ�នននេដរ ចនសមហរ� ដកជ�ា រមជជរ �កខមណ នសដរកច�ស�មនរន រររសរម ន។ន សរសនដសខរាមៃរម�ដរ រ�រករហពហតររមរ�មរនភមេររគអចជន

• កវតៃមចនភកក កា រនផរ�ទន

• កវតៃមចនពបនភ

• មជន�សរនចកច រចត�កមនន

• នេដរ ចនសមហរ�ផ�តាផ�ា រ �កមនពនសសដសខរាន

• ររមរស រសរម នន

• មនប�នកា�រន

នភ�នេចមៃរកកតាមរ ជកកតាមរនភកក កា រកខចខត�ពសមតរតចមផត។ន ��ន�សរនរតរវបរ

ពទកនដទមទមម�� �កផរ�ាស��រណចៃរកច�មនដផ� �ានដរកកផ�មាព�ា។ន នដននតវរកមរ�មរ ជញកញមាចមរ ចរសារនយបររកពយមនដទមទ���បរមជព�ដរ រររកចមាអមមន កច�មជកកម រកនមរជចតរ។ន

ជញកញមាអជ ចតាវរកមរ�មរតរវបរគកកចនណមន មហរទ ឡ ននមាកមតជនចទរមសាដរ ងប� រកកជនញតរវបរដកាពបននកកចនណមរ�កជនចទរន�ៀតផនដ។នកច�ខតខមនដទមទ តរវកជនញមភក រ�សរន វសហៃរ ���លៃរស�មនដ�ររជនញវជា ជទវន រ�កសហចតរ សរមពមជាកម កកមសរាដ-កកមតាឧសេកម មពហរ�ផពហផ

ររកកនផន�ៀតជមរកចមាអមមន ពនសសមពកាពហរ�ៃរនភកក កានរ។ន កកខតខមនមសេមតមតរកអចជជរតកកកវតៃមច នេទនករត��មផតកកកដកាជរដរ ងប� រនមជរ�នទ។ន

វរកជមរ�មរជនចទរតរវនតតរវបរររវតរននកក កាម�ដរ រ។ន ជឧមស�ចមននកកកមតនរ កខហកនមរជ ចតរ

រកកនហទកខរនយបកកកសនមចចតរកតាមរផ�មាព�ានរ។ន ពកនជញកញមាមរបរនមទ�នឃទញកមានភកក កា មជតជអ�នពម នដ�បរផរ�ាឲនចទរៃរម�ង នភ�រនយបនមនជនចទរន�ៀតនដ�ពកនបរមឈមមខរ កដចជ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 46

ភរកបនហទននន�។ន ជ���ផ�រកកច�មរមាភរា រកររវតររនសរាដអចមណរ �នចញជ���ផ� សមទនតនននព�នសាអភ រតមរវកតមរា តរវបរររមហត។ន

3.4 កនមទមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររកកកកតាមរនភមេររគន

មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមា រងហចនមដ កៃចក មវតថទរ ករមាន

ពហតររនដឯកឯវមរនមរជចនមដ ។នភរានតជកនភកក កាមរននទនដសហហមវតរនទកកតាមររងហនរន�។ន ដនចកនេទវជកជមន� រានដទមទមមរ មណរ � រន�ទកកមសាកនៀរមររននកកសេមរននដ�បនភនឆនទកក

ន�ទកកពសាសមតនពមសាពកនកកកនសហកដនណន រមនច�កន�សកកកកតាមររងហ។ន វកជកសខរាកកកន�ទកកមសាករមា ពទរងហ កមបង ញពកមកងន«ករងវវឌរន "កសនមចចតរអចររឥ��ព�ដ�ា រងហ។ននរនដននតកសនមចចតរនដ�មា ព�ាដ�ាសេមរន នដ�បនភជនចទរតរវបរជញនដរកកនហទកសនមចចតរខនរមទ ដរ ងប�កក កាជត រ កក កាម�ដរ រ រ កកមេហរឯកជរ។នកកកមទ ខច កសនមចចតរទ នរតរវបរនកនទសមទនតននកកមន�សមនផន�ៀតន ជពនសសននកកកមទ ៃរកមា�នរចកតាមពនដរនដ�អចននទក�កជររាននកកនផកកទមៃរ�នរចនន)។

សករ រព�ៃរកនៀរពទចរ� កនៀរនមទកចេ ឬឧមកមន កនៀរន�ទមណរ ញមនដ�នហទឲកនមទបសាៃរមនច�កវ� រទរមត រពេពហតររន មម�� �ភក វវ ទនដរសនឡច�នរតម� រកេហក)ន នដទមទបររវនពនDRM រចនមដមរ�មរ នតតរវបរដកាឲនមទ។ ឧទេមន មកមវទសកពទចរ� វ�ន រនភពងពនលកននន�ទន DRM មទ វ�សកន�ទមរម� មរ�មរដចជន"កក ររសវតនព" "មារងហនភមេររគមសេមរន"នរ ន"នផរកនមទដទនដ�រររងហ" 32 ។

�ទនក កាបមពហរ�ផពហផ��សរន រកនសតអចនដទតន�ទសខរាកកកមន�ទរក�ាដ ជនមន។ន នមទនទមទជមដមរ មាមពហរ�ផពហផនននតនផរ តសខរានទន�ទពតរកមន នភមេររគដម រ ជផ�អកកាយា ខច នដ នតកររក���ន� �ាក ទក�តលសាៃរតមរវកៃរកមម�� �រកកតណមពហរ�ផពហផ ររកកនពហតររ កកកមវទកតាមរ រជកកមនភ�

នេសរមាកមមរ មណរ ម នដទមទន�ទក�កចតរដ�ាកនហទបកមន សរទពទកនDRR មរនព�នភមេររគមបរនកទតនឡទ នរ។ ម�ង មឈម សតននកកក��ាកចមាអមមន ជនមន រកកនទពកាពហរ�ដសខរានដ�ររចណមាអមមន របរច�មននកកកច�ខតខមនមនននព�ស�មាន� តា។នមានររវ ជនព�នវលចននច ពទនភមេររគនននព�នដ�សមតនពនDRM តរវនត

តរវបរពមសរនមទកខតមាននព�រនតរ តរវនជៀសវ។

តន�ទមសាមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ កកកភ �នសចករទសនមចន�ទវរកកតាមរ

ជរមដសខរានឆនទកកកតាមរផ�មាព�ានដ�នភមេររគ នដទមទកមតារតរស�� មតមតរវ រវនរងហសករ រព� រវរកតមរវឲកតាមរ ឬនៀមចសរមាសន�ប� មន� រា។ន មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ អចនដទតន�ទយា សខរាកកកមម��រករហ នដនមទឧមកមន ឯកន�សជនចទរមម�� �ភក វ�រករហងមន�សរជម រ�រករហនសដរកច�ស�ម រ វនកនចកចនផរ�ទនដនមទមនពផ� មមបរកមកពទអវកស។ន GISររមស��នពខច ណសាននកកក

វនរងហនដននតវររសមតនពមបង ញតមរានភកក កា នា មាតមរាទ នរនទរសេមរនបនភននរកនរច រកបា រាមរម�េៃរនផកកចររមជជរនដ�ផ�មា ព�ាសករ រព�ៃរនភមេររគនរ។ន

នននព�នដ�តរវបរននមទ�ចររនភកក កាននន�ទ GIS ជមរ�រករហនដ�បរនៀមចនផរ�ទនផន�ៀតដចជ រភ �ននដរ រ តមរា�នរច រផចវ�ក ផចវមពា នខនងចទ កនរចសរក�ក រៃពនឈទ ម�ររទមានភមេររគអចដកានចញរវកកតាមរក

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 47

នតៀមខចរជនសចកនឆចទតម រតមរវកស�នទមនឡទ វញនដ�អចនហទបរ។ន ឧទេមន ម�ដរ រ�រករហមណ� ដ���លមអចជឲអជ �ទកកវនច� ឬ ជសជ�រភនដ�បនភននកកកមឈមមខររងហពទក�ា ដទនដនជទសក

កមតា រ តមរវឲររកកចតរ�កដការភណនដ�នហទកមកមហតក។ន

មនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ តរវបរនមទផនដសរមាមានដ�កព�ហកកវសហសខរាកកកមរ�មរនភមេររគដចជកនហទនផរក�ទកក រតមរាវសហកម ន មតកម នសដរកច� រ េ��វត។នកនគាមារងហជតមរាមនដ�ជកនរចមា

នដ�េ��វត នភកក កា រមណ� មកមភក សរមាកបា រាមរមកខចខត រកបតាមាសករ រព� រកមន�ទតនរកនគាមានដ�សមសម។ 32 ពហតរររពទវ �សកនរអចតរវបរកនឃទញនននភវ�ន រពងពនលកន"វ �សកនWBI" http://vle.worldbank.org/moodle/។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 48

កនកច នហទមេររគ

កនកចនហទមេររគ33 CARSIM)ន អចជរកកមន�ទតនភ�រនយបកកករងវវឌរន��ន�សរេ��មទរនមន

សរមា រងហនភមេររគ។នមន�ទតនឡទ នដវ�ន ររររជតសរមាររវតរវនមពហរ�ន IIASA) មានដ�នCATSIM ជរសកផរ�ាេ��មទរន�ទសចនកនសដរកច�ដររននសខរា។ន នរតរវបរមពកាជមរ ចមចមទកាកេហកនដ�ររ�� តឲរកកនមទនដទមទនជទសបា គា នមាតរងហនដ�ទកា�នទរ នភកក កា នពបនភ រតនដ�បរមា ព�ា។ន កមវទកព�ហ

នរររមខបពទមសរមាកវតៃ�រងហ រមនផន�ៀតសរមាកវនកចណ រ ផ�មនយជរនៃរ��ន�សរេ��វតនផភក នដទមទ មារងហ។

មនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររកកកវតៃ�រងហន

រងហនឆចទសមដររននសខរា: «នតទរហទនដ�រនកទតនឡទ មសរនមទពតរកមន នភកក កាមបរនកទតនឡទ ននកកតមរាមសាខ? " ដនមទ កៃរកនហទកវតៃ�រងហនរតរវបរនផ�កន�ទកពរតនឡទ វញទ ររ�កមនពនសសមនច�កន�សៃរក

នភដចជ�ទ អ តាសទនត វននមកានគកវរតស�ម នសដរកច� រមន រ ៃរ នពបនភ រកមាព�ានរខមននព�នដ�ពនសស���កនទកកមរទសមតនពនដនម�ង នរនទកានទរ នសណ ទារងហ។ន

GIS ជនផកកមដ��មផតសរមាផ�តាផ� ាពហតររងមន�សរនយន�ទសទមាជនចទរ។ ទ នរមម�� �ទ តមរា នភកក កា

នផរ�ទឧមតរនេតររមជត រ នេដរ ចនសមហរ�ដសខរាននកកកមឈមមខមជជរមឈមរនភកក កា រក ខចខត រកបតាមាកបា រានរ។ន នចទរជមពហរ� មៃពមទ ម�ដរ រ�រករហ GIS នដ�ររម�ដរ រនហទឲដនមទ កនហទនសចករទសនមចករានតបសប� រករានតររមស��នព។ន តន�ទដសខរាមផតៃរ GIS នន�ទនរម�ដរ រ�រករហ�ម�តនដ�នដទតន�ទយា

សខរា ននកកកនហទនផរករកររវតរ រតផរចនផរទមនតៀមខចរររតផរចនផរទមកមរ�មរ។ន

កមវទមានភមេររគសតនននកមកកសអ រ មានភមេររគៃរកមាកច នដសបរករតផរចនផរទសរមានភកក កា�ា ដទ រកវតៃមចរងហៃរ�ទកកដសខរាទ មទន ដក Chittagong រនSylhet) ននមាកច នដស។នGIS

តរវបរនមទសរមាសកមនពមចមានផរទមពទកនៀមចនផរ�ទម�ដរ រ នផរ�ទនភកក កា នផរ�ទនពប នភ រកខចខត រកបតាមាកបា រានរ។នដរ ងប�មាកច នដសបរកចនេទរតផរចនផរទមសរមាកកមតារតរស�� ម ៃរ�េជនមច�ស រផចវនដនផ�កន�ទកសនផរ�ទនពបនភនរ។ន សមរមដ�ាមណ� ម�ដរ រ�រករហ GIS រ រកកមន�ទតនផរ�ទ សនមចចតរអចកមតា

រតរស�� មនដ�បរដកឃច ជនមច�សករានតររមស��នព។

33 IIASA "កមា រងហេ��វតន CATSIM)" http://www.iiasa.ac.at/Research/RAV/Projects/catsim.html។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 49

មនព�ទន3. នផរ�ទៃរករ�បកាដទនន Bandarban

មងពងនកររ�� តពទនផរ�ទៃរកនADPC។

កនមទ បសានGPS រ មណ� សរមាកនភកក កា រ កវតៃ�រងហ

ម�ដរ រ�រករហតរវបរមន�ទតសរមាកវតៃមចកបកាដទសរមា�ទកក ៃរនRangamati Bandarban រនKhagrachari នន

មាកច នដសនដទមទជកវតៃមចនភកក កា រ នពបនភ។ន �កមនមន�សរដសខរាទ រសាៃរ�ទកកតរវបរនចមាកកករឡនព�ររករងវវឌរនម�ដរ រ�រករហ។នមនពផ� មមមសា�ទកកនរតរវបរ���បរនហទជមនពវទជទថ�ៃរគ�កមនពនសសដចជផចវថក�ា អភ ពនដរ�ក រ ពនដរ�នរច។នកបវ�នរតរវបរររវតរ នដទមទនផ��ផ� តានពតមតរវៃរករនដនរ

ៃរ�កមនពនសសនរនដររជរពទមនច�កវ�ៃរករន�តដចជមពហរ�ន GPS ជនដទម នដទមទ មម��រករហនភមេររគពកាពហរ�រពទរភ រនេដរ ចនសមហរ�។ន �រករហនរតរវបរមនរមនទ GIS នេទមន� មាមកនផរ�ទម�ដរ រមតរវបរនៀមចសរមាកនមទបសា។ន

នផរ�ទ�មាសណ រវ� រ�រករហគ�កនកមដទតរវបរនមម�� �ភក ច�នទកកនផរ�ទររមទវរតមនដ�នន� �ា

កជតណឲកពសាជ�កមនវទជទថ�។ន នផរ�ទសណ រវ� �រករហគ�កនកមដទ រ�រករហននមននផរដទតរវបរដកាម�� � GIS នដទមទផ�តនផរ�ទបបកាដទ។ន តមរាបនរតរវបរផរ�ាជមរ នផរ�ទររននសខរាមន� មាពទកមន�ទរន��រដទដ�ាកមតខសា តរវបរផ�តនឡទ ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 50

មនព�ទន4. ជរមចររសរមាកនៀមចនផរ�ទនភ�

មងពងនមថតរមនពររកររ�� តពទនADPC។

នផរ�ទ រនផរ�ទរងហនភកក កាអចជន "នមជ"ន ឬ "មកនម"ន ច�នទកកឧមកមន នភ�រនយបៃរកកតាមរនភ

មេររគ នដ�មរនមរជចនសមហរ�ដចជនភ�រនយបដទចទកនមទបសាម តមរា រកមន�ទតកដអភ។ននផរ�ទទ នរកអច

ដកនកចនៃរវរកមរ�មរជចនសមហរ�ន ឧទេមន កមនហ�កជររា ឬ ជងក)ន មនកវនៃរកនរចនដ�ទ នរនតតរវបរកមតា�ទ ។ន ឧមកមន សរមាកមទ វ�ន ឬ កឆចនដសហហមវតរ រកវសានវ�រករហពទមងពពទចរ� នដនខ វ� ឬ មនប នផន�ៀតតរវបរម�� �ភក ននកកឧទេមៃចកមវតៃរកកតាមរកជរា�ចននកក�ទកក ឡឡព

មន�សរា នឡសទ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 51

ផចវនកមដទដៃវឆច ត

កមាព�កមសា�ទកកឡឡព Kuala Lumpur រផចវកកដទន SMART) មនហ�ក�កជររាររសករ រព�នន

ឆ� នចញពទសកកេ��វតមសា�ទកកដ�ា 97 ទឡនមាត ចណនហទផចវកកដទរសា 514 លរដលច អនមក។ន មពហរ�ជកមម�� �ភក ៃរក�រមាចកទហ �កជររា រស�ក។ន នរជ�ដរនពនតមតាៃរនរកតាមរនភ�កជររានរកវររផចវ

នកមដទសរមាចគចមន ននកកពកាកណរ �នផកក�ទមទនដ�រររចគចមន ពទបរតនា មាភក នផកករទមៗនា មានទទហ �កនដ�មាមរម�កច�នទកកផចវនកមដទផចវ។ ដចជ�េៃរ�កឆចកតានកទរនឡទ ផចវនកមដទ ផចវកកដទតរវបរម�មនននព�នតម �កតរវបរររ�� តឲច�។ន មពហរ�កកនឃទញនដន�កជររាមររនពសនញតរវបរដនឡទ កកកផរ�ា

រវនព�នវលកពររមាភរានដទមទនដចគចមន នដទមទកតាមររវកខរចគចមន រកមតមតរកទហ �កនកមដទ។ន វតរវបរមន�ទតនឡទ នដមណរ ញៃរកវសាស�ានងច�ថតនដសហហមវតរមន រទន�នរចេ កមតកវសានវនព�នវលពតបកដរមពហរ�មតមតរក រសមៃរកពកជ�ន�សរ រគន�សរនដ�កពដនមទ កននន�ទកព�ហម។34

34 Saw���េរនហ "កមទ សកៃរកកតាមរ�កជររាននកកមជមមណ �កកឡឡពៃរ"ន កដសបរមបង ញនននចនចញកច�មជកកមរកកជនញននន�ទ��ន�សរ ផរចនឆ

នទកនពរា �កក�កជររាននកកតមរាអសទបា សទេហកន21-23 នខកក�ដឆក ន2009 �ទកកបកកមន�សៃថនhttp://www.unescap.org/idd/events/2009_EGM-DRR/index.asp

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 52

ម�ទន5. កមតមតរកមទយា ៃរផចវនកមដទដៃវឆច ត

មងពងននភពងពនលក នភកក កាមជតនដ�មរនមរម�ចតនភមេររគងននសដរកច�ៃរកមប� ររមស��នពឆក ន2010។ 3.5 កពចណពទនភ�រនយបន

បកមន វតៃមចសក�ឆក ន2011 ររររនសរនមចររសរមានហទឲមនសទនឡទ នDRM ររនសរនជនចទរនដ�ពកាពហរ�រកកតាមរនភមេររគ។ននរជកនជទសន ទសៃរររនសរនទ ននងន

• វរនយននកកកកតាមររងហងន កវននមទបសាបកាចនមញ នដទមទកមតានភ�នេរងហនដ�អចតរវបរ កតា

មរននចទរររមស��នព ដ�ានសដរកច� រ បកាចនមញដ�ាស�ម។ន

• រងវវឌមពហរ�ននពទងហមណ នភមេររគកក កាជតនដទមទ តបតពរតកខតមាជមពហរ� រវតៃ�រងហទ រសានដនមទមា

នដ�អចនកទតររ។ ម�ដរ រ�រករហ រមនច�កវ�មណរ ញអចតរវបរនមទ នដទមទន�ទកកមសាកច�សេមតមតរក រររ�ទនក កាប-

រកច�ខតខមនមមភក ។ន • ររវតរន�ទករងវវឌរន�ទកក រកកសកក នមទកនហទនផរកកច�ម ថវកកកកនហទឲមនសទនឡទ ក �ទ�ននផចវកនចកដទ រ

ន�ទកកមសាកររវតររនកនសវតនព។ន • មម�� �កវតៃមចរងហកកកនហទនផរកវរនយ រករងវវឌរនជត 35 ។

មនពផ� មមមនច�កវ� GPS រ GIS មចនមកដ�ាករងវវឌរនៃរកវតៃមច រងហសរមាកនមទបសាននកកក

នៀមច នផរក នមទបសាដទ កកម�ម�ា ៃរសកមនពនសា រកនហទនផរករងវវឌរនមតមរានរកក កាជត។ន

នទជយា ណម�ង មឈមមចររៃរកនមទ GIS មររកខហម��កមរ មណរ � ក�បកកកកផច សាមរ�រករហវ

មពហរ�នផភក រមនព នសចករទ�ម�តៃរ�រករហនដ�បរនដកវនមសានGIS។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 53

ម�ង មឈមទ នរតរវបរបរម�ា កាននកកបកមន វតៃមចនក�ឆក ន 2011 នដ�នមទ�នទមចររៃរម�ង មឈមជ ម�ដរ រៃរកវតៃមចរងហនដ�ចបចាតរវនដនននកមតតមរា រកក កាជតនមកម�ា កាកកបកមន ន 35 UNISDR 2011 Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction.

មណរ មន�សទ ឡមកពទតមរាងមន�ស� របកាចម�ទ រសាបរគកមន ររឧមស�សខរាមទ នដទមទដនមទ កវតៃមចរងហដ���លងន ររេ��វតបរកមតា កខហសមតនពមនច�កន�ស រកហៃរកសខដមរទកមកកចនណ

ឧមកមន រន មហរពកាពហរ�។ន មណរ មន�សននចទរមផតផនដបរគកមន កររកតៃរនពអចកបរ�រករហននន�ទកខតមាកកតមរា រកតនា មាវតៃមចផ�មាព�ានភមេររគកកតមរានដ�ររមពហរ�ពរតមដរកក កាជត រ ម�ដរ រ�រករហកបតាមា�រករហ.36

សមនដទមទ តរពទ

សរមាកគមកនេនភកក កាដសខរាមពទនមៀមនដ�អចនហទកសនមចចតរកភ �នដនមទមនច�កវ�មនមរននរពហតររសរមាកកកតាមរចនសមហរ� រមរចនសមហរ�ននកកមន�សមសារកកមតមរា ឬ នផកកណម?

រហទនដ�តរវនហទ UNISDR ររនេ�មឲចមាអមមន មននន�ទនេ�ពហមសាខចរនដ�ននហកម�មាកនភមេររគយនមណ មឆ រនព�នវល រនដររ ថវកររ

កមតាម នដ�រកករតរវបរសនដទមទពយមកពជទវត រ�ពសមតរនដនមទជនមទសនផភកមឆ រនភមេររគ នសណ ទាចររប ក

�ា ដទ �កជររា ខ�ាព �កសហណមទ រនងចទនឆៃព។ន មសរនមទរកកជរកកនតៀមខចរជនសចនដទមទមកតច�នទករានhttp://www.stopdisastersgame.org/en/ playgame.html

មនព�ទន6. នរកាថតមសរមាម�មានភ មេររគយននេ�ពហ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 54

អរឯកនមនរមន�ៀតន

ADPC សក នលកក កាតមរាសរទពទកររវតររនដ��មផតននកកកកតាមរនភមេររគ។នកច�ដនមទ ករទតវទ។ន�ទកកបកកន

ឆក ន2002។ httpងតតwww adpc netតv2007តIKMតONLINEន20DOCUMENTS/Default-DOCUMENTS.asp

មទតនឆ�នលកនDavid។ ស��ករាកមាដទ រកមារងហនភមេររគ។នករាកមាដទ�នរមវតរ ន�ខន1 �ពហ 121-1ន1ន ឆក ន2010)។ http://www.fao.org/nr/tenure/land-tenure-journal/index.php/LTJ/article/viewArticle/11

រ�កសេមជជត រនភពងពនលក។ នភកក កាមជត រនភមេររគនដ�មរររមជតងន នសដរកច�ៃរកមប� ររ មស��នពននន�។ន�ទកកវា សទរនរវទសទងននភពងពនលកឆក ន2010 http://www.gfdrr.org/gfdrr/nhud/home 36 UNISDR បកមន វតៃមចសរទពទកកតាមររងហៃរនភមេររគ�ឆក ន2011 សក�។ន80។ 4. មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកនតៀមមប� នភមេររគន

នដកមរបរនដទមទនតៀមខចរនននទ បរនៀមចខចរនដទមទមគជហ។ន- នលកនBenjamin Franklin

នផកកនរររនភ�មមនដទមទនមនពទតមរវកពហតរររ កទកា�ននកកកនតៀមមប� នភមេររគនដងន

•ផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរកនតៀមមប� នភមេររគម

•ម�ា កាពទនមៀមនដ�មនច�កវ�មនមរន រ ពហតររ នដ�អចផរ�ាពហតររសរមាកភ �ដ�ាកនតៀមនផរកមប� នភមេររគ រ ន

•ផរ�ារវឧទេមន ៃរកនមទ បសាមនច�កវ�មនមរន រ ពហតររ។កកសកមនពនតៀមមប� នភមេររគ

4.1 កនតៀមមប� នភមេររគ

នតៀមមប� នភមេររគសនេនទន�ទកនតៀមខចរមសាដរ ងប�រ�ក រសេមរននដទមទនឆចទតមន មនមឆ រក

គមនេពទនភកក កានរកកនភ�មមនដទមទកតាមរផ�វបករវជាររសរមាជទវត រ�ពសមតរ37 វជសមៃរសកមនពមរ នភមេររគនដ�តរវបរររវតរននកកកនរ�កជមរៃរមន នភមេររគម នដទមទនបររវសកមនពនដ�សមសម រររមស��នពមន� មាពទនេតកមហ នកទតនឡទ ។ន សកមនព���ផ�ពទដនមទ កៃរកវនពទរងហនភកក កា រកវ

តៃមចសមតនពន នពបនភម។ន

កនតៀមខចរជនផកកមដសខរាៃរវដរន DRM នដននតវមរនមរនតនតអចនហទនទបរនដទមទ�មមបតារងហនភមេររគ។ន នទជយា ណម�ពននរន���ល រកររវតរក�ពទមានរ�សវត នករច មកបរមបង ញកកខចខតនដ�ម�

នឡទ នដនភមេររគណមអចតរវបរមបមជរមមរននចទរនដនតៀមខចរជនសចសមសម រ សកមនពឆមាេហស។នវរកនតៀម មប� នភមេររគអចតរវបរពពមនកជកនតៀមខចរដកន សមតនពមនច�កន�ស រកមាមសាដរងប�រ�ក រសេមរនកនដនជមនភមេររគ។នវរកនតៀមខចរមររង

• នតៀមនផរកន

• នផរកជនមច�ស រមមរ មណរ �

• កច�ពមនពៀភក ជជរនទវញនទមកន

• �តាពននរនសន�ប� មន� រា

• មពហរ�ពររន

• មពហរ��នកា�រសន�ប� មន� រាន

• ម�ា ទម��កសន�ប� មន� រាន�នកា�រន

• ឃច សរកររន

• ករមានពហតររនមន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 55

តន�ទមសាមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររកកកនតៀមមប� នភមេររគន

មនច�កវ�នមនមរននរពហតររផរ�ាកភ �ដសខរាសរមាកនតៀមមប� នភមេររគមន ករន�ត កតបតពរត កថត ចណតាកក កា វន កនចកន�កមណរ ញ�នកា�រ រកផពហផកពររ។ន

ននកកន រនពនភមេររគម ភរកស ហកកពររទរានព�នវលររ�� តឲមរសមន��ញសកមនពនដ�ជសន�ប� ជទវតកតាមរកខចខត�ពសមតរ រកតាមរក�កនវ�នមសាមរស។ន នទជយា ណកររវតររនដ��មផតៃរ

មពហរ�ពររមរតរវកផពហផឲបរ���ល រសមរ�រករហមច�មរក រររនពតមតរវសរមាកតបត ពរតនភកក កាដររសករ រព�ចនពកវតៃ�រងហ។ន �រករហ រពហតររនដ�អចកបរនតតរវបរម�ា រពទ�មានដទមនទរកកនមទនដ�ពកាពហរ�មកមនដមស��នព។ន ICT នដទតន�ទយា សខរាសមប�ដ�ាក មម� រ�េៃរ�រករហទរានព�នវលពតបកដរ

ពហតររនដ�នកទតនឡទ ។ន មនច�កវ�អវកសនដ�បរមបង ញឥតររតៃមចសរមាន DRM។ �ទកនរចនដ� ICT ននដទនដ�ររម�ដរ រពហតររចសាលសាចនពនភមេររគ មនច�កវ�អវកសនននតភរឥត��ព�យា នចទរកករឡនព�ររនភមេររគ។ 37 នលកនDouglas កត et។ អ�ា នតៀមមប� នភមេររគកពសេមរននដ�ររម�ដរ រននជមមនច�កវ�ពហតររង។ នភមេររគសេមរនន

មពហរ�ពហតររន នខមទនឆក ន2008) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2239245/

មពហរ��នកា�រសន�ប� មន� រាជនចទរនមទ�សហព�ផ� មម រ នតនឬ វ�ផ� មមទ ជកតឡមាមកវញនឡទ ឬ មកកចនណម មនបសរមា�នកា�រពទផចវកករឡនព�ររនភមេររគដនចក មនច�កវ�ទ នររនននតររមខបនននព�

នដ� មណរ ញននន�ទដទមគជហ។ កច�ដនមទ ករទរមតន��រន�ឿរអចតរវបរម�នទផ� មមននកកពតរកមន ៃរនភមេររគម។ន�នកា�រផ� មមកច មាបរនមទនដទមទឈរនទដ�ាកន "ដណកាក�ចនក"ន ននកកសេមរនដចាសយ�នដ�ជកនរចនដ�មណរ ញ ឥតនខដទ ឬ មរររនេទមរបរចតា�កកជ�កមនពមជាកម រមនច�កវជា ដតនថ។ន មម�� �ភក

វផ� មម រហពទចរ� ជមរ ផ� មមក�នកា�រអចររមនយជរនកកកនក�រករហនដ�បរមន�ទតនឡទ នដផ� មមឈរដ�ារកកមានភមេររគ រកនៀមចនផរក។ន

ដពទចរ� រមពហរ�ផ� មម រនសវកមនផៗ នននតររតៃមចខសាណសា រមរររ���នពសរមា មន�សជនចទរ។ននទជយា ណ ចររៃរកផរចនផរទមសេមតមតរកភក កពនហទកនដទមទកឈក ន�ទឧមស�ទ នរ។ន ឧទេមន មពហរ�នផរដទៃរកឃច នមទ�មពហរ�សក�ន GEOSS) ភ �កច�ដនមទ កផ� មមក�រករហមន រននមាដណកាក�ៃរវដរន DRM នរ។ន កក

ននព�មានរ ឆក ចនកនរកកមេហរពមជាកមមសានGoogle រ Microsoft បរចមានផរទមម�� �នផរ�ទ រមនពមផ� មមច�នទ កកកមវទនដ�ទកា�រ នភមេររគផរ�ាមនពនមទ�នឃទញឲទកាទញអមមន រកផរ�ាឧមកមន បសប�កមរសមាភក អចនមទបសា។ន

សមនមទ�មខវជា សក�ទ 10 សរមាពហតររ�ម�តមនរមន�ៀតននន�ទមនច�កវ�អវកសជររម�ដរ រ រមនច�កវ�កមត

ខសានផ ន�ៀតបរ នមទនដទមទមដរនមទ�កផច សាមរមន រ រផ�មា ព�ាមសាមរស ដចជឧមកមន តនខចមាស�� មណរ ញ។ន

នតៀមនផរកន

នផរកនតៀមមប� នភមេររគជសមៃរកនមនកអជ មានភមេររគអចនហទមកនចញ�សនទជសន�ប� រកកមផរ�ាជរសន�ប� មន� រា រមរសនដ����ផ�មាព�ា។ន នរន��រនឡទ មតមត�កជសន�ប� រកស

ន�ប� រកជញ�កចតរៃរកសាគរររជទវត។ន នផរកនតៀមមប� នភមេររគកររមតមតរកមរនភមេររគ-ររមនយជរននននព�នដ�កពររតរវបរនចញផ។ន ជមរករទតវទមតមតរកសរាដមកនននកកនផរកនតៀម មប�

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 56

នភមេររគដ�ានព�នដ�តរវបរក�ក នមទមរដនចក ន�តរវបរបតាមាននកកកពនភនយម�ាជមម�ររទជរា ខសារ���បរកររមហតជផចវកសរមាកនចញពររ។ន

កនហទនផរកនតៀមមប� នភមេររគពកាពហរ�រកពកមន ករងហៃរនភកក កាមជត រផ�មាព�ានដ�អចនហទនទបរ។ន GIS នដទតន�ទយា សខរាកកកមា�រករហនដ�បរមម� រ មបង ញ���ផ�នដ�បរមកពទកវន�រករហ នន

កកសមនមមម�ៃរកនផរ�ទ រគ។ន ពកនបរមបង ញពទនពចបចាសរមាកនហទនផរកនតៀមមប� នភមេររគ នដទមទនហទករងវវឌរន នសណ ទាកនពកដចជកកមតារតរស�� មផចវក ជនមច�សកជមកនននរតមរានភកក កានរ រររនដ�អច

នមទបរន មរស ឧមកមន ផ�តាផ� ា)ន ននកកតមរានរ រតមរាជវញមសាខចរនដ�អចតរវបរមម� ឬ ច�ហត ននកកពតរកមន ៃរនភមេររគម។

ករងវវឌរនៃរនផរកនតៀមខចរននកកក�ា ដទនមាកច នដស38 នដររកភ �ពទកមវទមានភមេររគដ���ល ដរ ងប�មាកច នដសបរនៀមចនផរកកនពក

�ា ដទកមត�ទកក សរមាមណរ �ទកក-ដក Chittagong រន Sylhet មទមសាខចរ។ន នផរកកនពនរតរវបរនៀមចនដនផ�ក

ន�ទ នសណ ទារងហក�ា ដទបរមន�ទតនឡទ មនកនភកក កា រកវតៃមចនពបនភននកក�កខមណ ៃរខក តរ�េៃរកខចខត រកខរនដ�អចមណរ �មកពទក�ា ដទររសករ រព�។ន កវតៃមចនភកក កា�ា ដទ រ នពបនភតរវបរននមទបសា នដផច សាមរមមមនដកមវទនHAZUS 39។

38 កមវទមា នភមេររគ���ល "កមត�ទកក�ា ដទកនពនផរកសរមាដក Chittagong រSylhetន" កមា នភមេររគកយ�ហ 2009)។

39 Hazus ជវទន�សរររ�កមនសរាដបររងវវឌសរមាសេដរអនមកនដអជ មា នភអសរកសេពហរ�។ន Hazusនមទមនច�កវ�មណ� នដទមទបា រានរផ�មា ព�ា នផកកគកនសដរកច�រស �មៃរនភមេររគពទ�ា ដទ�កជររារខ�ាពសកគ។

4.2 កមវទសករ រព�ៃរមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររកកកនតៀមមប� នភមេររគន

កពររមរក�កមតាម��មានទម��មាន Endនtoនend)

កពររមរន "កផរ�ាពហតររមកមនដមស��នព រទរានព�នវលមនន មហរបរកមតាកររ�� តឲម��

នដ� មាព�ានទរររនភកក កាដ�ាចតាវរកនដទមទនជៀសវ ឬ កតាមររងហមសាពកន រកនតៀមខចរសរមាកនឆចទតម មកមនដមស��នព»។ន 40 នភ�មមៃរមពហរ�ពររមរនរនដទមទផរ�ារណចដ�ាម�� រសេមរនកគម កនេ

នដនភកក កានដទមទនហទកច�កកកនព�នវលមាភរា រកក�កមនសមសមម នដទមទកតាមរ���នពៃរកមស ផ� �ាខចរបតាមាជទវត រខចខត�ពសមតរ រមន រ។នវររ�� តឲរកកនឆចទសមជនមន រកសន�ប� មន� រា នដទមទចតា វរកនរកពនដទមទនជៀសវនភកក កា។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 57

មនព�ទន7. �ដរនពមតមតរកៃរមពហរ�ពររមរ

មងពងន Veronica នរេហន Grasso មពហរ�ពររមរក�កមតាងន ដរៃរស�នកវនរ�សរនតបកមន នសចករទពន រ�កសេមជជតនកមវទមន រនn.d. ) �ពហ7 http://na.unep.net/geas/docs/Early_Warning_System_Report.pdf

មពហរ�ពររមរ តរវបរពពមនកជកម��មានទននចមសរនមទវនា មាសរសនមនច�កន�ស រស�មៃរកពររ

មនន មហរបរកមតា។នមស��នពៃរមពហរ�ពររដមរ អសហន�ទកកនឃទញមនច�កវ�កដចជករ នសដរកច�ស�មនដ�សនស មអរឥយមថនដ�មជជរននកក កាម�ដរ រអច�ានេទមតកមនទរនភមេររគនរ។ន

ករងវវឌរន រ កចនៃរមពហរ� ពររនននដទមមររ:

• ក�ាដ រសនផរ�ទរងហន • មដរ រពកពតរកមន នដ�កពនតនកទតនឡទ ន

• នកៃចក រកផពហផកពររ�ាបរចនពអជ មានភមេររគ រសេមរនន

• ក�ាដពទកពររនដ�ររសមតនព នដទមទនឆចទតម រកនតៀមខចរជនសច នដទមទនហទសកមនពន នដអជ រនដ

រកកនដ�រររងហ) 40 UNISDR ឆក ន2009 UNISDR សហព�។

កនឆចទតមយា ឆមាេហស រ មពហរ� ពររមរក�កមតាននកក�ទ កក នIstanbul Turkey41

ក�ា ដទេហស�ទកក រទសរ ាមហ�កនឆចទតម រមពហរ�ពររមរក�កមតាតរវបរដនមទ កនដនក�វ��ហនBogazici នដររកភ �ពទរងប��ទកក ន Istanbul ក�ហព�ទមកយ�ហកណ� ��ទកករទសរាមហ�កក នរ។ន មពហរ�នរ

ររកមតា ច�នន100 ឈនជទននកកតមរា�ទកក ៃរ�ទកករទសរ ាមហ�។នរកកថតមចររតរវបរនដកា�ទ សត ននជតម នដ�អចនហទបរនទរកេសនននដ�មណរ �ឲក�ា ដទនរ។ នេទនដ�សររតននចទរតរវបរនដកាននន�ទចនសមហរ�ដសខរា។ន រ�នពថតរទមៗតរវបរមពកាជមសមតនព�នកា�រមនដ�អចេច�រករហ ពកាពហរ� តឡមា នទ

មជមមណ �ដនមទ ក�រករហ។ន មជមមណ �ដនមទ ក�រករហនមទបសា�រករហននន�ទច�ន�ា ដទ រកមម�� �វជមរ�រករហរភនដ�មម�បរពទមរ។នមន� មាមកនៀមចនហទបកមន វតៃមចកខចខត។នមន� មាមកបកមន នរតរវបរររមហត

ជកនឆចទតមយា ឆមាេហសរ ពហតររពររនននដទមនទរកកពកាពហរ�ទ រសា។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 58

ររមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ ជនចទរទ មគមរសមហ�នរទមនដ�អចនមទបរ រររមពហរ�ពររមរអច នមទកមវទនចទរជមននកកនព�នតម។ន

មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកមដរ រ �សរទន

អមមន ពទចរ� រមណ� បរកច ជឧមកមន នដ�មម�� �ភក ផនដ ករងវវឌរនរ���បរនជជហ ននកកក

នតៀមមប� នភមេររគ ននកកសមនមមម�ៃរកតបតពរតកពកពកកកនមទ រវសានផរ�ទៃរពតរកមន នភមេររគមក

ដ�ាជនចទរ រជផពហផពររដម។នផ� មមផ��ារវ�រករហតមតរវញកញមា រនច មនស�ទនតមា�ទកនរចននន�ទតមរានដ�ររ�េននកកពងពនលក។ននព�ររនភមេររគ រហពទចរ� ជវទនតមតា នដទមទនមទ�រហទនដ�កពនកទតនឡទ ននន�ទដទ.42

គ�ទន6. កដពទចរ� រកមវទ GIS សរមាកនតៀមមប� នភមេររគ

នភកក កា កមវទ

�កជររា កកនឃទញ�កជររាកពសា�កនងច� នផរ�ទ�កជររា ពររនដទម

ពសទកចរ អកសត សន�តអកសត កពកអកសត ពររនដទម

នភគ ស�ត ពកមន អកសត កតបតពរតមនរច នផរ�ទតមរវដណ ពររនដទម

ក�ា ដទ កវសានវងមន�សរៃរកនកទរនឡទ សព

ករ�បកាដទ កតបតពរតសនព�កនងច�រជរ�

មរ�ងកនងចទ កកនឃទញ រនតនឬកវសានវៃរកមនឧសហរ

មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររសរមាកពររក�នកា�រ រ កផពហផន

សនឡ រក�នកា�រ�រករហនដ�មររររននសខរាយា សខរាននកកមម�ៃរកពររដម រន DRM នរ។ន មនច�កវ�នមនមរននរពហតររនដទតន�ទយា សខរាននកកក�នកា�ររងហ រកផពហផពហតររដ�ារ�ក���មរ�កនឆចទតមនទរកពររដ�ាសេមរន។ន

ររឧមកមន �នកា�រជនចទរនដ�អចតរវបរនមទយា ររមស��នពសរមានភ�មមពររនភមេររគររ។ន

ឧមកមន មៃពមទ ដចជវ� រ��សរនសរមានហទ�នកា�រនតនទ នព�ពកនរររកមបង ញខសា ននកកមន�សននចទរ

41 ពហតររនរតរវបរ���បរពទរតម�មនដនErdik នកដរ រ�ា ដទវសហកម នក�វ��ហនBogazici �ទកករទសរាមហ�។ន 42 វ�ន�សររមណរ ញករងវវឌរន "រហពទចរ� សរមានភមេររគមជតងន នេតកមន រតន�ខ"ន http://www.scidev.net/en/features/remote-sensing-for-natural-

disasters-facts-and-figures.html

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 59

នមទនទមទជពកន ររមស��នពតចនននព�មា។នជមរ កនមទ រ យា ឆមាេហសននកកកនមទបសា�សហព�ៃដ នដ�ជ�សហព�ៃដជឧមកមន �នកា�រដសខរាដចនដ�បរពពមនពទមរ។

ចកាផមននសវ CB) មនច�កវ��សហព�ច�ហតមនដ�កពតរវបរនក�សរមាកពររដម។ន វររមសមតរ ជនចទរកកនននSMS។ ខមននព�នដ�ននSMS ជកមនទ រមនទមពទមទមនមទ CB ជនសវកមមនទនចទរ

នផរ ត នផទន�ទ ងមន�សរនដ�រររហកន នដ�អចតរវបរមរតថជរ�សហព�នដ�ររ�ទ សតននកកនផកកមនចទរកផ��ាឲមសាខចរន តមរាមដមរ មាមណរ ញនននព�នតរវបរចកាផ។ន CB កមរនមរជកផ�មា ព�ានដកផ�កចគចមន

ដនចកវអច តរវបរនមទកករឡនព�នភមេររគមនននព�នដ�កផ�កកនកទរនឡទ រវជត�នរៀនទកកភ មណរ ញ។ន

សរមាមន�សនដ�ររកនជៀតច��សហព�ៃដខសានCB ជមនច�កវ�ររតៃ�នកកនដ�តមរវឲភរនេដរ ចនសមហរ�មនរម

ន�ៀត ខមននដ�វនមទមពហរ��មនមរនច�ហតនដ�ររនមា។ន រកកមន�ទតនភ�រនយបនតនទជយា ណតរវ�ាដ ៃរកកមត នរ។ន ឧទេមន ននដទមទ���បរកជរដមមនន CB រកកនមទតរវនតររ�សហព�ន CB-កររ�� តនដ�តរវបរនមទកនេទកមតា នដទមទ���បរេហមរសទ នន នេទវមរនមរជគ�ាភក នដទមទឲររនភកក កាកកពតរកមន -កខរៃរមពហរ�

�មនមរន ច�ហតរគ ស� ដ�ាដនមទ កដ�� មនសទៃរមពហរ�នCB បរ។ន

ននមាកច នដសនដ�ជមជមមណ �ពហតររមានភមេររគកពនហទកនក�កកកផពហផមនកពររ

នននដទមនCB ននសកក-Sirajgonjន សរមា�កជររា)នរ នលកសទនCox មសានBazaarន សរមាខ�ាព)នពទ។នកច�ពមនពៀតរវបរច េតន�ខជមរ �សហព�ៃដចររពទមតមតរក-Grameenphone រដរន Teletalk-កនផទនមន� រានទរតថជរមសាពកន។ន នដនផ�កន�ទ���ផ�ៃរកនក�នរមនច�កវ�នររតរវបរពទកនទករាតមរារររងហខសាដៃ�ន�ៀត ៃរមន�សមាកច នដម

នមាជកនជមាកមវទនភមេររគន43 ។

ឧមកមន មនច�កវ�មនមរននរពហតររ នផន�ៀតនដ�តរវបរមន�ទតនឡទ ផនដ ននកកចនណមរ�កនតៀមមប� នភមេររគ រកមា មររ�សហព�ររនខ�សហព�ផ� មមវ�ផ� មមវ� សហចតរវ�សេមរនឥតនខកកសកកហ�ជ

នដ�ជនសវ មណរ ញន រទរនទនមនតនE-mail) កព�ហនGPS រនផន�ៀតនសក�កកមពហរ�ផ� មម។ន

ររឧទេមន គមាមររសាៃរកមវទៃរឧមកមន �នកា�រទ នរ នដ�បរក�កជទវតជនចទរកករឡនព�ររនភមេររគ ររ។ន អជ ពកាពហរ�ននកកកមាកច នដសបរមន�ទតមពហរ�មនដ�ររ�កមនៃចកមវតពររស�� រ ជ រចបចា

នដទមទផពហ ផកពររ ននកកនន�ាបរយា បសប�មនវ�យា នចណសាពទៃថ�មរនព�ពសទកចរចចនេតកមរកបតាមាជទវត រ�ពសមតរជនៀគ�ាឆក ននកកមន�សមាកច នដស។ន ជនព�នវលម�សហព�នហកពរររពទ�កសហណមទមសម� ឥណណ មកដ�ាកកឆក ន 2004 តរវបរនរយកបរក�កមជជរទ ម�មនេ�ន 3600 មជជរងមន Nallavadu

ននកកមន�សឥណណ ។នកករឡឆក ន2005 នភមេររគខ�ាពនKatrina ននសេដរអនមកររមជជរជនចទរៃរតមរា នឆកនដ����ផ�មាព�ាមរអចនហទឲ�នកា�រជមនចាញតរមតរងករនដ�នមទ�សហព�ដទមៃពមទ ។ន នទជយា ណនន ពកនអចបសហទកា�ភក មនននSMS ករានតនចទរបរយា បសប� នននព�នដ�មណរ ញជនភ�។ន

កពររពសទកចរបរ���នដមាកច នដស របរនចញនដមជមមណ �មសាមន�សឥណណ តមរាឯកន�សឧតរមន

RSMC) តរវបរម�ា រជពទដណកាក�។ន កពររដណកាក�ដមនដ�នន� �ាកជន "ពកពររនឿ"ន តរវបរនចញន 48 នរា មរៃរកចមានផរទមៃរអកសតមរ��បរនពកននន�ទតមរានឆកនរ។ន កពររដណកាក��ទពទនដ�នន� �ាកជន "កពររព"ន តរវបរនចញន24 នរា មរ។នកពររពសទកចរតរវបរផពហផមននពខសភក ៃរមណរ ញនពហតររ�នកា�រ

ដចជវ���សរនមពហរ�ផពហផនបពម�សហព��នន telex នតន�កមរមណរ ញឥតនខមសាមា�ទសម។ន មពហរ�មតរវបរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 60

ចននឡទ ជពនសសកពររពផពហផនដ�នហទកមនមពហរ�ផ� មមជតឥណណ ន INSAT) 44 ផរ�ារវនសវកមតមរាជកា លកាសមទនតនននព�នដ�ររជកមគជហៃរកមមណរ ញ�នកា�រម។ 43 "កបមាឲ�សហព�មាកច នដសនកសកកនក�នភមេររគ-ឆមា"ន ា�ហ�ទន 24 នខមថនឆក ន 2009 http://in.reuters.com/article/businessNews/idINIndia-

40562420090624

44 កននកកឆក ន1983 INSAT ជមពហរ�កកសកកជន�នកា�រកកតមរាអសទបា សទេហកនដ�មចនមក ដ�ា�មនមរនផពហផឧតរម រនសហករមតមត�ក ជសន�ប� ។នវជកមណរ កា�រមភក ៃរនកដរ ររវកសនកដរ រ�មនមរននកដរ រឧតរមមន�សឥណណ មន�សឥណណ ទ រសាវ�រនDoordarshan។

មដរពសទកចរននកកឈសម�នBengal រ កពររដមននកកមន�សមាកច នដស45 RSMC ននកកកកនNew Delhi នដ�ជមន�សឥណណ ជនផកកមៃរមមណ �ទ បបរ���ន� �ានដពងពនលក ឧតរម

រ �កន WMO) នដ�សតនននកមមពហរ�សក�សរមាតបតពរតខ�ាពតមរាតរពក។នវកនឡកនថ ននន�ទ សម�អគា មា រឈសម�នBengal សរមានលកមតរ�រៃរខ�ាពតរពច នដររជរពទកនមៀមនៀមៃរពផ� មម ពនសសរកកមកពទផ� មមនGeo-ន រទននឥណណ នINSAT។

នដនផ�កន�ទកនមរជ ចតរជរររជតមននWMO / ESCAP មរ� ននន�ទខ�ាពតរពក RSMC កកនNew Delhi នចញន ព

សទកចរតរពចមកមរនទបមទដកកមៃថ� នដទមទ មន�សជសរជកមរ� នននព�នដ�ពសទកចរតរពច ននកកឈសម�នBengal ឬសម�អគា មា។នមន�សនESCAP មរ� ររមាកច នដសរា �ាវទវមទយា រារា រមា ាបា ទន រសទ�ប� រមន�សៃថ។ន

ននកកនខវច�កឆក ន 2007 នមតរវបរក�កនដន RSMC កកន New Delhi នដទមទអជ ៃរមន�សមាកច នដន 72 នរា មរ

នព�ពនSidr មកមាកច នដស។ននរបរជញឲដរ ងប�មាកច នដស នដទមទនរ មាសនឡនគ�រ។នមពហរ�ពររនន នដទមនម��នដ�តរវបរនមទកកសកករកកសហចតរមនកនសកនmegaphones ពរររពទពសទកចរមកដ�ានននដ�បរ សន�ប� ជទវតគមាពរា

នកាន46

កហៃរកច�ដនមទ កនទករាមនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ រកតនា មាជកហ�ាដសខរាកកកមន�ទតមពហរ�ពររ នននដទមចម��មានទននច។ន ដនចកវជកសខរានដទមទម�ា កាពទតមរវកសរមាលៃរមនច�កវ� រជកមម�� �ភក ៃរ

ក ដនណនមនច�កវ� រមរមនច�កវ�ម នដទមទឈរនទដ�ារា ចនក។ន ដនណននដ�មរនមរជមនច�កវ�នដ�តរវបរននមទនដនជជហមម�� �នmegaphonesន ដចនដ�បរមបង ញកកកមទ កសកខន�ទ) សទន ារៃដន loudspeakers រ

កមរ ។ន កលចមកសមមៃរមណរ ញ�នកា�ររតរវបរកមតានដសេមរនខចរឯមនដនមទ កនហទនផរក មនដ�ររកច�ម។

សរកររ

កននពទងហមណ ររដ���លននន�ទនពអចកបរ រ�ទ ៃរមងពររ ររននសខរាណសាសរមាកមផសច�នឧមកមន ឯកន�ស រររមរសនដ�ររជនញសរមាកនឆចទតមនភមេររគ។នមពហរ�នៀមចម សខរាសរមាកផពហផពហតររ។នមណ� ររទរមតជឧមកមន នដ�ររមនយជរនសរមាកនៀមច រកនចកន�កៃរកសរករ

រ។ 45 មន�សឥណណ នកដរ រឧតរមន"កពររព"នhttp://www.imd.gov.in/services/cyclone/cyclone-warning.htm

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 61

26 "មាកច នដសងនMegaphones ក�កគមាពរានកា» IRIN កពហតររ 23 នខវច�កឆក ន2007 http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=75470

ននពទងហមណ មមណរ ញៃរររសន�ប� មន� រា ឥណណ 47

នកមកមខហមណ មានភមេររគជតសរមាមន�សនរកសកច�ក�ពហនដទមៃរមន�សឥណណ កកកច�សេមតមតរកជមរ �កន UNDP បរមន�ទតជមណរ ញៃរររននពទងហមណ ភអសរកនដ�ននហកមណរ ញររនភមេររគ

មន�ស ឥណណ ន IDRN)។ IDRN នរជននពទងហមណ ររជតមណរ ញមរទនមតនដ�បរររ�� ត រGIS នដ�ររម�ដរ រសរមាកមម�រ

កឆចៃរពតរររពទឧមកមន ជកាលកាជនញមរស រម�ដរ រ�រករហកផ�តាផ�ាដសខរាននកមតដរ រសកក http://www.idrn.gov.in)ន ។ វផ��ារវពហតរររពទនពអចកបរៃរររដសខរាសរមាកនឆចទតមនភមេររគ នរ។ន

រកកនមទអចនជទសសកមនពម ឬ នចទរមនង�តដរឬសកក រមងពៃរឧមកមន កដចជកកនឃទញបកមន �ម�ត ម ននន�ទ�រករហទ នរ។ន បកមន នដ�បរមន�ទតនដមពហរ�ផរ�ាពហតររដចជទកា�នទរជនមទសនដ�ររពហតររ �ម�តសរមា�នកា�រ���នពកមរម�ទ កផរ�ាមតមតរក រដកជ�ា រ។ន IDRN ជមពហរ�មររផ� �ាជម រន

នពទងហមណ តរវបរនហទឲទរាសមហជនៀគ�ាតទរស។

ពហតររ រ ករមានមន

ឆរ�ន ឬ សមតនពនដទមទចតាវរកសមសម នននព�នដ�តរវបរ���កពររមសាមជព�ដរអចតរវបរផ�មាព�ានដករ ជនចទរររមរសជនចទរនដ�អចតរវបរកឈក មនកនតៀមខចរជនសច។ន មជជរ�រជកចតរ�កដកាចនពក ពររមសរនមទពកនតរវបរករមារពទរងហ ននកកកជមររដ ករហទនដ�សកមនពនដទមទ���បរនចទរជ

នរ។ន ��ន ករមានមនមទ កម�� �ក�ាដរងហនភមេររគនទកកកមវទសកនលអចមចនមកដ�ាវមមៃរសវតនព។ន សរមានលនៀរជមរកព�ហរកតនា មាររមត។ ឧមកមន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន ទ

នរអចតរវបរ ដកាម�� �នទកកកមន�ទរក�ាដរងហនភមេររគឧទេមន មន "SchoolNets" មណរ ញកក កាជត ឬ កក កាតមរា ៃរកន� �ារសស រសេមរននដ�នៀរជមភក នចកន�កម�ពននរន រភ �ភក នទវញនទមក។ន ចររៃរកមវទវ�ដចជជទវតថទ នរអេហ � រទន ររក កាតរវបរនមទ នដទមទន�ទកកពសាកនតៀមមប� នភមេររគ។ន មន�សសទ�ប� បរ

នវជវកនឃទញកនមទបសានOpera នមហ��សរន នដទមទន�ទកកមសាក�ាដជនមនននន�ទរងហករ�បកាដទ។ន

ររមតផរ�ាជនវ�ក��ផនដសរមាពហតររនមន រករមាសរទពទនភមេររគ។ន វផ��ារវកច�ដនមទ កររចនរ ដកកកនហទឲមនសទនឡទ ន DRM មទ កនតៀមមប� នភមេររគ រកមាកសន�ប� មន� រាកដចជ�រករហនព�នវល ពតបកដពទមងពដចជន រទនអកសតមពហរ�សន�តនផរដទ រផ� មម។ននវមនផនដនដ�បរកមតា ជមនប ចណររមស��នពមៃរកផពហផយា ឆមាេហសនដសហហមវតរ រពងពនលករវពហតររទកា�រ នភមេររគ។ន កច�ដនមទ កនទរទរមតររ�� តឲនហទឲទរាសមហជមររៃរពហតររនភមេររគមរទមសាមរស រសរមនររនដ�ររសរមាកនឆចទតម រដមនរមនច�កន�សមសាដរៃរស�ន នដ�មចនមកដ�ាកនតៀមមប� នភមេររគទ

រសា។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 62

មានររកនតៀមខចរមរភរានតម��មានដកផរ�ាពហតររ។ន ររក���ន� �ាក ទក�តលសាកសេមរននដ�បនភអច រតរវបរច�មននកកករងវវឌរននតៀមមប� នភមេររគ រកនឆចទតមនផរកមសាពកនតរវបរច�មកកសម��ន�ៀទតា នដទមទនក�មស��នពៃរដនមទ កផពហផពររដម រកនឆចទតម រសមទនតច�មននកកកចនៃរមពហរ�

ពររដម រកមវទនៀមច។ន

រ�កសេមជជតរមានដ�ជន មហរវ�ន�សរ រវមមន នមស�)នកយ�ហនន�ទកកបកកបរមន�ទតនវមនមន http://www.unescobkk.org/education/promoting-rights-and-freedoms/post-conflictpost-disaster-responses/natural-disaster/) នដទមទមនមទជវមផតថ�មននន�ទររមតរររពទករមាសរមាកនតៀមមប� នភមេររគមជត។ 47 កសកច�ក�ពហនដទមដរ ងប�ឥណណ នមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមាកតាមររងហនភមេររគងនកម�ពននរនឥណណ ន �ទ)ន

httpងតតwww ndmindia nic inតWCDRDOCSតICTន20forន20Disasterន20Riskន20Reduction pdf

4.3 កពចណពទនភ�រនយប

វជកចមាអមមន យា ខច កឧមកមន មនច�កវ�មនមរននរពហតររនរមពហរ�បរនដទតន�ទយា សខរាកក�ដរនពរច ទ បៃរកនតៀមមប� នភមេររគងន

• ននកកកតបតពរតរងហ រកចមាក�រករហ រពហតររននកកម�ដរ រ�រករហ។ន • ននកកកភ �ដ�ាកនហទនសចករទសនមចជពនសសមនកនមទបសាមនច�កវ�មណ� នដទមទវន ររងហនភមេររគ

មច�មរក រកនតៀមនផរកវរកជរ។ន • ននកកក�នកា�ររងហ រកនចញកបមាឲនភមេររគ រកពររ។ន

• ននកកករមា រមន�ទរក�ាដមសាអជ ដរ ងប�ពកាពហរ� រសេមរននដ�ផ�មា ព�ាននន�ទននសខរាៃរក

នតៀមមប� នភមេររគនរ រជ រនដទមទ���កកករឡនព�អសរក។ន

• កកកផរ�ានវ�កមសរមាកសេក រកនចកន�កចនមដម�ពននរន រតកដចជកច�មជសមប�ដ�ាមជជរ

ននកកដនមទ កកននផរកនតៀមមប� ។ន

ឧមកមន មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន ននមចររអចរ ររមស��នពជរកកនផន�ៀតអសហន�ទមជតៃរ

នភ មេររគននតមរានដ�ផ�មា ព�ានរន រនពនសដរកច�ស�មមសាសេមរននដ����ផ�មា ព�ា រមពហរ�រនយ

ប។ន

កមម�� �ភក ៃរដនណនមនច�កវ� រមរនមរមនច�កវ�ន នផកកមនដ�អចតរវបរទមទ។នកម�� �ភក ចមកសមម ៃរកមវទមពសរតរវបរកមតានដរកកពកាពហរ�ខចរមទ សេមរននដ�បនភមនកច�មដនមទ ក។ន

វជកសខរាកងន • កនេដរ ចនសមហរ�នផកក �នកា�រ អច�កចតរបរ រ រជពនសសកករឡនព�ពតរកមន នភមេររគនរ។ន

• រររកមមនកទតររនឡទ ននកកចនណមតរ�សខរាដចជសេមរនវ�ន�សររកកពកាពហរ�រកកមន�ទតកសនមចចតរ នមន

រមពហរ�ផពហផននកកកនតៀមមប� នភមេររគ រដនមទ កពររដម។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 63

មនច�កវ�មនមរនន រពហតររ ររមស��នពកកកពកច�សេមតមតរក សក�តមរា រកក កាជតននកកក

ពររនន ដណកាក�ដម នដ�ជកនរចនដ�មណរ ញពហតររពងពនលកដចជរកកនដ�ៃរកនស�អ រកសកមមសារ�កៃររ�ក សេមជជតន FAO) UNISDR រនWMO។ ភ �ដ�ាមពហរ�ពររនននដទមជត រម�ដរ រ។ន

មនច�កវ�មនមរនន រពហតររកអចខហបរសរមាក�នកា�រពទផចវជន�ៀទតាវអជ កក កាជត រម�ដរ ររសេមរន នដ�ជតន�ទមសាសេមរនននកកកពររដមតរវបរករានតខច នឡទ តរវបរន���ន� �ាកជររននសខរាជ

ពនសសកកកច�មមសាពកនកកកតបតពរតនភកក កាន ឧ នអរមនប� ��កជររា រនងច�ន បហ សា រ�រករហញជរននកកនព�នវល ពតបកដននន�ទឧមកមន ៃដវ�ពទផចវជមរន រទន�កជររា-ពរតមដរ�ទកក )។

ឆនរ�ររមស��នពៃរក�នកា�រតរវបរតមរវឲមនពញកពររមនច�កន�សជមរ ចនមដ មសាសេមរនម�ដរ ររជតនដទមនតចៃរស�� ពររនដទមន ឧទេមន ពម�ក�នរច�េរ មនង�ៃរកកន�ចក�ទ�នរចរឥយមថសតហ) រសរមា សេមរនកកកផរ�ារវមតរកកនមទ នដទមទផរ�ាកពរររពទនមៀមនដ�ពកនបរ�ារពទកពររ រនមៀមពររអចតរវ

បរនហទសកមនពនចទរ ឬ ���ល។ន

សមទនតជមចនសមហរ���សមមសមប� រន�� សកក កផពហផៃរនពររនននដទមនទករាតមរាដចាសយ�នន

នតររ ក�បក ននកកកនរចជនចទរ រទមទឲររកមម�� �ភក ៃរកដនណនមនច�កវ� រមរមច�កវ�ម។នមរររន "�េមសមទ រសា"ន ដនណននទរចនក ក�នកា�រនដ�រា កច�មមសាសរជកសេមរន ននកកកសនមចចតរ ឧមកមន �នកា�រនដ�សមម រដនមទ កររននសខរាណសា នដទមទនកកពររនទដ�ាពកន ននកក

�កមន ទរានព�នវល។

សមនដទមទ តរពទន

កពររនននដទម តរវបរកមតានភ�នេនដទមទឈរនទដ�ារា នដ�ជមរសចនកនដ�តរវកវមផត។ន ពកនជសេមរនម�ដរ រ រ កកមនដ�បរនដននតអនង�វមមមសាពកន ឬ បកាចម�មរតរវបរឈរដ�ាក

នតៀមខចរជមនដនភមេររគ។ន នតទនហទដចនមរចមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ អចតរវបរ ររវតរ ននកកមន�សមសារកកដនចក កកពររនននដទមអចឈរដ�ារា ចនកនរ?

រហទនដ�តរវនហទន

ទញកឬនមទ�វ ទនដរន�ទមណរ ញននន�ទកនតៀមខចរនភមេររគនដ�ននហកន"ករច ននកកន ន�ខងនBarangay ជរភមចកន" ឆក ន2008) បរកមតាននកក�ទ កក នDagupan េហទ�ទពទរងន

• នា មានទនផកក�ទន1: http://www.youtube.com/watch?v=KWbw9EcNNIM • នា មានទនផកក�ទន2: http://www.youtube.com/watch?v=2Nme8lhLxjg

អរឯកនមនរមន�ៀតន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 64

Grasso Veronica នរេហ មពហរ�ពររមរក�កមតាងនដរៃរស�នកវន រ�សរនត។ននសចករទព បកមន ។នកមវទមន ររ�កសេមជជតនn.d. http://na.unep.net/geas/docs/ Early_Warning_System_Report.pdf.

Sahu Satyabrata។ នសៀវនភនមនសរទពទមនច�កវ�សរមានតៀមមប� នភមេររគ រកកតាមរនព។ន

n.d. http://www technologyនsme netតdocsតGuidebook20on20Technologies20for20

Disaster20Preparedness20&20Mitigation pdf

Troy Douglas ររកកដៃ�ន�ៀត។នន�ទកកពសាកនតៀមមប� នភមេររគនដ�ររម�ដរ រ ននសេមរន ជមរពហតររវ�ងនមពហរ�ពហតររនភមេររគសេមរន។ននខមនឆក ន2008។

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2239245/

រ�កនមស�។ននតៀមមប� នភមេររគមជតរករមានដទមទករងវវឌរនមកមនដរររនព។ន�ទកក

បកកនឆក ន2007។ http://www2.unescobkk.org/elib/publications/103/disaster.pdf

5. មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររសរមាកនឆចទតមនភមេររគន

នរមរនមរជមរសអជទវកមមនដ�ររនពបសប�ន ន កមានភមេររគ មរនមរជម�ង ៃរកអរ

នសៀវនភ ម�ន�សកនមនេទមន� មាមកមបង ញនឡទ ននកកពកាកណរ �ៃរ�ទកកតចមនដ�តរវបរនភរានតផច ម�នផរ�ទនដពកមតតម។ន- នលកនMike Brown រមហកសរមកទឡប�ានបជត

នផកកនរររនភ�មមនដទមទនមនតមរវកពហតររ រ កបសហទកា�ននកកកនឆចទតមនភមេររគ រ កសន�ប� នដងន

• ផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរកមា កនឆចទតមនភមេររគម

• ន រតៃរមជមមណ �សមមសមប�កនឆចទតមនភមេររគនរ

• នៀមគមារពទកមា ពហតររកករឡនព�ៃរកនឆចទតមនភមេររគ

• ផរ�ារវឧទេមន ៃរមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ នដ�អចមនពញមតមរវកពហតររ រ កបសហ ទកា�កករឡនព� ររកនឆចទតមនភមេររគ រ ន

• ផរ�ាកនមនន�ទកររវតរមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ ជកាលកា។ 5.1 ម ាក នឆ ចទ តម នភ ម េ រ រគ 48

កនឆចទតមនភមេររគជសមៃរសកមនពររវតរនដទមទនដនជមរផ�មា ព�ាៃរ

ពតរកមន នភមេររគជកាលកាណមមទ កនសហក រជសន�ប� កជនមច�សកនថទនវជាន�សរកផរ�ា�ក សន�ប� មន� រាអ រ�ទជក កដកកនចញកន�ចក�ទ រសនពៃររភភរសវតនពន�ហនរា ម។ន កសន�ប� នភមេររគបរមន �ទតជនផកកមៃរកនឆចទតមនភមេររគមនេទជ

សមៃរសកមនពកកនភ�មមផ�តាផ�ា មជជរនដ����ផ�មា ព�ានដររ�រញ រនសវកមនដទមទនបរ រវកសាគរររជទវតជមន� រាមសាពកន។ន

ជ�នទពតរកមន នភមេររគរជមតរវបរមរបរព�ក�នកា�រននពកាពហរ�រ�ក

ពបនចទររកបកានមកឆ�ររខក តររសករ រព�ដន�ទស�មាៃរផ� រររសករ រព�យា ខច សរមា

កកច ជអកកា មសរនមទមររររររគមរនសមសម។ន ននកកមន� តាទ នរជមរ�ដរនព�នទៃរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 65

ពតរកមន នភមេររគកនឆចទតមនភមេររគអច���មចររឬទ រសាៃរ�កមនដចខនកមនរងន

• នកច�មន� រា រសខរាជនចទរនដ�ពកាពហរ�រកនច មាមសរ ឬកបតាមា �ពសមតរ កខចខតន • ន�ខៃរម ��ក រនក កាបបរទមទន

• កមតខសាៃរកចមាអមមន ជនមន រនពចមរចរសន • ឧទេមន ជនចទរៃរកចតានចពហតររន

• សករព�សរមានកច�សខរាមចររនដ�តរវនមទ�� ឬ សតនននកម-ររន • សករព�សរមានកច�ដសខរាមចររ នដទមទជកន�ទររន • សករ រព�សរមាមចររៃរររដសខរានដ�អចនមទបរ នដទមទមរតរវបរនមទន

សមច�កមននដ�បរគខន�ទកមាកនឆចទតមនភមេររគតមរវឲម ��កដសខរានទងន

• កមតារវម�ង នដ�នកទតររនឡទ នរន • កមតាអ�នព រមន �ទតរវដនណនសមសមនទរម�ង កមតារតរស�� មន • ររវតរបរពមនពៀភក ន�ទដនណនខមននព�នដ�ជញកញមានហទកននកកកកមតានព�នវលតន

• មដរ រពរតន រនព រសកមនពនដ�កពតរវបរននកន

• កកមតាដ���លៃរពហតររ���កសនមចចតរបរនក រសកមនពររវតរ 48 នផកកនរតរវបរដកនចញពទវ �មមរ មណរ �តមរាមសានADPC សរទពទកមា នភមេររគ។នសរមាពហតររមនរមសមនមទ�នhttp://www.adpc.net

ជពនសសជនរនទន�ៀតកមាកនឆចទតមនភមេររគតមរវឲដចខនកមរតរវបរររវតរនដន មហរពកាពហរ�នដ�ជមវរ តរវបរកមម�� �ភក ៃរវសហដរ ងប�វសហឯកជរ ររ�កមរនមរដរ ងប�ន រ�កនរដរ ងប�)ន វ សហរ�ក នរដរ ងប� រររជតង

• ររវតរកពររ របមាបដជមរ

• ម��មឆ រផ�មា ព�ាៃរនភកក កានរន

• សន�ប� មរសជមា ឬ ននកកនភកក កាន

• ផរ�ាជរជន�ទកដម រកពប�នផ

ន�ៀតសរមាកនច មា រមសន

• កតាមរកខចខតមនរមន�ៀត នដទមទ �ព

សមតរន

• វតៃមចកខចខតកជនមច�សនៀមចនមទសរ

ជបរន

• ចមានផរទមនរ នឡទ វញៃរកផ�តាផ� ារនគចករច

• ផរ�ាពហតររដ�ានមនជរន

• ផរ�ាជរខគក ឬ េ��វតជមន� រាន

• ផរ�ាជរសន�ប� �រញ រ�ននដរ រមនណរ អសរកន

• នផរកចមានផរទមនរ នឡទ វញៃរនសដរកច�ន

• នផរកនដទមទមន�ទតដនមទ កនរ រកននឡទ វញ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 66

ដណកាក�ៃរពតរកមន កនឆចទតមនភមេររគន

មតមត�កនឆចទតមនភមេររគមជមដនមទ កមនដណកាក�ទ មទនដ�ររសកមនព�នទដចខនកមងន

1. ផរចនផរទម - នដ�ពកាពហរ�កសននក កាបននសវ អជ តរវបរជរដមនននព�ណនដ�ពហតររតរវបរ��� នដ�បរមបង ញ កកសន�ប� មន� រាម អចនហទនទបរ នកទតររនឡទ ។ន មជមមណ �សមមសមប�កនឆចទតមនភមេររគន DRCC) ររ�ក

ទ រសានដ�បរ���ពហតររដមមន� មាមកផរចនផរទមរទតវទសន�ប� មន� រាមសាពកន។ន នដ�ជកនរចចមានផ�ទមៃរនភ មេររគ ររជមមររចមរនព�នវលដនចទរន�ទស�មាកកកមម�ពហតររ រនហទកសនមចចតរនដ�សកមនពនតតរវបរនហទ។ន នទជយា ណកសន�ប� មន� រាមចររនកទតនឡទ ជមរផ�មា ព�ានពចនេទ ននកកកមទ ទ នរដណកាក�ដមនរ �រជ

មរ�កកប�រា រនកទតនឡទ យា ឆមាេហស ននកកកច�មសកមនព។នក�ា ដទកកពមានតទមទផ� រកភ ខ�ា ជឧទេមន ៃរមនង�ៃរសន�ប� មន� រានរ។ន

2. នហទបររច�ន - កសនតននក កាបនតននសវនតនអជ ដកាពបររមសាខចរ ននកកកនឆចទតមនទរតមរវកកមតា។ន 3. ដកានចញរវ - ចររៃរកសកមនពមតរវក នដទមទកកនរចននសរកដរ រៃរកសន�ប� មន� រា នននព�នដ�រ�កនឆចទតម បរ

ម��មានកច�នដ�បរមមក�កមសាពកន។ននរជមមម�� �ទ សកមនពដចខនកមងន

• ពរតនមទ�នទកកមរទររមរស រគកទ រសាន

• កភ �ចតរន�សរសរមាម��កន • នថទរជសជ�ឧមកមន ន

• ដកន មតមត�កនdebriefs មជមមណ �សមមសមប�នឆចទតមនភមេររគន

DRCC ជកនរចមនដ�ររម��កមាភរា រមពកាពទនភមេររគនដ�អចតរវបរមាននកក�កមនសម

សម រររមស��នព។នជ�នទនDRCC ររតន�ទដចជ:

•ផរ�ា�សនេ��ន�សរ - កកនមជកសនមចចតរដសខរាទ រសារតរវបរនហទនឡទ ននកកន DRCC វរអចនហទនទបរនដទមទររ ឥ��ព�ន�ទកមាកនឆចទតមកក�កមនជមមនដ���ន�សរនរ។ន DRCC នតតបតពរតមររនភមេររគ រកៃ�

តមរវកផច សាមរនទមនននដ។ •មា ពហតររ - DRCC ផ��ារវពហតររមកនរចកណរ �សរមាកខតខមនមកនឆចទតមទ ម�នេទនតររសមតនព ៃរកផ��ាឲរវមនពទ ម�ៃរកនឆចទតមរ កខតខមនមសន�ប� ។ន វរតរវកនដទមទ���បរដនមទ ក រនចកច

ពហតររ នដទមទសនមចបរនរ។ន

•សមមសមប�កមា នកច� រ ម�ង - DRCC អចតរវបរនមទនដទមទកមតានកច� រម�ង សនមចចតរវ�ដ��មផតៃរសកមនព ររវតររននផរកសកមនព រមាររ។ន

•កនហទនផរកនទមខ - DRCC អចតរវបរនមទ នដទមទកមតារតរស�� មនកច�ននព�រនតនដ�អចនហទនទ រម�ង កដចជ នដទមទ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 67

នហទករងវវឌរន��ន�សរននព�នវសរមាកនដនជមរផ�មាព�ាៃរពតរកមន នរ។ន

នភ�នេ សរមា�ទនក កាបពកាពហរ�មសាដរ ងប�រ�កឯកជររ�កនរដរ ងប�នតនរ�កនរដរ ងប� រសេមរន នដទមទ នឆចទតមកកនភ�មម នដទមទនហទសកមនពជមន� រា នដទមទជសន�ប� ជទវតរ�ពសមតរ រនហទឲន រនពបរនសនពដនចកកខចខត រកបតាមាមនរមន�ៀតមរនកទតររនឡទ ។ន កនឆចទតមនរអចចណេតដ�ានទពទមទនរា មពទមទៃថ� ឬ សមទនត

ម ពទ មទ សបរ េនសតនននកមក�នន�សនមចររ។នDRCCs មចររនមទបសាមនច�កវ�មនមរននរពហតររ នដទមទ មា កនឆចទតមនភមេររគ។ន

ពទមខបមមនង�មន

ជមមខបដសខរាកកន DRCC មនដ�រមម�� �កនហទកសនមចចតរ កររវតររននកច�កមា ពហតររកវន មនច�កន�សដកជ�ា រ រដរប�។ន ភក ៃរមខបទ នរអសហន�ទកមាពហតររសនឡនេទដនចកតមរវឲររកភ �មព សមម។នក���ខសតរវៃរកកមមខបទ នរតរវបរមបង ញននកកគន7។

គ�ទន7. ក���ខសតរវមសាកកមកប DRCC

កកមមខប ក���ខស���ល

នសចករទសនមចចតរ ធ �សនេម រកតបតពរតៃរនDRCC នរ

កររវត�រន កកមតារតរស�� មៃរតមរវកមតមតរក ករងវវឌរន រ

កររវតរនផរកមតមតរក

មាពហតររ កភ �សរមាកមម�ពហតររកផ�ក រកនចកច

វនមនច�កន�ស កវនពហតររនដ����បរនដនDRCC នរ

កផ�តាផ�ារដកជ�ា រ កមាៃរកដកជ�ា រននកកកទកា�នទរកផរ�ា�រញស

ន�ប� មន� រា រកផ�តាផ�ាកសន�ប� រកដកាពបររ

កភ �ដរប� កផរ�ានសវេ��វតដរប� រសខរ�នពម��ក

ដចនដ�អចតរវបរននមទ�នឃទញពទគន7. ពហតររមាកកមររតន�ទសខរាមសរមាភ �ដ�ាកមាពហតររននកកនDRCC ដចនដ�បរមបង ញននកកគ�ទន8.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 68

គ�ទន8. មខបរក���ខសតរវមសាកកមមាពហតររ មខប ក���ខសតរវ

មម�ពហតររ នបររវពហតររនដ�តរវបរមម�បរពទមរសទ រសាននកកនDRCC នរន

រពទមងពខនរនទពកាពហរ�ទ រសានដ�បរនDRCC

ពហតររ នកពហតររទ រសានដ����បរតរវបរក�កកក�កមននដ�អចឲវរតរវបរច�ដនមទ កនដម��កន DRCC ររកកដៃ�ន�ៀតជបរ

នចកចពហតររ នបររវពហតររនដ�តរវបរនចកចដ�ារកកនដ�តមរវឲវននកកនDRCC រននកក�ទនក កាបខនរ

ផពហផជនមនន

ពហតររ

នននកមកនមនពទកររវតររនមសាកកមនរនកពហតររនដ�សមមតរវ

បរផពហផជនមន

នផកកមពហរ�ផពហផ ក�នកា�រជមចជមរមពហរ�ផពហផពហតររនចកចកនចញផពហតររ រនៀមចឲររសរកស�មពហរ�ផពហផនដ�តមរវឲររ

មពហរ� មា ផ�តាផ� ាមរសម SUMA)49

SUMA ជឧមកមន មាពហតររ។ន នភ�មមៃរមពហរ�នរនដទមទនក�ម�កមាជរមរសមនដកព

សមតនពកក កាជតសរមាកមាកផ�តាផ� ាជរសន�ប� រនកពកននទករាមរសនដ�ផ�មាព�ាននកកវទ មា

ភរា របសប�។ន

SUMA នមទនផកក�រានម��នដទមទមដរតពទនព�រ� សាជរមពតរនទនផទកផ�តាផ� ាេតដ�ាពកនតរវបរនចកចយា ររ មស��នពដ�ាមជជរនដ�ផ�មាព�ានរ។នវររសរសនសខរាដចខនកមងន

•ន SUMA កណរ �ន- តរវបរនមទនដអជ មានភមេររគឬកសន�ប� មន� រាន

• SUMA រ�នពវ�ន - តរវបរនមទននកកចមចៃរតមរាមណ� ញតឬក���នហ មរនដចជពនដរ កពានផ�ក ឬ �នរច រមជមមណ �ផ�ក�រករហន មជមមណ �នដ�ជកនរចនដ�កផ�តាផ� ាមកដ�ាកករឡនព�ររអសរកដចជពលរ ររន

កមម�ឈជនដទម)ន • មាេហរន- ចនឈមកដ�ា រកផរ�ាកផ�តាផ� ាននមជមមណ �ផ�ក ឬ ឃច ន

SUMA ររសមតនពកកកមន�ទតបកមន នដ�ររពហតររនដ�មម�បរននកកនឿវ�នរ។ន បកមន ទ

នរ កនតរច នព រមនរនពនដកមន�ទតនពនមទ�នឃទញ�ទ សបហ កាផ�តាផ� ា។ន នននព�នដ�នបពមមផរ� សាជរ រ�កដរ ងប�កកសកក ររកក���ជរអចកមតារតរស�� មនដ�ជរនរតរវបរមកពទនដ�វតរវបរនផរ�ានទ

ឲ រអ�នពនដ�បរផ��ានទរតមរវកនដ�បរកមតា។ន រកករនយប ររ�កបរកនឃទញ�កមនពនសសនរររតៃមចកកក មឆ រក រា រកនច�មករាៃរកមាមរ��។នសមតនពកកកមបង ញកមាតរច នពនរជញកញមាជកនសទ�ម រកនជឿ�កចតរមន� មាពទនភមេររគម។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 69

កនរច �នកា�រ

មស��នពៃរកនDRCC រតរវបរកមតាយា ខច មសរនមទវមរររកនរច�នកា�រមាភរា។នមាពហតររពនផ�កន�ទ កនដ�ររមពហរ��នកា�រម រកដកាកមតណមននកក�នកា�ររ ចបចាកមតានដ�តមរវឲររកមម� រផពហ ផពហតររ។ ខនកមនរជជនមទសសរមាមនច�កវ��នកា�រសន�ប� មន� រា ររងហកនមទបសាមសាពកន រ

នព បង

49 េដើមបែស�ងយលែ នមមអ បSUMA េ�http://www.disaster.info.desastres.net/SUMA/

មណរ ញ�សហព�ផច សាមរនមន PSTN) - PSTN នរតរវបរននហកនព�ខច មពហរ��សហព�មចសា។ននឈនរផរ�ារវអមមន កនកចមរចនដ�វផ��ានសវ�សហព�នមននតមានណជ ។ន មណរ ញនខកម រម�ពងពនលកតរវបរនសានឡទ នដទមទមនមទ �សហព�ន� មានររននកកកពតវបរររវត�នស�ទនតទ រសាស�� �មនមរននហទឲកឆចៃរកមវទ រនសវកមនផន�ៀត អចនហទនទ បរដចជរទរមត។ន កមគជហៃរ���ផ�ន PSTN កកកខតមាករានតនចទរជនសវ�សហព�។ន ចនពនេតផ�នររកកនដ� ច�មននកក កនឆចទតមភអសរកតរវនតររក�ាដចសាលសាៃរកមតមត�កៃរមណរ ញទ នរ ររហទនដ�អចខរ ដ�ា

មខប មណរ ញនរ។ន

នចកចនWireline កកសកក - កកកនរចជនចទរនខ�សហព�ររនខនងចទនមទកចេ ឬ នខជមជនចទរៃរនខនងចទបរផ� កពទម

នប� �។នផចវមនប� �នមមនរ ខចរនបនភនទរនភមេររគពកាពហរ�រខ�ាមកាខច រក�ា ដទ។ន នភមេររគណមនដ� មណរ �ឲភរានតមកកចនណមមនប� �ននន�ទផចវនទច កាច ឬ នខនដ�តរវបរកតាមរសមទនតននមចមចរខរដ�ានសៀហទនរ។ ន� នឡទ វញរវនសវអចរកៃថ�ជពនសសមសរនមទផចវមរអចច�ដនមទ ក។ន វទន�សរមនដ�នពញចតរតរវ

ររ នខកមានននកមដទននកកមពាដនចកកកតាមរនពបនភមសាពកន។ន វជកឲររមជមមណ �មានភមេររគ ទ រសាបរតនា មាមននខនកមដទដចនដ�នរយា សខរាជកតាមររងហៃរកបតាមាៃរនសវនរ។ន

មណរ ញឥតនខហ�ជកកសកក - ហ�ជកកសកកជមពហរ�ឥតនខនដ�តនា មាវរតថជរនទន រទន�សហព�ម�ដរ រឥតនខម

។នវនមទស�� វ�នដទមទម��មាករា ចនកវរតថជររ នPSTN នរបរ។នមតមតរកមចររផរ�ាកច�ដនមទ កនទករាមរមសាពកនមនដនណនឥតនខហ�ជកកសកកនដ�ពនផ�កន�ទន រទនវ�កកសកកម�ដរ រ នឡ)។ ទ នរផរ�ារវតមម នដទមទវ�នឿវ�នថ ននកកផ�នដ�ននកកនវរនា មានទ�សហព�ននកកផ� ឬ អជទវកម។នននកនរចខច វផរ�ារវកចណទម រកដនឡទ ន�ឿរជមន� តា�សមៃពមទ ហ�ជកកសកក។ន

មណរ ញ�សហព�ច�ហត - នសវ�សហព�ច�ហតតរវបរផ��ានដមណរ ញដមៃរនឡដទនដ�ររម�ដរ រ។នជមរក កាផរ�ាកន

"នកសក"នយា នចណសាចររមទ។ន នននព�នដ�មពហរ��សហព� តរវបរចននឡទ ពកនបរមន�ទរមស��នពមដមរ មា រ សមត

នព មានររអចររម�ង កកស�កកសកកននកកដៃរអសរក។នចនពនេតផ�នរ �សហព�ៃដមរតរវបរចតា�កកជក�នកា �រមមររ រហកសរមានភ�មមនDRM ណមន�។នន�ទសពទនរន�ៀតមសរនមទមគជហអចនឡមន� តានថ ឬ មទករតម នា មានដ�

ពកននដទមទមរ ច�ហតមគជហមសរនមទមណរ ញន PSTN នរនដ�ពកនអសហន�ទមគជហ ឬ មសរនមទដទមសាពកនន mains មពហរ�រណចមគជហ រថនដ�បរតានចញន មន� មាពទមនេ�បមទនរា )។

មណរ ញឯកជរ - ពកន"មណរ ញឯកជរ"ននរតរវបរនមទនន�ទនរនដទមទពមនមក �នកា�ររររកកនមទបសាឯកន�សដចកពរចតារ�ងហ កកមមា�ទស ថររសន�ប� ឧមកមន កកមសន�ប� មន� រាកកពសទវ�ដកជ�ា រដរ ងប�កស រនមវ ទកពករទ។ន មណរ ញទ នរកអចតរវបរនមទនដអជទវកមមសាកកមេហរ ររកកនមទបសាឧសេកម។ន មណរ ញជមតរវបរមា

នដរកកនមទឯកជរខចរឯ នដ�អចនចកន�កវនន�ទមផតននកកមន រពេរ�ក។ន រកកនមទជមមា មណរ ញឯកជរមសា

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 70

ពកនខមននព�នដ�ននកកកមទ មចររមតមតរកមនដ�មាវសរមារតថជរឯកជរ។ន

មណរ ញទ នរមកននកកសមនមមម�នផភក ។ន ពកនអចតរវបរនខ ឬ ភរនខនដ�ពកនអចនចកន�កររមណរញនមននេទពកនអចតរវបរជសជ� ឬ កផរ�ាជរច�ហត។នពកវអចតរវបរចតាកក កាជ មណរ ញដទច�ហតវ�មណរ ញសម� មណរ ញនaeronautical មណរ ញឯកជររមត រមណរ ញផ� មម។ន

• នសវវ��សហព�ននដទ - ក���បរដទចទមណរ ញ�សព�ហច�ហតវ�ឯកជរតរវបរក�កនទជកកមបរម�រកកនមទបសា�សហព�ៃដ

នដ�នហទឲររកផច សាមរខចទៃរសន� រ�រករហៃរមជតមតមត�កមៃថ�ន រនពនទមៃថ�ររអសរក រនភមេររគសរមាកពនមន រនភមេររគកករឡនព�កសន�ប� ។ន មណរ ញនមមនរផរ�ាជររវកនហខចទខច ណសានដ�មន�ទតនឡទ ដ សន� រ�រករហដណ�ភក មលសាខច ខសា រនពបសប�ៃរកនមទបសាននកក�ទកកននតមរា�ល

អកកា រ មន រងក។ន មដមរ មាជពទមនមាតកឡៃរមចររនទករាតមរា�ទ មន�សដពកនកអចតរវបរកមតានឡទយា ឆមាេហស។ន កកមបនៃរសរាដ រមនច�កវ�មអចតរវបរមម�� �ភក នដទមទផ��ារវសនមចនដ�តមរវឲររ រកមនមទ�រករហផ�តាផ� ានសវឲតមរវកខសនមចកភក ជកាលកាសរមាកកពសទវ� មា�ទស រកកមសន�ប� មន� រាន ដចជកមតសវតនព រ�រករហៃរពហតររ រមនង�ៃរដទៃរនមសកកមដសខរានរ)។ មពហរ�ររពទមនង� តចចន ��ត�ល ររទរមត នរនមទនយ មកមន �ទរ��ៃរឆនរ�វ�មសាពកន រនដទមទរ�រករហនដ�បរផរ�ាជរ។ន

• នសវវ�នដរសម�រ នសវវ�ន Aeronautical - នសវទ ពទកកមនមទនមក ាន�ទឆនរ�បរកមតា។ន នសវវ�នដរសម�នមទ�កពបនក�នដរសម� រមពហរ�សវតនពសរមាកដកជ�ា រ រមជមមណ �សន�ប� សម�សរមានភ�មមៃរសវតនពៃរជទវត កកសម�។ន នសវវ�ន Aeronautical ររកកមត�ររទមនរមន�ៀត នតៀមមមក�កសរមាឧមកមន កកវ�ដចជរកក នដ�បរនមទនដ

ឧមកមន កករឡនព�ននេទ។ន

• មណរ ញឯកជររមត - រ �កមម រ�េជនចទរមណរ ញតមតរកមសាពកនផ� �ានដទមទនា មាកព�ហសរមារទនម� កមនមទ កច�ដនមទ កម�ដរ រ�រករហរដនមទ កននកកមណរ ញខចរឯ។ រា សទរមនមទមសា កកមេហរនរតរវបរតនា មានទកព�ហ កយ�ហនដមនបៃរមណរ ញនដ�ននកកកមទ ខចអចមដមរ មាមនវមនផភក ៃរសេភសម។ន កនៀមចនមមនរ តរវ

បរនន� �ាកជនវ ទ�វាតមរាមណរ ញ។នតមអចតរវបរនខឬភរនខម�ដរ រ ឬ ពទចរ� ។ន • ផ� មមចមតតចណសាជនេន VSAT) - វទមនដទមទឲមនសទនឡទ រវឱកសនដ�កមពហរ�សេភសមរនននតមតមតរក កក

រឡនព�នភមេររគមនរនដទមទតនា មាមនផ� មម។ន កនររនហទឲវ នដឥតតៃថចពទទ ពទមគជហៃរនេដរ ចនសមហរ�ដទ រកកកស� ៃរន PSTN នរបរ។ន រ ានតរកមតាជនេនរជមររននកក�េពទតចជន 1 នមាតនទន 5 នមាតអសហន�ទ�កអកសនដ�បរនមទ។ន ននចទរពកនតរវបរចននឡទ សរមាកដនឡទ នថននន�នតមពហរ�នដ�ននហកន "flyaway" អចនមទ

បរសរមានភ�មមស�ន ទមនឡទ វញពទនភមេររគ។នជ�នទកជវនសវនVSAT មនដ�រររហកក�ញមសា កកមមណរ ញមសរមាននព�នថម។នភររកកនមទនផន�ៀតរតរវបរនចកន�កមណរ ញទ នរ ររតថជរនដ�តរវបរនកនមទបសា មណរ ញទ នរសមទនតនននព�មពហរ�ដចជន PSTN នរ រផ� មមច�ហតតរវបរស� ។ន នរជជនមទសនពញចតរននន� មានររក

ចណខសានេទវអចរសរសៃចបរនតជនផកកមៃរមពហរ�ជនរ។ន

• ផ� មមន រទរ �ផ� មម - មពហរ�មចររខសភក ននកករតមសាពកនមច�កវ� រកមវទមសាពកនអចកបរសរមា នមទបសាននកកមតមត�កសន�ប� មន� រា។នសរមារកកនមទនពខសភក នរជចមននកក�េៃរឧមកមន រកមដមរ មានដ� ចបចា។ន�សហព�មចរររន រទច�ហតអចររនGPS រមខបម�ដរ រ�រករហនដ�មនរមតៃមចដ�ា កកមវ�នហទកននតមរា ឆ� ដចា

សយា ដចាសយ� រតមរាងក។ន មពហរ��នកា�រច�ហតផ� �ាខចរសក�ររ�� តឲកនមទបសាឧមកមន នរសនដៀនទរ �សហព�ច�ហតដទ រជពនសសសមសមសរមាន រនពនដ�ជកនរចនដ�កតខសាៃរកមលសា តរវបរទមទនដរររ ានតរនដ�ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 71

នចទរនomnidirectional នដ�មរតរវកតរវបរតមមតមតរវ។នមពហរ�ននចទរមផតតមតរកជមររទតវទវកហមហតមន សទមកតនដ�ររ�� តឲមា រ�កមនសមតរៃរក�នកា�រ រកចណ ាមទរររជត ននន�ទសក�សរមាមពហរ�មណរ ញ

�នកា�រច�ហតន GSM) នដ�ផរ�ានសវររកច�ពមនពៀនៀ។ន នដននតពរ�ខសាជពនសសសរមាកតនា មាវន រទ ផ� មមៃរមពហរ�នផភក មណរ ញផ� មមជនមន ររដឲទកាទញសរមានតដណកាក�ដមនឆចទតមននន� មានររពកនមរតរវបរនមទជមនបចមននកកមតមតរកននព�ជនរ។

នព�នដ�នេដរ ចនសមហរ��មនមរន មរមា ភរា50

នេដរ ចនសមហរ��មនមរនដ��ម សតននកកកនរច ននកកមន�សមាកច នដររផ� មមនតនមទករ ជតសៃសរម�ក

VSAT រ�សហព�ៃដដនមទ កនដទ ដរ ងប� រកទឡកឯកជរ។នមដមរ មា�មនមរនជ�ទនពញចតរណសានមទនទមទជវមរ មដមរ មានSundarban រមពាងកមចររននកកនChittagong នដ�ជកនរចនដ�ដាសទនតមជជរររកមតទមណសា។នសរមាន DRM ររមស��នពនដ�ជមពហរ�មម�� � មរអចខហ បរទ ននកក�កខមណ ៃរកមណរ ញ�នកា�រកដចជ

ពកាពហរ�រកកមចមកៃរនទពកាពហរ�។នេតមកដ�ានព�ននមាកច នដស �ទនក កាបដរ ងប�នហទកនដឯកគជននកកន រនព សន�ប� មន� រានដអសហន�ទមនង�ៃរនភមេររគនដ�ពកនតរវក នដទមទនដន។ននេដរ ចនសមហរ��មនមរនខចរវ ជកបកខចខតពទនភកក កាមជតននចមចដសខរា។ន នរតរវបរមបង ញនដកដ��ៃររភមទករមដសខរា ននកពានផ�ទកកនChittagong កករឡនព�ពសទកចរនខនមនឆក ន1991 ខរមណរ ញ�មនមរនជត រររ�ជត នេទ នននព�នដ��កជររានដ�បរម�� ��នកា�រមពានខននកកសកកជនចទរកករឡនព��កជររាឆក ន 2004។ ម�ង �នទ ករានតនចទរ

ជកមគជហរណចកករឡនព�ររពតរកមន នភមេររគ កតាផរ ចា�នកា�រ�សហព�ច�ហត។ 5.2 មា ពហតររ

កមាពហតររមស��នព រររមស��នពររននសខរាណសាសរមា មតមតរ នដ����បរនជជហៃរក

មតមត�កនឆចទតមនភមេររគ។ន វនចទរជកររឧមកមន �នកា�រ នដ�អចកបរដ�ាមរសនដ�កពមតមតរកននន

DRCC ឬ ដ�ារកកនដ�កពទកា�ជមរវ។នជននសខរាៃរកមាពហតររសត ននកកកពតនដ�កពហតររ នដ�តរវកនដទមទ ឲររមស��នព រតមតរវបរររមហតវមជជរ រនក កាបនដទមទនផរក រររវតរសកមនពនឆចទតមសមម។ន

ពតរកមន នភមេររគនទជយា ណយា សខរាអចមរសមតនពមសារកកនដ�ពកាពហរ�រ នដទមទ មាពហតររ

មស��នព រររមស��នពននន�។ន នរអចជ នដននតររតមរវកកកកនដនជមរមរមនចទរេសៃរ

ពហតររ ឬ កពត នដ�កផ�វបកៃរកផរ�ានសវពហតររអចរ សបចនវ ឬ សមទនតជទវតគមនេនរ។ន វកអចររសរ�រា� ឬ នព�មគជហ ឧមកមន ខក ត។ន

សរមានេតផ�ទ រសានរតរវនតររកមពហរ�មាពហតររម រដ រនដ�អចកបរដ�ាម��កន DRCC នដទមទនបរ រវពហតររនដ�តរវបរមម�មម� រផពហផកក�កមនររមស��នពមផតនដ�អចនហទបរ។ន

មនង�ពហតររន

ររមនង�នផភក ៃរពហតររនដ�ររដសខរាសរមាម��កនDRCC ននកកកសន�ប� មន� រាមនដ�មទ ររងន

• ម�ដរពហតរររពទសេមរននដ�ផ�មាព�ានដនភកក កានរន

• ម�ដរពហតរររពទនផរកមសាដរ ងប�សមតនព រររន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 72

• ពហតរររពទនភកក កានដ�បរច�មននកកនពអសរកន • ពហតរររពទផ�មា ព�ាៃរកសន�ប� មន� រានរន

• ពហតរររពទតមរវកមជជរនដ����ផ�មាព�ា 50 Manzul រា នHazarika Dwijendra Kumar បរនDas រនLal Samarakoon "មពហរ�មនមរនពហតររវ�មម�� �រសរមាកមា នភអសរកននមាកច នដស"នននកក

កនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមាកកតាមររងហៃរនភមេររគ ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនកមទ សកន2 APCICT នលកនEd។ ររឈរ APCICT 2010) pp 76-85 http://www.unapcict.org/ecohub/ict-for-disaster-risk-reduction-1

មចររៃរពហតររនររ តរវបរម�មរនព�នភមេររគនកទតនឡទ របរនហទឲររននកកន DRCC សរមាកនមទបសាជតមរវ ឲររកកកឡនព�ររអសរកននន�។ន ពហតររនផន�ៀតរ តរវបរនា មានទររហទនដ�កពនកទតនឡទ ននកក

ពតរកមន នភ មេររគនរនេទរមកច�នទកក ឬ នចញនទនរពទនDRCC មននសនម រកច�មជ។ន

កមានភមេររគៃរពហតររតមនា មានរ នផរ តន�ទនផកកនរជពនសសវទន�សរនដ�ពហតររផច សា�ទនទកកមនេ�

រនចញពទនDRCC នររ តរវបរច�ដនមទ កនដរកកនដ�តរវកវនន។ន នន

នជនផកកមដសខរាៃរដនមទ កមាពហតររដចនដ�ពកន ជមនបនដ�ជចររ�កបកាដសខរាៃរ

ពហតររផច សា�ទនទកកនននេទនចញពទ DRCC នរ។នមស��នពៃរវទន�សរនដ�តរវបរនមទនដទមទ មាននន ដនចករ ររផ�

មាព�ា ដសខរានទន�ទមស��នពៃរដនមទ កពហតររមននកកនDRCC នរ។ននអចតរវបរ��� ឬ ម�ា រនដរណរក កាននកកនDRCC នរនេទអចច�មកកកនេទនចញនទនរមសានDRCC នរនដពកសម�ទន បរផ��ាឲនដន�ត ឬ មន �សហព�ររនខជមវ� ឬ �សហព�ៃដ)នឬ កកសមនមមម�នដ�បរសនសន បរផ��ាឲនដន�ត ឬនមនរា សទរនfacsimile �សហព�

ច�ហតជនរតម� ឬ រទនមា�)។

នមចរររ តរវបរ���កនដននដចមចកណរ �ននកកកនDRCC នរន ម�ា ទនឈនរ)នរ មចរររតរវ បរ���នដផ� �ានដម�ររទសកមនពជម��ននកកនDRCC នរ។នដចភក នរនដនមចរររតរវបរនផទនចញនដផ� �ា ពទម�ររទសកមនពម�� រមចរររតរវបរនផទមនម�ា ទនឈនរ។ន មពហរ�មតរវនតតរវបរមន�ទតនឡទ នដទមទនរវកមា

យា ឆមាេហស រអចនជឿ�កចតរបរៃរន។ន វតរវនតតរវបរ�ាយា េតាចតានដបរទ រសារកកទ ឡណនដ�នមទ រតមតរកវ នដទមទនកវជកររមស��នពមនដ�អចនហទកកកភ �ដ�ាកមាពហតររននកកន DRCC កករឡនព� អសរក។ន

សមនមមម�នន DRCC មសរាដនតតរវបរនមទសរមាក�នកា�រទ រសាជមរ ន DRCC នរ។ន សមនមមម�

ន សរាដនរអចតរវបរនមទសរមាថត រ�នកា�រពហតររពកាពហរ�ទ រសានដ�នកទតនឡទ ពទនភមេររគម។ន កមទ ន�ទក

ន� មតរវបរនហទនឡទ នទជយា ណ ននកកកមទ ៃរបកមន ន រនពម។ន នរជបកមន រ�នេតម សរទពទន រនព មច�មរក រចបចាតរវររ�ាទសម នដននតកនចកច�លមសាខចរ រកពតនដ�កវតរវបរនហទឲទរាសមហ បរន�ៀទតាកករឡនព�ៃរពតរកមន វ�សកនភមេររគមនរ។ន បកមន ន រនពមនដ�ជមរររ

ក� ភមាចចដចខនកមងន

• ឧមតរនេតនតនសន�ប� មន� រានតននភមេររគន នតទរររហទនកទតនឡទ ? កនរចណ? នននព�ណ?) • �ដរនព�នទៃរផ�នច មពទផ�មាព�ាៃរពតរកមន ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 73

• កបា រាមរមៃរម�ង ន ចររ�េ? វន�នព? តមរា? ពកាពហរ�រ?) • ររន រហទនដ�តរវបរននហទ នដទមទក�មនច��?)

• នតទរណ ររហទនដ�តរវបរជមាពកាពហរ�រ រហទនដ�ររមនរមន�ៀត អចកបរមានររនសចក�ទពត �ទ ៃរររដសខរានដ�ររនមាន

• នកច�កពតរវបរររវតរនដររពនសសកផច សាមរបរពក ននកក�ទ នកច�នដ�បរនសកទនឡទ ន

• នកច�បរម��មាចមា ពទបកមន មរន • កវតៃ�ន រហទនដ�តរវបរនសកទនឡទ តរវនហទ?)

• �ដរនព�នទៃរនភមេររគ រផ�មា ព�ាៃរកមតមត�កររវតរនទមក�មនច��ន • នភ�មមរនតពកទ ពទខចទ រននព�ន • ររមនរម នដ�តរវបរទមទន

កមតា នេតនផៗ

ម��កន DRCC ទ រសា នតកកមតានេតផ� �ាខចរម។ន កមតានេតទ នរនតតរវបរនមទនដទមទកតាដសខរានសកមនពទ រសា រកសនមចចតរ។នមងពនដទមនទ រសាតរវនមទកមតានេតមសាពកន នដទមទនហទឲតថតកនផទន។នរកកនដ�បរ���ននរកនតនហទឲតននកកកមតានេតផ� �ាខចរមសាពកនកតាសរ� �ា�ម�តសខរាៃរននដ�ពកនបរ���។ន

ពហតររអចតរវបរនផ�នដពកសម�ទនមទចបចាននន� មានររននកកកមទ នររកកនផទ ររកក���នននតកតាពហតររ�ម�តចបចាកកកកមតានេតមសាខចរ។ សរ ាដនDRCC ពហតររកមតា ន

ខនកមនរ ជម�ា ទៃរឯកន រឯកននដ�នតតរវបរក�កននកកនDRCC ជរមមរមង

ឯកន ឯកន

•បកមសរទពទន រនពន

•កនចញផពទមពហរ�ផពហផន

•នផទនន

•���បរនន

•កវតៃមចកខចខតន

•កវតៃមចមវកន

•សរ

•នផរកសន�ប� មន� រាន

•នសៀវនភៃដមតមតរកន

•ម�ា ទម�ររទសខរាមទ ពហតររ�រតមសា

រ�កអសដរ រអជទវកមរផ�មសាពកនន�ខ�សហព�រ ន

អសដរ ររទនមា�ន

•រ�ក�ទនក កាបរសន

•សរកររ

•នផរ�ទន

•មថតពទន�ទអកសន

•�រករហសេមរនមទ

ររមជជរសកមនពពមជាកម�

មពហរ�មានភអសរក Origen 51

នរជមពហរ�មាមន� រាសរមាមជមមណ �មាវមតរនមវ ទកពករទនដទមមមរ ញនវ�នសឡា។ន មពហរ�នរររ�កមនពនសសដចខនកមនរងន

• ច�សវតនពនដ�ផ��ារវស��ច�ដនមទ ក រកតបតពរតសវរកមន • កតបតពរតកមតានដរកកនមទសរមាមនង�ឧមតរនេតម ��ក ររ �នពន

• តន រនថទន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 74

• តមនា មាន រនពអសហន • កមា រកមដរនន

• តកកមកបមដរ រកមាន • តកនឆចទតម រកមាន • មណជ �ហរទតវទសន�ប� មន� រាន

• �ខត រសមតសមនមមម�សរម មវ ហររនទរនMS Office • សវរកមនពញ រកមដរបកមន នរក ា ឬ រា សទរនបពមន

• កភ �ឈនPC រមណរ ញនតរក កាឯជមរកនហទសមក�កម�រករហ មបង ញកនមទ បសាន

មបង ញ ជឧមកមន នដទមទសនមពហតររ រជសមប�ដ�ាកវន រសកមនពយា ឆមាេហស។ន មបង ញតរវនតតរវបរ

�ាបរ យា បសប� នដមរសទ រសាននកកន DRCC នដទមទនកពកនររមនយជរន រអចជកកដនមទ ក ៃរកមនពញតវក រកនមនចកររ។នមបង ញ តរវបរនហទឲទរាសមហដចជន�ៀទតាដចជជកានសរននន� នពពហតររមច�មរក

ររនន សខរាសរមាកនកសកមនពររមស��នព រទរានព�នវលតរវបរក។ន មបង ញទ រសាដនចកនតតរវបរសរ� �ាន "កនក តមរវននន ន»ជមរ ក�មនច��សមមនព�នវលនដ�បរម�� �នននព� នដ�ពហតររតរវបរមបង ញផច សាមរនហទឲទរាសមហ ឬ តមរវ។

ខនកមនរ ជមនង��នទៃរកមបង ញបរនមទននកកនDRCC ម។នពកនអចរតរវបរមពសនដ�ររម�ដរ រនដនមទ ម�� ឬ នរកា��សរន ឬ អចរតរវបរនៀមចនដនមទកដស ឬ នៀរមសរនមទសរម នមក នរឡចតររ មរអចនមទបរងន

• �នកា�រមបង ញន- នរតរវបរនមទនដទមទកតាន�ខ�នកា�រដសខរាតរវបរនមទបសាកករឡនព�នភមេររគនរ។ន

• ររមបង ញន - នរតរវបរនមទនដទមទមបង ញររនមរជ ចតរចនទនេទ កដចជកមចរររកកនដ�អចកបរសរមាកដកាពបមទ �ទ មរមរឡនព�ររវតរ។�។

51 សេភសដនណន Origen "មពហរ�មានភអសរក"នhttp://www.origen.co.nz/index.asp?1=ems

• មបង ញន រនព - នរតរវបរនមទនដទមទសនមពទន រនពមច�មរកសរមា�ទ ភមាចចជនចទរផ�មា ព�ានដនភ មេររ

គនរ។នកកមមក ងប�នររតរវបរនហទឲទរាសមហជរច�កករឡនព�មតមត�កនភមេររគនេទរមន�ទត ជម�ដរ រៃរពហតររនដ�បរនចញផជនមន រមពហរ�ផពហផ។ន

• សនមកខចខត - នរររ�ដរនព�នទៃរ�ទកក�ទមជជរ រងមនដ�បរគកមន កកខចខតនព�នវលនដ�វតរវបរន

គកមន រ�េៃរកខចខតបរគកមន នន។ន

• បកមន មបង ញន- នរផ��ារវម�ា ទមនដររកនចញផដៃរន រនពមច�មរកបកមន មតមត�កម�ា �ញ រ ដរប�សនមមនច�កន�ស រមពហរ�ផពហផនតនកនចញផពហតររជនមន។ន

• កច�ដនមទ កនតនកមបង ញនEgress - នរតរវបរនមទនដទមទមបង ញពហតររ�ម�តផចវដសខរាម ររនកច�នhelipads �នដ�

អចតរវបរនមទនតននមទកនតនម�កករឡនព�មតមត�កនភមេររគនរជពនសសកមតាកច�ដនមទ កផចវនតនs រផចវនegress / s បរន�។នចណងនពហតររនរកអចតរវបរមបង ញននន�ទនផរ�ទមនដ�អសហន�ទតមរវកមសាន រនពនរ។ន

• មបង ញសកមនព - នរមបង ញពហតររ�ម�តរពទសកមនពដសខរាមកមតានព�ន�។ន

• មបង ញន រនព - កមបង ញនរសនមចររបរនច មា មស ជមា ជន�ៀសនចញនេទភរផ�សនម រ�ទ មសា ពកនកដច

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 75

ជកសនមចររបរដកាម�� �ននន�។នវតរវបរនមទននកកកនា មាជមរកមបង ញពទន រនពនរ។ នផរ�ទន

នផរ�ទ ជររដសខរាសរមាពហតររនDRCC នរ។នកនមទបសាសខរាពទៃរនផរ�ទងន

• នផរ�ទន រនព - នរជនផរ�ទៃរតមរាពតរកមន នរបរសរ� �ាជមរពហតររ�រតៃរករងវវឌរនកគមកនេនភ

កក កា ឬ ពហតររនដ�នន� �ាកទកា�រ នភមេររគនន។ន

• នផរ�ទច�ដនមទ ក - នរតរវបរសរ� �ានដររនសចក�ទ�ម�តៃរផចវនដ�អចតរវបរនមទនដកនឆចទតមនភមេររគ ចគចមន ថររជនមច�ស រនមនជរ�នទ។ននផរ�ទកអចមម�� �ទ កសមមសមប�ពហតររនផន�ៀត ទកា�រតមរា ពតរកមន នរដចជ�ទ ៃរជមកមនណរ អសរក។

មពហរ�ពហតររនDesInventar នភមេររគ52

DesInventar ជមពហរ�មនដ�ជមងពនមទកចេ រឥតតៃថចនភមេររគពហតររនដ�ររ�� តឲរកកនមទនដទមទក�ក

សម រវនកខចខតនកនភមេររគ រកវតៃមចកបតាមាកដចជកវតៃមចតមរវក។នDesInventar តរវបរននមទ ជមកករឡនព�ររកនឆចទតមននបរស�នទមនឡទ វញដម រកកននឡទ វញ ដណកាក�នទមទជវកពតរវបរនមទផនដ កជមពហរ�ពហតររកខចខតនភមេររគ កបតាមាមវតរន�សរម នដទមទ�ាដរពទរតទតក� ររងហ

ររ សករ រព�មឈមមខ រកភ �ដ�ាកសនមចចតរដនចកននកកនDRM។ DesInventar ររ�កមនពនសសដចខនកមនរងន

• ររ�� តឲកមន�ទតម�ដរ រ�រករហពេនភកក កាមនភមេររគ ពហតររ នភមេររគបរមម�ពទមា�ស�ទមវតរ ន

�សរនរន • ផ��ាមនបបសប��លកពរកននឡទ ននកកឧមកមន វនមទ សតន គ កេហក រកវន�េ

ឧមកមន ន • នតទអចមតានមរបរ រអចម�មមមបរយា បសប�ភ �នចទរនន រនដ�មរនមរជនភមេររគមនង�វ�អច

តរវបរមនរមនទឃច �រករហន

សមតនពជកាលកាមសាខចរមររងន

• មនបរកមតានភមេររគកត�រករហនដ�ររនមាននកកនភមេររគជមរផ�មាព�ាម�ដរ រន

• នផកកមនរមម�ដរ រ�រករហមនដ�ររ�� តឲសរមាកកមតាចនសមហរ�ៃរកស�ាមត�នទបរទមទនដទមទ មម�ក ខច

ខតនតនបតាមានតនកវតៃមចពទតមរវកកកន រនពនកនភមេររគបរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 76

52 W3C ដយ"EMSystems: LA រកម ម�ង�កUNDP-�ា លDesInventar" http://www.w3.org/2005/Incubator/eiif/wiki/EMSystems # LA_RED.2F_ ម�ង�កUNDP-GRIP_DesInventar

• ចមចមទកាមជមរមណ� មពហរ�ននពទកមតនដ�ជឯកនៃផ�កកងមន�សរន shapefiles) ឬ កនា មាជមមពហរ�

នផរ�ទនដ�បរនមទកមណរ ញន • កនហទសរេមកមនពញជមរឧមកមន មសានGoogle នផរ�ទរ កនដ�នGoogle Earth កផច សាមរ�រករហនផរ�ទន

• មខបននចញ�រករហនពញនតននច�ន • កភ �នពញន�ញសរមាម�ដរ រ�រករហដសខរាន

DesInventar តរវបរននមទននកកពតរកមន ដចខនកមងន

• ពនMitchន មន�សេវគា រនNicaragua) ឆក ន1998 • Armeniaន មន�សកឡមហទ)នក�ា ដទឆក ន1999 • �កជររានរ�Niñoខនជទមន�សនមាឆក ន1997

• ក�ា ដទនខតមន�សនមាឆក ន2001 • �កសហណមទមសម�ឥណណ ន មន�សឥមណ នរសទរា �ាវទវរ សទ�ប� ) ឆក ន2004 • កមនប�ទមហន នភមេររគជនរច កកស�ម) ឆក ន2006

• Cyclone Nargis បរន មទយា រារា ) ឆក ន2008 វមតរពហតររ Crowdsourcing

មពហរ�មាពហតររមរសមនមមមៃពមទ តរវបរម�ជម របរមា។នមច�មរកនទពកាពហរ�ជនចទរនមទជមពហរ�មា ពហតររ នដទមទមនពញកមម�ពហតររដចខនកមពទកមរបរនៀមច។ន ពទកទ នរអចតរវបរកេតពនដរសរមានេតផ� ដចខនកមងន

• ររកតមររន�ទកនដ�អចផរ�ាតច�នទមពហរ� ររសករ រព�កកតាមរមរមៃរកមម� របរគកមន ក

�រករហន • រទតវទពកាពហរ�រ េសនេតនពកអចជនព�នវលនមទបសាបរម�ឲររកពរនព�កកកនមនចកររនដទមទនកច�ន • ពហតររនដ�មម�បរអចកច ជន�នមទវមសរនមទនព�នវលនចទរនពកករច នទវ នននព�នដ�វតរវបរមម�នេទ នន

នព�នដ�វតរវបរនមទសរមាកនហទនសចករទសនមចន

ពហតររមាមនង�តរវបរដនមទ កបរយា ឆមាេហសកករឡនព�មតមត�កនភមេររគ។ន ននកកមម�នរន

េ�ពហ មណរ ញស�មរន crowdsourcing អចកច ជឧមកមន ដររឥ��ព�សរមាកមម� រកនចកន�កពហតររននកឡនព� ពតរកមន នភមេររគ។ន

មណរ ញនេ�ពហស�មន�ទមណរ ញដចជន Facebook រន Twitter ឥឡវនរកពកច ជកនពញរមយា ខច នេទចមា ពទ ឆក ន 2009 តរវបរផច សាមរជមររវទនដ�ពហតររនរតរវបរផរ�ាជរកករឡនព�នភមេររគ។ន នេ�ពហទ នរររ�� ត

ឲរកក នមទនដទមទទកា�ជមមរសដៃ�ន�ៀតនដកនផទនឬកនចកន�កមនពមនកព�ហ ឬ �សហព�ៃដម រររ�� តឲសមនមមម�ន"ជនចទរនទនចទរ"នៃរ�នកា�រ។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 77

នភមេររគអចនឲររកនមកបកាននកកនសវ�សហព�នដ�បរនឲររមណរ ញស�មតរវបរនមទបសាករានតនចទរជញកញមាកករឡនព�ៃរកនឆចទតម រកសន�ប� នរ។ន រណរក កាជមរ កព�ហន ឬ�សហព�ឆច ត)ន រ តនា មារទរមតអច

មន�ទត នចកច រទញកពហតររដសខរា។នមតរងករ រកកមបនៃររកកនដ�ផ�មាព�ានដនភមេររគតរវបរននមទបសាមណរ ញនេ�ពហស�ម នដទមទនសហកពហតរររ ជរ។ន រ�កពហតររអរនពកតរវបរននមទបសាវសរមាពហតររ រពហតររ។ន វន�នពសរមាកផរ�ាជរសន�ប� មន� រា ររមស��នពអចកច ជករានតនចទរជពនសសមសរនមទនក កាបមរស

ម រនភ�រនយបក ដចជមជជរនដ�ផ�មា ព�ាទញកមនយជរនពទឱកសមនច�កវ�ទ នរ។

មពហរ�ផពហផស�ម Twitter

Twitterជឧទេមន មពទនមៀមនដ�មពហរ�ផពហផស�មអចជមមដររឥ��ព�សរមាកនហទឲទរាសមហនព�នវលពតបកដកករឡ នព�ររនភមេររគ រ មថតម។ន នវ�កខក តតច-មចកនរអចជររដររតៃមចសរមាទ សាគរររជទវត រម��កជរ។ន

• ននកក នខមថនឆក ន2009 កករឡ នព�ររកតវា នកកនបនឆក តនដ�បររទ ា ាកក នTwitter បរកច ជឧមកមន ដសខរាសរមា

កនចកន�កវ កកមរកកតវា រពងពខ នរ រ មងពសមទនតសរមាមពហរ�ផពហផពហតររ។ន

• មន� មាពទក�ា ដទននមន�សៃេ�ទកក នTwitter បរផរ�ាមរទដម ៃដៃរកមនមកពហតររ រ មនព។ន • ននកក ននព�មនរា ៃរឆក ន2011 ក�ា ដទននមន�សជមារជជ ន1.200 នកាតរវបរនហទមន�ទមកពទ�ទកកតក។នននកក ន

នព�មនេ�មៃថ�សមចររន246.075 មកសកក នTwitter នដនមទន"ក�ា ដទ"នពកមនដ�តរវបរនមនបង .53

Ushahidi54 ជនវ�កនមទកចេមងពកកមម�� �ភក រវកមវទនដ�ររនមាដចជកនផទនជរក Twitter រនផរ�ទនGoogle នដទមទនCrowdsource មម�នមទ�នឃទញ រពហតររវមតរនផរ�ទ។នមរសអចមកសបកមន ម��នដ�តរវបរមន� មាមក

បរ សមម�� �ភក រនហទម�មបង ញននកកវទនដ�ររមនយជរន។ននេទវទបរននចទរតរវបរនមទកកន រនពជនរច កកមន�ស នករយា អេហ � រទន រមន�សកឡមហទនមដរមជមនតៃរមន�សកន � តមរា � េឥណណ មន�ស�ទមា រមន�ស មាស

មហកមានររកតរវបរររវតរកករឡនព�ររក�ា ដទននមន�សៃេ�ទ រមន�សឈទ�ទកកឆក ន 2010 រនភ�ា ដទននកក មន�សជមាររនថទនវ�នសឡាននឆក ន2011។

នមទកកគកមន រពទពហតររវមតរ នដទមទរណរក កាជមរ មនច�កវ�មបង ញពទឱកសដនងទម រម�ង មឈមសខរា។ន នមទនមៀមនៀម ជមរមពហរ�មាពហតររនមមមៃពមទ មរសមពហតររនដ�មម�បរ ននន�ទនេទវទអចតរវបរទកា�

នដផ� �ានទរកកទ ឡណនដ�ននចទរតរវកវ។ននេទវទកមម�� �ជនមទសកជវម នដ�ររ�� តឲម�� នដទមទជវកបមាឲននកក �ទ ជកាលកាបរ នដកនផទនជរក ឬ រទនមា�។ន

នដនឡកកនCrowdsourcing មបង ញម�ង មឈមមចររ។ន មសរនមទសេមរននដ�ផ�មា ព�ាមរតរវបរ���ក មមរ មណរ � សរទពទនមៀមគកមន ន រនពរតមរវកមសាពកនររអចជមរ�កពហតររនមនដ�មរបរពរតនមទ�។នវកអចមន�ទរក ព�កននកកសេមរននដ�ផ�មា ព�ានដ�កសន�ប� រតរវបរផរ�ាឲ។ន កររផនដកពបបមមកកនcrowdsourcing ពនផ�កន�ទកភ �សហចតរមសាម��ននន�មានររររកចបចាតរវររវទម នដទមទនករកកសហចតរ អចក

បរ រររជនញនដ�តរវក នដទមទររវតរនកច�មកមនដមស��នព។ន ជចនកសរជកទ រសាៃរចររមជជរមនដ�រមរររស��ច� ដនមទ កនទករាមនច�កវ� រចនមដនដទមទច�ម។ន

ម�ង មឈមដសខរាមចររមររវទនដទមទនផ��ផ� តានពតមតរវយា ឆមាេហស រនព�កចត�ៃរពហតររនដ�មម�បរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 78

របរមនបង រកនហទឲអមមន ររពហតររយា នចទរននកកននព�ខចទម។នជនមទសសរមាមនច�កន�សសព�កមនព�នវលពតបកដ នននកររដចជងន

• កដកានសកទៃរពហតររដ�ានេទវទអចរ តរវបរដកាកមតនទម��នដ�នជឿ�កចតរ។ន វទន�សរនរអចតរវបរពពមនកជន"ពហ��"នcrowdsourcing។

• ពហតររនទមនន"នដសហហមវតរតមតរវ"ននននព�នដ�ពមនរពទមងពជនចទរពតរកមន ដចភក 55. 53 នលកន Harry wallop "ក�ា ដទននមន�សជមារងន នមៀមន Twitter រន Facebook ជ"ន Telegraph នដ�ររម�ដរ រនរន 13 នខមទនឆក ន 2011 http://www.telegraph។

co.uk/technology/twitter/8379101/Japan-earthquake-how-Twitter-and-Facebook-helped.html។

54 នេទវទ http://ushahidi.com/។ សមនមទ�ផនដ http://en.wikipedia.org/wiki/Ushahidi។

55 Diane Coyle រនលកនPatrick Meier មនច�កវ�ថទកកអសរករកមា � �ចងនតន�ទមសាពហតរររមណរ ញស �មន

�ទកកវា សទរនររ�ទកកឡដនម�រ-Vodafone ម�រនពជៃដមសារ �កសេមជជតឆក ន2009) http://www.unfoundation.org/

press-center/publications/new-technologies-emergencies-conflicts.html។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 79

` �កជររាននកកមន�សបា ទន រ56

កករឡនព�ររនភ�កជររាច មាររម�ពននរននដមន�សបា ទន រននពកាកណរ �ឆក ន 2010 មនច�កវ�មនមរន រពហតររមទ កមវទចននច នដ�ររម�ដរ រ បរនមទកដរ ងប� រសេមរនរររជតនដទមទពទកយា ឆមាេហស

ជរសន�ប� មន� រាកកតមរាងមន�សរដននរផ�មាព�ានដនភមេររគនរ។ន

មនពផ� មមបរនកននន�ទក�មនច��នផភក រម�ដរ រ�រករហមណ� តរវបរនមទយា ���លសរមាកវនន រនព នដ�ទនក កាបមរសមររ�ជតនស�ទនតទ រសា។នសក� រព�ៃរ�ក�កជររា តរវបរចមាខចរនដកកមេហររចផ� មមន17 មនដ�ររនចទរជឧមកមន ចមាស�� មនពន22 ននន�ទនវ។នផ�តផ�ទ នរតរវបរននដ�អចនមទបរ

នដឥតតៃថចសរមារកកនមទបសានដទមទម��មាននចទរមផតៃរៃថ�ដសខរានរមន� មាពទនភមេររគនរ។ន ន�ទសពទនរន�ៀត ររកសេមតមតរកននកក ការររជតរកកតមរាដចជមរ��រររជតសរទពទរវកស រនភមេររគឆតមរាអសទនដ�ជនវ�កសរមាពហតរររវកស នដ�ររម�ដរ រសរមាកមានភមេររគ រកនឆចទតមសន�ប� មន� រា រកមវទកមវទផ� មមតមតរកៃររ�កសេមជជតរ�កសេមជជតន វ�ន រមមរ មណរ � រនវជវបរផ��ាកច�ដនមទ ក នដឥតតៃថចនទតៃមច�រករហបរមនរមន�ៀតកផ� មមមនពមបង ញខសានដ�តរវបរនហទនឡទ អចកបរ រចកនដ�ទនក កាបដរ ងប�រ�េឯកជរ។ន

ផ� មមសន�តនផរដទតរវបរននមទយា នចទរមរតមនតសរមាកនឆចទតមយា ឆមាេហសមរសម រកនទមនឡទវញ នននដទមន�មានររកសរមាមមរ ឧ��មន ពរច។ន នផរកនរមន�សបា ទន រដម�កជររាសន�ប� មន� រាកនឆចទតមនដ�បរនសហកនស�ទ នតន460 លរដលច អនមកននកកកមចនមកតរវបរនដកាឲដនមទ ក នដរ�កសេមជជត ននៃថ��ទន11 នខសទឆក ន 2010។ មមរ ឧ��មន នរតរវបរននដនផ�កន�ទមណ� រ�រករហអមមន ពទចរ� ៃរតមរានដ�ផ�មា ព�ានដ�

តរវបរ ននមទនដទមទជមម�ផរ រររជតនជរ រកភ �។ន

ននកមតដទ�សហព�ៃដជពនសសបរមបង ញររមនយជរនមផតកកកផពហផនពររ នននដទមននកកនវៃរ�កជររាន

Indus អមពទនខនជទនទនខតនដ�ជតមរាងមន�សរន encompasses មនេ�មលរេក។ន មចនប� ម �មនមរនសន�ប� មន� រាតរវបរដកាននរកនរចនដទមទមន�ទរសមតនពនឆចទតមមសាដរ ងប�ៃរមន�សបា ទន រកកមកនឆចទតមមសារ�កសេមជជតរ រ�កនរដរ ងប�។នកមវទនស�អពងពនលកន WFP) បរផរ�ាជមន� តាដម ៃរ

កភ �មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន នដទមទ មពហរ�មសារ�កសេមជជតននកកមន�សបា ទន រ។ន កមវទនស�អ ពងពនលកមនខចរពហតររវ��មនមរនន�ឿរ រសន�ប� មន� រា រកកមផរ�ាជរបរផរ�ាដរ ងប�ៃរមន�សបា ទន រនដររជរនដផ� �ាននកកកជនមច�ស រកនសហករកខតខមនមជសន�ប� ។ន

ន�ទសពទនរន�ៀតចនពកខតខមនមទ នរននកកមន�សនដ�ជមពហរ�ផពហផស�មបរសមមសមប��នកា�រ

រមមរ ឧ��មន ផរ�ាពរចវមជជរៃផ�កករ ន កកមមជជរនដ�ករានសននផនរ។ន មនពៃរកមផចចមផច ញនរតរវបរម�ា រនទឧមកមន ផ� �ាខចរច�ហតននជវញពងពនលកន ភរឈមាឈ ននខមននព�ដចភក ជកចតរ�កដកាកននន�ទ ពងពនលកននកនដកមនរ នមទនទមទជននព�ដនវៃរក�នកា�រនភមេររគនរន មទនទមរនខ)។

56 កមទ សកនរតរវបរសានចញពទងនតានចន"��ា មមម��ងមនច�កវ��នកា�រពហតររ�កមនៃចកមវតរននកកកកតាមររងហនភមេររគងនព ទកកតនា មាដ�ា

សេមរននដ����ផ�មា ព�ាមនកនមទបសាររនពៃចកមវតថទៃរមនច�កវ�ពហតរររមនមរនរពហតររនដ�ទកា�រនភមេររគ"នមនករសរទពទកកតាមររងហនភមេររគ សមហ�ទពទនន�ទកកបកក មន�សៃថន29 នខមថន-1 នខកក�ដឆក ន2011 pp 10-11 http://www.unescap.org/idd/events/cdrr-2011/index2cdrr.asp

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 80

5.3 កពចណពទនភ�រនយប

សមតនពៃរមពហរ�កនឆចទតមនភមេររគននកកតមរាអសទ របា សទេហកជ�នទតរវកមនសទ។

សមតនព�នកា�រសន�ប� ម ន� រាជកសខរានដទមទនមស��នព រមស��នពៃរកសកមនពនឆចទតមនភមេររ

គ។នសមតនពនមមនរមររងន

• កន� នឡទ វញឬកមន�ទតនសវ�សហព� ររទរមតជពនសសនសវនា មាឥតនខន • កដកាពបយា ន�ឿរៃរឈនដសេមរនរររហកនដទមទនបររវកបសហទកា�កកចនណមកកមវ� រកយ

�ហកណរ �ពកាពហរ�ន

• កពនដនសមតនពៃរមពហរ��សហព�ច�ហតកកសកកនកសក នដទមទសមកសមប�កនកទរនឡទ ៃរចគចមនពចកកសកក រនរសកកន

• នន��ររទរមតសរមាមណរ ញពហតររនដ�ទកា�មពហរ�ភ �ដ�ាកសនមចចតរសរកសទ� រនសវកមនtele- សខនព រ

កគកមន ពហតររន • នននព�នដ�ចបចាដចជសមតនពកអចមម�� �ទ កនរ រពទកៃរកបសហទកា�កតបតពរតកននេទន

វតរវបរផ��ាររនសរនកកដកាពបជន�ទកដមៃរមពហរ� រនសវកម�នកា�រសន�ប� មន� រាដសខរានទតមរាជសន�ប� តរវបរនហទនឡទ កកននព�ន24 នរា ននកកនភ�មមនដទមទជដ�ាកកមជសន�ប� នដររ នកច�នវជវ រជសន�ប� កករឡនព�ន72 នរា ដមមន� មាពទកនហទកដកមនភមេររគម។ន

នដទមទមនពញមតមរវកយា នពញន�ញនមមនរេសពទសមតនព�នទមសាដរ ងប�កកសកក ររកកផរ�ានសវនរ។ន នរ

ពទវរ កនដទមទមន�ទររវ���នពមសាមណរ ញនសវម�ដរ រសមតនពនចទរមផតដចនដ�បរមបង ញនររ តមរវឲររករររគមរនពទដរ ងប�កក កាជតនដររកភ �ពទ�ទនក កាបកកតមរាររររជត។ន

ម�ា ទមពហរ�ដចខនកមនរជរច�នកា�រសន�ប� មន� រារនសវកមននចទរមផតនដ�តរវបរននមទយា ���លននកកមន�សៃរតមរាអសទ របា សទេហកនេទវតរវបរផ��ាររនសរនកសមតនពមសាពកនតរវបរពជអ�នពម។ន

• �សហព�ផ� មមតរវបរចតា�កជមនបដបសប�មផតរន deployable យា ឆមាេហសសរមាកច�ដនមទ ក�សហព� ររទរមតកកសកមនពនឆចទតមនភមេររគមផត។ន មខវជា �សហព�ពទខចអចម�នដសហហមវតរវផ� មម រ មពហរ��សហព�ច�ហតនកសកនដ�អចកតាមរកចណយា ខច នននព�នដ�នសវ�សហព�នកសក អចនមទបរ។ន Inmarsat

រ�សព�ហន Iridium សតកកចនណមនសវ�សហព�ច�ហតផ� មមនដ�ររនមានន កកតមរានរមដមរ មានន�ទ ពងពនលក មនកកមេហរន Constellation ផ� មមជនចទរ រផ� មមន geostationary ពទន Thuraya មសាមដមរ មាមន�សនន អសទបា សទេហចខ�ច រននចទរអចនកតៃមចកនហទម57។

• �សហព�ៃដន Cellular Mobile ជ�នកា�រនដ�តរវបរនមទជ�នទននចទររររហកសពហៃថ�។ន កនរ នឡទ វញនននដទម ឬ ក

មន�ទតរវនសវកមនមមនរអចផ��ារវ�សហព� រនសវឥតនខមផត រ នទកកមវ�។ននននព�នដ�កតនា មានទនរ មរអចនមទ បរសមតនពនមមនរនតអចជភ �ដ�ានសវកកសកក។ន នដទមទមន�ទរមនពក�នកា�រនដ�អចករានតយា មារនដ ននតកនកទរនឡទ ៃរចគចមនពច កពទកទរានព�នវលៃរសមតនពមា មពហរ��សហព�ច�ហត សខរាណសា។ន

• កនវ�កពទកររមតអចមនពញតមរវក�នកា�រជនចទរ។ននននព�នដ�នដ�ររម�ដរ រសរម នឥតនខវអចផរ�ារវនស

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 81

វ�នកា�របសប�មផតកកតៃមចទមមផត។ន វជស�មណរ ញៃរមពហរ�ពហតររពកាពហរ�កតនា មាន រទនច�ហត ម�ដរ រនកសកម�ដរ រនដទមទមណរ ញមសាពកននៀមចសរកសទ�វ ទនដរ ក���បរកភ �ន នផកកកក នព�ពទចប រកនហទឲកនហ

�សហព� រររជត។ 57 សមនមទ��ពហមណរ ញនសវផ� មមសរមាពហតររមនរមងន Inmarsatន httpងតតwww inmarsat comត)ន �សព�ហន Iridiumន ។ន http://www.iridium Com / default.aspx) រន

Thurayaន httpងតតនwww thuraya comត)។ • VSATs ជមនសវររនទមផ� មមអចផរ�ារវកតនា មា នននព�នដ�ដទនដ�ររម�ដរ រររមរទរមត មរអច នមទ

បរ។ន ផ� មមក�នកា�រជនចទរដចជផរ�ានសវមដមរ មាជមងមន�សរនផភក រមពហរ�មនច�កន�ស រនររទជ នចទរអចកបរសរមាកដកាពបយា ឆមាេហសមទ កទ នននដ�អចជខ�ាបរច កាច របរររវតរនដករច

មរសនទករាតមរាងកខច ក�បក�ទ ងមន�សរ។ន កកចនណមនសវររនទមតផ� មមទ នរ ផ� មមមសាកកមេហរនThaicom IPStar អចផ��ារវកមតម�ា រតៃមចនកកមផត នដទមទ មន�សអសទបា សទេហកជនចទរ58។

• ថររ�នកា�រសន�ប� មន� រា តរវបរដកាពបននកកសកមនពនឆចទតមនភមេររគជនចទរនេទននចទរៃរពកនតរវបរមពកាជមសមតនព�នកា�រផ� មម។ន ពកនមចររររមមផរ�ានសវ�នកា�រដ���លមទ កផរ�ា

នសវ�សហព�ច�ហតនកសក មចររនដទមទភ �មណរ ញឯកជរមសាកកមវ� រមចររនដទមទផរ�ារវកតនា មាផ� មមសរមា រកបកាខសាកម�ា រ�រករហមទ កម�ា រសរមា��សរន។ន

• ផ� មមផរ�ានសវនខចទផរ�ាកកកផ� មមតទវសហមសាមន�សចរ រមពហរ�មបង ញ�ទ តៃមចមសាវមន� មាពទក�ា ដទនWenchuan នននខឧសនឆក ន2008 នននព�នដ�វជក�នកា�រឲ�កចតរមផតននរររហកកករឡនព�នន។

• កកមត�ររទវ�ព�ដរ តរវបរនមទនដកកមនឆចទតមនភមេររគជនចទរសរមា�នកា�រសនឡខកកមសាពកន។ • កកករ �ទ សមតនព ជសមតនពកភ �មនច�កន�សដសខរាមន�ៀតសរមាជសន�ប� វ� រសកមនពមរ�

មរ កករឡនព�នភមេររគដសខរាម។ន វររ�� តឲកកមវ�នដទមទកមតាតន�ទមសាខចរននកកតមរានភមេររគ �រា� មផតនដ�ផ�មា ព�ា។ន �ទ ផ� មមមនមពហរ�ន GPS នរបរកច ជកនពញរមករានតនចទរននកកមានរ ឆក ចនកនរដចជ�សហព�ច�ហតជនចទរនននព�នរតរវបរនមពកានដមខប�ទ នGPS បរ។នកកននព�មានរ

ឆក ខ មខនរមពហរ�កក រ�ទ ផ� មមជនចទរន�ៀតរអចកបរនទតមរាអសទបា សទេហកមទ ករងវវឌរន កកតមរានដមន�សចរឥណណ ជមារ រសេពហរ�សទ។ន មពហរ�តទវសហមសាមន�សចរកអចផរ�ារវនជរកមផ� មមនទជន

មន ���ល។

ម�ង នភ�រនយបមទកា�រកនក�ម��នកា�រននជវញ ររនព រៃរនេដរ ចនសមហរ� មនច�កវ�

មនមរនន រពហតររន មសាខចរវផ� �ា។ន កមន�ទរនព រៃរនេដរ ចនសមហរ��នកា�រ នដ�ររនមាបរវរកនតៀមមប� នភ មេររគ ដម ននកកមន�សជនចទរននកកតមរាអសទបា សទេហក ជកនរចនដ�អជ �មនមរនបរមន�ទតនភ�រនយប រកនៀមចកនឆចទតមជនផកកមៃរ��ន�សរកតាមរនភមេររគជត រនផរកនឆចទតម។ន ន�ទសពទនរន�ៀត

រកកផរ�ា នសវ បរចតាវរក នដទមទនហទឲនេដរ ចនសមហរ��នកា�រមសាពកនមនរមន�ៀតរានទរនភមេររគដម។

កមន�ទរនព រៃរនេដរ ចនសមហរ�មនមរនដទនដ�ររនមានរអចតរវបរសនមចននកកវទដចខនកមង

• សរាដនសាខសាសរមាន រទនម�ដរ រ�សហព�ររានតរកម�� រឥតនខននកកតមរានដ�រររងហនភមេររគខសាន • សមតនពកមមក �កកមព�ខសាន

• បរមន�ទតនឡទ ផនដកនឆចទតមនផរកន�ទក�កចតរររមរស រមនច�កន�សសរមាកន� នឡទ វញ យា ឆមាេហសៃរក

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 82

ខចខតនដ�អចនហទនទបរន • អចនហទរតដរ របរននដទមទនឆចទតមនទកនកទរនឡទ ៃរចគចមនពចនដ�អចនកទតនឡទ កករឡនព�ៃរកនឆចទតមនភ

មេររគអសរក។

កនទមនឡទ វញមណរ ញអចមនសទនដមនកមន�ទរកន�តរវកតនទន�ៀតមណរ ញ រកនមទបសាកបសហ

ទកា�ផ� មមជកមមក�កដរររហក នដទមទមន�ទរនព រៃរនេដរ ចនសមហរ��នកា�រនរ។ 58 សមនមទ�មសាកកមេហរនThaicom http://www.thaicom.net/eng/satellite_thaicom4.aspx

�ទមផតមន�សអចរមរអចផរ�ាទ រសាៃរតមរវកមសាពកនកករឡនព�ៃរពហតររជនចទរដៃរនភមេររគ។ន

កច�សេ មតមតរករររជត ឬ កកតមរាកកកដកាពបមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ នទករាមន�សនភនដនភមេររគររននសខរាជពនសសកកកផរ�ាកច�ដនមទ កនទ�រករហ រឧមកមន សរមានមទបសាកករឡនព�ររក

នឆចទ តមនភមេររគ។ន

មនពផ� មមនដ�សរមាមន�សកពរងវវឌរនជនចទរររតៃមចៃថចជឧទេមន ម នដ�ជកនរចនដ�កច�សេ

មតមតរករររជត តរវបរផ��ាកច�ដនមទ ននកកនព�ររវមតរ។ន

�ទនក កាប�េដដមា ននន�ទពងពនលកជសរជកៃរមរ��រររជតសរទពទរវកស រជនញនភមេររគនដ�ររដច

ជររមសាខចរផ� មមរន�តនផរដទជន21 ន�ទពងពនលកកកកផរ�ារវ�រករហ�ាពទចរ� សរមាកនឆចទតមនភមេររគ។នផ� មមសន�តនផរដទជនចទរកររររផ� មម នដ�អចតរវបរនសកទសមនមរ��នរ។នក�ញក�រករហ រកផរ�ា នកទតនឡទ ននន�ទម�ដរ រមនណ� អសរក។ន នន�ទ ដនមទ កនភមេររគភក រកកជនញបរផរ�ាកមា�ដមា

�រករហ នដនរកមវទនដ�តរវកនដទមទជដ�ារកកនមទបសា។ន មរ��នររតរវបរនហទឲសកមនដរកកនមទស��មសាខចរនដ� ជនក កាប�េ រ ន មហរកពសទវ�សន�ប� កពជត ឬ សររសខមកពទមន�សៃរសរជកមរ��នរ ររ�នពរ�ក

សេមជ ជត ររ�ករររជតដចជកយ�ហមសារ�កសេមជជតសរមាកច�កខនរ�េវ�ន រមមរ មណរ � រនវជវមសារ�កសេមជជតន UNITAR) កមវទកមវទផ� មមតមតរក រមជមមណ �កតាមរនភមេររគអសទន ADRC) ររ�� ត។ន

�តាសម��ឆន Asia ជរតផរចនផរទសនដៀភក នរនដនដ�សតនននកមនវ�កកក កាតមរា�ទនក កាបរវកសតមរាអសទបា

សទេហក សរមាកផរ�ាពហតររផ� មម រផ�តផ�ទកា�រ នភមេររគនទកកតមរាអសទបា សទេហកមននេ�ពហ59

មសា ខចរមរ�មន� មាននតមរាអសទតរវបរដកននដកកមមនរនដ�មច�មរកររន រ�កចររន 54 មកពទមន�សចររន 22 ររ�ក រររជតចររបមរ។ន មនពចននច នដ�ររម�ដរ រជនចទរមច�មរកតរវបរផរ�ាឲនដផ� មមសន�តនផរដទប។ន សនមទ សន�តសរមានភមេររគដមននកកតមរាអសទបា សទេហកអចរ តរវបរដកានសកទនដរ�កជសរជកៃរន ADRC ឬរ�ក

តណមសាកកមនរម�តាសម��ឆអសទ។ន

ជមរននសខរាៃរ�នកា�រសន�ប� មន� រាមន� មាពទនភមេររគមនរជតមរាមនផន�ៀត នដ�ជកនរច

នដ�រ�ក រររជតបរនតៀមខចរចគ�ានេទនដទមទផរ�ារវជរន�ន TSF ជនផកកមៃររ�កដចនដ�បរមបង ញខន�ទចនេទ។ន ITU បរ ជរ�កមនផន�ៀតនន នតៀមខចរជនសចកកកដកាពបន រទផ� មមច�ហត រឧមកមន �នកា

�រជនចទរនផន�ៀត នដទមទជនរ តមនា មា�នកា�រដសខរាសរមាកសមមសមប�ៃរកមតមត�កសន�ប� ។ន នរជនផកកមៃរកមខហមណ ន ITU សរមាកច�សេមតមតរក ននកកនភអសរកនដ����បររតមនយជរនពទកច�មចនមកមសាម�ររសរម នមក ពទៃដ-កកមេហរនFedEx ស�ទពទក�នកា�រសក�នInmarsat �សព�ហនIridium TerreStar សក�នThuraya រនVizada

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 83

មសាខចរ។ន

នននព�នដ�នភមេររគនហទកដកមកកមេហរឯកជរកបរនដទតន�ទយា សខរាកកកច�ខតខមនមនឆចទតមរននកក

កកននឡទ វញនសដរកច�។ន កកមេហរកកវសហ�នកា�រជពនសសតរវបរនដកមច� ឧមកមន �នកា�រជសជ�នេដរ ចនសមហរ� �នកា�រ ឬ ផ��ារវមពហរ��នកា�រជរសកកកមទ នេដរ ចនសមហរ�តរវបរកខចខត។ន កកមេហរន Ericsson ររវតរជ

កនឆចទ តមកកមេហរនEricsson កមវទនដ�មរតមនតផរ�ារវដនណន�នកា�រននឯដៃរនភមេររគននន� មានររតរវបរច�ម ននកកកនវជវរក�ាដ។ន កកមេហរនEricsson កបរច�មចនមកដ�ាករងវវឌរន ៃរមពហរ�មានភ មេររ

គពហតររសេកជមសេពហរ�រររជតនរ។នកកមេហរនផន�ៀតដចជកកមេហរនMotorola រកកមេហរនQualcomm បរចមាៃដជមដរ ងប�រ រ�កមរនមរដរ ងប�កកកផរ�ារវឧមកមន �នកា�រសន�ប� មន� រាដចជ�សហព�ផ� មមរ ដនណនមណរ ញនន។នច�មកកនពជៃដជមវសហឯកជរននដណកាក�នហទនផរកនឆចទតមសន�ប� មន� រា សខរា នដទមទន

បររវកមតមត�កនឆចទតមសមមសមប��� មនសទជមរកករឡនព�ររអសរក។ន នពជៃដជមវសហឯកជរ នដទមទភ �ដ�ាសកមនពនតៀមខចរកតាមរផ�មាព�ាននព�នវ រក តរវបរកនឃទញរសា។ 59 ឆអសទនhttps://sentinel.tksc.jaxa.jp/sentinel2/topControl.action។

ររម�ង នផន�ៀតជវញកនមទបសា�រករហពទចរ� -បរដររ។ន ទ នរមម�� �ទ នពញកញមាៃរកម�ា រប�ា

ផ� មមន សរមាកតបតពរត) មមពពកគគ ដ�ាកមម�ដ���លៃរ�រករហនដ�ជពមជាកមម�វចររ�កបកាៃរក�ម�តរ�េៃរកមដមរ មា រនពបសប�ៃរកនមទបសាសរមាកមានភអសរក។ន ទ នរតរវបរចតា�កក

សមទនតដចជរតមនយជរនៃរក�ញកយា ន�ឿរៃរ�រករហតរវនតតរវបរចច។

សមនដទមទ តរពទន 1. ម�ា ទមនង�នផភក មទៃរពហតររនដ�ររដសខរាសរមាម��កនDRCC ននកកនភមេររគម។

2. វនពទចនមចទមសារកកងន នតទកទ នរអចតរវបរមានដមពហរ�កព�ហនដ�ររ�ទ សតននកកន DRC

បរនដឬន�?

អរឯកនមនរមន�ៀត

នលកចសនខរ ររកកដៃ�ន�ៀត។នម�� ��ាបរពទចរ� ច�នទមានភអសរក។នរ�នរ �ទ�នរមវតរៃរនVol មានភ អសរក។ន25 ន�ខន4 pp 14-23ន នខតលឆក ន2010)។

http://www.ema.gov.au/www/emaweb/rwpattach.nsf/VAPត289A2D88DBA63D32A661E636982973932629~WEMA+Vol22Noន_Joyce+&+Wright+&+Ambrosia+&+Samsonov.PDF/$file/WEMA+Vol22Noន_Joyce+&+Wright+&+Ambrosia+&+Samsonov.PDF.

រ�កនUNDP។ មាពហតររសន�ប� មន� រា រ�មនមរន។នកមានភមេររគកមវទមមរ មណរ កតវរហ�ទន2 ន�។ន ឆក ន1994។

អនមកកសសររសខរតងម។នជតមនមរនសន�ប� មន� រានផរក។ននខកក�ដឆក ន2008។ http://www.dhs.gov/xlibrary/assets/national_emergency_communications_plan.pdf.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 84

6. មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកសន�ប� នភមេររគរ កកននឡទ វញ

កកននឡទ វញនកនភមេររគបរចមានផរទមជមរនសហ ទកសនមចចតរកតរវនតតរវបរនហទនឡទ នច មនស�ទនតម។ននមទនទមទជមន� រានដ�កសនមចចតរទ នរតរវបរនហទឲពកនររផ�មាព�ាននព�នវកផច សាមរជទវតមសារកកនដ�ផ�មាព�ានដនភមេររគនរសរមាឆក មក។ន- នភពងពនលក 60

នផកកនរររនភ�មមនដទមទនមនតមរវកពហតររននកកកនទមនឡទ វញនភមេររគ រ កកននឡទ វញនដងន

• ផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរកនទមនឡទ វញនភមេររគរ កកននឡទ វញជម

• ម�ា ការពទនមៀមមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររនដ�អចផរ�ាពហតររសរមាកភ �ដ�ាកនហទនផរកកនទម នឡទ វញនភ

មេររគ រ ន

• ផរ�ារវឧទេមន ៃរកនមទ បសាននកកសកមនពឬកកននឡទ វញនទមនឡទ វញសរមានមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ។ 6.1 សន�ប� នភមេររគរ កកននឡទ វញន

កនទមនឡទ វញសនេនទន�ទង នសចករទសនមច រសកមនពមន� មាពទនភមេររគបរនកនទជមរ�ដរនពកកក

ន� ឬកនក�រ�កខមណ សាននមរនភមេររគៃរសេមរន�កខមននព�នដ�ន�ទក�កចតរ រជសមប�ដ�ាកៃ�តមរវកចបចា នដទមទមររងហៃរនភមេររគម61 ។

កកននឡទ វញសនេនទន�ទងន "កនរ រនហទឲមនសទនឡទ នដ�ជកនរចនដ�អចនហទនទបរៃរនគចកជទវនពសានន រ�កខមណ សាននមសាសេមរននដ����ផ�មា ព�ាមទ កច�ខតខមនម នដទមទកតាមរករ រងហៃរនភមេររគ។ន វតរវបរនផរ តជចមន�ទកនសា ឬ ផច សាមរចនសមហរ�មវ ហររខចខត រកន� នឡទ វញរវនសវកមម�ដរ រ រនេដរ

ចនសមហរ�» 62 ។ ដនមទ កកននឡទ វញ បរជមមកសតនននកមកនកច�នទមនឡទ វញ។ន

សកមនពស�នទមនឡទ វញមន� មាពទកចមានផរទមកកនព�ឆមាន រនពសន�ប� មន� រាបរម��មា នេទពកនអចររននព�

ពទមានរ សបរ េនមនទជពទមទឆក នដនផ�កន�ទ�េ រមនង�ៃរនភមេររគ រកមផច ញនរ។នកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ ពតជផរ�ាឱកស នដទមទនហទករងវវឌរន រររវតរវរកនDRR រនដទមទ«កនតឡមាមកវញមនសទជមរន"នដ�នផរ តន�ទក មរតមនតន� នឡទ វញរវមកតទ មានររកនទន�ទកកននពរា �នភមេររគ ននកកនភ�មមនដទមទកតាមររងហ

ៃរនភមេររគននព�រនតនន។ន

នមដណកាក�ន តន សកមនពនដ�សតនននកមកនទមនឡទ វញនភមេររគ រកកននឡទ វញមររងន កនទមនឡទវញ រក កននឡទ វញកមន�ទត��ន�សរ កខចខត រតរវកកវតៃមចររកររវតរ រតបតពរត រវតៃមច។

60 Abhas នឃនJha et។ អ�ា សវតនព បនសេមរនខច ង។ នសៀវនភៃដសរមានសានឡទ វញមន� មាពទនភមេររគមជតន �ទកកវា សទរនរនភពងពនលកឆក ន2010)

http://go.worldbank.org/W5D9JZU2Y0 61 UNISDR ឆក ន2009 UNISDR សហព�។ន 62 Abhas នឃនJha et។ អ។ន សវតនព បនសេមរនខច �ពហ365

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 85

6.2 កមន�ទតៃរកមា ពហតរររ �ទនក កាបសមមសមប�

នននព�នដ�នភមេររគនរបរនកទតនឡទ ដរ ងប�តរវនតសនមចចតរន�ទ�ទនក កាបនមខកកកសមមសមប�កមាពហតររននកក កាជត។ន នររជសមប�ដ�ាក

សមម សមប�ៃរដនមទ កទ ម�នទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ ននកកមន�សកដចជឆករររជតកកក

នដនជមររ� សាជរ។ន នព�នដ�ពហតររតរវបរមម�ផរ រ មម�នន�ទ កណរ �ម�ទនក កាបនរ អចផរ�ារវសមនដ�ររមនពមមនរមន�ៀតនពញន�ញ រ

ខសាៃរពហតររសរមាកនហទកសនមចចតរ។ន ពហតររអចតរវបរមា នដនមទមពហរ�ម�ដរ រ�រករហន ។ នហទមតមតរកនដៃដឬកព�ហ)។

ននកកកមទ មចររដរ ងប� កកតមរាកអច

កមតាកសមមសមប�កមាពហតររ នដទមទនា មាជម

�ទនក កាបមាពហតររកណរ �ជកសរកកក កាម�ដរ រររមនយជរនខច ណសា។ន

នកច�នផន�ៀត នដ�តរវបរសនមចនដ�ទនក កាបមាពហតររ រកសមមសមប� នដទមទនហទក

យា ជតសក��ជមរ�កររវតរកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ រ នដទមទកមតាពហតររតរវកសរមាក

វតៃ� រតបតពរតន �រករហម�ដរ រ�រករហរនផរ�ទមណ� មងព នដ�ររតរវកនអរររររគមរនពទដរ ងប�ជនដទម )នចនពនកច�នរពហតររនដ�មម�បរ នដ

�ទនក កាបម�ដរ រអចតរវបរមនរមនទម�ដរ រ�រករហកណរ �។នឧមកមន នGPS ច�ហតរ�សហព�ច�ហតអចតរវបរដកាពប នដទមទ មម�ម�ា រ រកផ�កនឡទ ពហតររពទវ�នទម�ដរ រ�រករហកណរ �។

មរមាន 6 កមន�ទតន ៃរន "កកមកបពនសសសរមាសាជត"នមន� មាពទ�កសហណមទននកកមន�សសទ�ប�

កនទមនឡទ វញរកកននឡទ វញមន� មាពទកឆក ន

2004 �កសហណមទននមសម�ឥណណ សទ�ប� តរវបរដកននដកកមកបពនសសសរមាសាជតនដ�តរវបរមន�ទតនឡទ នកមមនមតទន�ខកដរ រនដទមទនបរ

រវកសមមសមប�វទ រសានរនដ�ទកា�រ�កសហណមទរនដទមទកតាមរមរ�កន�ទនផកកនកដរ រៃរដរ ងប�នដ�តយា វ។ន កបសខរាមៃរកកមកប

ពនសសមម�� �ដចខនកមងន • សមមសមប� ជសមប�ដ�ាករជដ�ារ �កររ

វតរនព�កសមន� តាមរ�ទសកករន មហរកមតនDivisional ដរ ងប�ន

• សមមសមប�ជររ� សាជរច�មសកមនពៃរប� ស

បការកបកាចម�បរេ��វត នផន�ៀតនដទមទររ�� តឲររវតរនដទមទសនមចបររវនភ�មមមសារ�

កន មនន • សមមសមប�ដនមទ ក���កមឆមាេហសនដទមទចមានផរទម

នរយា ឆមាេហសន • ររ�� តកររវតរមនរ�កកនសមតនព

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 86

6.3 កនមទមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររកកកសន�ប� នភមេររគ រ កកននឡទ វញន

ដចជននកកសកមនពនផន�ៀតៃរន DRM មនច�កវ�មនមរនន រពហតររ នដទតន�ទយា សខរាកកកររវតរសកមនព នដ�សតនននកមកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ។ន នរចមានផរទមជមរ កមន�ទតកមាពហតររ រ�ទនក កាបសមម សមប�មន� មាពទនភមេររគ រកកបររវវបរេតដ�ាចម��មាៃរដណកាក�ស�នទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ

ននន�។ន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររអចមន�ទតទ ន��រ រមនពៃរកររ�គមរន�ទនក កាបមទ កវតៃមចនកនភមេររគ កនហទនផរក រកតបតពរតកនទមនឡទ វញ រកនៀមចនរនតនកមវទរកររវតរ។នជនមទសៃរកនមទមនច�ក

វ�នមនមរននរពហតររ នទជយា ណនតតរវបរកមតា នដសមតនពមសាពកន នដទមទដនមទ ក សមទនតជមរនសវ�នកា�រររកមតា។

មនពៃរមពហរ�ន មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន ននកកកនរចមរនព�នភមេររគជមរមា ព�ាដ�ាកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ។នរកកនហទកសនមចចតរនត�ាពទចមចនខននកកមពហរ�នមនច�កវ�មនមរននរពហតររនរ

រច ត �រករហណម រកមតាតមរាៃរកមន�ទរននព�រនតយា ចសាកកកមនពញចននច ននន�។នជញកញមាផនដតមរវក ទ ននតរវបរដកាជមររមន� មា ននអ�នពទមនននព�នដ�នភមេររគនរតរវបរនមនងចចនច�។ន

កវតៃមចកខចខតបតាមា រ តមរវកន

ក��ន�សរកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ តរវបរគនដពហតររបរមម�ផរភក កករឡនព� រមន� មាពទនភមេររគមនកមនង�នផភក ៃរកវតៃមចនរ។ន

មពហរ�រ វទន�សរនដ�តរវបរនមទកករឡនព�ររវមតរន រនព នដទមទ មម�ពហតររដសខរា ររនពខសភក ននកកដជម។ន កមតា រកដកាពបនមនសមមររឯកជរ ររកកសហចតរកក�កមនសមមសមប� រទរានព�នវលមនដ� អសហន�ទករ មចររដចជកនមរជ ចតរៃរកដកនរនយប រ���នពៃរកររ។ន

កកចនណមវទន�សរនដ�បរនមទសរមាកខចខត រកវតៃមចកបតាមានរវទន�សរមន�ទតនឡទ នដមនករ

កនសដរកច�មសារ�កសេមជជតសរមាមន�សអនមកឡ�ទរ រកគនមៀរនដ�បរផរ�ារវកវតៃមចៃរផ�មាព�ានដ

ផ� �ា រនដមនយ�ៃរពតរកមន នភមេររគនដ�ររសរ ាដ រផ�វបកមសាពកនននន�ទស�ម រសខរ�នព���ផ�នសដរកច� មសាមន�សនដ����ផ�មា ព�ា ឬ តមរា។ន កវតៃមច នផ�កន�ទ�រករហនដ�មម�បរពទកខចខតទ ពទកដស រមងព ពហតររវទជទថ�ដចជសមស�ាមត រតម�នពហតររ រសនសរន។ន មន� មាមកឧមកមន មនច�កវ�មនមរនន

រពហតររ តរវបរទមទ នដទមទវតៃមចពទននសខរាៃរកខចខត រកបតាមាយា ឆមាេហសរមពហរ�ជកមតា��ន�សរកននឡទ វញ របរមន�ទតម�ដរ រននន�ទងមន�សរ�កខមណ រវសហ រជកមតារ�នព63 វទន�សរនរតរវបរមន�ទតជន�ទក

ដមននកកឆក ន1970 នេទនព�នរវនតរវបរពទក នដទមទមម�� �តមរវកស�នទមនឡទ វញ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 87

រន�តនផរដទមនច�កវ�កកកស� ាមតចនសមហរ�បរដ�� 64

មនច�កវ�កសន�តនផរដទតរវបរនដកាពបនដទមទន� មស�ាពទចនសមហរ�បរដ��មន� មាពទក�កសហណមទឆក ន 2004

មសម�ឥណណ បរវមន Banda Aceh នដ�មន�សឥមណ នរសទ។ន នដកកមតាតមរាផ�មាព�ាមមសក រ ក

នមទៃរកសន�តមរនព� រមន� មាពទមនពមផ� មម កបា រាមរមរពទ�េៃរកខចខត រកមផចចមផច ញនរតរវ បរ���។ន ជរដម កបា រាមរមរវកខចខតយា ខច ចនសមហរ�កកតមរាររផ�មា ព�ានដ�បរកមតាននន�។ន មរ រនកពតរកមន មនព អចកបរសរមាតមរានដ�បរកមតាម។នទ រសាចនសមហរ� នដ�ររនមាមរពតរ កមន -

នហទករន�តតរវបរនគមាននកកតមរាជកាលកា រកបា រាមរមមនដ�តរវបរឈរដ�ាន 56 ៃរចនសមហរ�កក មេក រដាសទនតបរបា រាមរមមរចនសមហរ�កកមេកតរវបរររវតរសរមាតមរានដ�ជកនរច នដ�មនពមរ ពតរកមនររមរអចកបរ។ន កវន���ផ�នឲររកបា រាមរមកន 82 នៃរចនសមហរ�បរដ��ម។ន នរតណឲ

ចររសមៃរចនសមហរ�បរដ��ន29.545 ម។ ��ន�សរមន�ទតន

មកកចនណមអ�នពដមមន� មាពទនភមេររគមបរនកទតនឡទ តរវបរកមតា��ន�សរ រកស�នទមនឡទ វញកកននឡទ វញ នដនផរ តន�ទកនទមនឡទ វញនននដទមម។ អ�នពមន� មា តរវបរនភសរមាកមន�ទតនភ�រនយប

ពចណ តមរវកស�ម រនសដរកច�។ន កករឡនព�ៃរដនមទ កនហទនផរកនរកពចណដ�រា�នតតរវបរផរ�ាឲកមតា�រករហដ សខរាមផត នដ�បរទមទសរមាកនហទនផរក រររវតរ។ននររមររង 63 ចនពនសចក�ទនយដមមដ��សមនមទ�ងននភរងវវឌរនអសទកខចខតបតាមារតរវកកវតៃមចងនកនមនសរមាម ��កមសានភរងវវឌរនអសទនសចករទពន នខនម

នឆក ន2009) អរនhttp://www.adb.org/Documents/Guidelines/Damage-Loss-Assessment/ default.asp.

64 Abhas នឃនJha et។ អ។ន សវតនព បនសេមរនខច �ពហ 263។

• ពហតររស�មមជន�សររ ងមន�សរន

• ដទកនមទបសា រកនហទនផរកគកន

• ពហតររមណរ ញនសវឧមកមន នមទបសាន

• �រករហ�ននររន កករាកមា កករាតនម

�រករហចនសមហរ�)ន

• ពហតររ�រតនេដរ ចនសមហរ�ន

• នផរកនភមេររគននកក កាម�ដរ ររ កក កា

ជត

• ពហតររសរទពទកនភកក កា នពបនភរងហ រតមរាៃរ តមរាននន

• �រករហមនច�កន�សននន�ទដទន Geo គ�កដទនផកកមនច�កន�ស ជនដទម)ន

• នផរកររមជតមន រ រកមាមន រន

• ពហតររននន�ទវមនមគមវ� រតមរាសរមារងកន

• �រករហនសដរកច�ន ជទវនពសាននមសាមជជរកសកម

ឧសេកមជនដទម)

ពហតររនតអចកបរកកននព�ខចទណសាម រ សរនព�នវលមន�ទតតមរវកចបចាឲររត�នពវន��រ រ

នពតមតរវម។ន ននកកដនមទ កនហទនផរកនរមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររតរវបរនមទ នដទមទម�� �ភក រវពហតររពទមងពជ

នចទរ នដទមទ ជកកក���ទរានព�នវល រតមតរវពហតររដនមទ ក នដ�ជកកកនៀមចនភ�រនយបពកាពហរ�។ន នផរ�ទនដ�បរផ�ត នដកនមទន GIS អចនមទ�នឃទញ�នរនក ក រ កជមាទកា�។ន ន�ទសពទនរន�ៀតពហតររពទមងពនផភក អចតរវបរដកានដកនមទន GIS នដទមទកមតារតរស�� មរងហ រអ�នពកវរនយ រកមន�ទតនខម�ដរ រសរមាកកន

នឡទ វញ។ន

កររវត�រនៃរកនទមនឡទ វញ រ កកននឡទ វញនរន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 88

កករឡនព�ៃរកររវតរកមាពហតររ រ�ទនក កាបសមមសមប�នតររកចចជមររជមរ�ទនក កាបនរ

បរច�ម ននកកកផរ�ាជរសន�ប� រ កកននឡទ វញ រជមសេមរនម�ដរ រ នដទមទឲររតរច នព រកកននពជៃដកករឡនព�ដនមទ កនរតរវបរក។ន មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ ជម�ដរ រដចជ�សហព�ៃដ រនសវរទនមា� ជ

ជនមទស នដ�អចនហទនទបរសរមាមនពញមនរមនររររកមមខនទមខ រ អចជកបររវកច�សរ�នម។ន កមវទមពសកបរនមទយា ���លននកកកមានរកស�នទមនឡទ វញ រ កកននឡទ វញ។ន សមនមទ�មខវជា កមវទសក 7 សរមាពហតររ �ម�តៃរកមានរនដ�នមទដនណនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ នដ�ររម�ដរ រននកកកមនពញ

តមរវក��ន�សរ រនតនឬ នមនដនមទ ក រវទន�សរនដ�តរវបរភ �នដមនច�កវ�មនមរនពហតររ។

ម�ដរ រ�រករហនដទមទមដរនសវនផ�នចាបកា���ផ�ន 2004 ឥណណ មសម��កសហណមន Banda Aceh មន�សឥមណ នរសទ)65

ម�ដរ រ�រករហតរវបរមន �ទតនឡទ នដរររ �កមចររ នដទមទមដរ�េៃរម�រជរមន� មាពទឆក ន 2004 �កក

សហណមទ មសម�ឥណណ ។ន សរមកកប�កេមរ ាន ចសននកកនខតរន Aceh ឥមណ នរសទបរវរនយននកកកចនម�ដរ រ�រករហម នដទមទមដរររកមវទ។ន ម�ដរ រ�រករហនរកបរមបង ញររមនយជរនសរមាកមដរ រមាក នផ�នចាបកា��� ផ�សរមាជមក។ ម�ដរ រ�រករហ នដ�បរតនា មាមាដណកាក�ៃរដនមទ កផរ�ាជរនភមេររគ-នក

ពទកចនឈ មសារកក���ផ�កកកនមនមសានភកកកផរ�ាក�ទតាក ទកចនមទរ។ ម�ដរ រ�រករហនរកអចនា មាតជនចទរៃរកមវទ កន ទមនឡទ វញ មទ �ទជនមកមមច�� មជទវតជរកន ទមនឡទវញ រកចនឈសរមាចមនជទដទចទ។

65 Ibid. p. 262.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 89

មនព�ទន8 មនពផ� មមមៃរនផកកៃរនGujjar-កកកមហ��នរចនMian មនដ�បរថតននៃថ��ទន2 នខសទឆក ន2010

ចណងននរតរវបរនមទនដទមទកមតារតរស�� មយា ន�ឿរមតមរាជរា�ចន ននកកពមនហ ងច)នផចវថក�ា រផ�មាព�ាសករ រព�ន មបង ញជមន� តាដចាពមសរ ពមនហ )។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 90

កតបតពរតរ កវតៃ�នរកកននឡទ វញ

សរមាកតបតពរត រកវតៃ� ពជកព�ហមពហរ� មាពហតររតរវបរននមទយា ���ល។ មពហរ�ទ នរជចមមដរវវឌរនពគកមឆ រកច�មជនភ�មម �ននថទ រកកននឡទវញឬ។ ជមពកនអចមចនមកដ�ារររនពៃរ���ផ� ររតមនយជរនពទនរនរ។ នន�ទននតរវបរននមទយា ���លមពហរ�មរកកមតាសរមាកតបត ពរតនរនដ�ររ។ នរជម�ដរ រ�រករហជររ� សាជរ ករងវវឌរន 66 ជនផកកមៃរមណរ ញនដ�ររម�ដរ រឧមកមននដ�អចតរវបរនមទសរមាកតបតពរត រមដរកផរ�ាជរពទរ� សាជរននកកសកកកដចជរររជត។ វជឧមកមន ម

ដរកវនរកនហទនផរកសរមានមទនដដរ ងប�ជត រសេមរនរកកផរ�ាជរ���លក: «ររ�� តឲនទពកាពហរ�ននកកដនមទ ករងវវឌរន នដទមទចមាក�រករហជរររ�ជតដសខរាមផត ននន�ទរ� សាជរម រម�ដរ រជកាលកា នរនដមទ កសរ នមរជ ចតរ រកផរ�ា មរមវសហ រតមរាៃរកររវតរកពពមននរសចនកកសនមរដសខរា

នក កាបររវតរ រ�នកា�រនផន�ៀត»67 6.4 កពចណពទនភ�រនយប68

កកកឡនព�ដនមទ កទ ម�ៃរកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញននររមនង�នផភក ៃរឧមកមន មនច�កវ�នមនមរនន រពហតររនដ�អចតរវបរនមទជមន រនពនរ។ នទជយា ណននកកនភមេររគខក ត នដ�ជកនរចនដ�

មន�សកពនសហកជររររជតចររៃរម�ង មឈមមនដ�រតរវមឈមមខ រនដន: • ស�រៃរដនមទ ក�រករហ នដននតកខហខតៃរកសមមសមប�កកចនណមកកមនដ�នហទក

• មរនមរទ រសាររពហតររនកនភមេររគតរវបរមម�មនផរកមន� មានររកក�កមនមនដ� improvised។

• កមតានឡទ រនយប រផចវចមាមសាមន�សនរង មណរ មន�សមចររ�មាន� តាកនមទបសាៃរមនច�កវ�ន មនមរនន រ

ពហតររ មនច�កវ�ខសានដភរក�ាពមមសាដរ ងប� ឬ ឃតាកនមទបសាឧមកមន �នកា�រឆចពនដរ។ កសនមច

ចតរ តរវបរតនា មាជមរសរ�សខ ឧមទយា រារា បរររ�� តឲររចររតចតចមផតៃររ�ក នដទមទរររគមរនកក រឡពសទកចរ Nargis) ។

• ខមននដ�កកមចមា�នទ រម�ម��តរននកកមន�សកមជនមទសរជនភមេររគនរបរនកទតនឡទ ននកកតមរានដ�ររ សររសខខសាន រនពនរកមតមនរមន�ៀតជរមរសម រកស�នទមនឡទ វញកច�ខតខមនម ឧទេមន កតមររន�ទកនមទបសា�សហព�ៃដននមតមរាមចររមន� មាពទក�ា ដទមន�សបា ទន រកកឆក ន2005) ។

ដនភ�រនយបមឲកតាសរ� �ាននកកក�នកា�រសន�ប� មន� រានរជររស�� ខរននន�ទកផរ�ាររ�មនមរនកកតាមរនភមេររគ រកសន�ប� មតមតរកនដ�បរច�ជររននៃថ��ទន8 នខមកគឆក ន2005 មនររ

ស�� នរ ឧមស�ម�ម��តរនដ�គគ កនមទបសាររ�មនមរនសរមានភមេររគតរវបរន�ទកន�។ ររស�� នរតរវបរផរ�ាសច� មហរនដកខរមន�សបា ទន រននកកនខមទនឆក ន2009 នមករវចររសមដ�ានទ 43 េតន�ខទ.69 66 សមនមទ�ចមចមររ�ជតមពហរ�ន"ម�ដរ រ�រករហជររងវវឌរន"ន http://www.synisys.com/index. jsp?sid=1&id=36&pid=23&lng=en 67 ជរករងវវឌរនម�ដរ រ�រករហ - សរចកកពតន �ទ)។ 68 នរជកពចណនភ�រនយបននកកនផកកនរតរវបរយា ខច ពទនAbhas នឃនJha et។ អ�ា សវតនពផ� ខច សេមរនជពក�ទន17:។ មនច�កវ�ពហតររ រ�នកា�រកក

កកននឡទ វញ។ន 69 មសានITU "ររស�� ខរន- កសន�ប� ជទវតពប�"នhttp://www.itu.int/ITU-D/emergencytelecoms/tampere.html។ ចនពររស�� ខរសមនមទ�នhttp://www.itu.int/ITU-

D/emergencytelecoms/doc/tampere/S-conf-ICET-2001-ជនPDF-M07.pdf។ សមនមទ�ផនដឧមសមហរ��ទនII។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 91

រកកមន�ទតនភ�រនយបនតពចណដចខនកមង

• កនមទបសាមនច�កវ�ន មនមរនន រពហតររសមសមម�� �យា ���លកកកនឆចទតមនភមេររគខមននព�នដ�

កនជៀសវកផពហផឬមពហរ�មពហរ�ពនសសមនដ�តមរវឲររកមតខសាៃរសមតនពមនច�កន�ស។ន

• ម�� �ជនញនដ�ររម�ពនន ននកកកកមវតៃមច រនរវសហមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន នដទមទន�ទកកមសាក នមទបសានពញន�ញៃរមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររនដ�កព ទកចនមទរ ននកកកនទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ។ន

• នកមពហរ�មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ ឆមភក ជមរមពហរ�ដរ ងប�នដ�ររនមាជពនសសមសរនមទពក នរ

មររ តរវបរនមទមន� មាពទនភមេររគនរ។

• ច�មពកាពហរ�ននកកកវតៃមច សព�នព កតបតពរត រសកមនពនដ�ទកា�រកកននឡទ វញដៃ�ន�ៀត នដនមទ

អចច�ដនមទ កបរ មនច�កវ�សេកមម�� �ទ ឧមកមន មពហរ�ផពហផស�ម។ន

• ភ �កនមទបសា មពហរ� រសរ ាដនមទកចេ នដទមទនបររវរររមតមតរក។ន តមរវឲរកករងវវឌរន នដទមទសរាដ រងមន�សរនយ ពហតររមនកម�ា កា ននកកកច�សរ រ�កខមណ ៃរនសចក�ទនយ។ន

• ជញកនមទបសាមពហរ�មនច�កវ�នមនមរននរពហតររវ�កមតមនដ�ជដ�ាកមា នរកកននឡទ វញ ផរ�ា

រវតរច នពដ�ាសេមរន នដ�ផ�មាព�ារកររ�� តឲររកមបមមបមៃរ�រករហ។ន

• ជញឲដរ ងប� នដទមទរងវវឌមពហរ�ពហតរររានដ�អចតរវបរន� នឡទ វញ មន� មាពទនភមេររគមនដ�បសប� រនដទមទមន�ទតកច�ពមនពៀជមនទ ពកាពហរ�នដ�ទកា�រ វសហមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររកកសកក ររររជតនដ�

បរម�ា ការរកសរមាកច�សេមតមតរកនកនភមេររគ។ន

• ជញឲដរ ងប�កកកមន�ទតនភ�រនយប រចមានដ�ផរ�ាស��កកក���បរពហតររ សរទពទនភកក ការ រងហមន� មាពទនភមេររគជមរ នននព�នផន�ៀត នដទមទភ �ដ�ាកម�� �ៃរវរកនរននកកកនហទនផរកផចវ� រសមា។

សមនដទមទ តរពទន

• នតទមនច�កវ�ន មនមរនន រពហតររនដ�អចផរ�ាពហតររនដ�សមសមនទរ កច�ខតខម នមនទមនឡទ វញ

ពទនភមេររគមសាដរ ងប�?

• នតទរហទជរងហ រម�ង មឈមកកកនមទបសាមនច�កវ�មនមរនន រពហតររកកកនទមនឡទ វញពទនភ មេររគ រកកននឡទ វញ រររហទខច ?

• អចនcrowdsourcing តរវបរនមទ នដទមទនក�ម�កស�នទមនឡទ វញ រកកននឡទ វញ?

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 92

រហទនដ�តរវនហទន

សមច��សននេ�ពហសវតនពផ� សេមរនខច រមដនមទ ៃរកផរ�ាកជសក�សរមាកកតាមរ នភមេររគ រកនទមនឡទ វញ។នជពក�ទន17 រពទកនមទបសាមនច�កវ�មនមរននរពហតររ កកកកននឡទវញ រអចតរវបរកនឃទញននង http://www.housingreconstruction.org/housing/ Chapter17

អ រមនរ ម ន� ៀត ន

Bollin Christina រនShivani Khanna។ ពរតនឡទ វញៃរកនសតងកនពញមាសររសន�ប� នភមេររគកវតៃមច តមរវករវទននសរ។នរ�កនUNDPន2007នhttpងតតwww recoveryplatform orgតassetsតpublicationតPost20ន

Distasterន20Recovery20Needs20Assessment20Methodologies pdfន20 de ពសទេរដន Goyet Claude។ ចននច ពហតររននកកកសន�ប� រកកននឡទ វញកកដនម� ៃរនភ

មេររគមជត។ន កក�រករហសរទពទនមេររគងន កមន�ទតមពហរ�ររមស��នពមសរមាកផរ�ា ជរសន�ប� ស�នទមនឡទ វញរកកននឡទ វញ។ន Samia Amin រ Markus អន Goldstein eds។ កក វា សទរនរន D.C .: នភពងពនលក 2008 pp។ 23-58។ http://siteresources.worldbank.org/INTPOVERTY/

Resources/335642-1130251872237/9780821374528.pdf

Jha Abhas K. ររកកដៃ�។ន ផ�សវតនពសេមរនខច ងន នសៀវនភៃដសរមាកនសានឡទ វញមន� មាពទនភ មេររគមជតម។នវា សទរនរងននភពងពនលកឆក ន2010 http://go.worldbank.org/ W5D9JZU2Y0 7. កកនមណរ ញតមរានរ រររជត

���ន� �ាតមរវកមន� រានដ�ជនដកមផចចមផច ញនដ�មណរ �មកពទក�ា ដទ រ សហណមននមសម�ឥណណ

នដទមទ ពមពហរ�ជតរនដទមទពទករ�កនដ�ររនមាសរមាកនចកន�កពហតររ រកររវតរដ��មផតកកកកនឃទញនភមេររគ ពររនដទម កមប� រកវតៃមចៃរកន នភមេររគមជត រសរមាកផរ�ាជរសន�ប� មេររគនរ នឡទ វញ នកនភមេររគ រកកននឡទ វញ។

នផកកនរររនភ�មម នដទមទនមនពទននសខរាៃរមណរ ញកកតមរា រ ររ�ជតនដងន • នៀមគមារពទនេតផ�សរមាកមន�ទតមណរ ញឆច កតា មន�សជតសរមាកកតាមររងហៃរនភមេររគ • កមបង ញឧទេមន ៃរនមៀមមណរ ញ នដ�អចជកកកកតាមររងហនភមេររគ រ ន

• ឧទេមន កផរ�ាមណរ ញៃរនមៀមនដ�ជសមប�ដ�ាក���បរពហតររ រ កន មនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 93

គ�ទន9. ផ�មាព�ាៃរ�ក Tsunami ននមសម�ឥណណ ឆក ន200471

មន�ស

ឥណណ

ចររៃរមរស

បរសលមាមរស មស ភរផ� សនម 2003 ចររមជជរន

ននគមាលរនកា)

16 389 7 187 210 000 1 064.400

ឥមណ នរសទ 221 291 149 559 539 385 214.700

រា �ាវទវ 108 1 300 12 482 0.293

សទ�ប� 35 386 23 033 380 000 19.200

សៃថ 8 221 8 457 58 550 62.000

មងពងនADPC វនមចតមរាៃរស �មនសដរកច�ផ�មា ព�ាៃរនខកឆក ន2004 នភ�ា ដទរមសម�សណមននមន�សឥណណ ន

�ទកកបកកឆក ន2006) �ពហ 8 http://www.drrprojects.net/drrp/default/download/drrpp_file.file.88e523b56d8fe389.526567696f6e616c416e61

6c79736973206f66205473756e616d692e706466.pdf

នមនៀរពទឆក ន2004 �កសណមននមសម�ឥណណ

ននៃថ��ទន26 នខកឆក ន2004 នដ�ជន9.0 នម � វា តានភ�ា ដទនកទតនឡទ ននកកមសម� ឥណណ នចញពទ នកសហរា នន

ឥមណ នរសទ។ន ននកកននព�ៃថ��េៃរផ�មា ព�ានរតរវបរនមបង ញឲដក នដទមទឲពងពនលកររកពបបមមម។ន នរជកវតៃមចៃរសហណមទននឆក ន2006 ផ�មាព�ានសដរកច�ស�មលមពមមនពផកន សមនមទ�គ�ទន9)។ អចជកច�ក ខតខមនមកកតមរាសរមាកនតៀមខចរនភមេររគ�កកសហណមនសទនឡទ កនតៀមខចរមសាមន�សនដ�ផ�មា ព�ា

បរន�? ចនមចទ នមរនដននតវជកនដ�អចនហទបរ នដទមទនហទករងវវឌរនជកតបតពរតកពកមសម� �លរមពហរ�នalerting សរមាកនឆចទតមនភមេររគររមស��នពមនរមន�ៀត។

70 នសចករទនថចកមន �នទៃរកច�មជពនសសននន�ទនភមេររគមសម�ឥណណ ងន កកតាមររងហៃររនតររសវតនព សរកស�ពងពនលកសរទពទកកតាមរ

នភមេររគ 18-22 នខមកគឆក ន 2005 Kobe Hyogo មន�សជមារ http://www.unisdr.org/2005/wcdr/intergover/official-doc/L-docs/ special-session-indian-ocean.pdf.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 94

ចមចននកកកពតក�ា ដទនរតរវបរកនឃទញនដមជមមណ �ពររអនមកននតមរាបា សទេហក �កសហណមននន� មានររ កណរ �មរអចកមតា កនតទ�កសហណមទមតរវបរម�ជវមរររឧមកមន កកនឃទញសហណមកកមសម�

ឥណណ ។នពកន បរតមនតអចនផទពតតមត�កសហណមទ នដ�បរនទករាមន�សនឆកសម�បា សទេហច រពទ���នពៃរសហណមកកមសម� នផន�ៀតជម រកសមមសមប�កជរដម រកភ �នផកកមនច�កន�សមនន រ�តសេដរអនមកននកកមន�ស នឆកមសម�ឥណណ ។នមនេ�ជរហទនដ�នហទឲររកខហខតៃរពហតររនរនglare ករានតនចទរជកពតនដ�ក ក

ពររ មេររគសណមននតមរាបា សទេហករ មពហរ�សរ�ន PTWS) តរវបរមន�ទតនឡទ រតរវបរមតមត�កចមា ពទ ឆក ន1965 ននន�មានររពររមណរ ញនដ�តរវភក សរមាមសម�ឥណណ កកឆក ន2004 នរ។ន

កវនៃរពតរកមន មនដ�បរកមតា រច តពហតររនដ�ជកច�មកពទ មងពដសខរា បងន

1. រសមតនពកកកកនឃទញ�កកសហណមន ភរកកនឃទញនភកក កា)ន 2. រសមតនពកកកពកកផ�មាព�ាសករ រព�សរមាមណរ មន�សននជវញឥណណ មសម�ន កតបតពរតនភកក កា)ន 3. កខហខតៃរមពហរ�មនដទមទម�ា រមមកមហតក�កសហណមទន ក�នកា�ររងហ)ន

4. មរដ ពទនមៀមនដទមទ មតកមនទរ កជរដមសមទនតជមរ នព�នវលនមខមចររនដទមទនឆចទតមន កនតៀមខចរនមេររគ)ន

5. មរដ ពទនមៀមនដទមទកតាមររងហៃរនភមេររគពទនtsunami71 មន

រច តទ រសានរតរវបរនមច�មរកកពតរវបរនដននដន មហរមច�មរកសរមាកពររសហណម រកមរ�មរ

។នននកករហ មឆក ន2004 �កកសហណមសម�ឥណណ បរកច ជក�កជសក� នដទមទមន�ទតមណរ ញ កកចនណម

មណរ មន�សនដ�នក កាប រ�កមរនមរដរ ងប�ររ� សាជរមរកកច�មចមមសាពកនននកកនDRM ឬនភមេររគ កនឆចទតម។ន

កមទ សកនរបរមបង ញនេតផ�ដសខរានដ�ជញកមន�ទតមណរ ញងន

• �េៃរកច�ខតខម នមន DRM នរនទេសពទពនដរៃរមន�សមនរ។ន វររកមទ ជនចទរន�ៀត នននព�នដ�មន�សជ នចទរបរនចកន�កមសម�ដចភក អ�នរចឬនខសបហ កាងកររ។នកច�សេមតមតរកកកតមរា រ ររ�ជតអចជ សមប� ដ�ាកកព មន រនទវញនទមករកនមទបសាមកមនដរររនពៃរ�កមនពនសសងមន�សរនដ�បរនចកន�ក។ន

ននកកកមទ ៃរ�កសហណមទ នដ�ជ�កមនពនសសនដ�បរនចកន�កនរមសម�ឥណណ នដ�ជកនរចនដ�សហណមទ អចរនកទតររនឡទ ។នននកកកមទ ៃរកផច សាមរអកសតនពរតារា អមាាកមរសទ រសាបរនចកន�កងព ដចភក នរនដនេទដនចកមណរ មន�សទ រសាររន េហរ នទវញនទមក កកករងវវឌរន��ន�សរនដ�បរនចកន�ក រ

ក សមមសមប�កររវតរកមវទនពរាអកសត។ន • កខតខមនមនDRM នរតមរវឲររកវរនយ�រនចទរកកមនច�កវ�រ ឬ ក�ញក�រករហ។នននកកនផកកមរ សមត

នព នដទមទ���បរ�រករហរវរនយកកមនច�កវ�នរតរវបរន���ន� �ាកជម�ង មឈមម សរមាមន�ស កពរងវវឌនដ�ររមម នដទមទនមទបសាមនច�កវ�មនច�កវ�មនមរននរពហតររម។នមានដ�កព�ហ រកមវទនGIS អចតរវ

បរ�ញននន�មានររទ នរជ�រករហឃច ររ �រករហនដ�តរវកនដទមទតាពកវររតៃ�ៃថច។ន ជកពតន DRM តមរវ ឲររកនហទមច�មរកនពជន�ៀទតាៃរសម�រករហ នដននតសកមនពមសាមរសជមររឥ��ព�ន�ទកមតៃរកមាព�ានទរនភកក កាមកមតៃរនពបនភនររសមតនព កកកមឈមមខរ នភកក កាម។នដនចករងហ ៃរនភ

មេររគមរនថរសម�រករហនភមេររគកច នទជេសសមហយា ឆមាេហស។ន នមមម�ៃរកនចកន�ក �រករហ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 95

កនចកន�កសរម នមក រជនញកនចកន�កមនអររ�នទ ជវទមនដទមទជដ�ាមន�សកពរងវវឌរនកឈក ន�ទម�ង មឈមជពនសសនរ។ន

• ពហតររសករ រព�សរមាផចវ�នរជវជាររននន�។ន រតមនយជរនៃរកនមទពហតររផចវ�ន ដចជដ ពទនមៀមកកកកតា

មរ រងហៃរនភមេររគពទពតរកមន �កសហណមទម)ន អចតរវបរ���បរនដសរជកៃរមណរ ញមនដ�

ររកច�ដនមទ កនទរពហតររដនដ�នមទនទមទជពកនមរនមរជនផកកមៃរកវរនយនដទមៃរនព�នវលបកា រក ខមនម។

71 រ �កនមស�-IOC UNISDR / PPEW WMO កវតៃ�ៃរកកនសមតនពតមរវកសរមា មស��នពរជមាលមាសណមននន

កពរររមពហរ�សរ�ននមសម�ឥណណ ងនបកមន មសរមាន16 មន�សនដ����ផ�មា ព�ានដន26 នខកន

ឆក ន2004 �កសហណមរ �កនមស�-IOC ពហតររឯកនន�ខន1219ន �ទកកបា ទសរ �កនមស�ឆក ន2005) http://www.jodc.go.jp/info/ioc_doc/ INF / 144508e.pdf

7.1 កមន�ទតមណ� ញសរមាកមា រងហនភមេររគឆច កតា ពនដរន

វររកមទ ជនចទរររនននព�នដ�រកកជនញន DRM មឈមរនភកក កានដ�ដនមទ កៃរកមន�ទតររមស��នពម

នដ� មរររកកមន�សនតម។ន ឧទេមន នម��មផត ររសករ រព�សរមា�កកសហណមននកកណមៃរមសម�ន ឥណណ បា សទេហករ អតច ា�)ន នដទមទឈរនទដ�ានឆកសម�ទ រសា។ន ឧទេមន កមវរររររជរ�ៃរ�នរចដមនដ�ជកនរច នដ�សកមនពនសដរកច� នដមណរ មន�សនដ�ររ�ទ សតននមនណរ �នរចន ដចជកនមទបសា�កឲខចតៃមច ៃរក

មព� ឬ ក នសា�រមាវ ទរ�សរទ)ន រររផ�មា ព�ានទន�ទមរម រមនព�កមនដ�ជ�នរចេនទដ�ាមណរមន�សនដ�ររ �ទ សតនននផកកខនកម។ន ឧទេមន សនញអចរររកគតតតជម នដ�ជកនរចនដ�នភកក កាដ�ាសខនពដចជ នមនគ ករផរ នមកទ រមរសន H1N1) ឬ វ ទសន corona នដ�មណរ �ឲររជ នរបរននហកជផចវ

ដនងទម សបចនវ �រា� អចឆចបរយា ឆមាេហសពទមរសរក កានទមរសរក កានេទតរវបរជកកមសាពកនន ទកគ�ដ�បរនដកច�ហតសតហ រ មរស។ន

ដនចកមណរ មន�សនដ�អចច�នទកកកច�ពមនពៀកកកនហទកមភក នឆនទកនភ�នេមរន DRM ឬ ផចវ�អចជនផកក

មៃរ នភ�នេដសខរា ឬ មកកចនណមនភ�នេនរ។នសមនមទ�ឧមសមហរ��ទនII សរមាម�ា ទៃរកផរចនផរទមជសក� រកក កាតមរានដ� ទកា�នទរ នDRM ម។នកមវទមពសអចជសមប�ដ�ាកច�ខតខមនមនឆនទកនភ�នេ ឬ នភ�មមនរ។ន

កពររសហណមទ រ មពហរ�សរ�ន

នររររដរ ងប�កកមសមមសមប�សរមាកពររមេររគសណម ននតមរាបា សទេហក រមពហរ�សរ�ន ICG /

PTWS) ជន មហរកកមេហរមតសមហរ�មសា មនករករររដរ ងប�ៃររ�កនមស� រ�កនមស�-IOC) រនន�សរ។ វបរ ននកកកមតមត�កចមា ពទឆក ន1965 នេទមច�មរកនរតរវបរសរសនពៃរន32 ជសរជកតមរាបា សទេហកអនមកងន

មន�សរ�នរ �ទ កណដ ឈទ�ទ ចរ មន�សកឡមហទ នកឃក កនរ ទក នមដរមជមនតមជររតកន ានរកហ វហ El

Salvador េហទជទបគ � នតរា ឡឥមណ នរសទជមាររា នឡសទមកសក រនវ�នេឡា Nicaragua បា ណរា បា ពញនេ�ទនម នមា មន�សេហទ�ទពទរ នមដរកន ា សេពហរ�សទ នមហ សងម ទ ៃថ មន�សត � �វ�ន មនណរ អសរក)នសេដរអនមច រមន�សនវៀតណម។ន

នររររដរ ងប�កកមសមមសមប�សរមាកពររមសម�សណមននមន�សឥណណ រមពហរ�សរ�ន ICG /

IOTWS) តរវបរមន�ទតនឡទ ននកកកនឆចទតមនទរឆក ន2004 �កកសហណមសម�ឥណណ ។ននរនUNESCO- មសានIOC បរ���អមត�មពទសេមរនរររជត នដទមទសមមសមប�កមន�ទតមពហរ�កករឡនព�វ�សកៃរកច�មជររ�ជត រកក កាតមរាជ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 96

នចទរបរ។នមច�មរកនរវររ 16 ជសរជកមសម�ឥណណ អនមចងន

មាកច នដស Comoros ឥមណ នរសទនករយា រា ដ � ន� រា នឡសទមា ទសមាេមហកមទយា រារា រមាាបា ទន រន Seychelles សរា �ទសទ�ប�

មន�សតាេរទ រមន�សៃថ។ន

មពហរ�ពររសហណមទតរវបរមា រដនមទ កនដសរជកអនមក។ន មខបៃរមពហរ�នរ នដទមទមររកមម�នចក

ច រ មកន�រករហ�ា រកមត�កសម�ទ រសានដ�អចកបរសរមារតនព រកនឃសនមសា�កកសហណម។ន វតរវនតនចញកពររទរានព�នវល រចសាលសាសរមាតមរាមសាខចរកកកមតមត�ក រកផច សាមរ�រករហទនរ រពហតររជមមជមមណ �ជត ររររជតនផន�ៀត។នវររសកមនពមនរម រកភ �ននកកកវតៃមចរងហនភ

កក កា�ក កសហណ មមរ មណរ ពររសហណម កនឆចទតមសន�ប� មន� រា រកនតៀមខចរជនសច។ន មណរ មន�សនដ�ច�ម��� បរកពររ�កកសហណររ�ជតមកពទមជមមណ �ពររមេររគសណម ននតមរាបា សទេហករ �ទនក កាបឧតរមជមារ រមណរ មន�សននចទរ���បរកពររទ នរននកកកនរចជមរមពហរ�តឡមាមកវញ នឡទ សរមាក���ន

ពររកដនមទ កន24 នរា កកមៃថ�រន7 ៃថ�កកមសបរ េន។

មន ព� ទន9 ឩមកមន ៃរមព ហរ � ពរ រមរព ទនដ ទមនទ ចម�� ម ា

ននឆក ន 2004 មពហរ�សរមាក�នកា�រកបមា ររទតវទសរមាកនឆចទតមតរវបរ�នកា�រ��ករងវវឌរនសរមា

តមរា បា សទេហកមសម� មានររមរនមរសរមាមសម�ឥណណ ។ន ជកពតមពហរ�សរមាកពររ�កកសហណទ រសានផន�ៀត ឧទេមន មសម�ឥណណ ន IOTWS) នមវទន�គា នមន នខនជទ នខនកទតអតច ា�ច នមវទន�គា នម រកតនា មាពររ សម�សណម រមពហរ�សរ�នាNEAMTWS]) រមពហរ�កគនមៀរន កគនមៀរសណមពររនាCARIBE EWs ]) តមរាតរវបរចមា

នផរទមនតមានណជ មន� មាពទឆក ន 2004 ពតរកមន �កកសហណមសម�ឥណណ ។ន នទជយា ណកនដ ខមនមដសខរានន �ទនរកមពហរ�ទ នរតរវបរមន�ទតនឡទ នន�ទមផត នេទនតនតជនផកកមៃរឆហតមសារ�កមសាន IOC រររមនកមកពកា ពហរ�កកតមរានរនេទនតនតដកាមភក កកន DRM រកនឆចទតមភអសរកគសនម� រសរមរររដរ ងប�តមរាននន ដចជ

សរមមជជតអសទអនកននាអនហ រ នរសរមអនហ រនផកកកច�សេមតមតរកតមរានាSAARC]) ននកកតមរាមសាខចរ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 97

មនកមក�នរចនម�

មនកមក�នរចនម�ន MRC) បរមន�ទតនឡទ ននឆក ន1995 កកចនណមមណរ មន�សននដ�នរចមរន កមជឡវ ៃថ រមន�សនវៀតណម) ន�ទកកពសាមរនមរតមនតកមខហមណ សរមាកនមទបសាមកមនដរររនព រកមាមភក ៃរ�ក �នរច

នម� មានររវកររកមាពហតររមនសរសន នដទមទភ �ដ�ានភ�នេនទវញនទមកមណរ មន�សសរមា�នរច។ន

មនកមក�នរចនម� ជរ�កអ�នរចនដ�ររម�ដរ រន�ទន "កច�ពមនពៀន�ទកច�សេមតមតរកសរមាករងវវឌរន

មកម នដរររនពៃរអ�នរចនម�»។ន មន�សមនកមក�នរចនម�បរ�ាពមនហទកច�សេមតមតរកកកកមាររ �ក�នរចនម�នដទមទផ�មនយជរននទវញនទមកមសាពកនបរ រនដទមទទញកសករ រព�នសដរកច�ៃរររ�កអ ននកក �កមនមកមនដចទនពម។ននមដរមជររតចររ មទយា រារា ជៃដសរ�នមសាមនកមកនរ។ន

ផ�តផ�ពហតររនរវររក ទកចនមទរសរមាកន DRM មម�� �ទ កពកមន �កជររា កតបតពរតកមត�ក រ

កតបត ពរត�េ�ក រមានដ�ៃរផ�មាព�ាកនមមប�អកសតននន�ទអ�នរចនម�នកម។នកកឆក ន2002 នរមនកមក �នរចនម� រមន�សចរបរចេតន�ខន�ទកច�ពមនពៀកកកនចកន�ក�រករហជ�នរ ម។ន ចមា ពទ�រករហនដ�បរ ផរ�ាឲនដមន�សចរបរកច នទជសរសនសក�មៃរសកមនពពក�កជររា រកតបតពរត�នរចមសាមនកម

ក �នរចនម�.

មនកមក�នរចនម �បរជញកច�សេមតមតរកកក កា

តមរាកកនភ�មមនដទមទររវតរកច�ពមនពៀនរ។ន វមនមទមណរមន�ស នដ�ជសរជកមសាខចរនដកភ �ដ�ាកសនមចចតររកន�ទកកមសាសកមនពន�ទករងវវឌរនមកមនដរររនព

រកកតាមរនពកទកនដ�ជកមចនមកនទរនភ�នេរងវវឌរនសេសវត ននរ។ន វកអចជមន�សជសរជកផច សាមរពហតររ រកនៀមចនផរករងវវឌរនអមមភក ។នកររវតររន

នភ� កមន ៃរកមាររ�កចនដ�ជនភ�នេមសាមនកមកនរនដទមទន�ទក�កចតរករងវវឌរននដ�ររត�នព រ សមមសមប� រកវរនយននកកមពហរ�គន�សរ រក

មា នភគ ស�ត កក វ ទរ�សរទ កមា�កជររាជ�ផ� កមា�ទជរ�មន ររវសហន�សចមន ។

មរមាន7 នតទរហទជនភ�នេរងវវឌរនសេសវត ន?

បរររមហតនដកក កាដកនពងពនលកននកកឆក នរ

រកមតាឆក ន2000 តរវបរសនមចបរននឆក ន2015 នដ�ជនភ�នេរងវវឌរនសេសវត នន MDGs) ផរ�ារវ កនមតស� ាន�ខសរមាសេមរនរររជតទ ម� កក កនហទកមភក នឆនទកកនដននពកទកននកកក

វរតជនចទរមសាខចរ។ នៀរមនរមរពទវននhttp://www.undp.org/mdg/ basics.shtml.

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 98

មនកមកនរររជកមវទមាពហតរររចនមដន IKMP) នដ�ររតន�ទចមជរកកផរ�ាពហតរររ នសវកម

ចនមដ។ន ជ�នទវតរវបរនកច�ងន 1) ករងវវឌរនៃរ�រករហពហតររ រមពហរ�មាចនមដ 2)ន កផច សាមរសកម កនចកន�ក មណរ ញ រកសេកភក រន 3) នកនមទបសាសករ រព� នពញន�ញៃរចនមដ មសាម��ក មនកមក

�នរចនម� រមណរ មន�សជមា�នរចនម�។ន នរជមនង��រករហដសខរាវមម� រកជនព�នវលនដ�បរតបតពរតនសហ ទវ ទ ឧតរម រនផន�ៀត ដចជមនព�ក រដទ�មាឧទេមន ។ន �រករហ�េដចជផ�តផ�ន GIS រ�រករហនកច នហទ រ���ផ� មកពទឈតកមវទមានដ�មតវ�ម។នវភ �កបនដទមទសនមចបររវនភ�នេមសាសរជកមនករកនរ។ន

IKMP បរកជកកមខហមណ ភ �នសចករទសនមចន DSF) នដទមទជដ�ានផរកនដទមទវតៃមចទ ពទ�េៃរកផច សាមរនដ�បរន កមកពទកមនករររគមរនមជត រមរសននកកមពហរ�ររ�កកដចជផ�មា ព�ានដ�ទ នររររនន

ន�ទ មន រមជត រន�ទជទវនពសាននមសាមជជរ។ នរជន DSF ឥយមថៃរមពហរ��នរចនននកមជដ�លៃរកច�រររគមរន នផភក រអចតាពននរជចររឆក ឬសរមាឆក នតមឬដវក�។ន DSF ផ��ារវសមៃរឧមកមន វនកព�ហនដ�នដនដទមទវ តៃមចកនតទទ នររមា ព�ាដ�ាសចនកមន រ រស�មដសខរាម។ន

7.2 កមន�ទតមពហរ�មណ� ញសរមាកនចកន�កររជមពហរ�

ភរានតជរហទនដ�តរវបរច�មននកកកតបតពរតនភកក កា? សពហៃថ�ររជមសមនដ�ររឧមកមន កមម�

�រករហនន ន�ទកដសកផ�ក�រករហននកកម�ដរ រ�រករហ �សរទកព�ហ រ���ផ�ៃរកវន�រករហនរ។ន នព�ខច ឧមកមន

អចតរវបរមដចជបហ សានងច�ម។ន នព�ខច រកកជនញបរ���កមមរ មណរ �តរវនទច�នទកកវ�នរនដទមទនហទកស�ា មតនេទពកនបររងវវឌ�រករហ។ននព�ខច មតរវកផ� មមនដររឧមកមន ចមាស�� ណមននន�ទម។ន

តឡមាមកៃរកន IOTWS នរននចទរៃរសរជកដរអនមករ ររក�បកកកកមន�ទតមពហរ�មសាខចរ។ន �េៃរកវ រនយ នដ�បរទមទសរមាកឧមកមន ក�ញក�រករហមណរ ញ�នកា�រកមមរ មណរ � រកនវជវររសរ�ក សន� មា។នមនច�កវ�មនមរននរពហតររ ជនចទរដនមទ កននកកមពហរ�ម នដ�ររមស��នពពររសហណម ទ នរតរវបរ

នមទសរមាងន

• កនហទជកកកនឃសនមសា�កសហណមមន នដនមទសម�រករហវទជទថ�កមជមរកមវទនGIS) ននន�។ • កតបតពរត�ា ដទន មនមណរ ញសរមាវសាសកមនព�ា នដ�អចម�ឲររ�កកសហណម)ន រមណរ ញតបត

ពរតសម�កមតន សរមាកកនឃទញ�កសហណមនដ�បរមន�ទតនឡទ នដក�ា ដទមបរផ�ងកនងចទ rockslide នវ មជ�ក ឬ កដកមនMeteor)។

• មណរ ញផពហផកក កាតមរាសរមាកពររនIOTWS មពហរ�សក��មនមរននកមកនWMO នរ។ននននព�នដ�ក ជរ

ដមមនដ�តរវបរ���នដមន�សមកផពហផៃរកជរដមនដ�បរនមទបសាមណរ ញ រមនច�កវ� �នកា�រននកកមន�ស។ន

• មនច�កវ�ររម តរវបរនមទ នដទមទកពងពនលកបរជរដមពទកបមាឲ�កសហណមទ នដទមទផពហផ�រករហៃរ

ពតរកមន ករចមក នដទមទផពហផសរម នននន�ទកនតៀមខចរ រនដទមទនហទឲកនមទ�នឃទញនរបរសនមចចតរកតាមររងហ រ សកមនពៃរមណរ ញភក ន PTWS រនIOTWS)។

• �រករហនមន មតកមពហតររ ន មតកមមពហរ� រកមតមក មហតកតរវបរនហទមរមទ កមមពហរ�ពររសណមននសរមា។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 99

នរតរវបរនហទ នដទមទនហទឲ�េៃរពហតររនរជ�រ រឆមាេហសមនដ�អចនហទនទបរ។ន

ពទកដនមទ កៃរកចម�ា ទពហតរររ មពហរ�តមរវក ននន�ទម�ដរ រកកមនភកក កានរមអចរកនឃទញក

ឧមកមន តបតពរតនរជនភកក កាជកាលកាននន�មានររមនច�កវ�នផន�ៀតររកនមទបសាសនដៀភក នរនដសរមាមានដ� ពកនតនកពក បរពររកផពហផ កផពហផពហតរររ សរមាពហតររ ន មតកម។ន

នននព�នរវមរអចតរវបរសមនេតផ�នដទមទពកមន�សកពរងវវឌរនអចមាមពហរ�តបតពរតនដខចរឯ។ន

ESCAP មនមនករមសាខចរន�ទកកតាមរនភមេររគបរកនឃទញកងន «ជ�នទអជ មានភមេររគននកក មន�សកពរងវវឌរនននចទរខហសមតនពមនច�កន�សជពនសសននកកមនច�កវ�មនមរននរពហតររនរ កនរចសរមាវន រកមកនពហតររ»72

មនករនរបរផ��ាររនសរនជអ�នពមចររ នដទមទនដនន រកមន នដររកផពហផ ៃរររកកច�

សេមតមតរកកក កាតមរាសរមាកនចកន�កពហតររ�នកា�រ រររចននច នដ�ររម�ដរ រមទ ក �នកា�រសន�ប�

មន� រាននកក កាតមរា រររតមរា នដទមទភ �ដ�ាកនតៀមខចរបរ�� មនសទ រកនឆចទតមនភមេររគ នដសរជកទ រសា។ន

ឧមសមហរ� IV ររម�ា ទៃរកច�ខតខម នមកច�សេមតមតរកកកតមរា រពងពនលក រមណរ ញននន�ទកនចកន�ក

ររនដ� អចតរវបរនមទជនសចករទនយម។ន "ររ"ន សនេ�នដទមទឲមរស �ពសមតរសរម ន ឬ នដទម�រនដ�អចតរវបរនមទសរមា កនDRM។ នរអចមម�� �ទ កនបពមមផៃររទតវទនដ�បរផ��ាររនសរនមពហរ� រសរម នមរ មណរ �។ន

7.3 កមន�ទតមណរ ញនដទមទន�ទកកមសានផកកខនរនដ�ររផ�វជាររ

DRM ពនផ�កយា ខច ន�ទពហតររ។ន មមណ �ពហតររតរវបរមន�ទតនឡទ នដរ�ក ឬ បរវវតរពទនពខសភក ៃរកផរចនផរទម

មពទ នរនវជវដ�ាសេមរនៃររកកររវតរនដ�បរច�មននកកន DRM។ ជ�នទសកមនពទ នរជញកផពហផពហតររ រ ពហតររផ�តផ�នដនមទមនច�កវ�មណ� ញជមនបៃរកទកា�ភក វរកកផរ�ាពហតររ ររកកនមទបសាចម��

មា។នខ នកមនរជនសចក�ទពមនៃរកផរចនផរទមមន�ទតនឡទ យា ��មចររ។ន

UNISDRនដ�បរនកច�នហទឲសេមរននដទមទកច ជរានទរផ�មា ព�ាៃរកនភកក កា រកន�ទកកមសាកមាៃរ រងហនរបរចមានផរទមនេ�ពហ PreventionWeb.net 73 ចនពកនកទរនឡទ ។ 72 ESCAP "កពកច�សេមតមតរកតមរាសរទពទកកតាមររងហនភមេររគននកកតមរាអសទរបា សទេហកងនពហតររ ក�នកា�រន

រមនច�កវ�រវកសសរមាកតាមររងហនភមេររគន"មនករននន�ទកកតាមររងហនភមេររគ សមហមជដមន25-27 នខមទនឆក ន2009 �ទកកបកកមន�សៃថន 2009) �ពហ 17 ឆក http://www.unescap.org/idd/events/cdrr-2009/CDR_5E.pdf.

73 មណរ ញកពក http://www.preventionweb.net/.

នចកន�កចនមដ ន�ទម�ង ផចវ�។ន �រករហទកា�រនភមេររគៃរន DesInventar 74 រសន�ប� មន� រានដ�បរពតរ

កមម�ដរ រ�រករហន EM-DAT) កអចនមទបរនទរណរក កានដ�ររស��ច�ដនមទ កររមត។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 100

ពតរកមន ម�ដរ រ�រករហសន�ប� មន� រា

មជមមណ �សរមាកនវជវសរទពទនគគតតតមសានមេររគននតរវបរកន�ទកនឡទ ន DAT75 ររ�រករហសក�ដ

សខរា ននន�ទកនកទតនឡទ រផ�មា ព�ាៃរនភមេររគដជន18.000 នកាននកកពងពនលកពទឆក ន1900 នដទមទមបង ញជរ។នម�ដរ រ�រករហនរតរវបរចកពទមងពជនចទរមទ �ទនក កាបរ�កសេមជជតរ�កមរនមរដរ ងប�ររកកមេហរ

នគាមាវ�ន រនវជវ រ�ទនក កាបនពហតររ។ន ម�ដរ រ�រករហនរតរវបរមន�ទតនឡទ នកពទក���ន� �ាកខហខត ៃរក�ាសមររ�ជតទកា�រកររវតររនដ��មផតសរមាកមម��រករហទ នររ កនមមប�កករមរហ វទន�សរ ឧមកមន រ មងព។ន ផ�តផ�ពហតររនដ�វមន�ទតងន �មាមន�ស�មានភមេររគរនក កនភមេររគម�ា ទនភ មេររគនផរ�ទឯកននយ រកនសហ ក�រករហ។នផ�តផ�ទ នរតរវបរនហទនឡទ នដ�អចនមទបរនដនស ទ។

មនព�ទន10 នភកក កាសកមពតរកមន ថទ រដាសទនតចររមជជរនមទ�នឃទញនន

នភកក កាមជត រនពបនភនននAtlas

ន�ទមណរ ញននពទងហមណ នភមេររគននតមរាអសទអនកន រ OSA -នផរ�ទ

នរជននពទងហមណ នភមេររគន�ទមណរ ញអសទអនកនន OASDI) ជននពទងហមណ នភមេររគមនដ�នា មានទរ

កមវទ នដ�ននហកនOSA-Map.76 ដចសក�រងហ�រករហនវ�កមវររ�� តឲរកកនមទនដទមទទកា�ជមរពហតររនដ�ទកា� នទរកមឈមមខដចជពតរកមន មវតរន�សរ សទមានភកក កា រររចររមជជរ�រករហកដចជពហតររននពទងហមណ នដ�តរវបរនបរច�មននកកម�ដរ រ�រករហ។ន កមម�� �ភក ៃរ�រករហនរបរមនរមតៃមចដ�ាសទមា រងហម�

�។ន OSA-នផរ�ទកបរនមទ�នឃទញ�រករហកមវររដចជនភកក កាសកមពក រ�រករហចរច។ន នរររ�� តឲរកកនមទនដទមទមដរ ន រនពមច�មរកកកមម�ន រនពម���ល។ន កមវទនផន�ៀតមម�� �ទ នេដរ ចនសមហរ��ម�តមនរមន�ៀតរត នផន�ៀត ៃរកចមាអមមន កដចជសចនកៃរស�មនសដរកច� រមន រនពបនភ រសមតនព។ន មនព�ទន 10

មបង ញពទ កមវទនមនមសនដៀភក នទរនOSA-នផរ�ទ។នមមរ មណរ នaugments ឧមកមន នមទបសាមសាឧមកមន នOASDI រកភ �កនហទកសនមចចតរ-DRM។ កកនMarikina �ទកកេហទ�ទពទរនដ�ជកមវទនមទ�រររកមតរវបរមន�ទតនឡទ ជនផកកម ៃរ

នរកវតៃមចមនដ�ររ�េ។

74 DesInventar ជកមទ សកមននកកជពក�ទន5 មនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានឆចទតមនភមេររគ។នសមនមទ�ផនដន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 101

http://www.desinventar.net/DesInventar/index.jsp

75 EM-DAT "ម�ដរ រ�រករហនភមេររគរររជត"នhttp://www.emdat.be/database

76 មជមមណ �បា សទេហនភមេររគន"ន�ទមណរ ញអសទអន កននផរ�ទនភមេររគ"នhttp://pdc.org/osamap/

មណរ ញបមាឲដ ជមរ

កករឡនព�ររវមតរមន�សគា ហរាដៃរឆក ន1994 ម�រ ា�ហបរកច ជចណមាអមមន ននកកបកមន មសា មពហរ�

ផពហផៃរកសមមសមប�កទកវសមសមផរ�ាជរសន�ប� មន� រាននន�ទដទ។ន វស�ាមតសមសមន�ទម�ង នរ នេទបរកនឃទញតមរវកសរមានសវកមនដ�រផរ�ាពហតររមតមត�កដសខរាកកកផរ�ាជរសន�ប� សមសម ន�ទក�ក ចតរ

សមសមផរ�ាជរសន�ប� នដទមទម�ពហតររមនផន�ៀត រកមន�ទរក �ាដៃរកសន�ប� មន� រានផកកមរសម កកចនណមនមនជរ�នទម។ននសវកមនរបរចមានផរទមជមរនReuters បរន� មានររវឆមាបររងវវឌសេមរននAlertNet 77 នដ�ជសរជកតរវនតជន "មរន ទសនរទមរកបកាចនមញរ�កស�មសទវ� នដ�បរច�មយា សកម ននកកកផរ�ាជរ

សន�ប� មន� រា"។ រតមនយជរនៃរសរជកមម�� �ទ មពហរ�ររឡញមសរមាកនបពមផពហតររមសាពកនពទចមច នររ សន�ប� មន� រានដផ� �ានទនេ�ពហកច�ដនមទ កនទករានពហតររមរសមពទមពហរ�ផពហផនន�កសន�ប� មន� រាមនរទនមា�នដ�អចតរវបរម�មមមនមទនយមកនពញចតរន"មណរ ញ"នរកកនមទ រ ា�ហនមថតនដ�អចតរវបរ

ទញកសរមាកនមទបសាននកកមមរ ឧ��មន រកនបពមមផ។

Osadi រនAlertNet ជមងពៃរពហតររ DRM នដ�ររកនមទកចេសរមាកនមទបសាជនមននរ។ន នដនផ�កន�ទ

សតមសានវមនមអចនមទ�នឃទញកកនចកន�កពហតររផរចនផរទមនហទកមនពញរវពហតររទមទ។ន AlertNet ដនឡទ នដដមា លរនកាជនៀគ�ាឆក នរនមទនយមនAlertNet។ ចររៃរកនមទកនមទ�នPreventionWeb.net ននន48478 សរមានខមថនឆក ន2010។

ន មហររររជតតរវបររងវវឌស�ាដពហតររ រកមន�ទរកឈរនទដ�ារកកជនញមនច�កន�ស នដទមទជកកដនមទ កនហទនសចករទសនមច។ន រររជតមរ�� SpaceAid រឆតមរាអសទតរវបរចកជឯកនយា ��សរមាឱកសនដ�ពកនតរវបរនហទឲសកម ឬនtapped នដទមទផរ�ារវមនពផ� មមន សមនមទ�ឧមសមហរ��ទនII សរមាម�ា ទ�ម�តៃរន មហររររជត រកកតមរានដ�តរវបរនមទ ករងវវឌរន រមន�ទរនមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមានDRM)។

7.4 ឧទេមន ៃរកច�សេមតមតរកកកតមរាន

មពហរ�ពហតររនដ�ររម�ដរ រន�ទកវនមម�� �ភក ៃរពហតររនដ�ពកាពហរ� រចនមដរពទរងហនភមេររគ

រនភកក កាពកាពហរ�ងមន�សរករ នសដរកច� រស�មតរវបរននមទយា ���លសរមាកន DRM ររមស��នព។ន កមន�ទត រកផពហផ ៃរកពររនដទមពនផ�កររននសខរាននន�ទមពហរ�មនច�កន�សនដ�តរវបរនសានឡទ ន�ទមនច�កវ�ពហតររ�នកា�រ រចននច កមតខសា។ន រ�ក���បរនជជហៃរកនឆចទតមនភមេររគពនផ�កន�ទពហតររនព�នវលពតបកដ

ន�ទនព�រា�រ ផ�មាព�ាៃរនភមេររគនរនដ�តរវបរ���ន complementarily នដទ កគកមន ដទនដ�ររម�ដរ រ រក សន�តផ� មមនដ�ររម�ដរ រ។ន មណរ មន�សជនចទរននកកតមរាអសទបា សទេហចបរសហនសហកររទ នរសរមានភ កក កានផរ�ទវននពបនភ កវតៃមចរងហកតាមរកមដរនភកក កា កពររនដទម កនឆចទតម រ

កកន នឡទ វញ នកនភមេររគ រកច�ខតខមនមនទមនឡទ វញ។ន

ឱរនពៃរពហតររ រនសវកមនមមនរននកកមន�សកពរងវវឌរនជនចទរបរមន�ទតចននច ជននកកកសន�ប� ជទវត រ �កមនសមតរននកកពតរកមន ៃរកនភមេររគដមនរ។នននន�ទខចររររងហខសាមសាពកនរររសមតនពទម មណរ មន�សកពរងវវឌរនជញកញមាខហ ខតររមនច�កន�ស រេ��វតនដទមទនហទករងវវឌរន រកនមទឧមកមន ន មនច�កវ�

មនមរននរ ពហតររនសរមានភមេររគកនឆចទតម រកកតាមររងហ។នកច�សេមតមតរកកកតមរា រ នពជៃដឯកជរន public- ករារច កកកមន�ទរសមតនព រររនដ�អចកបរកកតមរារ �ទ ពងពនលកកកកនមទបសា

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 102

មកមនដមស��នពមនច�កវ�នមនមរននរពហតររសរមាកកនមន�សនដ�រារ សេមរន។ 77 AlertNet http://www.trust.org/alertnet/.

�ទនក កាបរ�កសេមជជតជនចទរមទ កន ESCAP រន ITU បរនហទកច�ខតខមនមនដទមទទញកឱកសទ នរ។ន

ឧ�េមន មសាន ITU តរវបរតសហមតយា សកមសរមាមន�សនដទមទឲររនផរក�មនមរនមន� រាមជតន NETP) កនតទនន ន�ទខចរវឬជនផកកមៃរនផរកនឆចទតមមន� រាមជត។នសមនមទ�ឧមសមហរ�នIV រសរមាកពចណដសខរានដ�តរវកតរវបរ នហទនឡទ នននព�នដ�ករងវវឌរន NEPT នរ។ន

កកនមជៃដតមរាដមផតៃររ�កសេមជជត ESCAP តរវបរន�ទកកមសាររកសេមតមតរកកកតមរា នដទមទជ

ដ�ា សរជកមសាខចរន "កច�ដនមទ កដររមស��នព រកនមទបសាររតៃ�សមមៃរមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ- បរនមទកឧមកមន មនច�កន�ស។ន

កច�សេមតមតរកកកតមរាសរមាកតបតពរតនភមេររគនភគ ស�ត រ កពររដមន

នភគ ស�តជនភមេររគដមនទមណរ មន�សននអសទជនចទរជមរផ�មា ព�ានផកកនសដរកច� រស�មដ

មន�ទករងវវឌរនមកមនដចទនព រសររសខនស�។នកតបតពរតនភគ ស�ត រសមតនពពររដមៃរមន�សមអចរជ ដរ ងប�ឲកច នទជ�ាដរពទ រងហៃរកគ ស�តនដទមទផរចនផរទមវរកមរ�មរ នដទមទមរផ�មាព�ានរ រចតាវរក នដទមទកពពកនពទកកច ជនភមេររគដម។ន កតបតពរតដររមស��នព រររនពតមតរវ រររ

កពររដម ៃរនភមេររគនភគ ស�តតមរវឲររសមតនពម�ដរ រសរមាកវន�រករហរន�តដទមម�� �ភក នដ�ររម�ដរ រ កមតា មវតរន�សរ រពហតររៃរករន�តផ� មម។នពហតររនរនតតរវបរនហទនឡទ ច�ដនមទ កបរននកកនមៀមមនដ�ទរា នព�នវល រននកកសមនមមម�ៃរកទ �រករហនដទមសរមាមន�ស នដ�ររសមតនពរ ផ�តផ� នដ�សម

សមសរមាមណរ មន�ស នដ�ររសមតនពតចជនរ។ន

ជមរកភ �នផកកមនច�កន�សបរសនមរ ៃរមន�សចរ ឥណណ មន�សៃថ រ�កន FAO រកច�សេមតមតរក ៃរនទពកាពហរ� នផន�ៀតន ESCAP បរនមទកដនមទ កជន "ររកតមរាសេសរមាកតបតពរតនភមេររគ រកពររដមជពនសសនភ គ ស�ត"នននកកនខក�� ន201078 ររកនរររនភ�មមនដទមទផរ�ាកភ �នផកកមនច�កន�សសខរាកកកនជដ�ាម

ណរ មន�ស ជពនសសមន�សរងវវឌរនតច រយា នចណសា មន�ទតសមតនពមតមត�កសរមាកតបតពរតនភមេររគនភគ ស�ត រកពររនដទមមនងន

• វមផតថ�ពហតររមសរមាកនចកន�កៃរ��ន�សរជត�រករហពហតររ រម�ពននរនកតាមរកកកកតាមរ រងហៃរនភគ ស�តន

• កនវ�កកភ �នផកកមនច�កន�សសរមាកផរ�ាផ�តផ�ចននច នដ�ររម�ដរ រន no- ឬ ទមកចណសរមានភគ ស�ត

វននដ�ពកាពហរ�ន • នវ�កមនដទមទន�ទក�កចតរដ�ាកនផ�មនច�កវ� រកកនសមតនពនដមម�� �ទ ករងវវឌរនៃរផ�តផ� រនសវ

កមបរនហទម�ដរ រទកមន

នផរកនរនដទមទនផរ តនទន�ទមនង�ដៃ�ន�ៀតៃរនភមេររគចមានផរទមជមរ �កជររានននព�នរនមមម�ម�ដរ រៃរ

ររកនរតរវបរមន�ទតនឡទ ។ន រភសេកសន�ប� មន� រា�នកា�រនសមតនព79

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 103

មនករនESCAP សរទពទកកតាមររងហនភមេររគននសមហមជន�ទក�ទពទមសាខចរននកកនខមថនននខកក�ដ ឆក ន

2011 ចតា�កកជករងវវឌរនៃរនវ�កកក កាតមរាសរមាករងវវឌរនសមតនព�នកា�រនភមេររគសន�ប� មន� រា។ន ជពនសសនរ រផរ�ាកភ �ន មសមហររមនច�កន�សសរមា រងហខសាសមតនពទមណរ មន�សកពរងវវឌរន។ សមតនពសេកនវ�ក កក កាតមរាមសាអចរតរវបរដកាច�នទកកពទមនង�ដសខរាមងន 1) ឧមកមន នផរ�ាយា ន�ឿរាចរនសវកម សរមា

កនឆចទតមមន� រារ ន 2) សមតនពនភមេររគមរសរមាកគកមន រកពររដម។ 78 ESCAP"កពកច�សេមតមតរកកកតមរាចនមដរសមតនពសរមាកកតាមររងហៃរនភមេររគននតមរាអសទរបា សទេហក"នមនករននន�ទកកតា

មររងហនភមេររគ សមហ�ទពទ�ទកកបកក មន�សៃថន29 នខមថនន- 1 នខកក�ដឆក ន2011 �។ន10 http://www.unescap. org/idd/events/cdrr-2011/index2cdrr.asp.

79 យា នចទរន នរនផកកតរវបរដកនចញពទងនកតានចខចរ»��ា មមម��ងមនច�កវ�ពហតររកៃចកមវតរក�នកា�រននកកកកតាមររងហៃរនភមេររគងនព ទកកតនា មាដ�ាសេមរននដ����ផ�មា ព�ាមនកនមទបសាៃចកមវតថទៃរមនច�កវ�ពហតរររមនមរនរពហតររនដ�ទកា�រនភមេររគ»។នPP 14 -16។

នមមនរនវ�កមរ ររមខបដចខនកមងន

• អ�កៃរកកចនណមនឿជនចទរន�ៀតនដ�ឧមកមន រកមរស រររេ��វតចបចា នដទមទកនរ ពកមា �នកា�រនភមេររគដររមស��នពកកតមរាន

• បរដកាពបយា ឆមាេហសៃរររទ ននមកនសកទស នដទមទជដ�ាមណរ មន�សនដ�នភនដនភមេររគ ឬ

កសន�ប� មន� រាជមម�ដន • កផរ�ានសវ�នកា�រ���លសរមាមតមតរកជរមរសម រសន�ប� ន • កមន�ទតៃរនផរក�មនមរនសន�ប� មន� រាជត រសខដមរទកមៃរនផរក នដទមទវន�នពអចនហទនន�ទ មណរ មន�សន

• ក�ាដមនរមន�ៀតមន�ទរក រកសមមសមប�កផរ�ាសច� មហរ រកររវតរររស�� ខរជមរនភ�មមៃរក កនចញប ម�ម��តរសរទពទច�នររ�មនមរនឆច កតាពនដរសរមាជរមរសមនរន

អសទបា សទេហកចកផចវសរមាកនចកន�កពហតររ រ កវនសរមាផចវ� រ រងវវឌរនន

មច�មរកនរចររៃរនវមនមនដ�ផរ�ារវពហតររននន�ទ�ដរនពនផភក ៃរផចវ�ននដណកាក�នផភក ។នមរសមចររររក ជមជកាលកានផរ តន�ទមនង�នផភក ៃរនភមេររគមចររររននន�ទ�ដរនពមនច�កន�សខសភក ខចសរមាកន�ទកកមសា នភ�រនយប រមចររន�ៀតន�ទកផ��ាររពហតររ។ន វររនវមននដ�ររ�ដរនពសនមៃរពហតររពកា

ពហរ�នដ�តរវ កសរមាកមម�� � ឬ ម��ា មនទកកវសហរងវវឌរនផចវ�ខសភក ននន�។ន

មនករក ESCAP សរទពទកកតាមររងហនភមេររគននសមហមជដមមសាខចរននកកនខមទនឆក ន2009 បរផរ

�ា ររនសរនកន ESCAP ន�ខកដរ រន�ទកកមសាមន "Gateway កកតមរាអសទបា សទេហកសរមាកកតាមររងហនភ មេររគរ ករងវវឌរន" 80 សរមាពហតររកនចកន�ក រកវនសរមាផចវ� ននកកកសេកជមៃដនផន�ៀតនដ�

កពនហទកនននកកវ�នរ។ន

មន� មាពទកផរ�ាររនសរនមសាមនករកនរ ន�ខកដរ របរមន�ទតចកផចវនដ�ជវមផតថ�មណរ ញមនដ�

ជញក ម��ា មកកតាមររងហៃរនភមេររគនរបរច�នទកកកនហទនផរករងវវឌរន នដទមទជកតាមរផ�មា ព�ានសដរកច�ស�មៃរនភមេររគ។ន ចកផចវនរបរនផរ តសខរាន�ទកមណរ ញពហតររ រតមរវកមសាអជ មានភមេររគកក កា ជត រកសនដ�បរនដទតន�ទយា សខរាកកកន�ទកកមសាកផចវ�ទ ននកក កាជត រតមរា។នចកផចវនរតរវបរដកា

ឲ ដនមទ កកករឡនព�សមហមជ�ទពទៃរមនករ ននន�ទពហតរររ�នកា�រមនច�កវ� នដ�តរវបរបព�នឡទ ននកកនខវច�កន201081 ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 104

ចកផចវនរររនភ�មមនដទមទផរ�ារវជសរជកដរអនមក ររ�កជមរកនវ�ក�នទសរមាកនចកន�ក

ពហតររ កមន�ទតមណរ ញ ក���បរនសវមនច�កន�សរ កសមមសមប�កច�សេមតមតរកកកតមរា។ន

ចកផចវនររ តរវបរនា មានទរកផចវ�នរវមផតថ�សរមាតមរាអសទរនPacific82 រ�ពហររៃរកកពនេ

�ពហ។ នររនជៀសវកចមចៃរកបរកន�ទក�កចតរដ�ានពជៃដ វករមន�ទរររ រក���បរពហតរររងហ នភមេររគ។ន

នវ�កកក កាតមរាសរមាកនចកន�ករវកសផ�តផ� រ នសវកមពហតររ

មន�សកពរងវវឌរនជនចទរននកកតមរាអសទបា សទេហ បរមន�ទត�នកា�រជមរ រតផរចនផរទតមរារ ររ�ជតននកកក���បរ�រករហចននច នដ�ររម�ដរ រកដចជសមតនពមចររននកកពហតររផ� មមរន�តនផរដទនកៃចកសរមាន DRM។ នទ ជយា ណននចទរនននតខហ សមតនពមនច�កន�សមាភរាសរមាច�ដនមទ កផរចនផរទមទ នរររមស��នព រសរមា

ដនមទ កពហតររជមាលមាពទផ� មមសន�តនផរដទនផភក ។នមណរ មន�សជនចទរផនដខហន មហរ 80 ននតមរាអសទបា សទេហកចកផចវសរមាកកតាមររងហនភមេររគរករងវវឌរន http://www.disasterriskreductiongateway.net

81 ESCAP "កពកច�សេមតមតរកកកតមរាចនមដរសមតនពសរមាកកតាមររងហៃរនភមេររគននតមរាអសទរបា សទេហច»�។ន6។

82 UNISDR តមរាអសទនពជៃដននន�ទកកតាមរនភមេររគ»ផចវ�នរវមផតថ�សរមាតមរាអសទរបា សទេហច» http://www.drrprojects.net/drrp/drrpp/home

កនៀមចនដទមទមន �ទតសមតនពនដ�ររនមាននកកចនណមន មហរនផភក នដ�ជមណរ ញនសវសរមាកផរ�ានសវមតមត�ក

នដទមទឲអជ មានភមេររគកក កាជត។ន

ផរចនផរទមមចររបរចមានផរទម នដទមទផរ�ារវផ�តផ�មរម�តៃមចមនរម នដទមទមនពញមកមតសមតនពមសាមណរ មន�សនដ�ររសមតនពតច។ន នដនផ�កន�ទកផរចនផរទមសច�រ�នទ នរររតមរវក រឱកសសរមាករងវវឌរនៃរនវ�កកក កាតមរាន

ឧទេមន តមរាអសទ បា សទេហកនGateway) សរមាកច�ដនមទ កបសប�មនរមន�ៀត នដទមទរនមទបសា មកមនដមស��នពៃរពហតររទ នរ រ ររមនច�កន�ស។ន នរអចតរវបរសនមចមនករងវវឌរននដ�រ រកផរ�ាផ�តផ�រនសវកមសមមម�� �ទ កផរ�ា ជរកកកកនសមតនពរមមរសរមានសវកក កាជតសខរានដ�ររម�ដរ រននន�ទនវ�កនរ។ន

នវ�កនររតរវបរមន �ទតជសរសនសក�ៃរន Gateway អសទបា សទេហក ននន�ទផចវ�សរមាកនចកន�ក រកវនពហតរ

រ។ន វររ នភ�មមនដទមទជដ�ាមណរ មន�សននកកតមរាបរនហទឲកនមទបសាសខរា ៃរផ�តផ�ពហតររ ចននច នដទមទមនពញសមតនព មនច�កន�សមសាពកនសរមានភមេររគនដ�ជមាទកា� ននកកដណកាក�មាខសភក ។ន នមមនរនវ�កមរតរវ

បរមន �ទត នឡទ មភក នដផរចនផរទមច�មចនមកទ រសា នដទមទមន �ទតមម�� � ននកកមន�សកកតមរាជពនសសសរមាមណរ មន�សនដ�ររករងវវឌរនយា នចណសានដទមទររ�� តឲនចកន�កររជមពហតររផ� មមររនសនព រររមស��នព រក���បរផ�តផ� រនសវកមតៃមចមនរម។

សមនដទមទ តរពទន 1. មណរ មន�សមចររន ដចជមន�សរ�នរ �ទជមាររអនមក)ន ររសមតនពកកកកនឃទញសហណម

នដ� អចមាព�ាដ�ានឆកមសាខចរ។ននទយា ណនរមរបរគគ ពកនពទកច�មជមមពហរ�សម��ល។ន នតទរររហទអចរតរវបររតមនយជរនៃរកនហទជនផកកៃរមណរ ញៃរមណរ មន�សដចជន PTWS រនIOTWS នរបរនដឬន�?

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 105

2. ឧមរកមនកមក�នរចនម�មរទរាររ ឬ ឈមានកទតររ។ន នតទរហទរររមស��នពនច មសរជកអនមកនន

កក�កខមណ ៃរនពតមតរវៃរកពកមន �កជររានរកពកនរមន�ទតនដខចរឯ?

រហទនដ�តរវនហទន

1. �សនតមរាមណរ ញមសានEM-DATន httpងតតwww emdat beតdatabase)នរសមច នមទ�នទ�មាមន�ស

មសារកក។ន នតទរហទនទជមនង�ញកញមាមផតៃរនភមេររគមជតនដ�បរនកទតនឡទ ចនពមន�សមសារកក

នមទនយម�រករហមសាពកនជ? 2. �សនតមរាមណរ ញនPreventionWeb netន httpងតតwww preventionweb netត)ន រកពយមនដទមទនសហ ក

មចររៃរកនបពមមផននន�ទមនច�កវ�មនមរននរពហតររនរ ផចវ�។នរកកអចទញក រ អរឯកននរ។

អរមនរមន�ៀត

ESCAP។ មន�ទរកច�សេមតមតរកតមរាសរទពទកកតាមររងហនភមេររគននតមរាអសទ របា សទេហកងនពហតររ ក�នកា �រ រមនច�កវ�រវកសសរមាកកតាមររងហនភមេររគ។នមនករននន�ទកកតាមររងហនភ មេររគ។នសមហមជន�ទកដមន25-27 នខមទនឆក ន2009 នន�ទកកបកកមន�សៃថន

ឆក ន2009 �ពហ 17 http://www.unescap.org/idd/events/cdrr-2009/CDR_5E.pdf

______________ពទកកតនា មានទរសេមរននដ����ផ�មាព�ាមនកនមទរតៃចកមវតពហតររ រមនច�កវ� �នកា�រ រពហតររ នដ�ទកា�រនភមេររគ។នមនករននន�ទកកតាមររងហនភមេររគ។នសមហ�ទពទន29 នខមថន-1 នខកក�ដឆក ន2011 នន�ទកកបកកមន�សៃថ។នhttp://www.unescap.org/idd/events/cdrr-2011/CDR2-4E.pdf

______________បកមន ឆក ន 2011 សរទពទតមរាខសភក តមរវកងន មពហរ�ពររដមននឥណណ មសម� រន អនកន។ កកបកកឆក ន2011 http://www.unescap.org/disaster preparednessfund/2011-report-on-regional-unmet-needs.pdf

រ�កនមស�-IOC UNISDR / PPEW រនWMO។ កវតៃមចៃរកកនសមតនពតមរវកសរមាមស��នព រកពររ សណមននជមាលមា រមពហរ�សរ�ននមសម�ឥណណ ងនបកមន មសរមាន16 មន�សនដ����ផ� មាព�ានដ មេររគសណមៃថ��ទន26 នខកឆក ន2004។ រ�កនមស�-IOC ពហតររ ន�ខឯកនន1219. បា ទសងនរ�កនមស�ឆក ន2005 http://www.jodc.go.jp/info/ioc_doc/INF/144508e.pdf

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 106

8. សរកដរ រ

DRM កជវ�មរររកកនមទររនពចសា�ៃរមនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ នដននតននចទរៃរកបមសា

ខចរនដ� តរបរជញនដពហតរររងហ។នឧទេម ពហតរររងហ តរវបរទមទនដទមទងន • កតាមរនពបនភៃរ�ទកនរច ឬ វសហជកាលកាជកាលកាន

• �ទកនរចនេដរ ចនសមហរ�ដសខរាននកកកនរច ររសវតនពន • កមតាពតមរារររងហខសាន • នផរកសរមាកជសន�ប� សវតនព រច�� មមទបចាមសាសេមរនននកករងហន

• នជៀសវកពរនព�កកក�នកា�រៃរពហតររ នដ�សមសមសរមាសកមនពទរានព�នវល នដ�តរវកនដទមទជសន�ប�

ជទវត រកតាមរកបតាមាន។

នននឡទន�វជកសខរាកកកនតនតក�កកកចតរកមនច�កវ�មនមរនន រពហតររ មរនមរជដនណននន

ន�។ន ពកនមរអចកតាមរនពបនភ រកននពរាមសាមជជររសេមរន មសរនមទន DRM មរតរវបរររវតរ។ន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររជឧមកមន នដ�អចមចនមកដ�ាកនក�ម�រពន DRM។ មនច�កវ�មនមរនន រពហតររ តរវនតនទជយា ណមរតរវបរដកាននន�ទរតផរចនផរទនDRM រផចវ�ជពនសសនដភរកវតៃមចមាភរាៃរតមរវក រ ក

នតៀមខចរវសហន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន ឬ នមៀមនតៀមខចរជនសចកកសេមរន ឬ ជតនសរន សតននកកក��� កមនយជរនពទឱកសនដ�ផរ�ានដនជឿរន�ឿរកកនផកកមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ។ននរមម�� �ទ កវតៃមចៃរ កមតៃរករងវវឌរនកច�ដនមទ កនទកមតនេដរ ចនសមហរ� រជនញម។ន

ររនសរនសខរាមចររននន�ទមស��នពៃរកនមទបសានមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM មររដចខ

នកមងន

• វរនយននកកកមម�សម រកផរ�ាពហតររនដ�អចនជឿជកាបរទរានព�នវលតមតរវ រសមសរមាមរសនដ� បរ

មាព�ានទររងហឬមពហរ�ពហតរររងហមជជរនផរ ។ន មពហរ�នមមនរមរតរវបរកមតាឲនមទនតននកកន DRM សរមា ទ នរមររកសនយដទមពហរ�ពហតររដទចទ រមពហរ�សរមាកមដរកសនមចចតរ រ សកមនពថតនដដរ ងប� រ វ សហឯកជរនដ�អចមន�ទររងហនភមេររគ។ន

• ចនសរាដមពហរ�មម��រករហ រ�េៃរកបសហទកា�កកន រនពសន�ប� មន� រា។ន នដនមទវទសរាដៃរក�នកា

�រររកថច���នពៃរនពឆមភក មរនមរមពហរ� រក�ាចឡនដ�ជទ ពទជពនសសររននសខរាខច ណសាកកន រនពវមតរ។ន

• មន�ទតន �េ)ននេដរ ចនសមហរ�ជត�រករហន កមខហមណ �នទ)នរន កយ�ហ�រករហ)នសរមានDRM។ នរររ ននសខរា

នដននតនDRM ពនផ�កយា ខច នទន�ទ�រករហវទជទថ�នដ�នន�ទមផតតរវនតមដមរ មាន�ទ�កដទជត។ន�រករហ នដ�វនមទតរវ

នតជកមវតនទរដនមទ កៃរកសព�នពជម របរនហទឲទរាសមហបរញកញមាមនដ�អចនហទនទបរន កកនភ�មមនដទមទឆចម�� ពទកមឈមមខនដ�បរផច សាមរជនៀគ�ាៃថ�)។ នេដរ ចនសមហរ��រករហ រកយ�ហ�រករហបរនសកទនឡទ អចមន�ទតដនមទ កៃរកសព�នព�រករហ រកន�ទកកមសាកនមទបសាៃរក�រករហ រពហតរររងហជនចទរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 107

នដគករងវវឌរនបរនចទរមនដ�អចនហទនទបរ។ន

• រងវវឌឈម�ា �ញដៃរកសន�ប� មន� រាមនដ�តមរវឲររកច�ដនមទ កជអ�នពនដម��កនសវសន�ប� មន� រានទ

រកបសហទកា�។ន • ជញកច�ខតខមនមនតៀមនភមេររគមទ នៀមចៃរកនហទសម��ននកកកម�ា រតពហតររ រពទន DRCC រតមរានដ�

ររនភមេររគ។ន • រកកជនញនផកកកមានភមេររគ រគករងវវឌរនចបចាតរវ���បររវកនសហ�ា រកកនសមតនព មសា

ពកនននកកតមរាៃរន DRM រមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន សរមាន DRM នរ។ន វកររននសខរាខច ណសាកក ក

ជនញមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន កកកវតៃមចនកនភមេររគ-ពកាពហរ� កនហទនផរក រសកមនពតបត ពរត នដទមទន�ទកកមសាកនមទបសានពញន�ញៃរមនច�កវ�នមនមរននរពហតររននកកដណកាក�នផភក ៃរវដរនDRM នរ។

• ច�មពកាពហរ�នចទរននកកមាដណកាក�ៃរន DRM មទ ននកកកវតៃ�សព�នព រកតបតពរត រកវតៃ�

នដនមទអចច�ដនមទ ក រកសេកនផកកមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររមម�� �ទ ឧមកមន មពហរ�ផពហផស�ម។ន

ខមននព�នដ�មនច�កវ�មនមរនន រពហតររ ររននសខរាណសាននកកកន DRM នរវភរានតអចររមស��នព កកកមខមណ នភ�រនយប ស��នដ�ចតា�កករងវវឌរន ររងហនដ�កករងវវឌរនអចផ�ត ឬ មរ។ន កមខហមណ

នភ� រនយបពហតររស��តរវកវវវឌរនជឧមកមន មនច�កវ�ថទរតរវបរកច ជអចនមទបរកកន��រយា ន�ឿរម។នកមខហមណ នរអចកមតាម�ដរ រសរមាមនពៃរកមម��រករហអកផ�ក កនមទបសា រកកពនពឯកជរមសាម��

នដ�ររជទវតរ�ពសមត�តរវបរឆចម�� ននកកសម�រករហនរ។ន

តន�ទមសាដរ ងប� រនភ�រនយបកកកន�ទកកមសាមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមាន DRM ក�ាដជន�ទក ដមកនDRM ជនផកកមៃរកនហទនផរករងវវឌរន�� រកររវតរម។ននមទភរនDRM កនកទរនឡទ ករងវវឌរនរមរសត

នស។ន

កវរនយននកកវសហមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមាន DRM អចចមានផរទមជមរមនច�កវ�នដ�តរវក

សរមាក តបតពរត រកវតៃ�រងហនភកក កា រកសរមាករងវវឌរនៃរមពហរ�ររទតវទកកកផ�តពហតររនដ�ពកាពហរ�នទរ ផចវ�។ន �ទមផតនរជកវរនយនដ�ររតៃមចៃថចជនមផតជពនសសសរមាមណរ មន�សនដ�ររកភរានត

នដទមទចមានផ�ទមក មម��រករហ។ននទជយា ណ ពហតររនរជកចបចាសរមាកនហទនផរកកនមទបសាដទចទ កនហទនផរកនេដរ ចនសមហរ�ក រងវវឌរនរច�រវត ករងក រសកមនពរងវវឌរនដៃ�ន�ៀត។ន កវរនយននកកពហតរររងហរចណ

សរមាខចរវ ន�នពវនឲររចនមដនដ�អចនជៀសវពទកដកាមរស រចនសមហរ�ននកករងហៃរកកមាមផច ញ។ននរករម ចនមកដ�ានភ�នេរងវវឌរនននព�នវកមនពញដចជរកកនដ�ននកកនភ�នេរងវវឌរនសេសវត ន។

រហទនដ�តរវនហទន

1. ម�ា ទចមចសខរានដ�រកកបរនៀរពទមខវជា 9។

2. នហទនផរកសកមនពមៃរនមៀមនដ�រកករ នមករវមខពរ�នៀរសតដសខរាមសារកកពទនមនៀរ�ទន 9 ច�នទ កករ�កឬកបមសារកក។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 108

សនមន

មខវជា នរននកមវទសកមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមាមខវជា នមដកនដរ ងប�មបនសហ ទ DRM រតន�ទដ

សខរា ៃរមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររ កកកវតៃ�រងហៃរនភ មេររគ រកកតាមរផ�មាព�ាមសាវ។ន

នផកក�ទមភក វនភកក ការ នភមេររគរកពពមនរពទវដរនDRM នរកជនផកកមដសខរាៃរដនមទ ករងវវឌរន។ន

នផកក�ទពទនមនតមរវកពហតររ រកបសហទកា�នរររនពខសភក ននកកដណកាក�នផភក ៃរន DRM។ វកបរ

ពនក រពទកបសហទកា�កមឈមជសកមនពសខរាកកកន DRM។ សរសតន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន កតរវ

បរមបង ញ ននកកនផកកនរកកនភ�មមនដទមទមបង ញមនពៃររហទនដ�នមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM ផ��ាឲនឡទ។ន

នផកក�ទមទននន�ទមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន សរមាកតាមរនភមេររគនដសនមពមនរពទកររវតរៃរកកតា មរនភមេររគនរបរផរ�ារវឧទេមន ៃរផ�មាព�ានភមេររគ រនមៀមនដ�ទ នរអចតរវបរកតាមរកនមទមនង�នផភក ៃរកមរ�មរ។ន នផកកនរបរដនមទ ក នដទមទកមតារតរស�� មពហតររនដ�តរវកកកវរកមរ�មរនភ

មេររគនផភក រផ��ារវកមទ សកៃរមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ ខសភក តរវបរននមទននកកកកតាមរនភ មេររគ។ន កពចណនភ�រនយបសរមាកភ �ដ�ាកកតាមរនភមេររគជមរមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ

តរវបរនន�ទកនឡទ ននចម��មា។ន

នផកកន�ទមនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ �ទមរសរមាកនតៀមខចរនភមេររគ រពទក���បរនតៀមខចរជនសច

សរមាក រងហនភមេររគណមនននតររវតរររសមទនតមន� មាពទកច�ខតខមនមកតាមរ រករងវវឌរនមកមនដរររនព។ន វពមនរពទពហតររ រតរវក�នកា�រនន រនមៀមកជញមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន បរមន�ទតឱកសសរមាក នក�ម�សមតនព�សទ រកមន�ទរជនមទសសរមាមពហរ��នកា�រមន� រា រ។ន កមទ សកតរវបរ

នមទ នដទមទមបង ញពទនមៀម មនច�កវ�មនមរននរពហតររនភ �ដ�ាសកមនព នតៀមនភមេររគ។នកពចណនភ�រនយបសរមាក ភ �ដ�ាកនតៀមខចរនភមេររគជមរមនច�កវ�នមនមរននរពហតររតរវបរនន�ទកនឡទ ននចម��មា។ន

នផកក�ទបននន�ទមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកនឆចទតមនភមេររគស�តា�រាន�ទនសចករទតរវកពហតររ ននកកន រនពសន�ប� មន� រាមនដ�វកវនមៀមកមាកនឆចទតមនភមេររគ មន�ទតមពហរ�សរមាកសមមសមប� កនឆចទតមនភមេររគមន មម�� �កមាពហតររ)នរ កសមមសមប�ក�នកា�រសន�ប� មន� រា។ននផកកនរររ ឧទេមន

ជនចទរៃរមនច�កវ�នមនមរននរ ពហតររតរវបរនមទបសាកកសកមនពនឆចទតមនភមេររគ។នកពចណនភ� រនយបសរមាកភ �ដ�ាកនឆចទតមនភមេររគជមរមនច�កវ�មនមរននរពហតររ តរវបរនន�ទកនឡទ នន ចម��មា។ន

នផកក�ទបមននន�ទមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន សរមាកនទមនឡទ វញ ពទនភមេររគ រកកននឡទ វញ

ស�តា�រា ន�ទតមរវកសរមាកមាពហតរររពទតមរវកស�នទមនឡទ វញ រកផ�តាផ� ាទ នរជមរកសមមសមប�កច�

ខតខម នមមស�នទមនឡទ វញ កកចនណមនក កាបដរ ងប�រ�កមរនមរដរ ងប� រសមសមររ�ជត រសេមរន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 109

រកកផរ�ា ជរ។នកនមទបសាមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររ កកកន�ទកកមសាកស�នទមនឡទ វញពទនភមេររគដររមស��នព តរវបរមបង ញនដកមទ សក។ន កពចណនភ�រនយបសរមាកភ �ដ�ាកនទមនឡទ វញពទនភមេររគជម

រ មនច�កវ�មនមរននរពហតររ តរវបរនន�ទកនឡទ ននចម��មា។ន

នផកក�ទបពទមបង ញពទននសខរាៃរមណរ ញកកតមរា រកមចនមកទ នរបរនហទឲររកនតៀមខចរនភមេររគស�ា

ដ រ ឬ សមមសមប�សរមាកនចកន�កររ រសរមាផ�មនយជរនជវជាររនផន�ៀត នដទមទកច�ខតខមនមផចវ�នរ។ ឧមសមហរ�ន

ឧមសមហរ��ទ Iងនរតផរចនផរទកមា រងហនភមេររគកកតមរា

ផរចនផរទម អមតរ ពហតររ�នកា�រ

នពជៃដននអសទសរទពទកកតាមរនភ

មេររគ

រ�កកកតមរានដ�ទកា�រតរ�កក

តមរានដ�ពកាពហរ�កកកររវតរមភក ននមមនណរ ផចវ�មន� តាៃរនHFA នរ

http://www.unisdr.org/

asiapacific/ap-partners/ partners-ap-drr.htm

សរកសទ�អសទដរម�ររទសរទពទកកតាមរ

រងហនភមេររគន AMCDRR) ដរម�ររទកមានភមេររគអសទ

រសរកស�ជផចវរ�ករររជតឧមតមម

នដនUNISDR ចមា ពទឆក ន2005 កកនភ�មមនដទមទកតាមររងហនភមេររគននតមរាអសទមន� មាពទ�ក

សហណមឆក ន2004 ននមសម�ឥណណ

UNISDR រកមហ�មសាដរ ងប�

កន

មនករពនភនយម�ាកក កាតមរា

សរទពទនភមេររគនកមា

រ�កៃរនAMCDRR សរមាកកមតា

រតរស�� មៃរតមរវកនដ�ទកា�រនភមេររគ រអ�នពៃរមណរ

មន�សអសទបា សទេហក កផពហផៃរ កមវទកច�សេមតមតរកកកតមរា រររតមរា រករងវវឌរន��ន�សរសកមនព

តមរាអ�នពផចវ�កមតានដនAMCDRR នរ

http://www.rccdm.net/

កច�ពមនពៀអនហ រសរទពទកមានភ

មេររគនរកសន�ប� មន� រានកនឆចទតម

•នដទមទផរ�ារវរ�កដររមស��នពកក

កសនមចបររវកកតាមរយា នចទរ

ៃរកខតមានភមេររគននកកជទវតនេទននកក�ពសមតរស�មនសដរកច� រមន រៃរដរជសរជកអនហ រន

•នដទមទនឆចទតមមភក នទរកសន�ប� មន� រានភមេររគមនកខតខ ជតមរកករានតខច កច�សេមតមតរកកកតមរា រររ�ជត

http://www.aseansec.org

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 110

ឧមសមហរ��ទនII: ន មហររររជត រ កក កាតមរាសរមាកសេកន�ទមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមានDRM

នឈ អមតរនតនមខប វន�នព ពហតររ�នកា�រ

មរ��រររជតសរទពទរវកសរសខរានមេររគ

នដទមទផរ�ារវ មពហរ�មៃរក�ញក�រករហ�េ រ នចកចនទឲ រកកនដ� ផ�មាព�ានដ

នភមជត ឬ មរស នហទនឡទ មនកនមទស��។ន�ទនក កាបសរជកបរមពតរររនដទមទ ភ �ដ�ាម�ម��តរៃរមរ��នេទដនចក តរវបរជកតាមរផ�មាព�ាៃរនភមេររគន�ទជទវតមរស រ �ពសម តរ

រររជតន �ទនក កាប

រវកសជសរជក)

http://www.disasterscharter.org

ខរររស�� សរទពទកផរ�ា

ររ� មនមរនកសរ�នភមេររគ រ

សន�ប� មតមតរកន នខមកគន 2005)

•រពវនវឲដរនដទមទជសមប�ដ�ាកផរ�ាជរ�មនមរនមរមាម�� �នដទមទកតា

មរផ�មាព�ាៃរនភមេររគ រកមដមរ មាទ កដនឡទ រមតមតរកៃរនសវកម�មនមរនអចមតានមរបរអចនជឿ�កចតរបរន

•ន Waivesន ឧមស�ម�ម��តរនដ�គគ កនមទបសាររ�មនមរនសរមា

នភមេររគមទ តមរវកផរ�ាអជ មហមជឲនមទនមកានដ�បរមមក �ក កត មររន�ទកនច�ឧមកមន �មនមរននរ រនដរកមតាននន�ទច�នៃរកកម មរសម

ររ�ជតន នដ�ជ

សរជកអនមក)

http://www.itu.int/ITU-D/

emergencytelecoms/tampere.ht

ml

រ�កនមស�-IOC •នដទមទន�ទកកមសាកច�សេមតមតរករររជត រកសមមសមប�កមវទននកកក

នវជវសម�នសវមពហរ�សន�ត កតាមរនភកក កា រករងវវឌរនសមតនពន

•ននកមតតមរានដទមទសមមសមប�ករងវវឌរនៃរ�កកសហណពររដមរមពហរ�កតាមរក

សក� http://www.ioc-unesco.org

ស�� ពរររពទនភមេររ

គសក�រ ន

មពហរ�សមមសមប�

នដទមទពរពមណរ ញៃរកផរ�ានសវររកកនមទៃរពហតររនភមេររគនរ នន�ទ

ពងពនលក

សក� http://www.gdacs.org

មពហរ�ៃរមពហរ�កសន�តសក�នផរដទ

កកករងវវឌរននេដរ ចនសមហរ�នមនៃរន " មពហរ�មសាមពហរ�"ន នដទមទសកមមរនា មាមភក នដ�ររនមា រកនភ�កមពហរ�កសន�តននជវញពងពនលក រកភ �ដ�ាក

រងវវឌរនៃរមពហរ�ថទនដ�ជកនរច នដ�ររចននច នព�មច�ម រកររនរ

សក� http://www.earthobservations.org

នឈ អមតរនតនមខប វន�នព ពហតររ�នកា�រ

សេពហរ�រររជតៃរមណរ

ញ វទជទថ�នSeismograph

•នដទមទរងវវឌរនម�ដរ ររមមរជ�នទននកកនseismographsន ឧកមតម�ា រ)ន

រ�កមនថតន ឧទេមន កនដនរជកមវររ)ន

•នដទមទរងវវឌស�ាដសរមាកតបតពរតមនព ររទតវទសរមាកមមជន រ

�រករហកផច សាមរននកកចនណមមណរ ញសរសនន

•នដទមទសមមសមប�មណរ ញៃរន រទនននកកតមរានដ�រផរ�ារវកមដមរ មា��មផតន

•នដទមទមររកច�ដនមទ កនមទកចេ រឥតតៃថចនដទមទ�រករហន

•នដទមទមន�ទរកច�ដនមទ កនទករា�រករហននកកនព�នវលពតបកដ

សក� http://www.fdsn.org

នវ�កសរមាពហតររ

រវកសនដ�ររម�ដរ រ

សរមាមានភ មេររគរ កនឆចទតមសន�ប� មន� រាមសារ�ក

សេមជជត

•នដទមទនកមណរ មន�សទ រសា ររ�កររ�ជត រកកតមរាររកច�

ដនមទ កនទ រករងវវឌរនសមតនព នដទមទនមទបសាមាមនង�ៃរពហតររចននច

នដ�ររម�ដរ រកកកជភ �ដ�ាវដរនDRM នពញន •នដទមទររវតរ នរ SpaceAid នរកមខមណ មនដទមទជសមប�ដ�ាកច�

ដនមទ កបរយា ឆមាេហស រររមស��នពកកកពហតររចននច នដ�ររ

ម�ដរ រសរមាមន�ស រសរមារ�កររ�ជត រកកតមរា

សក� http://www.un-spider.org

តមរាអសទបា សទេហកន

នវ�ក�ទនក កាបរវកស

•នដទមទមន�ទរសកមនពចននច ននកកតមរាអសទបា សទេហកន

•នដទមទនចកន�កពហតររនភមេររគនន�ទ តមរានដកនហទសរេមកមៃរផ�

មមវ�� មពទចរ� រមនច�កវ�មណរ ញ-GIS នរ

តមរាអសទបា សទេហច http://www.aprsaf.org/

មពហរ�ពររដម

មចតមរាចមកពេន

Hazard សរមា�ហទមអ�េហក រអសទ

នដទមទមន�ទត �នកា�រ រររវតរផ�តផ�ពហតររពររមរ ររ�ជតន នដ�ជ

សរជកអនមក)

Secretariat: Maldives

Meteorological Service Hulhule

22000 Maldives admin@meteorology.gov.mv

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 113

ឧមសមហរ��ទនIII: រ �កភ �ដនណនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM

ររចររនកទរនឡទ ៃរកកមេហរ ររ �កពកាពហរ�កកកភ �ដ�ាវសហមនច�កវ�មនមរននរពហតររ

ដនណ នសរមានDRM មនកទ បកាចនមញ រកមរកបកាចនមញមតមតរក។ន

កកមេហរនEricssonន http://www.ericsson.com) កកមកនឆចទតមនរកកមេហរនEricsson បរនហទកជម�ទនក កាប រ �កសេមជជត ររ �កមរនមរ

ដរ ងប�នន នដទមទផរ�ារវដនណនក�នកា�រច�ហត ដចជមណរ ញម�ង �សហព�ច�ហតកតរហនដ�ររ

ម�ដរ រននមន�សឥមណ នរសទបា ទន រ រមន�សៃេ�ទ។ន សមនមទ�នhttp://www.ericsson.com/article/ericsson-response_965785785_c)។

កមវទនESIន httpងតតwww esi911 com)ន កមវទនESI ជកកមេហរនដ�ផ�តនwebEOCន ជមជមមណ �មតមតរកសន�ប� មន� រា)នរក��មាកមវទនផ

ន�ៀត។នពកនបរផរ�ារវដនណនវទជទថ�សរមាកនផទនកកមមកមបង ញ រតមរវកមាពហតររ នផ

ន�ៀតៃរនDRCC ម។ន ESRIន httpងតតwww esri com)ន

ESRI ជកកមេហរនដ�បរផ�តនArcGIS រឈតកមវទនGIS នផន�ៀតនដ�អចតរវបរនមទននកកសកមនពនDRM ម។ន

កកមេហរនGoogle វមតរកនឆចទតមន http://www.google.com/crisisresponse)

កកមេហរ Google បរនហទឲររវមតរកនឆចទតមពហតររសខរាមនរមន�ៀតអចច�ដនមទ កបរននជវញ

នភ មជត រវមតរមរសម។នផរចនផរទមនរជនរមមសានGoogle.org នដ�នមទបសានពខច មសានGoogle កកកពហតរររមនច�កវ� នដទមទកនផ�តផ�រតសហមតសរមានភ�រនយបនដ�បរនដនម�ង មឈមជសក�។ន

កកមេហរនIBMន httpងតតwww ibm com)ន

កកមេហរនIBM បរផរ�ារវកភ �ដ�ាដរ ងប�សរមាសកមនពនDRMនដកផរ�ាជនញរនផកក តរវ

បរ ទមទ នដទមទររវតរដនណនមនច�កវ�មនមរននរពហតររ។ កកមេហរនIBM បរនមទនSahana នមទក�ល មងពនភមេររគកមវទមា នដទមទររវតរដនណនសរមាអជ ម�ដរ រ ននកកមន�សចរ

ដចខនកមនរសទឈរ�ា ដទកកឆក ន2008 រជនផកកមៃរសកមនពកនតៀមខចរ ននកកមន�សេហទ�ទពទរ។ន សមនមទ�នhttp://www.ibm.com/ibm/responsibility/market_profile.shtml)។

ភពកៃចកមវតថទ នដទមទសន�ប� មន� រាជរនភមេររគន InSTEDD) httpងតតwww instedd.org) InSTEDD បរផរ�ារវកភ �ដ�ារ �កបរច�មកកសកមនពសខនព រ DRM មនជៃរដនណ

ន មនច�កវ�មនមរននរពហតររ នផភក នដ�នមទបសាមនច�កវ��សហព�ច�ហតរកមវទម�រករហ សម

នដទមទភ � កច�សេមតមតរក រកសនមចចតរម។នInSTEDD កបរនមទកនiLAB មននកកមន�សកមជ នដទមទន�ទក�កចតរ ដ�ាករងវវឌរនៃរដនណនមនច�កវ��ទ ន នមទ�កមទ សកន�ទនរន4636 កកមន�សៃេ�ទ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 114

នផកកន2.1) បរ។ន កកមេហរនMicrosoftន httpងតតwww microsoft com)ន

កកមេហរនMicrosoft ររនពជៃដជមរចររៃររ �កមរសម រកនឆចទតមជៃដវសហនមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ នមទបសាឧមកមន នដ�ររនមា រររមសាខចរ នដទមទរងវវឌដនណនមនច�ក

វ�នមនមរននរពហតររមភក សរមានDRM ម។នអរមនរមន�ៀតនទករានhttp://www.microsoft.com/about/corporatecitizenship/en-us/our-actions/in-the-community/disaster-and-humanitarian-response/

OpenStreetMapន httpងតតwww openstreetmap org)ន

OpenStreetMap ជនរមណ� ញមរកបកាចនមញនដររនភ�នេ នដទមទផ��ារវនផរ�ទនមទកចេ រ

ឥតត ៃថចៃរ ពងពនលកទ ម�បរ។ នផរ�ទនរតរវបរមន �ទតនឡទ ពទ�រករហងមន�សរនដ�បរនចកន�កនដ�ទនក កាប ឯកជររដរ ងប�កដចជកមវនទរពទម ��ផ� �ាសនផរ�ទ�ទ ជកាលកានដនមទកចេ។ននដននតនOpenStreetMap ចេនចកន�ក�រករហងមន�សរនដ�តនដទមជជភរានតជមនពនផរ�ទនរវជ

ររ ដររតៃមចសរមាដនណនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM។ កររផនដមរសមមកកមនOpenStreetMap នដ�តរវបរនមរជ ចតរកកកផរ�ារវដនណននGIS រមានភមេររគកនឆចទតម រករងវវឌរននសដរកច�។ន

Sahana ម�រកមវទន http: //www.sahana foundation.org)

កន Sahana ម�រកមវទជរ�កមរកបកាចនមញនដ�ភ �នវ�កកមវទនដ�នSahana នមទកចេមានភមេររគ រកតសហមតរកភ �ករងវវឌរនមសាស�ាដ�រករហសរមានDRM នរ។ននរជនវ�កនផកក�រានSahana តរវបរននមទននកក ដនណននមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM ននកកចររៃរមណរ មន�សមរតរវបរភ �នដជៃររ�

ក កកមេហរ រន មហរសកន ដចនដ�បរមបង ញកជឧទេមន ៃរកមវទមងពនមទកចេ រឥតតៃថចននកកនផកកន2.2 ម)ន។ន

Telecom ភរពនដរន http://www.tfsi.org)

TSF តរវបរមន�ទតនឡទ នដទមទនដនតមរវកសរមាកភ �ក�នកា�រកករឡនព�ររនភមេររគនរ។នននកកននព� 24 នរា ៃរនភមេររគមនដ�ពកនអចដកាពបកកមមពទកយ�ហមសាខចរចររមទននកកមន�ស បគ មន�សៃថឬនNicaragua។ TSF ផរ�ារវឧមកមន �នកា�រនទរគទ រសាននន�ទដទមទ រ�កសេមជជត ររ�ក នរ

ដរ ងប�នដទមទជសមប�ដ�ាកសមមសមប�ៃរកផរ�ាជរសន�ប� រ កនឆចទតមនដ�កច�ខតខមនមនរ។នន�ទសពទ នរន�ៀតនTSF ផ��ារវកនហ�សហព�នដឥតតៃថចដ�ាមជជរនដ�ផ�មា ព�ានដនភមេររគនរន ន�ទកនឡទ កជ រ�កផរ

�ារវកភ �ក�នកា�រននកកនផកកន2.1 ម)។

នេទវទន http://www.ushahidi.com)

នេទវទជកកមេហរមនច�កវ�មរកបកាចនមញមនដ�ររក ទកចនមទរនផកក�រាមងពនមទកចេរឥតតៃថចសរមាកមម�ពហតររមនពនមទ�នឃទញ រកមតានផរ�ទរររកម។ននវ�កនេទវទអចរតរវបរនមទសរមានផរ�ទ វមតរមជរនដកមម�� � ភក វ�ស�ទមនចទរៃរពហតររ ន�ទកនឡទ ជឧទេមន មសរមាវមតរមជរននកកនផកកន5.2 ម)។

ឧមសម ហរ �នIV: ក រង វវឌរ ននផរក �មន មរ នជ តស ន�ប� មន� រ ាន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 115

នរនមទនយមនITU មន�សទ រសានតររនផរក�មនមរនមន� រាមរកននន�ទខចរវឬជនផកកមៃរ

នផរក នឆចទតមភអសរកជតម ដចជនរជកសខរាននកកងន

• កមតារតរស�� មៃរ�មនមរនតរវកននកកនព�នវលៃរកសន�ប� មន� រាន

• កមតារតរស�� មៃរនពបនភ រកវតៃមចពទកគមកនេន • forging មៃរនពជៃដន • កនហទនផរកនទមខជនផកកមៃរកនតៀមខចរន

NETP មររននសខរាចមា ពទនេដរ ចនសមហរ�នផន�ៀតទ រសាននកកស �មសមហ�នរទមមឧ

ផ�តាផ� ា �កផ�តរ �សរទដកជ�ា រនភមា�ទស��ជរនងចទ រថររសន�ប� ពនផ�កន�ទ មពហរ��មនមរន

ដនមទ ក ទ ននកកដម រកសន�ប� មន� រា។នតន�ទមសានNETP មនរជងស�ចសាលសាមផតកក កភ �នដ�ផរ�ារវមណរ ញ�មនមរននទរស �មរកកពជនមនន មា�ទស ��ជរនងចទនឆចទ សមជន�ទកដមនវជាន�សរ)ន រតមរវកមសារ �កផរ�ាជរសន�ប� នភមេររគននកកនព�នវល ៃរនភ

មេររគឬវមតរ។នកករឡនព�ររអសរកមសមតនពមសា�ទនក កាបនឆចទតមនទរ�នកា�រនរ ររននសខរាកកកសមមសមប�កមន �ទតកច�ខតខមនមកកកនឆចទតមនទរនភមេររគករានតររមស��នព។ន

កកករងវវឌរន NETP មមណរ មន�សនដ�តរវកនដទមទកមតារមមរតរវករ �កផរ�ាជរសន�ប�

មសាខចរជនមនកកពរនភមេររគរតរវកននកកក�មនមរនរកកមតានពបនភៃរមណរ ញ�មនមរនន ឯកជររមណរ ញនមន)។ វតរវបរផ��ាររនសរនកជកវតៃមច ដ���លៃរក�នន�សនននព�មច�មរករតរវបរនភ�ករកររវតរ។ន កពចណដសខរាៃរក វតៃមចនរ

នតមម�� � មានររមរតរវបរកមតានទងន

ចមាភ ��មនមរនរមនច�កវ�មនមរនន រពហតររសន�ប� មន� រា។ន អជ សមចមានដ�

ររ�� ត ឲនមទបសាៃររណចមនរមឬពនសស ននកកក�មនមរនសន�ប� មន� រាតរវបរមម�� � ននកក�ចមាជតមនដ�មដមរ មាមា�ដរនពទ រសាៃរនផរកភអសរកម។ន ននកក�នទ កស ឬ នកដរ រភកននកក មន�សកមជជក���ខសតរវចនពកររវតរវរកនឆចទតមជកាលកាទកា�នទរវសហកស

���ខសតរវចនពកនរ។ននរជក���ខសតរវ�មនមរន វសហមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសន�ប� មន� រាតរវ បរជ�នទបរផរ�ានទឲនកដរ រ ឬ កស���ខសតរវចនព�ដរនពមនមរននរឡចតររក ឬ

អជ �មនមរនម�ម��តរជតននកកកមទ ៃរនមក ាវ�។ន កនមនៀរពទននចទរមផតៃរមណរ មន�សស� ា

មតនរនNETP មមនមទនទន-

• សមមសមប�កផរ�ា រច�នន ជតររររជត)នៃរឧមកមន រនសវកម�មនមរនកករឡនព� ររអសរកន

• ផរ�ារវកមខហមមនដ�ននពអចកបរៃរ�មនមរនដសខរាកករឡនព�ជមន� រាកផ�កនចទរនពក

មពហរ� ឬ កច�ៃរនសវកមន • នរររនពៃរកផរ�ានសវ�មនមរនសរមានមជរ�នទសមទនតននកកដៃរកសន�ប� មន� រាន ក

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 116

កពនេដរ ចនសមហរ�សខរា។ន ក���ខសតរវកកកកមតារតរស�� ម�មនមរននេដរ ចនសមហរ� សខរាររទ ននកក កាជតឬម�ដរ រ។ន សរមាមណរ ញកក កាជត ក���ខសតរវនដទមទកមតា�មនមរន នេដរ ចនសមហរ�រនពបនភសខរាននកក កាជត។ន សរមាមណរ ញកកតមរា ឬ កកតមរាក���ខស

តរវ នរននដរនខតរ�កដទឬកមតកក។ន កមវទកពនេដរ ចនសមហរ�សខរាមម�� �ទ នពបនភមណរ ញ �មនមរនកដចជមណរ ញកព�ហ រមណរ ញពហតររនពបនភសនេជម នដទមទឲនេដរ

ចនសមហរ� ពហតររសខរាដចជ។ន នភ�មមៃរកកពនេដរ ចនសមហរ�ដសខរានរ នដទមទមន �ទតសមតនពកកនព� នវលពតបកដសរមាមាវសហមសាសេមរននេដរ ចនសមហរ�ដសខរាកកកនចកន�កពហតររសរទពទន រនព មច�មរកៃរតនេដរ ចនសមហរ�។ន �ទមផតនភ�នេ នដទមទកពនេដរ ចនសមហរ�ដសខរានដ

កមបតានព បនភបរនន� �ាកន មចររៃរនពបនភទ នរជ

ដចនដ�បរមបង ញននកកនផកក�ទន 5 វកជកសខរាកកកសភ�ាកកនហទ�តាបមកវតៃមចសរមានពបនភ កកមតាជពនសសរកកនដ�ររនេដរ ចនសមហរ�ពហតររសខរា ររននសខរាណសាកកកនៀមចសរមាមជតកដចជ

នភ មេររគមរសបរនហទនឡទ ន ឧទេមន វមមរទរមត)។

មា វ� កមាវន�មវ�នដទតន�ទយា សខរាកកកមនពញរវកនមរជ ចតរមសាដរ ងប�កកកផរ�ារវររ �មនមរនសន�ប� មន� រា។ន កករឡនព�ននចទរកនឆចទតមនភមេររគរ�កសន�ប� មន� រា រកផនសកទនមកាវ�

មនរមន�ៀតនដន រទននផរដទផ� មម រសរមានដនម�ង នជៀតនជកវ�មរបរព�កនដ។ន សនមទ ទ ននបរនហទ នឡទ ននកកដៃរកសន�ប� មន� រាជមន� រារ តរវបរនដនកកននព�ពទមទនរា ។ន ដនចកនផរកសន�ប� មន� រានតម ម�� �ររកទ រសារទតវទរនសចករទ�ម�តៃរអជ នដ����ខសតរវសរមាកផរ�ាកបនមកាវ� រនចញអជ មហមជកដច

ជកមម�� �ពហតរររពទរកកនឆចទសមទ រសាកករឡនព�ររកនឆចទតមជផចវកសន�ប� មន� រា។ន

ននពទងហមណ ៃរររ ននកកដៃរកសន�ប� មន� រាននវជកសខរា នដទមទដករកកនដ�រររហទនដ� រជកនរច នដ�ទ នរ អចតរវបរកនឃទញ។ន កននពទងហមណ ររននសខរាកកកសមមសមប�កផរ�ាសរម នមក រនសវកមកកកនឆចទ

តមនទរ តមរវកជមន� រាមន� មាពទររនភមេររគ ឬ កកកជរស ឬ ឧមកមន ឬ មណរ ញនដ�បរមផច ញ ឬ មផច ញ។នននពទងហមណ មនដ� អចរររ�នកា�រជមកនជឿ�កចតរភក វដរ ងប�ឯកជររ�ក នមននដ�ជរ� សាឧមកមន នរ រ

ជនញនដ� អចជសមប�ដ�ាកផរ�ាសរម នមក រនសវកមនរ។ន ចនពឧមកមន រ នសវកមទ នររតរវបរនកមណ យា ឆមាេហសនន កកកសន�ប� មន� រាវជកសខរា នដទមទឲររកច�ពមនពៀមរបរមន�ទតនឡទ នដ�ករទតវទនភសរមាកដកាពបកដចជកនមរជ ចតរេ��វតមសាមមកជពនសសវអជ ដរ ងប�រ�កច�មននកកកនឆចទតមនភមេររគ

រកផរ�ានសវ �មនមរនជតន"សរម។ន

� តា បម រ មមរ មណរ � នផរក�មនមរនមន� រា នតររវតរកនហទ� តាបមមសាខចរន សម��មសាពកននេទ កបរកច ជរកកច�ម ននកកកនហទ�តាបមមសាដរ ងប�បរចននឡទ នដទមទកពមជជរននកកកមទ ៃរនភ

មេររគមជត រមរសនហទ។ន នរកររវតរផនដនទរនេដរ ចនសមហរ�សខរានផន�ៀតដចជសខនពរ�សរទរដកជ�ា រ។ន�តា ររនភ�មមនដទមទងន វតៃមចនផរករររគមរន ឬ នផកកៃរនផរកមផរ�ាឲម�ររទ�មនមរនសន�ប� មន� រា រកទឡកនផ ន�ៀតនដ�ររក�ាដករានតមនសទនឡទ ៃរតន�ទមសាពកន កករឡនព�ររអសរកជសមប�ដ�ាកច�សេមតមតរកវ កទឡកនផភក ននខកក រនររ�កនរ រម�ររទ�មនមរនថនងចទសន�ប� មន� រា រនឆចទតមជន�ទកដមមន� រានផន�ៀត នដទមទអចនមទ�មនមរន ឬ ឧមកមន មនច�កវ�នមនមរននរពហតររ។ន

នផរករររនពអជទវកម នផរកមររអជទវកម តរវបរនមទនដទមទមន�ទត រនហទឲររសព�នពនផរកងសរនបរររវតរន�ទ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 117

នមៀម នដ�រ�កមនរអចនទមនឡទ វញ រ កនរ នផកកខច ឬទ សក មខបសខរាអកាខរន s) បរននកកនព�នវលនដ�បរកមតា �កជមរមន� មាពទនភមេររគឬកខរបរពទក។ន កនទមនឡទ វញសរមាឧមតរនេតកកសកកដចជកកននងចទ ឧមតរនេតកកតមរាដចជក�ា ដទ ឬ ឧមតរនេតជតដចជជគតតតនដ�អចនហទឲរររគដ�ានមសកកមសក�មសាដរ ងប�

ន�ទក�មនមរនសន�ប� មន� រា។ន កច�ដនមទ កនទករារភដរ ងប�ឬនទករាមជមមណ �មតមតរកសន�ប� មន� រា �មនមរនអចរមរអចនហទនទបរកករឡនព�មនដ�នភមេររគជត។ន

នពជៃដ រ ររសមន កច�មជជន�ៀទតា រកមន�ទតៃរនវ�កកក កាជតមនដ�អចជមន�ទត រច�� មមទបចាកច�សេមត មតរកកកចនណមន មហរដរ ងប� រឧសេកម�មនមរនឯកជរ។ននររវកនមទបសានេដរ ចនសមហរ��នកា�រនដ�ររ នមា រជរងវវឌកររវតររនដ��មផតននកកកនហទនផរក�មនមរនសន�ប� មន� រា។ន កនតៀមខចរសន�ប� មន� រានឲររ ររសមនៃរកនយ�ាមនដ�ររមស��នពមផតនននព�នដ�ក���ខសតរវររ រនភ�មមមសាដរ ងប� រឧសេកមតរវបរតនា មាមនកនហទនផរកមភក ។ន ន�ទសពទនរន�ៀតវររតវកចបចាកកករងវវឌរនកច�ពមនពៀ �មនមរនមន� រាជមមណរ មន�សជតខម។ន កច�ពមនពៀនមមនរអចនដនកពបបមម រកជសមប�ដ�ា

កច�សេមតមតរកឆចពនដរ រកផរ�ាជរនទវញនទមកននកកពតរកមន ៃរកសន�ប� មន� រាម។ន េតន�ខនរអចជមមជ ជនៀគ�ាឆក នដទមទផច សាមរពហតររសរទពទកនៀមចកមានភមេររគ។ន បរខរររស�� សរទពទកផរ�ាររ�មនមរន កកតាមរនភមេររគ រកសន�ប� មតមតរក។

ផរ�ារវកមខហមណ ចមាសរមានដនកដកជ�ា រឆច កតា ពនដរ រ ក���បរជររររជត។ន

កច�សេមតមតរករ ររកសមមសមប� កនក�ម�នដទមទមន រម�ម��តរសរមាកនមទបសាដ�� មនសទៃរវសហ�មនមរនរកនឆចទតមចនពនភមេររគន DRM �នទអចតរវបរសនមចនតមានណជ នដកខតខមនមមមសាៃដទ រសានដ� ជមាពកាពហរ�។ន វជនកច�មសារកកផរ�ានសវកក កាជត រររ�ជតទ រសាៃរកផរ�ាជរនដទមទមន�ទតក�ាដជ

ចបចាកក ចនណមរតកជត។ន វជនកច�មសារកកផរ�ានសវ�មនមរន រកផ�តាផ�ាឧមកមន នដទមទមម�� �ម�ម��តរសរមាកនមទ បសាៃរ�រញ រនសវកមមសាខចរននកក�មនមរនសន�ប� មន� រា។នវជនកច�មសារកកតណជតច�មននកក

សរកសទ�នដ� មានដរ�ករររជត នដទមទម�ា កាចសាពទតមរវកសរមារ�នពទ រសា នដទមទមបង ញកភ �ដ�ារតផរចនផរទទ រសានដ�ររនភករងវវឌរនកដកាពប រកនមទបសាៃរ�មនមរនសន�ប� មន� រា។ន នវ�កន ITU បរផរ�ារវឱកសនមមនរ។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 118

សទ� រកមន

នរជសទ� រកមចកសរមាជឯកននយមសារកកអរម រតរវបរមបង ញជន�ទកដមកកកមន�ទតនសហ�ា

ជមរពកនរ។ន រមរហទ នរបររងវវឌនដន UNISDR តរវបរករានតខច នឡទ កច ជរមរហសរ ាដសរមាន វ�នរ83

សមតនព កមម�� �ភក ៃរនពខច ម�កមនទ រសា រររនដ�ររននកក សេមរន

ស�ម ឬ រ�កនដ�អចតរវបរនមទ នដទមទសនមចបររវនភ�នេបរពមនពៀភក នរ។ន

សមតនពអចមម�� �ទ នេដរ ចនសមហរ� រមនបគកន មហរសមតនព នដនស�មកដចជចនរដមសាមរសជនញ រម�កមនសមេនពដចជ ស�ម�នកា�រនពជរកកដកន រកមា។ន សមតនពកអចតរវបរពពមនក

ជសមតនព។ន

មនភមេររគ ខរដ�រា�ៃរកមពតរនទៃរសេមរន ឬ ស�មនដ�ពកាពហរ�រមរស ទកគ�ដ� ស

រម ន កខតមា រផ�មា ព�ានផកកនសដរកច� ឬ មន រនដ�ន�ទសពទសមតនពមសា សេមរនឬស�មនដ�ផ�មាព�ានដទមទនដនកនមទបសាររផ� �ាមសាខចរបរ។ននភមេររគជញកញមាតរវបរនពពមនកជ���ផ�ៃរកមម�� �ភក ៃរកមងន

កមាព�ានទរនភកក កាម �កខមណ ៃរនពបនភនដ�ររវតរររ រសមតនពមរមាភរា ឬ វរកនដទមទកតាមរ ឬ�មា��ារ ផ�វបករវជាររ សករ រព�។ន

ផ�មា ព�ាពទនភមេររគអចរ មម�� �កបតាមាៃរជទវត កមស ជ រផ�មាព�ារវជាររនផន�ៀតននន�ទផចវកផចវចតរ រស�មសខរ�នពមរស មភកជមរកខចខត�ពសមតរមផច ញ�ពសមតរ កបតាមាៃរនសវកមខរ ស�ម

រនសដរកច� រកច�មន រ។ន

កកតាមរនភមេររគ មរ ឬ កកមតាៃរផ�មា ព�ារវជាររៃរកនភកក កា រនភមេររគពកាពហរ�។ន

ផ�មា ព�ារវជាររៃរកនភកក កាជញកញមាមរអចតរវបរគគ យា នពញន�ញននន�មានររ�េ ឬ នព�រា�មសាពកនអចតរវបរថចយា ខច នដក��ន�សរ រ សកមនពជនចទរ។នវរកមរ�មរម�� �មនច�កន�សវសហកម រនhazard- សមារា

រន វរកចនសមហរ�)នកដចជកនក�ម�នភ�រនយបមន រ រក�ាដ ជនមនន វរកនដ�មរនមរជចនសមហរ�)។ វនតតរវបរកតាសរ� �ាកនន កក

នភ�រនយបកផច សាមរអកសតន "កតាមរ"ន តរវបរកមតាខសភក ជននព� នដ�បរនមទសរមាកកតាមរកមនឧសហរផ� ក��កា នដ�ជមងពៃរកផច សាមរ អកសតនរ។ន

រងហនភមេររគ កខតមានភមេររគនរររសករ រព�កកជទវត ន រនពសខនព ជទវនព �ព

សមតរ រនសវកមនដ�អចនកទតនឡទ ចនពសេមរនជកាលកាម ឬ ស�មកករឡ

នព�នវលននព�រនតមចររនដ�បរម�ា កាម។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 119

កមារងហនភមេររគ ដនមទ កជមពហរ�ៃរកនមទដរប��សនេរ�ក រជនញ រសមតនពមតមត�ក

នដទមទររវតរ��ន�សរនភ�រនយប រ មន�ទរតសហសមតនពកកនភ�មមនដទមទមរផ�មាព�ារវជាររៃរកនភកក កា រ���នពៃរនភមេររគនន។ន កមា រងហនភមេររគររនភ�មម នដទមទនចៀសវ មរ ឬ កនផ�ផ�មា

ព�ាៃរ នភកក កាមនសកមនព រវរកសរមាកកពកមរ�មរ រកនតៀមខចរ ជនសច។ន

កកតាមររងហនភមេររគ រត រកររវតរៃរកកតាមររងហនភមេររគមនកខតខមនមជ

មពហរ�នដទមទវនរមាករ នហទនអររមេររគននមទ មនកកតាមរកមាព�ានទរនភកក កា ថចនពបនភមសាមជជរ រ�ពសមតរក មាបជ ដទ រមន រ រកនតៀមខចរជនសចសរមាកនហទឲមនសទនឡទ ន

ពតរកមន រវជាររ។

83 វកសហព� UNISDR 2009 UNISDR

មពហរ�ពររមរ សមៃរសមតនពនដ�តរវកនដទមទមន�ទត រកផពហផពហតររពររទរានព�នវល

ររររតរហនដទមទររ�� តឲម��សេមរនររ�កគមកនេនដនភកក កាមនដទមទនៀមច រនដទមទនហទសកមនពសមម រននកកនព�នវលមាភរា នដទមទកតាមរ ���នពៃរកររកកា ឬ កបតាមានរ។ន រមរហនរមម�� �រវករ ចបចានដទមទ

សនមចបររវកនឆចទតមដររមស��នពកកកពររនរ។ន មពហរ�ពររមជជរកណរ �ចបចាររតសខរាមរ ចនរដៃររងហ កតបតពរត កវន រ ក

ពកមន មសានភកក កានរ ក�នកា�រ ឬ កផពហផៃរក�ក រកពររ រសមតនពកកសកកនដទមទនឆចទតមនទរកពររនដ����បរ។ន នរជ"មពហរ� ពររចនទចម��មា"ន កមន��ញមតកតរវបរនមទនដទមទម�ា កាកពររមពហរ�តរវក ន

នព�ជរទ រសាពទកកនឃទញនភកក កាមន កនទកនឆចទតមមសា សេមរននន។

កមាកសន�ប� មន� រា កមា រកនៀមចៃររររ ក���ខស តរវសរមានដនមា�ដរនព

ទ រសាៃរកសន�ប� មន� រាកកកនតៀមជពនសសកនឆចទតម រកស�នទមនឡទ វញ ជរដម។

កមាព�ា មរស �ពសមតរ មពហរ� ឬតនផន�ៀតនដ�ររវតរររ ននកកតមរានភកក កានដ�

ររនដនេតនរមរម� នដទមទកខតមាសករ រព�។

នភកក កា មបតងត នតសកមនពមសាមរសររនភកក កាឬ�កខមណ នដ�អចមណរ � ឲ

បតាមាជទវតមស ឬ ផ�មាព�ាសខនពនផន�ៀតខចខត�ពសមតរបតាមា ជទវនព

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 120

សានន រនសវកមកខរស�ម រនសដរកច� ឬ កខចមន រ។ កនតៀមខចរ ចនមដ រសមតនពមន�ទតនឡទ នដដរ ងប� កនឆចទតមនដ�ររជនញវជា ជទវន

ររ�កនទមនឡទ វញសេមរន រម��កកកមនមទ�នមទ�មស��នព នឆចទតមនទ

រ កនទមនឡទ វញពទផ�មា ព�ាៃរពតរកមន នភកក កា�រជមពនសស ឬ មច�មរក ឬ �កខមណ ។

កមប� បរនជៀសវទ សកៃរផ�មា ព�ារវជាររៃរកនភកក កា រនភមេររគ ពកាពហរ�។

ក�ាដជនមន វន�នពៃរចនមដ�នទ រពទរងហនភមេររគ ករ នដ�នឲររនភ មេររ

គ រសកមនពនដ�អចតរវបរនកជ�កមនម��រជមនដទមទកតាមរកមាព�ា រនពបនភនទរនភកក កាបរ។

កនទមនឡទ វញ កនរ រកនហទឲមនសទនឡទ នដ�ជកនរចនដ�សមមៃរកនរច ជទវនព រកសា នន�កខមណ ៃរសេមរននដ����ផ�មាព�ាកកននមររកច�ខតខម នម នដទមទកតាមរករ រងហៃរនភមេររគ។ននកច�កនទមនឡទ វញៃរកនរ រ កននឡទ វញចមានផរទមមន� មាពទដណកាក�សន�ប� មន� រាបរម��មា រនតតរវបរនផ�ក ន�ទ��ន�សរ រនភ�រនយបនដ�ររនមាមរនដ�បរជសមប�ដ�ាក���

ខសន មហរចសាលសាសរមាសកមនពស�នទមនឡទ វញ រកររ�� តឲររកច� មជនមន។ន កមវទនទមនឡទ វញមផជមក�ាដខសា រកច�មជ នមនមន� មាពទររនភមេររគមនដ�ររ���នពជឱកសដររតៃមច នដទមទនហទក

រងវវឌរន រររវតរវរកកតាមររងហៃរនភមេររគ រកររវតរនភ� កមន ន"កនតឡមាមកវញមនសទជមរ"។

កនឆចទតម កផរ�ានសវសន�ប� មន� រា រជរជនមនកករឡនព� ឬ នច មមន� មាពទនភ មេររគននកកនភ�មមនដទមទជសន�ប� ជទវតមរស កកតាមរផ�មា ព�ា សខនពនសវតនពនមន រមនពញតមរវកច�� មជទវតនរជម�ដរ រមសា មជជរ

នដ�ផ�មា ព�ាបរ។ន កនឆចទតមនភមេររគតរវបរនផរ តន�ទស�មនទ ន�ទតមរវកននព�ខចទជមន� រានេទ រតរវបរននហកនព�ខច «កសន�ប� នភ មេររគន"។ន កនមនចកវដណកាក�កនឆចទតមនរ រដណកាក�ស�នទមនឡទ វញនរជ

មររមន� មានរ មរចសា-កកតាមរ។ន សកមនពនឆចទតមមចររដចជក ផ�តាផ�ា

ផ� រ�កជមនណរ អសរកនរអចរពទកច�នទកកដណកាក�ស�នទម នឡទ វញនរបរយា ��។

រងហ កមម�� �ភក ៃរមរបមហទ�ទនតៃរពតរកមន ម រផ�វបករវជាររមសាខចរ។

កវតៃមចរងហ វទន�សរមនដទមទកមតាពទមជត រ�េៃរកមឈមមខនដកវននភកក ការរ សករ រព� រកវតៃមចពទ�កខមណ នដ�ររនមាៃរនពបនភនដ�ររ សករ រ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 121

ព�អចរ មា ព�ាដ�ាកមភក ជមរសនexposed �ពសមតរ នសវជទវនព រ មន រនដ�ពកនបរពអសហបរ។ន កវតៃ�រងហន រ នផរ�ទ រងហនដ� តរវបរផនា មា)ន មររងន កពរតនឡទ វញៃរ�កមនមនច�កន�សៃរកនភកក កាដចជ �ទ អ តាសទនតនមកាមសាពកន រកមនេ�ម កវនៃរកមាព�ារនព បនភមទ សខនពគកស�ម �េនសដរកច� រមន រ រកវតៃមច ៃរ

មស��នពៃរសមតនពកៃ��កនដននភ រជនមទសននកកកនភពចនព នសណ ទារងហ�រ។នសកមនពនរតរវបរនន� �ាកនព�ខចកជដនមទ កវន រងហ។

កគមារងហ នរជវទន�សរជមពហរ�រកររវតររនៃរនពមរបកដមជមានដទមទកតា មរក

នភកក កានដ�ររសករ រព�រ កបតាមា។

នពបនភ �កមនរក�នន�សនៃរមពហរ�សេមរន ឬ �ពសមតរនដ�នហទឲវបរ ផ�មាព�ា ៃរកនភកក កានដ�បរមផច ញ។ន វររ�ដរនពជនចទរៃរនពបនភនដ�នកទត នឡទ ពទករ គកស�មនសដរកច� រមន រជនចទរររ។

ច ណ ស រ ម ា រមនប� � ន

មខវជា 9 រមខវជា នផន�ៀតននកកនសហ ទនដ�តរវបរចននឡទ នដទមទឲររតៃមចសរមាសមនផភក ៃរ

�សរកជរ រកក�កខមណ ជតផច សាមរ រកផច សាមរ។ន មខវជា នរតរវបរចននឡទ ផនដនដ�រតរវបរ មបង ញននកកកទ ម�ឬមនផកកននកកនមៀមនផភក នមទក រម�រវកតនា មាភក ។ន មខវជា នរអចរតរវបរសកនដម�� រកកមកកន មហរមមរ មកដចជ ននកកកយ�ហមសាដរ ងប�។ន ៃផ�ខនកៃរ

រកកច�មកដចជននព�ៃរវ�មមរ មណរ នររកមតាវន�នព ៃរក�ម�តកកកនហទម�មបង ញៃររតក។ន

ឧមសមហរ�សរទពទកចននមននរផរ�ាឲរកករវរត រកផ��ានយម�ាមចររសរមាកមបង ញ

រតក មខវជា នរករានតររមស��នព។ន កនមនមនរមន�ៀត ន�ទវទន�សររ��ន�សរកមមរ មណរ �តរវបរ ផរ�ា ននកកនសៀវនភៃដសរទពទកចននមនករងវវឌរន ជសរម នៃដមសរមាកមវទសកមនច�កវ�

មនមរនន រពហតររន សរមានមដកនមសាដរ ងប�នសហ ទមខវជា ម។ន នសៀវនភៃដនរ អចកបរនននhttp://www.unapcict.org/academy

នដ នម ទម ខ វជា នរន

នផកករទមៗៃរមខវជា ចមានផរទមជមរនសចករទនថចកមន នភ�នេៃរកនៀរ រកម��មាជមរ

សកមនព នៀរសតនចទរន "សមនដទមទ តរពទ"នឬន"រហទមនដទមទនហទ")។ រកកអរអចនមទនភ�មមកនៀរ រសកមនព ជម�ដរ រសរមាកវតៃ�ក ទកចន ទរមសាខចរមនមខវជា នរ។ន

«សមនដទមទ តរពទ«ររសមនដ�តរវបរចននឡទ នដទមទររ�� តឲរកកអរនដទមទ ន�ទម�ពនន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 122

ផ� �ាខចរមសាពកននដទមទនភ�រតករតកឆចម�� ន�ទម�ង នដ�បរមបង ញ។ន «រហទមនដទមទនហទន "ររសកមនពនដ�មតរវនតច�នទមររឡញននកកនភ�មម នដទមទនមទបសាររនដ�ររនមានដ�អចកបរ នដទមទឲនមនជរ។ន

កមទ សកតរវបរមបង ញននកកនផកករទមតរវបរដកនចញពទមណរ មន�សជនចទរននជវញពងពនលក។ន

ទ នរតរវបរមមក�កសរមាកពនក រកវននដទមទមបង ញពទនមៀមអសទទអចតរវបរនមទនដទមទនក�រDRM។ នទជយា ណរកកតរវបរន�ទក�កចតរឲជភ �ទ នរជមរឧទេមន នផន�ៀតនដ�រកកររអមមន ករ�កខមណ ម�ដរ រ។នរកកអចន�ទក�កចតរឲរកកច�មនទរនយនទកមទ នផន�ៀត រ

ឧទេមន ពទម�ពននរនផ� �ាខចរមសាពកននដទមទងហសររតកៃរមខវជា នរ។ន

ចន ស ម ហរ �វ �ស ក

នដអសហន�ទ�សរកជរនដ�ជនព�នវលកមតា រ�កខមណ នដ�អចកបរ រកកសកករតកៃរមខវជា នរអចតរវបរមបង ញននកកនពខសភក ភមាចនសមហរ�នព�នវល។ន នតទរររហទអចរតរវបរមដ

មរ មា ននកកសមហៃរននព�ខសភក តរវបរសម�ា កាដចខនកម។នរកកតរវបររន�ា ទញឲនកនមចនសមហរ� សមហនដនផ�កន�ទក�ាដមសាខចរៃរមន�ស ររកក�សនមសារកក។ន

ស រ ម ាស ម ហ ន90 ន � ទន

នភ�មមកកកមន�ទតក�ាដជម�ដរ រៃរន DRMន នផកក�ទន 1) មបង ញពទតមរវកពហតររ រក

បសហ ទកា�ររនពខសភក ដណកាក�នDRM ៃរន នផកក�ទន2) នដនមទគ�ទន3 នដ�ជម�ន�សកនមឧទេមន មច�មរកៃរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRM រកមម�ម�ជមរមចររៃរ

កពសនម�ង សរមានDRMន នផកក�ទន8)។

សរមាសមហមជចររមទនរា ន

នភ�មមកកកមន�ទតក�ាដជម�ដរ រៃរន DRM នហទម�មបង ញពទតមរវកពហតររ រកបសហទកា �ររនពខសភក ដណកាក�ន DRM ៃរក ម�មបង ញពទដណកាក�ន DRM ចររមរនដររឧទេមន ៃរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានDRMន នផកក�ទន3 ដ�ា�ទន6) រកមម�ម�ជមរ

មចររ ៃរម�ង នភ�រនយបន នផកកន8) រកពនកន�ទកយា នចណសាមៃរមណរ ញតមរា រររជតសរមាន DRMន នផកក�ទន 7)។ មសរនមទរកកររស��ច�ដនមទ កនទរទរមតកករឡនព�សមហនររកកច�មអចរតរវបរមបង ញណមៃរម�ដរ រ�រករហន�ទមណរ ញផចវ�ន EM-DAT រន DesInventar) ដចនដ�បរមបង ញននកកនផកកនរនេទសមចនមទ�នទ�មាៃរ មណរ មន�សនផភក នដទមទជញកពនកន�ទនមៀមនដ�មន�សនផភក រននមទពហតរររងហកកកនហទនផរករងវវឌរនមសា ពកន។ន

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 123

សរមាសមហមៃថ�ន បមនរា កកននព�)ន

នព�នវលនររររ�� តឲររកកកន ាម ឬ ពទៃរកមវទវសហនមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររន នរន ពកាពហរ�នទរនផកក�ទន 3 ដ�ា�ទន 6) មននកកកមនរមនទរកមន�ទតក�ាដ ជម�ដរ រៃរន DRM មបង ញតមរវកពហតររ រកបសហ

ទកា� ររនពខសភក ដណកាក�នDRM ៃរករកពនករពទកនម�ង មឈមនភ�រនយបកក មនច�កវ�មនមរននរពហតររន សរមាន DRM។ រកកតរវបរន�ទក�កចតរកកករន�ា ទញរកកតណនក កាបដរ ងប�នដទមទមនរមឧ�េមន ននកកមខវជា ននជ មរឧទេមន ៃរកមវទវសហមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន មច�មរកនរននកកកនមទបសាននកកមន�សកមជនដ�ជ

កនរចមមរ មណរ នរតរវបរបព�នហទនឡទ នន។ន សក នលមកអចតរវបរចននឡទ នដទមទររ�� តឲរកកច�មកកកឆច ម�� នទន�ទរហទនដ�ពកនបរនៀរនដនមទសមពនកពកាពហរ�ន ននកក«សមនដទមទ តរពទន")ននដទមទនហទឲរររកមសមហនន។ន

សរមាសមហមននព�មទៃថ�ន

នព�នវលនរនតររ�� តឲរកកនដទមទ មដមរ មាមខវជា ទ ម�មម�� �ទ កពនក��ត��រាពទកមទ សកនដ�ពកាពហរ�

ៃរកមវទមពសជកាលកាននកកកន DRM។ មម�� �មន "មររផ� �ា"ន កមទ សកមនកនហទដនមទ វ�មនទម នននកក ដនឡទ មពហរ�ពររជនដទមឧទេមន ។ន នហទឲនព�នវលផនដសរមាកមចររសក នលន វ�ជកកម នដទមទររ�� តឲរកកច�ម កកកនហទរររកមមនករងវវឌរនៃរនផរក�នកា�រជមម�ដរ រ ឬ មពហរ�ពររនដទមចនទចឧទេមន ។ន ���ផ�នរ

អចតរវបរមបង ញដ�ាកកម។ន រកកកអចពចណនកចនភមេររគនដទមទនក�នផរកបសហទកា�នដ�បរមន�ទតនឡទ នន កកសក នលនរ។ន

DRM ជសនហ�ររងវវឌរនដ�លណសា ពកាពហរ�រវ�� នជនចទរ រនទពកាពហរ�ជនចទរន�ៀត។ន រនដ�បរ���ក

មមរ មណរ �មសារមនប� �ន TOT) សរមាមខវជា នរនដ�អច���កតន�ទមសារកកសមមសមប�រតកមសរមា មខវជា

នរ រននកកតន�ទនរអចឈរដ�ាកនចញនទវរដៃ�ន�ៀតពទដរ ងប� ររកកពកាពហរ�នផន�ៀតនដ�កបមដមរ មា មឬពទៃរន DRM នរនដណកាក�។នម�ពននរនមមរ មណរ រកកច�មអចរតរវបរមន�ទរនដពកាពហរ�រ វរជនចទរ។នរកកសមមសមប�កមមរ មណរ �នរកអច���បរជនញមនរមនដទមទជជន "ៃដននន�ទកព�ហ"ន នហទសមហនដ�ជកនរចនដ� កមវទក

សនមចចតរកភ �-នម��មអចរ តរវបរកតានទសនដរកកច�មនហទកននកក។ន ឧទេមន រកកអចរ���បរ រកកជនញនដទមទចន រផរ�ាកនហទ� តាបមនរចា រកកច�មនក�កមវទនដ�កនដ�ជកមវទនសៀវនភម�ា ទនដ�ររ ម�ដរ របរចននឡទ សរមាកបា រានរមមៃរកខចខត�ា ដទននកកមន�សកពរងវវឌរនម។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 124

រ ព ទរ កករ ពរ �

មជមមណ �នតៀមមប� នភមេររគអសទន ADPC) ជមជមមណ �ររកកតមរានមខនកពនហទកនឆ នទកកសនមចបររវកកតាមរនភមេររគសរមាសេមរនររសវតនព រករងវវឌរន

មកមនដ រររនពននកកតមរាអសទរបា សទេហកនរ។ននមសកកមមសាវងន«នដទមទកតាមរផ�មាព�ាៃរនភមេររគ ននន�ទសេមរនរមណរ មន�សននកកតមរាអសទ របា សទេហកមនកមន �ទរក�ាដបរជកកក មន �ទតរពររកនមហររររនពមន �ទរចនមដរជនញ រសមប�ដ�ាកផច សាមរពហតររម�

ពននរ រជនញនរ»។ន តន�ទនADPC ននកកតមរាអសទបា សទេហកអចរតរវមនង�យា �លដចខនកមង

•រងវវឌរនសមតនពរកន�ទកកមសាៃរកនៀរ •កនតៀមនៀមចរមដរពទររកជសក�រកក កាតមរា

•កមន�ទតរ�កកកតមរាថទ •កផពហផពហតរររ កមាចនរដ

•កផរ�ានសវមនច�កន�សរកមកនយម�ា •កភ �សរមា�នកា�រវ�ទនក កាបរកសមមសមប�

•កររវតរកមវទមចតមរាម�សា •រកកសមមសមប�ក�ទករៃដៃរររកររតមរា

ADPC តរវបរមន �ទតនឡទននកកនខមកគឆក ន 1986 មន� មាពទររកសកពទ���នពមនដកយ�ហរកកសមមសមប�ជរ

សន�ប� មេររគរ �កសេមជជតន ឥឡវកយ�ហសរមាសមមសមប�កច�កមរសមមសារ �កសេមជជត)ន រន WMO ជមរកផរ�ាម�រពទន UNDP បរ។ន ADPC បរននកកនវរបរមន �ទតររកកក កាតមរាថទ ដចជមនករកពនភនយម�ា កក កា

តមរាសរទពទកមានភមេររគននកកឆក ន 2000 នដររនភ�មម នដទមទកមតាពទតមរវកនដ�ទកា�រនភមេររគ រអ�នពៃរមណរ មន�សននតមរាអសទបា សទេហក កកករងវវឌរន��ន�សរ រជញសកមនពកមវទសេមតមតរកន�ទតមរា រររនម�ដរ រន-regional រកផរ�ារវកនមនជ��ន�សរកកកនADPC។

កផរ�ាកមមរ មណរ ��ត��រាន�ទ�ដរនពនផភក ៃរនDRM បរសរមាកមន �ទតនADPC រកនផរ តចមៃរសកមនពមសា

ខចរ កករឡនព�បឆក ន�ទកដមមសាខចរ។នវ �មមរ មណរ តបសបរកច ជនតេហរនADPC វ �សក សរទពទកមានភមេររគ រសេមរនផចវ�នដ�ររម�ដរ រ។ន វ �មមរ មណរ �ជនញមនរមន�ៀតននន�ទ�ដរនពនផភក ៃរន DRM ជមកស �តា�រានភកក កា នតម រជនចទរនននតជនផកកមៃរសនពៀតឥមទរមសានទ នន�ទ ន25 ឆក ករចមក នដររដចខនកមដចជ វ �មមរ

មណរ �សក�ង

•អកសតកមារងហ វ�ន�សរ នមហរ រស�ម ដមមពហរ�ពររមរពេនHazard ម��មានទម��មា

•រងហនភមេររគសេមរនន

កកតាមរ

•កមារងហនភមេររគ�កជររា

•វ�មានភមេររគ •មរ�ទនព�នតៀមខចរនព�អសរក រកនឆចទតម

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 125

•�នកា�ររងហនភមេររគ •កតាមររងហនភមេររគម��ា មកកម�ដរ រន

រងប�កច�

•នពបនភពទនភ�ា ដទន

វ�កតាមរ

•សខនពនមន រកមានភអសរកកកន

តមរាអសទរបា សទេហក •កនមទមពហរ�ពហតររងមន�សរ រយា កកានររ ពទចរ� ននកក

កមារងហនភមេររគ

មជមមណ �នតៀមមប� នភមេររគអសទន

រភ SM 24 ជរា ផចវនPaholyothin 979/69 Samsen Nai Phayathai កកបកកន10400 មន�សៃថន �សហព�ងន66 2 298 0681-92 �នងន66 2 298 0012-13

រទនមា�ងនadpc@adpc.net http://www.adpc.net

UN-APCICT / ESCAP

អសទរ �កសេមជជត រមជមមណ �មមរ មណរ �តមរាបា សទេហកសរមាមនច�កវ�មនមរន រពហតររ

សរមាក រងវវឌរន UN-APCICT / ESCAP) ជវ�ន រតមរាៃរមនកមកនសដរកច� រស �មមសារ �កសេមជជត

មចតមរាអសទរបា សទេហកន ESCAP)។ UN-APCICT / ESCAP ររនភ�មម នដទមទពកច�ខតខមនម មសាមណរមន�សជសរជកមសានESCAP កកកនមទបសាមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ កកករងវវឌរននសដរកច�ស �ម មសាពកនមនមរស រកកនសមតនពន មហរនដនផរ តន�ទសសសរមមទ មទដចខនកមនរងន

1. កមមរ មណរ � នដទមទមន �ទរចនរដនផកកមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ រជនញៃរកនហទនភ�រនយប រ រកកជនញនផកកមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន រកពសមតនព រមមរ មណរ �ន មនច�កវ�មនមរនន រពហតររនរន មហរមមរ មណរ វសហនមនច�កវ�មនមរននរពហតររននរ

2. កនវជវ នដទមទររវតរកសកវនទកា�រករងវវឌរនររមរស ននកកវសហមនច�កវ�មនមរននរពហតររនរន

3. មក នដទមទផរ�ានសវមកន�ទកមវទរងវវឌរនររមរសនដទមទនសរជកនESCAP រសរជកសរម។ន

UN-APCICT / ESCAP ររ�ទ សតនន�ទកកនIncheon ៃរនមដរកន ា។នhttp://www.unapcict.org

ESCAP

ESCAP ជៃដករងវវឌរនមចតមរាៃររ �កសេមជជត របរមនមទកជមជមមណ �រងវវឌរនស �ម រនសដរ

កច�ដ សខរាសរមារ �កសេមជជតននកកតមរាអសទរបា សទេហក។នអមតរមសាខចរ នដទមទជញកច�សេមតមតរកវ សរជកចររន 53 មសាខចរ រសរជកបមរ។ន ESCAP ផ��ារវតមនា មា��ន�សរវកមវទ រម�ង ជសក� រ

មន�សកមត។ន វភ �ដរ ងប�ៃរមណរ មន�ស ននកកតមរានរននកកកពតន�ទកក កាតមរា រកភ �វទន�សរកក តមរានដទមទជមម�ង មឈមនតមតាស �មនសដរកច�មសាតមរានរននកកពងពនលកន globalizing។ កយ�ហន ESCAP ររ�ទ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 126

នន�ទកកបកកមន�សៃថ។ន

http://www.unescap.org

នរជកមវទសក មនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានមដកនដរ ងប�ន មមណ ត)នhttp://www.unapcict.org/academy

កមវទសកនរជមនច�កវ�ន មនមរនន រ ពហតររ ដ���លសរមាកមវទមមរ មណរ �ករងវវឌរននដររមខ

វជា មច�មរកនរចររដមានដ�ររនភ�មមនដទមទមពកានភ�រនយបនដ�ររចនមដ រជនញដសខរានដទមទឲបរនពញ

ន�ញរវឱកសអរនពមបង ញនដមនច�កវ�ន មនមរនន រពហតររកកកសនមចបររវនភ�នេរងវវឌរនជត រផនា មាកនមនចកនផកកវទជទថ�។នខនកមនរជនសចក�ទពមនខចទដមាមខវជា ៃរកមវទសកនរ។ន

មខវជា �ទន1 - �នកា�រវកមវទមនច�កវ�មនមរននរពហតររនរ ករងវវឌរនរររហបរសម�ា កាពទម�ង ដសខរា រ ជចមចកសនមចចតរពទនភ�រនយបកកកររវត�រនននកកកនមទបសាមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររសរមាកសនមច បររវនភ�នេរងវវឌរនសេសវត ននរ។ន

មខវជា �ទន 2 - មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមារងវវរនដនមទ ក ររងប�កច�នផរ តន�ទនភ�រនយបន ក

រងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររន ររងប�កច� រកផរ�ារវពហតររដសខរារពទ�ដរនពៃរនភ�រនយបជត��

ន�សរ រ កមខហមណ នដ�ន�ទកកមសានករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររ។

មខវជា �ទន 3 - កមវទដរ ងប�នរឡចតររកពរតនភ�រតរទដរ ងប�នភ�កមន រមនង�ៃរកមវទ។ន វកជពនកពទនមៀមនដ� មពហរ�រទដរ ងប�នដ�តរវបរមន�ទតនឡទ រកកមតាកតរពទកចនមាដ។ន

មខវជា �ទ 4 - រនកមនច�កវ�មនមរននរពហតររនសរមានមដកនមសាដរ ងប�ផរ�ារវក�ាដច�នទកករនក ក មច�មរក ននកកមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន រ�សនេមសាខចរននព�រនត។ន វកនមទ�នទននកកកពចមនច�កន�ស រនភ�រនយបដសខរានននព�នដ�នហទកសនមចចតរសរមានករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររ។

មខវជា �ទន 5 - រងប�កច�ររមតពនករពទករងវវឌរនជមររនភ�រនយបររ�ជត ររទតវទនដ�មាកនមទ

បសារកមតមតរកៃររទរមត។ន

មខវជា �ទន 6 - សររសខពហតររ រនពឯកជរមបង ញពហតររសរទពទម�ង សររសខរ រនក ករ កដនមទ កៃរកនៀមច��

ន�សរ សររសខពហតររ។ន

មខវជា �ទន 7 - មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ នរមាកក�សរទ រកររវតររននមននភ�រតមានរ

នដ�ពកាពហរ�នទរនរករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររន មទ ដនមទ កវទន�សរ រវ�� នកមា នរនមទជ�នទ។ន

មខវជា �ទន8 - ជនមទសសរមាកផរ�ាថវកសរមាករងវវឌរនវសហនមនច�កវ�មនមរននរពហតររ ពរតនមទ�ជនមទសកផរ�ា ម�រសរមានករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនរ រទដរ ងប�នរ។ននពជៃដវសហនមន រឯកជរ

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 127

តរវបរមរចចជជនមទសផរ�ាម�រម នដ�ររមនយជរនជពនសសននកកមន�សកពរងវវឌរន។ន

មខវជា �ទន 9 - មនច�កវ�មនមរនន រពហតររន សរមាមារងហនភមេររគផរ�ារវ�ដរនព�នទៃរកមា

រងហ នភមេររគរកពហតររមសាខចរតរវកខមននព�កមតាមនច�កវ�នដ�អចកបរ នដទមទកតាមររងហនភមេររគ រកនឆចទតមនទរនភមេររគ។ន

មខវជា �ទន 10 - មនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ កផច សាមរអកសតរកនមទ រៃមតមបង ញតន�ទនដ�មនច�កវ�

មនមរននរពហតររន�ននកកកសន�តរ កមដរមន រ កនចកន�កពហតររ មម�ផរ សកមនពន�ទកកមសារររនពម ន រ រ កមរ�មរន រនពកផច សាមរអកសត។ន

មខវជា ទ នរកពតរវបរម�មមមនដររកមទ សកកកសកកនដៃដកមវទសកជតនដទមទនក មខវជា នរររ ពកាពហរ� រមនពញតមរវកមសារកកមន�ទតនភ�រនយប ននកកមន�សនផភក ។នមខវជា នរតរវបរនកតរវបរមកនមនទជនន នផភក ។ន នដទមទនកកមវទនរសតពកាពហរ�រអសដរ ររនក កកកករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន នដ�កព ទក ចនមទរ APCICT ន�ៀទតាននកសមប�មខវជា ននរនេទររក ទកចនមទរមខវជា នថទៗន�ៀត។

មខវជា �ទ 9 ICT សរមា មា រងហនភមេររគ 128

APCICT រមតកមវទសក http://e-learning.unapcict.org)

នរនAPCICT កមវទសករមតជនផកកមៃរររកនចកច-ឆនរ�នចទរនដ�នAPCICT ររម��កកកកររវតររនកមវទកនសមតនពន ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន នតេហរមសាខចរនដ�ជកមវទសក មនច�កវ�មនមរនន រពហតររនសរមានមដកនដរ ងប�។ន

នរន APCICT កមវទសករមតររ�� តឲរកកសកនដទមទច�ដនមទ កវ�សកន�ទមណរ ញតរវបរចននឡទ នដទមទមន�ទរ

ចនមដមសាពកនននកកចររៃរតមរាដសខរាៃរករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរនន រពហតររន មទ កនមទបសាសករ រព�មសាមនច�កវ�មនមរននរ ពហតររនសរមាកនទដ�ាសេមរនដចាសយ� កមន�ទរ���នព���បរពហតររ កនក�ម�កផរ�ា នសវមកន�ទកកមសាកនៀរសតរសាមជទវត នេទ�ទមផតនរនរបរនមនចកកសនមចបររវនភ�នេរងវវឌរន

សេសវត នវទជទថ�។ន

វ�សកទ រសាកមវទសករមតន APCICT តរវបរកមតា�កមន នដកមនៀររមតររនពបសប�នទម រកមសម ររកកនមទបសាតរវបរបហ រាជមរវ�� មរមតន APCICT ៃរកច�មន�ទកម��មានដនជជហរវវ�សកនរ។ន

មខវជា ៃរ កមវទសកទ រសាននកកននរានចសរកនមម�ដរ រកកននរសទអចនមទបរមនរទរមត។ន ន�ទសពទនរន�ៀត នផរកសរមាករងវវឌរនរតកមនរមន�ៀតរនហទម�ដរ រទកមមនរមន�ៀត ររដនមទ ក។ន

កនរចសេកមនរឡចតររក http://www.unapcict.org/ecohub)

មជមមណ �នE-សេកន E-សេនHub) ជនវ�កន�ទមណរ ញឧ��សនAPCICT សរមាកនចកន�កចនមដ ន�ទករងវវឌ

រនមនច�កវ�មនមរនន រ ពហតររ។ វររនភ�មមនដទមទន�ទកកពសាកសក រម�ពននរមមរ មណរ �នដកផរ�ានពបសប�កកកច�ដនមទ កររនដ�ពកាពហរ� រនដកនហទឲអចនមទបរជមចននច រររកមសរមាកនចកន�កក ររ

វតររនដ��មផតរនមនៀរននន�ទនករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររ។ កនរចសេកមនរឡចតររកផរ�ារវងន

• វមផតថ�ររម រមណរ ញនចកន�កចនមដសរមា ករងវវឌរនមនច�កវ�មនមរននរពហតររន

• បសប�កកកច�ដនមទ កររនដមខវជា ន

• ឱកសច�មកកកពនកន�ទមណរ ញ របរកច នទជនផកកមៃរសេមរនន�ទមណរ ញកនរចសេកមនរឡចតររក ៃរកររវតររន នដ�បរមនមទកនចកន�ក រពទកម�ដរ រចនមដមសានករងវវឌរនមនច�កវ�នមនមរននរពហតររ។