aqy · 2017. 9. 4. · aqy gurmiq rihq mrxwdw' aqy 'gurbwxi pwt drpx' ivc aupr ilky guru sihbwn di...
TRANSCRIPT
-
AqyAqy
isMG sBw ieMtrnYSnl kYnyfw pRo. gurmuK isMG qy igAwnI id`q isMG jI ƒ
smripq hY[ ienHW hI sUrimAW Aqy BweI kwhn isMG nwBw dI bdOlq
swry Bwrq ivc isMG sBwvW bxweIAW geIAW qy gurduAwry Awzwd
krvwey gey[ lIro-lIr Aqy lhU-luhwx hoeI is`KI A`j iPr qoN mhMq
nrYxU dy KUnI swky dI Xwd duhrwauNdI hY Aqy swkw nnkwxw krn leI swƒ
vMgwrdI hY[ hY koeI sUrmw! jo gurU nwnk swihb dy imSn ƒ Gr Gr
phuMcwaux, AMDivSvwsIAW ƒ ibbyk-bu`DI, mnu`Kqw ƒ ivcwrvwn bxwaux
leI swQ dyx leI iqAwr hovy?
-
sihXogI sMgqsihXogI sMgq
Standing from Left to Right: Chair Sitting From Left To Right:
Ramandeep Singh Jatana, Gurpreet Singh Khalsa Karamjit Singh, Amandeep Kaur, Amandeep Kaur Gill, Abhijot Kaur Mohinder Singh Khalsa,
Nachhattar Singh Thind, Balwinder Singh (Head Master Jeonwala), Govinder Singh (Retd. Head Master Jeonwala)
imlo hr vIrvwrSu`krvwr qy SnIvwr
srvweIkl, ifsk, goifAW Aqy joVW dy drd dy ielwz leI imlo
jykr qusIN swfI kMpnI nwl iksy vI qrHW dw ibzns krnw cwhuMdy ho qW ’qy lwg Awn kroWelcomeshopping.in
Buy Religious Books & Literary books
Start Selling Online...
-
SINGH SABHA CANADASINGH SABHA CANADASSI CANADA IS A TAX EXEMPT REGISTERED CHARITY
For Any Query Click : www.singhsabhacanada.com
isMG sBw ieMtrnYSnl kYnyfw pRo. gurmuK isMG qy igAwnI id`q isMG jI ƒ smripq hY[ ienHW hI sUrimAW Aqy BweI kwnH isMG nwBw dI
bdOlq swry Bwrq ivc isMG sBwvW bxweIAW geIAW Aqy gurduAwry Awzwd krvwey gey[ lIro-lIr Aqy lhU-luhwx hoeI is`KI A`j iPr qoN
mhMq nrYxU dy KUnI swky dI Xwd duhrwauNdI hY Aqy swkw nnkwxw krn leI swƒ vMgwrdI hY[ hY koeI sUrmw, jo gurU nwnk swihb dy imSn ƒ
Gr-Gr phuMcwaux Aqy AMD-ivSvwsIAW ƒ ibbyk-bu`DI, mnu`Kqw ƒ ivcwrvwn bxwaux leI swQ dyx leI iqAwr hovy?
Email: [email protected] Singh Parhar : 416-568-9917, Satnam Singh Johal : 416-558-8757
(All Legal matter will be dealt in the Brampton court of Ontario, CANADA)
sMpwdkI borf
1. Business Name: Khalsa Akhbaar Effective Dated 2012-08-012. Incorporated (Ontario) No.: 001629587 Dated 2004-10-093. Legal Name: Singh Sabha International Canada4. Legal Entity : Corporation5. Charity Business Number is: 86090 4572 RR00016. Legal Advisor: Subash Joshi Law Office, 30 - 1530 Drew Rd., Mississauga ON L5s 1W8 Tel # 905 362 0111 and Cell # 416 788 58047. Editorial Board: Gurcharan Singh Jeonwala # 647 966 3132, Balwinder S ingh Th ind ( Ind ia ) 94176-06572,Mandeep Singh Vernon 250 540 6266, Chamkaur Singh Fresno CA, 559 242-6480. Varinder Singh Goldy 805-432-6668
LEGAL INFORMATION KHALSA AKHBAAR
gurcrn isMG ijauxvwlw, cmkOr
isMG Pirzno XU.AYs.ey., fw. blivMdr
isMG iQMd, mndIp isMG vrnn
bI.sI., virMdr isMG golfI
Editorial Board: Gurcharan
Singh Brar (Jeonwala) # 647-966-
3132, Chamkaur Singh Fresno #
559-242-6480, Dr. Balwinder
Singh Thind (Pb.) M: 94176-
06572, Mandeep Singh Vernon #
250-540-6266, Varinder Singh
Goldy # 805-432-6668
1
nM. lyK lyKk pyj
1. swfw sunyhw qy swQ dI mMg sMpwdkI 2
2. AKMf pwT dy nWA ’qy l`ut ieMdr isMG G`gw 3
3. 23 bRwhmxW vwlw AKMf pwT mndIp isMG vrnn 5
4. AKMf pwT dI Bytw ik lu`t? ipMR. gurbcn isMG pMnvW 6
5 AKMf pwT divMdr isMG inaUXwrk 7
6. AKOqI dmdmI tkswl dI Asl qvwrIK hrijMdr isMG idlgIr 8
7. AKMf pwT SrDw jW inrwdrI hrcrn isMG prhwr 11
8. kibXobwc bynqI cOpeI pw: 10 gurcrn isMG ijauxvwlw 14
9. hY=hYN? ‘jwp’ kI hY? gurcrn isMG ijauxvwlw 17
10. is`K sMgq ƒ dsm gRMQ bwry kuJ svwl gurcrn isMG ijauxvwlw 18
11. dyh iSvw br moih iehY? gurcrn isMG ijauxvwlw 20
12. z&rnwmw pwqSwhI 10 fw. gurmuK isMG id`lI 22
13. pSUAW dy isr ’qy p`gW siqnwm isMG mONtrIAl 24
14. cricq dsm gRMQ ikvyN hoNd ivc AwieAw? fw. gurUmyl isMG is`DU 25
15. is`K SqwbdI bnwm jwigRqI Xwqrw ieMdr isMG G`gw 28
16. inAwrw pMQ mndIp isMG kwlK 33
17. byloVy ngr kIrqn iekbwl isMG iF`loN (fw.) 34
18. kivqw: jwgo nOjvwn E is`KI dy vwrso... mndIp isMG vrnn 35
19. is`KW kol ngr kIrqnW bgYr.... pUrn isMG pWDI 36
20. A`KIN if`Tw swaUQwl (XU.ky) dw ngr kIrqn kulvMq isMG BMfwl 37
21. pusqk pVcol: Akwl qKq sMklp... hrdyv isMG Syrig`l 39
22. After Death Heaven or Hell Dr. Davinder S Chahal 41
23. Guru Deian Khushian Col. Avtar Singh 43
24. Akal-Takhat: Concept and Institution Hardev Singh Shergill 44
-
ieh prcw isMG sBw ieMtrnYSnl kYnyfw dy AMk 3, 4 Aqy 5 dw imSrx hY jo AYfvokyt isrdwr nC`qr isMG iQMd Aqy ausdy hor swQIAW dy kihx qy iqAwr
krky is`K sMgqW gocry kIqw jw irhw hY[ CwpyKwny dy Krcy Aqy vMfx-vMfwaux dw jumw vI aunHw ny hI ilAw hY[
dsm gRMQ dy hmwieqIAW vloN kdI vI iesdy pwT, ivSy-vsqU, r`bI sMdyS ƒ ADwr bx ky iesdI pRmwxkqw dI g`l nhIN kIqI geI sgoN dsm gRMQ ƒ nw mMnxw
dsm gurU ƒ nw mMnxw, swfy AMimRq qy hmlw, swfIAW inqnym dIAW pMjW bwxIAW qy hmlw kih kih ky sDwrx is`K ƒ gumrwh kIqw jw irhw hY, BVkwieAw jw
irhw hY qy pRmwx vjoN ie`k du`kw dsm gRMQ ivcoN hvwly ijvyN, “ Avr bwsnw nwih pRB Drm Xu`D kY cwie Aqy pr nwrI kI syj BUil supny hUM n jyXhu]” id`qy jWdy
hn[ kdI vI ieh nhIN ikhw jWdw ik 580 p`qry icRqropwiKXwn vrgIAW kokSwsqr ƒ mwq pwaux vwlIAW khwxIAW nwl Bry pey hn[ ijvyN “Bg mo ilMg idXo
rwjw jb]ruc aupjI qurnI ky ijX qb] lpit lpit Awsn qr geI] cuMbn krq BUpn ky BeI”[ dsm gRMQ dw ivvwd ipCly ds pMdrW swlW qoN hI SurU nhIN
hoieAw sgoN jdoN qoN hI ieh gRMQ hoNd ivc AwieAw hY ivvwd ivc iGirAw hoieAw hY[ ies g`l dI puStI fw. rqn isMG j`gI dw pI.AYc fI.dw iliKAw QIisz, jo
1960 ivc iliKAw qy 1966 ivc CpvwieAw igAw, krdw hY qy ienHW sqrW nwl hI SurU huMdw hY[ “'dsm gRMQ' iek ApRmwixk sMgRih-gRMQ hY, ikauNik ies dw
kriqRrqv (Aurhorship) Aqy srUp Ajy qk Ainsicq hY[ is`K ivdvwnW ivc ies gRMQ sMbMDI ivvwd ies dy sMkln kwl qoN hI cl ipAw sI Aqy hux qk vI
jwrI hY”[ BweI kwhn isMG nwBw vI Awpxy mhwn koS dy pMnw 295 qy kpV koTw Sbd hyT qwry dw inSwn (*) dy ky ilKdy hn ik pMifq rwm ikRSn dw ricAw “
BwgvqI pdX puSpWjlI sqoqR” bhuq purwxw hY[ ijs dy 30 iqRBMgI CMd hn, [ iesy dw svqMqR Anuvwd 20 iqRBMgI CMdW ivc ieh Akwl ausqiq dw pwT hY, jo
lyKkpRmwd nwl dUjy cMfIcirqR ivc nhIN iliKAw igAw[ ikRpw krky mhwn koS dw pMnw 295 dyKo[
joiq Ehw jugiq swie sih kwieAw Pyir pltIAY ] {pMnw 966}jy joq vI EhI hY qy jugq vI EhI hY qW iPr gurU goibMd isMG jI ny dsm gRMQ ilKx smyN gurU gRMQ
swihb jI dI ilKx ivDI ikauN nhIN ApxweI? gurU nwnk pwqSwh Awpxy Awp ƒ, “nIcw AMdir nIc jwiq nIcI hU Aiq nIcu ]” {pMnw 15} pr dUsry pwsy dsm
gRMQ vwlw Awpxy Awp ƒ 'muKbwik pwqSwhI dsvIN' ilK irhw hY[ swry gurU gRMQ swihb ivc iksy gurU ny Awpxy Awp ƒ pwqSwhI nhIN iliKAw[ ieh d`sx vwsqy
ik ieh ikRq iks dI hY, m:1, m:2, m:3, m:4, m:5, m:9 Aqy BgqW, B`tW qy guris`KW dy nwm ilKy hn[ pr dsm gRMQ ivc ikqy vI m:10vW dI vrqoN nhIN kIqI
geI[ bwxIkwr dw nwm goibMd ikqy nhIN iliKAw igAw sgoN dsm gRMQ pMnw 333, 334, 335 Kol ky vyKo jy ikqy iek`lw 'kib' iliKAw igAw hY qW Agly dohry ivc
'kib isXwm' jW 'kib rwm' jW 'kib kl' iek iek pMny qy pMj pMj vwrIN AwieAw[ jdoN qoN hI is`K Drm, hoNd ivc AwieAw hY, ƒ Kqm krn dIAW cwlW vI
smwnMqr c`l rhIAW hn[ gur iblws pwqSwhI CyvIN ilKI hI ies mksd nwl hY ik is`KW ƒ is`KI nwloN qoV ky iesdw BgvW-krn ikvyN kIqw jwvy? gurmiq
suDwkr muqwbk ieh gRMQ sMn 1843 (1793 eI:) ivc SurU krky 1853 (1796 eI:) ivc mukMml hoieAw qy ies dy ilKwrI hn gurmuK isMG AkwlbuMgIey Aqy BweI
drbwrw isMG cONkI vwly AMimRqsr invwsI hn[ ieh auh smW hY jdoN AMgryz pMjwb kbjy 'c krnw cwhuMdy hn qy is`KW bwry AiDk jwxkwrI pRp`q krn ihq Aqy
aus qoN bwAd is`K Drm ƒ gMDlw krn leI gRMQ ilKvw rhy hn[ ijvy is`K ieqhws mOlvI bUty Swh qoN ilKvwieAw igAw Awid[
pMjvyN pwqSwh dI ShIdI smyN CyvyN pwqSwh hirgoibMd swihb kol mukMml gRMQ mOzUd hY qy iesy hI qrHW nOvyN gurU qyg bhwdr hI dI Shwdq smyN dsvyN ipqw gurU
goibMd isMG jI kol vI mukMml gRMQ mOzUd hn[ ieqhws dI koeI ikqwb 'gur iblws pqwSwhI CyvIN' ƒ CoV ky ienHw ShIdIAW smyN swDwrx pwT AQvw AKMf pwT
iksy gurU ivAwkqI vloN krvwaux dw izkr nhIN krdI[ pr guriblws pwqSwhI CyvIN dI nkl krky 'j`Qw iBMfrW cONk mihqw' ny AwpxIAW ikqwbW 'Kwlsw jIvn
Aqy gurmiq rihq mrXwdw' Aqy 'gurbwxI pwT drpx' ivc aupr ilKy gurU sihbwn dI Shwdq smyN pwT krvwaux dw izkr kr id`qw jo ik JUT hY inrmUl hY[
sMpt pwT, iekhrw sMpt jW dUhrw sMpt, cup gVup pwT, gux gux pwT (bolx qoN bgYr pwT) ieh swry pwT nwnksrIAW ny SUrU kIqy qy bwkI sMprdwvW ny vI
vyKw vyKI krny SurU kr id`qy[ kI ieh pwKMf gurmiq muqwbk hY? hux AwpW vIcwr krnI hY ik kI gurU gRMQ swihb dw pwT jW AKMfpwT kIqw vI jw skdw hY?
jvwb nWh vwck hY[ swry gurU gRMQ swihb jI ivc 'rhwau' dw Sbd 2685 vwrIN AwauNdw hY qy iesdw mqlb hY ik 'rhwau' dy ies Sbd qoN pihlW AweIAW iek jW
do pMgqIAW ƒ vIcwro[ pr ieh kMm qW AwpW pwT krdy smyN krdy hI nhIN[ iPr ijs gurU dy hukm dI aulM|xw AKMfpwT krdy smyN AsIN 2685 vwrIN kIqI hY kI
auh gurU swƒ KuSIAW bKiSS krygw? nhIN[ gurU dw hukm qW AsIN mMinAw hI nhIN qy KuSIAW dI bKiSS ikauN?
dunIAW ivc mu`TI Br rih gey is`K lokW ny Awpxy isDWq ƒ bcwauxw hY qW isDWq qy hr nvW pYsw Krc krn dI loV ƒ mihsUs krnw hovygw[ nhIN qW brbwdI
dy rwh quirAW ƒ swƒ iksy ny nhIN rokxw sgoN K`f ivc ifgx l`igAW ƒ hor D`kw dyx leI swfy duSmx swfy ip`Cy hjUm dy rUp ivc KVHy hn[ id`lI gurdvwrw
pRbMDk kmytI qW hr swl sIs gMj qoN bMglw swihb jW rkwb gMj swihb qk kroVW ruipAw TMfy jl dIAW SbIlW Aqy ngr-kIrqn/jlUs 'qy lw ky gurU dIAW
KuSIAW pRwpq krdI hY[ jo mnmiq id`lHI dy gurdvwirAW ivc dyKx ƒ imldI hY auh hor iksy Sihr ivc Swied hI imly[ SihrI is`K A`q drjy dy krm-kWfI
huMdy hn[ ieh g`l mYN 1966-67 ivc AMimRqsr Sihr iv`c rih ky dyKI hY[ aunHw dI is`KI hr krm kWf Aqy isrP dwhVI kySW qk hI sImq huMdI hY[ is`K isDWq
kI hY, ies qoN auh iblkul kory huMdy hn[ jy iksy ƒ koeI slwh dyvWgy qW auh lVn ƒ pvygw[ b`s! iehI is`KI hY[ inSwn swihb ƒ hr swl k`cI l`sI nwl Do ky
nvW puCwkw puAwauxw, gurdvwry ivc vVn qoN pihlW pYrW ƒ Doxw qy iPr iesy gMdy pwxI ƒ jl smJ ky QoVw bhuq mUMh ivc pwauxw, jy ho sikAw qW Awpxy isr ivc
vI, hr roj m`Qw tyk ky dukwn 'qy jwxw Aqy Agly idn iPr qoN Bu`l bKSwauxw, lMgr dI syvw, jl ipAwauxw Aqy plwstk dIAW kYnIAW ivc pwxI Br ky, jo id`lI
Sihr vloN splweI kIqw jWdw hY[ hY koeI sUrmw jo is`KI dI ho rhI durdSw ƒ smJ ky, ies ivc suDwr ilAwaux qy ies kwrz ƒ nypry cwVHn leI, swfw swQ dyx
leI iqAwr hovy? -0-
sMpwdkI
sMpwdkI borf: gurcrn isMG ijauxvwlw, cmkOr isMG Pirzno XU.AYs.ey., fw. blivMdr isMG iQMd, mndIp isMG vrnn bI.sI., virMdr isMG golfI
Editorial Board: Gurcharan Singh Brar (Jeonwala) # 647-966-3132, Chamkaur Singh Fresno # 559-242-6480, Dr. Balwinder Singh Thind
(Pb.) M: 94176-06572, Mandeep Singh Vernon # 250-540-6266, Varinder Singh Goldy # 805-432-6668
2
-
AKMf pwT dIAW rOLW lwaux vwly pwTIAW dI
bVI qrsXog hwlq vyKIdI hY[ hor koeI ruzgwr
imldw nhIN ikauNik aucyrI pVHweI nhIN kIqI hoeI[
mzdUrI krnI bVI h`f BMnvI hY, Du`pW ivc sVnw
srdI ivc Trnw[ cMgw piVHAw iliKAw qW is`KW
ivc kQw vwck jW kIrqnIAW vI bxn ƒ iqAwr
nhIN, pwTI l`gx leI ikvyN iqAwr ho skygw[ ies
''piv`qr syvw'' 'qy kyvl AwrQk p`KoN pCVy hoey bMdy
hI l`gdy hn, r`jy pu`jy GrW dw pwTI bixAw nOjvwn
iek vI nhIN l`Bygw[ pYsy tky v`loN kmI kwrn mYN
Kud bhuq smW dyS ivc vI Aqy ivdyS ivc vI bhuq
rOlW lwauNdw irhw hW[ rOlW dI igxqI dy ihswb
nwl hI pYsy imldy hn[ pwTIAW ƒ QoVy QoVy pYsy dy
ky bwkI motI kmweI qW gurduAwirAW dy pRbMDk
krdy hn[ ijs ƒ S`k hovy id`lI kmytI jW sRomxI
kmytI AMimRqsr dy pRbMD ADIn c`l rhy
gurduAwirAW ivc jw ky pVqwl kr lvy[ swDW
sMqW dy fyirAW 'qy jw ky prK kr lvy[ pwTIAW ƒ
QoVy QoVy pYsy dy ky ̂ ud motI kmweI krdy hn[ ivcwry
pwTIAW dI koeI XUnIAn nhIN hY[ koeI hVqwl
mujwhrw nhIN kr skdy ikauNik ''Dwrmk kwrj''
hY[
Agly ih`sy ivc auh GtnwvW drj kr irhw hW
ijhVIAW pwTIAW nwl Awm hI vwprdIAW hn[
sMn 2000 ivc mYN kYnyfw igAw sI Cy mhIny vwsqy[
pRbMDkW ny iek SrDwlU pirvwr dI ie`Cw muqwbk
AKMf pwT bu`k kIqw hoieAw sI[ inSicq smyN 'qy
aunHW dy Gr mhwrwj dw pwT AwrMB kr id`qw
igAw[ pirvwr dy muKI ny swƒ pRSwdw Ckwaux vyly
zrUrI hdwieq kr id`qI ik pwT bol ky, Su`D FMg
nwl krnw hY[ pwT auprlI mMjl 'qy hY[ GVI-muVI
swfw aupr Awauxw-jwxw AOKw hY[ nwly swfy bzurg
ipqw jI dy goifAW ivc qklIP hY[ auh pOVIAW
nhIN cVH skdy[ AsIN vIfIE kYmry iP`t kr id`qy
hn[ quhwfI Poto Aqy Awvwz tI.vI. rwhIN swfy kol
hyTW phuMcdI rhygI[ ieh nw smJxw ik ikhVw
koeI pwT suxdY[ AsIN hyTW bYT ky sux rhy huMdy hW[
aus vIfIE kYmry vwly iek pwT ny swfy pMj
pwTIAW dy swh sUq ky r`K id`qy[ Gr ivc BwvyN koeI
vI nw hovy, rwq ƒ swry su`qy pey hox[ swfy v`l kYmrw
rUpI ijMn GUr-GUr vyK irhw pRqIq huMdw sI[ BwvyN
kYmrw bMd hI ipAw hovy swƒ ikhVw pqw l`gdw sI[
aus pwT ƒ pUrw kridAW swfy psIny inkldy rhy[
Bog dy smyN idl kry ik AwKIey, ''ieh pwT qW shI
ArQW ivc hoieAw hY[ AYvyN vrky nhIN plty[ ies
leI mzdUrI vI du`gxI imlxI cwhIdI hY['' swƒ
auhI im`Qy hoey pYsy imly, bwkI qW pRbMDkW ny fkwr
ley[
iesy qrHW pwT kridAW pwTI sON igAw[ kwrn
sI ik lgwqwr rOlw lweI jw irhw sI[ pwTW dy vI
sIzn hI huMdy hn, sdw QoVHw eI cldy rihMdy hn[
pwTI ƒ Arwm krn dw vkq nw imilAw[ bwrHW vjy
qoN do vjy q`k dI rOl 'qy bYT igAw[ AOKw-sOKw ho ky
GMtw ku qW pwT krdw irhw[ GMty mgroN nINdr ny
jlvw ivKw id`qw[ Q`ikAw-hMiBAw pwTI pwT
krdw hI pIhVy 'qy isr r`Kky sON igAw[ QoVI dyr
mgroN Gr dw iek nOjvwn dUjy pwTI leI cwh-
pwxI bxwaux vwsqy Aqy aus ƒ jgwaux vwsqy
auiTAw[ jdoN pwT vwly kmry ivc AwieAw qW vyK
ky h`kw b`kw rih igAw, pwTI GurwVy mwr irhw sI[
nOjvwn ny ACoply ijhy gurU gRMQ swihb dw srUp
cu`ikAw[ hor rumwilAW ivc vlyitAw qy sMBwl ky
iek AlmwrI ivc r`K id`qw[ bwkI pwTIAW ƒ auTw
ilAw, Gr dy mYNbrW ƒ jgw id`qw[ swry jxy cu`p-
cwp aus kmry ivc Aw ky bYTdy gey, ieh vyKx
leI ik pwTI auT ky kI nwtk krdw hY[
A`Dy ku GMty dy lMmy TONky qoN bwAd pwTI dI A`K
Ku`lHI[ ibnW A`gy iDAwn mwirAW hI bolx l`g ipAw
krwmwq swKSwq krwmwq[ DMn gurU nwnk DMn guru
goibMd isMG[ Gr dy mYNbr ny pu`iCAw- igAwnI jI
Awh kI bolI jWdy ho? pwT ikauN nhIN krdy? pwTI
isMG boilAw- BweI swihb jI qusIN myrI g`l suxI
nhIN jW smJI nhIN[ mhwrwj ny krwmwq vrqw
id`qI hY[ gurU gRMQ swihb jI s`cKMf cly gey hn[
mYN jWdy ̂ ud vyKy hn[ mwno hMs vWg p`qirAW dy KMB
bx gey, mYN bQyrw PVn dI koiSS kIqI pr nhIN
rok sikAw[ swry jxy aus v`l ib`t-ib`t q`k rhy
sn[ Gr dw muKI auiTAw qy igAwnI jI ƒ auTx
leI ikhw[ aus ƒ nwl iljw ky AlmwrI KolH ky
vyKx leI ikhw[ jdoN BweI ny AlmwrI KolHI qW
AMdr gurU gRMQ swihb jI r`Ky vyK ky kihx l`igAw-
ieh ikvyN vwpr igAw mYN qW mhwrwj s`cKMf jWdy
vyKy sn? Gr dw muKI boilAw- qYƒ su`qy pey ƒ AsIN
vyiKAw hY[ Kud AsIN srUp sMBwilAw hY, Awh kI
pwglpx PiVAw hY? AsIN svyr ƒ gurduAwrw
kmytI kol swrI hoeI bIqI suxwvWgy[ iPr ivcwrw
Xrk igAw, muAwPIAW mMgx l`g ipAw[ Gr dI
ZrIbI kwrn keI-keI rOlW lwaux vwlI g`l
d`sI[
pirvwr ƒ qrs Aw igAw[ Agly idn
pRbMDkW ƒ bulw ky swrI g`l qW d`s id`qI pr gRMQI
isMG ƒ iksy qrHW dI (Dwrmk) szw qoN bcw ilAw[
nvyN isry qoN “KMfq hoieAw pwT, iPr AKMf pwT”
bxwaux dI kvwied SurU kr id`qI[ kwS ik Gr
ivc poQIAW r`K ky Gr dy jIA ^ud bwxI smJ ky
pwT krn dw suBwA prp`k kr lYx[
kYnyfw ivc hI iek pirvwr ny AwpxI mMnq
pUrI ho jwx dI KuSI ivc do AKMf pwT krwaux
vwsqy gurduAwrw kmytI nwl qwlmyl bxw ilAw,
qW ik do srUp ds pwTI pIhVy cOr rumwly Awid dw
bMdobsq ho sky[ iek AKMf pwT dI SurUAwq
vIrvwr ƒ kIqI geI, Bog SnIvwr dw r`iKAw[
dUjw pwT Su`krvwr ƒ AwrMB kIqw igAw qy Bog
AYqvwr dw r`iKAw[ vIrvwr vwly idn gurU gRMQ
swihb dw ivDI pUrvk AKMf pwT ArMB ho igAw[
Gr vwilAW dw DrqI ’qy pYr nhIN l`g irhw sI,
cwA ivc swry aufy iPrdy sn[ Su`krvwr vwly idn
mhwrwj dw iek hor srUp AwigAw qy aus dw vI
AKMf pwT SurU ho igAw[ pwT dovyN brwbr ieko
kmry ivc r`K id`qy gey[ Gr vwly cweIN-cweIN dOVy
iPrdy sn, syvw kr rhy sn[ do AKMf pwT koeI
pwTI Aw igAw koeI clw igAw[ iksy ny cwh pIxI
hY iksy du`D Ckxw hY[ iksy ny im`Ty vwlI cwh dUjy ny
bgYr im`Ty qoN[ iksy ny kwjU Kwxy hn qy iksy ny bdwm
ipSqy[ Su`krvwr dI rwq pY geI[ rOl lwaux
vwsqy iek pwTI AwieAw[ ivcwrw pihlW hI
nINdr ivc sI[ hor ikDry rOL lw ky AwieAw sI[
ieQy Aw ky ''krVI'' ijhI cwh bxvweI qy pI ky rOl
dI syvw 'qy bYT igAw[ bYTw sI aus pwsy ijs dw Bog
AYqvwr ƒ pYxw sI[ A`Dy ku GMty mgroN aubwsIAW
Awaux l`g peIAW[ mn krVw ijhw kr ky iek
GMtw qW pUrw kr ilAw[ iPr qW l`gIAW JpkIAW
Awaux[ bybs ho ky gurU gRMQ swihb 'qy isr r`Kky
TONkw lw ilAw[ nwl vwly pwTI ny jdoN su`qw vyiKAw
qW hu`j mwr ky jgwieAw[ ieh bhuq Gbrw igAw,
pqw hI nw l`gy peI ikMnw smW su`qw irhw, pwT ikMnw
ip`Cy rih igAw[ nwl vwlI bIV qoN pMny nMbr
piVHAw Awpxy vwlI bIV dw auqnw hI pMnw swhmxy
lY AWdw[ AwpxI rOL lw ky cldw bixAw[ Aglw
pwTI AwigAw aus ny vI rOL lweI qy qur igAw[
Gr vwilAW ny jdoN vyiKAw qW pwT dovyN bMny brwbr
c`l rhy hn, qW aunHW dI qW KwinE geI[
pRDwn jI ƒ Pon kIqw, gurduAwry dw hYf gRMQI
bulwieAw[ aunHW ƒ swrI hoeI bIqI suxweI[ AsIN
iek pwT dw Bog SnIvwr qy dUjy dw AYqvwr ƒ
pwauxw sI[ pwT ArMB vI iek idn A`gy ip`Cy kIqy
gey hn[ Awh brwbr ikvyN ho gey? do nvyN pwTI
bulw ky qwby ibTwey gey[ pihlW qoN rOLW lwaux
vwilAW dI brIkI nwl pu`C pVqwl kIqI geI[
lMmI Koj-bIx qoN bwAd Asl doSI l`iBAw igAw[
aus bwry nwl dy pwTI ny gvwhI dy id`qI sI ik ies
ƒ mYN su`qy hoey ƒ vyiKAw hY[ iPr sKqI nwl
pu`iCAw, qYƒ pwT ikMny sPy qoN imilAw sI? ikMny sPy
'qy Agly pwTI ƒ dy ky igAw sI? auh koeI jvwb nw
dy sikAw kMbdw hoieAw muAwPIAW mMgx l`g
ipAw[ AKy pRDwn jI ikDry hor Gr ivc rOL lw ky
AwieAw sW[ nINdr BwrU sI pqw hI nw l`igAw kdoN
A`K l`g geI[ mYƒ ies g`l dw pqw hI nhIN sI ik
-ieMdr isMG G`gw
mobw: +91-98551-51699
3
-
myry vwlI bIV qoN AYqvwr ƒ Bog pYxw hY[ mYN Gbrw
ky dUjI bIV dy brwbr pMny kr id`qy[ bKS
idE....[
pRbMDkW ny nvyN isirEN pwT rKvwieAw[ pwT
dw swrw Krcw pwTI dy isr pwieAw pr Gr
vwilAW ny aus dI hwlq vyK ky muAwP kr id`qw[
swrw Krcw ̂ ud hI kIqw pr aus pwTI ƒ pwT krn
ivc Swml nw kIqw[ kYnyfw dy iek gurduAwry ros
stRIt ivc (vYnkUvr) ''syvw'' kridAW iek bzurg
ny mYƒ bVI kmwl dI g`l d`sI[ kihx l`igAw iek
pirvwr dw bzurg cVHweI kr igAw[ Gr ivc
kSmkS cldI rhI ik AKMf pwT krwieAw jwvy
jW sihj pwT[ AKMf pwT qy Krcw ku`J vDyry sI jo
Krcx leI Gr dy keI mYNbr iqAwr nhIN sn[
ieauN keI idn bIq gey &Yslw nw hoieAw[ bzurg
dI lwS brP ivc rKvw id`qI[ jdoN isr& pMj idn
rih gey Bog pwaux vwsqy socI geI qrIk ivc,
qdoN &Yslw hoieAw ik AKMf pwT nhIN sihj pwT
hI krwauxw hY[ dovW dw ''puMn'' QoVw G`t v`D ho
skdw hY, izAwdw Prk nhIN hY[ bzurg suirMdr
isMG (kwlpink nwm) d`sx l`igAw ik iesy
gurduAwry ivc iek hor gRMQI sI kMvljIq isMG
(kwlpink nwm) swfy kol mr cu`ky bu`Fy dy pu`qr Aw
gey[ aunHW Awaux dw kwrn smJwauNidAW ie`Cw
jwhr kIqI ik swfy bwpU jI clwxw kr gey hn,
aunHW nim`q sihj pwT krwauxw hY, Bog AYqvwr ƒ
pYxw cwhIdw hY[ suirMdr isMG kihx l`igAw ik
A`j mMglvwr hY, sihj pwT dw Bog A`T ds idnW
ivc pYNdw hY, pMj idnW ivc nhIN[ nOjvwn kihx
l`gy- dyKo jI! ieh pMj idnW dw pwT AKMf pwT
vrgw hI ho jwvygw QoVw ijhw qW &rk hY[ plIz
kr idE, pMJI fwlr v`D dy idAWgy[ aunHW dy
Bolypx 'qy qrs vI AwieAw, swfy AMdr lwlc vI
jwigAw qy aus ƒ hW kr id`qI[ kMvljIq isMG
kihx l`igAw ik hwmI qW Br id`qI pr ieMnI qyzI
nwl pwT nhIN ho skdw[ suirMdr isMG ny suJwau
id`qw ik iek poQI qoN qUM pwT krI c`l dUjI qoN mYN
krI jwvWgw[ ijho ijhw mrzI kro[ p`qrw pwT,
cutkI pwT, jW drSn pwT[ aunHW Boly pMCIAW ny
ikhVw swfy kol bYT ky suxnw hY[ nw vI krIey qW vI
kI Prk pYx l`igAw hY?
suirMdr isMG ny d`isAw ik AsIN dovW ny ie`k
ie`k poQI Awpo Awpxy kmry ivc r`K leI[ ijMnI
pVHI geI pVH leI[ pMjvyN idn sihj pwT Bog
vwsqy iqAwr kr id`qw sI[ pirvwr Aqy dosq
im`qr Awey, A`Dw GMtw kIrqn hoieAw, slok pVHy,
Ardws kIqI qy pwT sMpUrx ho igAw[ nwly pMJI
fwlr vD dy ky gey, nwl DMnvwd kIqw ik qusIN
ikMny cMgy gRMQI ho, swfw ikMnw iKAwl r`Kdy ho[ qusIN
Aksr suixAw jW vyiKAw hovygw (jW A^bwrW ivc
ieSiqhwr pVyH hoxgy) ik Amky ''sMq mhwrwj'' ny
pihlW ho gujry swD dI brsI mnwauNidAW 21, 31,
51 jW 101 AKMf pwT krwaux dI ''mhwn syvw''
kIqI[ iesy qrHW Fmky ''sMq bRhm igAwnI'' ny pMQ
dI cVHdI klw vwsqy 101 AKMf pwT krwaux dw
''mhwn aupkwr'' kIqw[ ShIdW dI mhwn Shwdq ƒ
smripq 51 AKMf pwT krvwey[ ienHW swD
toilAW ny is`K kOm ƒ pwgl bxw ky r`K id`qw hY[ jy
AKMf pwTW nwl smwj dy msly h`l ho skdy iPr
guru swihb ƒ ShIdIAW pwaux dI kI loV sI? pu`qr
ShId ikauN krwauxy sI? qygW PV ky jMg ivc jUJx
dI kI loV sI? sO swl imslW dw smW lVn mrn
dw iBAwnk smW, Gr brbwd ho jwxy, KoprIAW
auqrIAW, bMd bMd k`ty jwxy, crKVIAW 'qy cVH
jwxw, b`icAW dy tukVy mwvW dIAW JolIAW ivc pw
dyxy, ieh koeI qmwSw sI? jy AKMf pwTW nwl
musIbqW Kqm ho skdIAW, kI auh is`K AKMf pwT
krny nhIN jwxdy sn? ieMglYNf dy kvYNtrI Sihr dy
iek gurduAwry ivc 51 AKMf pwT ieko lweIn ivc
iek`Ty r`Ky gey[ iehnW pwTW ivc mYN ^ud Swml
hoieAw, ieh vyKx leI ik swrw vrqwrw ikvyN
vrqdw hY[ muKI swD leI FweI sO pwTI iek`Tw
krnw qy loVW pUrIAW krnIAW muSkl sn[ aus ny
rwh l`iBAw ik iek pwT dy FweI sO pONf imlxgy[
BwvyN pMj pwTI pwT kro, BwvyN G`t pwTI kro[ AsIN
iek pwT dy 250 pONf idAWgy[ lau jI, AsIN do
isMGW ny kmr k`sw kr ky iek pwT dI izMmyvwrI
cu`k leI[ ikhVw suxw ky pwT krnw sI[ pMjwh
GMitAW ivc AOKy sOKy AsIN dovW ny AYn ''Su`D pwT''
ATqwlI GMitAW ivc smwpq kr ky 250 pONf kmw
ley qy A`Dy-A`Dy vMf ley[ hux clIey ieMglYNf ivc
hYvilk rof swaUQwl dy gurduAwry[ auQy Su`krvwr
ƒ ieko lweIn ivc ds jW igAwrW AKMf pwT SurU
huMdy hn[ ipCly pwsy aucI kMD hY[ hwl ivc
pwTIAW dy A`gy prdw qwixAw huMdw hY[ isrP iek
pwTI idsdw hY, bwkI gupq huMdy hn[ pwTIAW ƒ
Xwd krwaux leI iek pihrydwr r`iKAw hoieAw
hY[ aus ƒ kwgz 'qy ilK ky id`qw hoieAw hY ik ds
vjy pwT ikMny pMny q`k hoxw cwhIdw hY[ bwrHW vjy
ikMnw, cwr vjy ik`QoN q`k Awid[ auh syvwdwr do
GMitAW ipCoN ipCly pwisEN Aw ky aucI bol ky d`sdw
hY[ ''cwr sO pMdrW BweI, s`q sO qIh BweI...iek
hzwr cwlI BweI''[ Bwv huMdw hY ik swry pwTI hux
ieqny pMny q`k pu`j jwau[ BwvyN pVH ky BwvyN cutkI
Br ky vrky plt ky[ ijnHW ny pwT rKvwey huMdy ny
auh Bog vwly smyN 'qy hI AwauNdy hn[ aunHW ƒ swrw
puMn Pl Ardws kr ky dy id`qw jWdw hY[
ieMglYNf ivc iek hor qrHW dw ‘AwDuink’
AKMf pwT AwrMB hoieAw vI mYN vyiKAw[ Agr
iksy SrDwlU ny AKMf pwT krwaux dI ie`Cw pRgt
krnI qy nwl mjbUrI jwhr krnI, jI kI krIey
pwT krwaux ƒ qW bhuq mn krdw hY, pr Gry jgHw
G`t hY[ gurduAwry AsIN krw nhIN skdy qW pRbMDkW
ny ‘spYSl AwPr’ idMidAW d`sxw ik quhwfy vrgy
s`cy SrDwlUAW vwsqy AsIN spYSl g`fI bxvweI
hY[ quhwfy drvwzy A`gy KVHw ky g`fI ivc hI AKMf
pwT krvw idAWgy[ ijMnw smW hovy sux lYxw
pwTIAW dI syvw kr lYxw[ iesy qrHW ikMny swry
SrDwlU AKMf pwT krvwauNdy[ pRbMDkW dIAW
JolIAW Brdy, AwpxI Akl dw idvwlw k`Fdy mYN
^ud vyK AwieAw hW[ hux qW ieMglYNf ivc is`K
cYnl nwm dy tI.vI. 'qy AKMf pwT hox l`g pey hn[
pirvwr qoN pONf jmHW krvw ley jWdy hn[ pirvwr
smyq swry sroiqAW ƒ ikhw jWdw hY ik Awpxy Gr
swP kr lau[ ieSnwn kr ky isr F`k ky cONkVw
mwr ky zmIn 'qy bYT jwau[ tI.vI. qoN SrDw pUrvk
AKMf pwT srvx kro jI[ ies qrHW dy bhuq swry
SrDwvwnW dy GrW A`gy ''g`fI pwT Aqy tI.vI. pwT
kr ky bhuq praupkwr kr ky puMn kIqw jw irhw
hY['' bhuq swry fyirAW, gurduAwirAW ivc pwT
kIqy krwey vI iml jWdy hn[ bs SrDwlU pirvwr
ny mwieAw dy ky Ardws Awpxy nwm dI krwauxI
hY[ pwT dw swrw mhwqm SrDwlU dy Kwqy ivc jmHW
hox dI p`kI grMtI[ SrDwlUAW ƒ qW Swied Ajy vI
pqw nhIN hovygw ik gurU gRMQ swihb (smyq ArQW
dy) dI bwxI ieMtrnYt qoN pVHI jw skdI hY[ bolky
gurU gRMQ jI irkwrf krvw id`qy hn[ jy kr
kMipaUtr ƒ kmWf (hukm) dy dyeIey qW fyF imMt
ivc AKMf pwT kr idMdw hY[ auNj sI.fI. jW pY`n
frweIv rwhIN b`s kwr mobweIl Awid ivc jdoN
idl kry gurbwxI suxI jw skdI hY[ ieh qdoN
hovygw jdoN AigAwnqw dI p`tI A`KW qoN Ku`lH
jwvygI[ igAwn qoN ibnW is`K ievyN hI Gr lutwauNdy
rihxgy[ ies qrHW dIAW GtnwvW in`q idn
vwprdIAW hn[ bs qusIN Awly duAwly A`KW KolH ky
vyKdy jwE, Awpxy Awp smJdy cly jwaugy[
-0-
4
kdy ̂ wlsw A^bwr SurU krky igAwnI id`q isMG jI qy pRo. gurmuK isMG hurW ny is`K
Drm ’qy kbzw krI bYTy bRwhmxvwdIAW ƒ BwjVW puAweIAW sn, ieh aunHW dy XqnW
sdkw hI hY ik bRwhmxvwdI swrw qwx lw ky vI ^wlsy dy inAwry isDWqW ƒ koeI v`fI
Fwh nhIN lw sky[ A`j Pyr jdoN cwry pwsy is`KI Bys ivc bRwhmxvwdI Awpxw forU vjw
rhy hn qW aus smyN igAwnI id`q isMG qy pRo. gurmuK isMG hurW vloN SurU kIqy kwj ƒ hor vI iS`dq nwl pUrw krn
dI loV BwsdI hY[ ieh qW hI sMBv ho skdw hY jy AsIN ies kwj ƒ iek AijhI lihr dw rUp deIey jo vgdy
pwxIAW vWg Awpxw rwh Awp bxwauNdI jwvy[ bhuq swry vIr ieh rswlw pVH ky, ies dy ivcwrW nwl sihmq
huMdy hoey vI, koeI hMBlw mwrn dI QW cu`p krky Gr bYT jWdy hn[ ies leI ieh zrUrI hY ik Aijhy vIrW ƒ mwlw
dy mxky vWg iek lVI ivc proieAw jwvy[ ies leI swry pwTk vIr igAwnI id`q isMG hurW dy supinAW dw
smwj isrjx leI, ies ƒ iek lihr bxwaux ivc Awpxw ih`sw pwaux[ Aijhy vIrW ƒ bynqI hY ik auh rswlw
pVH ky Awpxy iksy vI qrHW dy ivcwr Aqy Awpxw pqw ies pqy ’qy zrUrI smJ ky Byjx qW jo swry vIrW nwl
ivcwrW dI sWJ pweI jw sky qy aunHW dy ivcwrW ƒ vI rswly ivc QW id`qI jw sky[
ic`TI Byjx leI pqw: dIdwr isMG, Sbd gurU ivcwr mMc suswietI, srihMd, izlHw PqihgVH swihb[
Email: [email protected] hor jwxkwrI leI sMprk: +91-94170-34974
-
m:3] AMqir kptu BgauqI khwey] pwKMif
pwrbRhmu kdy n pwey] pr inMdw kry AMqir mlu lwey]
bwhir mlu DovY mn kI jUiT n jwey] sqsMgiq isau
bwdu rcwey] Anidnu duKIAw dUjY Bwie rcwey] hir nwmu
n cyqY bhu krm kmwey] pUrb iliKAw su mytxw n
jwey] nwnk ibnu siqgur syvy moKu n pwey]3] (pMnw
88)
20 vrHy dI aumr iv`c sMn 2000 ƒ KMfy dI
pwhul pRwpq kIqI sI, ie`k isMG ny bVI pRyrnw id`qI
sI qy myry mn iv`c aunHW dI bhuq ie`zq sI qy A`j vI
hY[ QoVHy smyN bwAd aunHW dw sunyhw AwieAw ik
ElIvr, bI.sI. (knyfw) ivKy iksy pirvwr ny
AKMf pwT dI syvw krvwauxI hY qy 25 isMG ies
syvw leI cwhIdy hn[ swƒ ies 25 isMGW vwly
AKMf pwT bwry QoVHI QoVHI jwxkwrI sI, mn
bxwieAw ik hor jwxkwrI pRwpq kIqI jwvy[ mYN
Aqy klony dy rihx vwly bVy Ku`lHy ivcwrW dy BweI
suirMdr isMG ies syvw leI phuMc gey, au~Qy phuMc ky
ie`k nvyN FMg dI gurmiq (AKOqI) vyK ky AsIN
hYrwn ho gey[ 25 isMGW dIAW ifaUtIAW hyT ilKy
Anuswr sn : -
5 gurU gRMQ swihb jI dy pwTI
5 jpu jI swihb dI poQI dy pwTI
5 dyg Aqy DUP (hvn sm`grI) leI
5 nMgI ikrpwn vwly pihrydwr
5 lMgr iqAwr krn leI
swry isMGW ny hr vwr ifaUtI SurU qoN pihlW
kysI ieSnwn krnw sI[ pwTIAW qoN ibnW swry
isMGW ny svws-svws vwihgurU jwp krnw sI[
bIbIAW ies smu`cI syvw qoN dUr r`KIAW geIAW sI
lMgr qoN vI pry[ ijhVy pkOVy qy cwh Ck ky isMGW ny
AKMf pwT SurU kIqw auh bIbIAW ny hI iqAwr kIqy
sn qy isMGW dy k`pVy vI bIbIAW ny hI Doxy sI[
sB qoN pihlW swihb isMG kQwvwck (A`j k`lH
ieh nwnksr vwly bulMdpurI swD dw pRcwrk hY)
nwl imlwp hoieAw, AMdr gey qW dyiKAw gurU
swihbwnW dIAW v`fAwkwrI qsvIrW AKMf pwT
vwly kmry iv`c l`gIAW sn[ swihb isMG dw
iDAwn qsvIrW v`l idvwieAw qW pujwrI sur vwlw
iF`lw ijhw juAwb imilAw[ BweI suirMdr isMG
kihx l`gy ik quhwfy vrgy tu`kVboc pRcwrkW kr ky
hI is`K Drm dw burw hwl hY[ tkswl dy ie`k muKI
gurbcn isMG gurbwxI pwT drpx iv`c AKMf pwT
vwly kmry iv`c gurU swihb Aqy BgqW dIAW
qsvIrW lwaux ƒ mrXwdw d`sdy hn pr bVI
hwsohIxI g`l hY ik 14vW muKI jrnYl isMG mMjI
swihb qoN kIqy BwSxW iv`c qsvIrW dw ivroD krdy
hn[ tkswl dw hvwlw ies kr ky id`qw hY ikauNik
25 ivcoN bhuqy tkswlI hI AKvwauNdy sn qy ienHW
srI, kYnyfw iv`c suMdr isMG iBMfrW vwly dI
Xwdgwr vI bxweI hoeI hY qy dws ny KMfy dI pwhul
vI ienHW dy j`Qy qoN leI sI[ mYN vI colw pihndw qy
dumwlw bMnHdw hW (Kws pihrwvw smJ ky nhIN) pr
myry coly nwl pjwmw pwieAw dyK ky aunHW dy rws nw
AwieAw qy mYN swrw qmwSw dyKxw cwhuMdw sI ies
leI pjwmy qoN bgYr tkswlI colw pihn ilAw[
dumwly dI QW gol dsqwr cwhuMdy sI pr mYN auh nw
bdilAw qy pihlI pihrydwr dI ifaUtI qy h`Q iv`c
nMgI ikrpwn PV ky gurU gRMQ swihb jI qoN 5 ku Pu`t
dI dUrI 'qy drvwzy iv`c KV igAw[ spIkr iv`c
pwT c`l irhw sI, swry Gr iv`c AjIb ijhI
Gbrwht qy cu`p sI qWik koeI ZlqI nw ho jwvy[ jy
koeI monw vIr m`Qw tykx AwauNdw qW aus dy mUMh qy
gurU swihb ƒ m`Qw tykx vwlI KuSI nhIN blik Qwxy
Awaux vrgw BYA sI[ auh ivcwrw p`gW vwly
bRwhmxW qoN BY-BIq Awly duAwly vyKdw[ 25 isMGW
dw jQydwr myry kol AwieAw qy kihx l`gw qusIN
KVy-KVy mUl-mMqr vI pVHnw hY qW mYN ikhw AwpW
AKMf pwT krn Awey hW jW mUl-mMqr pVHn[ aus
ny ikhw AKMf pwT krn[ mYN ikhw ik iPr mYƒ
AKMf pwT suxn idE ikauNik AKMf pwT spIkr
auc au`cI c`l irhw sI[ auh mYƒ mUrK smJ ky isr
ihlwauNdw hoieAw clw igAw[ 2 GMty dI ifaUtI
pUrI ho geI qy myry nwl gey vIr ny vI ho rhy pKMf
dw swrw jwiezw lY ilAw[ ijhVy isMG ny swƒ
bulwieAw sI, AsIN aus ƒ bynqI kIqI ik swƒ
bKSo AsIN ies gurmiq ivroDI kMm iv`c ih`sw nhIN
lY skdy[ ieh kihx dI dyr sI auh gurmuiK BVk
ipAw qy kihx l`gw ik gurbcn isMG iBMfrW vwly
AwKdy sI, ieh mrXwdw gurU goibMd isMG jI ny Awp
dmdmw swihb clweI sI qy iehI AKMf pwT Su`D
Aqy pRvwn hY[ mYN pu`iCAw bIbIAW ies iv`c ikauN
ih`sw nhIN lY skdIAW qy ijhVy AKMf pwT bIbIAW
gurduvwirAW iv`c krdIAW ny kI auh pRvwn nhIN?
jykr mwqw Bwg kOr mukqsr dI Fwb vwlI jMg iv`c
ih`sw lY ky isMGW dy brwbr bIrqw nwl lV skdI hY
qW qlvMfI swbo hoey AKOqI SuD AKMf pwT iv`c
ih`sw ikauN nhIN lY skdI sI? kI guru swihb ny vI
BydBwv kIqw hovygw? Asl iv`c ieh sMprdweI
pKMfI Awpo AwpxI mirXwdw bxw ky lokW auqy Tos
cu`ky ny qy Awm lokIN Bu`l hox dy fr qoN ienHW dy iF`f
Br rhy hn[ ieh pKMfI swD idmwg qoN s`Kxy is`K
Drm ƒ aultw gyVw dy rhy hn, swfy dyKidAW ienHW
dy PYlwey AKOqI zwq-pwq dy BydBwv qoN qMg Aw ky
keIAW ny is`K Drm qoN iknwrw kr ilAw hY[ jdoN
AsIN ieh gurmiq ivroDI kMm ivcwly C`f ky qurn
l`gy qW pwT BMg krn dw AwKrI pYNqVW mwr ky fr
id`qw igAw[ AsIN ikhw ik pwT leI quhwfy koly
pwTI hn qy bwkI dw quhwfw pKMf BMg kr ky swƒ
bhuq KuSI hY[ AsIN pMQ dI AKOqI XUnIvristI
dmdmI tkswl dy pUrn rihqIey pKMfIAW dw
srwp lY ky igxqI 25 qoN 23 kr ky vwps Aw gey[
hux suxo gurbcn isMG iBMfrW vwly vloN mwrI geI
mhW g`p jo bic`qr nwtk ADwirq hY Aqy 'dmdmI
tkswl' vloN CwpI hoeI AwpxI pMQ qoN v`KrI bxweI
'gurmiq rihq mirXwdw' dy pMnw 206 'qy bRhm
igAwnI mhWpurS sMq gurbcn isMG jI ny AKMf
pwTW bwry ie`k vwrqw ieMj ilKI hoeI hY:
“ijs vkq gurU qyg bhwdr jI pRwgrwj
iqRbYxI 'qy gey hn, auQy mwqw nwnkI jI, sRI gurU qyg
bhwdr jI dy mwqw jI, aunHW ny ikhw ik quhwfy ipqw
swihb jI ny bcn kIqy sn ik qusIN poqry dy drSn
krogy, Awp jI dI (sRI gurU qyg bhwdr jI dI) 45
swl dI aumr ho geI hY, hux qweIN mYN poqry dw mUMh
nhIN dyiKAw[ aus vkq siqgurW ny ikhw: mwqw
jI! ieh vwihgurU dy vs hY[ jdoN s`cy pwqSwh ƒ
BwieAw pu`qr bKSxgy[ --mwqw jI ny bynqI kIqI
ik ikvyN myrI ieCw pUrI hovy? aus vkq mhwrwj
swihb ny ikhw, cMgw AKMf pwT krwau[ jo sRI gurU
gRMQ swihb BweI bMno vwly srUp nwl sn....[ ijs
dy pMj pwTI: 1. BweI mqI dws, ShId 2. BweI
dieAwlw jI ShId, jo id`lI ShId hoey 3. BweI
gurbKS jI msMd, 4. BweI gurid`qw jI Aqy ie`k
sqI rwm, ieh A`TvyN pwqSwh dw is`K sI[
ieh pMjy is`K pwTI l`gy sn[ ienHW qoN gurU qyg
bhwdr swihb ny AKMf pwT krvwieAw sI[ sRI
guru goibMd isMG jI dy Awgmn vwsqy-qhI pRkws
hmwrw BXo-ies pRkwr sRI gurU goibMd isMG jI dw
Awgmn hoieAw[ pihlI g`l qW ieh ik iqRbYxI
ihMdU qIrQ hY, mhW purK jI pihlW gurU swihb ƒ
au`Qy lY gey qy iPr ie`Cw pUrqI leI AKMf pwT vI
krvw id`qw vwh! mhW purKo ieMny g`p C`f ky vI
qusIN mhwn ho[ ivcwrn dI g`l ieh hY ik pihlW
bRwhmx pujwrI ny lokweI ƒ dovyN h`QIN lu`itAw qy hux
swfI kOm Aqy DrqI 'qy Bwr AKOqI is`K bRwhmxW ny
is`K kOm ƒ rswql v`l D`k id`qw hY[ gurbwxI ƒ
jMqr-mMqr bxw ky ieh gurU swihbwn nwl
AikRqGxqw kr rhy hn[ mMnI jWdI pMQ pRmwxq
mrXwdw dIAW D`jIAW aufwauNdy ienHW swDW ƒ kdy
Akwl qKq 'qy qlb nhIN kIqw jWdw, Swied
jQydwrW ƒ vI ies mwPIey qoN g`Py imldy hoxgy[
swfI kOm dI vfmu`lI pUMjI dw aujwVw bhuq v`fy p`Dr
'qy kIqw jw irhw hY, pr Aws hY A`j dw is`K
iv`idAk ho ky pKMfI pujwrI ƒ BwjV zrUr pwvygw[
is`K kOm AxKIly XoiDAW dI,
swƒ T`igAw swDW pKMfIAW ny[
ie`ko pMgqy bYTky Ckx vwly,
A`j lu`itAw vrxW qy vMfIAW ny[
m`q AwpxI is`KW ’qy Tos id`qI,
JUT vycdy corW dIAW mMfIAW ny[
ikrq swfI, mOjW swD lYNdy,
tyk r`Kdy ‘kwl’ qy ‘cMfIAW’ ’qy[
is`KI rwh sI ¡ vwlw,
AsIN inkl gey horW pgfMfIAW 'qy[ -0-
dy pRvwnq 23 bRwhmxW vwlw AKMf pwT
mndIp isMG ‘vrnn’
bI.sI. kYnyfw
[email protected]. 250-540-6266
5
-
mnu`K ƒ Awpxy jIvn iv`c ivcridAW keI
prkwr dy qjurby huMdy rihMdy hn[ smwjk BweI
cwry iv`c rihMidAW bhuq ku`J dyKx suxn ƒ imldw
rihMdw hY[ GtnwvW qy Awm smwj iv`c vwpr dIAW
rihMdIAW hn[ ku`J GtnwvW ƒ AwpW haU pry kih
C`f dyNdy hW qy ku`J GtnwvW ƒ lMbw smW Xwd
rihMdIAW hn[ vwpr rhIAW jW vwpr cu`kIAW
GtnwvW qoN sbk zrUr is`iKAw jw skdw hY[
pRwiemrI skUl qoN ly ky kwlj dI dunIAW qIk bhuq
swry im`qr bxdy qy tu`tdy rihMdy hn[ keI d&w
idlW dI sw&goeI dI hI sWJ eynI pIfI huMdI hY ik
bcpn dI dosqI swrI izMdgI qIk inB jWdI hY[
AjyhIAW dosqIAW iv`c Apxq eynI izAwdw huMdI
hY ik prvwrk Elw vI koeI nhIN rihMdw[ ie`k dUjy
pRqI aulWBy dI Bwvnw hI mu`k jWdI hY[ ie`k dUjy
dIAW zrUrqW AwpxIAW hI huMdIAW hn[ ibnw
kihx dy ie`k dUjy dI shwieqw kIqI jWdI hY[
myry ie`k bcpn dy dosq A`j klH ishq ivBwg
iv`c cMgI post ̀qy l`gy hoey hn[ myry EdHy iv`c koeI
dUrI nhIN hY[ BwvyN keI QWeI myry EdHy ivcwrW iv`c
AMqr zrUr hY pr kdy vI ieh mihsUs nhIN hoieAw
ik AsIN do hW[ dosq dI Gr vwlI vI srkwrI
AiDkwrI hY[ pr auhdI soc iblkul vKrI hY[ jdoN
vI iek`Ty hoeIdw hY qW auhnW dy b`cy AwpxI mW
dIAW g`lW jW auhdIAW sWgW lwky KUb KuS huMdy hn
pr auhnW ny kdy vI g`sw iglHw nhIN kIqw[ ie`k
idn dosq kihx l`gw ik GrvwlI ny Plwxy fyry ̀qy
AKMfpwT su`iKAw hoieAw hY qy Xwr pUrw ie`k swl
ho igAw eI mgr peI ƒ mYN bQyrw twlx dI koiSS
kIqI hY pr auh mMndI hI nhIN hY[ myry nwl vI do ku
vwrI ivcwr hoieAw sI pr smJwaux dw koeI bhuqw
Asr nhIN hoieAw[ myry dosq qy auhnW dy b`cy
GrvwlI dI Bwvnw A`gy bhuqw smW itk nw sky qy
fyry ̀qy AKMfpwT krwauxw qih kr hI ilAw[ jnI
ky A`k c`bxw hI ipAw[
mYN ie`k vwr iPr ikhw ik BYx jI qusIN pVHy ilKy
ho srkwrI AiDkwrI vI ho pr iPr vI bVy v`fy
vihm dy iSkwr ho ky fyry qy hI ikauN AKMfpwT krw
rhy ho? qusIN cMgw kro Awpxy Gr krw lE jW qusI
sihj pwT Awp kro[ auNj myry dosq ny Gr iv`c
gurU gRMQ swihb jI dw pRkwS kIqw hoieAw hY sihj
pwT krdy hI rihMdy hn[ BYx jI kihx l`gy ik vIr
jI mYN iehnW koloN ies kMm leI ie`k pYsw vI nhIN
lYxw, ieh swry pYsy mYN AwpxI qnKwh ivcoN hI dyxy
hn[ dyKo nw myrIAW swrIAW swQxW ny AKMfpwT
krw ky bwbw jI pwsoN ASIrvwd lY ilAw hY kyvl mYN
AwBwgx bwkI rih geI hW[ mYƒ swrw stw& mKOl
ipAw krdw jy[ swfI ie`k kulIk ny jdoN dw AKMf
pwT krwieAw hY EdHy Gr bhuq SwqI rihMdI hY[
ੳhdw v`fw muMfw vI hux pVHn l`g igAw jy[ BYx jI
dIAW dlIlW sux ky kicAwx jyhI Awaux l`g
peI[ mn iv`c ikhw sdky jweIey AjyhI ividAw
dy[ BYx jI kihx l`gy vIr jI ieh qy mYN krwauxw hI
krwauxw hY sgoN iehnW ƒ smJwau ik gurU mhWrwj
jI syvw krn l`igAW koeI vI AiVkw nhIN fweIdw,
nhIN qW mhWrwj jI dI kropI dw iSkwr ho jweIdw
hY[ mYN soicAw ik ieh zrUrI nhIN ik bhuqw piVHAw
iliKAw vihmI nw hovy[ AjyhIAW g`lW krky hI
b`cy jdoN vI mOkw imldw hY AwpxI mW `qy ivAWg
k`sxoN nhIN h`tdy[ Kws qOr ̀qy jdoN mYN bYTw hovW qW
b`cy pUrI KulH lY lYNdy hn ik hux qW mW swƒ ku`J vI
nhIN kih skdI ikauN ik qwieAw jI ny swfw hI p`K
pUrnw hY[ auNj nok Jok ijMnI mrzI ho jwvy gu`sy vwlI
khwxI koeI nhIN huMdI[
^Yr GrylU Xu`D qoN bcidAW myry dosq qy auhnW
idAW b`icAW ny nw cwhuMidAW hoieAW vI fyry vwly
bwby qoN qrIk lY leI[ keI prkwr dIAW hdwieqW
vI smJ leIAW[ swrw prvwr fyry jw ky AKMf
pwT ArMB krvw AwieAw[ ilKI hoeI sm`grI dI
swfy pMj hzwr vwlI borI qy sq ku hzwr dy lMgr dw
smwn dosq dw v`fw kwkw AwpxI g`fI iv`c r`K ky
bwbw jI ƒ pujdw kr AwieAw[ iekvMjw sO ruipAw
Bytw qy eyny ku pYisAW dy rumwly dw vI pUrw pUrw pRbMD
kIqw hoieAw sI[
do Cu`tIAW dw pUrw pRbMD krky jnI ky Drm dw
krm krn l`igAW Su`krvwr ƒ isrP AwPs iv`c
mUMh idKw ky swry idn dI Cu`tI, SnIcrvwr ƒ aUeIN
zbwnI klwmI v`fy swihb dy kMnW iv`c dI k`F idqw
ik AsW AKMfpwT KulwieAw hoieAw hY[ keI
ielwikAW iv`c AKMfpwT dI ArMBqw ƒ KulwieAw
hoieAw kihMdy hn[ mYN dyiKAw ik BYx jI ƒ d&qr
qoN Prlo mwr ky AjIb jyhI KuSI cVHI hoeI sI ik
Awpxw qy EdW hI sr igAw hY nhIN qW do Cu`tIAW
zrUr lYxIAW pYxIAW sn[ d&qrI Prlo ƒ BYx jI
gurU jI dI bKiSS d`s rhy sI, nwly kih rhy sI ik
dyKo jI gurU jI ny ikMnI imhr kIqI hY swfy ̀qy, swƒ
bhuq hI soiKAW Cu`tI iml geI hY[ BYx jI dIAW
g`lW sux ky isrP hwsw hI nhIN Aw irhw sI, sgoN
socx leI mzbUr vI kr irhw sI ik piVHAw
iliKAw prvwr hox krky gurU gRMQ swihb jI dw
pRkwS hox dy nwqy vI Ajy qIk jwgrqI nhIN Aw
skI[ ies dw ie`k hI au`qr hY ik ijs gurU gRMQ
swihb jI dw Gr iv`c pRkwS kIqw hoieAw hY, aus
ƒ piVHAw zrUr hY, pr kdy vI ivcwr nhIN kIqI[
myrw dosq Gr AwieAw ieh d`sx leI ik pMQ
dw mhwn kwrj kridAW AsW AKMf pwT dI
ArMBqw krw id`qI hY, klH ƒ qusW swry prvwr ny
pRSwdw pwxI fyry dy lMgr ivcoN hI C`kxw hY[
kudrqI pRogrwm nw hox krky iehnW idnW iv`c mYN
Gr iv`c hI sI[ Agly idn mYN Awpxy dosq nwl qy
GrvwlI BYx jI nwl v`Ko v`KrI svwrI ̀qy fyry phuMc
gey[ fyrw ku`J dUr hI sI[ ivckwrlw idn sI dosq
ny bhuiqAW ƒ sdw p`qr nhIN id`qw hoieAw sI vIh
ku mnu`KI isrW dw iek`T kIqw hoieAw sI[
gurU gRMQ swihb jI A`gy nmskwr kIqI qy pwT
suxn leI bYT gey[ pwTI isMG ny Awpxw mUMh Gu`t
ky ic`ty kpVy nwl b`Dw hoieAw sI[ kI imjwl sI jy
iksy quk dI smJ AwauNdI hovy[ BweI swihb jI
guxguxW pwT pUrI qn dyhI nwl kr rhy sI[
ig`itAW qoN goifAW qIk iekswr l`q qy jdoN mrzI
KurkI jWdw sI[ A`Dw ku GMtw bYiTAW aUN----- aUN
hI suixAw igAw[ jW kdy kdy rhwau qy kdy nwnk
Sbd dI smJ AwauNdI sI[ bwkI ku`J vI p`ly nhIN
pY irhw sI ik BweI jI pwT kI kr rhy hn[
kudrqI fyry iv`c igAW qy lMgr vI C`kxw sI[
pihlW cwh dI vwrI AweI, cwh pIidAW ie`k pwTI
isMG vI kol Aw igAw[ hwl cwl pu`Cx qy aus nwl
Apxq jqwauNidAW pui`CAw ik quhwƒ Bytw ikMnI ku
imldI hY[ BirAw pIqw pwTI bhuq hI duKI mn
nwl kihMdw ik iCAW pwTIAW ƒ iekI sO ruipAw
imldw hY pr fyry iv`c iqMn pwTI pwT is`Kdy hn qy
auhnW dI spIt bhuq QoVI hY swƒ auhnW dw vI pwT
krnw pYNdw hY[ ieh lyt AsIN rwq ƒ k`Fdy hW[
Bytw vwly pwTI isrP iqMn hI hn[ bwkI swrI
mwieAw fyry ƒ jWdI hY[ v`fy bwbw jI dw BqIjw
ies swry fyry dI sMBwL krdw hY[ v`fy bwbw jI
AnMdpur rihMdy hn[ ienHW pws vI auh do g`fIAW
KVHIAW hn[ ieko swhy fyry dw pwTI Byq KolH igAw[
AkqUbr dw mhInw hox qy grmI koeI Kws nhIN
sI rwq dy lMgr vwsqy drI qy bYiTAW swƒ ivhlw
smJ ky bwbw jI sbzI ieiqAwdk dy gey ik qusIN
iehdI v`F tu`k kr idE[ BlwvnI jyhw gyVw k`F ky
v`fy bwby dw BqIjw jnI ik Coty bwbw jI fyry dy
ieMcwrj swfy pws hI Aw ky bYT gey[ Dwrmk BwSw
iv`c kihMdy, ik “BeI gurmuKo qUhwƒ A`gy kdy fyry
iv`c nhIN dyiKAw”[ AwpxI aumr dy qIjy QW hox
krky vI mYN ikhw, 'bwbw jI AsIN pihlI dPw hI
ey`Qy Awey hW'[ bwbw jI myry vl Kcrw jyhw
JwkidAW kihx l`gy, “mYN qUhwƒ ikqy dyiKAw hY”[
mYN qy myry dosq ny pihlW hI pRmwx p`qr Br ky id`qw
hoieAw sI ik fyry iv`c jw ky bhuq hI SrDw nwl
rihxw hY koeI g`l bwq nhIN nhIN krnI[ ikqy AYsw
nw hovy quhfI vjw krky bwbw jI nrwz ho jwx qy
AKMfpwT dw PL QoVw rih jwey[
ipMR. gurbcn isMG pMnvW
[email protected]. 99155-29758
gurU nwnk swihb jI dy imSn dI ijMnHW ƒ smJ lg geI hY auh muV ky hirduAwr sUrj ƒ pwxI dyx nhIN gey vrnW A`j vI l`KW dI igxqI iv`c lok jw rhy hn[ iehnW fyirAW dw vI ksUr nhIN hY jdoN qIk Ajyhy pVHy ilKy bwibAW ƒ imldy rihxgy EdoN qIk bwibAW dy fyry ijMdwbwd[ AKMfpwT dI Bytw dy nW 'qy lu`t ho rhI hY[ mwnsk ivkws nw hox krky AsIN smJx leI vI iqAwr nhIN hW[ fyirAW vwilAW ƒ smwj dI ibmwr mwniskqw dw fUMGw AiDAn hY ik iks qrHW Drm dy nW 'qy lokW ƒ luitAw jw skdw hY[
6
-
bwbw jI nwl bhuq hI inmRqw nwl ku`J g`lW dI
ivcwr SurU hoeI[ bwbw jI SihrI sMgq jwx ky
Awpxy fyry dIAW gqI ivDIAW qy bVy bwbw jI dIAW
krwmwqI khwxIAW sxwaux l`g pey[ Coty bwbw jI
d`s rhy sI ik 'ey`Qy bhuq v`fw srovr bxw rhy hW'[
Acwnk mYN ikhw, ik “bwbw jI A`j dy Xu`g iv`c
srovr dI kI loV hY? srovr ieiqhwsk QwvW `qy
hYx[ ies pYsy nwl ikMnw cMgw hovy jy b`icAW leI
ijMm bxw id`qw jwvy”[ bwbw jI kihMdw auh kI huMdw
hY? ijhVI g`l qoN BYx jI frdy sI g`l auh hI ho
geI[ mYN bwbw jI ƒ pu`iCAw, ik “bwbw qusI
AKMfpwT dI Bytw ikMnI lYNdy ho” bwbw jI kihx
l`gy, “iekvMjw sO rupieAw”[ mYN ikhw, “bwbw jI
pwTI isMG qy kihMdy ny swƒ ie`kI sO rupey imldy ny”
qy dUsrw iqMn pwTI quhwfy fyry dy hI hn Bwv PrI
rOLW lw rhy hn[ bwbw jI PV`k dyxy kihMdy, ik
“swfy qoN QoVI dUr vwlw auh Plwxw fyrw qW ie`kI
hzwr lYNdw hY[ AsIN qy jI EdHy nwloN bhuq QoVI Bytw
lY rhy hW[ dUsrw gurmuKo ijMnw koeI guV pweygw EnHW
hI im`Tw hoxw ey”[ mYN ikhw, 'bwbw jI im`Ty vwlI kI
khwxI hY'[ bwbw jI kihMdy BeI ies fyry dI bhuq
mhwnqw hY ijMnI koeI SrDw nwl syvw pwxI krygw
Enw hI aus ƒ v`D PL imlygw[ mYN soicAw KUh iv`c
vihVkw if`gw hovy qy isAwxy kihMdy ny iehƒ hux
K`sI vI kr lE[ bhuq hI SrDw Bwvnw nwl bwbw
jI ƒ puiCAw ik bwbw jI “iehnW prvwr vwilAW
ny qy koeI bhuqw v`fw iek`T krnw koeI nhIN sI,
iPr eyMnw lMgr dw smwn mgwaux dI kI loV sI” ?
bwbw jI kihMdy, “AsIN qy ieh kihMdy hW ik BeI
au`ky pu`ky pMdrHW hzwr idE BwvyN syvw krn vI nw
AwieAw jy quhwfw pwT eyMny pYisAW nwl ho jweygw qy
AsIN lMgr vI ey`QoN fyry ivcoN hI kr idAWgy[ hW jy
koeI swƒ pu`C lYNdw hY qW AsIN aus ƒ smwn ilKw
dyNdy hW[ AsIN qy iehnW ƒ bhuq QoVw smwn
ilKwieAw hY[ ey`Qy qy bwhroN AweI sMgq bhuq smwn
dy jWdI hY”[ mYN ikhw “bwbw jI jdoN iehnW ny qy
Awpxy iksy irSqydwr ƒ vI nhIN bulwieAw, qW eyny
smwn dI koeI zrUrq nhIN sI[ quhwfy stor iv`c
A`gy hI smwn bhuq BirAw hoieAw hY”[ bwbw jI
pws koeI au`qr nhIN sI[ bwbw jI koiSS kr rhy
sn ky swfI g`lbwq koeI hor nw sux ley ies leI
auh hr kImq qy swfy pwsoN KihVw Cfwauxw cwhuMdy
sn[
Ajy g`lW bwqW ho hI rhIAW sI ik myrI
GrvwlI qy BYx jI qy auhnW dI ie`k hor kulIk E`Qy
Aw geIAW[ swfI g`l bwq dw AwKrI ih`sw jwpdw
auhnW ny sux ilAw hovy jW auhnW dw vihm shI sI
hovy ik vIr jI ny zrUr koeI vwDU GwtU bwbw jI nwl
g`l kIqI hovygI[ vYsy auhnW dw fr shI sI[ BYx
jI ny mOky qy kmwn sMBwlidAW bwbw jI ƒ sMboDn ho
ky kihx l`gy, ik “bwbw jI iehnW dIAW g`lW dw
g`sw nw kirAw jy iehnW ƒ vwDU bolx dI Awdq
hY[ myrw dosq swrI khwxI smJdw hoieAw vI ku`J
kihx dI QW ̀qy AwpxI GrvwlI dy mhwn kwrnwmy qy
in`kw in`kw h`s irhw sI[ myry ihswb nwl dosq dy
prvwr ny vIh bweI hzwr ruipAw Krc kIqw qy
smW v`Krw[
bwbw jI ƒ jdoN ieh pu`iCAw igAw ik bwbw jI
kdy gurbwxI dy ArQW ƒ vI smJx dI g`l kIqI hY
qW auhnw ƒ ku`J ku`J smJ Aw rhI sI ik ieh fyry dy
SrDwlU nhIN l`gdy[ AsIN jdoN cly Awey qW bwbw
jI ipCoN pu`C pRqIq kr rhy sI kI ieh SRmoxI kmytI
vwly sI? jy ieh SRmxI kmytI vwly sn qW iehnW ƒ
zrUr smJ hoxI cwhIdI sI ik AKMf pwT dI kI
Bytw hY[
bwbw jI ƒ d`isAw igAw ik ieh prcwrk sI
qy Aksr bMglw swihb qoN tweIm tI. vI. rWhIN
gurbwxI vIcwr dI hwzrI Brdy hn[ bwbw jI dy
piv`qR bcn sn ik BweI iehnW prcwrkW ny is`KI
iv`c SrDw nhIN rihx dyxI[ iPr bwbw jI ny keI
mn GVq bIbIAW ƒ swKIAW vI suxweIAW ik
ijhVy lok qrk krdy hn auh bhuq Gwty iv`c jWdy
hn[ BweI SrDw nwl hI sB ku`J imldw hY[
Agly idn bwbw jI ny swfy nwl Bu`l ky vI A`K
nw imlweI[ auNj bwbw jI ƒ nw Ardws AwauNdI sI
qy nw hI pwT krnw AwauNdw sI[ isrP bwbw jI ƒ
ASIrbwd dyxw hI AwauNdw sI jo dy irhw sI[ gurU
nwnk swihb jI dy imSn dI ijMnHW ƒ smJ lg geI
hY auh muV ky hirduAwr sUrj ƒ pwxI dyx nhIN gey
vrnW A`j vI l`KW dI igxqI iv`c lok jw rhy hn[
iehnW fyirAW dw vI ksUr nhIN hY jdoN qIk Ajyhy
pVHy ilKy bwibAW ƒ imldy rihxgy EdoN qIk
bwibAW dy fyry ijMdwbwd[ AKMfpwT dI Bytw dy nW
'qy lu`t ho rhI hY[ mwnsk ivkws nw hox krky
AsIN smJx leI vI iqAwr nhIN hW[ fyirAW
vwilAW ƒ smwj dI ibmwr mwniskqw dw fUMGw
AiDAn hY ik iks qrHW Drm dy nW 'qy lokW ƒ
luitAw jw skdw hY---
mUrK AMDy qRY gux syvih mwieAw kY ibauhwrI]
AMdir kptu, audru Brx kY qweI,
pwT pVih gwvwrI] (slok m: 3 pMnw 1246)
-0-
slok m; 1 ] dIvw blY AMDyrw jwie] byd pwT
miq pwpw Kwie] augvY sUru n jwpY cMdu] jh
igAwn pRgwsu AigAwnu imtMqu] byd pwT sMswr kI sUrj dy pRkwS ivc AigAwnqw (cMd) dw pRkwS kwr] piV piV pMifq krih bIcwr] ibnu bUJy sB inguxw ho jWdw hY iqvyN inj Gr dy igAwn ibbyk hoie KuAwr] nwnk gurmuiK auqris pwir]1] (pMnw b`uD nwl AigAwn dw hnyrw (cMd) iPkw im`t 791)jWdw hY[
mnu`K dy inj Gr ( AMqr Awqmy) 'coN jo mnu`K mn dy iKAwl ƒ (sMswr) ƒ in`j Gr dy KudweI pYgwm inkldw hY aus ƒ byd kqybW dI jW
sunyhy ƒ idRVH krn dI kwr kmwauxI sI pr mnu`K Dur kI bwxI kihMdy hn[ jpu jI 'c iesy ƒ bwhrly gRMQW dy lgwqwr kIqy AKOqI AKMf pwTW gurmuiK nwdM gurmuiK vydM Bwv gurU ihrdy vsdy ƒ rtn krn vwly pwsy guAwc igAw[ jy smJIey d`i dy muK coN inklI bwxI, Sbd gurmuiK hI nwd ik“pVIAY nwhI Byd buJIAY pwvxw'' so jdoN qk vyd kihlwauNdw hY[ bwhrlI dunIAW ivc pRclq ibbyk bu`D dI pRwpqI leI AslI jIivAw hI A`KrW vwly gRMQW bdly AMdr dy vyd gRMQ jW kqybW nhIN qW ibn bUJy KuAwrI hI e`ny pYNdI hY[ Bwv dI g`l ivcwrnI hY[hnyry vwlI pwpI surq miq bu`D mukdI nhIN[
auprokq Sbd rwhIN ivcwrnw hY ik jo mn icMqw iPkr, qOKly fr, iklivK jWdy nhI[
AwpxI mq Anuswr mnu`K ikrdwr bxwaux dw siqgur dI mq nwl hnyry qoN cwnx pRwpqI hI
Pokw jbrn kUVeI auprwlw krdw hY, ausI kwrn 'auqris pwr' dw pRqIk hY[
mMdy iKAwl ikl ivK icMqw iPkr, fr, Sk, sdky ’c mnu`K mn dw hnyrw sdIvIN mu`k qoKly vwly Purny mn 'c auqrdy qy inq idn vDdy
jWdw hY[ pwpW vwlI mq dy Purny AwauNdy hI jWdy hn[ ieho pwp kihlwauNdw hY[ kbIr mn nhIN[ jy mnu`K Avyslw nw hovy qW ivkwrI kW Aw jwnY sB bwq jwnq hI Avgux kry[ kwhy kI ky boldy hn qy mn mYlw huMdw jWdw hY[“ies igRh kuSlwq hwQ dIp kMUey prY[ mn smJdY mYƒ sB mih koeI jwgq rhY[ swbq vsq auh ApnI pqw hY qy inj Gr 'coN siqgur dI mq nhIN lhY['' Anuswr sdIvIN jwgRq AvsQw 'c cwnx, lYNdw[ ieho pwpW vwlI mq mn vloN surq mq buD igAwn pRkwS hI rihMdw hY[ ikauNik inrMqr ƒ pwpI jIvn vwlI AigAwnqw dy hnyry 'c siqgur dI mq (inj Gr dI mq) Awvwz, pYgwm DkyldI hY[ mnu`K idn rwq icMqw iPkr fr vwly nwl mn krky surq, mq, bu`D kr ky mn dw juVy hnyry 'c jIauNdw hY[rihxw hI “hir pwieE pwTMgw'' AKMf pwT
in`j Gr dI g`l ƒ jykr mn sux lvy qW (Without Break) pwT kihlwauNdw hY[ bwhrly
ies ƒ “Dur dI bwxI AweI iqn sglI icMq kIqy hoey AKMf pwTW nwl surq miq 'coN ivkwrW
imtweI'' kihMdy hn[ Sbd Anuswr ijauN hI dI kUV, hnyrw nhI mukdw[ ies krky ies
AMdroN igAwn rUpI dIvw bldY qy hnyrw clw KuAwrI qoN iklivK vwlI pwpI AigAwnqw vwlI
jWdw hY qy mwno ijauN hI inj Gr dI Awvwz kwlK dI AMDyr koTVI qoN pRkwS pRwpqI leI inj
(gl) ibbyk buDI vwlI mq ƒ suxo qW surq miq Gr dI Dur kI bwxI suxnI kmwauxI hI AKMf
b`uD 'coN pwpW vwlI AigAwnqw hnyrw clw jWdw pwT huMdw hY[ -0-
hY[ ieQy sunx dw Bwv sux ky mnxw hY[ ijvy
divMdr isMG
inaUXwrk
7
-
cOk mihqw fyrw dw ipCokV
cOk mihqw fyry vwly Awpxy Awp ƒ 'dmdmI
tkswl' kihMdy hn[ mihqw cOk ivc kwiem mOjUdw
fyry ƒ bxwaux vwly igAwnI krqwr isMG (jnm
1932, pu`qr cMdw isMG, vwsI purwxy BUry/ BUrw
kohnw) sn[ auh igAwnI gurbcn isMG (jnm
1902, pu`qr rUV isMG, vwsI AKwVw, izlHw
luiDAwxw) dy cyly sn[ igAwnI gurbcn isMG A`goN
igAwnI suMdr isMG (jnm 1883, pu`qr ̂ zwn isMG,
vwsI iBMfr klW, izlHw &Irozpur) dy cyly sn jo
ipMf iBMfrWvwlw dy rihx vwly sn, ijs kr ky auh
iBMfrWvwly vjoN vI jwx lg pey sn[ igAwnI suMdr
isMG iek Awm ikrswn qy prcwrk sn; aunHW dw
iksy hor fyry jW AKOqI sMprdw nwl koeI sbMD nhIN
sI; hW auh kdy kdy igAwnI ibSn isMG murwlw kol
jwieAw zrUr krdy sn[ hOlI-hOlI aunHW dw ipMf
iBMfrW vwlw Gr iek in`kw fyrw bx igAw sI[
igAwnI suMdr isMG dw cylw igAwnI gurbcn isMG
sI[ gurbcn isMG Awpxy ivAwh (1920) qoN 4-5
swl bwAd igAwnI suMdr isMG dy fyry'qy ipMf iBMfr
klW ivc Aw igAw[ suMdr isMG dI mOq, 47 swl dI
aumr ivc, 15 &rvrI 1930 dy idn hoeI qy ies
mgroN iBMfr klW dw fyrw aus ny sMBwl ilAw[1930
qk iBMfrW fyry dw nW 'iBMfrW jQw' vI nhIN sI; ieh
isr& iek fyrw sI; igAwnI gurbcn isMG ny ies
ƒ *jQw iBMfrW* bxw ky prcwr dOry SurU kr id`qy[
jd igAwnI gurbcn isMG ny (28 jUn 1969 dy
idn) cVHweI kIqI qW aunHW ip`CoN fyry Aqy 'g`dI' dw
JgVw hoieAw[ igAwnI gurbcn isMG dw prvwr
ieh g`dI igAwnI krqwr isMG (jo ik iek swbkw
ptvwrI sn) BUrw kohnw (izlHw AMimRqsr) dy rihx
vwly sn, ƒ ies kr ky nhIN dyxI cwhuMdw sI ikauNik
auh mwJy dy sn (hrdIp isMG ifbifbw ny AwpxI
ikqwb ‘swkw nIlw qwrw qoN bwAd...’ ivc ies dI
coKI q&sIl id`qI hoeI hY)[
igAwnI gurbcn isMG dw prvwr g`dI Awpxy
ielwky mwlvy ivc hI r`KxI cwhuMdw sI qy ies kr
ky aunHW ny mohx isMG ƒ g`dI dy id`qI[ dUjy pwsy
igAwnI krqwr isMG ny cONk mihqw ivc zmIn lY
ky Awpxw fyrw bxw ilAw qy ies dw nW ‘jQw
iBMfrW-mihqw’ r`K ilAw[ auh 21 Agsq 1977
dy idn iek AYksIfYNt ivc cVHweI kr gey[ aunHW
jwx qoN pihlW Awpxy jQy ƒ AKOqI ‘dmdmI
tkswl’ kihxw SurU kr id`qw sI[
igAwnI krqwr isMG dw vwrs bwbw jrnYl isMG
(pu`qr joigMdr isMG, vwsI rofy) sI, jo 6 jUn 1984
dy idn ShId ho igAw[ aus mgroN Twkr isMG (mOq
24 dsMbr 2004) ies fyry dw muKI bixAw, jo 20
swl JUT boldw irhw (auh vI guru gRMQ swihb dI
hzUrI ivc) ik bwbw jrnYl isMG ShId nhIN hoey qy
ijaUNdy hn[ Twkr isMG mgroN hrnwm isMG DuMmw
ies fyry dw muKI bixAw[
AKOqI dmdmI tkswl dy ipCokV dw s`c
ijnHW purwxy swDW dw nW iBMfrW-mihqw jQy vwly
‘Awpxy moFI’ kih ky vrqdy hn aunHW ny vI
‘dmdmI tkswl’ qW kI ̂ wlI ‘tkswl’ l&z vI
kdy nhIN vriqAw sI; imswl vjoN ies j`Qy dIAW
AwpxIAW ilKqW muqwibk igAwnI gurbcn isMG
iBMfrW qoN pihlW ienHW dI lVI ieh hY: igAwnI
suMdr isMG, ibSn isMG murwlw, hrnwm isMG bydI,
igAwnI Bgvwn isMG, igAwnI dXw isMG, igAwnI
sMq isMG, igAwnI gurdws isMG, igAwnI sUrq
isMG, bwbw gurb^S isMG, bwbw dIp isMG/BweI
mnI isMG[ ienHW ivcoN bwbw gurb^s isMG ShIdW
imsl dy AwgU sn Aqy auh drbwr swihb ivc
pihlI dsMbr 1764 dy idn Aihmd Swh durwnI
Aqy nwisr ^wn bloc dI sWJI &Oj nwl lVdy
ShId hoey sn; ienHW ƒ ies jQy vwilAW
zbrdsqI ^ud nwl joV ilAw hY[ bwbw gurb^S
isMG qoN mgroN ieh igAwnI sUrq isMG ƒ aunHW dw
cylw bxw ky pyS krdy hn[ sUrq isMG inrmlw JMg
izlHy ivc cinEt dy rwm cMd dw pu`qr sI qy bnwrs
dy pMfqW qoN pVH ky AwieAw sI[ (ies jQy vwly
sUrq isMG ƒ BweI mnI isMG Aqy bwbw gurb^S
isMG dw cylw dsdy hn[ ieh inrw JUT hY[ BweI
mnI isMG 24 jUn 1734 (Aqy bwbw gurb^S isMG 1
dsMbr 1764) dy idn ShId hoey sn; BweI mnI
isMG dI ShIdI dy vyly qk qW ieh jMimAw hI nhIN
sI[ drAsl ieh iek inrmlw pujwrI sI[ ies
ny 1780 dy krIb AMimRqsr dy iek buMgy ivc p`ky
fyry lw ley sn[ BweI mnI isMG dy nW nwl joVI
jwx vwlI rcnw 'Bgq rqnwvlI', ijs ƒ 'is`KW dI
Bgqmwlw' vI kihMdy hn (qy pRym rqnwvlI vI) iesy
dI ilKI hoeI hY[
ieh sUrq isMG qoN mgroN gurdws isMG (1773-
1790) qy aus dy Brw igAwnI sMq isMG (1778-
1832) ƒ aus dy vwrs qy Awpxy jQy dy muKI dsdy
hn[ gurdws isMG ies sUrq isMG dw v`fw qy sMq
isMG sB qoN Cotw pu`qr sI[ sMq isMG inrmlw sI qy
idloN pUrw ihMdU sI Aqy aus dy Gr dy muK gyt 'qy qW
ihMdU dyvqy gxyS dw bu`q vI l`gw hoieAw sI[ sMq
isMG inrmlw qoN mgroN ieh jQw dXw isMG ƒ
Awpxw Aglw muKI kihMdw hY[ jd ik qvwrI^
dsdI hY ik sMq isMG igAwnI dw vwrs aus dw
pu`qr gurmuK isMG sI ijs ƒ hIrw isMG fogry ny
sMDwvwlIAW dw swQ dyx kwrn 1843 dy A^Ir ivc
mrvw id`qw sI[ 'guriblws pwqswhI CyvIN' (ijs ƒ
sohn kvI dI ilKq kih ky prcwirAw jWdw hY)
auh ies gurmuK isMG (jo Akwl q^q dw pujwrI
sI) Aqy aus dy swQI drbwrw isMG (jo drbwr
swihb dw pujwrI sI) ny 1835-40 dy ivckwr
iliKAw sI[ so ies vyly qk ieh bnwrs dy
inrmilAW (sUrq isMG, sMq isMG qy gurmuK isMG)
dw iek grup sI ijhVy drbwr swihb dy pujwrI
sn[ gurmuK isMG dw pu`qr pRdumx isMG (mOq 20
nvMbr 1877) vI pujwrI vwlw kMm krdw irhw sI[
sMq isMG igAwnI qoN mgroN iBMfrW-mihqw jQy
vwly Awpxy jQy ƒ dXw isMG (dXw isMG dy pu`qr ƒ
iek kql kys ivc &WsI dI szw hoeI sI), Bgvwn
isMG (mjIT buMgy vwlw), hrnwm isMG bydI (fyrw
bwbw jogw isMG) qy ibSn isMG murwlw (1852-
1905) nwl joV dyNdy hn[ ienHW cwrW dw iBMfrW-
mihqw jQy nwl koeI sbMD nhIN sI; Aqy, drAsl
ies vyly qk ieh koeI jQw hI nhIN sI[ hkIkq
ieh hY ik igAwnI suMdr isMG iBMfrW kuJ smW
ibSn isMG murwlw dy fyry 'qy syvw zrUr krdy rhy
sI; pr ibSn isMG (mOq 1907) ny Awpxw vwirs
pRym isMG murwlw ƒ bxwieAw sI qy auh aus Awpxw
swrw jIvn (mOq 1950) aus murwlw fyry dy muKI rhy
sn[
aupr dy swry nukiqAW qoN spSt huMdw hY ik
1977 qoN pihlW l&z 'dmdmI tkswl' dw koeI
vjUd nhIN sI[ iPr ieh hoNd ivc ikvyN AwieAw?
ijvyN aupr izkr kIqw hY ik j`Qw iBMfrW-mihqw
(igAwnI krqwr isMG) Aqy j`Qw iBMfrW (igAwnI
mohn isMG) dy v`K v`K vjUd cl rhy sn qy mwlvy qy
mwJy dw svwl pUrI qrHW kwiem sI[ igAwnI mohn
isMG AwpxI puzISn qoN sMquSt sn pr igAwnI
krqwr isMG Awpxy j`Qy dw PYlwA krnw cwhuMdy sn
qW jo aunHW dI is`KI syvkI ivc vwDw hovy[ ies kr
ky aunHW ny Awpxy j`Qy ƒ bwbw dIp nwl Aqy ies ƒ
'dmdmI tkswl' kihxw SurU kr id`qw joiVAw
(pihlW ienHW ny Awpxy j`Qy/AKOqI tkswl ƒ BweI
mnI isMG nwl joiVAw sI)[ ikauNik bwbw dIp
isMG vI mwJy dy ipMf phU ivMf dy sn; ies kr ky
igAwnI krqwr isMG jI ny ies AKOqI tkswl ƒ
BweI mnI isMG qoN vI A`gy gurU goibMd isMG jI nwl
joV ky ies dw prcwr krnw SurU kr id`qw[
iek hor idlcsp g`l ieh hY ik ienHW ivcoN
iksy dy nW nwl 'sMq' vI nhIN sI iliKAw imldw[
purwxIAW swrIAW ilKqW ivc ienHW ƒ igAwnI
iliKAw imldw hY[ sMq l&z igAwnI krqwr isMG
qy bwbw jrnYl isMG qoN SurU hoieAw hY[
ienHW dy fyirAW ivc audwsI-inrmlw ihMdU
krm kWf ikauN hY?
igAwnI gurbcn isMG iBMfrW (ies jQy dy
Asl moFI Aqy ienHW dI mirAwdw bxwaux vwly)
audwsIAW Aqy inrmilAW dy fyirAW qoN pVHy hoey
sn[ aunHW ny rwmwiex, mhWBwrq, Xog viSSt qy
vydW dI pVHweI kIqI sI qy gurU gMQ swihb dI
sMiQAw aunHW ny &rIdkotI, Xwin inrmlw tIkw, qo
NleI sI[ iesy kr ky auh ausy Asr hyTW sn Aqy
vydWq qy hor ihMdU krm kWf ƒ inBwauNdy sn; auh
hrijMdr isMG idlgIr
8
-
qW ieh vI kihMdy sn ik gurU nwnk swihb dw
Avqwr ivSnU dy kihx 'qy hoieAw sI (ieh
swrIAW g`lW auh AwpxI ikqwb ivc ilK gey hn
Aqy aunHW dw jQw vI hr jgh Swn nwl ilKdw hY[
ieh swrw kuJ aunHW dIAW ikqwbW Aqy vYb sweIt
'qy vI A`j vI mOjUd hY[ mYN ieh swrIAW g`lW aunHW
dI AwpxI ilKq 'Kwlsw jIvn' ivcoN leIAW
hn)[
iehI kwrn hY ik ies fyry ny hr QW 'qy Akwl
q^q swihb dI rihq mirAwdw dI jgh
inrmilAW qy audwsIAW dIAW bnwrs dIAW ihMdU
krm kWf dIAW mirAwdw SurU kIqIAW hoeIAW
hn[ igAwnI gurbcn isMG dI mirAwdw ihMdU
mMdrW dI mirAwdw hY Aqy gurU gRMQ swihb dI
isiKAw qoN qkrIbn swrI hI ault hY[ ienHW dI
AslIAq jwxn vwsqy igAwnI gurbcn isMG
ilKq ikqwb 'Kwlsw jIvn' zrUr pVHnI cwhIdI
hY[
inrmilAW Aqy audwsIAW v`loN inqnym qy
Ardwis ivc rlwA pwauxw
igAwnI gurbcn isMG iBMfr klW rwmwiex
Aqy mhWBwrq dw bhuq v`fw AwSk sI[ ies qoN
ielwvw aus ny dsmgRMQ dI pVHweI vI kIqI hoeI sI
qy ies ivc vI aus ƒ rwm Avqwr, ikSn
Avqwr, cObis Avqwr Aqy cMfI cirqR nwl vDyry
ipAwr sI[ iesy kr ky aus dy mn ivc rwm,
ikRSn, iSv, ivSƒ, durgw vwsqy bhuq SrDw sI[
auh hr kQw ivc ienHW dIAW is&qW dy pul bMnHdw
rihMdw sI[ aus dw ienHW vwsqy ipAwr eynw vD sI
ik aus ny inqnym ivc ivc vI rlwA pwauxw SurU
kr id`qw[ jo inqnym SRomxI kmytI ny mnzUr kIqw
hoieAw sI, ies ny Awpxw inqnym Cwp ky aus ivc
rwm, ikRSn qy mwqw dIAW is&qW dIAW qukW Swiml
kr id`qIAW[ imswl vjoN:
rwm vwsqy: dohrw: rwm kQw jug jug Atl
sB koeI BwKq nyq] surg bws rGubr krw sgrI
purI smyq]1] cOpeI:] jo ieh kQw sunY Aru
gwvY] dUK pwp iqh inkt nw AwvY]
ivSnU vwsqy: ibsn Bgq kI ey Pl
hoeI]AwiD bXwiD CÍY skY n koeI] qÍpRswid kir
gRMQ suDwrw] Bul prI lhu lyhu suDwrw]2]
dohrw: nyqR quMg ky crn qr squdRv qIr
qrMg] sRI Bgvq pUrn kIXo rGubr kQw pRsMg]3
(rwm Avqwr, bMd 858-862)
mwqw (iSv dI vhutI pwrbqI) vwsqy: ikRpw
krI hm pr jg mwqw]gRMQ krw pUrn suB rwqw]
iklibK skl dyh ko hrqw]dust doKIAn ko CY
krqw]26]
sRI AsDuj jb Bey dieAwlw]pUrn krw gRMQ
qqkwlw] bWCq Pl pwvY soeI] dUK n iqsY
ibAwpq koeI]27](cirqropwKXwn, cirqR 405,
bMd 26-27)
Ardws qoN mgroN pVHy jwx vwly pMQk dohry qoN
mgroN kivqw dIAW ieh lweInW vI gurbcn isMG ny
SurU kIqIAW sn:
“nwnk nwm jhwz hY cVih so auqrih pwr jo
srDw kr syNvdy gur pwr auqwrn hwr[ KMfw jw ky
hwQ myN klgI sohih sIs,so hmrI r`iCAw kry gur
klgIDr jgdIs[”
dsm gRMQ dw pwT vI ies gurbcn isMG ny hI
SurU krvwieAw sI[ 2 jnvrI 2005 qoN hrnwm
isMG DuMmw ies fyry dw muKI bixAw hY; aus ny qW
ies fyry ƒ pUrw hI bRwhmxI fyrw bxw id`qw hY;
auN\qW ies fyry dI mirAwdw igAwnI gurbcn
isMG qoN hI inrmlw qy audwsI mirAwdw sI[ hux
auQy BwvyN gurU gRMQ swihb qW zrUr mOjUd hY pr auQy
swrIAW rsmW qy mirAwdw bnwrs dy mMdrW qy
‘bwnwrs dy T`gW’ vwlI hI cldI hY[
auN\qW ijs sMq isMG igAwnI ƒ ieh Awpxy
iek muKI ilKdy hn aus bwry hr jgh sw&
iliKAw imldw hY ik auh inrmlw sI[ auh idloN
pUrw ihMdU sI Aqy aus dy Gr dy muK gyt 'qy (hwQI dy
isr vwly) ihMdU dyvqy gxyS dw bu`q l`gw hoieAw sI[
ies gyt dIAW qsvIrW A`j vI mOjUd hn[
gurU gRMQ swihb dw mukMml srUp iksy
dmdmw swihb ivc iqAwr hoieAw?
1678 ivc gurU goibMd swihb ny gurU gRMQ swihb
dw nvW mukMml srUp iqAwr krvwauxw SurU kIqw[
aus vkq gurU gRMQ dw srUp iqAwr krvwauxw SurU
kIqw[ aus vkq gurU gRMQ swihb dI “Awid bIV”
DIrm`lIAW kol sI[ DIr m`l Awp qW 16 nvMbr
1677 dy idn AOrMgzyb dI kYd ivc mr cu`kw sI qy
aus dy v`fy pu`qr rwm cMd ƒ 24 julweI 1678 dy idn
AOrMgzyb ny cWdnI cOk id`lI ivc kql krvw id`qw
sI[ rwm cMd mgroN aus dw Cotw Brw, Bwr m`l, DIr
m`l dw vwirs bixAw[ 9 Agsq 1678 dy idn
rwm cMd dI AMiqm rsm 'qy gurU swihb ny BweI mnI
isMG ƒ bkwlw (hux bwbw bkwlw) ByijAw[ rsm
pUrI hox mgroN BweI mnI isMG ny Bwr m`l ƒ
AwiKAw ik gurU swihb nvW srUp iqAwr krnw
cwhuMdy hn, ies kr ky auh kuJ idnW vwsqy “Awid
bIV” dy dyvy[ Bwr m`l ny bIV c`k nwnkI Byjx
vwsqy Ais`Dy qrIky nwl nWh kr id`qI Aqy
AwiKAw ik mYN hux bkwlw C`f ky krqwrpur
(jlMDr) rihx l`g pYxw hY[ gurU swihb iksy ƒ au`Qy
Bj ky “Awid bIV” dw auqwrw krvw lYx (ieh
bIV du`rwnI dy hmly vyly 1757 ivc sV geI sI;
hux aunHW kol kuJ KwrIAW bIVW dy auqwry hn, Asl
bIV nhIN hY)[ ies mgroN gurU swihb BweI mnI
rwm (isMG) ny gurU swihb dI hdwieq 'qy gurU qyZ
bhwdr swihb dI bwxI Swiml krvw ky dmdmI
srUp iqAwr kIqw[ ikauNik ieh srUp dmdmw
swihb (AnMdpur swihb) ivc mukMml kIqw igAw
sI ies kr ky ies ƒ 'dmdmI bIV' nW id`qw igAw
sI[ qlvMfI swbo dw nW gurU gRMQ swihb nwl ies
kr ky juV igAw ikauNik bwbw dIp isMG ny ies
jgh 'qy BweI mnI isMG vwlI 'dmdmI bIV' dy cwr
auqwry krvwey sn[ dmdmw swihb AnMdpur vwlw
hox bwry purwxIAW ilKqW ivc keI hvwly imldy
hn:
1. svrUp isMG kOiSS, ‘gurU kIAW swKIAW’
2. syvw isMG, ShId iblws
3. koier isMG, 'guriblws pwqswhI 10':
sqrn sY iSv nYx Bn, pun AgnI prmwxu
Awid isMGwsx dmdmw,rwj Drw gur jwx[
4. su`Kw isMG, ‘guriblws pwqswhI dsvIN’:
Awd isMGwsx dmdmw,jwnq sgl jhwn
jo eyh kwr so pUj hY pY hY prm inDwn[
bwbw dIp isMG Aqy AKOqI dmdmI tkswl:
1748 ivc jd swry is`K j`iQAW ƒ 11 imslW
ivc vMifAw igAw sI qW iek imsl dw nW ShIdW
imsl vI sI[ ies imsl dy pihly jQydwr (bwbw)
dIp isMG pu`qr BweI Bgqw Kihrw sn[ Awp dw
j`dI ipMf phU-ivMf (izlHw AMimRqsr) sI[ dIp
isMG ny gurU goibMd isMG jI qoN pwhul hwisl kIqI
sI[ aus ny kuJ icr gurU jI dI sMgq vI kIqI sI[
auh bhuq jWbwz jrnYl sI[ jd bMdw isMG bhwdr
ny pMjwb dI AwzwdI dI j`dojihd dI AgvweI kIqI
qW aus ny ies muihMm ivc vD cVH ky ih`sw pwieAw
sI[ pihlW vI jd 1733 ivc is`K &OjW ƒ qruxw
dl qy bu`Fw dl ivc vMifAw igAw sI qW bwb dIp
isMG dw jQw bu`Fw dl dw ih`sw bixAw sI[ bu`Fw dl
dy pMj jQy bxwey gey sn[ ienHW dy muKI sn: (1)
dIp isMG (2) jIvn isMG qy vIr isMG (3) kwhn
isMG qy BweI ibnod isMG (4) Drm isG qy krm
isMG (5) dsONDw isMG[ ienHW pMjW dw fyrw (itkwxw)
drbwr swihb kMplYks ivc r`iKAw igAw sI[
bwbw dIp isMG dw jQw gurduAwirAW dI syvw sMBwl
krdw huMdw sI; audoN vI koeI AKOqI dmdmI tkswl
nW mOjUd nhIN sI[[
purwxIAW ilKqW ivc dIp isMG ƒ isr& iek
jrnYl qy ies imsl ShIdW dw muKI iliKAw
imldw hY[ aus ƒ ikqy vI iksy tkswl dw muKI
nhIN iliKAw hoieAw[
bwbw jrnYl isMG Aqy AKOqI dmdmI tkswl
ieh ieq&wk hY ik ies jQy ƒ bwbw jrnYl isMG
rofy (10.2.1947 - 6.6.1984) vrgI hsqI iml
geI ijs ny is`K qvwrI^ ivc iek AYsw zlzlw lY
AWdw ijs nwl bwkI j`Qy Awpxw nW guAw bYTy[ auh
Awp qW ShId ho ky qvwrI^ ivc AwpxI lwswnI QW
bxw igAw[
pr, ies dw iek bhuq v`fw nukswn ieh
hoieAw ik AKOqI dmdmI tkswl ƒ gurU swihb dw
bxwey j`Qy vjoN prcwrn dy JUT dI SurUAwq vI ho
geI[ bwbw jrnYl isMG dI S^sIAq Aqy ShIdI
kr ky lok ies JUT ƒ s`c mMnx lg pey[
drAsl bwkI jQybMdIAW Aqy jQy (sxy AKMf
kIrqnI jQw Aqy inhMg j`Qy) byvjw fr gey Aqy
s`c dI jgh JUT kwiem ho igAw[ jd ik hkIkq
ieh hY ik nw gurU jI ny koeI AKOqI tkswl bxweI
sI, nw bwbw dIp isMG ies dy muKI sn qy nw hI ieh
'iBMfrW-mihqw j`Qw' gurmiq dw DwrnI hY[ ieh qW
audwsI-inrmlw soc Aqy vydWq dy krm kWf vwly
lokW dw j`Qw hY[
purwxIAW ikqwbW qy hor ilKqW Aqy AKOqI
dmdmI tkswl
AKOqI dmdmI tkswl nW dI koeI cIz 1977
qoN pihlW mOjUd nhIN sI[ dunIAW Br dI iksy iek
ikqwb ivc vI ieh nW nhIN AwauNdw[ 1977 qoN
9
-
pihlW CpIAW, cOk mihqw vwilAW dIAW
AwpxIAW, ikqwbW ivc vI 'jQw iBMfrW-mihqw' hI
iliKAw imldw hY[ dUjy fyry (mohx isMG) vwly vI
Awpxy Awp ƒ 'jQw iBMfrW' hI ilKdy sn[ aunHW
dIAW AwpxIAW, ikqwbW ivc vI 'jQw iBMfrW' hI
iliKAw imldw hY; auh ikqy ikqy “iBMfrW
tkswl” vI ilK dyNdy sn[ pr AKoqI 'dmdmI
tkswl' l&z ikqy iliKAw nhIN imldw[ nw qW
kdy igAwnI suMdr isMG ny ^ud ƒ dmdmI tkswl
ikhw sI qy nw igAwnI gurbcn isMG ny[ iksy
ilKq ivc ieh l&z nhIN imldw; igAwnI
gurbcn isMG dI AwpxI ilKI (1977 qoN pihlW
dI) ilKq ivc vI ies l&z dI vrqoN nhIN
imldI[ koier isMG, su`Kw isMG, kvI sMqoK isMG,
igAwnI igAwn isMG, BweI vIr isMG, igAwnI
id`q isMG, pR. gurmuK isMG, BweI vIr isMG, mohn
isMG vYd, mwstr qwrw isMG, pRo. pUrn isMG,
ipRMsIpl gMgw isMG, BweI kwhn isMG nwBw dI iksy
ilKq ivc AKOqI 'dmdmI tkswl' l&z ikqy
iliKAw nhIN imldw[ “mhwn koS”, jo 1930 ivc
CipAw sI, ivc vI 'dmdmI tkswl' l&z vI ikqy
nhIN imldw[ 1977 qk dI iksy A^bwr, irswly
ivc ieh l&z nhIN imldw[ myrw cYlMj hY ik 1977
qoN pihlW CpI iksy iek ikqwb jW iksy vI somy ivc
l&z dmdmI tkswl idKw dyx qW mYN ies jQy A`gy
isr Jukw dyvWgw qy sdw vwsqy ienHW dw syvwdwr bx
jwvWgw[
cOk mihqw fyry vwilAW v`loN pyS kIqI dlIl
cOk mihqw fyry vwly 'mhwn kos੍ ivc do
AYNtrIAW dw hvwlw dy rhy hn; auh hn 'tkswl'
Aqy ‘dmdmw/ qlvMfI swbo’[
1. ienHW dohW AYNtrIAW ivc ikqy vI l&z
AKOqI 'dmdmI tkswl' nhIN AwauNdw; 'tkswl'
dw mwAnw 'dmdmI' nhIN bx jWdw Aqy qlvMfI
swbo dw mwAnw vI AKOqI 'dmdmI tkswl' nhIN
bx jWdw[
2. ies ivc ikqy nhIN iliKAw ik guru goibMd
isMG jI ny koeI tkswl bxweI sI[
3. iPr qlvMfI swbo / dmdmw swihb ivc ijs
‘igAwnIAW dI tkswl’ dw izkr BweI kwnH isMG
nwBw krdy hn Gto-Gt auh igAwnI gurbcn isMG
dI 'iBMfrW tkswl' qW nhIN ho skdI ikauNik ieh
cOk mihqw fyry vwly Awpxy Awp ƒ ijnHW dw vwrs
mMndy hn (Bgvwn isMG, dXw isMG, igAwnI sMq
isMG, gurdws isMG, sUrq isMG vZYrw) auh qW
qlvMfI swbo ivc kdy vVy qk nhIN sn blik
bnwrs qoN pVH ky is`Dw AMimRqsr gey sn Aqy auQy
hI rihMdy rhy sn[
4. iek AYNtrI dw ienHW ny (Swied jwx buJ ky)
izkr nhIN kIqw; auh hY 'mhwn koS' ivc dIp isMG
(bwbw) bwry AYNtrI (aus ivc aunHW dy nW nwl bwbw
vI nhIN iliKAw)[ aus ivc zrw mwsw vI izkr
nhIN ik bwbw dIp isMG koeI igAwnI vI sn jW
iksy AKOqI tkswl nwl sbMD vI rKdy sn[
5. dUjw auh bwbw jrnYl isMG iBMfrWvwilAW dy
iek lYkcr dI irkwrifMg dw shwrw lYx dI koiSS
kr rhy hn[
a. pihlI g`l qW bwbw jrnYl isMG ny jo ikhw
auh 1977 qoN bwAd dw lYkcr hY[ mYN 1977 qoN
pihlW dI koeI ilKq mMg irhw hW[
A. bwbw jrnYl isMG qW aus jQy dy muKI hn
aunHW qW kihxw hI sI[
e. svwl kIqw jw skdw hY 'kI auh gurU gRMQ
swihb dI hzUrI ivc JUT bol rhy hn'? jvwb ieh
hY ik aunHW auhI kihxw sI jo aunHW ƒ aunHW dy ausqwd
igAwnI krqwr isMG Burw kohnw vwilAW ny
isKwieAw sI[ muAw& krnw bwbw jrnYl isMG ny
is`K qvwrI^ qy &ls&w auhI piVHAw sI jo aunHW dy
ausqwd ny pVHwieAw sI[ iehI hwl aus fyry/jQy dy
hux dy cyilAW dw hY[ aunHW ƒ jo d`isAw jWdw hY auh
aus ƒ hI 'Aw^rI' mMn lYNdy hn[ KUh dy f`fU KUh qoN
bwhr jWdy hI nhIN Aqy auh igAwn dy smuMdr ƒ
mMndy hI nhIN ikauNik aunHW ƒ smuMdr dw pqw nhIN
huMdw[ AigAwnqw srwp hY, pwp hY[ ies fyry dy
Brm ivc Psy lokW Aqy Awm sMgqW ƒ cwhIdw hY ik
auh pwp coN bwhr Awaux Aqy gurU gRMQ swihb dy lV
l`gx, iksy AKoqI dsmgRMQ vrgy gMd jW
inrmilAW qy audwsIAW dy (cOk mihqw vrgy)
fyirAW dy ip`Cl`g nw bxn[
cOk mihqw fyrw dI mOjUdw puzISn:
bwbw jrnYl isMG dI ShIdI (7 jUn 1984)
mgroN Twkr isMG ƒ ies fyry dw kwr mu^qwr
(mYnyjr) mMn ilAw igAw[ keI swl mgroN aus ƒ
fyry dw muKI vI mMn ilAw igAw[ aus dI mOq 24
dsMbr 2004 dy idn hoeI[ Twkr isMG mgroN ies
fyry dy muKI dw mslw swhmxy AwieAw qW pihlW qW
BweI muhkm isMG dw nW cldw irhw (jo iek iek
suc`jI cox hoxI sI) pr jd ieh g`l ̂ u&IAw 'Qrf
eyjMsI' q`k pu`jI qW auh bhuq cOks ho gey Aqy BweI
muhkm isMG ƒ muKI bxn qoN rokx dIAW koiSSW SurU
ho geIAW[ ies ivc ky.pI.AYs. ig`l (hzwrW is`K
nOjvwnW dy kwql pMjwb dw swbkw pul muKI) ny
bhuq rol Adw kIqw[ hrnwm isMG DuMmw nwl aus
dI bhuq nyVqw sI[ ieh nyVqw 14 AkqUbr 1992
dy idn audoN bxI sI jd dohW ivckwr cOk mihqw
ivc ^u&IAw mitMg hoeI sI qy aus mgroN ig`l ny
hrnwm isMG DuMmw ƒ knyfw qy AmrIkw dw vIzw
idvwieAw sI[ aus ny AmrIkw ivc bYTy hrnwm
isMG nwl rwbqw bxwieAw[ pr hrnwm isMG audoN
qk AmrIkw dI ShrIAq lY cukw sI qy aus ƒ
Bwrq Awaux jW rihx vwsqy vIzy dI loV sI['Qrf
eyjMsI' ny DuMmw ƒ Bwrq dy p`ky vIzy dw vwAdw
kIqw[ pr ies inSwny dy rwh ivc iek v`fI
rukwvt sI jsbIr isMG rofy Aqy bwbw jrnYl isMG
dw v`fw pu`qr[ jsbIr isMG dw ky.pI. ig`l nwl
koeI vDIAw sbMD nhIN sI[ ieh mslw 'Qrf
eyjMsI' ny h`l kr id`qw['Qrf eyjMsI' dw jsbIr
isMG nwl sbMD AYm.ky. Dr rwhIN 1988 qoN hI
juiVAw hoieAw sI['Qrf eyjMsI' ny jsbIr isMG
ƒ lwrw lwieAw ik hrnwm isMG ƒ vkqI qOr 'qy
cOk mihqw fyry dw muKI bxwauxw hY qy ies nwl
mohkm isMG dw nW ip`Cy pY jwvygw qy iPr hrnwm
isMG qoN aus (jsbIr isMG) ƒ muKI bxw id`qw
jwvygw[ ies kr ky jsbIr isMG ny Awpxw h`k
ijqwauxw bMd kr id`qw qy ieM\hrnwm isMG DuMmw 2
jnvrI 2005 dy idn ies fyry dw muKI bixAw[
DuMmw Bwrq ivc vIzy 'qy hY Aqy 'Qrf eyjMsI' jd
cwhy aus dw vIzw kYNsl kr ky vwips AmrIkw Byj
skdI hY[ ies kr ky hrnwm isMG DuMmw 'Qrf
eyjMsI' dy hukm ƒ kdy moV nhIN skdw['Qrf
eyjMsI' ivc Awr.AYs.AYs. dw pUrw Zlbw hY qy is`K
msly 'qy auh iek hn; iesy kr ky cOk mihqw
(Xwin AKOqI dmdmI tkswl) Awr.AYs.AYs. dI
mirAwdw ƒ cOk mihqw fyry ivc ikSqW ivc lwgU
kr rhI hY[ A`j cOk mihqw fyrw 'Qrf eyjMsI'
Aqy Awr.AYs.AYs. dI jkV ivc hn[ BweI
mohkm isMG qy bwbw jrnYl isMG dy hor swQIAW
Aqy cyilAW dI auQy hux koeI jgh nhIN hY[ hux
'Qrf eyjMsI' dIAW ikqwbW ivc hrnwm isMG dw
nW jsbIr isMG rofy qoN vI vD v&wdwrW ivc
igixAw jWdw hY[
-0-
10
pRcilq is`K pRcwrkW dy nwl bhuq smW
guzwirAw, Kws krky fyrydwrW dy bhuq nyVy rih
ky vyiKAw pr isrP AKOqI ismrn qy krmkWfW
qoN A`gy is`KI isDWq dI g`l kdy smJ nhIN peI[
b`s auhI AKMf pwT, lMgr qy hor pRcilq rIqW
mMn ky Aqy mnw ky smJ C`fxw ik iehI is`KI hY[
kuJ swl pihlW ig: gurbcn isMG QweIlYNf
vwilAW dI ieMtrivaU gurbwxI tI.vI. qoN dyKI qy Coty vIr mndIp isMG vrnn nwl rl ky igAwnI jI
nwl sMprk kIqw Aqy kQw ivcwr dw pRogrwm kYlonw ivKy bxw ilAw[ ijauN ijauN igAwnI jI ny hr roz
ivcwr krnI qW mn ivc juVI krmkWfW dI SrDw kMb au~TI qy igAwnI jI ’qy g`usw vI AwieAw[ hor
vIrW nwl rl ky igAwnI jI nwl bih ky ivcwr kIqI qy jo qsvIr aunHW gurbwxI ivcoN is`K isDWq dI
swfy swhmxy r`KI qW smJ AweI ik ikvyN AsIN gurU nwnk jI dI is`iKAw qoN ault Aqy gurbwxI nwl
iKlvwV kr rhy hW[ auprMq isMG sBw kYnyfw dy vIrW nwl imlwp ho igAw qy iPr qW c`l so c`l[
isMG sBw kYnyfw nwl iml ky pujwrIvwd dy jUly hyT jkVI is`K kOm dw duKWq smJ Aw igAw qy
Aihd hY ik kwPlw iesy qrHW jwrI rhygw[ -0-
suirMdr isMG Syrig`l
kYlonw bI.sI.
250-808-7447
-
AKMf pwT kI hY?
AKMf pwT' qoN Bwv hY, sRI gurU gRMQ swihb jI dI
bwxI dw lgwqwr, ibnW ruky pwT krnw[ bySk 'pMQ
pRvwnq is`K rihq mirXwdw' iv`c ieh sp`St
iliKAw hoieAw hY: ''AKMf pwT iksy BIV vyly kIqw
jWdw hY[ ieh pwT Awm qOr qy qkrIbn 48 GMty
iv`c sMpUrn kIqw jWdw hY, pr pwT swP qy Su`D
piVHAw jwvy[ bhuq qyz pVHnw ijs qoN suxn vwly ƒ
kuJ smJ nw Awvy, gurbwxI dI inrwdrI hY[ A`Kr,
lg mwqr dw iDAwn r`K ky pwT Su`D qy sp`St
kIqw jwvy, smW bySk kuJ vDIk l`g jwvy[ AKMf
pwT ijs pirvwr jW sMgq ny krnw hY, auh Awp
kry, t`br dy iksy AwdmI, swk sbMDI, im`qr Awid
iml ky krn[ pwT krn vwilAW dI koeI igxqI
mukrr nhIN[ jy koeI ivAkqI jW pirvwr pwT
Awp nhIN kr skdw qW iksy cMgy pwTI koloN sux
lvy, pr ieh nw hovy ik pwTI Awpy iek`lw bih ky
pwT krdw rhy qy sMgq jW pirvwr dw koeI mYNbr
suxdw hI nw hovy[ ieh gurbwxI dI inrwdrI hY[''
pwT dI pRMprw kdoN SurU hoeI?
ies bwry ieiqhwsk qOr qy koeI BrosyXog
gvwhI qy nhIN imldI ik Aijhy rsmI pwTW dI
pRMprw kdoN, iks ny, iknHW hwlwqW iv`c SurU kIqI[
pr Awm ieh Dwrnw hY ik 18vIN sdI iv`c jdoN isMG
srkwrI zulmW dw mukwblw krdy hoey jMglW-phwVW
ƒ cly gey qW aus smyN sRI gurU gRMQ swihb jI dIAW
h`Q ilKq bIVW vI G`t hox kwrn, ijQy ikqy smW
bxdw is`K iek`Ty ho ky rl-iml ky swry gurU gRMQ
swihb dw lgwqwr pwT krdy[ AYn iesy smyN is`KW
dy gurduAwirAW dw kMtrol inrmly swDW (jo ik
bnwrs qoN Awey hoey kyswDwrI bRwhmx ivdvwn sn)
qy audwsI mhMqW kol clw igAw[ ijnHW ny is`K
ieiqhws qy gurmiq iPlwsPI ƒ ivgwVn dI koeI
ksr bwkI nhIN C`fI[ auh kMm jo bRwhmx aus idn
qoN krn leI XqnSIl sI, ijs idn gurU nwnk
pwqSwh ny nON swl dI aumr iv`c bRwhmx dw h`Q PV
ky ausdw jnyaU pihnx qoN nWh krky s`c dw jnyaU
Dwrn krn dw aupdyS dyxw SurU kr id`qw sI[
bRwhmx jo Awpxy Awp ƒ jgq dw gurU AKvwauNdw
sI, auh kdoN brdwSq kr skdw sI ik aus ƒ koeI
aupdyS dyvy qy mnu`Kqw ƒ ausdI lu`t dy swDnW,
Brm-BulyiKAW, vihmW-BrmW, pwKMfW, krmkWfW
qoN Azwd krky is`Dw pRBU nwl joV dyvy[
jdoN is`KW dy jMglW-phwVW iv`c cly jwx
auprMq inrmilAW qy audwsIAW kol is`KI dy mu`K
kyNdr gurduAwirAW dw kMtrol clw igAw qW ibpr
jo gurU swihb dy smyN qoN hI is`KI ƒ hr hIly Kqm
krn dIAW swizSW rcdw irhw sI, ausny ienHW
inrmilAW qy audwsIAW rwhIN is`KI dw Kurw-Koj
imtwaux leI ij`Qy v`K-v`K FMgW nwl gur-ieiqhws
ƒ ivgwiVAw, auQy Aijhy krm-kWf is`KW iv`c muV
qoN pRc`lq kr id`qy, ijnHW dw gurU swihb ny Awpxy
239 swl dy smyN iv`c BrpUr KMfn kIqw sI[
hrcrn isMG prhwr
(sMpwdk is`K ivrsw)
hwlwq ieQy q`k ivgwV id`qy gey sn ik is`K Drm
dy kyNdrI AsQwn sRI hirmMdr swihb iv`c v`K-v`K
ihMdU dyvI-dyviqAW dIAW mUrqIAW sQwpq kr
id`qIAW geIAW sn, gurU nwnk dyv jI dy pRkwS
AsQwn sRI nnkwxw swihb iv`c jUhw KyifAw jWdw
sI, m`Qw tykx geIAW bIbIAW dI p`q lu`t leI
jWdI sI, keI ieiqhwsk gurduAwirAW AMdr
mhMq vysvwvW ƒ vI lY AwauNdy sn[ ies qoN ielwvw
AnykW Aijhy krm-kWf gurduAwirAW AMdr
pRc`lq kr id`qy gey sn, ijnHW ƒ bwxI iv`c AnykW
QwvW qy KMfn kIqw igAw sI[ isMG sBw lihr SurU
hox nwl ienHW mhMqW dw pwz auGVnw SurU hoieAw qy
gurduAwrw suDwr lihr ny ienHW dw Bog pw id`qw[
pr A`j vI swfy iv`c mhMqW vloN SurUAW kIqIAW
rsmW pRc`lq hn, ijnHW ƒ kuJ sMsQwvW vloN purwqn
mirXwdw kih ky pRcwirAw jw irhw hY[
AKMf pwTW bwry ie`k p`K ieh vI
is`K pMQ iv`c siqkwr pRwpq sMsQw 'dmdmI
tkswl' vloN CwpI hoeI AwpxI pMQ qoN v`KrI
'gurmiq rihq mirXwdw' dy pMnw 206 qy bRhm
igAwnI mhWpurS sMq gurbcn isMG jI ny AKMf
pwTW bwry ie`k vwrqw ieMj ilKI hoeI hY:
“ijs vkq gurU qyg bhwdr jI pRwgrwj
iqRbYxI ’qy gey hn, auQy mwqw nwnkI jI, sRI gurU
qyg bhwdr jI dy mwqw jI, aunHW ny ikhw ik quhwfy
ipqw swihb jI ny bcn kIqy sn ik qusIN poqry dy
drSn krogy, Awp jI dI (sRI gurU qyg bhwdr jI
dI) 45 swl dI aumr ho geI hY, hux qWeIN mYN poqry
dw mUMh nhIN dyiKAw[ aus vkq siqgurW ny ikhw:
mwqw jI! ieh vwihgurU dy vs hY[ jdoN s`cy
pwiqSwh ƒ BwieAw pu`qr bKSxgy[ --- mwqw jI
ny bynqI kIqI ik ikvyN myrI ieCw pUrI hovy? ---
aus vkq mhwrwj swihb ny ikhw-cMgw AKMf pwT
krwau[ jo sRI gurU gRMQ swihb BweI bMno vwly srUp
nwl sn[ ijs dy pMj pwTI: 1. BweI mqI dws,
ShId 2. BweI dieAwlw jI ShId, jo id`lI ShId
hoey 3. BweI gurbKS jI msMd-- 4. BweI gurid`qw
jI 5. Aqy ie`k sqI rwm, ieh A`TvyN pwqSwh dw
is`K sI[...ieh pMjy is`K pwTI l`gy sn[ ienHW qoN
gurU qyg bhwdr swihb ny AKMf pwT krvwieAw
sI[ sRI gurU goibMd isMG jI dy Awgmn vwsqy-qhI
pRkws hmwrw BXo-ies pRkwr sRI gurU goibMd isMG
jI dw Awgmn hoieAw[”
ividAw mwrqMf bRhm igAwnI mhWpurSW dy
bcnW qoN ieh sp`St hY ik AKMf pwTW dI rIq gurU
qyg bhwdr jI ny pu`qr pRwpqI dI ieCw leI clweI
sI[ vYsy mhWpurKW ny iesy pusqk iv`c ieh vI
iliKAw hY ik ieh rIq gurU hirgoibMd swihb jI ny
clweI sI[
dUsrw p`K: sMq syvw isMG jI gurduArw
rwmpur KyVw vwilAW ny sRImwn bRhm igAwnI
mhWpurS sMq hrnwm isMG jI rwmpur KyVy vwilAW
dI jIvnI ilKI hY[ aunHW ny AwpxI pusqk-'sy
iknyihAw' dy pMnw 244-245 qy ies qrHW iliKAw
hY:
“sMq bwbw hrnwm isMG kol igAwnI idAwl
isMG pitAwly vwilAW ny AKMf pwT dy krn iv`c
lgdy smyN dI mirXwdw dy bwry SMkw pRgt kIqw qW
sMqW ny ikhw ik k`lH svyry ieh inrxw siqgurW dy
koloN hI krvw lvWgy[ Agly idn pRkwS krn
auprMq hukmnwmw lY ky siqgurW dI hzUrI iv`c kuJ
smW ismrn kIqw Aqy SihnSwh jI dy crnW iv`c
bynqI kIqI ik, grIb invwj jI! Awp jI dy srUp
dw jo AKMf pwT ArMB krIdw hY, ausdI smwpqI
kI ATqwlI GMty iv`c hI hoxI cwhIdI hY? jy v`D
G`t smW l`g jwvy qW gur-mirXwdw iv`c koeI Prk
qy nhIN pYNdw?--- bwbw jI ƒ siqgurW ny drSn dy
ky jo ikhw auh sMqW dy bcnW iv`c ieauN hY: bwbw jI
ny sMgq ƒ d`isAw ik siqgurU jI ny bcn kIqw hY
ik sRI AKMf pwT swihb dI mirXwdw swfy vloN
nIXq kIqI hoeI nhIN hY[”
donoN mhWpurS is`K jgq iv`c bVI siqkwrXog
QW r`Kdy hn[ dono mhWpurSW dy nwm A`gy siqkwr
nwl bRhm igAwnI ivSySx vI lgwieAw jWdw hY[
ie`k mhWpurS jI ilKdy hn ik AKMf pwTW dI rIq
gurU hirgoibMd swihb ny SurU kIqI sI qy sRI gurU qyg
bhwdr jI ny pu`qr pRwpqI leI AKMf pwT vI
krwieAw sI, ijs nwl gurU goibMd isMG jI dw
Awgmn hoieAw sI[ dUjy mhWpurK ilKdy hn ik
aunHW ƒ gurU jI ny swKSwq drSn dy ky ikhw sI ik
AKMf pwTW dI mirXwdw aunHW nhIN qorI[
AsIN Awpxy vloN koeI itpxI krn dI QW
PYslw pwTkW qy C`fdy hW ik auh Kud AslIAq
l`Bx dI koiSS krn ik kOx shI hY qy kox glq?
BweI kwnH isMG jI nwBw Anuswr
pMQ dy mhwn ivdvwn BweI kwnH isMG nwBw
AwpxI pMQ pRis`D pusqk 'mhwn koS' dy pMnw 422
qy ies qrHW ilKdy hn, “Kwlsy dy bu`Fw dl dI rIq
AKMf pwT mOky koeI Gr vwlw pwT
nhIN suxdw, pwTI iek`lw hI kmry iv`c
pwT krdw hY, ieQoN q`k ik keI pirvwr
Bog vyly vI nhIN phuMcdy, pr ies nwl
gurduAwry ƒ Awmdn huMdI hY[ jy gurduAwry
pwT nhIN r`Kxgy qW lok bwhroN pRweIvyt
jiQAW koloN pwT krvw lYxgy? auh ieh
vI mMndy hn ik swƒ pqw hY ik Plwnw
pRcwrk, sMq-bwbw pMQk mirXwdw ƒ
nhIN mMndw, k`cI bwxI pVHdw hY, gurbwxI
kQw G`t imiQhwsk kQw-khwxIAW
izAwdw suxwauNdw hY, pr kI krIey hryk
bwby dy AnykW SrDwlU hn, aunHW dIAW
votW tu`tdIAW hn, ienHW dy gurduAwry
Awaux nwl Awmdn du`gxI ho jWdI hY[
11
-
sI ik jd muihMm 'qy jwx, jW hor kiTn kwrj krn
dw mOkw bxy, qd gurU gRMQ swihb dw pwT krky
Ardwsw soD ky cVHweI kIqI jWdI sI[ kdy kdy
AYsw krn iv`c keI idn l`g jWdy sn Ar iF`l
pYx qoN keI qrHW dy ivGn ho jWdy sn[ isAwixAW
dI slwh nwl AKMf pwT dw pRbMD kIqw igAw ik
qyrHW (13) pihrW iv`c Bog pw ky kwrj AwrMB kIqw
jwvy[ bu`Fy dl qoN qrnw dl ny rIq Apnw leI Aqy
iPr swry pMQ iv`c irvwj pY igAw[ hOlI-hOlI qMqr
Swsqr dy d`sy pRXog vWg AKMf pwT ie`k mMqr jwp
ho igAw[ ausy qrHW AKMf-dIvw, DUp, kls,
AQwpn, nlIeyr Awidk dw vrqwau hox l`gw[ mno
kwmnw dI pUrqI leI ieh pwT au`qm mMinAw jwx
l`g ipAw[”
gurbwxI dw p`K
gurbwxI iv`c gurU swihb vloN aucwry AnykW
Aijhy pRmwx imldy hn, jo aunHW ny aus vkq AKMf
pwTW dI qrj dy pMfqW vloN vydW, SwsqrW, gIqw,
rmwiex Awid dy pwTW bwry aucwry sn[ ienHW bcnW
ƒ swƒ A`j ies qrHW smJxw cwhIdw hY ik ieh
isrP pMfqW leI hI nhIN, swfy pRcwrkW, pwTIAW,
gRMQIAW, pRbMDkW, sMqW-bwibAW leI vI auhI ArQ
r`Kdy hn[ gurbwxI Purmwn:
pMifq vwcih poQIAw nw bUJih vIcwru] An kau
mqI dy clih mwieAw kw vwpwru] kQnI JUTI jgu BvY
rhxI sbdu su swru] (pMnw: 56)
ArQ: pMifq (A`jkl swfy pwTI/pRcwrk)
lok Dwrimk gRMQ pVHdy hn (ijs qrHW A`j is`K sRI
gurU gRMQ swihb dw pwT krdy hn), pr ausdI
ivcwr nhIN smJdy[ hornW ƒ hI m`qW dy dy ky (jgq
qoN) cly jWdy hn, (aunHW dw ieh swrw au`dm)
mwieAw kmwaux leI vpwr bixAw rih jWdw hY[
swrw (is`K) jgq JUTI kQnI iv`c Btkdw rihMdw hY
(Bwv Awm qOr qy AKOqI DrmI ivAkqIAW dy AMdr
JUT-Pryb huMdw hY qy bwhroN igAwn dIAW g`lW krdy
hn)[ pRBU dI isPq slwh vwlw gurU dw igAwn
rUpI Sbd (ihrdy iv`c itkw ky aus Anuswr jIvn
Fwlxw) hI sRySt rihxI hY[
vwcih pusqk vyd purwnw] iek bih sunih
sunwvih kwnw] Ajgr kptu khhu ikau KulY ibnu
siqgur qqu nw pwieAw] (pMnw: 1043)
ArQ: (pMfq lok AQvw gRMQI) vyd purwx
Awidk (Drm pusqkW jW sRI guru gRMQ swihb dy
ivDIAW nwl pwT) pVHdy hn, jo kuJ auh suxwauNdy
hn, ausƒ AnykW bMdy bYT ky iDAwn nwl suxdy
hn[ pr ies qrHW (mn ƒ kwbU r`Kx vwlw mwieAw
dy moh dw) krVw ikvwV iksy vI hwlq iv`c Ku`l
nhIN skdw, ikauNik gurU dy igAwn qoN ibnW
AslIAq smJ nhIN AwauNdI[ (ies Sbd iv`c
gurU swihb ny ieQy q`k kih id`qw hY ik Dwrimk
gRMQW dy pwTW ƒ iDAwn nwl isrP suxn nwl hI
mwieAw dy moh dI qMd nhIN tu`tdI, sgoN mnu`K isrP
krm kWfW iv`c hI Btkdw hY[ pr A`jkl dy is`KW
dy AKMf pwTW iv`c qW pwT suxdw vI koeI nhIN, qW
iPr aunHW ƒ kI lwB ho skdw hY?)
pVih mnmuK pru ibiD nhI jwnw] nwmu n bUJih
Brim Bulwnw] lY ky vFI dyin augwhI durmiq kw gil
Pwhw hy]isimRiq swsqR pVih purwxw]vwdu vKwxih
qqu nw jwxw] ivxu gur pUry qqu n pweIAY sc sUcy scu
rwhw hy] (pMnw: 1032)
ArQ: Awpxy mn dy ipCy qurn vwly bMdy
(Dwrimk gRMQ) pVHdy hn, pr auh (aus pVHy hoey 'qy
Aml krn dI) jwc nhIN is`Kdy[ aus pRmwqmw dy
nwm dI kdr nhIN smJdy, mwieAw dI Btkxw iv`c
pY ky kurwhy pey rihMdy hn[(Aijhy AKOqI DrmIAW
dI AslIAq ieh huMdI hY ik) irSvqW lY lY JUTIAW
gvwhIAW idMdy hn, lokW nwl TgIAW mwrdy hn
(Bwv, bwxI dy ArQ smJ ky aus Anuswr Awpxw
jIvn Fwlx dI loV dI pRvwh nw kridAW, bwxI
pVHn ƒ DMdw bxw ky byeImwnI dI kmweI krdy hn),
ies BYVI m`q krky aunHW dy gL iv`c ivkwrW dI
PwhI peI rihMdI hY[
isimRqIAW, SwsqrW, purwxW Awid ƒ pVHdy hn
(A`jkl keI fyrydwr sRI gurU gRMQ swihb dy bVIAW
ivDIAW nwl pwT krdy hn) pr auh inrI zubwnI
crcw hI krdy hn (ik AsIN bVy qkVy bwxI dy
pwTI hW, AsIN 2 GMitAW iv`c 100 pMny pVH dyeIdy
hn) AslIAq ƒ nhIN smJdy[ pUry gurU dI Srn pY
ky (ausdI is`iKAw qy c`ly ibnW) AslIAq dI soJI
Aw hI nhIN skdI[ jo bMdy pRmwqmw dI Xwd ƒ
Awpxy ihrdy iv`c vswauNdy hn, auh pivqr jIvn
vwly bx jWdy hn qy izMdgI dw shI rsqw PV lYNdy
hn[
pMifq pVih vKwxih vydu]AMqir vsqu n jwxih
Bydu]gur ibnu soJI bUJ n hoie]swcw riv rihAw pRBu
soie] (pMnw: 355)
ArQ: pMfq lok vyd Awid Dwrimk gRMQ pVHdy
hn (ijs qrHW A`jkl fyrydwr swD ivDIAW nwl sRI
gurU gRMQ swihb dy pwT krdy/krwauNdy hn) qy hornW
ƒ ivAwiKAw krky suxwauNdy hn, pr (inry pwT
Aqy ivAiKAw Awid kr skx dy hMkwr iv`c rih
ky) ieh Byd nhIN smJdy ik pRmwqmw dw nwm-
pdwrQ AMdr hI hY (ivDIAW qy smgRIAW dI
shwieqw nwl kIqy pwTW iv`c nhIN hY sgoN AMdr hI
hY)[ pRmwqmw hryk dy ihrdy AMdr ivAwpk hY, pr
ieh smJ (inry pwTW jW mMqr jwpW nwl kdy nhIN
AwauNdI) gurU dI isiKAw qy c`lx nwl hI AwauxI
hY[
ieh kuJ Sbd sRI gurU gRMQ swihb ivcoN pRmwx
vjoN id`qy gey hn qW ik swƒ smJ pY sky ik bwxI ƒ
ivcwr ky pVHn qoN ibnW isrP rtn krn dw koeI
lwB nhIN, ivcwr vI isrP cuMJ crcw leI krn dw
vI lwB koeI nhIN, lwB isrP ies g`l dw hI hY ik
AsIN aus pVHI, suxI, ivcwrI bwxI Anuswr Awpxw
jIvn bxweIey[ sRI gurU gRMQ swihb iv`c iesy ivSy
nwl sbMDq G`to-G`t 100 qoN v`D hor Sbd hn[
pwTW dIAW iksmW
1. sDwrn KuSI dw pwT, 2. sDwrn ZmI dw
pwT, 3. imrqk leI pwT, 4. AKMf pwT, 5. sihj
pwT, 6. sMpt pwT, 7. sMpt pwT sDwrn, 8. sMpt
AKMf pwT, 9. dUhrw sMpt pwT, 10. ivDI vwlw
sMpt pwT, 11. spqwhk pwT, 12. spqwhk dUjw
pwT, 13. ieCw pUrk pwT, 14. suKxw vwlw pwT,
15. iPks ifpwijt pwT, 16. 25 isMGW vwlw pwT,
17. mMqr pwT,
ihMdU Drm iv`c bRwhmx ny keI mMqrW dy AnykW
FMgW nwl jwp krn ƒ mno kwmnwvW pUrIAW krn
vwly drswieAw hoieAw hY[ BYrv, kwlI mwqw,
l`CmI, bRhmw, pwrbqI, ivSƒ, gwieqrI, gxyS
Awid dyvI-dyviqAW dy mMqr jwp krn nwl AnykW
qrHW dIAW gYbI SkqIAW hwsl krn, mnokwmnwvW
pUrIAW hox dw Brm lokW iv`c bRwhmx ny sdIAW qoN
pwieAw hoieAw sI[ iesdy nwl hI bRwhmx vlNI
mnu`K ƒ sdIAW qoN lutdy rihx bwAd ieh rwj jwx
ilAw sI ik iksy mnu`K ƒ sdw leI pIVHI-dr-
pIVHI qdy hI lu`itAw jw skdw hY, jy aus ƒ hmySW
leI ividAw (igAwn) qoN qoV ky vihmI, BrmI,
pwKMfI, krmkWfI, AMD ivSvwSI Awid bxw id`qw
jwvy[ iesy leI bRwhmx ny pVHn-ilKx qy Drm-
krm dy swry kwrj Awpxy h`Q lY ky ies ivDI rwhIN
sdIAW qoN mnu`K ƒ lu`itAw sI qy hux vI lu`t irhw
hY[
gurU swihbwn ny Awpxy 239 swl smyN iv`c
mnu`K ƒ nw isrP ielwhI igAwn nwl joV ky s`cy
sMq ispwhI bxw id`qw sI, sgoN sdIvI qOr qy
igAwn nwl juVy r`Kx leI ielwhI igAwn dy
smuMdr swihb sRI gurU gRMQ swihb dy lV lgw id`qw
Aqy pRmwqmw dI pRwpqI leI iksy ivcoly dI loV hI
Kqm kr id`qI sI[ hux koeI vI ivAkqI
(mrd/iesqrI) ies igAwn qoN lwB auTw skdw
sI[ bRwhmx, mhMq, inrmly swD ieh cMgI qrHW
jwxdy sn ik is`K ƒ is`KI qoN audoN q`k nhIN qoiVAw
jw skdw sI, ijqnw icr auh sRI gurU gRMQ swihb dy
igAwn nwl juVy hoey hn[ ies leI ieh zrUrI sI
ik ij`Qy bRwhmxvwdI qrj qy vihmW-BrmW qy
krwmwqW vwlw is`K ieiqhws isrijAw jWdw, auQy
bwxI dw mMqr pwT SurU krnw bVw zrUrI sI[ iksy
FMg nwl Kwlsw pMQ iv`c SurU ho geI jW SurU kr
id`qI geI AKMf pwT dI pRMprw aunHW leI AMnHy dy
pYr hyT AwieAw btyrw swbq hoeI[ ijauN ijauN
bwxI dw mMqr pwT SurU hoieAw, iqau-iqauN is`K
is`KI dy inAwry isDWq qoN tu`t ky bwxI dy mMqr pwTW
iv`c aulJ gey[ iesdw nqIjw A`j sB dy swhmxy
hY, jdoN bwxI pVHn-suxn-ivcwrn-Aml krn dI
g`l iblkul Alop ho geI hY qy bwxI dy pwT BwVy dy
pwTIAW qoN krwaux dw Brm hI BwrU hY[ GrW iv`c qy
gurduAwirAW iv`c AKMf pwT ie`k kmry iv`c cldy
rihMdy hn, pr suxn vwlw koeI nhIN huMdw, m`Qw
tykx Awau