Tắc ruộtBS LÊ HÙNG

Mục tiêu Chẩn đoán và chẩn đoán phân biệt tắc ruột Chẩn đoán phân biệt tắc ruột non và tắc ruột già Chẩn đoán phân biệt tắc ruột đơn thuần và tắc ruột do thắt/ quai kín Nguyên tắc điều trị tắc ruột

Đại cương

Giải phẫu-sinh lý ngoại khoa Giới hạn: từ môn vị đến ống hậu môn Cấu trúc ống, bao gồm thành và lòng ruột Chi phối bởi thần kinh tạng và thần kinh nội tại Chức năng: tiêu hóa, hấp thu (ruột non), chứa đựng và bài tiết (ruột già) Vận động: các sóng nhu động

Phân loại Tắc ruột cơ học/cơ năng Tắc hoàn toàn và bán tắc Tắc ruột non/ ruột già Tắc ruột đơn thuần/ tắc do thắt/ tắc quai kín Tắc ruột cấp/ bán cấp/ mãn tính

Sinh lý bệnh

Nguyên nhân tắc ruột non

Nguyên nhân tắc ruột già Ung thư (65%) Xoắn (15%) Viêm túi thừa (10%) Các nguyên nhân khác (thoát vị, lồng) (10%)

Chẩn đoán lâm sàng Đau bụng Nôn ói Bí trung, đại tiện Bụng chướng, dấu quai ruột nổi, dấu rắn bò Nghe: âm ruột tăng

Chẩn đoán lâm sàng (tt) Ấn: bụng đau khu trú, có đề kháng, phản ứng thành bụng Sờ nắn cạnh vết mổ, các lổ thoát vị, thăm trực tràng Toàn thân: dấu mất nước, nhiễm trùng, nhiễm độc

Chẩn đoán cận lâm sàng Công thức bạch cầu Điện giải đồ Siêu âm bụng X-quang bụng X-quang đại tràng có cản quang CT scan

Chẩn đoán tắc ruột do thắt Đau nhiều Đau liên tục Nôn ói nhiều lần Sốt, viêm phúc mạc, nhiễm trùng, nhiễm độc

Chẩn đoán vị tríTẮC RUỘT NON

Đau nhiều hơn chướng Dấu quai ruột nổi Khối nổi gồ khi đau Bụng chướng quanh rốn

TẮC RUỘT GIÀ

Chướng nhiều hơn đau Không rõ Ít thấy Bụng chướng nhiều hơn

Chẩn đoán tắc hoàn toàn và bán tắc

“Ruột non: còn trung tiện thì là bán tắc. Ruột già: mất đi tiêu là tắc hoàn toàn”

Chẩn đoán phân biệt Hội chứng Ogilvie Liệt ruột hậu phẫu Tắc mạch mạc treo Viêm ruột Phình đại tràng nhiễm độc Viêm phúc mạc Viêm tụy cấp

Siêu âm chẩn đoán

X-quang chẩn đoán

Nhận định hơi ruột non/ruột già

Hơi ruột non Hơi ruột già

Vị trí Trung tâm Ngoại vi

Nếp niêm mạc Cố địnhGần nhau, bắt cầu từ bờ

này sang bờ kia

Không cố địnhXa hơn, không bắt cầu

Đường bờ Liên tục Có ngấn

Mức nước hơi Ngắn Dài hơn

Thành phần Hình ảnh “phân”

Hơi ruột non

Hơi ruột già

Hình ảnh “phân”

Mức nước-hơi ruột non

Mức nước-hơi ruột già

Tắc ruột non

Tắc ruột non (hình ảnh chuỗi tràng hạt)

Tắc ruột già (hình ảnh chuỗi tràng hạt)

Xoắn manh tràng

Xoắn manh tràng

Xoắn đại tràng xích-ma

U đại tràng góc gan

U đại tràng xích-ma

U đại tràng xích-ma

Tắc đại tràng do phân

Tắc ruột do sỏi mật

X-quang chẩn đoán phân biệt

Hội chứng Ogilvie

Hội chứng Ogilvie

Hội chứng Ogilvie

Viêm ruột

Toxic megacolon

Toxic megacolon

Viêm phúc mạc

Viêm tụy cấp

Liệt ruột

Tắc mạch mạc treo

Thái độ điều trị Nhịn ăn uống Truyền dịch Thông dạ dày, thông ruột non Kháng sinh Phẫu thuật