2015 koffie en gezondheid

Koffie en gezondheid© Els de Weyn -

2015

Wat mag je verwachten?

1. Wat is koffie?2. Koffie in onze voedingsstijl3. Koffie en cafeïne4. Hoe koffie zetten5. Koffie en ons lichaam

© Els de Weyn - 2012

1. Wat is koffie?

•“Koffie is een, meestal warm genuttigde, drank die onder meerhet oppeppende middel cafeïne bevat.”(bron: Wikipedia)

•Koffie = gearomatiseerd water▫Warm water▫Gemalen koffiebonen

Aromatische oliën Cafeïne Antioxidanten

© Els de Weyn – 2015

1a. Koffieplant•De koffieplant (Coffea) is een geslacht van

houtige planten.▫Alle soorten zijn houtige planten en kunnen

afhankelijk van de soort kruipend, struikvormend, boomvormend of liaanvormend zijn.

▫De meeste soorten (33) komen voor in tropisch Afrika en vinden hun oorsprong met name in Ethiopië.

▫Op Madagaskar komen 14 soorten voor▫In tropisch Zuidoost-Azië en op het

eiland Mauritius 3 soorten.


•De vrucht van de koffieplant is een steenvrucht. Elke vrucht bevat een pit met daarin de koffiebonen.Doordat de zaden bij het rijpen tegen elkaar aandrukken ontstaat de karakteristieke vorm.

•Koffie is een van de belangrijkste handelsgoederen ter wereld en is een belangrijk exportproduct van landen rondom de evenaar, zoals Brazilië, Vietnam en Colombia.


1b. Koffiebonen


•Arabica / Coffea arabica▫Arabica-koffiebonen geven een mildere en

aromatischer koffiesmaak en worden vooral gebruikt in de duurdere melanges.

•Robusta / Coffea canephora▫Robusta-koffie heeft een meer bittere

smaak.

•Liberica / Coffea liberica▫1% vd wereldproductie▫Mindere kwaliteit


2. De plaats van koffie in een gezonde voedingsstijl


2a. Koffie, onderdeel van vochtinname •Enkele voorwaarden:

▫Geen suiker of zoetstoffen ▫Geen melk

•+ melk/suiker = restgroep


2b. Antioxidanten

•Antioxidanten neutraliseren schadelijke vrije radicalen

•Voldoende groenten, fruit, noten, thee, cacao, rode wijn + koffie!

•Testen (in vitro): > groene thee•Geen verschil met deca, melk/suiker


3. Koffie en cafeïne…

•Wordt al onderzocht sinds 1820

•ADH cafeïne▫max 400mg/dag = +/- 5 kopjes/dag▫5,7mg/kg/dag

Vb: Persoon van 65kg = 65x5,7 = 370,5mg/dag= 4,5 kopjes/dag


3a. Wat is cafeïne?

•Cafeïne of coffeïne, theïne, matheïne/mateïne , guaranine is een alkaloïde die o.a. voorkomt in koffiebonen, thee, maté, guarana en cacaobonen.

•Kleurloos poeder met een bittere smaak.

•Opwekkende stof


3b. Waar komt het in voor?Voedingsmiddel Cafeïne (in mg)

Energiedrank (250 ml) 80 gemiddeld (# per merk)

Kop koffie 70 gemiddeld (40-100 mg afhankelijk van de sterkte)

Paracetamol-cafeïne tablet 50

Tablet anti-griepmiddel 25 - 50

Kop thee zwarte thee: 30 - 40;groene thee: 20-30

Reep chocolade fondant - melk 30 - 6

Glas cola (250 ml) 25 (10 mg per 100 ml)

Kop kruidenthee 0 - 30

Kop cafeïnevrije koffie 2 - 4

Glas cafeïnevrije cola 0


4. Verschillende zetmethodes

•Turkse koffie = Ibrik

•Italiaanse koffie = Moka


•Druppelpot

•Cafétiere / French Press


•Cona / Vacuümmethode

•Aeropress


•Filter

•Espresso


4a. Cafeinegehalte en zetmethodes

•Robustabonen geven 2x tot 3x meer cafeïne dan Arabicabonen

•Hoe korter de doorlooptijd hoe minder cafeïne.▫Bij contact met heet (89-96°C)water:

1 geur 2 smaak 3 cafeïne 4 water


4b. Bewaring

•Etherische olie▫Geur▫Smaak ▫Komt vrij bij warmte

•Luchtdicht verpakken

•Diepvries / koelkast


5. Waar werkt het?

a) Centrale zenuwstelselb) Cardiovasculair stelselc) Spijsverteringsstelsel


5a.Cafeïne en ons zenuwstelstel


1. Slapen 2. Reactievermogen 3. Nervositeit 4. Ziektes

5a.1 Slapen

•Cafeïne kan de inslaaptijd verlengen door het licht stimulerend effect van cafeïne▫Effect verschilt van mens tot mens

afbraaksnelheid van cafeïne gevoeligheid voor cafeïne gewenning


5a.2 Reactievermogen


5a.2 Reactievermogen

•Bij weinig belastende taken/monotone taken zal cafeïne de snelheid en foutmarge verbeteren▫Cafeïne zorgt voor vermindering van

slaperigheid en compenseert voor achteruitgang in prestaties tijdens werkzaamheden ’s nachts Gewenning # persoon tot persoon

•Cafeïne heeft geen effect bijinteressante of intellectueel motiverende taken


5a.3 Nervositeit

•Bij normaal gebruik blijkt cafeïnede gemoedsstemming te verbeteren enleidt dat niet tot nervositeit of angst▫Minder effect bij groter gebruik▫Hoge dosissen kunnen leiden tot negatieve

stemmingseffecten => cafeïnisme•Persoonlijke gevoeligheid voor cafeïne


5a.4 Zenuwziektes

•Parkinson▫Verscheidene onderzoeken tonen duidelijk

aan dat de ziekte van Parkinson bij koffiedrinkers minder vaak voorkomt. Cafeïne verhoogt het dopaminegehalte in de

hersenen▫Er zijn duidelijke aanwijzingen dat koffie

beschermend werkt tegen het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson.


•Alzheimer▫Onderzoek toont aan dat cafeïne mogelijk

bijdraagt tot het vertragen van het ontstaanen/of het vertragen van de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer

▫Verdere studie is nog vereist


5b Cafeïne en hart/bloedvaten

1. Hartritmestoornissen 2. Hartfalen3. Bloeddruk4. Ziektes


5b.1 Hartritmestoornissen

•Grote studies hebben aangetoond dat ons koffiegebruik geen verband lijkt te houden met hartritmestoornissen (aritmie),zelfs niet in hoge concentraties.


5b.2 Hartfalen

•Geen aanwijzingen dat een normale consumptie een risico is voor hart- en vaatziekten.

•# factoren▫Leeftijd, genetische aanleg, roken, alcohol,

obesitas, hoge bloeddruk, diabetes•Verder onderzoek is nog gaande


5b.3 Hypertensie•Geringe invloed op de bloeddruk

▫Dagelijkse consumptie = geen tot een gering effect Acuut effect door cafeïne

▫Relevantie van deze verhoging tov andere voeding- en leefstijlfactoren heel beperkt

▫Mogelijk wordt neg. effect van cafeïne teniet gedaan door andere componenten van koffie

•Op basis van het beschikbare onderzoek vormt een normale koffieconsumptie geen probleem.


5b.4 Hartziekten

•Cholesterol▫Invloed van koffie op cholesterol is

afhankelijk van de zetmethode(Cholesterol verhogend = di-terpenen (cafestol en kahweol)) Gefilterde koffie: di-terpenen blijven in de

filter achter Ongefilterde koffie: verhoogde invloed(turkse

koffie)▫Cafeïne (= geen terpeen) heeft geen

invloed


5c Cafeïne en de spijsvertering

1. Maagklachten2. Darmklachten3. Urinewegen4. Diabetes type 2


5c.1 Maagklachten

•Maagzweren + duodenum-aandoeningen▫Geen verband aangetoond▫suiker = risicofactor▫Psychische factoren ook bepalend


•Reflux = opspelend maagzuur▫Stimulatie van maagzuur na > 2 koppen

Spijsvertering bevorderend▫Zuurgevoelige patiënten ▫Ongezonde levensstijl

Roken Hoge zoutconsumptie Genetische aanleg Hoog lichaamsgewicht Zware lichamelijke arbeid

▫Stress


•Dyspepsie (pijn in bovendeel maag)▫Overgewicht▫Reactie op # voedingsmiddelen▫Psychische problemen


5c.2 Darmklachten

•Koffie heeft stimulerend effect op dikke darm

•Mensen met PDS zijn gevoeliger•Geen relatie met darmzweren


5c.3 Urinewegen

•Cafeïne heeft een invloed opantidiuretisch hormoon (ADH)

•Ook andere voedingsstoffen▫Alcohol▫Koolzuurhoudende dranken▫Zure voedingsstoffen en kruiden▫Chocolade

•Onderzoek nog gaande


5c.4 Diabetes type 2

•#factoren▫gezonde levensstijl, lichaamsgewicht,

fysieke activiteit, roken•Lager risico op ontwikkeling type 2

▫Geen verschil cafeïne/deca•Veel onderzoeken nog lopend


5d Osteoporose

•# factoren▫Voeding▫Beweging ▫Roken

•Cafeïne => stijging calciumafscheiding▫Kortstondig

•Normaal gebruik: geen invloed▫Goede calciumhuishouding▫Gezonde en volwaardige voeding


Conclusie

•# wetenschappelijke studies tonen aan:Cafeïne die in normale proporties verbruikt wordt, levert voor de gezonde mens totaal geen problemen op.

•Max. 4-5 tassen per dag

•Eet en drink met mate



Op jullie gezondheid!

Bronnen

•koffiebureaucafe.be•brandmeesters.nl (zetmethodes)•koffieengezondheid.be•wikipedia.be•health.belgium.be•vigez.be


2015 koffie en gezondheid

Food