20080306 tiro

1. TIRO : Teens and ICT: Risks and Opportunities IBBT-SMIT-VUB: Prof. Dr. Caroline Pauwels (algemeen co rdinatrice TIRO-project) Prof. Dr. Joke Bauwens Chris Vleugels UA-OSC: Prof. Dr. Michel Walrave Sunna Lenaerts Sabine De Moor

2. TIRO Teens and ICT: Risks and Opportunities Apestaartjaren 2.0 06.03.2008 Sunna Lenaerts & Chris Vleugels IBBT-SMIT-VUB IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

3. Opdrachtgever en Doelstelling

Opdrachtgever Federaal Wetenschapsbeleid - Onderzoek in het kader van het programma Samenleving en Toekomst

Wetenschappelijke ploeg: SMIT-VUB, OSC-UA, CITA & CRID-FUNDP

ICT-gebruik, beleving en - betekenisgeving in het dagdagelijkse leven van jongeren (12-18 jaar)

Dubbelzijdigheid: kansen en mogelijkheden, maar ook risicos en uitdagingen

Beleidsvoorbereidend onderzoek

IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

4. Operationalisering

Triangulatie

Disciplines, onderzoekers, methoden, data, theorie n

Respondenten

Panel: 34 tieners, 10 maanden

Survey: 1318 tieners en 571 ouders

21 Focusgroepen en 12 Brainstormsessies

2 Seminaries met stakeholders


5. Operationalisering IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

6. Structuur Presentatie

Cyberteens: facts and figures

Cyberteens: beleving en betekenisgeving

Cyberrisks: confrontatie, omgang en maatregelen


7. Cyberteens: facts and figures

Internetgebruik

ICT in thuisomgeving

ICT en school

Digitale vaardigheden en ICT-opvoeding


8. Internetgebruik

Gemelde duur/frequentie

96 % teens gebruiken het internet (W < Vl)

Gemiddeld 2u/dag (W < Vl) varieert naargelang schooldag, woensdag, vrije dag

Onderschatting online tijd door ouders

Gewenste duur/frequentie

66 % tevreden maar

Jongens willen meer online, meisjes minder

Waalse tieners meer

Jonge tieners meer


9. ICT in thuisomgeving

Sterke verwevenheid ICT en dagelijkse leven

Informele sfeer - thuisomgeving - vrije tijd

De getijden van het internetgebruik

Afwisselend vertoeven tussen gezinsleden en peers

ICT-gebruik gestructureerd door

Maaltijden, huiswerk, slapen, televisie

Week versus weekend

Iedereen gebruikt meer ICT

Maar vooral tieners die tijdens de week al veel gebruik maken van ICT (Xtreme gamers en communitygamers)

Virtueel uitgaan:

We hebben samen met een paar vriendinnen van de klas en de scouts zitten chatten en filmpjes gekeken op YouTube en zo. Het was echt leuk om dan samen te zijn. (Lieselot, 13 jaar)


10. ICT en school

Internetgebruik op school

63 % van de teens kunnen online op school

(Vl > W)

Vrij gebruik?

89 % steeds een leerkracht in de buurt

56 % enkel online voor schoolwerk

Tijdens les:

81 % gebruiken internet tijdens de les

44 % betrouwbaarheid van online informatie


11. ICT en school

Formeel gebruik

Meer gebruik maken van ICT tijdens lessen is gewenst

Mogelijkheid tot toegang tussen de lessen wordt weinig gebruikt

Informeel gebruik

Entertainment onder vrienden om verveling te voorkomen

Kritische stemmen zeldzaam


12. ICT en school

Huiswerk

ICT en huiswerk gaan hand in hand

Google en Wikipedia, maar daarnaast weinig andere bronnen

Copy-paste en bricolage

Betrouwbaarheid: beperkt vergelijken van websites en raadplegen ouders (12-13j)

Kennis uit netwerk op voorwaarde van wederkerigheid


13. Digitale vaardigheden

Multitasking

> 50% internetsessies

Alle toepassingen

Leeftijd (ouder > jonger)

Gender (V 62.6% > M 43%)


14. Digitale vaardigheden en ICT-opvoeding: perceptie afspraken IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

15. Digitale vaardigheden en ICT-opvoeding: Ouderlijk toezicht

Invloed van sociale achtergrond

Communicatie over ICT

Beperkt en algemeen verwoord

Hoge SES vertellen en vragen meer

Lage SES vragen hulp uitsluitend aan peers

Ouderlijk toezicht en begeleiding

Basisregel: Huiswerk gemaakt en goede schoolresulaten ruilhuishouding

Lage SES: restrictieve begeleiding en beperkte evaluatieve begeleiding

Hoge SES ook niet-gefocuste begeleiding

Diversificatie vooral aanwezig bij 12- en 13-jarigen met hoog opgeleide ouders

Downloaden en kritische geest t.a.v. informatie


16. Digitale vaardigheden en ICT-opvoeding: Onderwijs

Leerkrachten als doorgeefluik van ICT-vaardigheden

Instrumentele vaardigheden: overbodige hardware en welgekomen software

Informatievaardigheden: eerder beperkt en voorgestructureerd

Vraag naar meer aandacht voor creatief gebruik

Leerkracht niet als expert geraadpleegd


17. 2. Cyberteens: beleving en betekenisgeving

1. Typologie van jonge gebruikers

2. Ik communiceer, dus ik ben

3. Beleving van e-mail en gaming

4. Creatieve gebruikers


18. IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

19. IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

20. Ik communiceer, dus ik ben

Instant Messaging

Genderverschillen

Voor meisjes voornamelijk een hoofdactiviteit, voor jongens een nevenactiviteit bij voornamelijk gamen

Zelfpresentatie in sociale netwerken

Identiteit is actief puzzelen met zelfpresentatie en feedback van peers


21. Beleving en betekenis van E-mail en Gaming

E-mail: functioneel equivalent zonder ziel

Onder de 17 jaar wordt er weinig e-mail gebruikt

Schoolwerk en jeugdbeweging

Ziellozer en trager dan MSN

Ondersteunig van sociale relaties

Peers (genderverschillen), familie en onbekenden

De kracht van gaming

Aantrekkelijk vorm van digitaal entertainment

Van eenvoudige minigames op internet/gsm tot complexe 3-D videogames en grootschalige online rollenspelen

Genderverschillen: soorten, motivatie, vaardigheden, cultuur

De socialiteit van het gamen


22. Creatieve Gebruikers

Vbn: Sociale Netwerken, Cadeaus, Videoclips, Game

Verschillen in:

Vorm en inhoud

Publiek

Motivatie, beleving en betekenis

ICT vnl als verlengstuk voor creativiteit

Mythe van iedereen prosumer

Creatief potentieel van ICT nog niet ten volle benut

Samenspel voorziening, motivatie en beleving

Rol voor onderwijs?


23. 3. Cyberrisks: confrontatie, omgang en maatregelen

Confrontatie (jongeren centraal bij invulling risicobegrip):

Internetafhankelijkheid

Privacy en websites

Spam en beltonen

Cyberpesten

Chatten

Potentieel schadelijke webinhoud: porno, geweld, racisme

Downloaden, plagiaat, kritische zin online bronnen

Omgang (aandacht voor coping door jongeren):

Enkele voorbeelden

Maatregelen (ook prioriteiten volgens jongeren):

Prioriteiten volgens tieners en ouders

Rol van peers, ouders en leerkrachten

(Informatica)les op maat


24. Cyberrisks: confrontatie met risicos

Internetafhankelijkheid:

Schaal internetafhankelijkheid

73 % zou gemakkelijk enkele dagen zonder internet kunnen

65 % gaat (helemaal) niet akkoord met de stelling dat ze liever tijd op het internet doorbrengen dan iets anders te doen

42 % zou een leven zonder internet saai en leeg vinden

Jongeren aan het woord:

Ik word gewoon zot dan.

Ik leer nog altijd liever mensen kennen in het echt. Ik kan het echt degoutant vinden dat al die mensen op MSN zitten bijvoorbeeld en dat er niemand buiten komt.



Privacy en websites:

Soorten gegevens

Profielgegevens zoals lievelingsproducten, hobbys en geslacht gemakkelijker vrij in ruil voor geschenk

Contactgegevens minder makkelijk vrij


Zeker en vast bij bepaalde sites, dat wordt dan toch doorgespeeld naar reclamebureaus en zo.



Spam en beltonen:

Spam:

77 % al eens ongevraagd reclamemail ontvangen

Agressieve marketing voor gsm-beltonen :

24 % moest al meer betalen voor een beltoon dan ze oorspronkelijk dachten

Een moeder aan het woord: Mijn jongste dochter van dertien (...) wou een bepaald beltoontje (...). Na een hele tijd zei ze mama, mijn belwaarde is alweer op, hoe kan dat nu? (...) Dat er alle maanden geld van haar rekening werd afgehaald voor dat toontje, dat wist ze dus totaal niet. En daar blijken heel veel kinderen in te trappen en ge kunt daar moeilijk vanaf geraken (...). Ze doen dat ervoor, zo echt naar de kinderen toe.



Cyberpesten:

Algemeen:

34 % al eens gepest geweest via internet of gsm

Profiel:

Rollen dader en slachtoffer hangen enigszins samen

Tieners die meer met cyberpesten geconfronteerd worden, zowel als dader en als slachtoffer, zeggen de pesterijen minder erg te vinden

Meisjes meer slachtoffer, jongens meer dader

Probleem door ouders onderschat:

Tieners zouden al meer cyberpesterijen hebben meegemaakt dan hun ouders vermoeden



Chatten:

Vragen rond seksualiteit:

21% al in contact met oudere die zich als jongere voordoet

16,1 % al de vraag gekregen om seksuele informatie over zichzelf te geven van iemand die veel ouder is

10,6% al de vraag gekregen om seksuele handelingen te stellen van iemand die veel ouder is

Verschillen tussen groepen:

Meisjes worden meer dan jongens geconfronteerd met risicovolle chatcontacten die seksueel getint zijn

De hoogste twee graden zouden in vergelijking met de eerste graad ook meer zulke chatcontacten hebben gehad



Potentieel schadelijke webinhoud: porno, geweld, racisme

Algemeen:

61 % al per ongeluk op pornowebsites beland te zijn

61 % beelden die ze gruwelijk of walgelijk vinden

57 % filmpjes en fotos met gewelddaden tussen mensen

25 % al geconfronteerd met racistische boodschappen online


Porno, dat is gewoon nep.

Les garons ont tendance attendre de nous des choses impossibles.



Downloaden, plagiaat, kristische zin online bronnen:

Illegaal downloaden:

78 % muziek downloaden van websites die geen financile bijdrage vereisen voor de auteursrechten

Plagiaat:

82% zegt informatie van het internet te gebruiken zonder hierbij naar de bron te verwijzen

Een jongere waagt zich soms aan het betere knip- en plakwerk.

Gebrek aan kritische zin:

67% is ervan overtuigd dat ze het verschil kunnen zien tussen betrouwbare en onbetrouwbare informatie op een website

Onaangepast taalgebruik:

Een jongere: Ik denk toch dat dat vooral nog is bij de mensen die jonger zijn dan ons. Voil, wij zijn er nog juist niet mee opgegroeid.


31. Cyberrisks: confrontatie met risicos IBBT SMIT studies on media, information and telecommunication

32. Cyberrisks: omgang & maatregelen

Uitgangspunten:

t ieners hebben vaak al praktijken ontwikkeld om met de risicos van ICT-gebruik om te gaan en/of visie op maatregelen

een aantal manieren van omgaan met het risico en/of een aanzet tot oplossingen

door de tieners, ouders en leerkrachten

Methode:

tijdens de verschillende onderzoeksfasen

participatieve brainstormsessies, survey en focusgroepsgesprekken



Internetafhankelijkheid:

Scenario: Eline zit nu al de hele dag achter haar computer spelletjes te spelen. Dat gebeurt wel meer. Tijdens het weekend brengt ze vele uren door al spelletjes spelend. Ze gaat niet meer naar de Chiro.

Jongeren:

Peer-to-peer begeleiding: confronteren met een ex-verslaafde

Game-industrie: spellen sneller uitgespeeld

Ouders:

Ouderlijke verantwoordelijkheid en begeleiding: afspraken Een moeder: Hij heeft voor de rest heel weinig hobbys. Zaterdags gaat hij (...) bowlen. Vroeger deed hij atletiek en daar heeft hij totaal geen interesse meer voor. (...) Wij hebben gezegd, je moet iets doen om sociaal contact te hebben. (...) Maar dat was uiteindelijk toch meer op aanraden van ons dat hij dat verplicht was van te doen maar hij doet dat nu wel.

Professionele hulpverlening



Privacy en websites:

Scenario: Roxanne surft wat op het internet en komt op een website terecht waar ze mee kan doen aan een wedstrijd en zo een nieuwe gsm kan winnen. Ze waagt haar kans en vult haar naam en e-mailadres in. Enkele weken later ontvangt ze steeds maar meer mails met reclame.

Jongeren:

Tieners zelf: spam weggooien, tweede e-mailadres

Privacybeleid van websites: kort en krachtig, meer opvallende, minder saaie presentatie, waarom niet in een pop-up?

Technologische buffer

Bijdrage onderwijs

Ouders:

Bedrijfswereld: deontologische code



Potentieel schadelijke chatcontacten:

Scenario:

hey caro

hey, heb je de nieuwe clip van the artic monkeys al gezien?

jep

ja koel, h, heb op je profielpagina gezien dat je die goed vindt

ik weet eigenlijk nog nikske over u behalve je naam, vertel eens iets over u

ben 13, best wel groot, heb blond haar, ben van hasselt

ah hasselt, ik ga daar vaak uit, waar ergens woon je?

in de stationsstraat

ah, koel, zal ik eens langskomen als ik nog eens in hasselt ben?

Jongeren:

Raad oudere broers/zussen: geen persoonlijke gegevens vrijgeven

Peers onder elkaar: Caro afraden om op uitnodiging van bijna onbekende in te gaan, haar zeker niet alleen laten gaan, chat via gesloten chatboxen

Als je zon nickname kiest, dan zoek je het zelf.



Potentieel schadelijke chatcontacten:

Scenario: Nick zet Liesbeth onder druk om de nieuwe bikini die ze tijdens de koopjes heeft gekocht te showen voor haar webcam. Liesbeth heeft daar niet zoveel zin in maar wanneer Nick dreigt anders hun intieme gesprekken door te sturen naar vrienden, doet ze het toch maar.

Jongeren:

Peers onder elkaar: nooit iets doen onder druk, bewust dat beelden kunnen misbruikt worden, Nick blokkeren, defecte webcam veinzen

Laagdrempelige jongerenorganisaties: bij langdurige druk of nood aan luisterend oor eventueel jongerenadviescentrum

Webcam als controle-instrument: zowel in vertrouwen met goede vrienden als nagaan of ze wel degelijk aan het chatten zijn met persoon die ze op basis van de nickname verwachten, dus dubbel: instrument waar je maar beter mee uitkijkt n tool om jezelf te beschermen

MSN is best wel veilig, veiliger dan wanneer je iemand in het echt leert kennen.



Maatregelen:

Prioriteiten volgens tieners:

70 % centraal meldpunt voor klachten over gevaren op het internet

67 % strengere wetten over porno online

65 % een ruimer aanbod aan websites op maat van jongeren

62 % websites met tips over hoe het internet veilig te gebruiken

61 % filtersoftware om toegang tot websites te blokkeren

60 % meer onderwijs rond de gevaren van het internet

55 % meer informatie of advies voor ouders

53 % strengere wetten voor commercile activiteiten gericht op tieners op het internet

Prioriteiten volgens ouders:

98 % strengere wetten voor porno online

97 % een centraal meldpunt voor klachten

96 % meer onderwijs voor hun kinderen over online gevaren



Rol peers, ouders en leerkrachten:

Preventief waarschuwen voor gevaren:

52 % wordt door de ouders gewezen op mogelijke gevaren van het internet

28 % media als bron van waarschuwingen

21 % van niemand informatie

17 % leerkrachten, vriend(inn)en of oudere broers of zussen

Luisterend oor/hulp achteraf:

55 % vrienden of vriendinnen

35 % ook aan hun ouders

20 % met niemand of een oudere broer of zus



(Informatica)les op maat:

Walloni:

informaticales behoort niet tot het verplichte curriculum in Walloni

Vlaamse ouders:

noodzaak vak informatica en vakoverschrijdend in bijvoorbeeld lessen godsdienst, Nederlands of leefsleutels

Vlaamse jongeren:

spelenderwijs ipv een taboe

vragende partij om meer lestijd te besteden aan het internet en dit zowel aan de gevaren als aan de mogelijkheden: verslaving, virusscanners, omgaan met spam, downloaden, privacystatements, gevaren bij het chatten, websites leren maken, info opzoeken. Iedereen zou een e-mailadres moeten leren aanmaken op school.

les project algemene vakken (PAV), omgangskunde of informatica

Vlaamse leerkrachten:

gelijke kansen inzake ICT-vaardigheden en -gebruik

enige toereikende oplossing het onderwijs

Waalse leerkrachten:

informaticales niet noodzakelijk, eerder vakoverschrijdend werken


40. Bedankt voor het luisteren!

Voor meer informatie:

Chris Vleugels

[email_address]

Sunna Lenaerts

[email_address]

Publicaties:

http://smit.vub.ac.be

http://www.ua.ac.be/TIRO


41. TIRO-team

SMIT-VUB

Prof. dr. Caroline Pauwels

Prof. dr. Joke Bauwens

Chris Vleugels

Sebastiaan Cielen

OSC-UA

Prof. dr. Michel Walrave

Sunna Lenaerts

Sabine De Moor

CITA-FUNDP

Prof. dr. Claire Lobet Maris

Sarah Gallez

CRID-FUNDP

Prof. dr. Yves Poullet

Cline Sch ller

Magali Dock

Jean-Marc Dinant


20080306 tiro

Travel