2 wykład społeczność lokalna pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem
TRANSCRIPT
![Page 1: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/1.jpg)
Społeczność lokalna
Między wspólnotą a stowarzyszeniem
![Page 2: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/2.jpg)
Gemeinschaft i Gesellschaft
• Ferdinand Toennies i jego rozróżnienie dwu zbiorowości ludzkich (związków afirmatywnych):
wspólnoty (Gemeinschaft) i… stowarzyszenia (Gesellschaft)• Wspólnotę funduje „wola naturalna”, tj. system
dążeń wynikających z potrzeby wewnętrznej; tu myśl i uczucie są nierozłączne
• Stowarzyszenie oparte jest na „woli arbitralnej”, autonomicznie rozumnej, celowościowej, kalkulacyjnej
![Page 3: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/3.jpg)
Gemeinschaft/wspólnota Gesellschaft/stowarzyszenieWspółżycie poufałe, intymne, zamknięte w wąskim kręgu.
Życie publiczne, światowe.
Obejmuje [także] „działania wynikające z apriorycznej i koniecznej jedności (…), a więc podejmowane ze względu na” członków wspólnoty.
„W stowarzyszeniu każdy ma na uwadze wyłącznie siebie…”„Nikt nie uczyni nic dla drugiego (…), chyba że w oczekiwaniu (…) rewanżu”.
We wspólnocie jesteśmy od narodzin, na dobre i na złe, lub jesteśmy do niej przyjmowani.
W stowarzyszenie wchodzimy, jako niezależni, „jak w coś obcego”.
Wspólnota to „żywy organizm”. Stowarzyszenie - „mechaniczny agregat, artefakt”.
„Członkowie (…) pozostają związani mimo rozłąki”. To podstawa m.in. dla wspólnot internetowych (zob. dalej).
„Członkowie (…) pozostają rozdzieleni mimo powiązań”.
F. Toennies, Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury
![Page 4: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/4.jpg)
Kategorie Wspólnota Stowarzyszenie Geneza Naturalna Konwencjonalna (umowa)
Więzy łączące ludzi Pokrewieństwo, braterstwo, sąsiedztwo(więź społeczna członkowska)
Umowy, wymiana dóbr materialnych, wyrachowanie(więź społeczna funkcjonalna)
We wzajemnych stosunkach ludzie uczestniczą jako:
Osobowości Zajmujący pozycje i pełniący związane z nimi roleNie liczy się, jacy, lecz kim jesteśmy
Orientacja zadaniowa Bezcelowa Tak było, jest i będzie
Celowa
Środki kontroli (czym ludzie kierują się)
Tradycja (obyczaje), religia
Prawo sformalizowane, opinia publiczna
Podstawa gospodarcza Własność zbiorowa Pieniądz, własność prywatnaOpozycja wg Ferdynanda Toenniesa; Por. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii;
prof. J. Chłopecki, wykład „Wielkie opozycje”
![Page 5: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/5.jpg)
Kategoria tożsamości i terytorialności• Toennies: „Ludzie żyjący we wspólnocie należą wzajemnie do
siebie i czerpią korzyści oraz posiadają i użytkują wspólne dobra”
„Wola posiadania i korzystania to wola opieki i obrony. Wspólne dobra – wspólne przykrości; wspólni przyjaciele – wspólni wrogowie” (tożsamość): MY – ONI
„Wraz z polem statkuje się dom; przedtem przenosił się z miejsca na miejsce wraz z ludźmi, zwierzętami, przedmiotami, teraz nie porusza się, jak ziemia. Człowiek jest podwójnie związany – przez pole i przez dom…”
F. Toennies, Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie…
• ALE TAKICH MODELOWYCH ZBIOROWOŚCI PRAWIE NA PEWNO NIE MA!!!
![Page 6: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/6.jpg)
Christiania
• Położenie - teren powojskowy w Kopenhadze
• Mieszkańcy - wyeksmitowani z pobliskich domów plus napływowi, także dzieci – uciekinierzy; istnieje „rządu”
• System „aksjonormatywny” – liberalizm; alkohol, narkotyki, prostytucja
• Źródło utrzymania - praca w Kopenhadze poza Christianią, na terenie Christiani, zasiłki, handel narkotykami
• Infrastruktura - bloki, domki drewniane; warsztaty, piekarnia, zakłady usługowe (restauracja, ośrodek zdrowia – medycyna naturalna), teatr (obiekty wspólnego użytkowania)
• Istnieje do dziś. Zob.: Nils Christie, Granice cierpienia…; fot. z Wikipedii
![Page 7: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/7.jpg)
Szkoła Tvind (Ulfborg, okolice Holstebro, dziś pod wieloma nazwami)
• Zaczęło się od: Travelling High School i nauki przez przykład
• Położenie: Jutlandia, dziś świat; szef: Mogens Amdi Petersen
• Zbiorowość: pracujący nauczyciele, uczniowie, wolontariusze
• System aksjonormatywny: socjalizm (komuna); zero alkoholu, narkotyków
• Źródło utrzymania: ciężka praca, wpisowe, zbiórki, dochody ze sprzedaży odzieży, energii - wspólny budżet
• Metoda: „podglądanie”, kopiowanie rozwiązań• Infrastruktura: samodzielnie wznoszone budynki,
remontowane pojazdy Nils Christie, Granice cierpienia…; mapy z Wikipedii
![Page 8: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/8.jpg)
Pojęcie społeczności lokalnej
• Społeczność lokalna to struktura społeczno-przestrzenna, którą tworzą „ludzie pozostający wobec siebie w społecznych interakcjach i zależnościach w obrębie danego obszaru i posiadający jakiś wspólny interes lub poczucie grupowej i przestrzennej tożsamości jako elementy wspólnych więzi” oraz zdolność „do podejmowania wspólnych działań na rzecz rozwiązywania nurtujących [tych ludzi] problemów” (zob. referenda)
/Paweł Starosta, Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne a wzory porządku makrospołecznego/
Fot. www.christiania.org
![Page 9: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/9.jpg)
Pojęcie lokalizmu
• Lokalizm to „względna autonomia oraz upodmiotowienie konkretnych społeczności lokalnych w zakresie gospodarczym, społecznym i kulturalnym w ramach szerszego układu społeczno-przestrzennego i politycznego”
• /K. Sowa, Zmierzch i odrodzenie lokalizmu/
![Page 10: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/10.jpg)
Pojęcie społeczności samorządowej
• Lokalna społeczność samorządowa to: „społeczność, dla której przestrzeń i terytorium są naturalną
podstawą dobrowolnego zrzeszania się; społeczność, której członków cechuje silna identyfikacja z
miejscem zamieszkania i aktywny udział w lokalnym życiu politycznym: współtworzenie programów rozwojowych, demokr. wyłanianie władz
mimo wszystko jest to społeczność otwarta, nie sprzeciwiająca się napływowi i odpływowi ludzi
/P. Starosta, Poza metropolią…/
![Page 11: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/11.jpg)
Pojęcie zbiorowości terytorialnej
• To: • skupisko „zatomizowanych jednostek, którego skład bywa
płynny i zmienny, co dodatkowo utrudnia tworzenie się więzi społecznej”.
• jednostki te „bytują obok siebie i zaspokajają swoje potrzeby w obrębie tego samego obszaru geograficznego, ale nie muszą czuć się i najczęściej się nie czują związane ani z nim, ani z sobą nawzajem”.
/B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii,Fot. www.projectbritain.com/
![Page 12: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/12.jpg)
Społeczność lokalna a zbiorowość terytorialna
Społeczność lokalna Zbiorowość terytorialnaZamieszkuje miejsce (coś znanego, własnego)
Zaludnia obszar (coś niczyjego, obcego, ewentualnie obojętnego)
[Prawie] każda społeczność lokalna jest zbiorowością terytorialną
Nie każda zbiorowość terytorialna jest społecznością lokalną
Ma [powinna mieć] charakter wspólnotowy, czyli zbiorowości o silnej więzi z przewagą łączących ludzi stosunków osobowych
Ma charakter zbiorowości, w której dominują stosunki rzeczowe, zanikają zaś/słabną – wskutek industrializacji, urbanizacji, ruchliwości przestrzennej - stosunki osobowe
/B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii/
![Page 13: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/13.jpg)
Rozróżnienie pojęć
• Miejsce (łac. locum)Nie ma wyraźnych desygnatów, musi być
rozpatrywane w szerszym kontekście przestrzenno-społecznym, w stosunku do innych przestrzeni/zbiorowości (osiedle w stosunku do dzielnicy, wieś w stosunku do gminy itd.)
/M. Malikowski, Lokalność, w: Encyklopedia socjologii/
![Page 14: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/14.jpg)
Rozróżnienie pojęć
• Miejsce/przestrzeń lokalna to „przestrzeń określona, konkretna, mająca swoją nazwę i przez codzienne obcowanie <oswojona>”
• Społeczność zamieszkująca <miejsce> „ma swoją własną tradycję ukształtowaną w powiązaniu z tą przestrzenią”
• Przestrzeń w ogóle to symbol wolności• <Miejsce> to przestrzeń zamknięta, uczłowieczona,
będąca „spójnym centrum ustalonych wartości” /M. Malikowski, Lokalność/
![Page 15: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/15.jpg)
Rozróżnienie pojęć
• Miejsce to uporządkowana struktura znaczeń, która ma tendencję do rozszerzania obszaru, do którego się odnosi (przestrzeń a np. zasięg akcji ekologicznych, poszerzanie granic administracyjnych)
• Miejsce to przestrzeń społeczna, która istnieje „wskutek nakładania się różnych rodzajów doświadczeń jednostkowych i zbiorowych, wskutek umieszczania na niej – poprzez te doświadczenia – różnych rodzajów „obiektów”, wytworów i procesów zaangażowania społecznego…”
/J. Kurczewska, Lokalne społeczeństwo obywatelskie/
![Page 16: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/16.jpg)
Rozróżnienie pojęć• Lokalną przestrzeń społeczną określają granice
terytorium, „ośrodki tworzące i przekazujące wartości, wyznaczające interesy, budujące jakieś formy współdziałania dla jednostek, grup i instytucji pomiędzy granicami tego terytorium”.
• W obrębie takiego terytorium dzieje się to, co dla społeczności lokalnej istotne.
• Tak, jak tę przestrzeń generują, tak też kontrolują różne typy jednostek, grup i ich aktywności.
• Kwestia bezpieczeństwa i podmiotów za nie odpowiedzialnych (kibice Resovii, Stali, Strugu!!!)
![Page 17: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/17.jpg)
Rozróżnienie pojęć• 1) Ład lokalistyczny (organiczny):
to makrostrukturalny model ładu społecznego, obejmujący współdziałające autonomiczne wspólnoty lokalne ukształtowane historycznie na drodze naturalnych procesów społ.-przestrzennych; wspólnoty cedują na państwo niektóre zadania (Szwajcaria)
• versus
• 2) ład centralistyczny (organizacyjny): ład kreowany mechanicznie przez władzę polityczną; społeczności lokalne są mu podporządkowane, ich uprawnienia są reglamentowane przez państwo (ZSRR)
• A Polska???
![Page 18: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/18.jpg)
Rozróżnienie pojęć
• Pojęcia towarzyszące pojęciu lokalizmu: decentralizacja (vs centralizm) partykularyzm (vs uniwersalizm) peryferyjność (vs globalizm); dziś raczej nieaktualne –
lokalizm uzupełnieniem globalizmu (glokalizacja) swojskość (vs standaryzacja) lokalny patriotyzm (vs alienacja jednostek) niepowtarzalność (vs masowość) mała skala społeczna (vs duża skala)
/M. Malikowski, Lokalność/
![Page 19: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/19.jpg)
Atuty lokalności
• Centralizm jest nieefektywny jako system zarządzania:
zbyt dużo zadań, zbyt daleka perspektywa, aby rozpoznać lokalne
problemy• Lokalność to bliska perspektywa: lepsze rozpoznanie lokalnych potrzeb, interes grupowy silniej powiązany z interesem
jednostkowym
![Page 20: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/20.jpg)
Atuty lokalności
• Lokalność to większa podmiotowość, silniejsze więzi osobowe, lepsze zaspokajanie potrzeb przynależności, uznania;
• sprzyja kształtowaniu tożsamości społecznej i kulturowej
• sprzyja kształtowaniu (lepiej niż układy szerszego zasięgu) kapitału społecznego
![Page 21: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/21.jpg)
• Kapitał społeczny to „więzi zaufania, lojalności i solidarności, znajdujące wyraz w samoorganizowaniu się i samorządności, głównie w ramach dobrowolnych stowarzyszeń”
/P. Sztompka, Socjologia/
• Lokalne społeczeństwo obywatelskie – „złożone struktury dobrowolnego współdziałania indywidualnych aktorów i zbiorowych instytucji, osadzone w konkretnej przestrzeni materialnej i społecznej i występujące w określonym momencie czasowym”
/J. Kurczewska, Lokalne społeczeństwo obywatelskie/
![Page 22: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/22.jpg)
Renesans lokalizmu jako ideologii
• Lata 80. XX w.:• to reakcja na nieporadność państw i centralnych
biurokracji w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, a tym samym na niewydolność centralistycznych systemów
• to droga do budowy/odbudowy społeczeństwa obywatelskiego, czyli wielu zrzeszeń powstających z inicjatywy obywateli, niezależnych od struktur państwowych, rozwiązujących problemy społeczne
![Page 23: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/23.jpg)
Renesans lokalizmu jako ideologii
• Efektem renesansu lokalizmu ma być/staje się lokalna społeczność samorządowa
• funkcjonuje w określonej przestrzeni, na określonym terytorium
• to wspólnota podobnie jak społeczność tradycyjna, jednak funkcjonuje na innych zasadach niż tradycyjna
• identyfikacja z miejscem zamieszkania - tak• udział w lokalnym życiu społecznym, kulturalnym,
politycznym, gospodarczym - tak• dobrowolne zrzeszanie się (zadaniowość) - novum
![Page 24: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/24.jpg)
Determinanty sposobów użytkowania terytorium lokalnego
• Odrębność (dobro wspólne, integracja; „negatywne otoczenie odniesienia”)
• czy• Więzi z otoczeniem (integrujemy się, bo chcemy
dołączyć do zewnętrznych układów społecznych (region, naród; „pozytywne otoczenie odniesienia”)
• Zob. niektóre akcenty „pro-”, czyli antyintegracyjne w kampanii wyborczej
![Page 25: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/25.jpg)
Bezpieczeństwo a społeczność lokalna, wspólnota
• Kitty Genovese – zamordowana nocą w Queens, NY, przez Winstona Moseleya
• Eleonora Bradley – złamała za dnia nogę na Piątej Alei• Eksperymenty Bibba Latane, Johna Darleya, Judith Rodin
(liczba odpowiedzialnych za udzielenie pomocy)• Elliot Aronson – sytuacja na kempingu w Parku Narodowym
Yosemite • Eksperyment Irvinga Piliavina - w metrze w NY, z
modyfikacjami (wymagający pomocy był trzeźwy, pijany, krwawił) /Elliot Aronson, Człowiek istota społeczna/
![Page 26: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/26.jpg)
Chiny – przypadek Yueyue (13 października br.)
Fot. Gazeta.pl
• Yueyue 13 października została dwukrotnie przejechana przez samochód. Pomocy nie udzielili jej ani kierowcy aut, które ją potrąciły, ani przechodnie. Tylko Chen Xianmei, zbieraczka złomu, pomogła leżącej w kałuży krwi Yueyue. /Gazeta.pl/
![Page 27: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/27.jpg)
Bezpieczeństwo a społeczność lokalna, wspólnota
• Pytania:- Czy sytuacja jest naprawdę poważna?- Czy sytuacja wymaga mojej osobistej interwencji?- Jaki będzie koszt mego zaangażowania?- Czy moja pomoc może przynieść ofierze korzyść?- Czy mogę się łatwo oddalić?
/Elliot Aronson, Człowiek istota społeczna/
![Page 28: 2 wykład społeczność lokalna Pomiędzy wspólnotą a stowarzyszeniem](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050801/55720ee7497959fc0b8c85c4/html5/thumbnails/28.jpg)
Bezpieczeństwo a społeczność lokalna, wspólnota
• Na oczekiwaną reakcję ze strony innych można liczyć, gdy występują:
- poczucie wspólnoty losu, wspólnoty poglądów- sytuacja face to face z ofiarą- brak możliwości natychmiastowej ucieczki• Oczywiście uwarunkowania fizyczne też
trzeba brać pod uwagę…