UNIVERZITET U SARAJEVUFAKULTET SPORTA I TJELESNOG ODGOJA

MJERENJE MORFOLOŠKIH KARAKTERISTIKA

Prof.dr Nusret Smajlović

Sarajevo, 2009.

MORFOLOŠKA ANTROPOMETRIJA je metoda koja obuhvata mjerenje ljudskog tijela, te obradu i proučavanje dobivenih mjera.

U okviru sportskog odgoja, sporta, i sportske medicine morfološka antropometrija omogućava:

• Selekciju kandidata za pojedini sport ili disciplinu

• Praćenje i evaluaciju trenažnog procesa

• Objektivno ocjenjivanje općeg razvoja tijela

• Kontrolu stanja uhranjenosti kod sportista

• Praćenje oporavka sportista u procesu rehabilitacije

KOJE MORFOLOŠKE DIMENZIJE SU PREDMET MJERENJA?

• LOGITUDINALNA DIMENZIONALNOST SKELETA

• TRANSVERZALNA DIMENZIONALNOST TIJELA

• VOLUMINOZNOST(OBIMI) I MASA TIJELA

• DEBLJINA POTKOŽNOG MASNOG TKIVA (KOŽNI NABORI)

PRINCIPI MJERENJA ?

Kako je antropometrija metoda pri kojoj mjerilac izvodi mjerenje pomoću mjernih instrumenata, pogreška u antropometriji proizlazi iz pogreške mjerioca i/ili iz pogreške instrumenata. Da bi pogreška mjerenja bila što manja pri antropometrijskim mjerenjima treba se pridržavati slijedećih PRINCIPA:

• UVIJEK U ISTO DOBA• UVIJEK ISTIM INSTRUMENTIMA• UVIJEK ISTI ISPITIVAČ (U LONGITUDINALNIM

STUDIJAMA)• UVIJEK ISTOM TEHNIKOM

KAKO SE POGREŠKE MJERENJA MOGU SMANJITI ILI

SVESTI NA NAJMANJU MJERU?

• IZBOROM ISKUSNIH i POUZDANIH MJERILACA

• KORIŠTENJEM KVALITETNIH MJERNIH INSTRUMENATA

• VIŠESTRUKIM PONAVLJANJEM POJEDINE MJERE

• RAZUMNOM ORGANIZACIJOM MJERENJA.

USLOVI MJERENJA? ANTROPOMETRIJSKO MJERENJE VRŠI SE U PRVIM

PRIJEPODNEVNIM SATIMA.

INSTRUMENTI MORAJU BITI STANDARDNE IZRADE I BAŽDARENI NAJMANJE SVAKOG DANA PRIJE POČETKA MJERENJA.

PROSTORIJA U KOJOJ SE MJERI TREBA DA BUDE DOVOLJNO PROSTRANA I DOBRO OSVJETLJENA.

TEMPERATURA VAZDUHA DA BUDE TAKVA DA SE SVUČENI ISPITANICI OSJEĆAJU UDOBNO.

PRI MJERENJU U PROSTORIJI S ISPITIVAČEM I OSOBOM KOJA UPISUJE REZULTATE MOŽE SE NALAZITI GRUPA OD NAJVIŠE 3-5 ISPITANIKA ISTOG POLA I UZRASTA.

ISPITANICI KOJI SE MJERE MORAJU DA BUDU BOSI I SAMO MINIMALNO OBUČENI (MUŠKE OSOBE U GAĆICAMA, A ŽENSKE OSOBE U GAĆICAMA I PRSLUČIĆU).

USLOVI MJERENJA ? ISPITANIK KOJI PRISTUPA MJERENJU NE SMIJE IMATI

ZNAČAJNIJE IZRAŽENE TJELESNE NEDOSTATKE KOJI MOGU UTICATI NA REZULTAT MJERENJA.

NA SVAKOM ISPITANIKU PRIJE MJERENJA TREBA PRECIZNO ODREDITI I OBILJEŽITI RELEVANTNE ANTROPOMETRIJSKE TAČKE I NIVOE KOJI SU ZNAČAJNI ZA PROGRAMU MJERENJA.

POJEDINE PARAMETRE TREBA DA MJERI UVIJEK ISTI ISPITIVAČ.

MJERILAC ČITA REZULTAT MJERENJA DOK JE INSTRUMENT NA ISPITANIKU, A OSOBA KOJA UPISUJE REZULTAT GLASNO PONOVI REZULTAT PRIJE UPISA U LISTU MJERENJA.

• PRI MJERENJU PARNIH SEGMENATA TIJELA, MJERENJE SE VRŠI SE NA LIJEVOJ STRANI TIJELA.

Lista IBP uključuje 39 slijedećih mjera

• Neke od mjera koje propisuje IBP ne zahtijevaju osobitu pozornost u sportu, npr: širina ustiju ili debljina usnica, dok na drugoj strani su za sport zanimljive mjere koje ovaj program ne propisuje, primjerice debljina kožnog nabora na potkoljenici.

MJERE LONGITUDINALNE DIMENZIONALNOSTI ?

• VISINA (DUŽINA) TIJELA• SUPRASTERNALNA VISINA• SJEDEĆA VISINA• VISINA TIBIALE• DUŽINA NOGE (VISINA SPINAE ILIACAE

ANTERIOR SUPERIOR)• DUŽINA POTKOLJENICE• DUŽINA STOPALA• DUŽINA RUKE• DUŽINA NADLAKTICE• DUŽINA PODLAKTICE• DUŽINA GLAVE

Mjere transverzalne dimenzionalnosti ?

• BIAKROMIJALNI RASPON RAMENA• BIKONDILARNA ŠIRINA NADLAKTICE• BIKONDILARNA ŠIRINA FEMURA• ŠIRINA ZDJELICE• ŠIRINA PRSNOG KOŠA• ŠIRINA SKOČNOG ZGLOBA• ŠIRINA ZAPEŠĆA• ŠIRINA ŠAKE• ŠIRINA GLAVE

MJERE MASE I VOLUMINOZNOSTI TIJELA ?

• MASA TIJELA• OPSEG NADLAKTICE (OPRUŽENE• OPSEG POTKOLJENICE• OPSEG NATKOLJENICE• OPSEG PRSNOG KOŠA• OPSEG NADLAKTICE (PRI FLEKSIJI I

KONTRAKCIJI)• DUBINA PRSNOG KOŠA• OPSEG GLAVE

MJERE DEBLJINE POTKOŽNOG MASNOG TKIVA – KOŽNI

NABORI ?

• KOŽNI NABOR NADLAKTICE (TRICEPSA)

• KOŽNI NABOR NA LEĐIMA (SUPSKAPULARNI)

• KOŽNI NABOR NA TRBUHU

• KOŽNI NABOR POTKOLJENICE

Ostale mjere IBP

• ŠIRINA DONJE ČELJUSTI (ŠIRINA DONJEG DIJELA LICA)• ŠIRINA LICA• MORFOLOŠKA VISINA LICA• ŠIRINA USTA• DEBLJINA USNICA• VISINA NOSA• ŠIRINA NOSA

LON

GIT

UD

INA

LNA

DIM

EN

ZIO

NA

LNO

ST

TR

AN

SV

ER

ZA

LN

A

DIM

EN

ZIO

NA

LN

OS

T

VO

LUM

INO

ZN

OS

T T

IJE

LA -

OB

IMI

INSTRUMENTARIJVaga

Služi za mjerenje mase tijela

INSTRUMENTARIJ

•ANTROPOMETAR služi za mjerenje longitudinalne i tranzverzalne (skraćeni) dimenzionalnosti ( sve dužinske mjere i rasponi)                      • Raspon 2 mRaspon 2 m•Preciznost 0,1 cmPreciznost 0,1 cm

INSTRUMENTARIJ

• PELVIMETAR I• Služi za mjerenje

biakromijalnog i bikristalnog raspona

• PELVIMETAR II• Kada nije moguće

upotrijebiti pelvimetar I – sagitalni prečnik grudng koša

INSTRUMENTARIJ

• KEFALOMETAR • Sličan pelvimetru –

manji sa kraćom mjernom skalom do 30cm.

• Služi za mjerenje dužine i širine glave

INSTRUMENTARIJ

• KLIZNI ŠESTAR• Služi za mjerenje

manjih raspona

INSTRUMENTARIJ

• KALIPER

• Služi za mjerenje kožnih nabora

INSTRUMENTARIJ

• CENTIMETARSKA PANTLJIKA

• Treba da bude metalna

• Služi za mjerenje obima

AN

TR

OP

OM

ET

RIJ

SK

E T

AČ

KE

POSTUPAK MJERENJA

MASA TIJELA:

• Mjeri se decimalnom vagom s pomičnim utegom. Ispitanik stoji na vagi obučen u gaćice.

POSTUPAK MJERENJA

• VISINA TIJELA

POSTUPAK MJERENJA

• SJEDEĆA VISINA

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA NOGE

• Tačke:– Gornja bedrena bodlja

(spina iliaca anterior superior)

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA NATKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA POTKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA RUKE

• Tačke:Spoljašni dio

akromionavrh najdužeg

prsta ruke

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA NADLAKTICE

• TAČKE MJERENJA:

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA PODLAKTICE

POSTUPAK MJERENJA

• RASPON RUKU

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA ŠAKE

POSTUPAK MJERENJA

• DUŽINA STOPALA

POSTUPAK MJERENJA

• BIAKROMIJALNI RASPON (ŠIRINA RAMENA)

POSTUPAK MJERENJA

• BIKRISTALNI RASPON (ŠIRINA ZDJELICE)

POSTUPAK MJERENJA

• DIJAMETAR LAKTA (BIKONDILARNA ŠIRINA NADLAKTIČNE KOSTI)

POSTUPAK MJERENJA

• DIJAMETAR RUČNOG ZGLOBA (ŠIRINA ZAPEŠĆA)

POSTUPAK MJERENJA

• DIJAMETAR KOLJENA (BIKONDILARNA ŠIRINA BEDRENE KOSTI)

POSTUPAK MJERENJA

• DIJAMETAR SKOČNOG ZGLOBA (ŠIRINA SKOČNOG ZGLOBA)

POSTUPAK MJERENJA

• DIJAMETAR ŠAKE (ŠIRINA ŠAKE)

POSTUPAK MJERENJA

• DIJAMETAR STOPALA (ŠIRINA STOPALA)

POSTUPAK MJERENJA

• TRANSVERZALNI DIJAMETAR GLAVE (ŠIRINA GLAVE)

POSTUPAK MJERENJA

• SAGITALNI DIJAMETAR GLAVE (DUŽINA GLAVE)

POSTUPAK MJERENJA

• TRANSVERZALNI DIJAMETAR PRSNOG KOŠA (ŠIRINA PRSNOG KOŠA)

POSTUPAK MJERENJA

• SAGITALNI DIJAMETAR PRSNOG KOŠA (DUBINA PRSNOG KOŠA)

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG PRSNOG KOŠA

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG TRBUHA I

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG TRBUHA II

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG NADLAKTICE (OPRUŽENE)

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG NADLAKTICE (U FLEKSIJI I KONTRAKCIJI)

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG PODLAKTICE

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG NATKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA

• OPSEG POTKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA• OPSEG GLAVE

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR NADLAKTICE

(ZADNJA STRANA M.TRCEPSA NA SREDINI IZMEĐU AKROMIONA I OLEKRANONA)

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR LEĐA

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR TRBUHA

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR SUPRAILIOKRISTALNI

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR PRSIJU

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR SUPRAPATELARNI

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR POTKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR PODLAKTICE

POSTUPAK MJERENJA• KOŽNI NABOR ŠAKE

KINEZIOMETRIJA –TEME ZA SEMINARSKE RADOVE I1. Klasični model mjerenja2. Guttmanov model mjerenja3. Mjerne skale4. Uslovi mjerenja5. Redoslijed mjerenja bazičnih motoričkih dimenzija sportaša 6. Planiranje i organizacija mjerenja motoričkih sposobnosti7. Standardizacija testova8. Mjerne karakteristike testova9. Izvori grešaka u kineziološkim mjerenjima10. Metode utvrđivanja opšteg stanja zdravlja sportiste11. Mjerne karakteristike kinezioloških varijabli12. Problemi kompozitnih mjera u kineziologiji13. Mjerenje morfoloških karakteristika 14. Određivanje tačaka za mjerenje morfološki karakteristika 15. Instrumentarij za mjerenje morfoloških karakteristika16. Određivanje konstitucionalnih tipova17. Značaj metode za prikupljanja informacija o modalitetima ponašanja sportiste (Konativne karakteristike)18. Značaj metode za prikupljanja informacija o nivou opće i emocionalne inteligencije (kognitivne sposobnosti) 19. Značaj metode za prikupljanje informacija o nivou usvojenosti kretnih struktura (mjerenje različitih vidova

biomehaničkih karakteristika pokreta)20. Kinematička metoda 21. Kinetika 22. Tenziometrija23. Elektromiografija24. Izokinetika25. Dijagnostika brzine26. Dijagnostika odrazne moći27. Metode i tehnike prikupljanja podataka o situacionoj efikasnosti ekipe u sportskim igrama.28. Značaj metoda za testiranje funkionalnih sposobnosti29. Sociometrijski metod u kineziologiji.

KINEZIOMETRIJA –TEME ZA SEMINARSKE RADOVE II

1. Dijagnostika proprioceptivnih kvaliteta.2. Kvantifikacija biomehanički analiziranih kretnih struktura. 3. Upotreba softwear-skih paketa za analize kretnih struktura.4. Mjernja amplituda biomehanički analiziranih pokreta prostih i složenih kretnih struktura. 5. Uslovi mjerenja6. Planiranje i organizacija mjerenja motoričkih sposobnosti7. Izvori grešaka u kineziološkim mjerenjima8. Metode utvrđivanja opšteg stanja zdravlja sportiste9. Mjerenje morfoloških karakteristika 10. Instrumentarij za mjerenje morfoloških karakteristika 11. Značaj metode za prikupljanja informacija o nivou opšte inteligencije (kognitivne sposobnosti)

12. Značaj metode za prikupljanja informacija o modalitetima ponašanja sportiste (Konativne

karakteristike)13. Izokinetika14. Dijagnostika brzine15. Značaj metode za prikupljanja informacija o nivou opšte inteligencije (kognitivne

sposobnosti) 16. Značaj metoda za testiranje funkionalnih sposobnosti17. Dijagnostika deformiteta posture – neinvazivne metode (kons.30.10.) knjiga18. Dijagnostika deformiteta posture – neinvazivne metode19. Dijagnostika proprioceptivnih kvaliteta20. Upotreba softwear-skih paketa za analize kretnih struktura 21. Mjerne karakteristike testova 22. Tenziometrija23. Izokinetika 24. Metode i tehnike prikupljanja podataka o situacionoj efikasnosti ekipe u sportskim igrama.• Rad treba dostaviti na CD-u i u printanoj formi (M.S.Word)

i