KLINIČKI CENTAR UNIVERZITETA SARAJEVOKLINIČKI CENTAR UNIVERZITETA SARAJEVOKLINIKA ZA OPŠTU I ABDOMINALNU HIRURGIJUKLINIKA ZA OPŠTU I ABDOMINALNU HIRURGIJU

SAVREMENE METODE DEZINFEKCIJE I SAVREMENE METODE DEZINFEKCIJE I STERILIZACIJE PROSTORA, STERILIZACIJE PROSTORA,

INSTRUMENATA, OPERATIVNOG INSTRUMENATA, OPERATIVNOG PROSTORA I RUBLJAPROSTORA I RUBLJA

Porf. Dr. sc. Haris Tanović

UVODUVOD Današnja svaka hirurška disciplina zahtijeva da se svakom pacijentu pristupa kao Današnja svaka hirurška disciplina zahtijeva da se svakom pacijentu pristupa kao

potencijalnom izvoru zaraze. To znači da svi članovi tima moraju provoditi sve potencijalnom izvoru zaraze. To znači da svi članovi tima moraju provoditi sve higijensko-preventivne mjere kako bi zaštitili svakog od svojih pacijenata, ali i sebe higijensko-preventivne mjere kako bi zaštitili svakog od svojih pacijenata, ali i sebe same.same.

Zdravstveni profesionalci uvijek moraju učiti i pratiti najnovije tehnike sprečavanja Zdravstveni profesionalci uvijek moraju učiti i pratiti najnovije tehnike sprečavanja širenja zaraze i kontaminacije operativne sale i područja rada.širenja zaraze i kontaminacije operativne sale i područja rada.

Za svakog hirurga postoje najmanje dva razloga za praćenje aseptičnih tehnika:Za svakog hirurga postoje najmanje dva razloga za praćenje aseptičnih tehnika: 1. Da bi radili hirurgiju, operater mora narušiti skladnost epitelijalne površine koja je 1. Da bi radili hirurgiju, operater mora narušiti skladnost epitelijalne površine koja je

prva barijera protiv infekcijeprva barijera protiv infekcije 2. Tokom gotovo svih hirurških procedura, hirurški tim je izložen pacijentovoj krvi.2. Tokom gotovo svih hirurških procedura, hirurški tim je izložen pacijentovoj krvi.

Cijela povijest hirurgije je povezana sa borbom protiv infekcije, i one predstavljaju Cijela povijest hirurgije je povezana sa borbom protiv infekcije, i one predstavljaju čest uzrok hirurških neuspjeha, a u današnje doba transplantacija i aloplastičnih čest uzrok hirurških neuspjeha, a u današnje doba transplantacija i aloplastičnih proteza i uzrok smrti.proteza i uzrok smrti.

Prenos patogena koji uzrokuju kolonizaciju ili infekciju zahtijeva 6 vitalnih Prenos patogena koji uzrokuju kolonizaciju ili infekciju zahtijeva 6 vitalnih karika: karika:

-uzročnik-uzročnik -rezervoar infekcije-rezervoar infekcije -izlazno mjesto-izlazno mjesto -način prenosa (najlakše kontrolisati)-način prenosa (najlakše kontrolisati) -ulazno mjesto-ulazno mjesto -osjetljivi domaćin-osjetljivi domaćin

Univerzalne mjere predostrožnosti za kontrolu infekcije se dijele u tri Univerzalne mjere predostrožnosti za kontrolu infekcije se dijele u tri kategorije:kategorije:

-kontrola ili eliminacija infektivnog agensa-kontrola ili eliminacija infektivnog agensa -kontrola prenosa-kontrola prenosa -kontrola rezervoara-kontrola rezervoara

HISTORIJAHISTORIJA

U historiji čovječanstva razvoj higijene je bio povezan s kulturnim napretkom U historiji čovječanstva razvoj higijene je bio povezan s kulturnim napretkom (Bodenshatz 1989).(Bodenshatz 1989).

Prve pisane dokumente o značaju higijene, pojavi infekcije pronalazimo još Prve pisane dokumente o značaju higijene, pojavi infekcije pronalazimo još u Hipokratovim medicinskim zapisima. O značaju higijene možemo pronaći u Hipokratovim medicinskim zapisima. O značaju higijene možemo pronaći najprije u vjerskim knjigama, Kur’anu. Uzimanje abdesta predstavlja najprije u vjerskim knjigama, Kur’anu. Uzimanje abdesta predstavlja postupak svakodnevnog održavanja higijenskih navika koje dovode do postupak svakodnevnog održavanja higijenskih navika koje dovode do smanjene mogućnosti pojave i širenja zaraze.smanjene mogućnosti pojave i širenja zaraze.

U starom vijeku zadivljuje spoznaja Rimljana i njihova poimanja o higijeni U starom vijeku zadivljuje spoznaja Rimljana i njihova poimanja o higijeni kupanja, opskrbi vodom za piće, o otpadnim vodama i skrbi o otpadu.kupanja, opskrbi vodom za piće, o otpadnim vodama i skrbi o otpadu.

U srednjem vijeku razina higijene pada i razvoj stagnira. Epidemija kuge, U srednjem vijeku razina higijene pada i razvoj stagnira. Epidemija kuge, boginja, kolere, malarije i širenje tuberkuloze doveli su do desetkovanja boginja, kolere, malarije i širenje tuberkuloze doveli su do desetkovanja stanovništva.stanovništva.

Bojaznost od zaraze dovodi do izolacije bolesnika, upotrebe kljunastih Bojaznost od zaraze dovodi do izolacije bolesnika, upotrebe kljunastih maski i mirisnih tvari kao npr. Kamfora, sumpora, bijelog luka itd.maski i mirisnih tvari kao npr. Kamfora, sumpora, bijelog luka itd.

Razvoj dezinfekcije vezan je za sredinu 18 vijeka, kada je otkriven hlor Razvoj dezinfekcije vezan je za sredinu 18 vijeka, kada je otkriven hlor (1774g), zatim vodikov peroksid, a kao antiseptik uvodi se hipohlorit. Jod i (1774g), zatim vodikov peroksid, a kao antiseptik uvodi se hipohlorit. Jod i hlorno vapno se upotrebljavaju za dezinfekciju rane.hlorno vapno se upotrebljavaju za dezinfekciju rane.

Prava antiseptička era počinje sa Listerom, u drugoj polovici 19 vijeka. Prava antiseptička era počinje sa Listerom, u drugoj polovici 19 vijeka. Lister je pri kompliciranim prijelomima i gnojnim ranama preporučio prskanje Lister je pri kompliciranim prijelomima i gnojnim ranama preporučio prskanje operacione sale, instrumenata i kože bolesnika sa 5% karbolnom kiselinom.operacione sale, instrumenata i kože bolesnika sa 5% karbolnom kiselinom.

Semmelweis je prvi uočio da se infekcije rodilja prenose dodirom. Semmelweis je prvi uočio da se infekcije rodilja prenose dodirom. Pasteur spoznaje važnost autoklava, što je od osnovnog značenja za Pasteur spoznaje važnost autoklava, što je od osnovnog značenja za

fizikalnu dezinfekciju i sterilizaciju.fizikalnu dezinfekciju i sterilizaciju. Bergman je 1890g. prvi dokumentirao i objelodanio rezultate aseptičnog Bergman je 1890g. prvi dokumentirao i objelodanio rezultate aseptičnog

rada a zatim slijede otkrića sterilizatora, operacijske maske, hirurške rada a zatim slijede otkrića sterilizatora, operacijske maske, hirurške rukavicerukavice

Jedno od značajnih otkrića u borbi protiv gasne gangrene jeste primjena Jedno od značajnih otkrića u borbi protiv gasne gangrene jeste primjena hiperbarične oksigenacije (Brummelkamp Amsterdam 1936g), a protiv hiperbarične oksigenacije (Brummelkamp Amsterdam 1936g), a protiv ostalih anaerobnih bakterija-primjenom metronidazola.ostalih anaerobnih bakterija-primjenom metronidazola.

ASEPSA I ANTISEPSAASEPSA I ANTISEPSA

AsepsaAsepsa je postupak kojim se potpuno ili najvećim dijelom uništavaju je postupak kojim se potpuno ili najvećim dijelom uništavaju mikroorganizmi na predmetima koji dolaze u kontakt sa ranom. Instrumenti i mikroorganizmi na predmetima koji dolaze u kontakt sa ranom. Instrumenti i zavojni materijal se mogu sterilizirati, tj dovesti u stanje da uopće ne sadrže zavojni materijal se mogu sterilizirati, tj dovesti u stanje da uopće ne sadrže nikakvih mikroorganizama ili bilo kakvog oblika života. Koža i sluznica se nikakvih mikroorganizama ili bilo kakvog oblika života. Koža i sluznica se samo mogu dezinficirati, što znači ukloniti najveći dio klica i oslabiti njihova samo mogu dezinficirati, što znači ukloniti najveći dio klica i oslabiti njihova virulencija.virulencija.

Antisepsa Antisepsa predstavlja metodu primjene antiseptika u borbi protiv već predstavlja metodu primjene antiseptika u borbi protiv već nastale infekcije ili, šire u borbi protiv mikroba. Antiseptici, uglavnom nastale infekcije ili, šire u borbi protiv mikroba. Antiseptici, uglavnom spriječavaju rast i razmnožavanje mikroba, a dezinfekcijska sredstva ih spriječavaju rast i razmnožavanje mikroba, a dezinfekcijska sredstva ih uništavaju.uništavaju.

Definicije nekih pojmova:Definicije nekih pojmova: SEPSA- pojam koji potiče od grčke riječi sepsis-raspadanje, truljenje, SEPSA- pojam koji potiče od grčke riječi sepsis-raspadanje, truljenje,

prvobitno je ovaj pojam označavao da se radi o trovanju organizma prvobitno je ovaj pojam označavao da se radi o trovanju organizma uzrokovanom produktima truležnih procesa a sada se koristi u literaturi za uzrokovanom produktima truležnih procesa a sada se koristi u literaturi za označavanje postojanja infekcije, ali uz dokaz o sistemskom odgovoru kao označavanje postojanja infekcije, ali uz dokaz o sistemskom odgovoru kao što je tahikardija, tahipneja, hipertermija.što je tahikardija, tahipneja, hipertermija.

BAKTERIJEMIJA- je kratkotrajno i prolazno prisustvo bakterija u krvi, bez BAKTERIJEMIJA- je kratkotrajno i prolazno prisustvo bakterija u krvi, bez znakova septikemije, može se javiti i kod zdravih pacijenata, kao prilikom znakova septikemije, može se javiti i kod zdravih pacijenata, kao prilikom ekstrakcije zuba.ekstrakcije zuba.

SEPTIKEMIJA- predstavlja opštu infekciju, kod koje patogeni organizmi SEPTIKEMIJA- predstavlja opštu infekciju, kod koje patogeni organizmi prodiru u krvotok zajedno sa svojim toksinima, uz razmnožavanje u krviprodiru u krvotok zajedno sa svojim toksinima, uz razmnožavanje u krvi

PIJEMIJA- je stanje kod koga patogene bakterije i njihovi toksini nošeni PIJEMIJA- je stanje kod koga patogene bakterije i njihovi toksini nošeni krvotokom izazivaju multiple apscese u raznim dijelovima organizma.krvotokom izazivaju multiple apscese u raznim dijelovima organizma.

TOKSEMIJA- je stanje u kome se bakterijski toksini nalaze u cirkulaciji.TOKSEMIJA- je stanje u kome se bakterijski toksini nalaze u cirkulaciji.

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA Dezinfekcija ili raskuživanje je aseptični postupak kojim se pomoću Dezinfekcija ili raskuživanje je aseptični postupak kojim se pomoću

dezinfekcijskih sredstava uništavaju patogene klice na koži i predmetima.dezinfekcijskih sredstava uništavaju patogene klice na koži i predmetima.

Dijeli se na medicinsku i higijensku.Dijeli se na medicinsku i higijensku.

-Medicinska se koristi u liječenju rana, za dezinfekciju kože, sluznica itd.-Medicinska se koristi u liječenju rana, za dezinfekciju kože, sluznica itd.

-Higijenska za dezinfekciju prostorija-Higijenska za dezinfekciju prostorija

Obzirom na namjenu razlikujemo profilaktičku, tekuću (tokom bolesti) i Obzirom na namjenu razlikujemo profilaktičku, tekuću (tokom bolesti) i završnu dezinfekciju.završnu dezinfekciju.

Faktori koji mogu uticati na smanjenje broja mikroorganizama su brojni:Faktori koji mogu uticati na smanjenje broja mikroorganizama su brojni: 1. vrsta i otpornost mikroorganizama1. vrsta i otpornost mikroorganizama 2. funkcionalno stanje mikroorganizama2. funkcionalno stanje mikroorganizama 3. početni broj mikroorganizama3. početni broj mikroorganizama 4. primijenjena temperatura4. primijenjena temperatura 5. vrijeme trajanja dezinfekcije ili sterilizacije5. vrijeme trajanja dezinfekcije ili sterilizacije 6. specifična prodornost kroz objekt dezinfekcije6. specifična prodornost kroz objekt dezinfekcije 7. prodorna moć dezinficijensa7. prodorna moć dezinficijensa 8. uslovi sredine (vlažnost, Ph, soli, onečišćenost)8. uslovi sredine (vlažnost, Ph, soli, onečišćenost)

MEHANIČKI POSTUPCI DEZINFEKCIJEMEHANIČKI POSTUPCI DEZINFEKCIJE -jesu uobičajeni postupci čišćenja, taloženja, ventilacija i filtracija-jesu uobičajeni postupci čišćenja, taloženja, ventilacija i filtracija

FIZIKALNI POSTUPCI DEZINFEKCIJEFIZIKALNI POSTUPCI DEZINFEKCIJE 1. 1. sterilna filtracija-sterilna filtracija- služi za uklanjanje mikroorganizama iz služi za uklanjanje mikroorganizama iz

tekućina i plinova a upotrebljava se kod pripreme lijekova i vakcinatekućina i plinova a upotrebljava se kod pripreme lijekova i vakcina 2. 2. aktinični postupci-aktinični postupci- za dezinfekciju su UV i ionizirajuće zračenje za dezinfekciju su UV i ionizirajuće zračenje 3. 3. dezinfekcija toplinom- dezinfekcija toplinom- uključuje izgaranje, opaljivanje, čišćenje uključuje izgaranje, opaljivanje, čišćenje

toplom vodom, kuhanje, pasterizacija i dezinfekcija paromtoplom vodom, kuhanje, pasterizacija i dezinfekcija parom

HEMIJSKA DEZINFEKCIJAHEMIJSKA DEZINFEKCIJA -podrazumijeva ubijanje ili inaktivaciju patogena hemijskim -podrazumijeva ubijanje ili inaktivaciju patogena hemijskim

sredstvimasredstvima

ANTISEPTICI I DEZINFEKCIONA SREDSTVAANTISEPTICI I DEZINFEKCIONA SREDSTVA Prema autoru Bodenschatz 1989 idealan univerzalni dezinficijens bi trebao Prema autoru Bodenschatz 1989 idealan univerzalni dezinficijens bi trebao

da ima slijedeća obilježja:da ima slijedeća obilježja: -brz i jak mikrobicidni učinak sa širokim spektrom učinka-brz i jak mikrobicidni učinak sa širokim spektrom učinka -stabilnost prema fizikalnim, hemijskim, i biološkim uticajima-stabilnost prema fizikalnim, hemijskim, i biološkim uticajima -ne smije biti toksičan-ne smije biti toksičan -treba biti dobro topljiv-treba biti dobro topljiv -ne smije biti skup-ne smije biti skup

U novije vrijeme primjena antiseptika u hirurgiji se znatno suzila s obzirom U novije vrijeme primjena antiseptika u hirurgiji se znatno suzila s obzirom na činjenicu da mnoga dezinfekciona sredstva imaju i štetan učinak po ćelije na činjenicu da mnoga dezinfekciona sredstva imaju i štetan učinak po ćelije ljudskog organizma.ljudskog organizma.

Danas se koriste slijedeće vrste antiseptika:Danas se koriste slijedeće vrste antiseptika:

- - Oksidativna sredstvaOksidativna sredstva (vodik peroksid i kalij permanganat) koji pri dodiru sa (vodik peroksid i kalij permanganat) koji pri dodiru sa organskom tvari oslobađaju nascentni kiseonik koji remeti enzimatski sistem organskom tvari oslobađaju nascentni kiseonik koji remeti enzimatski sistem mikroorganizama.mikroorganizama.

- - Halogeni spojeviHalogeni spojevi kao preparati hlora i joda kao preparati hlora i joda - - Hlorni spojeviHlorni spojevi (hloramin, hipohlorit, izocijarunat) (hloramin, hipohlorit, izocijarunat) - - Hlorheksidin-glukonatHlorheksidin-glukonat (hibisept) organski spoj hlora sa snažnim (hibisept) organski spoj hlora sa snažnim

antiseptičnim djelovanjem. Vrlo je učinkovit već u niskim koncentracijama a antiseptičnim djelovanjem. Vrlo je učinkovit već u niskim koncentracijama a služi za dezinfekciju kože, ruku hirurga i instrumenatasluži za dezinfekciju kože, ruku hirurga i instrumenata

- - Jod u alkoholnoj otopiniJod u alkoholnoj otopini sadrži 7% joda i 3%kalij jodida u 70% alkoholu. U sadrži 7% joda i 3%kalij jodida u 70% alkoholu. U koncentraciji od 0,1% uništava kulture streptokoa i stafilokoka o roku od koncentraciji od 0,1% uništava kulture streptokoa i stafilokoka o roku od jedne minute i smatra se jednim od najboljih antiseptika. Ali zbog alergije na jedne minute i smatra se jednim od najboljih antiseptika. Ali zbog alergije na jod i negativnog uticaja na kožu njegova upotreba se izbjegavajod i negativnog uticaja na kožu njegova upotreba se izbjegava

- Antiseptici alifatskog reda su etilni alkohol i formalin koji uzrokuju - Antiseptici alifatskog reda su etilni alkohol i formalin koji uzrokuju taloženje proteinataloženje proteina

- Glutalaldehid u 2% otopini se koristi kod sterilizacije instrumenata - Glutalaldehid u 2% otopini se koristi kod sterilizacije instrumenata koji se nemogu sterilisati ni toplinom, ni etilen oksidom, a djeluje na koji se nemogu sterilisati ni toplinom, ni etilen oksidom, a djeluje na virus hepatitisa Bvirus hepatitisa B

- Deterđenti su površinski djelotvorna sredstva. Razlikujemo - Deterđenti su površinski djelotvorna sredstva. Razlikujemo kationske i anionske detrgencije. Anionska skupina obuhvata kationske i anionske detrgencije. Anionska skupina obuhvata sredstva koje nazivamo sapuni kao što su kvarterni anionski spojevi sredstva koje nazivamo sapuni kao što su kvarterni anionski spojevi (Asepsol i Cetavlon) koji mogu da služe za dezinfekciju (Asepsol i Cetavlon) koji mogu da služe za dezinfekciju instrumenata i ruku (1%), kože i površinskih rana (2%), za ispiranje instrumenata i ruku (1%), kože i površinskih rana (2%), za ispiranje rana (0,1%-0,5%).rana (0,1%-0,5%).

Diasept

Lokalni antiseptik za kožu sluznice i rane

Dioral

Otopina za dezinfekciju usta i grla

Endoasept

Otopina lokalni antiseptik za osjetljivu kožu i sluznice

STERILIZACIJASTERILIZACIJA - - Aseptični postupak kojim se potpuno uništavaju mikroorganizmi i njihove Aseptični postupak kojim se potpuno uništavaju mikroorganizmi i njihove

spore na instrumentima, operacijskom vešu i svim predmetima kiji dolaze u spore na instrumentima, operacijskom vešu i svim predmetima kiji dolaze u dodir sa ranom. Sterilizacija predstavlja asolutno stanje, ne postoje stepeni dodir sa ranom. Sterilizacija predstavlja asolutno stanje, ne postoje stepeni sterilizacije; ili je ima ili je nema.sterilizacije; ili je ima ili je nema.

Postupke sterilizacije dijelimo na: Postupke sterilizacije dijelimo na: FIZIKALNE FIZIKALNE FIZIKALNOHEMIJSKE FIZIKALNOHEMIJSKE HEMIJSKEHEMIJSKE

FIZIKALNI POSTUPCI STERILIZACIJEFIZIKALNI POSTUPCI STERILIZACIJE

--Sterilizacija toplim zrakom-Sterilizacija toplim zrakom- koaguliše proteine bakterija koaguliše proteine bakterija Za sigurnu sterilizaciju toplim zrakom treba upotrijebiti temperaturu Za sigurnu sterilizaciju toplim zrakom treba upotrijebiti temperaturu

od 180 C u toku 30min ili 160 C u toku 200 minuta.od 180 C u toku 30min ili 160 C u toku 200 minuta.

Suhi sterilizator

Tindilizacija ili frakcionirana sterilizacijaTindilizacija ili frakcionirana sterilizacija - upotrebljava se za sterilizaciju otopina osjetljivih na temperaturu. - upotrebljava se za sterilizaciju otopina osjetljivih na temperaturu.

Ponavljanim razmacima od 16 do 24 sata pri temperaturama od 15 Ponavljanim razmacima od 16 do 24 sata pri temperaturama od 15 do 25 C izaziva se isklijavanje, a zatim frakcionim zagrijavanjem 2-4 do 25 C izaziva se isklijavanje, a zatim frakcionim zagrijavanjem 2-4 puta na temperaturi između 70-110 C i ubijanje proklijalih puta na temperaturi između 70-110 C i ubijanje proklijalih bakterijskih spora.bakterijskih spora.

Sterilizacija paromSterilizacija parom - je danas najčešći postupak gdje koristimo zasićenu paru pod - je danas najčešći postupak gdje koristimo zasićenu paru pod

pritiskom. Zagrijavanjem voda isparava, a tačka kipljenja ovisis o pritiskom. Zagrijavanjem voda isparava, a tačka kipljenja ovisis o atmosferskom pritisku. Za uspješnu sterilizaciju potrebno je vrijeme atmosferskom pritisku. Za uspješnu sterilizaciju potrebno je vrijeme izlaganja od 20 min pri 120 C i 1 bar pritiska, ili najmanje 5min pri izlaganja od 20 min pri 120 C i 1 bar pritiska, ili najmanje 5min pri 134 C i 2 bara pritiska.134 C i 2 bara pritiska.

Autoklav

Sterilizacija mikrobicidnim plinovimaSterilizacija mikrobicidnim plinovima -se upotrebljava za tvari osjetljive na toplinu. Sterilizacija etilenoksidom -se upotrebljava za tvari osjetljive na toplinu. Sterilizacija etilenoksidom

zahtijeva krajnji oprez radi visoke toksičnosti i kancerogenosti etilenoksida.zahtijeva krajnji oprez radi visoke toksičnosti i kancerogenosti etilenoksida. Sterilizacija formaldehidom se provodi pomoću formaldehidske pare pri Sterilizacija formaldehidom se provodi pomoću formaldehidske pare pri

temperaturi između 60-75 C, nakon čega se formaldehid mora ukloniti iz temperaturi između 60-75 C, nakon čega se formaldehid mora ukloniti iz sterilizatora pomoću vakuma.sterilizatora pomoću vakuma.

Hemiklavni postupakHemiklavni postupak --podrazumijeva upotrebu autoklava gdje se umjesto vodene pare koriste podrazumijeva upotrebu autoklava gdje se umjesto vodene pare koriste

smjese alkohola, ketona, formaldehida uz ograničen dodatak vode čime se smjese alkohola, ketona, formaldehida uz ograničen dodatak vode čime se izbjegava korozija osjetljivog materijala.izbjegava korozija osjetljivog materijala.

HEMIJSKA STERILIZACIJAHEMIJSKA STERILIZACIJA --Suha hemijska sterilizacija- obavlja se pomoću formalinskih para u Suha hemijska sterilizacija- obavlja se pomoću formalinskih para u

zatvorenim staklenim ili metalnim posudama.zatvorenim staklenim ili metalnim posudama.

-Vlažna hemijska sterilizacija- obavlja se u antiseptičnoj tekućini -Vlažna hemijska sterilizacija- obavlja se u antiseptičnoj tekućini (alkoholu, jodu, sublimatu, asepsolu) kod nekih dijagnostičkih (alkoholu, jodu, sublimatu, asepsolu) kod nekih dijagnostičkih instrumenata.instrumenata.

Sterilizacija zračenjemSterilizacija zračenjem Sterilizacija se može postići zrakama jednog dijela spektra Sterilizacija se može postići zrakama jednog dijela spektra

elektromagnetnih valova. RTG i UV zrake određenog spektra mogu elektromagnetnih valova. RTG i UV zrake određenog spektra mogu imati baktericidno djelovanje.imati baktericidno djelovanje.

PRIPREMA MATERIJALA I INSTRUMENATA PRIPREMA MATERIJALA I INSTRUMENATA ZA STERILIZACIJUZA STERILIZACIJU

Priprema materijala prije sterilizacije uključuje čišćenje instrumenata Priprema materijala prije sterilizacije uključuje čišćenje instrumenata i umotavanje materijala.i umotavanje materijala.

Čišćenje Čišćenje instrumenata podrazumijeva iskuhavanje u 0,5% otopini instrumenata podrazumijeva iskuhavanje u 0,5% otopini sode u toku 15min. Čišćenje se radi manuelno ali i može pomoću sode u toku 15min. Čišćenje se radi manuelno ali i može pomoću posebnih ultrazvučnih kupatila.posebnih ultrazvučnih kupatila.

Ultrazvuk za čišćenje instrumenata

Umotavanje Umotavanje je naročito važno. Materijali za umotavanje moraju je naročito važno. Materijali za umotavanje moraju osigurati prodor sredstava za sterilizaciju i ubijanje osigurati prodor sredstava za sterilizaciju i ubijanje mikroorganizama, a nakon sterilizacije sprečavaju rekontaminaciju.mikroorganizama, a nakon sterilizacije sprečavaju rekontaminaciju.

Doboš i kontejneri za sterilizaciju

Evidencija o sterilizaciji sadržava redni broj, datum, Evidencija o sterilizaciji sadržava redni broj, datum, trajanje sterilizacije, vrstu i potpis odgovarajuće osobe.trajanje sterilizacije, vrstu i potpis odgovarajuće osobe.

Provjera sterilizacije se vrši svaki put kada se radi Provjera sterilizacije se vrši svaki put kada se radi sterilizacija, a razlikujemo sterilizacija, a razlikujemo termoelektrični termoelektrični i i biološki biološki postupak provjere.postupak provjere.

1. Termoelektrični postupak se najčešće provodi preko 6 1. Termoelektrični postupak se najčešće provodi preko 6 termoelemenata raspoređenih u sterilizatoru, čime se termoelemenata raspoređenih u sterilizatoru, čime se utvrđuje postignutost temperature u svim dijelovima utvrđuje postignutost temperature u svim dijelovima sterilizatora.sterilizatora.

2.2. Biološki postupak provodi se pomoću bioindikatora koji Biološki postupak provodi se pomoću bioindikatora koji su ustvari spore bacila s definiranom termorezistencijom su ustvari spore bacila s definiranom termorezistencijom Bacillus subtilis i Staphylococcus aureus. Indikatorski Bacillus subtilis i Staphylococcus aureus. Indikatorski papiri mijenjaju boje.papiri mijenjaju boje.

Provjera sterilizacije papirnim indikatorima

ULAZAK I PONAŠANJE U OPERACIONOM ULAZAK I PONAŠANJE U OPERACIONOM BLOKU I OPERACIONOJ SALIBLOKU I OPERACIONOJ SALI

Svaki rad u sali treba biti aseptičan. Zato su i operacijske sale Svaki rad u sali treba biti aseptičan. Zato su i operacijske sale odvojene od ostatka bolničkog prostora i u njih se ulazi kroz odvojene od ostatka bolničkog prostora i u njih se ulazi kroz posebne propusnike. U operacijski blok ulazi osoblje koje radi, a po posebne propusnike. U operacijski blok ulazi osoblje koje radi, a po potrebi mogu ući i druge osobe kao serviseri medicinske opreme, potrebi mogu ući i druge osobe kao serviseri medicinske opreme, osoblje na edukaciji, gosti itd, i svi moraju biti upoznati sa pravilima osoblje na edukaciji, gosti itd, i svi moraju biti upoznati sa pravilima ponašanja u sali.ponašanja u sali.

Osoblje koje ulazi u salu dužno je se presvući se u čistu operacijsku Osoblje koje ulazi u salu dužno je se presvući se u čistu operacijsku uniformu, ispod koje je dozvoljen samo intimni veš. uniformu, ispod koje je dozvoljen samo intimni veš.

Oblače se kaljače ili klompe koje se koriste samo u sali, stavljaju se Oblače se kaljače ili klompe koje se koriste samo u sali, stavljaju se kapa i maska za jednokratnu upotrebu i pristupa se pranju ruku.kapa i maska za jednokratnu upotrebu i pristupa se pranju ruku.

Razlikujemo higijensko i hirurško pranje ruku.Razlikujemo higijensko i hirurško pranje ruku.

Higijensko pranje ruku

Prostorija za pranje ruku

Hirurško pranje ruku se izvodi na slijedeći način:

1. mehaničko pranje ruku sapunom i toplom vodom do iznad lakata

2. Potom ruke nastaviti prati jednokratnom sterilnom četkom namočenom u dezinfekciono sredstvo (povidon pjena ili hlorheksidin) i to : četkom peremo prste, nokte i područje između prstiju, a spužvastim dijelom podlakticu do lakta.

3. Isperemo vodom i posušimo sterilnim ubrusom, a zatim nanesemo alkoholni preparat (3-5ml) za hiruršku dezinfekciju ruku i utrljavamo dok se ne osuši.

OPERATIVNO POLJEOPERATIVNO POLJE

Operativno polje mora biti dezinficirano i očišćeno. Operativno polje mora biti dezinficirano i očišćeno. Kožu možemo oprati na sljedeći način:Kožu možemo oprati na sljedeći način:

Operativno polje dobro očistimo povidon pjenom i to tako da idemo od centra ka Operativno polje dobro očistimo povidon pjenom i to tako da idemo od centra ka periferiji, a zatim alkoholnom otopinom u boji posušimo operativno polje.periferiji, a zatim alkoholnom otopinom u boji posušimo operativno polje. Obzirom na štetan učinak joda na kožu, u posljedne vrijeme se izbjegava povidon Obzirom na štetan učinak joda na kožu, u posljedne vrijeme se izbjegava povidon pjena, a umjesto nje koristi hlorheksidin – glukonat.pjena, a umjesto nje koristi hlorheksidin – glukonat.

Za oralnu sluznicu moramo koristiZa oralnu sluznicu moramo koristititi blageblage dezi dezinnficijense koje ne štete integritetficijense koje ne štete integritetuu sluznice i ne izazivaju promjene na istoj. sluznice i ne izazivaju promjene na istoj.

Sterilni mantili Sterilni mantili Sterilne rukaviceSterilne rukavice Sterilne kompreseSterilne komprese

Pravilan način oblačenja sterilnih hirurških rukavica

Sterilne komprese i sterilan hirurški instrumentarij

Otpadni materijalOtpadni materijal

Nakon operacije sav klinički otpad potrebno je skloniti i odložiti u plastiNakon operacije sav klinički otpad potrebno je skloniti i odložiti u plastiččne vreće ne vreće zatvorene u kantu sa poklopcem, sa jasno naznačenim materijalom,a zatim je zatvorene u kantu sa poklopcem, sa jasno naznačenim materijalom,a zatim je potrebno odvesti materijal do mjesta odlaganjapotrebno odvesti materijal do mjesta odlaganja

ZAKLJUČAKZAKLJUČAK

Operacijske Operacijske salesale se svakog dan se svakog danaa čiste dezinfekcionim sredstvima, preko čiste dezinfekcionim sredstvima, preko noći sterinoći sterililiziraju UV zrakama. ziraju UV zrakama.

U visokoaseptičnim kabinama U visokoaseptičnim kabinama brojbroj klica je smanjen na 0,7/m3, a u klica je smanjen na 0,7/m3, a u konvecionalnimkonvecionalnim,, klimatiz klimatizovanim ovanim operacijskioperacijskimm sala salamama broj iznosi 100- broj iznosi 100-200/m3200/m3

Nastanak infekcije ugrožava zdravlje pacijenta što može dovesti do Nastanak infekcije ugrožava zdravlje pacijenta što može dovesti do

ozbiljnih posljedica i kompromituje rad ozbiljnih posljedica i kompromituje rad hirurgahirurga. . Zato svi članovi tima Zato svi članovi tima moraju provoditi sve higijensko preventivne mjere kako bi zaštitili svakog moraju provoditi sve higijensko preventivne mjere kako bi zaštitili svakog pacijenta, ali i sebe same, zapravo, tpacijenta, ali i sebe same, zapravo, trebalo bi uravnotežiti "idealni rebalo bi uravnotežiti "idealni postupak": tzv. razumni pristup koji je praktičan u smanjivanju rizika do postupak": tzv. razumni pristup koji je praktičan u smanjivanju rizika do tačke kada taj rizik postaje zanemariv.tačke kada taj rizik postaje zanemariv.

HVALA NA PAŽNJI