2 .2540 - k-rc.netk-rc.net/imageupload/23902/p_land.pdf · (2)...

1

ภายใตโครงการสงเคราะหองคความรเพอจดทาขอเสนอแนวทางและมาตรการรบรอง

สทธชมชนทเปนการปกปองคมครองสขภาวะของประชาชน, 2554

ภายใตการสนบสนนของ สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ และ มลนธสาธารณสขแหงชาต

สทธชมชนในการจดการทรพยากรทดน

โดย ลกคณา พบรมเยน1

หากศกษาประวตความเปนมาของการจดการทดนในประเทศไทย จะพบวา เดมทดนถอเปน

ทรพยของแผนดนหรอรฐ โดยรฐมอานาจในการจดการทดนแตเพยงผเดยว โดยความเปนรฐ ตองม

ดนแดน ประชากร และอานาจอธปไตย รฐจงถอวาเปนชมชนในทางระหวางประเทศ ตอมารฐไดรบรอง

ใหกรรมสทธและสทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายแกเอกชน ทดนจงถกแบงออกเปน 2 ประเภท

คอทดนของรฐและทดนของเอกชน เมอบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ .ศ.2540 ให

การรบรองสทธชมชนในการใชประโยชนและจดการกบทรพยากรธรรมชาตทสมดลและยงยน ดงนน

ชมชนจงเขามามสทธในการจดการทดนเชนกน ทาใหเกดความซาซอนกนแหงสทธ

ทรพยากรทดนโดยภาพรวม ม 2 ประเภท คอทดนของรฐและทดนของเอกชน ซงมความ

หลากหลายในการแบงเขตพนททบงคบใชกฎหมายทแตกตางกนไป ดงน

(1) ทดนของรฐ มดวยกนหลายพนทและทมกฎหมายบงคบใชอยดวยกนหลายฉบบ เชน ใน

พนทเขตอทยานแหงชาตอยในบงคบของ พ .ร.บ.อทยานแหงชาต พ .ศ. 2504 พนทเขตปาสงวน

แหงชาต ตกอยในภายบงคบแหง พ .ร.บ.ปาสงวนแหงชาต พ .ศ. 2507 พนทในเขตนคมสหกรณและ

พนทในเขตนคมสรางตนเอง อยภายใตบงคบของ พ .ร.บ.จดทดนเพอการครอง ชพ พ.ศ.2511 ทดนใน

1 นกศกษาปรญญาเอก คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

2




เขตราชพสด อยภายใตบงคบ พ.ร.บ.ทราชพสด พ.ศ.2518 ในพนทเขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม อย

ภายใตบงคบของ พ .ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ .ศ.2518 ทดนทเปนสาธารณประโยชน หรอ

ทสงวนไวเพอพลเมองใชรวมกน และทดนทสงวนไวเพอประโยชนแผนดน อยภายใตบงคบของประมวล

กฎหมายทดน ถาหากไมมกฎหมายบญญตไวเฉพาะในเรองใดเรองหนงในกฎหมายเหลาน คงตองมา

ปรบใชกฎหมายทวไป คอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 4 ทรพย

(2) ทดนของเอกชน สามารถแบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอทดนหนงสอแสดงกรรมสทธ

ไดแก โฉนดทดนและตราจอง และทดนทมเอกสารแสดงสทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมาย ซงทดน

เอกชนไดมพนททตกอยภายใตกฎหมายอนเชนกน ไดแก ทดนในเขตจดรปทดนเพอเกษตรกรรมและ

ทดนในเขตจดรปทด นเพอพฒนาพนท โดยมกฎหมายทใชบงคบกบทดนเอกชนทคอนจางหลากหลาย

เชนกน เชน พ.ร.บ.การจดสรรทดน พ .ศ.2543 พ.ร.บ.การเชาทดนเพอเกษตรกรรม พ .ศ.2524 พ.ร.บ.

การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย พ .ศ.2522 พ.ร.บ.การผงเมอง พ .ศ.2518 พ.ร.บ.จดรปทดนเพอ

เกษตรกรรม พ.ศ.2517 พ.ร.บ.จดรปทดนเพอพฒนาพนท และอนๆ

ความหลากหลายของพนทและกฎหมายทใชบงคบ และความไมเขาใจในสทธทแตกตางกนใน

เอกชนในการเขาใชประโยชนในทดนทแตกตางกน ทาใหปจเจกชนไมเขาใจในสทธ อกทงการใชอานาจ

รฐเขาจดการในพนททเปนทดนของรฐ ทมความแตกตางกนกอใหเกดความขดแยงทนบวนจะทวความ

รนแรงมากยงขน

3




สวนท 1

สถานการณสทธชมชนในการจดการทรพยากรทดน

ความขดแยงในเรองทดนทเกดขนทงในทดนในเขตปาสงวนแหงชาต เขตอทยานแหงชาต ท

ราชพสด ทสาธารณประโยชน และทดนของเอกชน เปนตน ลวนทาใหคนในชมชนทมฐานะยากจนไม

สามารถเขาถงสทธในทดนได ทงน เนองจากทดนเอกชนมราคาแพงมาก ไ มสามารถซอหามาเปนของ

ตนเองได ในขณะเดยวกนคนในชมชนทเปนระดบรากหญาโดยสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม

จงมความตองการในการใชทดนประโยชนในทดนเพอทาการเกษตรกรรมเปนจานวนมาก ในขณะท

ทดนสวนใหญโดยเฉพาะทราบลม จะเปนทดนของเอกชนและตกอย ในมอของนายทนทนาทดนมาเปน

หลกทรพยในการคาประกนหน ทดนเอกชนจานวนมากจงไมมการใชประโยชนถกปลอยใหรกรางวาง

เปลา ดงนน เพอกอใหเกดความเขาใจในสถานการณการใชสทธชมชนในการจดการทรพยากรทดน จง

ขอแยกกลาวถงสถานการณในพนทตางๆ ดงน

------------------------------------------

1. ทดนในเขตอทยานแหงชาต

------------------------------------------

ในชวงระยะหลงปาไมถกทาลายลงไปมา หนวยงานภาครฐจงไดขยายพนทเพออนรกษปาตน

นาใหมากขน จงมการประกาศเขตอทยานทบทดนทากนและทอยอาศยของชมชน ทาใหในหลายชมชน

ซงเปนกลมชาตพนธหรอชาวเขาทมวถชวตผกพนอยกบผนปา ตองอพยพลงมาอยในพนลางซง

กอใหเกดปญหาความลมสลายของชมชน เพราะการอพยพมาอยในพนลางมขอจากดในเร องของพนท

ทากนมไมเพยงพอ ความอดมสมบรณของดน เมอทามาหากนไมเพยงพอชาวเขาเหลานกตองไป

ทางานรบจาง ดวยความเชอวาการทาไรเลอนลอยหรอไรหมนเวยนของชาวเขาเปนการทาลาย

ทรพยากรธรรมชาตปาไม ทาใหวถชวตดงเดมของกลมชาตพนธลมสลายไ ปในทสด เชน กรณอพยพ

ชาวเขาเผากระเหรยงบาน คลองลาน จ .กาแพงเพชร กรณวงใหม (ผาชอ ) จ.ลาปาง กรณหวยวาด จ .

ลาปาง หรอกรณปางแดง จ.เชยงใหม เปนตน ในทสดชมชนไดพยายามลกขนมาตอสเรยกรองสทธและ

ขอพสจนสทธในทดนทตนอาศยอยมาแตดงเดมมาใ นอดต จนในทสดบทบญญตในรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ .ศ. 2540 มาตรา 46 และมาตรา 56ใหการรบรองสทธชมชนทองถนดงเดมในการ

อนรกษ ฟนฟ ดแล รกษา ใชประโยชนและจดการกบทรพยากรธรรมชาต แตดเหมอนวาบทบญญตใน

ในมาตรา 46 และมาตรา 56 มขอความวา “ทงนเปนไปตามทกฎหมายกาหนด ” ทาใหชมชนไมสามารถ

เขาถงสทธชมชนในการจดการทดน

อยางไรกตาม หนวยงานภาครฐในบางพนทเร มมความเขาใจในการถงการมสวนรวมของบคคล

4




ทรวมตวกนเปนชมชนในการจดการทรพยากรธรรมชาต สงผลในบางพนเชน กรณชาวเขาเ ผาอาขาท

บานดอนชยสก หม 9 ต.สะเอยบ อ .สอง . จ.แพรทไมมการอพยพคนออกจากพนทในเขตอทยาน

แหงชาต เนองจากชาวเขาเหลานเขามาอยกอนมการประกาศเขตอทยาแหงชาต และมวถชวตท

กลมกลนอยกบปาไมดวยความสมดลและยงยน นอกจากนในบางชมชนสามา รถเขามาอยในพนท

อทยานแหงชาตไดโดยอาศยโครงการพเศษ เชนโครงการในพระราชดาร โครงการบานเลกในปาใหญ

---------------------------------------------

2. ทดนในเขตปาสงวนแหงชาต

---------------------------------------------

มตคณะรฐมนตร วนท 10 มนาคม 2535 และมตคณะรฐมนตร วนท 17 มนาคม 2535 ได

จาแนกเปนเขตปาสงวน แหงชาต ตามการใชประโยชนทรพยากร และทดนปาไมได 3 เขต (Zone) คอ

เขตพนทปาเพอการอนรกษ (Zone C) เขตพนทปาเพอเศรษฐกจ (Zone E) และเขตพนทปาท

เหมาะสมตอการเกษตร(Zone A) ทาใหชมชนในเขตพนทปาเพอเศรษฐกจ และเขตพนทปาทเหมาะสม

ตอการเกษตร สามารถเขาทากนและอยอาศยได ในหลายชมชนเชน ชมชน ปาโนนใหญ ชมชมชน

บานทงยาว ชมชนบานหวยอคาง และชมชนบานแมหลยตางม การจดการปาชมชนขน ซงดเหมอนวา

การใชสทธของชมชนในการจดการปาชมชนไดรบการยอมรบโดยทวไป โดยทางกรมปาไม ไดมการ

จดตงสานกจดการปาชมชนขนมาใหการสนบสนน สงเสรมการจดการปาชมชน

แตอยางไรกตาม บางชมชนซงไมมความรความเขาใจ และย งไมเขมแขงพอ ยงไมสามารถ

เขาถงสทธในการจดการทรพยากรทดนไดเชนกน โดยมกรณของกลมชาตพนธ กรณนางนอเฮหมย

เวยงวชชา ทจาเลยขอหารวมกนยดถอ ครอบครองทดน ตด โคน กนสรางแผวถางปา ทาประโยชนใน

ทดนเขตปาสงวนแหงชาตฯ ไดหยบยกงานวจยเรองไรหมนเวยน ทจดทาโดยนกวชาการคณะ

สงคมศาสตร ม.เชยงใหม ทนาโดย ศ .ดร.อานนท กาญจนพนธ และ ดร .ปนแกว เหลองอรามศร มา

ประกอบการพจารณา และเชอวาทดนทมปญหานน เปนททากนเดมของชาวบาน คอชาวบานมระบบ

การผลตแบบไร หมนเวยน ซงศาลกรบฟง ซงกคอทดนทชาวบานเขาไปใชประโยชนในรปแบบไร

หมนเวยนนน เปนวถการผลตของชาวบาน ซงศาลกยอมรบและสงยกฟองไปในทสด

ทาใหเหนไดวาในปจจบนการยอมรบและใชสทธชมชนในการจดการทดนในพนทเขตปาสงวน

แหงชาตไดปรากฏตวขนในรปแบบของปาชมชน เราคงไมอาจปฏเสธถงความมอยแหงสทธของชมชน

ในการจดการทรพยากรธรรมชาต แมกฎหมายเฉพาะในเรองสทธชมชนและปาชมชนยงไมเกดขน ดเห

มอวาหนวยงานภาครฐไดมการยอมรบสทธชมชนในการจดการปาชมชนในพนทตางๆประกอบก บความ

ไมมนคงของสทธในทดนทาใหในหลายชมชนมแนวคดในการออกโฉนดชมชน ภาคประชาชนคอคนใน

ชมชนไดมการจดทาแนวเขตความชดเจนระหวางพนทปา และพนทพนททากนของคนในชมชนและใช

5




เครองมอ จพเอส ในการพกดของทดนและนามาขนรปแผนทาเปนโฉนดชมชนให แกชาวบาน เพอไว

เปนหลกฐานแนวเขตพนทากนและพนทอยอาศยของคนในชมชน โดยอาศยอานาจ 1ตามพระราชบญญต

สภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ .ศ . 2537 ทใหอานานสภาตาบลในการจดการ

ทรพยากรธรรมชาต

ตวอยางโฉนดชมชนภาคเอกชน

6




----------------------------------------------

3. ทดนในพนทสาธารณประโยชน

----------------------------------------------

ทดนสาธารณประโยชนในบางพนทมเอกสารหนงสอสาคญสาหรบทหลวง แตในบางพนทไมม

หนงสอสาคญสาหรบทหลวง แตเปนพนททพลเมองใชรวมกนโดยสภาพ ทาให ในหลายพนทมการออก

เอกสารสทธทบทดนสาธารณประโยชน และในหลายกรณชมชนไดเขาไปตงบานเรอนอยในทดน

สาธารณประโยชน หรอเปนการบกรกทสาธารณประโยชนกลบไดรบการจดสรรใหอยอาศยชวคราว

โดยอาศยอา นาจตามาตรา 9 แหงประมวลกฎหมายทดน ตามนโยบาย แนวทางการดาเนนการตาม

นโยบายการแกไขปญหาสงคมและความยากจนเชงบรณการท สาธารณประโยชน โดยศนยอานวยการ

ตอสเพอเอาชนะความยากจน กรมทดน (ศตจ.ทด.) กระทรวงมหาดไทย

7




โดยออกหนงสออนญาตใหใชประโยชนในทดนของรฐเปนการชวคราวตามนโยบายแกปญหา

ความยากจน ซงมกาหนดเวลาใหอาศยอยไดชวคราวในกาหนดเวลา 5 ป แมสทธการใหอยอาศย

ชวคราวจะเปนสทธของปจเจกชน แตสะทอนใหเหนถงการจดการทดนของรฐตามนโยบายตางๆ อน

กอใหเกดปญหาความขดแยงตามมา โดยเฉพาะเมอพนกาหนดระยะเวลาดงกลาวสทธการอาศยอย

ชวคราวกหมดไป แมจะใหยนขออนญาตตอไดแตกไมไดมหลกเกณฑความชดเจนเทาใดนก คงตอง

ศกษาเปรยบเทยบกบกรณของการออก สทก .ในพนทปาซงในทสดชาวบานกถก หลอกไดรบสทธทากน

ครบกาหนด แตทางกรมปาไมไมใหสทธตอไป จงกลายเปนผบกรกพนทปาไปในทสด

หนงสอสาคญสาหรบทหลวง

อยางไรกตามการออกหนงสออนญาตใหใชประโยชนในทดนของรฐเปนการชวคราวตาม

นโยบายแกปญหาความยากจน ในโครงการนเปนการจดทดนทมหนงสอสาคญสาหรบทหลวงหรอ นสล .

ในแปลงดงกลาวน ซงเปนการซาซอนกนแหงสทธในทดน ในการจดการทดนในคนในชมชนบานแมลอง

หม 1 ต.หางดง อ.ฮอด จ.เชยงใหมซงเปนการเรยกรองของคนในชมชน

8




นโยบายแกไขปญหาสงคมและความยากจนของรฐบาล

การใชสทธชมชนในพนทสาธารณประโยชนมทงการจดทาปาชมชนในทดนสาธารณประโยชน

เชน ชมชนบานเขานอย อ .โพธาราม จ .ราชบรการจดการปาชมชน พนทน สาธารณสมบตของแผนดน

ในบางพนทพยายามจะดาเนนการจดทาโฉนดชมชน ซงเปนการจดการสทธในการดแล รกษา และใช

ประโยชนในทดน

---------------------

2. ทดนเอกชน

---------------------

การใชสทธชมชนในการจดการทดนเอกชน คอนขางมความขดแยงโดยภาพรวมเปนอยางมาก

โดยเฉพาะทดนในจงหวดลาพน ทกลมนายทนกวานซอทดนและไมทาประโยชนใดๆ ทงสน เชน ขอ

พพาทในเรองทดนทจงหวดลาพนพอสรปไดดงน

-บานศรเตย ต.ศรเตย อ.บานโฮง จ.ลาพน นายทนออกโฉนดทบทสาธารณะประโยชนประเภท-

พลเมองใชรวมกนเนอท 1,200 ไร

-บานดงขเหลก ต.ศรเตย อ.บานโฮง จ.ลาพน นายทนออกโฉนดทดนทบทสาธารณประโยชน

ประเภทพลเมองใชรวมกน และพนทโครงการจดสรรหนองปลาสวายเนอท 1,000 ไร

-บานหลายแกว ต.ศรเตย อ.บานโฮง จ.ลาพน นายทนกวานซอทดนทงรางไว เนอท 50 ไร

- บานทากอมวง ต .หนองปลาสวาย อ .บานโฮง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทด นทบทสาธารณะ

ประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน และพนทโครงการจดสรรหนองปลาสวาย เนอท 1,000 ไร

9




-บานหนองเขยด ต .หนองปลาสวาย อ .บานโฮง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทดนทบท

สาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน และพนทโครงการจดสรรหนองปลาสวาย เนอท 1,700 ไร

-บานหนองสน ต .หนองปลาสวาย อ .บานโฮง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทดนทบทปาสงวน

แหงชาต ทสาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน พนทโครงการจดสรรทดนหนองปลาสวาย และ

โครงการพระราชดารลมนาแมปง รวมเนอทท งหมด 1,700 ไร

-บานเวยง ต .หนองลอง กง อ .เวยงหนองลอง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทดนทบหนองนา

สาธารณประโยชน เนอท 52 ไร

-บานทาหลก ต .หนองลอง กง อ .เวยงหนองลอง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทดนทบทสาธาร

ประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน เนอท 700 ไร

-บานแพะใต ต .หนองลอง กง อ.เวยงหนองลอง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทดนทบท

สาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน เนอท 600 ไร

บานไรดง ต .นาดบ อ .ปาซาง จ .ลาพน นายทนออก น .ส.3ก. โดยมชอบดวยกฎหมายโดยใช

สค.1 จากพนทอนมาสวมออก น.ส.3ก. รวมเนอท 426 ไร

-บานโปงร ต .นครเจดย อ .ปาซาง จ .ลาพน ออก ส .ป.ก.4-01 โดยมชอบดวยกฎหมาย (ออก

ใหกบนายทน) และทงทดนใหรกรางรางเนอท 303 ไร

-บานสนหางเสอ ต.นครเจดย อ.ปาซาง จ.ลาพน นายทนทงทดนใหรกราง ศาลสงยดทดน เนอท

325 ไร

-บานสนปาฮก ออก ส .ป.ก.4-01 โดยมชอบดวยกฎหมาย (ออกใหกบนายทน) และทงทดนใหรก

ราง เนอท 40 ไร

-บานไรกอคา ต .นครเจดย อ .ปาซาง จ .ลาพน นายทนออกโฉนดทดนโดยมชอบดวยกฎหมาย

ออกทบทดน ส.ป.ก. ลาหวย และพนทมความลาดชนเกน 35% ทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 180 ไร

-บานนครเจดย ต .นครเจดย อ .ปาซาง จ .ลาพน นายทนออก น .ส.3ก. โดยมชอบดวยกฎหมาย

ทบทดนชลประทาน ทงทดนใหรกรางวางเปลา

-บานพระบาท ต.มะกอก อ.ปาซาง จ.ลาพน นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 330 ไร

-บานคานาอน ต .สบเตยะ อ .จอมทอง จ.ลาพน นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 40 ไร

และเปนทดนเปลาไมมเอกสารสทธเนอท 60 ไร

-บานดอยหลอ ต.ดอยหลอ กง อ .ดอยหลอ จ.เชยงใหม นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท

557 ไร

-บานไรบน ต .ดอยหลอ กง อ .ดอยหลอ จ .เชยงใหม นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท

350 ไร

10




- บานโปง ต.แมแฝก อ.สนทราย จ.เชยงใหม นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 500 ไร 2

พนทเหลานไดรกรางวางเปลาไมมการทาประโยชน ชาวบานจงเขาปฏรปทดนและเขาทากน

จนทาใหเกดความขดแยงขนในพนท โดยเจาของทดนไดเขาแจงความใหดาเนนคดกบชาวบานทบกรก

องคกรพฒนาเอกชน องคกรชาวบาน องคกรนกวชาการ องคกรนกศกษารวม 24 องคกร

รวมกนจดงาน "ผาปาสามคคกองทนทดนทากน รากฐานชวต ทนทางสงคม" ณ บานไรดง อาเภอปาซา ง

จงหวดลาพน สบเนองจากการเกษตรกรภาคเหนอในขอหาบกรกทดนแตวงเงนประกนตวท ทางการตง

ไวสงถง 30 ลานบาท ทงหมด 81 คด และยงมเกษตรกรอกสวนหนงโดนหมายจบ การจดงานครงนจงม

เปาหมายเพอจดตงกองทนเพอชวยเหลอครอบครว ผทถกคมขงและตอสคดทดน เพอระดมเมลดพนธ

และกลาไมใหเกษตรกร และเพอใหพนธมตรไดศกษาขอเทจจรงในพนท และเพอเผยแพรปญหาทดนตอ

สอและสาธารณะ สวนหนงในการจดงานครงนกเพอรวมใจพนธมตรจากทกภาค และในทสดในบาง

พนททกาลงอยระหวางการขายทอดตลาด ไดมนาเงนกองทนและเงนทภาครฐใหการสนบสนนซอทดน

ทบางแปลงทอยในขนตอนการขายตลาดและนามาดาเนนการออกโฉนดชมชน เพอใหคนชมชนไดใช

ประโยชนในทดน

ตอมากลมบคคลอางตวเปนสมาชกสภาเครอขายประชาชน อสาน (สอส.) สภาประชาชน 4 ภาค

ไดเขาไปบกรกทดนของ บรรษทบรหารสนทรพยไทย (บสท).หลายพนท ในหลายจงหวดของภาคอสาน

อาท จ.ขอนแกน (อ.นาพอง อ .พระยน อ.เมองขอนแกน ) จ.นครราชสมา (อ.ปกธงชย อ .โชคชย อ .ขาม

ทะเลสอ) จ.สรนทร (อ.เมองสรนทร) จ.มกดาหาร (อ.เมองมกดาหาร ) โดยอางวาไดมการตกลงซอขาย

ทดนกบ บสท .แลวบาง รอรฐบาลจดซอทดนจาก บสท .แลวนาจดสรรใหราษฎรบาง รอผลการเจรจา

ตอรองทกลมแกนนาไปเจรจากบรฐบาลกรณทมเพอขอใชพนทจดสรร ใหประชาชนทไมมทดนทากนบาง

หรอรบไมไดทม การขายทใหตางชาต จงเขาจบจองพนทไวกอน ทาง บสท จงแจงความและดาเนนการ

จบกมในขอหาบกรก ในขณะนยงคงเปนคดความกนอย

การใชสทธชมชนในการจดการทรพยากรทดนเอกชนคอนขางเผชญความขดแยงทรนแรง โดย

ไมใชกฎหมาย ในทางตรงขามกลบมองวากฎหม ายเปนอปสรรคในการเขาถงสทธชมชนของคนไมม

ฐานะ การประสบความสาเรจของการตอสของชมชนในการเขาจดการทรพยากรทดนในจงหวดลาพน

สงผลใหชมชนอนๆใชเปนตวอยางในการเขายดทดนทากนทมไดมการใชประโยชน ทงนทงนน เปน

เพราะบทบญญตในประมวลกฎหมายทดน บญญตวา

“มาตรา 6 นบตงแตวนทประกาศของคณะปฏวตฉบบนใชบงคบบคคลใดมสทธในทดนตามโฉนด

ทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชน หากบคคลนนทอดทงไมทาประโยชนในทดน หรอปลอยทดน

ใหเปนทรกรางวางเปลา เกนกาหนดเวลาดงตอไปน

(1) สาหรบทดนทมโฉนดทดน เกนสบปตดตอกน

2 ขอมลอเลกทรอนกส ‹http://www.prachatai.com/journal/2009/10/26358>

11




(2) สาหรบทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชน เกนหาปตดตอกน

ใหถอวาเจตนาสละสทธในทดนเฉพาะสวนททอดทงไมทาประโยชนหรอทปลอยใหเปนทรกราง

วางเปลา เมออธบดไดยนคารองตอศาล และศาลไดสงเพกถอนหนงสอแสดงสทธในทดนดงกลาว ให

ทดนนนตกเปนของรฐเพอดาเนนการตามประมวลกฎหมายนตอไป”

บทบญญตนมไดถกนามาบงคบใช ทาใหทดนเอกชนไมมการใชประโยชน และถกทอดทงเปน

จานวนมาก ทาใหการถอครองทดนกระจกตวในกลมผมฐานะ แตในขณะทชาวบานจานวนมากยง

ตองการพนทอยอาศยและทากน ทรพยากรทดนจงไมกระจายตวลงไปสคนในนะดบรากหญา

12




สวนท 2.

ปญหาและอปสรรคในการจดการ "ทรพยากรทดน"

----------------------------------------

1. ตวชาวบาน และชมชนเอง

----------------------------------------

1.1 ชาวบานขาดองคความร ในการเขาถงสทธและการใชสทธชมชน ทาใหชมชนทองถนดงเดม

ในหลายชมชนไมสามารถ รกษาความเปนชมชนทองถนดงเดมได "

1.2 ความไมรถงกระบวนการหรอวธการ เรยกรอง ปกปองหรอรกษาสทธ โดยเฉพาะอยางยง

องคความรทางดานกฎหมา บางชมชนใชสทธไปในทางขดตอกฎหมาย

1.3 ผนาชมชนทไมด ยอมทาใหชมชนเสยสทธในการจดการทรพยากรธรรมชาตไดเชนกน

เชนการออกหนงสอหรอเอกสารสทธในทดน ตองใหผนาชมชนรบรองวาถงความไมเปนทสาธารณ

สมบตของแผนดนทพลเมองใชรวมกน หากผนาชมชนเหนแกผลประโยชนสวนตน ยอมทาใหชม

1.4 การปกปอง อาง หรอบงคบใชสทธของชมชน เนนไปทการแกไขสถานการณทเกดขนเฉพาะ

หนามากเกนไป โดยไมมการเฝาระวงตดตามปญหาทอาจเกดขน นตองสญเสยทรพยากรของชมชน

ใหแกผอนไป

1.6 ในหลายชมชนไมมการรวบรวบประวตศาสตรของชมชน หลกฐานและการบนทกเรองราของ

ชมชนเพอจะไดใหอนชนรนหลงไดเรยน และถายทอดตอไปได ประกอบกบสามมารถใชเปน

พยานหลกฐานในการพสจนในการพสจนสทธของชมชน

1.7 ในหลายชมชนขาดกระบวนการมสวนรวมของคนในชมชนทาใหคนในชมชนขาดเปาหมาย

รวมกนทชดเจน ความเขมแขงของคนในชมชนในการตอสเรยกรองจงไมเกดขน

1.8 จตสานกของคนในชมชน ทไมเขมแขงตอปจจยภายนอก เชนความเจรญทางเศรษฐกจ

สงคม ยอมทาใหชมชนอาจสญเสยความเปนชมชนทองถนดงเดมมาเปนชมชนทองถนธรรมดา เพราะ

คนในชมชนมวฒนธรรมและดารงชวตกลมกลนไปกบสงคมสวนใหญ

----------------------------------------

2. ปญหาในตวกฎหมาย

----------------------------------------

2.1 ความหลากหลายของพนททาใหมกฎหมายทใชบงคบตางกน

2.2 พ.ร.บ.ใชบงคบแตละพนทไมไดพดถงสทธของชมชนไว จงไมมการยอมรบและบงคบใช

สทธชมชนตามรฐธรรมนญแตไปใชกฎหมายเฉพาะทใหอานาจรฐเพยงลาพง

13




2.3 พ.ร.บ.ใหอานาจเจาหนาทรฐแตไมใหอานาจชมชนไวชดเจน ทาใหคนในชมชนไมสามารถ

เขาถงสทธได

2.4 กฎหมายทใชอยในแตละพนทไมวาจะเปนของ พ.ร.บ.อทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 พ.ร.บ.

ปาสงวนแหงชาต พ .ศ. 2507 พ.ร.บ.จดทดนเพอการครองชพ พ .ศ.2511 พ.ร.บ.ทราชพสด พ .ศ.2518

พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ .ศ.2518 เปนกฎหมายมมากอนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจก

ไทยทาใหดลพนจกวางขด ตอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

2.5 คามทบซอนของกฎหมาย-ทบซอนสทธ กฎหมายไมมจดการการขดกนของสทธ

2.6 หนวยงานทเกยวของทดนมเปนจานวนมากมากและมกฎหมายในระดบพระราชบญญตให

อานาจหนวยงานนนๆไวชดเจน จงมการปรบใชแตกฎมายของตนโดยไมคานงถงกฎหมายอน

----------------------------------------------------------------

3. ปญหาในตวหนวยงานภาครฐหรอเจาหนาท

----------------------------------------------------------------

3.1 เจาหนาทของรฐขาดความรความเขาใจในวถชวตของชมชน ทาใหมการบงคบใชกฎหมาย

ไปในทางทไมสงเสรมสทธชมชน

3.2 เจาหนาทไมมหลกเกณฑหรอความชดเจนในการใชดลพนจในการอนญาตหรอไมอนญาตให

เขาใชประโยชนในพนท สงผลใหเกดความไมเทาเทยมกนในการบงคบใชกฎหมาย

3.3 ความหลากหลายของหนวยงานทรบผดชอบทาใหชมชนไมสามารถเขาถงกระบวนการใน

การเขาถงสทธชมชน

3.4 เจาหนาทไมมความเขาใจ ในนตวธในการบงคบใชกฎหมาย ลาดบศกดกฎหมาย และการ

บงคบใชกฎหมายจารตประเพณ

3.5 ความไมชดเจนหรอไมมความเขาใจในสทธเชงซอนหนวยงานรฐ-ชมชน-คนในชมชน

3.6 กระบวนการประกาศเขตของหนวยงานรฐไมมการใชกระบวนสวนรวม

-----------------------

4. ปญหาของรฐ

-----------------------

4.1 การพฒนาความเจรญ ถนนหนทางเขาสชมชน โดยไมการใชกระบวนการมสวนรมหรอสราง

ความเขาใจกบชมชนยอมเปนการทาลายวถชมชนดงเดม

4.2 นโยบายในการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจ สงผลตอความตองการทดนทากนทาใหมการ

บกรกทปาเพอนามาปลกพชเพอการเศรษฐกจ

14




4.3 ทดนเปนเครองมอในการหาเสยงของพรรคการเมอง

4.4 การไมมความรความเขาใจของภาครฐในการแกไขปญหาทดนอยางเปนระบบ

2 .2540 - k-rc.netk-rc.net/imageupload/23902/p_land.pdf · (2)...

Documents