B T PHP CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM

B T PHP CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM

c lp - T do - Hnh phc

S: /BC-BTP H Ni, ngy thng nm 2014BO CO

Kt qu tng kt thc tin thi hnh B lut hnh sB lut hnh s nm 1999 c Quc hi kha X, k hp th VI thng qua ngy 21 thng 14 nm 1999 (c hiu lc thi hnh t ngy 01 thng 7 nm 2000). T khi ra i n nay, B lut hnh s (BLHS) l cng c sc bn ca Nh nc trong vic qun l x hi, phng nga v u tranh chng ti phm, gi vng an ninh chnh tr, trt t an ton x hi, bo v li ch ca Nh nc, ca cc t chc v ca cng dn, gp phn quan trng vo s nghip xy dng ch ngha x hi v bo v vng chc T quc Vit Nam x hi ch ngha.

Tuy nhin, sau gn 14 nm thi hnh BLHS nm 1999, tinh hinh t nc ta c nhng thay i ln v mi mt nn BLHS bc l nhiu hn ch bt cp. c bit, vic thc hin ng li, chnh sch i mi ca ng v cc mt kinh t, x hi v ngoi giao mang li nhng chuyn bin ln, tch cc v kinh t, x hi v hi nhp quc t. iu ny t ra yu cu sa i BLHS hin hnh mt cch c bn, ton din nhm p ng yu cu u tranh phng, chng ti phm trong tnh hnh mi. Chnh v vy, d n BLHS (sa i) c Quc hi kha XIII quyt nh a vo Chng trnh xy dng lut, php lnh ca nhim k ny. trin khai xy dng d n BLHS (sa i), ngy 10/9/2012 Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh s 1236/Q-TTg ph duyt K hoch tng kt thi hnh BLHS. Hot ng tng kt ny c coi l khu quan trng nhm nh gi thc trng thi hnh BLHS, rt ra nhng hn ch, bt cp ca BLHS trong thc tin t nghin cu xut sa i BLHS nhm p ng tt hn yu cu u tranh phng chng ti phm trong tnh hnh mi.

Vi t cch l c quan ch tr son tho d n BLHS (sa i), B T php ch o cc n v hu quan thuc B t chc 13 on kho st lin ngnh trung ng tin hnh kho st tnh hnh thi hnh BLHS nm 1999 ti 14 tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, gm: H Ni, Nam nh, Ninh Bnh, Sn La, Lng Sn, H Tnh, Gia Lai, Tha Thin - Hu, Lm ng, Khnh Ha, An Giang, Thnh ph H Ch Minh, Tin Giang v ng Nai. ng thi, trong 02 nm 2012 v 2013, B T php ch tr, phi hp vi nhiu c quan t chc trong v ngoi nc, vi s tham gia ca cc chuyn gia trong nc v quc t t chc nhiu cuc hi tho bn v nhng vn ln t ra trong qu trnh trin khai d n BLHS (sa i). Trn c s kt qu tng kt thc tin thi hnh BLHS ti cc B, ngnh Trung ng v 63 tnh, thnh ph trc thuc Trung ng; kt qu kho st lin ngnh v cc hi tho khoa hc v sa i BLHS vi s tham gia ca nhiu chuyn gia, nh khoa hc, cn b hot ng thc tin, B T php xy dng Bo co kt qu tng kt thc tin thi hnh BLHS nm 1999, ng thi xut nhng nh hng ln xy dng d n BLHS (sa i) c th nh sau:

Phn th nht

TNH HNH TI PHM V VI PHM PHP LUT

I. Tnh hnh ti phm

Trong nhng nm qua, mc d BLHS pht huy tc dng tch cc trong u tranh phng, chng ti phm, gp phn quan trng gi vng an ninh chnh tr, trt t an ton x hi, bo v cc quyn v li ch hp php ca cng dn. Tuy nhin, theo Bo co ca cc c quan chc nng, tnh hnh ti phm nhn chung vn din bin ht sc phc tp vi nhng phng thc, th on tinh vi, xo quyt. S lng ti phm lun c xu hng gia tng, nghim trng hn c v quy m v tnh cht. ng ch l cc ti xm phm trt t, an ton x hi c tnh cht bo lc gia tng, th hin thi coi thng php lut ca ngi phm ti. H sn sng s dng cng c, phng tin c tnh nguy him cao nh: cc loi v kh qun dng hoc cc loi sng t ch nh: sng bn n hoa ci, sng dng bt v cc loi vt liu n, axit, bom xng thc hin ti phm. T cui nm 2012 v nht l trong nm 2013, tnh trng v bong bng bt ng sn v nhng h ly ca n lm gia tng ti phm hot ng di dng bng nhm bo k, sit n, i n thu, bt gi ngi tri php lut; tnh cht an xen, lin kt gia ti phm xm phm trt t x hi v ti phm kinh t, tham nhng, ma ty ngy cng cht ch. Ti phm trong lnh vc ti chnh, ngn hng, qun l d n, t ai, bt ng sn, u t xy dng c bn; ti phm bun lu, bun bn hng gi, hng cm, trn thu din bin phc tp, c s tham gia, tip tay ca mt s cn b nh nc thoi ha. Ti phm trong lnh vc cng ngh, thng tin, vin thng tip tc tng vi nhiu phng thc, th on phm ti mi, hot ng c tnh cht xuyn quc gia. Ti phm v ma ty din ra trn tuyn Ty Bc, ng Bc, Bc min Trung v Ty Nam nghim trng hn vi th on tinh vi, xo quyt, s lng rt ln, c trang b v kh. Theo Bo co ca cc c quan tin hnh t tng trung ng v mt s a phng cho thy, mt s loi ti phm c din bin kh phc tp vi nhng phng thc v th on phm ti ngy cng tinh vi, xo quyt, c th:

- V loi ti phm xm phm tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm ca con ngi: Nhm ti phm ny din bin ngy cng phc tp v s lng, phng thc, th on cng nh tnh cht d man, tn bo ca hnh vi phm ti. Ni bt l cc ti git ngi, c gy thng tch v hip dm. i vi ti git ngi, ng c phm ti rt a dng. Ngi phm ti c th git ngi nhm chim ot ti sn, hip dm (thng l bt u mi), xit n hoc v ng c ghen tung. iu ng ni y l xut hin tnh trng tr ha ti phm, hot ng ti phm theo cc bng nhm ti phm c t chc, hot ng theo kiu x hi en mc d ch l nhm nh nhng hot ng ht sc manh ng v liu lnh.

Cc hnh vi xm hi ph n v tr em cng c chiu hng gia tng, ch yu tp trung vo nhm ti xm hi tnh dc nh: hip dm, hip dm tr em, cng dm, cng dm tr em, giao cu vi tr em hoc dm vi tr em. Ngoi ra, tnh hnh ti phm c gy thng tch cho ph n l tr em (l nn nhn ca nhng hnh vi bo lc gia nh) cng ng bo ng. Loi ti phm mua bn, bt trm, nh tro ph n v tr em cng din bin ht sc phc tp gy nh hng nghim trng n nhn phm, danh d, tm l ca nn nhn. Ngi phm ti thng li dng s nh d ca nn nhn, ha s tm vic lm, ha s tr thu nhp cao la bn nn nhn ra nc ngoi. - V loi ti phm xm phm s hu: Tnh hnh ti phm xm phm s hu c xu hng tng, nht l cc ti cp, cp git, trm cp, i tng thc hin loi ti phm ny rt a dng. Ngoi i tng ti ch, khng c ngh nghip hoc ngh nghip khng n nh th thi gian gn y cn xut hin nhiu i tng t cc a phng khc lin kt gy n v c bit ti phm xy ra trong hc sinh, sinh vin, i tng phm ti l ngi dn tc thiu s.

Trong vi nm gn y, do nhng kh khn v kinh t, nht l trong lnh vc tn dng, ngn hng nn xy ra hng lot cc v la o hoc li dng tn nhim chim ot ti sn gy hu qu c bit nghim trng vi s tin ln ti hng trm t ng. C bit c mt v s tin b chim ot, tht thot ln n hng nghn t ng. Cc v phm ti ny lin quan n nhiu thnh phn tng x hi, gy nh hng c bit nghim trng n tnh hnh an ninh, kinh t v trt t an ton x hi trn a bn nhiu tnh, thnh trong thi gian di.Cng trong vi nm tr li y, tnh trng tn dng en din ra tng i ph bin v hu qu ca n l xut hin cc nhm chuyn i n, xit n thu theo kiu x hi en gy bt n trong x hi.

- V loi ti phm ma ty: hot ng ti phm mua bn ma ty hin ang din bin kh phc tp v vn c du hiu gia tng c v s v v s lng ma ty phm ti. C bit, c v n cc i tng phm ti trong nc cu kt vi cc i tng phm ti l ngi nc ngoi thit lp ng dy mua bn, vn chuyn mt s lng c bit ln cht ma ty trong mt khong thi gian di, vi s tham gia ca hng trm i tng. Do mc hnh pht i vi loi ti phm ny l c bit nghim khc, nn ngi phm ti s dng nhng th on tinh vi che du ti phm. Khi b cc lc lng chc nng pht hin th chng li ht sc manh ng v liu lnh. - V loi ti phm xm phm trt t cng cng, trt t qun l hnh chnh: Trong thi gian qua ni ln tnh trng ti phm chng ngi thi hnh cng v. c bit c nhng v ngi phm ti s dng "v kh nng" chng li cc lc lng chc nng. Bn cnh , loi ti phm trong lnh vc an ton giao thng vn ti vn cha c du hiu thuyn gim. Tnh trng ngi iu khin phng tin iu khin phng tin chy vt qu tc , trong tnh trng say do dng ri hoc cht ma ty ang din ra ht sc phc tp v gy ra nhng v tai nn giao thng c bit nghim trng, lm nh hng n i sng ca nn nhn, gia nh v ton x hi. Loi ti phm nh bc c chiu hng gia tng mt s a phng. Gn y, xut hin trng hp s dng internet nh bc c t chc xuyn quc gia gy hu qu c bit nghim trng.

- V loi ti phm xm pham an ninh quc gia, ph hoi chnh sch on kt: Trong thi gian qua, s FULRO lu vong ro rit ch o trong ni a tuyn truyn t tng ly khai t tr, kch ng ng bo dn tc thiu s biu tnh, ph ri an ninh trt t v trn i Cmpuchia gy nh hng nghim trng v an ninh chnh tr, trt t an ton x hi trn a bn mt s tnh, buc cc c quan chc nng phi tp trung lc lng, bin php khc phc, gii quyt trong thi gian di. Bn cnh , vn c cc i tng li dng tn ngng, tn gio li ko ngi dn nhm ph hoi chnh sch i on kt ca dn tc ta.

II. Tnh hnh cc vi phm php lut khc

Bn cnh ti phm, tnh hnh vi phm php lut khc cng din bin phc tp trong thi gian qua, trong ni ln mt s loi vi phm sau y:- V cc vi phm xm phm quyn s hu tr tu: Tnh hnh xm phm quyn s hu cng nghip Vit Nam din ra tng i ph bin. Cc hnh vi vi phm din ra hu ht cc loi sn phm hng ha, dch v, tp trung di dng sao chp nhn hiu, sao chp kiu dng, mang cc ch dn gi mo. Trn th trng, hng gi, hng nhi, hnh sao chp lu, c by bn cng khai. Theo thng k ca B Khoa hc v Cng ngh, trong giai on t nm 2006 n nm 2010, cc lc lng thanh tra, kim tra cc B, a phng x l hnh chnh trn 4.577 v vi phm v quyn s hu tr tu, tng s tin x pht trn 17,9 t ng, gi tr hng ha, phng tin vi phm hng chc t ng.

- V cc vi phm trong lnh vc kinh t, thng mi: Trong nhng nm gn y, tnh hnh vi phm php lut trong lnh vc thng mi c xu hng gia tng. Cc hnh vi vi phm php lut trong lnh vc thng mi nh vi phm v kinh doanh hng lu, hng cm; vi phm v hng gi, hng km cht lng; kinh doanh tri php, cc vi phm v gi; cc hnh thc kinh doanh thng mi in t nh nhm mua sm, sn giao dch hng ha trc tuynxy ra tng i ph bin. Mt s hnh thc bin tng ca kinh doanh a cp cng ang pht trin mnh vi i tng kinh doanh khng phi l hng ha m l dch v trn mt s website. Hoat ng bun ban hang lu, hang cm, hang gia, hang kem cht lng tng i ph bin; gian ln thng mai vn din bin phc tap, tinh vi ca v quy m ln phng thc.- V cc vi phm trong lnh vc ti chnh: Tnh hnh vi phm php lut trong lnh vc thu c xu hng gia tng, vi cc hnh vi vi phm ch yu l hnh vi trn thu; gian ln v hon thu gi tr gia tng; mua bn tri php ha n, chng t thu np ngn sch nh nc; vi phm quy nh v bo qun, qun l ha n, chng t thu np ngn sch nh nc... Trong s , hnh vi trn thu ang din ra ngy cng tinh vi, c t chc v c h thng. Bn cnh , ti phm trong lnh vc chng khon bt u xut hin v ngy cng c tnh cht phc tp.

- V cc vi phm trong lnh vc cnh tranh: Tnh hnh vi phm c xu hng nghing v cc hnh vi tha thun hn ch cnh tranh nhiu hn, nh tha thun n nh gi, hn ch sn lng, phn chia th trng, lm dng v tr thng lnh, c quyn p t gi mua, gi bn hoc p t cc iu kin bt li cho khch hng, n phng thay i hoc hy b hp ng m khng c l do chnh ng. y l nhng hnh vi rt nguy him cho x hi, lm trit tiu s cnh tranh lnh mnh trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha.

- V cc hnh vi vi phm xy ra trong lnh vc xn xut, cung ng in: Theo Bo co ca B Cng thng th trong s cc vi phm trong lnh vc in lc, c hai loi hnh vi xy ra kh nhiu. l, hnh vi trm cp ph kin li in (t nm 2001 n nay xy ra 1.994 v, gy thit hi ti sn l 12.364.795.611 ng) v vi phm an ton v vn hnh li in (t u nm 2012 n 30/10/2012 c 9.865 v vic vi phm).

- V cc vi phm trong lnh vc thng tin v truyn thng: Theo bo co ca B Thng tin v Truyn thng th trong thi gian qua ni ln mt s loi vi phm c th nh sau: (1) trong lnh vc thng tin bo ch: hnh vi ng ni dung khng c php; thng tin, hot ng bo ch tri php; thng tin sai s tht; ng pht thng tin vi phm thun phong, m tc Vit Nam; vi phm quy nh v qung co; khng thc hin ng quy nh ghi trong giy php, thng tin ni xu lnh t, ch , bi nh uy tn, danh d ca t chc, c nhn; (2) trong lnh vc xut bn: hnh vi xut bn cc xut bn phm khng c giy php; in qu s lng c php; vi phm v np lu chiu; vi phm v bn quyn v cc chng trnh truyn hnh; (3) trong lnh vc bu chnh, chuyn pht: hnh vi kinh doanh khng giy php hoc sai ni dung trong giy php; vn chuyn hng lu, hng cm qua ng bu chnh,..; (4) trong lnh vc vin thng: hnh vi thit lp h tng mng vin thng v cung cp dch v khng giy php; ph hoi cng trnh vin thng; thu cc sai quy nh; khuyn mi vi phm php lut; vi phm cc quy nh v kt ni mng vin thng; tin nhn rc, tin nhn la o, thc hin khng ng ch vin thng cng ch; vi phm quy nh v i l qun l internet, game online,..; s dng tn s v thit b v tuyn in khng c giy php hoc khng ng quy nh trong giy php v tn s, a im t my pht,

- V cc vi phm trong lnh xy dng: Tnh trng thi cng cc cng trnh xy dng (nh , cng trnh giao thng,..) khng php, khng m bo cht lng n mc bo ng, nh: ng x, cu cng, nh , p thy in e da tnh tnh mng, sc khe ca nhiu ngi ng thi gy tht thot tin ca ca nh nc v nhn dn.

- V cc vi phm trong lnh vc bo him x hi: Theo bo co ca B Lao ng, Thng binh v X hi th ngy cng c nhiu vi phm trong lnh vc bo him x hi, nht l cc vi phm ca cc n v s dng lao ng (cc php nhn) trong lnh vc bo him nh: khng ng bo him cho ngi lao ng; ng bo him x hi chm hoc ng khng ng mc quy nh; trc tip hoc gin tip lm sai lch, gi mo h s hng bo him x hi (lp h s gi; mua giy xc nhn gi; cp khng giy chng nhn ngh vic hng bo him x hi; ...); chim dng tin ng bo him x hi ca ngi lao ng, lm mt quyn li ca ngi lao ng.

- V cc vi phm trong lnh vc qun l, s dng t ai: thc t xy ra nhiu hnh vi vi phm cc quy nh ca Nh nc trong lnh vc qun l t ai nh: vi phm trong cng tc lp quy hoch, gii to, n b, u gi, chuyn nhng quyn s dng t gy bt bnh trong nhn dn, gy tnh trng khiu kin ko di, lm mt trt t, an ton x hi.

- V cc hnh vi vi phm php lut trong mt s lnh vc khc: Qua bo co tng kt ca cc c quan chc nng, mt s a phng xy ra mt s hnh vi vi phm php lut khc, trong ng ch l hnh vi quy ri; cung cp thng tin khng c tht cho c quan nh nc; xm phm quyn nh cng ca ngi lao ng; hnh vi cy ghp m tri php; li dng vic gii thiu tr em lm con nui trc li; mua bn ni tng ngi v mc ch li nhun; cng bc lao ng, lm dng lao ng tr em, i x tn t bc lt sc lao ng ca tr; tham gia vo cc bng nhm hot ng bo k, i n thu, ... theo kiu "x hi en"; cnh tranh khng lnh mnh; c quyn trong sn xut, kinh doanh; ....

III. Nguyn nhn

C nhiu nguyn nhn dn n tnh trng ti phm v vi phm php lut ngy cng gia tng nh hin nay, trong phi k n mt s nguyn nhn ch yu sau y:

1. Nguyn nhn v kinh t - x hi

Nn kinh t ca nc ta c nhng bc pht trin, tng bc hi nhp su rng vo nn kinh t th gii. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha ang c hon thin dn vi nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, hnh thc t chc kinh doanh v hnh thc phn phi. Bc u thit lp c ch nhm bo m cc thnh phn kinh t hot ng theo php lut, bnh ng trc php lut, cng pht trin lu di, hp tc v cnh tranh lnh mnh. Tuy nhin, sau hn 20 nm i mi, th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta vn cha ng b, cc yu t ca nn kinh t th trng vn cha c hnh thnh y . Bn cnh , nh hng t mt tri nn kinh t th trng tc ng n cc chun mc x hi, gi tr o c truyn thng; khong cch giu ngho tng, s ngi tht nghip cao, cc hot ng kinh doanh, dch v, vn ha phm i try pht trin lan rng n cc vng nng thn su, lm suy thoi o c mt b phn thanh thiu nin nng thn.

Qu trnh hi nhp quc t bn cnh nhng mt tch cc th cng ko theo nhiu h ly. Spht trin ca cng ngh, phim nh, internet km theo nhng mt tiu cc ca n tcng mnh m n li sng, hnh xca cc cnhn, bn cnh s thiu st trong qun l vn ho - x hi ca cc c quan nh nc, t chc x hi, do khng nh gi ht tnh cht phc tp, nghim trng ca tnh hnh vi phm php lut ca ngi phm ti nn vic ra cc ch trng, bin php phng nga, ngn chn tnh trng vi phm phm lut cha thc s hiu qu.

Bn cnh , thc php lut v u tranh phng, chng ti phm ca qun chng nhn dn cn cha cao. Khng t ngi dn cn c thi th , lnh cm vi nhng hnh vi vi phm php lut xy ra trong x hi. Mt b phn ngi dn c trnh vn ha, nhn thc thp, li lao ng, thiu thc chp hnh php lut, sn sng vi phm php lut tha mn nhu cu c nhn. 2. Nguyn nhn t bt cp, hn ch trong cng tc qun l nh nc, qun l x hi

Mt l, cng tc qun l x hi trn cc lnh vc cha ng b, cn nhiu s h, thiu st, nht l trong cng tc qun l kinh t, qun l t ai, qun l c tr, qun l ngnh ngh kinh doanh c iu kin; cng tc thanh tra, kim tra theo ngnh, lnh vc cha thc s cht ch, hiu qu.Hai l, cng tc qun l, gio dc ngi phm ti ti cng ng dn c cha c cc ngnh, on th c s quan tm ng mc, cn nhiu s h. Vic u tranh, x l i tng phm ti nhng a bn nhy cm v an ninh chnh tr cn gp mt s kh khn lm gim hiu qu rn e ti phm. Tnh trng thanh thiu nin h, hc sinh b hc, vi phm php lut gia tng nhng cng tc phi hp qun l i vi s ny cn lng tng. S ngi b kt n pht t trn ngoi x hi cha truy bt c cn nhiu; hiu qu cng tc gio dc, ci to phm nhn cn nhng hn ch, s ngi ti phm cn cao. Nhiu vn bn quy nh chi tit v hng dn thi hnh php lut chm c ban hnh.

Ba l, nhiu mu thun, bc xc, tranh chp trong ni b nhn dn cha c cp c s pht hin, ngn chn v gii quyt kp thi. iu ny lm pht sinh mt s ti phm do nguyn nhn x hi, nht l cc v git ngi, c gy thng tch, hy hoi ti sn, chng ngi thi hnh cng v, bt gi ngi tri php lut,...

Bn l, cng tac phi hp gia gia inh, nha trng va cc on th xa hi trong vic giao duc thanh thiu nin con nhiu bt cp. y cung la nguyn nhn lam cho mt b phn gii tre sng th , v trach nhim vi gia inh, cng ng va xa hi, vn hoa ng x xung cp.

Nm l, mi trng x hi tim n nhiu nguy c dn n tr em b bo lc, b xm hi trong khi cng tc phng nga tr em b tn thng, b bo lc, xm hi, b bun bn, bc lt sc lao ng cha c ch trng quan tm ng mc, cc hot ng bo v tr em mi ch quan tm nhiu n vic tr gip khi s kin xy ra.

3. Nguyn nhn t bt cp, hn ch trong h thng chnh sch, php lut v cng tc tuyn truyn, ph bin php lutH thng php lut, chnh sch v kinh t - x hi cha ng b, cn nhiu s h, thiu st; ch ti x l vi phm (c x l hnh chnh v x l hnh s) cha sc rn e v cn nhiu bt cp. Phng thc th on phm ti ngy cng tinh vi trong khi h thng php lut v u tranh phng, chng ti phm cn thiu v cn nhiu s h, nht l trong lnh vc phng, chng tham nhng, nhim mi trng, ti phm s dng cng ngh cao, ti phm c yu t nc ngoi. Nhiu vn bn quy nh chi tit v hng dn thi hnh php lut chm c ban hnh.

Cng tc tuyn truyn, ph bin php lut, cc ch trng, bin php v bo m an ninh trt t, phng nga vi phm php lut, phng chng ti phm cha c tin hnh thng xuyn, lin tc, su rng v mnh m, ni dung cha tht st hp vi tng loi i tng, a bn c s nn hiu ca cn nhiu hn ch.

4. Nguyn nhn t bt cp, hn ch trong cng tc phng, chng ti phm v vi phm php lut

Th nht, cng tc phng nga, chng vi phm php lut v ti phm, phng, chng tham nhng, cng tc iu tra, truy t, xt x v thi hnh n cn c nhng hn ch. Cng tc pht hin, x l vi phm php lut v ti phm, tham nhng hiu qu cha cao, hiu lc rn e, phng nga thp. Tin v cht lng gii quyt nhiu v n, nht l cc v n v kinh t, tham nhng ln, trng im cn ko di, cha nghim minh. Nng lc v trch nhim ca mt b phn cn b t php cn yu, nhiu trng hp tiu cc, sa st phm cht o c, vi phm php lut, mt s trng hp phi x l hnh s.

Th hai, s phi hp hot ng gia cc cp ngnh, cc c quan, t chc trong phng nga, u tranh chng ti phm v vi phm php lut cn thiu ng b, cha thng xuyn; cha t hiu qu nh mong mun do c s chng cho v chc nng nhim v v do nng lc chuyn mn hn ch.

Th ba, cng tc phi hp gia cc c quan tin hnh t tng c lc, c ni cha thc s cht ch, hiu qu, dn ti vic nhn thc v vn dng cc quy nh ca BLHS gia cc c quan tin hnh t tng cha c s thng nht.

Th t, cng tc vn ng qun chng tham gia u tranh phng chng ti phm ni ring v vi phm php lut ni chung cha c duy tr thng xuyn, su rng va u t ung mc; cha quan tm n cac i tng la ngi lao ng, hi vin cac t chc oan th, do o hiu qua cng tac tuyn truyn cha cao, cha to c phong tro qun chng u tranh chng ti phm su rng trong x hi.

Th nm, mt b phn cn b, cng chc v nhn dn cn ch quan, mt cnh gic, cha nu cao tinh thn, thc phng chng ti phm trong tnh hnh mi. S hiu bit v thc chp hnh php lut ca ngi dn cn thp.

5. Nguyn nhn t pha gia nh v nh trng

Cc nguyn nhn t pha gia nh v nh trng cng gp phn lm gia tng tnh hnh vi phm v ti phm. iu ny th hin ch:

Mt l, nhn thc ca cc gia nh v cc gi tr vn ha, gia nh, o c thay i, phng php qun l, gio dc con ci trong mt s gia nh khng ng. iu ny lm gia tng t l tr em lang thang, tr em tham gia thc hin ti phm,.... Bn cnh , mt sgia nh chon cnh c bit nh: cha mly hn, cha mang chp hnh hnh pht, tr m ci khng ni nng ta cng l mt nguyn nhn dn n tnh trng gia tng ca ti phm v cc vi phm php lut.

Hai l, cc chng trnh gio dc php lut trong trng hc cha c ch trng v phn ln cn mang tnh hnh thc, cha c nhiu gii php qun l, gio dc v gip cc hc sinh cha ngoan. Bn cnh , sphi hp trao i thng tin lin lc gia gia nh v nh trng thiu cht ch cng l iu kin cc i tng xu li dng li ko cc em vo con ng vi phm php lut.

Phn th hai

THC TIN THI HNH BLHS NM 1999

I. Nhng kt qu t c

1. Cng tc ban hnh vn bn hng dn thi hnh BLHS

trin khai thi hnh BLHS nm 1999 (c Quc hi kha X thng qua ngy 21/12/1999) v Lut sa i b sung mt s iu ca BLHS (c Quc hi kha XII thng qua ngy 19/6/2009), Quc hi ban hnh 02 ngh quyt (Ngh quyt s 32/1999/QH10 ngy 21/12/1999 v Ngh quyt s 33/2009/QH12 ngy 19/6/2009); U ban Thng v Quc hi cng ban hnh Ngh quyt s 299/2000/NQ-UBTVQH10 ngy 28/01/2000 v vic trin khai thc hin Mc 3 Ngh quyt s 32/1999/QH10. Trn c s , Th tng Chnh ph ban hnh 02 Ch th t chc thi hnh BLHS v Lut sa i, b sung mt s iu ca BLHS (Ch th s 04/2000/CT-TTg ngy 17/02/2000 v Ch th s 1762/CT-TTg ngy 04/11/2009). Cng tc xy dng v ban hnh cc vn bn hng dn thi hnh BLHS c Chnh ph, Ta n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao v cc B, ngnh hu quan quan tm, kt qu l mt lot cc vn bn hng dn thi hnh BLHS c ban hnh, trong c 06 Ngh nh ca Chnh ph; 07 Ngh quyt ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao v 17 Thng t lin tch hng dn thi hnh BLHS. Bn cnh , trong phm vi chc nng, nhim v ca mnh, Ta n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao, B Cng an, B Quc phng cng ban hnh nhiu vn bn hng dn p dng BLHS trong ngnh. Nhng vn bn ny gp phn a cc quy nh ca BLHS vo cuc sng, bo m s thng nht trong p dng php lut. T , m bo vic iu tra, truy t, xt x c thc hin ng ngi, ng ti, ng php lut, gp phn n nh tnh hnh an ninh chnh tr, trt t an ton x hi cng nh bo v tt hn cc quyn v li ch ca Nh nc, t chc v c nhn.

2. Cng tc thi hnh BLHSNhn chung, cng tc thi hnh BLHS trong nhng nm qua c thc hin mt cch nghim tc, qu trnh p dng cc quy nh ca BLHS trong cng tc iu tra, truy t, xt x c thc hin mt cch khch quan, ton din. Cc c quan tin hnh t tng nu cao tinh thn trch nhim, thc hin tt c ch phi hp vi cc ban, ngnh c lin quan n hot ng u tranh phng, chng v x l ti phm, tnh trng x l oan sai xy ra khng ng k. Vic t chc thi hnh BLHS gp phn nng cao hiu qu iu tra, truy t, xt x ti phm ca c h thng c quan tin hnh t tng hnh s, bo v an ninh quc gia, gi gn trt t an ton x hi.

2.1. Cng tc iu tra, truy t

Nhng nm qua, tnh hnh, din bin ti phm ngy cng nghim trng, tim n nhiu nguy c e da an ninh quc gia, trt t, an ton x hi. Trc tnh hnh , cc c quan tin hnh t tng c thm quyn nghim tc thc hin cc quy nh trong h thng php lut hnh s ni chung cng nh cc quy nh ca BLHS ni ring trong cng tc u tranh, iu tra, truy t ti phm ti cc a bn, lnh vc trng im. Cc c quan tin hnh t tng tch cc, ch ng trong cng tc, thc hin tt c ch phi hp vi cc c quan hu quan trong hot ng iu tra, khm php ti phm, ngi phm ti. T , cng tc iu tra, truy t ti phm c nhng chuyn bin tch cc, bo m ng ngi, ng ti, ng php lut; s n khi t iu tra v kt qu x l nm sau cao hn nm trc; cc trng hp nh ch iu tra, tm nh ch iu tra chim t l nh trong cc v n kt thc iu tra; hn ch c oan, sai; ch ng phng nga ti phm; gp phn kim ch s gia tng ca ti phm, gi vng n nh chnh tr, trt t, an ton x hi.Theo s liu thng k ca Cc Thng k ti phm v Cng ngh thng tin, Vin Kim st nhn dn ti cao th tng s iu tra, truy t trn phm vi ton quc t nm 2000 n nm 2012 tng, gim khng u qua cc nm nhng nhn chung c xu hng tng, v d: nm 2000 s v n iu tra l 57.872 v, s v n truy t l 41.481 v th n nm 2006, s v n iu tra l 79.186 v, s v n truy t l 56.553 v v n nm 2012 th s v n iu tra l 93.621 v, s v n truy t l 66.842 v.

Theo bo co ca B Cng an th t nm 2008 n nm 2012, ring trong khi cc C quan iu tra ca Cng an nhn dn v cc c quan khc trong Cng an nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra khi t 340.130 v n hnh s vi 532.548 b can, chim gn 99% s lng v n hnh s v trn 99% s b can b khi t trong ton quc. 2.2. Cng tc xt x

Trong cng tc xt x ca ngnh Ta n, vic p dng cc quy nh ca BLHS trong thi gian qua t c nhiu kt qu tch cc, pht huy hiu qu, th hin tinh thn ch ng phng nga v kin quyt u tranh chng ti phm, thng qua hnh pht nhm rn e, gio dc, cm ha, ci to ngi phm ti tr thnh ngi lng thin, qua bi dng mi cng dn tinh thn, thc lm ch x hi, thc tun th php lut, ch ng tham gia phng nga v chng ti phm. T , cng tc xt x cng c nhiu chuyn bin tch cc, bo m v cht lng v tin gii quyt cc v n, m bo cng bng trong xt x, bn n tuyn c mi ngi dn ng tnh ng h.

Theo s liu thng k ca V Thng k - Tng hp, Ta n nhn dn ti cao th tnh hnh xt x ti phm trn phm vi ton quc t nm 2001 n 2012 cng lun c xu hng tng. Cc hnh vi phm ti ch yu tp trung vo mt s nhm ti nh: cc ti xm phm tnh mng, sc khe, nhn phm, danh d ca con ngi; cc ti xm phm s hu

Trong qun i, theo thng k ca Ta n qun s Trung ng, t nm 2000 n nm 2012, ton ngnh Ta n qun s xt x 3.494 v/5.521 b co, trong c 111 v/133 b co v cc ti xm phm ngha v, trch nhim ca qun nhn v 3.383 v/5.388 b co v cc ti phm khc.

3. Nhng tc ng tch cc ca BLHS i vi cng tc phng, chng ti phm

Qua thc tin gn 14 nm thi hnh, c th khng nh, BLHS nm 1999 quy nh mt cch tng i c h thng, ton din cc nguyn tc, ch nh chung ca chnh sch hnh s, hnh s ha c kh nhiu hnh vi nguy him cao cho x hi v xc nh h thng hnh pht kh ton din, khoa hc. BLHS nm 1999 thc s l cng c php l quan trng, gp phn tch cc vo vic u tranh chng v phng nga ti phm.

BLHS nm 1999 c nhiu quy nh mi th hin tinh thn ch ng phng nga, kin quyt u tranh phng, chng ti phm vi phng chm gio dc phng nga l chnh kt hp vi rn e, gi nghim k cng, cao tnh nhn o, pht huy sc mnh ca c quan bo v php lut, ca cc t chc, c nhn trong u tranh phng, chng ti phm, do vy, khi p dng sm i vo cuc sng v pht huy vai tr, tc dng tch cc, tr thnh cng c php l hu hiu trong u tranh phng, chng ti phm, gp phn kim sot v km ch tnh hnh ti phm, qua , gp phn bo m n nh an ninh chnh tr, trt t an ton x hi; tng bc p ng yu cu bo m dn ch, bo v quyn v li ch hp php ca cng dn, t chc; thc y s pht trin kinh t - x hi v p ng yu cu hi nhp quc t, phc v c lc cho cng cuc i mi ca t nc trong nhng nm qua, gp phn tch cc vo s nghip xy dng x hi ch ngha v bo v vng chc T quc Vit Nam x hi ch ngha. Bn cnh , BLHS nm 1999 cng thm nhun su sc tinh thn nhn o x hi ch ngha trong u tranh phng, chng ti phm; th hin chnh sch khoan hng nhn o ca ng, Nh nc, th ch ha cc quan im ch o ca ng v phng, chng ti phm theo phng chm ly phng nga l chnh, kt hp vi rn e, gio dc chung, gp phn bo v an ninh quc gia, gi gn trt t, an ton x hi.

Vic thi hnh BLHS trong nhng nm qua pht huy tc dng gio dc - phng nga, gp phn nng cao thc tn trng v chp hnh php lut ca nhn dn.II. Nhng bt cp, hn ch trong thc tin thi hnh BLHSTheo Bo co tng kt thi hnh BLHS ca B Cng an, B Quc phng, Vin kim st nhn dn ti cao, Ta n nhn dn ti cao v mt s a phng th thc tin cng tc iu tra, truy t, xt x cc v n hnh s trong hn 14 nm qua cho thy c ba loi bt cp, hn ch ch yu ni ln trong qu trnh thi hnh BLHS: mt l, bt cp, hn ch t cng tc t chc thc hin BLHS; hai l, bt cp, hn ch trong chnh cc quy nh ca BLHS; ba l, bt cp, hn ch xut pht t i hi ca thc tin u tranh phng, chng ti phm v yu cu hi nhp quc t.

1. Bt cp, hn ch trong cng tc t chc thc hin BLHS

1.1. Trong cng tc ban hnh vn bn hng dn thi hnh BLHS

BLHS c ban hnh trong mt thi gian kh di, mt s iu lut cn quy nh chung chung, trong khi , cc vn bn hng dn thi hnh cha c ban hnh kp thi hoc cha c th nn kh trin khai thc hin trn thc t. C trng hp c hng dn nhng li nm ri rc ti nhiu vn bn m cha c tp hp, h thng ho; nhiu trng hp thi hnh lut mi nhng phi vn dng vn bn hng dn c, Mt s vn bn hng dn ca To n nhn dn ti cao hoc lin ngnh Trung ng ban hnh lu, cha r rng, cha ph hp, cha c r sot, b sung hoc hng dn li kp thi gy khng t kh khn cho cc c quan tin hnh t tng, v d nh: v vn min trch nhim hnh s, v cc tnh tit gim nh trch nhim hnh s, vn ti phm, ti phm nguy him hay mt s ti danh c th khc. Thc trng , i hi phi c s r sot, nh gi cc quy nh c th ca BLHS m bo s ng b, thng nht, kh thi ca h thng php lut.1.2. Trong cng tc thc thi BLHS

Th nht, nhn chung cc c quan tin hnh t tng c rt nhiu c gng trong cng tc phi hp iu tra, truy t, xt x ti phm, tuy nhin vn c lc cn thiu ng b, cha c s hp tc cht ch. Mt s quy nh cha c hng dn th mi c quan tin hnh t tng c mi cch hiu khc nhau, dn n vic vn dng php lut cha thc s thng nht. Mt s c quan tin hnh t tng a phng nhn thc cha ng v cha y v tnh cht v tm quan trng ca cc i tng b xm hi, c bit l cc i tng nh: v kh, vt liu n, cng trnh, phng tin quan trng v an ninh quc gia, ... nn gp kh khn, lng tng trong vic x l ti phm, thm ch cho rng, hnh pht i vi ngi phm ti l qu nng nn x l sang ti khc nh nhng hn. iu ny cng gp phn lm hn ch hiu qu thi hnh BLHS.

Th hai, mt s bt cp ca BLTTHS phn no lm cho vic p dng BLHS kh khn, v d: i vi mt s ti khi t, xt x theo yu cu ca ngi b hi nh ti c gy thng tch, hip dm...cng pht sinh tiu cc, khng c cng bng. Trong thc t, nhiu trng hp b co, gia nh b co c iu kin v kinh t th thng l thng lng bi thng vt cht v ngi b hi khng yu cu khi t hoc rt yu cu khi t. Ngc li i vi b co khng c iu kin kinh t thng lng bi thng th phi b khi t theo yu cu ca ngi b hi. y l mt bt hp l nhng li din ra ph bin, gy bt bnh trong x hi sut thi gian qua.

2. Bt cp, hn ch trong quy nh ca BLHS

2.1. Nhng bt cp, hn ch lin quan n cc quy nh ti Phn chung ca BLHS

- V c s chu trch nhim hnh s (iu 2 BLHS): BLHS quy nh v c s trch nhim hnh s nhng khng gii thch r th no l trch nhim hnh s, thi im pht sinh v kt thc trch nhim hnh s; thm quyn xc nh trch nhim hnh s nn nhn thc v quy nh ny cha thng nht khi x l mt s v n hnh s c th. Bn cnh , BLHS hin hnh ch quy nh trch nhim hnh s i vi c nhn, khng quy nh trch nhim hnh s i vi php nhn, trong khi thc tin cho thy nhiu t chc, doanh nghip (php nhn) v chy theo li nhun bt chp s an ton, tnh mng, sc khe ca cng ng thc hin nhiu hnh vi vi phm php lut nghim trng, c bit l trong lnh vc kinh t nh u c, trn thu, kinh doanh tri php, bun lu hoc vi phm cc quy nh v hot ng ngn hng, chng khon, bo v mi trng, bo h lao ng. Ch th ny cn b x l hnh s rn e, gio dc, phng nga chung.

- V h thng hnh pht v iu kin p dng mt s hnh pht: thc tin xt x ca ta n cho thy mt s hnh pht mc d c quy nh trong BLHS nhng hu nh khng c p dng hoc p dng rt t trong thc tin. Vic p dng mt s hnh pht thin v ngha gio dc, ci to cn rt hn ch, v d nh hnh pht cnh co (iu 31 BLHS), hnh pht trc xut (iu 32 BLHS), hnh pht tc mt s quyn cng dn (iu 39 BLHS). Mt khc, theo quy nh hin nay, iu kin p dng hnh pht i vi ngi cha thnh nin phm ti t 14 tui n di 16 tui phm ti dn n tnh trng h c nhiu kh nng b p dng hnh pht tc t do (nh t c thi hn) m t c kh nng c p dng cc hnh pht khng mang tnh giam gi nh hnh pht cnh co, pht tin hay hnh pht ci to khng giam gi. iu ny khng ph hp vi chnh sch ca ng v Nh nc trong vic cao mc ch gio dc, ci to ngi cha thnh nin phm ti.

- V vn cn c quyt nh hnh pht: mt s cn c quyt nh hnh pht cha thc s r rng c th v cha ph hp vi cc quy khc ca BLHS, thm tr cn hn ch thm quyn ca thm phn trong vic thc hin nguyn tc c th ha hnh pht i vi ngi phm ti nh: Ta n c th coi cc tnh tit khc l tnh tit gim nh, nhng phi ghi r trong bn n (Khon 2 iu 46) hay tnh tit xi gic ngi cha thnh nin phm ti.

Quy nh ca BLHS v cn c quyt nh hnh pht nh hn quy nh ca B lut (iu 47 BLHS) l v d c th v vic hn ch thm quyn ca thm phn trong vic thc hin nguyn tc c th ha trch nhim hnh s, nht l i vi nhng v n c nhiu ng phm tham gia vi cc vai tr ht sc khc nhau, nhng h vn phi chu chung: loi ti v khung hnh pht vi nhng ngi ng phm khc.

- V quy nh hon, tm nh ch chp hnh hnh pht t (cc iu 61, 62 BLHS): Ni dung quy nh ca BLHS v vn ny cha y , bao qut cc trng hp xy ra trong thc t, v d nh trng hp thi hn c hon, tm nh ch chp hnh hnh pht t bng hoc di hn thi hiu thi hnh n hay vn hon, tm nh ch chp hnh hnh pht t chung thn, t hnh.

- V ch nh xa n tch: Mt s quy nh ca BLHS v vn xa n tch cha thc s ph hp, thng nht vi nhau, v d nh quy nh ngi c min hnh pht th ng nhin c xo n tch cha ph hp vi iu 67 quy nh cch tnh thi hn xa n tch. Bn cnh , vic xa n tch i vi trng hp phm nhiu ti, trong c ti thuc nhm ng nhin c xo n tch v c ti thuc nhm xo n tch theo quyt nh ca To n vn cha c quy nh.

2.2. Nhng bt cp, hn ch lin quan n cc quy nh ti Phn cc ti phm ca BLHS

- Du hiu ca mt s cu thnh ti phm cha ph hp vi thc t, kh chng minh trn thc t, gy kh khn cho cng tc iu tra, truy t, xt x ti phm, v d nh: quy nh t l thng tch (11%) l du hiu bt buc truy cu trch nhim hnh s trong nhm cc ti xm phm sc khe ca con ngi; dng "th on gian di", "b trn" hoc s dng vo "mc ch bt hp php" l du hiu cu thnh ti lm dng tn nhim chim ot ti sn hay vic chng minh gi tr ti sn trong cc ti phm v nh bc hoc g bc iu ny dn n nhiu trng hp khng th chng minh c nn khng th x l c hnh vi phm ti.

- Mt s ti trong BLHS khng m t r rng du hiu ca hnh vi khch quan gy khng t kh khn cho vic xc nh chnh xc ti danh nh: hnh vi khch quan ca ti xi gic hoc gip ngi khc t st (iu 101); hnh vi c gy tn hi sc khe ca ngi khc (iu 104); hnh vi mua bn ngi (iu 119), ti mua bn tr em (iu 120) dn n vic phn bit gia hnh vi mua bn ngi, mua bn tr em vi vic mi gii lao ng, mi gii mi dm; hnh vi cng nhin chim ot ti sn (iu 137) nn nhiu trng hp nh ti khng chnh xc.

Bn cnh , vic khng m t hnh thc li trong nhiu ti danh lm cho qu trnh vn dng khc nhau. BLHS c 269 iu lut quy nh v cc ti danh c th nhng ch c 22 iu (98, 104, 105, 106, 108, 109, 117, 118, 143, 145, 165, 169, 171, 181a, 191a, 224, 226a, 286, 287, 327, 328, 335) m t du hiu li l c hoc v v 06 iu lut th hin du hiu li l c trc tip (293, 294, 295, 296, 307, 314), cc iu lut cn li u khng m t du hiu li nn nhn thc v vn dng cha thng nht, chng hn i ti lm ly lan dch bnh nguy him cho ng vt, thc vt quy nh khng r rng v li nn c th hiu l c lm ly lan dch bnh (li c ) v cng c th hiu l v lm ly lan dch bnh (li v ).

- Mt s iu lut ca BLHS khng phn bit r hnh vi phm ti ca mt s ti c du hiu cu thnh gn ging nhau nn thc tin p dng cc iu lut ny gp nhiu kh khn, vng mc, v d nh: hnh vi bun lu (iu 153) v hnh vi vn chuyn tri php hng ha qua bin gii (iu 154), hnh vi la di khch hng (iu 162) v hnh vi la o chim ot ti sn (iu 139) hay cc ti c du hiu chim ot ti sn bng th on gian ri khc hay hnh vi xm phm nhn hiu xy ra trong kinh doanh hng gi thng c x l theo cc iu 156, 157 v 158 m khng x l theo quy nh ti iu 171 v ti xm phm quyn s hu cng nghip.

- BLHS quy nh nhiu tnh tit mang tnh nh tnh, iu ny khng nhng lm cho cng tc p dng php lut trong thc tin gp nhiu kh khn m cn nh hng khng nh n cng tc hng dn ca cc c quan lin ngnh trung ng. V d nh cc tnh tit: thu li bt chnh ln, rt ln, c bit ln (cc iu 153, 155, 156, 159, 160, 162, 163, 164a, ); gy hu qu nghim trng, rt nghim trng, c bit nghim trng (cc iu 116, 120, 122, cc iu t 123 n 127, 151, 152, 153, 156, 157, 158, 160, 164a, 165, 172, 173, 174, 178, 179,); s lng ln, rt ln, c bit ln (cc iu 155, 158, 160, 164, 164a, ); gy thit hi nghim trng (iu 162); gy thit hi nghim trng cho sc kho, ti sn (cc iu t 202 219, iu 244); gy hu qu nghim trng khc, rt nghim trng khc, c bit nghim trng khc (cc iu 255, 278, 279); quy m thng mi (iu 171); t c din tch ln, rt ln, c bit ln hoc c gi tr ln, rt ln, c bit ln (iu 174); mi trng b nhim nghim trng hoc gy hu qu nghim trng, ... trong Chng XVII- Cc ti phm v mi trng); vt phm php c s lng ln, rt ln, c bit ln (cc iu 232 v 253).

- Quy nh v khung hnh pht ca mt s iu lut trong BLHS cha thc s hp l, dn ti vic p dng hnh pht cha m bo tnh chnh xc, khch quan. iu ny th hin ch:Th nht, mc hnh pht i vi mt s ti phm cha ph hp vi tnh cht, mc nguy him ca hnh vi phm ti. Mt s ti phm c tnh cht, mc nguy him hn th khung hnh pht li nh hn so vi ti phm c tnh cht, mc nguy him thp hn, c bit l cc ti phm c tnh cht gn tng ng nhau, v d nh ti git ngi trong trng thi tinh thn b kch ng mnh (khon 1 iu 95) v ti c gy thng tch hoc gy tn hi sc kho ca ngi khc trong trng thi tinh thn b kch ng mnh (khon 2 iu 105); ti bun lu (iu 153 BLHS) v ti bun bn hng cm (iu 155 BLHS); ti cha mi dm (khon 1 iu 254) v ti hip dm (khon 1 iu 111), v.v...

Th hai, mc hnh pht i vi mt s ti phm cn thp v cha tc dng rn e, gio dc trong tnh hnh hin nay, nht l mc pht tin, v d nh ti trn thu (iu 161) - l loi ti phm xy ra nhiu trong thc t nhng quy nh v hnh pht tin t mt ln n nm ln s tin trn thu hoc pht ci to khng giam gi n hai nm l nh, cha c tnh rn e, gio dc hay mt s ti phm trong lnh vc an ton giao thng v trong lnh vc mi trng.

Th ba, mc hnh pht i vi mt s ti phm qu nghim khc, khng cn ph hp vi thc tin u tranh phng, chng ti phm trong tnh hnh mi, v d nh mc hnh pht i vi cc ti phm c thc hin do li v xm phm n tnh mng, sc khe ca ngi khc ti cc iu 97, 98, 99, 108, 109; cc ti la o chim ot ti sn hoc lm dng tn nhim chim ot ti sn (khon 4 cc iu 139, 140); ti hy hoi rng (khon 3 iu 189) hay ti tham ti sn (khon 4 iu 278).

2.3. Mt s bt cp, hn ch lin quan n k thut lp php hnh s

- Cha c s thng nht gia quy nh ca Phn chung v quy nh ca Phn cc ti phm. V d nh: theo quy nh ti iu 8 BLHS th ti phm l hnh vi nguy him cho x hi nhng trong quy nh v mt s ti phm xm phm quyn s hu (cc iu 137, 140 v 143), xm phm trt t qun l kinh t (cc iu 156, 158, 161, 164a, 166) hoc mt s ti phm v chc v (cc iu 278, 179, 280, 283, 289, 290) th mc d hnh vi vi phm cha phi l hnh vi nguy him cho x hi (di mc ti thiu ca cu thnh c bn) nhng nu i km vi mt trong cc yu t v c im nhn thn nh: b x pht hnh chnh hoc b x l k lut v hnh vi ny th li b coi l ti phm v b x l hnh s. Nh vy, vic xc nh mt hnh vi l ti phm trong nhng trng hp ny khng ch da vo tnh cht, mc nguy him cho x hi ca hnh vi vi phm m cn da trn yu t c im nhn thn ca ngi thc hin hnh vi vi phm. iu 12 ca BLHS quy nh ngi t 16 tui n di 18 tui phi chu trch nhim hnh s v mi ti phm nhng i vi mt s ti th BLHS quy nh ch th ch ngi thnh nin (cc iu 115, 116).

- BLHS hin hnh cha quy nh v cc khi nim nhiu ti phm, phm ti nhiu ln, phm nhiu ti nn trong thc tin cha c cch hiu thng nht v cc khi nim ny, cn nhm ln gia phm ti nhiu ln vi phm nhiu ti hoc gia phm ti nhiu ln vi vi phm nhiu ln dn n tnh trng c trng hp mt hnh vi nguy him cho x hi b xt x v hi ti, c trng hp hai hnh vi nguy him cho x hi ch b xt x v mt ti.

- BLHS c kh nhiu iu lut quy nh v cc tnh tit mang tnh nh tnh nh: t nghim trng, nghim trng, rt nghim trng, c bit nghim trng hoc ln, rt ln, c bit ln; ... gy kh khn cho vic hng dn thi hnh v p dng trong thc tin.

- Mt s hnh pht cha c quy nh r rng nn gy kh khn trong qu trnh p dng nh:

* iu 30 ca BLHS quy nh hnh pht tin c p dng l hnh pht chnh i vi ngi phm ti t nghim trng xm phm trt t qun l kinh t, hnh chnh v mt s ti phm khc nhng khng quy nh r "ti phm khc" c buc phi thuc loi ti t nghim trng hay khng hay c th loi ti phm khc. phn cc ti phm c th th trong cu thnh ca mt s ti phm nghim trng cng c quy nh hnh pht tin l hnh pht chnh.

* iu 32 ca BLHS quy nh hnh pht trc xut c th c p dng l hnh pht chnh hoc hnh pht b sung. Tuy nhin, trong cu thnh ca tng ti c th ti Phn cc ti phm li khng quy nh hnh pht ny. Hn na, BLHS khng quy nh r hnh pht ny c p dng i vi loi ti no. Do vy, hnh pht ny hu nh khng c p dng trong thc tin xt x.

* i vi hnh pht b sung tc mt s quyn cng dn (iu 39 BLHS) th BLHS quy nh hnh pht ny p dng i vi mt s cng dn Vit Nam b kt n t v ti xm phm an ninh quc gia hoc ti phm khc, nhng trong phn cc ti phm c th li khng quy nh hnh pht b sung ny i vi cc ti phm khc. - Nhn chung, cc khong cch gia mc ti thiu v mc ti a ca khung hnh pht c nh gi l kh rng, gy nh hng ti vic quyt nh hnh pht mt cch chnh xc, khch quan v cng bng. Qua r sot, s lng cc khung hnh pht c khong cch ti thiu v ti a trn 7 nm t l 98 khung; trn 8 nm l 97 khung; trn 10 nm l 33 khung v c bit c khung hnh pht ko di 15 nm. Thm vo , vic sp xp cc khung hnh pht trong cc iu lut cha c hp l v thiu nht qun, v d, phn ln khung hnh pht ca cc ti c quy nh theo hng nng dn, tuy nhin cng c ti li quy nh theo hng nh dn (cc ti xm phm an ninh quc gia, ti git ngi, ..). iu ny dn n kh khn trong vic p dng iu 47 BLHS quyt nh cho b co hng mc hnh pht di mc thp nht ca khung hnh pht nhng trong phm vi ca khung lin k nh hn. Mt s ti ch quy nh mt khung hnh pht nn kh c th ha trch nhim hnh s trong tng trng hp phm ti, nht l nhng trng hp c tnh tit tng nng. Bn cnh , cng c nhiu trng hp BLHS quy nh mt khung hnh pht i vi nhiu hnh vi khc nhau (v d: tng tr, vn chuyn, mua bn, chim ot cht ma ty) hoc nhiu tnh tit c tnh cht, mc khc nhau (v d: gy hu qu rt nghim trng, gy hu qu c bit nghim trng). iu ny gy khng t kh khn cho vic quyt nh hnh pht. - BLHS hin hnh c kh nhiu iu lut quy nh ti phm ghp (v d: cc iu 120, 180, 181, 194, 196, 230, 232, 236, ...). im bt cp ln nht l ch, cc ti danh c tnh cht, mc khc nhau nhng li c p dng cng mt chnh sch x l nh nhau v c quy nh trong cng mt iu lut. iu ny gy kh khn cho vic nh ti danh v quyt nh hnh pht cng nh xc nh cc tnh tit ti phm, ti phm nguy him. Hn na, iu lut quy nh v ti phm ghp cng khng th m t ht c hnh vi khch quan v cu thnh c bn i vi tng ti phm dn n kh khn cho vic xc nh ti danh, p dng hnh pht chnh xc, cng bng, chng hn ti tng tr, vn chuyn, mua bn tri php cht ma ty (iu 194) gm 03 ti danh tng ng vi 03 hnh vi c tnh cht, mc nguy him cho x hi khc nhau, trn thc tin xt x th hnh vi mua bn tri php cht ma ty c xc nh c tnh nguy him cao hn so vi hnh vi tng tr, vn chuyn tri php cht ma ty hoc l ti iu ng hoc giao cho ngi khng iu kin iu khin cc phng tin giao thng ng b (iu 205) l hai ti phm c lp c ch th khc nhau nhng li quy nh trong mt iu lut l khng hp l v ch th ca ti iu ng ngi khng iu kin iu khin phng tin giao thng ng b l ngi c trch nhim trong vic iu ng ngi iu khin phng tin giao thng ng b, cn ch th ca ti giao cho ngi khng iu kin iu khin phng tin giao thng ng b l bt k ai c nng lc trch nhim hnh s.

- Mt s thut ng c s dng trong BLHS cha tht s tng ng vi cc thut ng c s dng trong mt s Lut khc, gy kh khn cho vic gii thch, p dng trn thc t nh: BLHS th s dng cc thut ng "bt, gi, giam ngi", "tha ngi", ... trong khi BLTTHS s dng cc thut ng "bt b can, b co tm giam", "bt ngi trong trng hp khn cp", "bt ngi phm ti qu tang hoc ang b truy n", tm gi, tm giam, tr t do, hoc Lut Giao thng ng b (iu 3) s dng thut ng phng tin tham gia giao thng ng b cn BLHS (iu 202) s dng thut ng phng tin giao thng ng b; .... iu ny gy kh khn cho vic xc nh cc hnh vi phm ti c th cng nh c kh nng lt ti phm.

- Cch t tn Chng ca BLHS cha c s thng nht. Hin nay cch t tn cc chng ti Phn cc ti phm ca BLHS cha c s thng nht. Phn ln cc chng c t tn theo khch th xm hi (v d: Chng XI Cc ti xm phm an ninh quc gia, chng XII- Cc ti xm phm tnh mng, sc khe, nhn phm, danh d ca con ngi), bn cnh cng c mt s chng c t tn theo i tng xm hi ca ti phm (v d: Chng XVII Cc ti phm v ma ty, Chng XVIII Cc ti phm v mi trng, chng XXI Cc ti phm v chc v, Chng XXIII Cc ti xm phm ngha v, trch nhim ca qun nhn).

3. Bt cp, hn ch xut pht t i hi ca thc tin u tranh phng, chng ti phm v yu cu hi nhp quc t

3.1. Mt s hnh vi nguy him cho x hi cha c quy nh ti BLHS

Thc tin u tranh phng, chng ti phm trong thi gian qua chng minh rng, mt s hnh vi c tnh cht nguy him cho x hi nhng cha c quy nh trong BLHS. in hnh c th k ti mt s hnh vi nh hnh vi bun bn ngi vi mc ch bc lt lao ng; hnh vi lm dng lao ng tr em, i x tn t bc lt sc lao ng tr em; hnh vi dng v lc, e da dng v lc e da ngi mang thai phi loi b thai nhi v l do la chn gii tnh; hnh vi thnh lp hoc tham gia vo t chc ti phm; hnh vi chim ot, mua bn tri php m tng, cc b phn c th ngi, thai nhi; hnh vi vi phm quy nh v an ton giao thng ng b do ngi i b tham gia giao thng thc hin; hnh vi li dng bn hng a cp chim ot tin, ti sn; hnh vi tuyn dng lao ng, du hc sinh bt hp php; hnh vi vi phm trong lnh vc ngn hng lin quan n cc hot ng nh: nhn tin gi, u t, thanh ton, bo lnh ngn hng, y thc, chit khu, ti chit khu, kinh doanh, cung ng dch v ngoi hi v sn phm phi sinh; mi gii tin t; hnh vi cung cp h s, ti liu, chng t gi vay vn ngn hng; hnh vi trm cp th, thng tin th ngn hng v m PIN; hnh vi bo k, i n thu theo kiu x hi en; cc hnh vi lin quan n bo him x hi nh chim dng n thu, n bo him x hi ko di gy hu qu nghim trng hoc gy tht thu ngn sch nh nc; t chc gian ln bo him x hi; gian ln bo him x hi; c to iu kin cho ngi khc gian ln bo him x hi.v.v

3.2. BLHS cha quy nh trch nhim hnh s ca php nhn

Theo quy nh ti iu 2 ca BLHS hin hnh th ch truy cu trch nhim i vi c nhn ngi phm t m khng truy cu trch nhim hnh s i vi php nhn. Thc tin cho thy khng t t chc kinh t, doanh nghip (php nhn) v chy theo li ch cc b bt chp s an ton, tnh mng, sc khe ca cng ng thc hin nhiu hnh vi vi phm php lut ht sc nghim trng c tnh cht ti phm (nh: u c, trn thu, kinh doanh tri php, bun lu hoc vi phm cc quy nh v ti chnh, ngn hng, chng khon, gy nhim mi trng, ...) nhng cng ch c th x l bng cc ch ti x pht khc (hnh chnh, kinh t, dn s). Vic x l bng cc ch ti ny t ra cha sc rn e, phng nga cc php nhn thc hin hnh vi vi phm.

Trong ln sa i, b sung BLHS vo nm 2009, vn trch nhim hnh s i vi php nhn c t ra v nhiu kin cho rng cn b sung vn ny vo BLHS x l nghim i vi cc php nhn c nhng vi phm ht sc nghim trng, nht l trong lnh vc kinh t nh: gy nhim mi trng, trn thu, bun lu, ... Tuy nhin, y l vn phc tp m phm vi sa i, b sung BLHS ch gii hn trong mt s iu, do vy, trong Ngh quyt s: 33/2009/QH12 ca Quc hi v vic thi hnh Lut sa i, b sung mt s iu ca BLHS giao cho Chnh ph, Ta n nhn dn ti cao, Vin kim st nhn dn ti cao "phi hp vi cc c quan hu quan tip tc nghin cu cc iu khon ca BLHS c vng mc, bt cp trong thc tin u tranh phng, chng ti phm m cha c iu kin sa i, b sung chun b phng n cho vic sa i, b sung c bn, ton din BLHS".

3.3. Bt cp, hn ch trong quy nh ca BLHS v cc trng hp loi tr trch nhim hnh s

Cc trng hp loi tr trch nhim hnh s c ghi nhn trong BLHS hin hnh thng qua mt s iu khon c th, v d nh: tui chu trch nhim hnh s (iu 12), tnh trng khng c nng lc trch nhim hnh s (iu 13), phng v chnh ng (iu 15), tnh th cp thit (iu 16), ..... Tuy nhin, cc quy nh hin hnh cha c th, ranh gii gia trng hp c loi tr trch nhim hnh s v trng hp phi chu trch nhim hnh s cha r rng nn ngi dn cn e d, cha dm ch ng bo v quyn v li ch chnh ng ca mnh cng nh cha khuyn khch c mi ngi tham gia u tranh phng chng ti phm. Mt khc, ngoi cc trng hp c quy nh trong BLHS, cn c nhng trng hp c bit khc, tuy c thit hi gy ra cho x hi, t chc, c nhn nhng ngi gy ra thit hi khng c li, nu truy cu trch nhim hnh s i vi th khng tht s hp l. y l nhng trng hp cn c nghin cu, quy nh trong BLHS vi ngha l nhng trng hp loi tr trch nhim hnh s (tc l ngi gy thit hi khng phi chu trch nhim hnh s). C th l:Th nht, ri ro trong ngh nghip, nghin cu khoa hc. Trong thi k cng nghip ha, hin i ha t nc i hi s nng ng, sng to, p dng thnh tu khoa hc k thut, cng ngh tin tin trong sn xut, nghin cu khoa hc v khng th trnh khi cc trng hp ri ro xy ra gy thit hi v ngi v ti sn trong qu trnh p dng thnh tu khoa hc k thut, cng ngh tin tin. Vic truy cu trch nhim hnh s trong nhng trng hp ny s l tr ngi ln v gp phn trit tiu s nng ng, sng to trong cng cuc cng nghip ha, hin i ha t nc.

Th hai, gy thit hi trong khi bt gi ngi phm ti qu tang hoc ang b truy n. Mt thc t hin nay l cng dn ngi tham gia bt gi ti phm phn v lo s b tr th phn vi lo s trch nhim hnh s nu gy thit hi cho ngi b bt. Vic BLHS quy nh loi tr trch nhim hnh s trong trng hp ny s gp phn khuyn khch mi ngi tch cc tham gia bt gi ti phm ni ring v phng, chng ti phm ni chung.

Th ba, gy thit hi trong khi chp hnh mnh lnh. y l mt vn thc tin ang t ra. C trng hp khi chp hnh ng mnh lnh ca cp trn hoc ca ngi c thm quyn, ngi thi hnh mnh lnh gy thit hi cho t chc, c nhn v phi chu trch nhim hnh s trong khi li l do sai st ca mnh lnh.

3.4. Bt cp t quy nh ca BLHS khng cho php quy nh ti phm v hnh pht trong cc vn bn Lut khc ngoi BLHSBLHS hin hnh (iu 2) khng nh "Ch ngi no phm mt ti c B lut hnh s quy nh mi phi chu trch nhim hnh s". Do b rng buc bi quy nh ny nn trong tt c cc lut khc khi cp n hnh vi vi phm cn x l hnh s th u dn chiu n BLHS mt cch rt chung chung l "... th b x l theo quy nh ca BLHS" nhng khng r l v ti g, theo iu khon no ca BLHS, v d nh Lut phng, chng ma ty (nm 2000); Lut phng, chng bo lc gia nh (nm 2001); Lut phng, chng tham nhng (nm 2001); Lut phng, chng mua bn ngi (nm 2011) Bn cnh , trong qu trnh pht trin v hi nhp quc t, nhiu lnh vc kinh t - x hi s tip tc pht trin, c bit c nhng lnh vc thay i mt cch nhanh chng, nh lnh vc cng ngh thng tin v cng vi l s pht sinh nhng dng hnh vi phm ti mi i hi phi c cp nht kp thi trong BLHS th mi p ng c i hi thc tin u tranh phng, chng ti phm. Tuy nhin, iu ny kh c m bo nu vn ti phm v hnh pht ch c quy nh trong BLHS, cn nu lin tc sa i, b sung BLHS p ng yu cu thc tin th s lm mt tnh n nh tng i ca BLHS vi tnh cch l mt vn bn mang tnh php in ha cao. 3.5. Hnh s ho hnh vi tham gia nhm ti phm c t chc trn tinh thn Cng c Lin hp quc v chng ti phm c t chc xuyn quc gia

T chc ti phm l hin tng chng li x hi phc tp v nguy him, khng c gii hn v bin gii quc gia, l nhn t gy mt n nh chnh tr, trt t an ton x hi v nn kinh t t nc. Tuy nhin, BLHS hin hnh mi ch c mt iu (iu 79) quy nh v ti hot ng nhm lt chnh quyn nhn dn, trong cp n vic thnh lp hoc tham gia t chc nhm lt chnh quyn nhn dn m cha c quy nh v vn t chc ti phm cng nh cha hnh s ha hnh vi thnh lp, tham gia vo t chc ti phm ni chung.

iu 5 ca Cng c Lin hp quc v chng ti phm c t chc xuyn quc gia yu cu cc quc gia thnh vin phi hnh s ho vic tham gia vo mt nhm ti phm c t chc. Vi t cch l thnh vin ca Cng c ny, chng ta cn phi hnh s ha hnh vi thnh lp, tham gia vo t chc ti phm. Thm vo , thc tin nc ta trong nhng nm qua, tnh hnh, din bin ti phm ngy cng nghim trng, tim n nhiu nguy c e da an ninh quc gia, trt t, an ton x hi, trong ng ch l "ti phm c t chc xuyn quc gia, ti phm hot ng di dng bng nhm bo k, sit n, i n thu, bt gi ngi tri php lut gia tng". iu ny i hi phi nghin cu thu o vn ny c phng n thch hp b sung vo BLHS nhm p ng yu cu u tranh phng, chng ti phm v yu cu thc thi Cng c chng ti phm c t chc xuyn quc gia nc ta.3.6. Hnh s ho y cc hnh vi tham nhng theo yu cu ca Cng c Lin hp quc v chng tham nhng

Theo quy nh ca BLHS hin hnh th ch th ca nhm ti tham nhng l nhng ngi c chc v, quyn hn lm vic trong cc c quan, t chc ca Vit Nam, bao gm: cn b, cng chc trong cc c quan nh nc, t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi (nhng ngi thi hnh cng v). Cn nhng ngi c chc v, quyn hn ca nc ngoi, ca t chc quc t, t chc phi chnh ph hoc lm vic cc doanh nghip ngoi quc doanh, cc cng ty 100% vn u t nc ngoi, cc cng ty lin doanh c vn nh nc tham gia, cng ty c phn, hp tc x (nh: gim c, ph gim c, k ton, th qu, th kho v.v) khng phi l ch th ca cc ti tham nhng. Tuy nhin, vi t cch l thnh vin ca Cng c Lin hp quc v chng tham nhng, chng ta phi hnh s ho mt s hnh vi tham nhng c nu trong Cng c nh: hi l trong khu vc t; bin th ti sn trong khu vc t; hi l cng chc nc ngoi hoc cng chc ca t chc quc t cng.

Trn thc t nc ta xut hin trng hp v li ch ca c quan, t chc hoc a phng mnh m c nhn Vit Nam thc hin hnh vi a hi l cho cng chc nc ngoi, cng chc ca t chc quc t, t chc phi chnh ph nhng chng ta khng c c s php l x l hnh s i vi cc i tng ny v hnh vi nhn hi l cng nh hnh vi a hi l. Tng t nh vy, vic khng coi ngi c chc v, quyn hn lm vic cc doanh nghip ngoi quc doanh l ch th ti tham nhng nn dn n vic p dng khng thng nht, x l khng cng bng, v d: cng mt hnh vi chim ot ti sn ca ngi khc do mnh ang qun l nhng nu ngi thc hin l cn b, cng chc th b x l v ti tham ti sn, cn ch th khc th b x l v ti la o chim ot ti sn hoc ti lm dng tn nhim chim ot ti sn; nu cn b, cng chc thc hin hnh vi nhn tin lm mt vic thuc trch nhim ca mnh th s b x v ti nhn hi l, nhng nu l ngi c chc v, quyn hn trong cc doanh nghip ngoi quc doanh, cc cng ty 100% vn u t nc ngoi, cc cng ty lin doanh, tp on khng c vn ca Nh nc hoc c vn ca Nh nc nhng c t l di 50% th khng b x l v ti ny. Vic x l ny l cha hon ton ph hp, dn n vic x l hnh s thiu nht qun v cha tng xng vi tnh cht, mc nguy him ca hnh vi phm ti trong nhiu trng hp c th.y cng l vn cn c nghin cu k c phng n thch hp b sung vo BLHS nhm p ng yu cu u tranh phng, chng tham nhng v yu cu thc thi Cng c chng tham nhng nc ta.3.7. Vn tha t trc hn c iu kin

Thc t, BLHS hin hnh cng quy nh mt s gii php rt ngn thi hn chp hnh hnh pht i vi ngi cha chp hnh hnh pht t trong tri giam, l nhng quy nh v min, gim hnh pht. Tuy nhin, nhng quy nh ny ca BLHS vn cha thc s ch trng nhiu n vic phng nga ti phm.

Tha t trc thi hn c iu kin cng l mt trong nhng gii php rt ngn thi gian phi chp hnh hnh pht t trong tri giam. Tuy nhin, im khc bit gia bin php ny vi bin php min, gim hnh pht t thng thng chnh l ch i vi nhng phm nhn tch cc ci to tt, c thnh tch cao hoc lp cng th c th c tr t do sm (c th l ch cn chp hnh c 1/4 hoc 1/5 thi hn pht t) nhng km theo nhng iu kin nht nh m phm nhn phi chp hnh trong thi gian th thch sau khi ra khi tri giam, tr v vi cng ng. Nu trong thi gian th thch m vi phm cc iu kin ny th li phi quay li tri giam.

Vic quy nh ch nh tha t tc thi hn c iu kin s gp phn khuyn khch ngi ang chp hnh hnh pht t tch cc hc tp, lao ng, ci to tt, sng c trch nhim, c k lut, tng quyt tm sa cha li lm, khc phc nguyn nhn v iu kin phm ti sm tr v cng ng; nng cao hiu qu trong cng tc phng nga ti phm v gim ng k tnh trng qu ti ti cc c s giam gi.Tm li, nhng bt cp, hn ch ca BLHS xut pht t thc tin 14 nm thi hnh BLHS t ra yu cu cn phi nghin cu, xut sa i c bn, ton din cc quy nh ca BLHS p ng yu cu u tranh phng chng ti phm trong tnh hnh mi.

Phn th ba

XUT, KIN NGH SA I TON DIN BLHS NM 1999

I. Bi cnh mi v yu cu tip tc sa ton din BLHS nm 1999, p ng yu cu u tranh phng chng ti phm trong tnh hnh mi

1. T sau nm 2000, Nh nc ta thc hin ch trng ci cch t php theo tinh thn ca Ngh quyt i hi ton quc lng th X ca ng v cc Ngh quyt ca B Chnh tr nh: Ngh quyt s 08/NQ-TW ngy 02/01/2002 ca B Chnh tr v mt s nhim v trng tm cng tc t php trong thi gian ti (Ngh quyt s 08/NQ-TW); Ngh quyt s 48/NQ-TW ngy 24/5/2005 ca B Chnh tr v Chin lc xy dng v hon thin h thng php lut Vit Nam n nm 2010, nh hng n nm 2020 (Ngh quyt s 48/NQ-TW) v Ngh quyt s 49/NQ-TW ngy 02/6/2005 ca B Chnh tr v Chin lc ci cch t php n nm 2020 (Ngh quyt s 49/NQ-TW). Trong cc ngh quyt ny ng ta ch r cn phi coi trng vic hon thin chnh sch hnh s v th tc t tng t php, cao hiu qu phng nga v tnh hng thin trong vic x l ngi phm ti. Gim hnh pht t, m rng p dng hnh pht tin, hnh pht ci to khng giam gi i vi mt s loi ti phm. Hn ch p dng hnh pht t hnh theo hng ch p dng i vi mt s t loi ti phm c bit nghim trng. Gim bt khung hnh pht ti a qu cao trong mt s loi ti phm. Khc phc tnh trng hnh s ha quan h kinh t, quan h dn s v b lt ti phm. Quy nh l ti phm i vi nhng hnh vi nguy him cho x hi mi xut hin trong qu trnh pht trin kinh t - x hi, khoa hc, cng ngh v hi nhp quc t. ng thi, x l nghim khc hn i vi nhng ti phm l ngi c thm quyn trong thc thi php lut, nhng ngi li dng chc v, quyn hn phm ti. Ngi c chc v cng cao m li dng chc v, quyn hn phm ti th cng phi x l nghim khc lm gng cho ngi khc. y l nhng nh hng quan trng cho vic nghin cu, hon thin cc quy nh ca BLHS nhm th ch ha quan im mi v chnh sch hnh s trn ca ng v Nh nc ta trong tnh hnh hin nay.

2. Thc hin ng li i mi do ng khi xng t i hi ng ton quc ln th VI nm 1986, m trng tm l i mi v kinh t, nn kinh t th trng nh hng nh hng x hi ch ngha ca Vit Nam ang dn c nh hnh, tng bc pht trin v t c nhng thnh tu quan trng. Kinh t th trng Vit Nam c nhng bc pht trin quan trng, tng bc hi nhp su rng vo nn kinh t th gii, n mang li nhng li ch to ln, nhng cng t ra nhiu vn cn phi gii quyt, trong c lnh vc u tranh phng chng ti phm. Cng vi cc lut khc trong h thng php lut nc ta, BLHS phi th hin ng vai tr l cng c hu hiu bo v v thc y s pht trin ca nn kinh t th trng nc ta. Tuy nhin, BLHS nm 1999, mc d l kt qu ca vic sa i c bn, ton din BLHS nm 1985, nhng nhn chung vn l sn phm mang m du n ca thi k u ca qu trnh chuyn i t nn kinh t tp trung quan liu, bao cp sang nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, do vy, n cha thc s l cng c hu hiu bo v v thc y cc nhn t ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha pht trin mt cch lnh mnh. Mt s quy nh ca BLHS hin hnh t ra khng cn ph hp vi iu kin pht trin nn kinh t th trng (v d nh ti u c; ti c lm tri quy nh ca nh nc v qun l kinh t gy hu qu nghim trng); nhiu ti phm mi pht sinh trong qu trnh vn hnh nn kinh t theo c ch th trng cha c kp thi b sung hoc tuy c b sung nhng cha y , ton din nh: cc ti phm pht sinh trong lnh vc bo him, thu, ti chnh, chng khon, ti nguyn, khong sn, v sinh an ton thc phm,Nhng hn ch ny lnh hng khng nh n s pht trin ca nn kinh t cng nh hiu qu ca cng tc u tranh phng chng ti phm. iu ny i hi cn phi i mi t duy trong vic hon thin cc quy nh ca BLHS BLHS phi th hin ng vai tr l cng c hu hiu bo v v thc y s pht trin ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, trong cc qui lut ca kinh t th trng c vn hnh ng hng; to hnh lang php l an ton, minh bch v thng thong cho cc doanh nghip v mi ngi dn tham gia hot ng kinh t; ng vin tnh sng to trong hot ng sn xut, kinh doanh ca cc thnh phn kinh t; duy tr mt mi trng cnh tranh lnh mnh ng thi x l nghim cc hnh vi lm dng chc v, quyn hn can thip vo qu trnh kinh t.3. S pht trin ca Hin php nm 2013 v quyn con ngi, quyn c bn ca cng dn th hin s i mi nhn thc trong vic ghi nhn v m bo thc hin cc quyn ny ca ngi dn trn thc t. iu 14 Hin php 2013 quy nh: " nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, ccquyn con ngi, quyn cng dn v chnh tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi c cng nhn, tn trng, bo v, bo m theo Hin php v php lut;quyn con ngi, quyn cng dn ch c th b hn ch theo quy nh ca lut trong trng hp cn thit v l do quc phng, an ninh quc gia, trt t, an ton x hi, o c x hi, sc khe ca cng ng". S pht trin, b sung v cao quyn con ngi, quyn c bn ca cng dn trong Hin php 2013 t ra yu cu phi tip tc hon thin cc quy nh ca BLHS hin hnh lm cho cc quyn ny ca ngi dn c thc hin trn thc t, theo , mt mt, BLHS phi x l nghim cc hnh vi xm hi cc quyn con ngi, quyn c bn ca cng dn nu trn; mt khc cn nghin cu, xut sa i h thng hnh pht theo hng cao hiu qu phng nga v tnh hng thin trong vic x l ngi phm ti. Thc tin iu tra, truy t, xt x cho thy, c lc, c ni vic tn trng v bo v cc quyn con ngi, nht l i vi cc i tng yu th trong x hi vn cha c tn trng mt cch y v ton din. Nhn chung, ngi dn cha thc s cm thy an ton v mi trng sng ca mnh. Tnh trng nhim mi trng, mt v sinh an ton thc phm, mt an ton trong lao ng, trong xy dng, trong khi tham gia giao thng n mc bo ng. Trong x hi cn xy ra nhng v git ngi, cp ca ht sc d man, tn bo gy chn ng trong d lun v gy tm l hoang mang trong mt b phn nhn dn; ngi dn cha thc s yn tm trong vic pht huy tnh sng to trong hot ng sn xut kinh doanh, trong vic ch ng tham gia cc hot ng u tranh phng chng ti phm v cc vi phm php lut. iu ny lm cho cc quyn con ngi, quyn cng dn cha c bo m thc hin mt cch trit . V vy, BLHS phi c tip tc hon thin gp phn to ra mt khung php l bo v mt mi trng sng an lnh cho ngi dn; bo v tt hn cc quyn con ngi, quyn t do, dn ch ca cng dn; bo v quyn v li ch hp php ca khng nhng ngi b hi, nn nhn ca cc hnh vi phm ti m cn ch trng n vic bo v quyn, li ch hp php ca ngi phm ti; ng vin khuyn khch mi tng lp nhn dn yn tm tham u tranh phng chng ti phm, tham gia pht trin kinh t, sng to khoa hc.4. Tnh hnh ti phm tip tc c nhng din bin phc tp v nhng bt cp ca BLHS hin hnh l c s thc tin quan trng ca vic sa i ton din ca BLHS. Theo bo co ca B Cng an th tnh hnh ti phm hin nay nhn chung vn din bin ht sc phc tp, c bit, trong mt s lnh vc c xu hng gia tng v quy m v tnh cht nguy him. Trc ht, tnh hnh ti xm phm an ninh quc gia ngy cng phc tp vi nhng phng thc v th on phm ti ht sc tinh vi, xo quyt; cc ti phm xm phm trt t, an ton x hi c tnh cht bo lc gia tng, ngi phm ti sn sng s dng cc loi v kh, hung kh nguy him bao gm c vic s dng v kh qun dng v cc loi v kh t ch nh: sng bn n hoa ci, sng dng bt v cc loi vt liu n, axit, bom xng thc hin hnh vi phm ti. Hai l, cc loi ti phm hot ng di dng bng nhm bo k, sit n, i n thu, bt gi ngi tri php lut i n ngy cng gia tng.Ba l, ti phm tham nhng, c lm tri cc quy nh ca Nh nc trong lnh vc ti chnh, ngn hng, qun l d n, t ai, bt ng sn, u t xy dng c bn c nhng din bin ht sc phc tp gy thit hi cho Nh nc v x hi hng ngn t ng. Bn l, do c s gip sc, tip tay ca mt b phn cn b, cng chc, vin chc nh nc thoi ha, bin cht nn tnh hnh ti phm bun lu, bun bn hng gi, hng cm, trn thu din bin ht sc nghim trng. Cc loi ti phm trong lnh vc cng ngh, thng tin, vin thng tip tc tng vi nhiu phng thc, th on phm ti mi, hot ng c tnh cht xuyn quc gia. Tnh hnh ti phm v ma ty din ra vi s lng c bit ln trn phm vi a bn rng, c t chc cht ch, c trang b v kh gy kh khn rt ln cho cng tc u tranh, trit ph loi ti phm ny. Bn cnh , theo bo co tng kt thi hnh BLHS ca cc B, ngnh, a phng th mt trong nhng bt cp ni ln ng lu l BLHS hin hnh mi ch quy nh trch nhim hnh s i vi c nhn m cha quy nh trch nhim hnh s i vi php nhn, trong khi thc tin cho thy nhiu t chc, doanh nghip (php nhn) v chy theo li nhun bt chp s an ton, tnh mng, sc khe ca cng ng thc hin nhiu hnh vi vi phm php lut nghim trng nh: hnh vi hy hoi mi trng, hnh vi u c, trn thu, kinh doanh tri php, bun lu hoc vi phm cc quy nh v hot ng ngn hng, chng khon, bo v mi trng, bo h lao ng. Ch th ny cn b x l hnh s rn e, gio dc, phng nga chung.

Ngoi ra, vic BLHS hin hnh quy nh ti phm v hnh pht ch c quy nh trong BLHS cng to ra nhng bt cp trong thc tin. Trong mt khong thi gian 28 nm k t khi BLHS 1985 ra i, Quc hi 06 ln sa i, b sung BLHS, trong c mt ln sa i c bn, ton din vo nm 1999. Mc d sa i, b sung nhiu ln nh vy nhng nhn chung BLHS hin hnh vn cn nhiu bt cp, cha theo kp vi yu cu thc tin m mt trong nhng nguyn nhn l do BLHS iu chnh tt c cc ti phm thuc nhiu lnh vc ca i sng x hi, c lnh vc tng i n nh nhng c lnh vc li c tnh bin ng cao nh lnh vc kinh t, khoa hc cng ngh. Khi mt lnh vc no c s thay i th t ra yu cu phi sa i, b sung BLHS, nu khng s ny sinh bt cp, cn nu sa i, b sung lin tc th khng bo m c tnh n nh ca BLHS vi tch cht l mt vn bn php lut mang tnh php in ha cao.

y l nhng vn thc tin t ra i hi BLHS hin hnh phi c tip tc hon thin p ng yu cu u tranh phng, chng ti phm.

5. Xu th ch ng hi nhp quc t tr thnh nhu cu ni ti ca Vit Nam. Trn thc t, Vit Nam tham gia nhiu t chc quc t, t chc khu vc v tr thnh thnh vin ca nhiu iu c quc t a phng, trong c cc cng c v phng chng ti phm, nh: cc Cng c ca Lin hp quc v phng, chng ma tu; Cng c chng ti phm c t chc xuyn quc gia v Ngh nh th v phng, chng bun bn ngi, c bit l ph n v tr b sung cho Cng c; Cng c chng tham nhng; cc iu c quc t lin quan n chng khng b, ti tr khng b, ..... Bn cnh , trong quan h hp tc song phng vi cc quc gia, Vit Nam m phn v k kt nhiu Hip nh tng tr t php v hnh s v hip nh dn vi cc nc trn th gii.

Cng vi qu trnh hi nhp quc t, nc ta cng ang phi i mt vi khng t kh khn, thch thc trong c vn ti phm c tnh cht quc t. S gia tng ca cc loi ti phm c t chc xuyn quc gia, cc ti phm do ngi nc ngoi thc hin trong nhng nm qua v ang t ra nhng thch thc rt ln cho cc c quan chc nng ca Vit Nam. BLHS hin hnh cha phn nh c mt cch y , ton din nhng c im v yu cu u tranh phng, chng ti phm trong iu kin hi nhp quc t, cha to c s php l y , thun li cho vic hp tc quc t v phng, chng ti phm ni chung v thc hin tng tr t php v hnh s gia nc ta vi cc nc ni ring. iu ny, i hi phi tip tc sa i, b sung BLHS ni lut ha cc quy nh trong cc iu c quc t m nc ta l thnh vin lin quan n lnh vc hnh s nhm thc hin y cc ngha v ca quc gia thnh vin, ng thi, to c s php l thun li cho vic ch ng v tng cng hp tc quc t trong phng, chng ti phm, c bit l cc ti phm c t chc xuyn quc gia.6. Bn cnh , theo bo co tng kt thi hnh BLHS ca cc B, ngnh, a phng th v mt k thut lp php, BLHS hin hnh cn nhiu bt cp, trong ni ln l:

Th nht, cha c s thng nht gia cc quy nh ca phn chung v phn cc ti phm c th;Th hai, du hiu nh ti, nh khung ca nhiu ti cha r rng c th, qu nhiu tnh tit c tnh cht nh tnh nn gy kh khn trong cng tc hng dn cng nh cng tc iu tra, truy t v xt x ti phm;

Th ba, qu nhiu ti ghp, trong bao gm cc hnh vi c tnh cht, mc nguy him khc nhau nhng cng mt chnh sch x l nh nhau, gy kh khn cho vic vn dng thng nht ca c quan tin hnh t tng;

Th t, khung hnh pht ca mt s ti cn kh rng. S khung hnh pht c mc chnh lch gia mc pht t ti thiu v ti a t 8 n 10 nm chim t l kh ln; Th nm, cha c s nht qun trong cch phn chia cc chng ti phm, ... nhng bt cp ny cng nh hng rt ln n vic hng dn thi hnh v p dng cc quy nh ca BLHS trn thc t.T s phn tch trn c th thy, vic nghin cu sa i mt cch ton din BLHS l ht sc cn thit nhm th ch ha chnh sch hnh s ca ng v Nh nc ta th hin trong cc Ngh quyt ca ng nh: Ngh quyt s 48/NQ-TW v Ngh quyt s 49/NQ-TW, Kt lun 21/KL-TW ngy 25/5/2012 v tng cng s lnh o ca ng trong cng tc phng chng tham nhng; c th ha cc quy nh ca Hin php 2013 v bo v cc quyn con ngi, quyn c bn ca cng dn, v bo v v thc y pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha; v ch trng hi nhp quc t nhm u tranh phng, chng ti phm trong tnh hnh mi, gp phn thc hin cc mc tiu pht trin t nc c ra trong Ngh quyt i hi XI ca ng v Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi (b sung, pht trin nm 2011).

II. Mc ch, yu cu xy dng d n BLHS (sa i)

1. Mc ch ca vic sa i BLHS l nhm to ra mt BLHS mi mang tnh hin i p ng yu cu u tranh phng, chng ti phm trong iu kin mi, gp phn bo v ch , bo v cc quyn con ngi, quyn v li ch hp php ca cng dn, t chc, bo v v thc y nn kinh t th trng pht trin ng hng v bo v trt t, an ton x hi. 2. BLHS mi phi c tnh minh bch, kh thi v tnh d bo cao, l cng c php l sc bn, hu hiu u tranh phng, chng ti phm, bo m ngi dn c sng trong mi trng x hi v mi trng sinh thi an ton, lnh mnh. BLHS mi khng ch to iu kin Nh nc u tranh, trn p ti phm c hiu qu m cn phi to ra c ch phng nga ti phm hu hiu khuyn khch, bo v nhng vic lm tt, lm ng ca c nhn, t chc, doanh nghip; ngn nga nhng vic lm sai tri, vi phm php lut; to c s php l ngi dn gim st hot ng ca c quan thc thi php lut.

III. Quan im ch o xy dng d n BLHS (sa i)

Nhm p ng mc ch nu trn, d n BLHS (sa i) cn c xy dng trn c s qun trit cc quan im ch o sau y:

1. Th ch ha ch trng, ng li ca ng th hin trong Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln CNXH (b sung, pht trin 2011), Chin lc pht trin kinh t - x hi giai on 2011-2020, cc ngh quyt ca Trung ng, B Chnh tr, c bit l ch trng: "Gim bt khung hnh pht ti a qu cao trong mt s loi ti phm. Khc phc tnh trng hnh s ho quan h kinh t, quan h dn s v b lt ti phm. Quy nh l ti phm i vi nhng hnh vi nguy him cho x hi mi xut hin trong qu trnh pht trin kinh t - x hi, khoa hc, cng ngh v hi nhp quc t".

2. Bo m s ph hp ca BLHS vi Hin php nm 2013, bo m tnh thng nht ni ti ca BLHS v tnh thng nht, ng b ca h thng php lut.3. Sa i c bn, ton din BLHS trn c s i mi nhn thc v chnh sch hnh s m trng tm l i mi quan nim v ti phm v hnh pht, v c s ca trch nhim hnh s v nhng trng hp loi tr trch nhim hnh s, v chnh sch x l i vi mt s loi ti phm v loi ch th c bit, v k thut lp php nhm to ra c ch hu hiu, ph hp p ng yu cu u tranh phng, chng ti phm hin nay cng nh nhng nm tip theo, m bo cc quy nh ca BLHS khng ch l cng c php l cc c quan chc nng u tranh, trn p ti phm v cn l c s php l mi ngi dn t bo v mnh, bo v li ch ca nh nc, ca x hi; khuyn khch mi ngi dn ch ng tch cc tham gia phng, chng ti phm. 4. Vic xy dng d n BLHS (sa i) phi c tin hnh trn c s tng kt, kho st thc tin thi hnh BLHS v tham kho c chn lc kinh nghim lp php hnh s ca cc nc trong khu vc v trn th gii; huy ng s tham gia ca cc c quan, t chc lin quan, thu ht cc chuyn gia, cc nh khoa hc trong qu trnh xy dng d tho BLHS. 5. Vic xy dng d n BLHS (sa i) phi gp phn thc hin cc ngha v quc t m Nh nc ta cam kt trong cc iu c quc t song phng hoc a phng, ng thi, to c s php l tng cng hp tc quc t trong u tranh phng, chng ti phm. IV. Nhng nh hng c bn xy dng d n BLHS (sa i)

Xut pht t tnh hnh thc tin, mc ch yu cu v quan im ch o nu trn, c th xc nh rng, BLHS (sa i) cn c nghin cu, xy dng da trn 06 nh hng c bn di y:

1. Th ch ha v mt hnh s chnh sch ca ng v Nh nc trong vic bo v v thc y s pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha

nh hng ny nhm khc phc c bn nhng bt cp, hn ch ca BLHS nm 1999 v ang gy tr ngi cho s pht trin ca nn kinh t v nhm xy dng khun kh php l ng b, bo m cho nn kinh t th trng vn hnh theo ng cc quy lut ca n v ng nh hng x hi ch ngha; bo v quyn bnh ng gia cc thnh phn kinh t; xy dng cc quy nh c tnh minh bch cao nhm ng vin, khuyn khch cc ch th tham gia hot ng kinh t. C th:

1.1. Nghin cu phi hnh s ha (phi ti phm ha) i vi mt s hnh vi phm ti c quy nh trong BLHS nhng khng cn ph hp vi iu kin pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nh: loi b ti c lm tri quy nh ca nh nc v qun l kinh t (iu 165), loi b hoc quy nh r hn du hiu cu thnh ti phm ca ti kinh doanh tri php (iu 159); ti cho vay li nng (iu 163); ti lm tem gi, v gi, ti bun bn tem gi, v gi (iu 164). ng thi hnh s ha (ti phm ha) nhng hnh vi phm ti mi, c tnh cht ph hoi nn tng ca mt nn kinh t hng ho nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha, vi phm nhng iu kin ca s cnh tranh hp php, lnh mnh, xm hi quyn t do kinh doanh ca cng dn, s bnh ng trc php lut ca cc thnh phn kinh t nh: cc ti phm trong lnh vc qun l t ai, cc ti phm trong lnh vc bo him, trong hot ng ngn hng, u thu, ng thi, sa i, b sung theo hng tng cng hnh pht tin, hnh pht c tnh cht kinh t i vi cc ti xm phm trt t qun l kinh t nhm bo m cho vic x l hnh s khng lm trit tiu hot ng sn xut, kinh doanh m nhm un nn, hng cho hot ng sn xut, kinh doanh theo ng php lut, phc v mc tiu cng nghip ho, hin i ho t nc. 1.2. Nghin cu sa i, b sung mt s hnh pht p dng i vi cc ti phm v kinh t nhm nng cao tnh rn e v hiu qu ca vic p dng hnh pht i vi cc ti phm ny. Mc ch ca cc ti phm kinh t ch yu l tm kim li nhun, do vy, cn nghin cu, b sung theo hng tng cng p dng hnh pht tin (c th l hnh pht chnh hoc hnh pht b sung) i vi cc ti phm v kinh t nhm nng cao tnh rn e v gim nguy c ti phm. Theo hng ny th cn m rng phm vi p dng hnh pht tin ngay c i vi cc ti phm nghim trng, thm ch l mt s trng hp phm cc ti rt nghim trng, ng thi nng mc pht tin cao hn mc hin hnh. ng thi, sa i mt s quy nh lin quan n vic thi hnh n nng cao tnh rn e v hiu qu ca vic p dng hnh pht tin v cc hnh pht mang tnh vt cht khc; nghin cu kh nng chuyn i hnh pht tin (vi ngha l hnh pht chnh v hnh pht b sung) vi hnh pht t c thi hn khi m ngi phm ti c thi c tnh khng chp hnh hnh pht tin hoc c biu hin tu tn ti sn gy kh khn ca cho qu trnh thi hnh n. Ngoi ra, nghin cu kh nng nng mc hnh pht (hnh pht t v cc hnh pht khc) i vi cc ti phm v kinh t nhng li c nguy c gy nh hng nghim trng, trc tip n tnh mng, sc khe ca con ngi nh cc ti phm lin quan n an ton, v sinh thc phm; ti sn xut, bun bn hng gi l lng thc, thc phm, thuc cha bnh, phng bnh...

2. Hon thin chnh sch hnh s theo hng cao hiu qu phng nga v tnh hng thin trong vic x l ngi phm ti; tn trng v bo m thc thi y cc quyn con ngi, quyn c bn ca cng dn c ghi nhn trong Hin php nm 2013y l nh hng c bn th hin r chnh sch nhn o ca ng v Nh nc ta trong vic x l ngi phm ti. Vic cao tnh cht phng nga v tnh hng thin, trong vic x l ngi phm ti; tn trng v bo m thc thi cc quyn con ngi, quyn c bn ca cng dn theo tinh thn ca Hin php nm 2013, th hin trn nhng kha cnh sau: Th nht, nghin cu gim kh nng p dng hnh pht t, ng thi m rng phm vi p dng cc hnh pht khng mang tnh giam gi nh: pht tin, ci to khng giam gi. C th, nghin cu sa i quy nh v hnh pht t theo hng hnh pht ny ch yu p dng i vi cc ti phm rt nghim trng v c bit nghim trng; i vi cc ti phm nghim trng hoc t nghim trng th ch nn p dng hnh pht ny khi xt thy nu ngi phm ti ngoi x hi s cn gy hi cho x hi; i vi nhng trng hp cn li th xem xt p dng cc hnh pht khng phi l tc t do, ng thi, cn quy nh theo hng m rng kh nng p dng hnh pht tin v hnh pht ci to khng giam gi, m rng kh nng p dng hnh pht tin i vi cc nhm ti xm phm trt t qun l kinh t, ti xm phm an ton, trt t cng cng, trt t qun l hnh chnh v mt s ti xm phm s hu. Mt khc, cn nghin cu sa i qui nh ca BLHS v hnh pht ci to khng giam gi theo hng m rng phm vi p dng v tng tnh cng ch ca loi hnh pht ny.Th hai, hn ch phm vi p dng hnh pht t hnh, theo hng hnh pht t hnh ch p dng i vi mt s t trng hp phm cc ti c bit nghim trng c tnh cht d man, tn bo xm phm tnh mng ca con ngi (nh: git ngi mt cch man d; git ngi cp ca; git ngi v hip dm; git ngi v ng c hn...); e do s tn vong ca Nh nc (mt s ti xm phm an ninh quc gia, mt s ti xm phm ngha v, trch nhim ca qun nhn); e da nghim trng n trt t, an ton x hi v s pht trin ging ni (mt s ti phm v ma tu); cc ti phm mang tnh ton cu, e da ho bnh v an ninh quc t (khng b, tham nhng, cc ti ph hoi ho bnh, chng loi ngi v ti phm chin tranh). Trn c s nghin cu gim bt s lng cc iu khon ca BLHS v tng ti phm c th c quy nh hnh pht t hnh, ng thi, nghin cu kh nng p dng ch nh hon thi hnh n t hnh gp phn gim vic thi hnh hnh pht t hnh trn thc t. Th ba, b sung thm mt s trng hp loi tr trch nhim hnh s, ng thi sa i cc quy nh hin hnh ca BLHS v cc trng hp loi tr trch nhim hnh s theo hng tng tnh minh bch ngi dn an tm t bo v mnh, tch cc tham gia phng chng ti phm. BLHS hin hnh c mt s quy nh lin quan n ch nh loi tr trch nhim hnh s, nh: s kin bt ng (iu 11), phng v chnh ng (iu 15), tnh th cp thit (iu 16), .... Tuy nhin, cc quy nh ny cha thc s ng vin khuyn khch ngi dn tham gia u tranh phng chng ti phm v thc hin cc hnh ng t bo v mnh. Ngoi ra, thc tin cng cho thy, cn c nhiu trng hp mc d hnh vi gy ra thit hi cho x hi, cho t chc, c nhn nhng ch th thc hin hnh vi khng c li, v d nh: ch th gy thit hi cho ngi khc trong trng hp buc phi thi hnh quyt nh, ch th hoc mnh lnh ca cp trn hoc ri ro ngh nghip xy ra trong qu trnh sn xut, thi nghim khoa hoc cng ngh hoc trng hp trong khi tham gia bt, gi ngi phm ti qu tang hoc ngi ang b truy n m gy thit hi cho ngi b bt, .... y l nhng trng hp cng cn c loi tr trch nhim hnh s. Do vy, cn nghin cu sa i cc quy nh hin hnh, ng thi b sung thm cc trng hp ny l cc trng hp c loi tr trch nhim hnh s nhm to hnh lanh php l an ton khuyn khch ngi dn tham gia cc hot ng sn xut, nghin cu khoa hc c tnh cht t ph v li ch chung cng nh tham gia phng, chng ti phm . Th t, hon thin cc ch inh v min trch nhim hnh s; min, gim hnh pht; xo n tch nhm to iu kin cho ngi b kt n, nht l ngi phm ti b kt n pht t c iu kin ti ha nhp cng ng. Cn quy nh c th, r rng hn cc iu kin c min trch nhim hnh s, ng thi nghin cu m rng hn na cc trng hp c min trch nhim hnh s, ng thi, nghin cu, xut b sung ch nh tha t trc thi hn c iu kin nhm to cho phm nhn c c hi c tr v vi cng ng sm hn nhng phi chu s gim st ca chnh quyn c s khi v sinh sng ti cng ng, iu ny gp phn bo m an ninh trt t, hn ch kh nng ti phm ca h. Ngoi ra, cn nghin cu b sung thm qui nh v xa n tch i vi trng hp phm nhiu ti, trong c c ti thuc nhm ng nhin c xa n tch v c c ti thuc nhm xa n tch theo quyt nh ca Ta n; xa n tch i vi ngi b kt n t chung thn, t hnh khi c n gim;...

Th nm, nghin cu hon thin chnh sch hnh s lin quan n ngi cha thnh nin ph hp vi tinh thn Cng c lin hp quc v quyn tr em, nh: 1) hon thin cc nguyn tc x l ngi cha thnh nin phm ti theo hng bo m li ch tt nht cho cc em, ng thi c c ch bo v tt hn ngi cha thnh nin b ti phm xm hi; 2) nghin cu kh nng hn ch phm vi truy cu trch nhim hnh s i vi ngi cha thnh nin t 14 tui n di 16 tui theo hng ch coi l ti phm khi ngi t 14 tui n di 16 tui thc hin mt s ti phm c th v c quy nh trc tip trong phn cc ti phm; 3) nghin cu hn ch kh nng p dng hnh pht t trn c s qui nh cht ch hn iu kin p dng hnh pht ny i vi ngi cha thnh nin; tng cng p dng cc hnh pht khng tc t do i vi ngi cha thnh nin t 16 n di 18 tui phm ti t nghim trng, ti nghim trng; ngi cha thnh nin t 14 n di 16 tui phm ti rt nghim trng; 4) nghin cu b sung quy nh p dng bin php x l thay th bin php hnh s i vi ngi cha thnh nin phm ti; 5) c chnh sch x l hnh s nghim khc hn trong trng hp ti phm gy thit hi cho ngi cha thnh nin, c bit l i vi cc ti phm xm hi tr em. 3. i mi quan nim v ti phm v hnh pht, v c s ca trch nhim hnh s, ng thi khc phc nhng bt cp, hn ch trong thc tin, p ng yu cu u tranh phng, chng ti phm trong tnh hnh mi, gp phn bo m an ninh quc gia, trt t an ton x hi.

Trc ht, cng vi vic phi hnh s ha th cn thc hin vic hnh s ha theo hng Quy nh l ti phm i vi nhng hnh vi nguy him cho x hi mi xut hin trong qu trnh pht trin kinh t - x hi, khoa hc, cng ngh v hi nhp quc t m Ngh quyt s 49/NQ-TW ch ra nh: hnh vi bc lt sc lao ng tr em; hnh vi thnh lp hoc tham gia vo t chc ti phm; hnh vi chim ot, mua bn tri php m tng, cc b phn c th ngi, thai nhi; hnh vi khng ng bo him x hi cho ngi lao ng; hnh vi tham , li dng chc v quyn hn chim ot tin bo him x hi ca ngi lao ng hoc gi mo h s hng bo him x hi; mt s hnh vi vi phm trong lnh vc ngn hng lin quan n cc hot ng nh: nhn tin gi, u t, thanh ton, bo lnh ngn hng, y thc, chit khu, ti chit khu, kinh doanh, cung ng dch v ngoi hi v sn phm phi sinh; mi gii tin t; hnh vi cung cp h s, ti liu, chng t gi vay vn ngn hng; .....). Th hai, cn nghin cu xut b sung vo BLHS quy nh v trach nhim hinh s ca php nhn theo hng xc nh r cc vn nh: 1) chnh sch x l hnh s i vi cc php nhn thc hin hnh vi phm ti; 2) nhng loi ti phm no th php nhn s phi chu trch nhim hnh s; 3) loi php nhn no phi chu trch nhim hnh s; 4) cc ch ti p dng i vi php nhn; ...

Th ba, sa i BLHS theo hng ti phm v hnh pht khng ch c quy nh trong BLHS m cn c th c quy nh trong cc Lut chuyn ngnh nhm to s linh hot trong vic cp nht cc hnh vi phm ti mi cng nh c iu kin quy nh c th, chi tit hn cc hnh vi phm ti trong tng lnh vc c th, p ng yu cu u tranh kp thi vi cc loi ti phm mi pht sinh; tng cng tnh rn e, phng nga, ng thi to s n nh cn thit ca BLHS, gim p lc trong vic sa i thng xuyn BLHS. Th t, nghin cu sa i, b sung cc quy nh thuc Phn cc ti phm ca BLHS nhm khc phc nhng bt cp trong thc tin t ra, nh: hn ch cc tnh tit c tnh cht nh tnh; nhng tnh tit kh chng minh trn thc t; sa i quy nh ca BLHS theo hng minh bch, n gin, d vn dng; nghin cu sa i, b sung quy nh ca BLHS v cc ti xm phm an ton giao thng ng b theo hng: 1) tng nng hnh pht i vi cc ti phm lin quan n bo m an ton giao thng ng b, nht l cc trng hp ngi iu khin phng tin giao thng vn ti s dng ri, ma ty hoc cc cht kch thch mnh khc qu mc cho php trong khi iu khin phng tin giao thng vn ti; 2) b sung hnh vi vi phm quy nh v an ton giao thng ng b do ngi tham gia giao thng khc thc hin;

Sa i, b sung ti vi phm quy nh v v sinh an ton thc phm theo hng qui nh ti phm ny c cu thnh hnh thc nng cao hiu qu phng nga v tng cng tnh rn e trong cng tc u tranh vi cc loi ti phm trong lnh vc v sinh an ton thc phm (v d nh: ch cn c hnh vi ch bin, cung cp hoc bn cc loi thc phm m bit r thc phm khng bo m tiu chun v sinh an ton thc phm l ti phm m khng cn i n khi c hu qu xy ra mi x l hnh s; nghin cu quy nh thnh mt ti ring hnh vi s dng tri php ha cht, cht bo qun trong sn xut, ch bin lng thc, thc phm c kh nng gy nguy hi n sc khe, tnh mng ca con ngi).

4. Nghin cu ni lut ha nhng qui nh c lin quan ca cc iu c quc t m nc ta l thnh vin nhm thc hin cc ngha v quc t cam kt, ng thi gp phn tng cng hp tc quc t trong u tranh phng, chng ti phm

nh hng ny to iu kin cho vic thc hin cc cam kt quc t trong cc iu c quc t m nc ta l thnh vin, nht l cc iu c quc t c lin quan n phng, chng ti phm (nh: Cng c chng ti phm c t chc xuyn quc gia; Ngh nh th v phng, chng bun bn ngi, c bit l ph n v tr em; ...), ng thi, to c s php l thun li cho vic tng cng hp tc quc t trong u tranh phng, chng ti phm. V d nh: nghin cu hnh s ha hnh vi tham gia nhm ti phm c t chc p ng yu cu ca Cng c chng ti phm c t chc xuyn quc gia; hon thin quy nh v ti mua bn ngi v ti mua bn, nh tro hoc chim ot tr em theo hng ph hp vi yu cu ca Ngh nh th v v phng, chng bun bn ngi, c bit l ph n v tr em; sa i, b sung mt s ti phm v an ton giao thng ng khng cho ph hp vi Cng c Montreal 1971 v Ngh nh th Montreal 1988; sa i, b sung ti ra tin p ng y hn cc yu cu ca 40 Khuyn ngh v chng ra tin ca Lc lng c nhim ti chnh v chng ra tin (FATF). 5. Sa i cc quy nh ca BLHS lin quan n cc ti phm tham nhng nhm p ng yu cu u tranh phng chng tham nhng v yu cu thc thi Cng c ca Lin hp quc v chng tham nhng

u tranh phng, chng tham nhng l mt trong nhng vn c ng, Nh nc ta coi trng v dnh s quan tm c bit. c nhiu bin php nhn din hnh vi tham nhng v bin php phng nga, pht hin v x l t tham nhng c ban hnh. Tuy nhin, cng tc phng nga, u tranh, x l cc hnh vi tham nhng vn cn nhiu hn ch m mt trong nhng nguyn nhn quan trng l do nhng bt cp ca h thng php lut, trong c php lut hnh s. Ngoi ra, vi t cch l quc gia thnh vin Cng c chng tham nhng, chng ta c trch nhim ni lut ho cc quy nh v hnh s ha ca Cng c. V vy, gp phn nng cao hiu qu cng tc u tranh chng tham nhng, cn sa i, b sung quy nh ca BLHS v cc ti tham nhng theo hng hnh s ha cc hnh vi tham nhng theo yu cu ca Cng c chng tham nhng, nh: hnh vi hi l cng chc nc ngoi; hnh vi hi l trong lnh vc t; hnh vi tham ti sn trong lnh vc t, ng thi, qui nh c th iu kin min hoc gim hnh pht i vi nhng ngi c hnh vi tham nhng nhng ch ng khai bo trc khi b pht gic, khc phc hu qu ca hnh vi phm ti (theo Kt lun s 21-KL/T ca Hi ngh Trung ng 5 (kha XI). Bn cnh , cng cn nghin cu kh nng hnh s ha hnh vi lm giu bt hp php theo tinh thn Cng c ca Lin hp quc v phng chng tham nhng.

6. Hon thin k thut lp php hnh s theo hng nng cao tnh minh bch, kh thi v tnh d bo trong cc quy nh ca BLHS; bo m tnh thng nht v mt k thut gia Phn chung v Phn cc ti phm c th ca BLHS v gia BLHS vi cc Lut khc

y l mt nh hng mang tnh chuyn mn k thut nhm to ra mt din mo mi v k thut lp php ca BLHS trn c s khc phc nhng bt cp, k tha nhng im tin b v k thut ca BLHS nm 1999, lm cho BLHS mi c tnh lgic, nht qun, minh bch v mang tnh d bo cao ngi dn, t chc, doanh nghip thy c s bo h ca BLHS i vi hnh vi hp php, chnh ng ca mnh, ng thi nhn din c r rng hnh vi phm ti phng nga, ngn chn. Theo hng ny, cn nghin cu b sung cc iu lut c tnh cht gii thch thut ng m bo p dng thng nht; gim ti a cc tnh tit nh tnh trong BLHS; nghin cu tch mt s iu lut ca BLHS quy nh nhiu hnh vi c mc nguy him khc nhau thnh cc ti danh c lp vic nhn thc v thc hin thng nht, m bo vic x l ti phm cng bng, ng vi bn cht ca hnh vi phm ti, gp phn tho g kh khn vng mc trn thc t; nghin cu thu hp khong cch gia mc ti thiu v mc ti a trong khung hnh pht ca mt s ti phm to iu kin cho vic p dng trn thc t, ....Trn y l Bo co kt qu tng kt thc tin thi hnh BLHS nm 1999 v xut nhng nh hng ln xy dng d n BLHS (sa i)./.Ni nhn:- UBTVQH ( b/c);

- Th tng CP ( b/c);

- PTTg CP Nguyn Xun Phc ( b/c);

- y ban T php ca QH;- Vn phng Quc hi;

- Vn phng Chnh ph;

- Cc thnh vin BSTBLHS(S);

- Cc thnh vin TBT BLHS(S);

- Lu: VT, V PLHS-HC. B TRNG

H Hng Cng

Bo co s 241/BC-BCA ngy 03/6/2013 ca B Cng an Tng kt 03 nm (2008 - 2011) thi hnh B lut hnh s nm 1999 ( c sa i, b sung nm 2009) trong Cng an nhn dn.

Bo co s 3683/BKHCN-PC ngy 12/12/2013 ca B Khoa hc v Cng ngh Tng kt thi hnh B lut hnh s

Bo co s 17438/BTC-PC ngy 14/12/2012 ca B Ti chnh v Tng kt thi hnh B lut hnh s.

Bo co s 107/ BC-BCT ngy 05/12/2012 ca B Cng thng Tng kt thi hnh B lut hnh s.

Bo co s 3451/BTTTT-PC ngy 12/12/2012 ca B Thng tin v Truyn thng Tng kt thi hnh B lut hnh s.

Bo co s 4496/BLDTB&XH-PC ngy 03/12/2012 ca B Lao ng, Thng binh v X hi Tng kt thi hnh B lut hnh s.

Bo co s 113/PLHSHC-BC ngy 28/02/2013 ca V Php lut Hnh s - Hnh chnh, B T php v Kt qu kho st lin ngnh v tnh hnh 11 nm thi hnh B lut hnh s ti mt s a phng (trang 7 - 8).

Ngh quyt s 37/2012/QH13 ngy 23/11/2012 ca Quc hi v cng tc phng, chng vi phm php lut v ti phm, cng tc ca Vin Kim st nhn dn, Ta n nhn dn v cng tc thi hnh n nm 2013.

Ngh quyt s 37/2012/QH13 ngy 23/11/2012 ca Quc hi v cng tc phng, chng vi phm php lut v ti phm, cng tc ca Vin Kim st nhn dn, Ta n nhn dn v cng tc thi hnh n nm 2013.

Xem Ph lc 1

Xem Ph lc 2

Bo co s 241/BC-BCA ngy 03/6/2013 ca B Cng an Tng kt 03 nm (2008 - 2011) thi hnh B lut hnh s nm 1999 ( c sa i, b sung nm 2009) trong Cng an nhn dn.

Xem ph lc 2.

Bo co s 3870/BQP-VPC ngy 07/12/2012 ca B Quc phng Tng kt 11 nm thi hnh B lut hnh s.

Xem ph lc 4.

Xem Ph lc 4

Xem Ph lc 5

Xem ph lc 6

Bo co s 241/BC-BCA ngy 03/6/2013 ca B Cng an Tng kt 03 nm (2008 - 2011) thi hnh B lut hnh s nm 1999 ( c sa i, b sung nm 2009) trong Cng an nhn dn.

Bo co s 241/BC-BCA ngy 03/6/2013 ca B Cng an Tng kt 03 nm (2008 - 2011) thi hnh B lut hnh s nm 1999 ( c sa i, b sung nm 2009) trong Cng an nhn dn.

PAGE 35