11

1960-1970 Dönemi1960-1970 Dönemi

22

-27 Mayıs 1960 tarihinde askeri müdahale 27 Mayıs 1960 tarihinde askeri müdahale ile yönetim değişti. ile yönetim değişti. - 27 Mayıs 1960 - 1961 arası Milli Birlik 27 Mayıs 1960 - 1961 arası Milli Birlik Hükümeti görevdedir. Hükümeti görevdedir.

Milli Birlik Hükümetinin yaptığı Milli Birlik Hükümetinin yaptığı değişiklikler;değişiklikler;

Gelir vergisinde yapılan değişiklikler:Gelir vergisinde yapılan değişiklikler:-Tarım kazançları vergi kapsamına alındı.Tarım kazançları vergi kapsamına alındı.-Esnaf muaflığının daraltılması ve götürü Esnaf muaflığının daraltılması ve götürü usul.usul.-Servet beyanının getirilişi.Servet beyanının getirilişi.

33

Kurumlar Vergisinde Yapılan Değişiklikler;Kurumlar Vergisinde Yapılan Değişiklikler;

- Kurumlar vergisine tabi sermaye şirketleri ve - Kurumlar vergisine tabi sermaye şirketleri ve kooperatiflerde vergi oranı %10’dan %20’ye kooperatiflerde vergi oranı %10’dan %20’ye çıkarıldı, diğer kurumlarda oran %35’dir.çıkarıldı, diğer kurumlarda oran %35’dir.

Bina ve Arazi Vergilerinde Yapılan Bina ve Arazi Vergilerinde Yapılan DeğişikliklerDeğişiklikler

- Matrahlara uygulanacak katsayılar yükseltildi.Matrahlara uygulanacak katsayılar yükseltildi. Diğer Vergi Kanunlarında Yapılan Diğer Vergi Kanunlarında Yapılan

DeğişikliklerDeğişiklikler

- Gider Vergisi Kanunu’nda vergiyi ağırlaştırıcı - Gider Vergisi Kanunu’nda vergiyi ağırlaştırıcı değişiklikler yapıldı.değişiklikler yapıldı.

44

1961 Anayasası ve Vergilendirme Yetkisi1961 Anayasası ve Vergilendirme Yetkisi-1961 Anayasası halk oyuna sunularak 1961 Anayasası halk oyuna sunularak kabul edildi. kabul edildi. - 4. Bölüm’de Siyasi Haklar ve Ödevler’in 4. Bölüm’de Siyasi Haklar ve Ödevler’in Vergi Ödevleri kısmının 61. maddesi;Vergi Ödevleri kısmının 61. maddesi;

““Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre, vergi ödemekle mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür…. Vergi, resim, harç ve benzeri yükümlüdür…. Vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülükler ancak kanunla konulur.”yükümlülükler ancak kanunla konulur.”

55

1971’de 1488 Sayılı Kanun 61. maddesi;1971’de 1488 Sayılı Kanun 61. maddesi;

“ “ Kanunun belli ettiği yukarı ve aşağı hadler Kanunun belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve esaslara uygun içinde kalmak, ölçü ve esaslara uygun olmak şartıyla, vergi, resim ve harçların olmak şartıyla, vergi, resim ve harçların muafiyet ve istisnalarıyla nispet ve muafiyet ve istisnalarıyla nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya, Bakanlar Kurulu yetkili yapmaya, Bakanlar Kurulu yetkili kılınabilir.” kılınabilir.”

66

Hükümet Programlarında Öngörülen Vergi Hükümet Programlarında Öngörülen Vergi PolitikasıPolitikası

1961 tarihli hükümet programında ziraat 1961 tarihli hükümet programında ziraat arazisinden Arazi Vergisi kaldırılacağı arazisinden Arazi Vergisi kaldırılacağı belirtilmiştir.belirtilmiştir.

1962 tarihli hükümet politikasında ise vergi 1962 tarihli hükümet politikasında ise vergi sisteminin ıslah edileceği: - uygulama sisteminin ıslah edileceği: - uygulama kolaylığı, - vergi adaleti, -verim arttırıcı kolaylığı, - vergi adaleti, -verim arttırıcı tedbirler alınacaktır.tedbirler alınacaktır.

77

1963 tarihli hükümet programında vergi 1963 tarihli hükümet programında vergi politikasına ilişkin şu görüşlere yer politikasına ilişkin şu görüşlere yer verilmiştir:verilmiştir:

- Kalkınmanın finansmanı enflasyon Kalkınmanın finansmanı enflasyon yaratmayan sağlam kaynaklara yaratmayan sağlam kaynaklara dayandırılmalıdır.dayandırılmalıdır.

- Vergi sistemini, milli gelirdeki artışları Vergi sistemini, milli gelirdeki artışları kendiliğinden takip edebilecek hale kendiliğinden takip edebilecek hale getirmek, vergi yükünün dağılımını ödeme getirmek, vergi yükünün dağılımını ödeme gücüne göre ayarlamak amaçtır.gücüne göre ayarlamak amaçtır.

- Vergi randımanı arttırılacaktır.Vergi randımanı arttırılacaktır.

88

1965 tarihli hükümet programı;1965 tarihli hükümet programı;- Vergi yükünün sektörler ve mükellef Vergi yükünün sektörler ve mükellef

zümreleri arasında adil dağılımı gereklidir.zümreleri arasında adil dağılımı gereklidir.- Vergi sisteminin modern vergi esaslarına Vergi sisteminin modern vergi esaslarına

uygunluğunun ve verimliliğinin uygunluğunun ve verimliliğinin araştırılması gereklidir.araştırılması gereklidir.

- ““servet beyanı” yerine vergi ziyaını servet beyanı” yerine vergi ziyaını önleyecek başka yöntemler getirilmelidir.önleyecek başka yöntemler getirilmelidir.

99

Vergi Reform Komisyonu’nun Vergi Vergi Reform Komisyonu’nun Vergi Politikasına EtkisiPolitikasına Etkisi

- Milli Birlik Hükümeti’nce ele alınan vergi - Milli Birlik Hükümeti’nce ele alınan vergi değişiklikleri tepkiye neden oldu.değişiklikleri tepkiye neden oldu.

- Basın, ticaret ve sanayi odaları askeri Basın, ticaret ve sanayi odaları askeri hükümete rağmen tepki gösterdi.hükümete rağmen tepki gösterdi.

- Görevi vergi sistemini incelemek ve Görevi vergi sistemini incelemek ve öneride bulunmak olan “Vergi Reform öneride bulunmak olan “Vergi Reform Komisyonu” 1961’de kuruldu.Komisyonu” 1961’de kuruldu.

1010

Vergi Reform Komisyonu’nun vergi Vergi Reform Komisyonu’nun vergi sorunlarına getirdiği temel yaklaşım,sorunlarına getirdiği temel yaklaşım,

1- Vergiden optimal hasılayı sağlamak,1- Vergiden optimal hasılayı sağlamak,2- Türk vergi sistemini sosyal ve ekonomik 2- Türk vergi sistemini sosyal ve ekonomik

gereklerini yerine getirecek şekilde gereklerini yerine getirecek şekilde düzenlemek,düzenlemek,

3- Vergi kanunları hem yükümlüler hem de 3- Vergi kanunları hem yükümlüler hem de uygulayıcılar için kolay anlaşılır, rasyonel, uygulayıcılar için kolay anlaşılır, rasyonel, açık ve basit olmalıdıraçık ve basit olmalıdır

4- Vergi hukukunu demokratik prensiplere 4- Vergi hukukunu demokratik prensiplere göre geliştirmektir.göre geliştirmektir.

1111

Vergi Reform Komisyonu katkısıyla vergi Vergi Reform Komisyonu katkısıyla vergi sistemine kazandırılan yenilikler:sistemine kazandırılan yenilikler:

- Yatırım indirimiYatırım indirimi- Yeniden değerlemeYeniden değerleme- Azalan bakiyeler usulü amortismanAzalan bakiyeler usulü amortisman- Zarar mahsubuZarar mahsubu- Servet beyanıServet beyanı- Zirai kazançların vergilendirilmesiZirai kazançların vergilendirilmesi- Vergi uzlaşmasıVergi uzlaşması

1212

Vergi Sistemini İyileştirme ArayışlarıVergi Sistemini İyileştirme Arayışları

1960’da Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.1960’da Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.

DPT ile Vergi Reform Komisyonu arasında DPT ile Vergi Reform Komisyonu arasında görüş ayrılıkları oldu.görüş ayrılıkları oldu.

Prof. Kaldor’un RaporuProf. Kaldor’un Raporu

DPT’nin daveti üzerine 1962’de Türk Vergi DPT’nin daveti üzerine 1962’de Türk Vergi Sistemini incelemek üzere geldi. Sistemini incelemek üzere geldi.

Tarımın vergilendirilmesinde potansiyel Tarımın vergilendirilmesinde potansiyel hasıla ve artan oran esaslarını önerdi.hasıla ve artan oran esaslarını önerdi.

1313

N. Kaldor raporunda şu hususlara yer N. Kaldor raporunda şu hususlara yer verdi;verdi;

- Servete dayalı vergiler konulmalıdır. Servete dayalı vergiler konulmalıdır. - Maaş ve ücret aleyhine durum yaratan Maaş ve ücret aleyhine durum yaratan

sermaye kazanç muafiyeti kaldırılmalıdır. sermaye kazanç muafiyeti kaldırılmalıdır. - Serbest Meslek Kazançları işletme Serbest Meslek Kazançları işletme

ruhsatı adında maktu vergiye tabi ruhsatı adında maktu vergiye tabi tutulabilir.tutulabilir.

1414

N. Kaldor raporu…. (…devam)N. Kaldor raporu…. (…devam)- Kurumlar vergisi oranı %40’a Kurumlar vergisi oranı %40’a

çıkarılmalıdır.çıkarılmalıdır.- Veraset ve İntikal Vergisi mirasın tümüne Veraset ve İntikal Vergisi mirasın tümüne

ve artan oranlı uygulanmalıdır.ve artan oranlı uygulanmalıdır.- Bina vergisi muafiyetleri yalnız sosyal Bina vergisi muafiyetleri yalnız sosyal

meskenler için olmalıdır. meskenler için olmalıdır. - Gelir vergisi oranları düşük gelirde düşük, Gelir vergisi oranları düşük gelirde düşük,

yüksek gelirde yüksek olmalıdır.yüksek gelirde yüksek olmalıdır.

1515

N. Kaldor raporu…. (…devam)N. Kaldor raporu…. (…devam)- Asgari geçim indirimi yükseltilmelidir.- Asgari geçim indirimi yükseltilmelidir.- Aile gelirlerinin birleştirilmesinden Aile gelirlerinin birleştirilmesinden

vazgeçilmelidir.vazgeçilmelidir.- Vergi Reform Komisyonu’nun tavsiyeleri Vergi Reform Komisyonu’nun tavsiyeleri

izlenmemelidir. Yatırım için tanınan vergi izlenmemelidir. Yatırım için tanınan vergi muafiyeti ancak büyük işletmelere fayda muafiyeti ancak büyük işletmelere fayda sağlar.sağlar.

Devrin hükümeti uygulamada DPT’nin değil Devrin hükümeti uygulamada DPT’nin değil Vergi Reform Komisyonu’nun önerilerini Vergi Reform Komisyonu’nun önerilerini benimsemiştir.benimsemiştir.

1616

Planın Finansmanı için Öngörülen Vergi Planın Finansmanı için Öngörülen Vergi Politikası Politikası

DPT’nin kurulması ile planlı ekonomiye DPT’nin kurulması ile planlı ekonomiye geçildi. geçildi.

Plan ve program çerçevesinde kalkınmak Plan ve program çerçevesinde kalkınmak için beşer yıllık kalkınma planları için beşer yıllık kalkınma planları hazırlanmıştır.hazırlanmıştır.

Birinci beş yıllık plan (1963-1967)Birinci beş yıllık plan (1963-1967)

İkinci beş yıllık plan ( 1968- 1972)İkinci beş yıllık plan ( 1968- 1972)

1717

Birinci beş yıllık plan (1963-1967)Birinci beş yıllık plan (1963-1967)İkinci beş yıllık plan ( 1968- 1972)İkinci beş yıllık plan ( 1968- 1972)İktisadi kalkınma için koyduğu genel İktisadi kalkınma için koyduğu genel

hedeflerler;hedeflerler;- Yıllık ortalama %7 büyüme hızı,Yıllık ortalama %7 büyüme hızı,- Sanayileşme yolu ile yapısal değişme,Sanayileşme yolu ile yapısal değişme,- Tarımda verimlilik artışı,Tarımda verimlilik artışı,- Kişiler ve bölgeler arası gelir dağılımındaki Kişiler ve bölgeler arası gelir dağılımındaki

farkların giderilmesi,farkların giderilmesi,- Ekonominin dışa bağımlılığının Ekonominin dışa bağımlılığının

azaltılmasıdır.azaltılmasıdır.

1818

Birinci Beş Yıllık Plan (1963-1967)’da Birinci Beş Yıllık Plan (1963-1967)’da Vergi PolitikasıVergi Politikası

Genel hedef: Genel hedef:

Vergi gelirlerini kamu yatırım ve cari Vergi gelirlerini kamu yatırım ve cari harcamalarını karşılayacak şekilde harcamalarını karşılayacak şekilde yükseltmek, yükseltmek,

Vergilerde; özel tasarrufları, yatırımları ve Vergilerde; özel tasarrufları, yatırımları ve çalışma gayretini arttırıcı ayarlamalar çalışma gayretini arttırıcı ayarlamalar yapmaktır.yapmaktır.

1919

Planın, kamu gelirleri reformu başlığında Planın, kamu gelirleri reformu başlığında öngördüğü hedefler:öngördüğü hedefler:

- Planın iktisadi ve sosyal amaçlarına Planın iktisadi ve sosyal amaçlarına ulaşması vergi sisteminin iyi işlemesine ulaşması vergi sisteminin iyi işlemesine bağlıdır.bağlıdır.

- Genel bütçe gelirleri arttırılmalıdır.Genel bütçe gelirleri arttırılmalıdır.- Vergi yükünün iktisadi kesimler ve kişiler Vergi yükünün iktisadi kesimler ve kişiler

arasında dağılımı önemlidir.arasında dağılımı önemlidir.- Vergi düzeni kişilerin çalışma isteğini ve Vergi düzeni kişilerin çalışma isteğini ve

toplam tasarrufları arttırıcı yönde olmalıdır.toplam tasarrufları arttırıcı yönde olmalıdır.

2020

İkinci Beş Yıllık Plan (1968-1972)’da İkinci Beş Yıllık Plan (1968-1972)’da Vergi PolitikasıVergi Politikası

Genel hedef: Genel hedef: Yapılan fedakarlıkların adil dağılımı,Yapılan fedakarlıkların adil dağılımı, Ekonominin istenen hızda ve yönde Ekonominin istenen hızda ve yönde

gelişmesi için tasarrufları arttırmak ,gelişmesi için tasarrufları arttırmak , Kaynakların etkin dağılımı için vergi Kaynakların etkin dağılımı için vergi

sisteminde reform yapmaktır.sisteminde reform yapmaktır.

2121

Kalkınma planının finansmanı sağlam ve Kalkınma planının finansmanı sağlam ve güvenilir gelirlere dayandırılacaktır.güvenilir gelirlere dayandırılacaktır.

Vergi idaresi ve vergi kontrolünün etkenliği Vergi idaresi ve vergi kontrolünün etkenliği artırılacaktır. artırılacaktır.

Gelir vergisi tarifesinde alt gelir dilimleri Gelir vergisi tarifesinde alt gelir dilimleri arasındaki kademeler büyütülecektir.arasındaki kademeler büyütülecektir.

Etkin kaynak dağılımı sağlanacak, Etkin kaynak dağılımı sağlanacak, kaynakların tüketimden çok yatırıma kaynakların tüketimden çok yatırıma yönelmesi teşvik edilecektir.yönelmesi teşvik edilecektir.

2222

Dönemin DeğerlendirilmesiDönemin Değerlendirilmesi- Askeri harekat sonucu yönetime gelen - Askeri harekat sonucu yönetime gelen

hükümet vardır. hükümet vardır. - Bu hükümetin politik kaygısı yoktur. Bu hükümetin politik kaygısı yoktur. - Vergi dışı bırakılan zirai kazanç böylece Vergi dışı bırakılan zirai kazanç böylece

tekrar vergilendirilmiştir.tekrar vergilendirilmiştir.- Planlı iktisadi kalkınmaya geçilmiştir.Planlı iktisadi kalkınmaya geçilmiştir.- Planlar 5’er yıllıktır.Planlar 5’er yıllıktır.- Planlarda kalkınmanın finansmanı Planlarda kalkınmanın finansmanı

üzerinde durulmuştur.üzerinde durulmuştur.

2323

Plan’ın öngördüğü %7 lik kalkınma hızına Plan’ın öngördüğü %7 lik kalkınma hızına ulaşmak için ek vergiler öngörülmüştü, ulaşmak için ek vergiler öngörülmüştü, ancak hükümet ek vergi getirmemiştir.ancak hükümet ek vergi getirmemiştir.

Planın yürütülmesi için gerekli finansman Planın yürütülmesi için gerekli finansman büyük ölçüde dış borçlanma ile karşılandı.büyük ölçüde dış borçlanma ile karşılandı.

Vergi düzenlemeleri, kaynak dağılımını Vergi düzenlemeleri, kaynak dağılımını etkilemek ve özel sermaye birikimini etkilemek ve özel sermaye birikimini hızlandırmak amacıyla kullanılmıştır.hızlandırmak amacıyla kullanılmıştır.

2424

SINAVDA BAŞARILARSINAVDA BAŞARILAR