152140894-Αντόρνο-Λόβενταλ-Μαρκούζε-Χορκχάιμερ-Τέχνη-και-μαζική-κουλτούρα-εκδ-Ύψιλον...

8/13/2019 152140894-Αντόρνο-Λόβενταλ-Μαρκούζε-Χορκχάιμερ-Τέχνη-και-μαζική-κουλτούρα-εκδ-Ύψιλον

http://slidepdf.com/reader/full/152140894- 1/160

ΑΝΤΟΡΝΟ, ΛΟΒΕΝΤΑ Λ

ΜΑΡΚΟΥΖΕ, ΧΟΡΚΧΑΪΜΕΡ

έ χ ν ηκ α ι

μ α ζ ικ ήκ ο υ λ ο ύ ρ αΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΜΑΖΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ:Ο ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ

ΤΖΑΖ, Η ΑΙΩΝΙΑ ΜΟΔΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΟΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΛΑΤΥ ΚΟΙΝΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ



Ε Χ Ν Η Κ Α Ι Μ Α Ζ Ι Κ Η Κ Ο Υ Λ Ο Υ Ρ Α



ύψ ιλον / β ιβ λ ία

ίτ λ ο ι π ρ ω τ ο τ ύ π ω ν : α ) Herbert Marcuse, «Remarks on a Redefinition of Culture», σ τ ό

π ε ρ ι ο δ ι κ ό Daedalus. Journal o f the American Academy of Arts and Sciences, Vol. 94, no.l. 1965.

6) Max Horkheimer, «Art and Mass Culture», σ τ ο π ε ρ ιο δ ικ ό SPSS, vol. 8, no.3, 1938.

γ ) Max Horkheimer und Theodor Adorno, «Kulturindustrie, Aufkla- rung als Massenbetrug». Π ρ ό κ ε ι τ α ι γ ιά τ ό τ έ τ α ρ τ ο (α ύ τ ό ν ο μ ο ) κ ε φλ α ιο τ ο ϋ β ιβ λ ίο υ τ ο υ ς , Dialektik der Aufkldrung. Philosophische Frag-

mente, Querido, Amsterdam, 1947.

δ ) Theodor Adorno, «Zeitlose Mode. Zum Jazz», σ τ ό π ε ρ ιο δ ικ ό Merkur, 1953.ε ) Leo Lowenthal, «Historical Perspectives of Popular Culture», σ τ ό

π ε ρ ιο δ ικ ό American Journal of Sociology, Vol. 55, 1950.

Copyright γ ιά τ ή ν ε λ λ η ν ικ ή γ λ ώ σ σ α : ΰ ψ ιλ ο ν /&5λ ία , 1984

Ε π ιλ ο γ ή , μ ε τ ά φ ρ α σ η , ε ισ α γ ω γ ή :Ζ ή σ η ς Σ α ρ ίκ α ς υ π ο γ ρ α φ ικ ή δ ιό ρ θ ω σ η :Χ α ρ ά Τ σ α κ μ ά χ η

Φ ω τ ο σ τ ο ιχ ε ιο θ ε σ ία :Φ ω ό γ ρ α μ μ α Ε Π Ε Ε κ τ ύ π ω σ η :Ά γ γ ε λ ο ς ’Ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς

Α ' έ κ δ ο σ η :Σ ε π έ μ β ρ ιο ς 1984

Κ ε ν τ ρ ικ ή δ ιά θ ε σ η ζ α β έ λ λ α 15,106 81 Α θ ή ν α ,τ η λ . 3838257, fax 3840349

ISBN: 960-17-0017-Χ www ypsilon gr

http://www.ypsilon.gr/

http://www.ypsilon.gr/



r

Α Ν Ο Ρ Ν Ο , Α Ο Β Ε Ν Α Λ Μ Α Ρ Κ Ο Υ Ζ Ε , Χ Ο Ρ Κ Χ Α Ϊ Μ Ε Ρ

έ χ ν ηκ α ι

μ α ζ ικ ή κ ο υ λ ο ύ ρ α

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΜΑΖΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ:Ο ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ

ΤΖΑΖ, Η ΑΙΩΝΙΑ ΜΟΔΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΟΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΛΑΤΥ ΚΟΙΝΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

’Ε π ιλ ο γ ή κ ε ιμ έ ν ω ν , μ ε τ ά φ ρ α σ η κ α ί ε ισ α γ ω γ ή

Ζ ή σ η ς Σ α ρ ίκ α ς

ΐψι,λο Ι β ιδ λ ία

’Α θ ή ν α , 1984



Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Ε ισ α γ ω γ ή ο ϋ μ ε α φ ρ α σ ή ........................................................... 9

Χ έ ρ μ π ε ρ τ Μ α ρ κ ο ύ ζ ε Π α ρ α η ρ ή σ ε ις γ ιά ε ν νε π α ν α π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ό ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς ..................................... 27

Μ ά ξ Χ ο ρ κ χ ά ι μ ε ρ

Τ έ χ ν η κ α ί μ α ζ ικ ή κ ο υ λ ο ύ ρ α.................................................... 49

Μ ά ξ Χ ο ρ κ χ ά ι μ ε ρ κ α ί έ ο ν τ ο ρ Ά ν τ ό ρ ν ο ‘Η β ι ο μ η χ α ν ία ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς :

Ό Δ ια φ ω ισ μ ό ς ώ ς έ ξ α π ά η σ η ώ ν μ α ζ ώ ν ......................... 69 έ ο ν τ ο ρ Ά ν τ ό ρ ν ο

Τ ζ ά ζ , ή α ιώ ν ια μ ό δ α .................................................................. 123Λ έ ο Λ ό β ε ν τ α λ

Ι σ ο ρ ικ έ ς π ρ ο ο π ικ έ ς ή ς π ρ ο ο ρ ιζ ό μ ε ν η ςγ ιά ό π λ α ύ κ ο ιν ό κ ο υ λ ο ύ ρ α ς .............................................. 139



Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Ο Υ Μ Ε Α Φ Ρ Α Σ Η

« ‘Η μ α ζ ικ ή κ ο υ λ ο ύ ρ α ε ίν α ι ψ υ χ α ν ά λ υ σ η ά π ό ή ν ά ν ά π ο όΛ έ ο Λ ό β ε ν τ α λ

Κ ά θ ε β ιβ λ ίο π ο ύ ε ίν α ι μ ιά σ υ λ λ ο γ ή ά ρ θ ρ ω ν π ά ν ω σ ’ ε ν α ε ύ ρ ύ δ ι α τ ρ έ χ ε ι τ ό ν κ ίν δ υ ν ο ν ά δ ε χ τ ε ί τ ή ν κ α τ η γ ο ρ ία τ ή ς α υ θ α ιρ ε σ ία ς · σ τκ ή μ α ς π ε ρ ίπ τ ω σ η , τ ό ε π ιχ ε ίρ η μ α π ο ύ μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά ά ν τ ιτ ά ξ ο υ μ ε ε κ τ ό ς ά π ό τ ό κ ίν η τ ρ ο τ ή ς π ρ ο σ ω π ικ ή ς π ρ ο τ ίμ η σ η ς κ α ί τ ή ν ε π ιθ υ μ ίμ ιο υ ρ γ ία ς ά π ρ ό σ μ ε ν ω ν κ α ί, σ υ ν ά μ α , ε τ ε ρ ο γ ε ν ώ ν ε ν τ υ π ώ σ ε ω ν ά ν α γ ν ώ σ τ η , ο ί. ιδ ια ίτ ε ρ ο ι τ ε χ ν ικ ο ί (ά λ λ ά κ α ί ε π ίκ α ιρ α κ ο ιν ω ν ικ ο ί)γ ο ι π ο ύ ρ υ θ μ ίζ ο υ ν κ α ί ο ρ ιο θ ε τ ο ύ ν τ ή ν έ κ δ ο σ η έ ν ό ς φ ιλ ο σ ο φ ικ οβ λ ίο υ σ τ ή ν Ε λ λ ά δ α .

Ο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ίς π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι έ δ ώ 1ε ίν α ι γ ν ω σ τ ο ί ώ ς ιδ ρ υ μ έ λ η τ ή ς «Σ χ ο λ ή ς τ ή ς Φ ρ α γ κ φ ο ύ ρ τ η ς »,2 α ύ τ ο ύ τ ο ΰ ιδ ι ό τ υ π ο υ φ ιλφ ικ ο ύ ρ ε ύ μ α τ ο ς π ο ύ ξ ε κ ίν η σ ε ά π ό τ ή Γ ε ρ μ α ν ία τ ο ΰ μ ε σ ο π ο λ έ μ ο υ , σ ε σ τ ή ν ’Α μ ε ρ ικ ή μ ε τ ά τ ή ν ά ν ο δ ο τ ο ΰ Χ ίτ λ ε ρ σ τ ή ν έ ξ ο υ σ ία κ α ί δ ια χκ ε σ τ ή σ υ ν έ χ ε ια σ ’ ο λ ο τ ό ν δ υ τ ικ ό κ ό σ μ ο έ π η ρ ε ά ζ ο ν τ α ς τ ή ρ ι ζ ο σ π α φ ιλ ο σ ο φ ικ ή σ κ έ ψ η (κ α ί λ ιγ ό τ ε ρ ο τ ή ν π ο λ ιτ ικ ή π ρ α κ τ ικ ή ) ιδ ίω ς κ α τ τ ε λ ε υ τ α ίε ς τ ρ ε ις δ ε κ α ε τ ίε ς . ά κ ε ίμ ε ν ά τ ο υ ς , π ο ύ π ρ ο σ ε λ κ ύ ο υ ν α ύ τ σ τ ιγ μ ή τ ή ν π ρ ο σ ο χ ή μ α ς , σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ ν ο ν τ α ι κ ά τ ω ά π ό τ ό ν τ ίτ λ ο -δ « έ χ ν η κ α ί μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α » κ α ί ε ίν α ι γ ρ α μ μ έ ν α σ ’ έ ν α χ ρ ο ν ικ ό δ

1. Στήν 'Ε λλάδα είναιιδιαίτερα γνω στός ό Μ αρκοΰζε κα ίλιγότερο οίΆ ντόρ-νο, Χ ορκχάιμερ. "Ο σο γιά τόν Λ όβενταλ, αυτός παρουσιάζεταιγιά πρώ τη φ οράστά έλληνικά. Τ ό κείμενο τοϋ Μ αρκοΰζε πού περιλαμβάνεταιστή συλλογή μαςεχειμεταφ ραστείκαίπαλιότερα στή γλώ σσα μας άπό τόν Γ. Β αμβαλή (δες X.Μ αρκοΰζε, Φ ιλ ο σ ο φ ικ ά Δ ο κ ίμ ια , Ε κδόσεις Μ πουκουμάνη, ’Α θήνα 1970).Στήν ανάγνω ση τώ ν κειμένω ν αύτώ ν θά ’πρεπε νά προστεθείτό σημαντικό άρθρο τοϋ Β άλτερ Μ πένγιαμιν «Τό εργο τέχνης στήν έποχή τής τεχνικής άναπαρα-γω γικότητάς του» (δές W. Benjamin, Δ ο κ ίμ ια γ ιά τ ή ν τ έ ν η , μετ. Δ . Κ ούρτοβικ,Κ άλβος, ’Α θήνα, 1978) καίτό άρθρο τοϋ Μ αρκοΰζε « Ό καταφ ατικός χαρακτήρας τής κουλτούρας» (δές X. Μ αρκοΰζε, ’ Α ρ ν ή σ ε ις , μετ. Ζ. Σαρίκα, "Υ ψ ιλον,Α θήνα, 1983).

2. Γ ιά τήν καταγω γή καίτήν έξέλιξη τής Σχολής τής Φ ραγκφούρτης μπορεϊνάσυμβουλευτείκανείς: Μ . Jay, The Dialectical Imagination. A History of the Fran-kfurt School o f the Institute of Social Research 1923 1950, Little, Boston, 1973, D.Held, Introduction to Critical Theory. Horkheimer to Habermas, Hutchinson, London, 1980, καίΤ . Schroyer, The Critique o f Domination. The Origins and Develop-ment o f Critical Theory Beacon Press Boston 1973



σ τ η μ α τ ρ ιά ν τ α π ε ρ ί π ο υ χ ρ ό ν ω ν π ο ύ υ π ο δ ε ικ ν ύ ε ι, λ ό γ ω τ ή ς τ ο υ , τ ή μ ό ν ιμ η ε ν α σ χ ό λ η σ η τ ώ ν σ τ ο χ α σ τ ώ ν α ύ τ ώ ν μ ’ έ ν α σ χχ ρ ο ν ο κ α ί ε ξ α κ ο λ ο υ θ η τ ικ ά ό δ υ ν η ρ ό κ ο ιν ω ν ικ ό φ α ιν ό μ ε ν ο :κ ή », «π ρ ο ο ρ ιζ ό μ ε ν η γ ι ά τ ό π λ α τ ύ κ ο ι ν ό κ ο υ λ τ ο ύ ρ α » ή τ ή «β ιο

τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ».3Π ρ ίν π ρ ο χ ω ρ ή σ ο υ μ ε σ τ ή ν έ π ε ξ ή γ η σ η τ ή ς σ η μ α σ ία ς κ α ί σ τ ήξ η τ ώ ν ιδ ια ιτ έ ρ ω ν χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ώ ν τ ο ϋ φ α ιν ο μ έ ν ο υ α ύ τ ο ύ , ν ά σ η μ ε ιώ σ ο υ μ ε ό τ ι ή «κ ρ ιτ ικ ή θ ε ω ρ ία » τ ο ύ «Ι ν σ τ ιτ ο ύ τ ο υ Κ ο Έ ρ ε υ ν α ς » (ό π ω ς λ έ γ ε τ α ι ά λ λ ιώ ς ή «Σ χ ο λ ή τ ή ς Φ ρ α γ κ φ ο ύ ρ ά π ο β λ έ π ε ι σ έ μ ιά ά π λ ή π α ρ ο υ σ ία σ η τ ώ ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν , π ο λ ιτ ικλ ιτ ισ τ ικ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν , δ έ ν σ τ ο χ ε ύ ε ι τ ή ν ά κ α δ η μ α ϊκ ή γ ν ώ σ η · θ έ λ ε ι ν ά τ ά ε ξ ε τ ά σ ε ι ά π ό μ ιά κ ρ ιτ ικ ή σ κ ο π ιά , ν ά τ ά ύ π ο β ά λ ε ι σχ ο τ ο ύ κ ρ ιτ ικ ο ύ Λ ό γ ο υ , ά ν α ζ η τ ώ ν τ α ς έ ν α λ λ α κ τ ικ έ ς λ ύ σ ε ις π

φ ισ β η τ ο ύ σ α ν κ α ί θ ά ά ν έ τ ρ ε π α ν τ ή ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν η τ ά ξ η π ρ Ε π ο μ έ ν ω ς , σ έ κ α μ ιά π ε ρ ίπ τ ω σ η δ έ ν σ υ ν η γ ο ρ ε ί ύ π έ ρ μ ιά ς «ά π ν η ς ά π ό ά ξ ιο λ ο γ ικ έ ς κ ρ ίσ ε ις » έ κ θ ε σ η ς τ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν , π ο ύ κ α ιρ ό β α σ ά ν ιζ ε (κ α ί β α σ α ν ίζ ε ι) τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή ' (ρ ιζ ο σ π α σ τ ικ έ ρ ε υ ν α .

ό β α θ ύ τ ε ρ ο κ ίν η τ ρ ο π ο ύ κ α θ ο δ η γ ε ί τ ή ν κ ρ ιτ ικ ή θ ε ω ρ ία σ τ ζ ή τ η σ ή » τ η ς ε ίν α ι ή μ έ ρ ιμ ν ά τ η ς γ ιά τ ό ν ά ν θ ρ ω π ο : ό χ ι τ ό ν μ έ ν ο ά ν θ ρ ω π ο , ά λ λ ά τ ό ά τ ο μ ο , τ ό ύ π ο κ ε ίμ ε ν ο π ο ύ ζ ε ΐ σ τ ή ν π ε κ ρ α τ ικ ο μ ο ν ο π ω λ ια κ ο ύ κ α π ιτ α λ ισ μ ο ύ . Ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ο ύ ά

τ ο ύ δ έ ν π ρ ο σ δ ι ο ρ ίζ ε τ α ι ά π ό ύ π α ρ ξ ια κ έ ς , δ η λ α δ ή ά χ ρ α ν ικ έ ς ,μ έ ν ε ς , ά λ λ ά ά π ό σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς , ισ τ ο ρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς : τ ό σ η μ ε ρ ε ίν α ι ά π ο κ ο μ μ έ ν ο ά π ό τ ή ν π ε ρ ιο χ ή τ ή ς π ο λ ιτ ικ ή ς , ά π ό τ ό χ ώ τ ώ ν ά π ο φ ά σ ε ω ν , ζ ε ΐ μ έ σ α σ έ π ρ α γ μ ο π ο ιη μ έ ν ε ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς κσ ω π ικ έ ς σ χ έ σ ε ις κ α ί σ έ ά π ο λ ιθ ω μ έ ν ο υ ς θ ε σ μ ο ύ ς , ε ίν α ι δ ια ψ ά π ό τ ά «ρ ι ζ ο σ π α σ τ ικ ά » π ο λ ιτ ικ ά κ ό μ μ α τ α π ο ύ ά ν δ ρ ώ θ η κ α φ ιλ ε λ ε υ θ ε ρ ισ τ ικ ή π ε ρ ίο δ ο τ ο ϋ κ α π ιτ α λ ισ μ ο ύ , κ ά ν ε ι, τ ίς π ε ρ ι φ ο ρ έ ς , μ ιά ά λ λ ο τ ρ ιω μ έ ν η κ α ί ά λ λ ο τ ρ ιω τ ικ ή ε ρ γ α σ ία κ α ί ε ίν αμ έ ν ο σ τ ή ν ψ ε υ δ ο η δ ο ν ισ τ ικ ή Ι δ ε ο λ ο γ ία τ ή ς κ α τ α ν ά λ ω σ η ς π ρ ο ϊό ν τ ω ν , σ τ ή λ α τ ρ ε ία τ ο ύ «ά ν τ ικ ε ιμ έ ν ο υ », π ο ύ ε ίν α ι, π ο λ ύ π ε ρ ιτ τ ό κ α ί έ φ ή μ ε ρ ο . Ο ί σ υ ν θ ή κ ε ς α ύ τ έ ς , α π ο τ έ λ ε σ μ α τ ή ς κ ακ ή ς ε ξ έ λ ιξ η ς , ά π ο τ ε λ ο ύ ν μ έ ρ ο ς τ ή ς κ α τ ε σ τ η μ έ ν η ς τ ά ξ η ς π ρ α γ ό π ο ί α τ ό ά τ ο μ ο δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά ά μ φ ισ β η τ ή σ ε ιο ϋ ε κ α τ ά τ ή δ ιά ρ κ ε ια τ ο ϋ έ λ ε ύ θ ε ρ ο υ χ ρ ό ν ο υ τ ο υ . ό κ ε ν ό , π ρ ο ο ρ ισ μ έ ν ο γ ιά π ρ ο σ ω π ικλ ω σ η χ ρ ο ν ικ ό α ύ τ ό δ ιά σ τ η μ α κ α λ ύ π τ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α ά π ό τ ίς ε τδ ο τ ε ς σ υ ν τ α γ έ ς τ ή ς «κ ο ιν ω ν ία ς τ ή ς ά φ θ ο ν ία ς »: ρ α δ ιό φ ω ν ο , τ η π ε ρ ιο δ ικ ά κ α ί έ φ η μ ε ρ ίδ ε ς ε ύ ρ ε ία ς κ υ κ λ ο φ ο ρ ία ς , κ ιν η μ α τ ο γ έ π α γ γ ε λ μ α τ ικ ά σ π ό ρ .

3. Μ αζική κουλτούρα δέν είναισυνεπώ ς αύτή πού δήμιουργεΐιαιάπό τίς μάζες, άλλά αύτή πού κατασκευάζεται(μέ τρόπο βιομηχανικό) γι’ αύτές.

10



’Α φ ο ύ λ ο ιπ ό ν ή κ ρ ιτ ικ ή θ ε ω ρ ία έ ν δ ια φ έ ρ ε τ α ι π ρ ώ τ ισ τ α γ ιά τ ό ά κ α ί ά φ ο ϋ ή θ έ σ η κ α ί ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ο ΰ ά τ ό μ ο υ ε ξ ιχ ν ιά ζ ο ν τ α ι υ σ τ έ ρ μ ι ά ε ξ έ τ α σ η τ ώ ν κ ά θ ε λ ο γ ή ς δ υ ν ά μ ε ω ν , σ υ ν θ η κ ώ ν , σ υ σ χ ε τ ίσ ε ω ν λ η λ ε π ιδ ρ ά σ ε ω ν π ο υ π α ρ α τ η ρ ο ύ ν τ α ι μ έ σ α σ τ η σ ύ γ χ ρ ο ν η β ιο μ η

κ ο ιν ω ν ία , ή κ ρ ι τ ικ ή ε ξ έ τ α σ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς (δ π ω ς κ α ί ή τ α σ η τ ή ς «α υ θ ε ν τ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς » ή , ε ιδ ι κ ό τ ε ρ α , τ ή ς τ έ χ ν η ς ) δ έ ν μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά π ε ρ ιο ρ ισ τ ε ί μ ό ν ο σ έ μ ιά δ ια π ί σ τ ω σ η τ ώ ν «σ τ υ λ ισ τ ι ιδ ιο μ ο ρ φ ιώ ν κ α ί σ υ γ γ ε ν ε ιώ ν τ η ς · σ τ ό χ ο ς τ η ς ε ίν α ι κ υ ρ ίω ς ή κ ρ ι τ ικ ή β α θ ύ τ ε ρ ο υ π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ο υ τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ώ ν έ π ιπ τ ώ τ ο υ σ τ ό ά τ ο μ ο - δ έ κ τ η . Α ύ τ ό π ο ύ ε ν δ ια φ έ ρ ε ι, λ ο ιπ ό ν , κ α τ ’ ά ρ χ ή ν φ ιλ ό σ ο φ ο υ ς τ ή ς Σ χ ο λ ή ς ε ίν α ι ή ά π ο κ ά λ υ ψ η τ ο ΰ τ ρ ό π ο υ μ έ τ ό ν ό πτ α β ιβ ά ζ ε ι ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ιδ έ ε ς κ α ί π ε π ο ιθ ή σ ε ις σ τ ά ά τ ο μ α τ ρ ό π ο υ μ έ τ ό ν ό π ο ι ο ΰ π ο σ κ ά π τ ε ι τ ή ν π ρ ο σ ω π ικ ή , ιδ ιω τ ικ ή σ φ α ίρ ύ π α ρ ξ ή ς τ ο υ ς χ ε ιρ α γ ω γ ώ ν τ α ς κ α ί έ λ έ γ χ ο ν τ α ς τ ό ν έ λ ε ύ θ ε ρ ο χ ρ ό ν ο Ή κ ρ ιτ ικ ή ά ν ά λ υ σ η (κ α ί κ α τ α γ γ ε λ ία ) τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π γ ιά τ ή ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ ή τ η ς , μ ιά θ ε ω ρ ί α γ ιά τ ή σ ύ γ χ ρ ο ν η κ ο ιν ω ν ία , μρ ι μ ν α γ ιά τ ή ν τ ύ χ η κ α ί τ ή ν ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ κ α ί μ ιά μ τ ώ ν δ ια δ ικ α σ ιώ ν π α ρ α γ ω γ ή ς , α ν α π α ρ α γ ω γ ή ς , δ ια ν ο μ ή ς , α ν τ α λ λ κ α τ α ν ά λ ω σ η ς κ α ί ά π ο δ ο χ ή ς τ ώ ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ

ά μ έ λ η τ ή ς Σ χ ο λ ή ς τ ή ς Φ ρ α γ κ φ ο ύ ρ τ η ς δ έ ν μ π ό ρ ε σ α ν , β έ β α ι ά π ο π ε ρ α τ ώ σ ο υ ν ε ν α τ έ τ ο ιο έ ρ γ ο · ώ σ τ ό σ ο , ά ν ο ιξ α ν δ ρ ό μ ο υ ς π ο

β ρ ή κ α ν , δ υ σ τ υ χ ώ ς , α ν τ α π ό κ ρ ισ η σ τ ο ύ ς π ο λ υ ά ρ ιθ μ ο υ ς σ ύ γ χ ρ «ά ρ ισ τ ε ρ ο ύ ς » φ ιλ ό σ ο φ ο υ ς , π ο ύ ε ίν α ι, σ τ η ν π λ ε ιο ψ η φ ία τ ο υ ς , «φ ιλγ ικ ο ί σ χ ο λ ι α σ τ έ ς », δ ια ν ο ο ύ μ ε ν ο ι ά φ ιε ρ ω μ έ ν ο ι σ ’ ε ν α έ ρ γ ο ά ν τ ιπ α ρ λ ή ς τ ή ς π ιό σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ρ ιζ ο σ π α σ τ ικ ή ς σ κ έ ψ η ς μ έ τ ή ν π α λ ιό τ ε ρ η «δ ο ξ ί α » (δ η λ α δ ή μ έ τ ίς π ο ικ ιλ ό μ ο ρ φ ε ς , ά λ λ ά κ α ί μ ο ν ό π λ ε υ ρ ε ς , έ ρ ν ε ΐε ς τ ο ΰ έ ρ γ ο υ τ ο ϋ Μ ά ρ ξ ). Ή ά π ο φ α σ ισ τ ικ ή σ υ ν ά ν τ η σ η τ ώ ν φ ιφ ω ν τ ή ς Σ χ ο λ ή ς μ έ τ ό φ α ιν ό μ ε ν ο τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς χ ρ ο ν οτ α ι ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή τ ή ς ά φ ιξ ή ς τ ο υ ς σ τ ή ν ’Α μ ε ρ ικ ή · έ δ ώ ο ί γ ε ρ μ α ν ο τ ο ε ξ ό ρ ισ τ ο ι θ ά π α ρ α σ τ α θ ο ύ ν μ ά ρ τ υ ρ ε ς τ ή ς ώ ρ ίμ α ν σ η ς τ ή ς μ α κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ σ υ μ β α ίν ε ι κ α τ ά τ ό χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τ η μ α 1930-1940 κ π ο ύ σ υ ν ίσ τ α τ α ι ο τ ή ν τ ε λ ικ ή ε γ κ α θ ίδ ρ υ σ η μ ιά ςβ ιο μ η χ α ν ία ς ή ς ψ υ χ αγ ω γ ία ς π ο ύ σ υ μ β α δ ί ζ ε ι κ α ί έ ξ α ρ τ ά τ α ι ά π ό τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή ς φ ύ σ η ςγ ά ν τ ω σ η τ ώ ν μ έ σ ω ν μ α ζ ικ ή ς ε ν η μ έ ρ ω σ η ς . Ή έ μ π ε ιρ ία α ύ τ ή , μ α ζ π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ η έ μ π ε ιρ ία τ ο υ ς , τ ή ς έ κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς κ α ί τ ή ς χ ε ιρ α γ ώ γ τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ό τ ο ύ ς ν α ζ ί σ τ ή Γ ε ρ μ α ν ία , κ α ί τ ή δ ια π ίσ τ ω σ η τγ λ η ς κ α ί τ ή ς σ α γ ή ν η ς π ο ύ α σ κ ε ί ό κ ό σ μ ο ς τ ο ϋ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ , τσ κ ω ν , τ ώ ν π ε ρ ι ο δ ικ ώ ν κ α ί τ ώ ν μ π έ σ τ σ έ λ ε ρ σ τ ό ν μ έ σ ο ’Α μ ε ρ ικ α

ά π ο κ ρ υ σ τ α λ λ ω σ ε ι τ ή ν α π ό φ α σ ή τ ο υ ς ν ά ά σ χ ο λ η θ ο ϋ ν σ ο β α ρ ά π τ υ χ έ ς τ ο ϋ φ α ιν ο μ έ ν ο υ α ύ τ ο ΰ κ α ί μ έ τ ίς έ π ιπ τ ώ σ ε ις π ο ύ έ χ ε ι σ τ ό ά τ

ό ά ν τ ίθ ε τ ο τ ο ϋ δ ρ ο υ «μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α » δ έ ν ε ίν α ι ό μ ω ς α ύ τ ό δ η λ ώ ν ε ι ό τ ίτ λ ο ς μ α ς , δ η λ α δ ή ή τ έ χ ν η , ά λ λ ά ή «κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ». ά μ τ ο ΰ ’Ι ν σ τ ιτ ο ύ τ ο υ , ε κ τ ό ς ά π ό τ ό ν Μ α ρ κ ο ύ ζ ε , δ έ ν έ δ ω σ α ν τ ό ά π α ιτ



ν ο β ά ρ ο ς σ τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ η τ ή ς γ ε ν ικ ή ς α ύ τ ή ς έ ν ν ο ια ς . Μ π ο ρ ο ύτ α ύ τ α , ν ά π ο ύ μ ε π ώ ς γ ιά τ ό ν Χ ο ρ κ χ ά ι μ ε ρ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίν α ι τ τ ώ ν ιδ ε ώ ν , τ ώ ν ή θ ώ ν , τ ώ ν κ α ν ό ν ω ν κ α ί τ ώ ν κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ώ ν έ κ π ο ύ ξ ε π η δ ο ύ ν ά π ό τ ή «β ά σ η » μ ιά ς κ ο ιν ω ν ία ς , ή κ λ η ρ ο ν ο μ ιά κ α

κ τ ικ έ ς τ ή ς ν ό η σ η ς κ α ί τ ή ς τ έ χ ν η ς .4 Ό Μ α ρ κ ο ΰ ζ ε ε ίν α ι ε κ ε ίν ο έ ξ ε ιδ ικ ε ύ σ ε ι τ ό ν κ ά π ω ς ά σ α φ ή α ύ τ ό ο ρ ισ μ ό : ή δ η ά π ό τ ό δ ο κ « Ό κ α τ α φ α τ ικ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς » ώ ς τ ό δ ο κ ίμ ιο «Π α ρ α τ η ρ ή σ ε ις γ ιά έ ν α ν ε π α ν α π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ό τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ β ιβ λ ίο «’Α ν τ ε π α ν ά σ τ α σ η κ α ί Ε ξ έ γ ε ρ σ η », ά π ο κ α θ ισ τ ά μ ιά δ μ ε τ α ξ ύ τ ή ς «ά ν ώ τ ε ρ η ς », «π ν ε υ μ α τ ικ ή ς » κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ ά ν α σ τ ίς «ά ν ώ τ ε ρ ε ς ά ξ ίε ς », τ ή ν «έ π ισ τ ή μ η », τ ίς «α ν θ ρ ω π ισ τ ικ έ ς σ π ο τ ή ν τ έ χ ν η κ α ί τ ή θ ρ η σ κ ε ία , κ α ί τ ο ΰ «υ λ ικ ο ύ » π ο λ ιτ ισ μ ο ύ , π ο ύ πβ ά ν ε ι «τ ά θ ε σ μ ο π ο ιη μ έ ν α π ρ ό τ υ π α σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς σ τ ή ν ά π ό

“π ρ ό ς τ ό ζ ή ν ” , τ ό σ ύ σ τ η μ α τ ώ ν ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ισ τ ικ ώ ν (operat ά ξ ιώ ν , τ ίς κ ο ι ν ω ν ικ έ ς , ψ υ χ ο λ ο γ ι κ έ ς κ α ί η θ ικ έ ς δ ια σ τ ά σ ε ις τ ή ςν ε ια κ ή ς ζ ω ή ς , τ ο ΰ ε λ ε ύ θ ε ρ ο υ χ ρ ό ν ο υ , τ ή ς ε κ π α ίδ ε υ σ η ς κ α ί τσ ία ς ».5

'Ω σ τ ό σ ο , ή δ ιά κ ρ ισ η α ύ τ ή δ έ ν ε ίν α ι έ ν α ς ά φ η ρ η μ έ ν ο ς δ ια χ π ο ύ ε π ιβ ά λ λ ε τ α ι ά π ό τ ό ν φ ιλ ό σ ο φ ο γ ιά μ ε θ ο δ ο λ ο γ ικ ο ύ ς σ κ ολ α δ ή γ ιά σ κ ο π ο ύ ς ό ρ ιο θ έ τ η σ η ς τ ο ΰ ά ν τ ικ ε ιμ έ ν ο υ γ ν ώ σ η ς π ο «κ ο υ λ τ ο ύ ρ α » ή «π ο λ ιτ ισ μ ό ς ». ’Α ν τ ίθ ε τ α , ε ίν α ι μ ιά ισ τ ο ρ ικ ή , ε πμ έ ν η ά π ό τ ή ν ά σ τ ικ ή κ ο ιν ω ν ία δ ιά κ ρ ισ η , π ο ύ ά π ο δ ε ικ ν ύ ε τ α ι

χ ρ ή σ ιμ η κ α ί γ ιά τ ή ν έ μ π ε ιρ ικ ή έ ρ ε υ ν α . Γ ι’ α ύ τ ό , κ α ν έ ν α ά π ο λ ύμ α δ έ ν έ χ ε ι ή ιδ ε ο λ ο γ ικ ή , δ η λ α δ ή π α ρ α π λ α ν η τ ικ ή ,ε π ίκ λ η σ η κ α ί ε ξ ύ ψ ωσ η τ ή ς μ ιά ς ά π ό τ ίς δ ύ ο ά ν τ ιπ α ρ α β α λ λ ό μ ε ν ε ς έ ν ν ο ιε ς σ έ β ά ρ ολ η ς . Γ ρ ά φ ο υ ν ο ί Χ ο ρ κ χ ά ιμ ε ρ κ α ί ’Α ν τ ό ρ ν ο : «... Δ έ ν ε ίν α ι σ ω σκ λ η σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ν α ν τ ίο ν τ ο ΰ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ . Ή ϊδ ια ή π ε π ίκ λ η σ η ς , ό έ κ θ ε ια σ μ ό ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ έ β ά ρ ο ς τ ή ς μ α ζ ικν ία ς , ή π ισ τ ή κ α τ α ν ά λ ω σ η τ ώ ν ά ξ ιώ ν τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ώ ς ε π τ ο ΰ υ ψ η λ ο ύ ε σ ω τ ε ρ ικ ο ύ π ν ε υ μ α τ ικ ο ύ ε π ιπ έ δ ο υ , σ τ ό ό π ο ι ο κ ά π ο ιο ς , ε ίν α ι κ ά τ ι ά δ ια χ ώ ρ ισ τ ο ά π ό τ ό ν π α ρ α κ μ ά ζ ο ν τ α χ α τ ο ύ π ο λ ι τ ισ μ ο ύ . Ή ε π ίκ λ η σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι ά ν ίσ χ υ ρ κ α ί κ α ν ε ίς δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά ά ρ ν η θ ε ΐ τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι τ ό ε γ χ ε ίρ η μ α

4. Δ ές τό δοκίμιο τοΰ Χ ορκχάιμερ Autoritat und Familie, πού δημοσιεύτηκεγιά πρώ τη φορά στά 1936 καίξαναπαρουσιάστηκε στό Kritische Theorie: Eine Dokumentation, herausgegeben von A. Schmidt, S. Fisher Verlag, Frankfurt,1968. Μ ιά ελληνική μετάφραση τοϋ κειμένου αύτού θά παρουσιαστείσύντομαάπό τίς έκδόσεις "Υ ψιλον.

5. Δ έςΧ . Μ αρκοΰζε, 'Α ρ ν ή σ ε ις , δ.π .,σ . 65-66, καίΗ . Marcuse, Couterrevolu tion and Revolt, Beacon Press, Boston, 1972, σ. 83. [Τό βιβλίο εχειμεταφραστείστά ελληνικά άπό τόν Α . ’Α θανασίου μέ τόν τίτλο ’ ν τ ε π α ν ά σ τ α σ η κ α ί ’Ε ξ έ γ ε ρσ η (Π απαζήσης, ’Α θήνα, 1974].

12



κ α τ ε ύ θ υ ν σ η τ ο ΰ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ , ό π ο λ ιτ ισ μ ό ς τ ώ ν κ α θ α ρ ώ ν , κ α ί σ υ χ ν φ α ν ε ια κ ώ ν , μ έ σ ω ν έ χ ε ι γ ίν ε ι σ ή μ ε ρ α α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο ς σ έ ά ν υ π ό φ ο ρ ο β κ α ί τ ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι τ ά α ν θ ρ ώ π ιν α ό ν τ α δ έ ν έ χ ο υ ν σ ή μ ε ρ α σ χ ε δ ό ν κ δ ύ ν α μ η ε π ά ν ω τ ο υ , ά λ λ ά , ά ν τ ίθ ε τ α , έ χ ο υ ν γ ίν ε ι υ π ά λ λ η λ ο ι σ τ ό μ η

σ μ ό τ ο υ ή ε ξ α ν α γ κ α σ μ έ ν ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς ό λ ω ν τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ολ α τ α ύ τ α , ο ί α ν τ ιλ ή ψ ε ις μ α ς δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά β α σ ίζ ο ν τ α ι ά π λ ώ ς σ ’ α ύ τ ή ν π α ρ α τ ή ρ η σ η . ’Ε κ ε ίν ε ς ο ί π λ ε υ ρ έ ς τ ο ύ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ κ ά τ ω ά π ό ό π ο ιε ς υ π ο φ έ ρ ο υ μ ε σ ή μ ε ρ α έ ν υ π ή ρ χ α ν ή δ η σ έ κ ο υ λ τ ο ύ ρ ε ς π ο ύ έ π α ιν ο ύ ν τ α ι σ τ ίς μ έ ρ ε ς μ α ς . Ό π ο ιο ς δ έ ν θ έ λ ε ι ν ά ά ρ ν η θ ε ί κ ά θ ε ε υχ ία π ρ έ π ε ι ν ά λ ά β ε ι ύ π ό ψ η τ ο υ τ ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι ή μ ο ίρ α τ ώ ν σ κ λ ά π ο ύ δ η μ ιο ύ ρ γ η σ α ν τ ά ά ρ ισ τ ο υ ρ γ ή μ α τ α τ ή ς τ ό σ ο έ π α ιν ο ύ μ ε ν η ς ά ρ α ιγ υ π τ ια κ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ή ά κ ό μ η ε κ ε ίν η τ ώ ν μ α ζ ώ ν τ ο ϋ Μ ε σ α π ο ύ χ ω ρ ίς τ ή θ λ ιβ ε ρ ή ύ π α ρ ξ ή τ ο υ ς δ έ ν θ ά μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά χ τ ισ τ ο γ ο τ θ ικ ο ί κ α θ ε δ ρ ικ ο ί ν α ο ί, δ έ ν ή τ α ν , σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , π ο λ ύ χ ετ ε ρ η ά π ό τ ή μ ο ίρ α τ ώ ν θ υ μ ά τ ω ν τ ώ ν κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ώ ν τ α ιν ιώ ν TV, χ ω ρ ίς α ύ τ ό ν ά ε ίν α ι λ ό γ ο ς έ ξ ύ ψ ω σ η ς τ ή ς μ ο ίρ α ς τ ώ ν τ ε λ ε υ τ α ίω

Κ α τ ά τ ο ύ ς φ ιλ ό σ ο φ ο υ ς τ ή ς Σ χ ο λ ή ς τ ή ς Φ ρ α γ κ φ ο ύ ρ τ η ς , ή κ ο υ λ τ ή ς κ λ α σ ικ ή ς α σ τ ικ ή ς ε π ο χ ή ς (μ έ χ ρ ι τ ίς π ρ ώ τ ε ς δ ε κ α ε τ ίε ς τ ο ΰ 20ο ύ αν α ) π ρ ο ο ρ ιζ ό τ α ν γ ιά μ ιά ά ρ ισ τ ο κ ρ α τ ία τ ο ΰ π ν ε ύ μ α τ ο ς , γ ιά έ ν α ν μ κ ύ κ λ ο κ α λ λ ιε ρ γ η μ έ ν ω ν ά ν θ ρ ώ π ω ν : τ ό σ ο ή δ η μ ιο υ ρ γ ία τ η ς ό σ ο κ ατ α ν ά λ ω σ ή τ η ς ή τ α ν μ ιά υ π ό θ ε σ η «π λ ο ύ τ ο υ , χ ρ ό ν ο υ κ α ί τ ύ χ η ς ».7 Α ό μ ω ς , δ έ ν σ η μ α ίν ε ι δ τ ι ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ π ο ρ ε ΐ ν ά θ ε ω ρ η θ ε ί ά π λ ώ ς ώ τ α ν ά κ λ α σ η ιδ ια ίτ ε ρ ω ν τ α ξ ικ ώ ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν ή ώ ς έ ν α ς χ ώ ρ ο ς ατ η τ ο ς ά π ό τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή ό λ ό τ η τ α . Ά ν τ ί θ ε τ α , ε ίν α ισ χ ε ικ ά α ύ ό ν ο μ η κ α ί, τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ,ε ξ α ρ η μ έ ν η σ έ μ ε γ ά λ ο ή μ ικ ρ ό β α θ μ ό (ά ν ά λ ο γ α μ έ τ ίς ισ τ ο ρ ικ έ ς π ε ρ ιό δ ο υ ς κ α ί τ ά ιδ ια ίτ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ η ς ) ά π ό δ ικ α σ ίε ς π ο ύ λ α μ β ά ν ο υ ν χ ώ ρ α μ έ σ α σ τ ή ν κ ο ιν ω ν ία .8 Ή δ ιε ρ ε ύ ν η σ δ ιπ λ ή ς κ α ί μ ε τ α β α λ λ ό μ ε ν η ς α ύ τ ή ς σ χ έ σ η ς μ έ σ α ά π ό τ ή σ υ γ κ ε κ ρ ά ν ά λ υ σ η τ ώ ν έ ρ γ ω ν π ο ύ σ υ ν α π α ρ τ ίζ ο υ ν τ ή δ υ τ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ά

λ ύ π τ ε ι, σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ή γ ν ώ μ η τ ώ ν μ ε λ ώ ν τ ο ΰ Ι ν σ τ ιτ ο ύ τ ο υ , τ ό ν δ ιτρ α κ τ ή ρ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς : σ ’ ό λ α τ ά γ ν ή σ ια π ρ ο ϊό ν τ α τ η ς ύ π ά ρ σ τ ο ιχ ε ίακ α ά φ α σ η ς κ α ί σ τ ο ιχ ε ίαά ρ ν η σ η ς τ ή ς κ ο ι ν ω ν ικ ή ς δ ο μ ή ς . 'Η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α σ υ ν ισ τ ά , σ τ ό σ ύ ν ο λ ό τ η ς , μ ιά έ π ιβ ε β α ίω σ η κ α ί μ ιά ά π ψ η τ ο ύ ύ π ά ρ χ ο ν τ ο ς . "Ο π ω ς γ ρ ά φ ε ι ό Ά ν τ ό ρ ν ο , «ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , μ ά λ η θ ιν ή σ η μ α σ ία τ ή ς λ έ ξ η ς , δ έ ν π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε τ α ι ά π λ ώ ς σ τ ά ά ν θ ρ

6. Δ ές Apects o f Sociology by the Frankfurt Institute fo r Social Research, trans. by J. Viertel, Beacon Press, 1972, σ. 93-94. (Π ροποδημοσιεύτηκε στά γερμανικάτό 1956.)

7. Δ ές τό κείμενο τοϋ Μ αςκούζε πού μεταφράζουμε έδώ.8. Δ ές π.χ. τό δοκίμιο τοϋ Adorno, Kulturkritik und Gesellschafi (1951). Π εριέ-

χεταιστό Τ. Adorno, Schriften ΙΟ Ί . Kulturkritik und Gesellschafi I. Prismen. Oh ne Leitbild, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1977, o. 11-30.



δ ν τ α · τ ή ν ίδ ια σ τ ιγ μ ή έ γ ε ίρ ε ι μ ιά δ ια μ α ρ τ υ ρ ία έ ν α ν τ ίο ν τ ώ ν ά π ν ω ν σ χ έ σ ε ω ν κ ά τ ω ά π ό τ ίς ό π ο ι ε ς ζ ο ϋ ν α υ τ ά ».9

Ά π ’ ό σ α έ χ ο υ μ ε π ε ι μ έ χ ρ ι τ ώ ρ α γ ίν ε τ α ι φ α ν ε ρ ό π ώ ς ή τ έ χ ν η π α ρ ά ε ν α ά π ό τ ά σ υ σ τ α τ ικ ά μ έ ρ η τ ο ΰ γ ε ν ικ ό τ ε ρ ο υ σ υ ν ό λ ο υτ ο ύ ρ α ς . Ά ς ρ ί ξ ο υ μ ε μ ιά σ ύ ν τ ο μ η μ α τ ιά σ τ ό ν τ ρ ό π ο μ έ τ ό ν ό πτ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ι τ ά μ έ λ η τ ή ς Σ χ ο λ ή ς , ά φ ο ϋ σ η μ ε ιώ σ ο υ μ ε π ρ ώτ α σ η τ ή ς σ υ μ β ο λ ή ς τ ο υ ς σ τ ή μ ε λ έ τ η τ ώ ν ύ π ό λ ο ιπ ω ν σ υ σ τ α τ τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς (δ π ω ς ε ίν α ι ή φ ιλ ο σ ο φ ία , ή έ π ισ τ ή μ η κ λ π .) έ ρ γ ο π ο ύ ξ ε π ε ρ ν ά ε ι τ ίς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς α υ τ ή ς τ ή ς ε ισ α γ ω γ ή ς .

Ο ί φ ιλ ό σ ο φ ο ι τ ή ς Σ χ ο λ ή ς έ χ ο υ ν έ ξ ε τ ά σ ε ι τ ή ν τ έ χ ν η κ ά τ ω ά π ρ ίσ μ α τ α κ α ί έ χ ο υ ν ά ν α λ ύ σ ε ι τ ά ιδ ια ίτ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ ά τφ ο ρ ε τ ικ ο ύ ς τ ρ ό π ο υ ς . 'Ω σ τ ό σ ο , ύ π ά ρ χ ε ι γ ε ν ικ ή ο μ ο φ ω ν ία γ ύ γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ή α ύ θ ε ν τ ικ ή τ έ χ ν η α ν τ λ ε ί τ ό ύ λ ικ ό τ η ς ά π ό τ ό ν α ν

κ ό κ ό σ μ ο (π ο ύ ε ίν α ι έ ν α ς κ ό σ μ ο ς δ ια μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ς ά π ό τ ό ν κ α ί π ιό σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α ά π ό τ ίς ε ιδ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις π ο ύ έ χ ε ι ά ν α π τ π ο ρ ε ία τ ώ ν α ιώ ν ω ν μ έ τ ο ύ ς ό μ ο ιο ύ ς τ ο υ κ α ί μ έ τ ή φ ύ σ η ), ά λχ ρ ο ν α , τ ό ν ά ρ ν ε ϊτ α ι, δ ι ό τ ι τ ό ν π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι μ ’ έ ν α ν μ ή σ υ μ β απ ο . Ο ί ε ικ ό ν ε ς τ ή ς φ ύ σ η ς κ α ί τ ή ς ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς π ο ύ π ρ ο β ά λ τ ή ν τ έ χ ν η ά ρ ν ο ϋ ν τ α ι τ ή ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν η τ ά ξ η τ ή ς φ ύ σ η ς , τ ώ ν α δ η μ ιο υ ρ γ η μ ά τ ω ν κ α ί τ ώ ν ά ν θ ρ ω π ίν ω ν σ χ έ σ ε ω ν . Π α ρ ά λ λ ησ α σ τ ή ν τ έ χ ν η ε π ιβ ιώ ν ο υ ν ο ρ ισ μ έ ν α σ τ ο ι χ ε ία τ ή ς κ ί β δ η λ η ς αμ α τ ικ ό τ η τ α ς π ο ύ τ ή ν ε π ιβ ε β α ιώ ν ο υ ν κ α ί, σ υ ν ε π ώ ς , τ ή δ ι

Ά κ ό μ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο , ή τ έ χ ν η μ π ο ρ ε ί ν ά χ ρ η σ ιμ ε ύ σ ε ι ώ ς κ α τ ά π ό σ π α σ η ά π ό τ ό ν ω μ ό κ α ί ψ ε ύ τ ικ ο π ρ α γ μ α τ ικ ό κ ό σ μ ο κ α ί κ α ί ιδ ε ο λ ο γ ία , α υ τ α π ά τ η . ό γ ν ω σ τ ικ ό κ α ί τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ύ π ο ν σ τ ο ιχ ε ίο τ η ς , π ο ύ σ υ ν ισ τ ά μ ιά ά ρ ν η σ η τ ή ς δ ε δ ο μ έ ν η ς π ρ α γ μ α σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι ά π ό ε ν α κ α τ α φ α τ ικ ό σ τ ο ιχ ε ίο , μ έ τ ό ό π ο ιο έ π ικ κ α ί δ ια ιω ν ίζ ε τ α ι ή ί δ ια α ύ τ ή π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α .

Ε ιδ ικ ό τ ε ρ α , γ ιά τ ό ν Ά ν τ ό ρ ν ο , ή γ ν ή σ ια τ έ χ ν η π ρ ο ά γ ε ι τ ή ν έ π ε ιδ ή έ χ ε ι τ ή ν ικ α ν ό τ η τ α ν ά δ ια τ υ π ώ σ ε ι τ ίς σ χ έ σ ε ις π ο ύ έ χ ο υ τ α σ τ α θ ε ϊ ά ν ά μ ε σ α σ τ ό ά τ ο μ ο κ α ί τ ή ν κ ό ιν ω ν ία μ ’ έ ν α ν δ ια τ ρ ό π ο , κ ά ν ο ν τ α ς ό ρ α τ ό κ α ί σ υ ν ε ιδ η τ ό τ ό χ ά σ μ α π ο ύ χ ω ρ ί ζ ε ά π ό τ ή δ ε ύ τ ε ρ η . Ή γ ν ή σ ια τ έ χ ν η μ έ ν ε ι ά σ υ μ φ ιλ ίω τ η μ έ μ ιά π ο ύ κ υ ρ ια ρ χ ε ίτ α ι ό λ ο κ α ί π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ά π ό «τ ρ ό π ο υ ς σ κ έ ψ ηλ ι ά ζ ο υ ν μ έ σ α σ τ ό ν υ π ο κ ε ιμ ε ν ισ μ ό (σ τ ή ν ά π α τ η λ ή ά π ο ψ η ό τ τ ώ ν υ π ο κ ε ιμ έ ν ω ν π α ρ ά γ ο υ ν τ ό ν κ ό σ μ ο ) ή σ τ ό ν ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ά π α τ η λ ή ά π ο ψ η ό τ ι ό κ ό σ μ ο ς ε ίν α ι μ ιά π ε ρ ιο χ ή κ α θ α ρ ώ ν κ α τ ω ν ά π ό τ ό υ π ο κ ε ίμ ε ν ο ά ν τ ικ ε ιμ έ ν ω ν )».10 Σ κ ο π ό ς τ ή ς τ έ χ ν η ς ε

9. Τ. Adorno, Resume iiber Kulturindustrie (1963) στό Schriften Ι Ο Ί , ό .π ., σ.338.

10. Τ. Adorno, Astetische Theorie στό Schriften 7, Suhrkamp, Frankfurt amMain, 1970, a. 218.

14



ν ε ιδ η τ ο π ο ί η σ η κ α ί ή γ ν ω σ τ ο π ο ίη σ η τ ώ ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν α ν τ ιφ ά σ ε ω ά ν τ ιν ο μ ιώ ν . ’Α λ λ ά , «π ε τ υ χ η μ έ ν ο έ ρ γ ο δ έ ν ε ίν α ι ε κ ε ίν ο π ο ύ λ ύ ν ε ι τ ί τ ικ ε ιμ ε ν ικ έ ς ά ν τ ιφ ά σ ε ις μ έ σ α σ έ μ ιά π λ α σ τ ή ά ρ μ ο ν ία , ά λ λ ά έ κ ε ΐν ο έ κ φ ρ ά ζ ε ι τ ή ν ιδ έ α τ ή ς ά ρ μ ο ν ία ς έ ν σ ω μ α τ ώ ν ο ν τ α ς τ ίς ά ν τ ιφ ά σ ε τ ρ ό π ο κ α θ α ρ ό κ α ι ά σ υ μ β ίβ α σ τ ο , σ τ ή ν ϊδ ι α τ ή ν έ σ ω τ ε ρ ικ ή τ ο υ δ ο μ

Ά π ό τ ή ν ά ν ά γ ν ω σ η τ ο ΰ δ ο κ ιμ ίο υ τ ο ϋ Χ ο ρ κ χ ά ιμ ε ρ « έ χ ν η κ α ί μ α κ ο υ λ τ ο ύ ρ α » β γ α ίν ε ι τ ό σ υ μ π έ ρ α σ μ α δ τ ι , μ έ σ ω τ ή ς τ έ χ ν η ς , μ π ο ρ ε ί κ ν ά σ υ λ λ ά β ε ι έ ν α ν κ ό σ μ ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό ά π ό τ η ζ ω ή π ο ύ κ υ ρ ια ρ χ ε ίτ τ ή ν έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή . Ή α ύ θ ε ν τ ικ ή τ έ χ ν η π ρ ο β ά λ λ ε ι ω κ α ί σ υ χ ν ά α ρ μ ο ν ικ έ ς ε ικ ό ν ε ς π ο ύ ύ π ό σ χ ο ν τ α ι τ ή ν π ρ α γ μ ά τ ω σ η μτ ο π ία ς , τ ή ς ο ύ τ ο π ία ς μ ιά ς ιδ α ν ικ ή ς ζ ω ή ς . Ή δ ια τ ή ρ η σ η τ ή ς ο υ τ ο α υ τ ή ς μ π ο ρ ε ί ν ά ά π ο δ ε ιχ τ ε ϊ μ έ σ ο γ ιά τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ η τ ή ς κ ρ ι τ ικ ή ςψ η ς , γ ια τ ί π ρ ο β ά λ λ ε ι ε ικ ό ν ε ς ζ ω ή ς π ο ύ έ ρ χ ο ν τ α ι σ έ ά ν τ ίθ ε σ η π ρ ό

ύ π ά ρ χ ο υ σ α τ ά ξ η π ρ α γ μ ά τ ω ν . α υ τ ό χ ρ ο ν α , δ μ ω ς , ή τ έ χ ν η τ η ρ ε ί κ κ α τ α φ α τ ικ ή σ τ ά σ η ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν τ ά ξ η α ύ τ ή γ ια τ ί μ π ο ρ ε ί ν ά μ ε τ π ε ϊ, γ ιά τ ά ά τ ο μ α π ο ύ τ ή ν ά π ο λ α μ β ά ν ο υ ν , σ ’ έ ν α ν ιδ ιω τ ικ ό έ ν ν ο ι ο κ ό χ ώ ρ ο δ π ο υ κ α τ α φ ε ύ γ ο υ ν (κ α ί δ π ο υ ά π ο φ ε ύ γ ο υ ν τ ή δ ε δ ο μ έ ν ημ α τ ικ ό τ η τ α ), σ τ ό μ έ τ ρ ο π ο ύ ή ο υ τ ο π ία τ ή ς ιδ α ν ικ ή ς ζ ω ή ς π ρ α γ μ ατ α ι ό χ ι σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ά λ λ ά σ τ ή ν α ισ θ η τ ικ ή σ φ α ίρ α .

Γ ιά τ ό ν Μ α ρ κ ο ύ ζ ε , τ έ λ ο ς , ή ά σ τ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α (κ α ί κ α τ ά σ υ ν έ κ α ί ή τ έ χ ν η ) έ π έ φ ε ρ ε , κ α τ ά τ ή ν π ο ρ ε ία τ ή ς ά ν ά π τ υ ξ ή ς τ η ς , τ ή ν έ γ κ δ ρ υ σ η έ ν ό ς ν ο η τ ικ ο ύ κ α ί π ν ε υ μ α τ ικ ο ύ κ ό σ μ ο υ , ά ν ε ξ ά ρ τ η τ ο υ ά π

κ ό σ μ ο τ ή ς ύ λ ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ί ά ν α π α ρ α γ ω γ ή ς ; ά π ό τ ό ν «ύ λ ικ ότ ισ μ ό ». ό ο υ σ ια σ τ ικ ό χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό τ ή ς κ α τ α φ α τ ικ ή ς α ύ τ ή ς κτ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι «ή δ ια κ ή ρ υ ξ η τ ή ς ύ π α ρ ξ η ς έ ν ό ς κ α θ ο λ ικ ά δ ε σ μ ε υ τ α ιώ ν ια κ α λ ύ τ ε ρ ο υ κ α ί π ιό ά ξ ιό λ ο γ ο υ κ ό σ μ ο υ , π ο ύ π ρ έ π ε ι ν ά γ ίνκ τ ό ς χ ω ρ ί ς ό ρ ο υ ς : έ ν ό ς κ ό σ μ ο υ π ο ύ δ ια φ έ ρ ε ι ο ύ σ ια σ τ ικ ά ά π ό τ ό ν μ α τ ικ ό κ ό σ μ ο τ ο ϋ κ α θ η μ ε ρ ιν ο ύ ά γ ώ ν α γ ιά τ ή ν ύ π α ρ ξ η . Κ ά θ ε μ π ο ρ ε ί ν ά κ ά ν ε ι π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α α ύ τ ό ν τ ό ν κ ό σ μ ο “ά π ό μ έ σ α ” , γ ι ίδ ιο τ ο υ τ ό ν έ α υ τ ό , χ ω ρ ίς ν ’ ά λ λ ά ξ ε ι δ μ ω ς σ έ τ ίπ ο τ ε τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ

τ ά σ τ α σ η ».12 Ή τ έ χ ν η π ρ ο β ά λ λ ε ι τ ή ν ε ικ ό ν α έ ν ό ς κ α λ ύ τ ε ρ ο υ κ ό σ ό π ο υ θ ά έ χ ο υ ν π ρ α γ μ α τ ω θ ε ί ιδ α ν ικ ά δ π ω ς ή έ λ ε υ θ ε ρ ία κ α ί ή ε υ τ Σ ’ α ύ τ ό έ γ κ ε ιτ α ι ό ά ρ ν η τ ικ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ή ς τ έ χ ν η ς . 'Ό μ ω ς , ή ά ρ σ τ ή ν τ έ χ ν η έ ξ ισ ο ρ ρ ο π ε ίτ α ι ά π ό τ ό ά ν τ ίθ ε τ ό τ η ς , τ ή ν κ α τ ά φ α σ η : τ όμ ο π ο ύ α ιχ μ α λ ω τ ίζ ε τ α ι ά π ό ε ν α Ι ρ γ ο τ έ χ ν η ς , π ο ύ π ε ρ ιο ρ ίζ ε τ α ι ιδ ιω τ ικ ή τ ο υ έ μ π ε ιρ ία τ ο ΰ έ ρ γ ο υ , π ισ τ ε ύ ε ι δ τ ι έ χ ο υ ν π ρ α γ μ α τ ο π ο τ ά ι δ α ν ικ ά έ κ ε ίν α π ο ύ ά π λ ώ ς έ χ ο υ ν μ ο ρ φ ο π ο ιη θ ε ΐ ά π ό τ ό ε ρ γ ο ’Ι δ α ν ικ ά δ π ω ς ή έ λ ε υ θ ε ρ ία κ α ί ή ε ύ τ υ χ ία γ ί ν ο ν τ α ι έ σ ω τ ε ρ ικ έ ς π ρ α

τ ικ ό τ η τ ε ς .Ά λ λ ά μ ιά έ σ ω ε ρ ικ ή π ρ α γ μ ά ω σ η ή ς έ λ ε ν θ ε ρ ία ς μ π ο ρ ε σ υ ν υ π ά ρ χ ε ι μ έ ή ν π ιό ά ν ε λ ε ν θ ε ρ η έ ξ ω ε ρ ικ ή π ρ α γ μ α ικ ό η α . Έ τ σ ι ,

11. . Adorno, Kulturkritik und Gesellschaft σ τ όSchriften ΙΟ Ί , δ .π ., σ . 27.12. X. Μ α ρ κ ο ύ ζ ε ,’ ρ ν ή σ ε ις , δ .π ., σ . 56.



γ ιά τ ό ν Μ α ρ κ ο ύ ζ ε , ή τ έ χ ν η ε π ικ υ ρ ώ ν ε ι, κ α θ α γ ιά ζ ε ι τ ή ν ύ π κ ο ιν ω ν ικ ή δ ο μ ή , έ ν ώ τ α υ τ ό χ ρ ο ν α τ ή ν ά ρ ν ε ίτ α ι .

Ή ά ν α τ ρ ε π τ ικ ή , ά ρ ν η τ ικ ή δ ύ ν α μ η τ ή ς τ έ χ ν η ς ό φ ε ίλ ε τ α ι, Μ α ρ κ ο ύ ζ ε , σ τ όσ ύ λ τ η ς . Ή τ έ χ ν η ά π ο σ π ά τ ά α ν τ ικ ε ίμ ε ν α ά π ό τ ό ν λ ιθ ω μ έ ν ο π ε ρ ί γ υ ρ ό τ ο υ ς , τ ά ά π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ε ι ά π ό τ ο ύ ς κ α τ α ν π ο ύ β ά ζ ο υ ν φ ρ α γ μ ό σ τ ή ν ε λ ε ύ θ ε ρ η π ρ α γ μ ά τ ω σ ή τ ο υ ς , δ η μ ιν ε ς α σ υ μ β ίβ α σ τ ε ς μ έ τ ή ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν η «α ρ χ ή τ ή ς π ρ α γ μ α τ «Σ τ ό ν κ ό σ μ ο π ο ύ δ η μ ιο υ ρ γ ε ί ή τ έ χ ν η , κ ά θ ε λ έ ξ η , κ ά θ ε χ ρ ώ ή χ ο ς ε ίν α ι “κ α ιν ο ύ ρ ιο ς ” , δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό ς - σ υ ν τ ρ ίβ ο ν τ α ς τ ό ο ικ εσ ιο τ ή ς ά π ο δ ο χ ή ς κ α ί τ ή ς κ α τ α ν ό η σ η ς , τ ή ς β ε β α ιό τ η τ α ς , π ο ύ ά π ό τ ίς α ισ θ ή σ ε ις , κ α ί τ ή ς λ ο γ ικ ή ς , μ έ σ α σ τ ίς ό π ο ι ε ς ε ίν α ι φ υν ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι κ α ί φ ύ σ η . Ό τ α ν ο ί λ έ ξ ε ις , ο ί ή χ ο ι , τ ά σ χ ή μ α τ χ ρ ώ μ α τ α γ ίν ο ν τ α ι σ υ σ τ α τ ικ ά τ ή ς α ισ θ η τ ικ ή ς φ ό ρ μ α ς σ τ έ ν α ν τ ίο ν τ ή ς γ ν ω σ τ ή ς , κ α θ η μ ε ρ ιν ή ς χ ρ ή σ η ς κ α ί λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς ά π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ο ν τ α ι γ ιά μ ιά ν έ α δ ιά σ τ α σ η ύ π α ρ ξ η ς . Α ύ τ ό ε ί τ ε υ γ μ α τ ο ΰσ ύ λ , π ο ύε ίν α ι τ ό π ο ίη μ α , τ ό μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α , ό π ίν α κ α σ ύ ν θ ε σ η . ό σ τ ύ λ , ε ν σ ά ρ κ ω σ η τ ή ς α ισ θ η τ ικ ή ς φ ό ρ μ α ς , υ π ο τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α σ έ μ ιά ά λ λ η τ ά ξ η π ρ α γ μ ά τ ω ν , τ ή ν υ π ο τ ν ό μ ο υ ς ή ς ο μ ο ρ φ ιά ς.»13

ό π α ρ α π ά ν ω ά π ό σ π α σ μ α ε κ φ ρ ά ζ ε ι μ ιά ά π ο ψ η π ο ύ σ υ μ ό λ α τ ά μ έ λ η τ ή ς Σ χ ο λ ή ς (ε κ τ ό ς ά π ό τ ό ν Μ π έ ν γ ια μ ιν ): ή ά ν α ά ρ ν η τ ικ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία τ ή ς τ έ χ ν η ς ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε τ α ι ά π ό τ ό σ

φ ό ρ μ α τ η ς . Κ α τ ά τ ό ν 5Α ν τ ό ρ ν ο ή τ έ χ ν η χ ά ν ε ι τ ή σ η μ α σ ία τ η ςπ α θ ε ί ν ά δ ια β ιβ ά σ ε ι «μ η ν ύ μ α τ α » ή «δ ιδ ά γ μ α τ α » σ τ ό ν δ έ κ τ η ττ α ς π ρ ο τ ε ρ α ιό τ η τ α σ τ ό «π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο ». Κ ά θ ε σ τ ρ α τ ε υ μ έ ν ο έ π .χ . α ύ τ ό τ ο ΰ Μ π ρ έ χ τ , κ ιν δ υ ν ε ύ ε ι ν ά έ ξ ο μ ο ιω θ ε ί μ έ τ ή ν ύ π π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ε π ε ιδ ή ε ίν α ι υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ν ά μ ιλ ή σ ε ι τ ή γτ ή ς τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς ά ν θ έ λ ε ι ν ά κ α τ α ν ο η θ ε ί π λ ή ρ ω ς . Γτ ό ρ ν ο «ή τ έ χ ν η π ρ έ π ε ι ν ά ε π ε μ β α ίν ε ι ε ν ε ρ γ η τ ικ ά σ τ ή σ υ ν ε ίδ τ ώ ν δ ικ ώ ν τ η ς μ ο ρ φ ώ ν , χ ω ρ ί ς ν ά π α ίρ ν ε ι ο δ η γ ίε ς ά π ό τ ή ν π α θν ό π λ ε υ ρ η τ ο π ο θ έ τ η σ η τ ή ς σ υ ν ε ίδ η σ η ς τ ώ ν χ ρ η σ τ ώ ν τ η ς , σ υ μ

ν ο μ έ ν ο υ κ α ί τ ο ΰ π ρ ο λ ε τ α ρ ιά τ ο υ ».14 Ή λ έ ξ η μ ο ρ φ ήό έ ν α ν ιδ ια σ έ λ λ ε

ι^. Η . Marcuse, Counterrevolution and Revolt, δ .π ., σ. 98-9.14. Τ. Adorno, Engagement (1965) στό Schriften 11, Suhrkamp, Frankfurt am

Main, 1974. "Ο σον άφορά τόν Benjamin, μπορεΐνά δεϊκανείς εκτός άπό τό βιβλίο πού άναφέραμε στήν πρώ τη σημείω ση καίτό Versuche iiber Brecht, heraus-gegeben von R. Tiedemann, Suhrkamp, Frankfurt, 1966. 'O Benjamin ακολούθησε μιά πορεία διαφορετική άπό τά άλλα μέλη τής Σχολής τής Φ ραγκφούρτης.Κ αλό είναινά δεικανείς τήν κριτική πού τοϋ κάνειό Adorno στό συλλογικό έργο

Liber Walter Benjamin, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1968. Γιά μιά γενική έκτί-μηση καίτοποθέτηση τού έργου τοϋ Benjamin, δές S. Buck-Morss, The Origin of Negative Dialectics, Harvester Press, Hassocks, Sussex, 1977.

16



rat π ά ν τ ω ς , κ α τ ά τ ο ύ ς φ ιλ ό σ ο φ ο υ ς τ ή ς Σ χ ο λ ή ς , π ρ ό ς τ ή λ έ ξ η π ε ρ ιε χν ο - δ έ ν ά ν α φ έ ρ ε τ α ι σ έ μ ι ά π ρ ο τ ε ρ α ιό τ η τ α τ ο ϋ ΰ φ ο υ ς , ά λ λ ά σ ’ ο λ ό τ ή ν ε σ ω τ ε ρ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς τ έ χ ν η ς , σ τ ή ν ικ α ν ό τ η τ ά τ η ς ν ά έ π α τ υ π ώ ν ε ι τ ίς σ η μ α σ ίε ς κ α ί τ ά ν ο ή μ α τ α μ έ τ ρ ό π ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό ά π

τ ρ ό π ο μ έ τ ό ν ό π ο ι ο δ ια τ υ π ώ ν ο ν τ α ι α υ τ ά σ τ ό ν κ α θ η μ ε ρ ι ν ό , σ υ μ β κ ό σ μ ο τ ή ς σ κ έ ψ η ς , τ ώ ν σ υ ν α ι σ θ η μ ά τ ω ν κ α ί τ ή ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς .θ ε ν τ ικ ή τ έ χ ν η ε ρ χ ό τ α ν π ά ν τ α σ έ ά ν τ ίθ ε σ η π ρ ό ς τ ίς π ρ ο σ δ ο κ ίε ς , «κ α ν ό ν ε ς σ κ έ ψ η ς » κ α ί τ ά «σ τ ά ν τ α ρ τ ή ς κ α τ α ν ό η σ η ς » τ ώ ν ά κ ρ ο α θ ε α τ ώ ν κ α ί ά ν α γ ν ω σ τ ώ ν τ η ς . ό ν ό η μ α τ ή ς κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ς π α ρ α π α ρ έ μ ε ν ε σ κ ο τ ε ιν ό , ά λ λ ά ή ά ν τ ίφ α σ η μ ε τ α ξ ύ τ ή ς α υ τ ό ν ο μ η ς κ α λ λκ ή ς σ ύ ν θ ε σ η ς κ α ί τ ο ϋ έ π ικ ρ α τ ο ύ ν τ ο ς έ π ιπ έ δ ο υ σ υ ν ε ίδ η σ η ς σ ή π ά ν τ α δ τ ι ή τ έ χ ν η μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά σ υ μ β ά λ ε ι σ έ μ ιάκ ρ ίσ η τ ώ ν α ξ ιώ ν κ α ί τ ώ ν σ τ ά σ ε ω ν .

Κ α τ ά τ ο ύ ς σ τ ο χ α σ τ έ ς τ ή ς Σ χ ο λ ή ς τ ή ς Φ ρ ά γ κ φ ο ύ ρ τ η ς , ή κ α τ ά α ύ τ ή έ χ ε ι σ ή μ ε ρ α (τ ή ν έ π ο χ ή τ ο ϋ κ ρ α τ ικ ο μ ο ν ο π ω λ ια κ ο ύ κ α π ιτ α λ α λ λ ά ξ ε ι. Ή ά λ λ α γ ή α ύ τ ή δ έ ν ό φ ε ίλ ε τ α ι σ τ ή ν α π ο υ σ ία τ ή ς α ύ τ ό ν ο χ ν η ς (ή α ύ θ ε ν τ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ξ α κ ο λ ο υ θ ε ί ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ε ϊτ α ι κ υ π ά ρ χ ε ι), ά λ λ ά σ τ ή ν π ε ρ ιθ ω ρ ιο π ο ίη σ ή τ η ς , σ τ ό ν π α ρ α γ κ ω ν ισ μ ά π ό τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α . Ή τ έ χ ν η δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ σ ή μ ε ρ α ν ά λ ε ιτ ο υ δ π ω ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ο ύ σ ε ά λ λ ο τ ε γ ια τ ί ε μ π ο δ ίζ ε τ α ι, γ ιά π ρ ώ τ η φ ο ρ ά έ ν α ν ισ χ υ ρ ό τ α τ ο ά ν τ ίπ α λ ο , π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι κ ά τ ω ά π ό τ ό δ ικ έ ν δ υ μ α , μ έ τ ό δ ικ ό τ η ς ό ν ο μ α κ α ί π ο ύ τ ε ίν ε ι ν ά κ α τ α ρ γ ή σ ε ι τ ή δ ιά κ «κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς » κ α ί «π ο λ ιτ ι σ μ ο ύ ».15

Π ιό σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ ό σ ύ ν ο π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ι, ό χ ι σ ’ έ ν α ν π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ο κ ύ κ λ ο ,α λ λ ά σ ή ν ο λ ό η α ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν (ά π ό τ ο ύ ς ά γ ρ ό τ ε ς ώ ς τ ο ύ ς δ ια ν ο ο ύ μ εν ο υ ς ). έ τ ο ια π ρ ο ϊό ν τ α ε ίν α ι τ ά μ υ θ ισ τ ο ρ ή μ α τ α μ π έ σ τ σ έ λ ε ρ , ο ί δ ί έ λ α φ ρ ά ς ή ν ε α ν ικ ή ς μ ο υ σ ι κ ή ς , ο ί τ υ π ο π ο ιη μ έ ν ε ς κ ιν η μ α τ ο γ ρ α τ α ιν ίε ς (π .χ . τ ά γ ο υ έ σ τ ε ρ ν , τ ά φ ίλ μ ν ο υ ά ρ , τ ά π ε ρ ι π ε τ ε ιώ δ η ), τ ά κ ό μ

τ ά τ η λ ε ο π τ ικ ά κ α ί ρ α δ ι ο φ ω ν ικ ά σ ίρ ια λ , τ ά φ ίλ μ κ ιν ο υ μ έ ν ω ν σ χ ε δ π ω ς κ α ί κ ά θ ε ε ίδ ο υ ς ά ν α γ ν ώ σ μ α τ α ή π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α , δ ια φ η μ ίσ ε ισ ε ις κ α ί ρ ε π ο ρ τ ά ζ , π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι ά π ό τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς ε ν ησ η ς .16 Δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι ν ά υ π ο δ ε ίξ ο υ μ ε έ δ ώ π ο ι ά ά π ό τ ά π α ρ α π π ρ ο ϊ ό ν τ α τ α ιρ ιά ζ ο υ ν (έ ξ ω τ ε ρ ι κ ά ά π λ ώ ς ) μ έ τ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α τ ή ς α ύ θ κ ή ς τ έ χ ν η ς . Ε κ ε ίν ο π ο ύ θ ά μ ά ς ά π α σ χ ο λ ή σ ε ι ε ίν α ι ή γ έ ν ε σ η τ ή ς μ α κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , τ ά ιδ ι α ίτ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ η ς π ο ύ τ ή ν ά ν τ ιδ ια σ λ ο υ ν π ρ ό ς τ ή ν α ύ θ ε ν τ ικ ή τ έ χ ν η , κ α ί ο ί έ π ιπ τ ώ σ ε ις τ η ς σ τ ό ά τ ο μ ο -δ

15. Δ ές τό δοκίμιο τοϋ Μ αρκούζε πού περιλαμβάνεταισέ τούτο τό βιβλίο.16. Τό δοκίμιο τώ ν Χ ορκχάιμερ καί Ά ντόρνο πού μεταφ ράζουμε πιό κάτωάποτέλεσε τή βάση όλω ν τώ ν μεταγενέστερω ν κειμένων πού έγραψ αν οίφιλόσοφοιτής Σχολής γιά τή μαζική κουλτούρα. Π ρέπειεπίσης νά σημειω θείότιδένμπορούμε έδώ νά εκθέσουμε καίνά έξετάσουμε κριτικά τόν τρόπο μέ τόν όποιοάντιλαμβάνονταν τή φύση καίτή λειτουργία τώ ν μέσω ν μαζικής ενημέρωσης.



α .Γ έ ν ε σ η ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς

Μ ε τ ά τ ίς κ ρ ίσ ε ις π ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ ισ α ν τ ό ν κ α π ιτ α λ ισ μ ό ά π ό τ ά 19ο υ ώ ς τ ίς ά ρ χ έ ς τ ο ΰ 20ο ϋ α ιώ ν α , έ ν ισ χ ύ θ η κ ε ή τ ά σ η δ ια τ ή ρ η κ α τ ε σ τ η μ έ ν η ς τ ά ξ η ς π ρ α γ μ ά τ ω ν . Ο Ι π ρ ω τ α γ ω ν ισ τ έ ς τ ή ς τ ω ρ ισ ιά ς τ ή ς ε ξ ο υ σ ία ς κ α ί τ ή ς ιδ ιο κ τ η σ ία ς έ κ μ ε τ α λ λ ε ύ τ η κ α ν τ ίς σ ύ τ ε χ ν ο λ ο γ ικ έ ς έ ξ ε λ ίξ ε ις κ α ί έ π ιν ό η σ α ν α ύ τ ό π ο ύ λ έ γ ε τ α ι μ α ζ ικτ ο ύ ρ α , γ ιά ν ά μ π ο ρ ο ΰ ν ν ά ά σ κ ο ΰ ν έ λ ε γ χ ο σ τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η τ ώπ ο ν . ά π ρ ο ϊό ν τ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς α ύ τ ή ς ε ίν α ιέ μ π ο ρ ε ν μ α α π ο ύ έ π ι - β ά λ λ ο ν τ α ι μ έ τ ή δ ια φ ή μ ισ η κ α ί μ έ τ ή μ ο ρ φ ο π ο ίη σ η ν έ ω ν α ι π ρ ο τ ύ π ω ν , π ο ύ δ έ ν έ χ ο υ ν σ χ έ σ η μ έ τ ή ν α ισ θ η τ ικ ή κ α ί μ έ τ ή ν ά λ λ ά μ έ τ ά ο ικ ο ν ο μ ικ ά κ α ί ά λ λ α σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α τ ο ΰ β ιο μ η χ α ν χ ρ η μ α τ ισ τ ικ ο ΰ κ ε φ α λ α ίο υ . Ή έ π ιβ ο λ ή τ ή ς α ι σ θ η τ ικ ή ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι ά π ό τ ή μ ο υ μ ιο π ο ίη σ η τ ή ς κ λ α σ ικ ή κ ή ς τ έ χ ν η ς (τ ά ά ρ ισ τ ο υ ρ γ ή μ α τ ά τ η ς ά π έ κ τ η σ α ν ε ν α ν μ ο υ σ ε ιακ τ ή ρ α , π ο ύ σ υ ν δ έ ε τ α ι μ έ τ η ν έ π ιφ α ν ε ια κ ό τ η τ α τ ή ς γ ε ν ίκ ε υ σ η ςδ ε ία ς ), ά π ό τ ό ν π α ρ α γ κ ω ν ισ μ ό τ ή ς α υ θ ε ν τ ικ ή ς , σ ύ γ χ ρ ο ν η ς τ έ ά π ό τ ή ν ό λ ικ ή σ χ ε δ ό ν έ ξ α φ ά ν ισ η τ ή ς λ α ϊκ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ή ς κ α ί τ ώ ν π ό λ ε ω ν .

β . Χ α ρ α κ η ρ ισ ικ ά ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς

1. Έ ν α ά π ό τ ά σ π ο υ δ α ιό τ ε ρ α γ ν ω ρ ίσ μ α τ α τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ

ν α ι ή υ π ο π ο ίη σ η . Α ύ τ ή δ έ ν ε ν τ ο π ίζ ε τ α ι μ ό ν ο σ τ ά γ ε ν ικ ά χ α ρ α κ τσ τ ικ ά , ά λ λ ά κ α ί σ τ ίς ιδ ια ίτ ε ρ ε ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ττ ο ύ ρ α ς α ύ τ ή ς . Ε ίν α ι ή ά τ έ ρ μ ο ν η έ π α ν ά λ η ψ η τ ώ ν Ι δ ιω ν θ ε μ ά τ β ω ν κ α ί τ ε χ ν ικ ώ ν , ή ά ν α π α λ α ίω σ η (π ο ύ κ α τ α λ ή γ ε ι σ έ ε υ ν ο υ χ λ ιό τ ε ρ ω ν θ ε μ ά τ ω ν κ α ί έ ρ γ ω ν , ή «δ ια σ κ ε υ ή » κ λ α σ ικ ώ ν , α ύ θ ε νγ ω ν τ έ χ ν η ς , ή τ ε χ ν η τ ή ά ν α β ίω σ η π α λ ιώ ν τ ε χ ν ο τ ρ ο π ιώ ν κ α ί ά ν α ίσ χ υ ν τ η ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η σ τ ο ιχ ε ίω ν τ ή ς λ α ϊκ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς χ ω ρ ί ζ σ ν τ α ι β ά ν α υ σ α ά π ό τ ά ά ρ χ ικ ά τ ο υ ς σ υ μ φ ρ α ζ ό μ ε ν α , ή κ ν έ ω ν θ ε μ ά τ ω ν κ α ί σ υ ρ μ ώ ν (π ο ύ β α σ ίζ ο ν τ α ι, σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ

π α λ ιο ύ ς ). Ή ψ ε ύ τ ικ η α ύ τ ή π ο ικ ιλ ο μ ο ρ φ ία κ α ί π ο ικ ιλ ο χ ρ ω μ ί δ τ ι ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά υ π ά ρ ξ ε ι χ ω ρ ίς μ ιά έ π ίφ ατ ο τ υ π ία ς κ α ί ν ε ο τ ε ρ ισ μ ο ΰ . Ή τ υ π ο π ο ίη σ η σ υ μ β α δ ίζ ε ι μ έ τ ή νψ ε ν ό ο ε - ξ α ο μ ίκ ε υ σ η , μ έ τ ό ν ε π ιφ α ν ε ια κ ό κ α ί κ ίβ δ η λ ο ύ π ε ρ τ σ ν ισ μ ό ο ρ ισ λ ε π τ ο μ ε ρ ε ιώ ν π ο ύ ά π ο β λ έ π ο υ ν σ τ ό δ ια χ ω ρ ισ μ ό τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , σ τ ή ν ά π ο φ υ γ ή μ ιά ς έ ν δ ε χ ό μ ε ν η ς τ α ύ τ ισ ή ς ψ ε υ δ ο ε ξ α τ ο μ ίκ ε υ σ η ε π ιτ υ γ χ ά ν ε τ α ι μ έ τ ή ν ύ π ε ρ β ο λ ικ ή χ ρ ή σ ηδ ο υ ςέ φ έ (μ ο υ σ ικ ώ ν , ό π τ ικ ώ ν , σ κ η ν ο θ ε τ ικ ώ ν κ λ π ) π ο ύ έ ξ α ρ τ ώ τ ή σ ε ιρ ά τ ο υ ς ά π ό μ ιά π ρ ο η γ μ έ ν η τ ε χ ν ο λ ο γ ία . 'Ό π ω ς λ έ ε ι ό Ά

«τ ό ά π ο τ έ λ ε σ μ α τ ή ς τ υ π ο π ο ίη σ η ς κ α ί τ ή ς ■ ψ ε υ δ ο ε ξ α τ ο μ ίκ ε υ φ υ σ ιο γ ν ω μ ία τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι έ ν α μ ε ίγ μ

18



χ ρ ο ν ισ μ έ ν η ς φ ω τ ο γ ρ α φ ικ ή ς α υ σ τ η ρ ό τ η τ α ς κ α ί α κ ρ ίβ ε ια ς , ά π ό τ κ α ί ά τ ο μ ικ ισ τ ικ ώ ν υ π ο λ ε ιμ μ ά τ ω ν , α ισ θ η μ α τ ισ μ ο ύ κ α ί έ ν ό ς ή δ η εσ μ έ ν ο υ κ α ί κ α ν ο ν ισ μ έ ν ο υ ρ ο μ α ν τ ισ μ ο ύ , ά π ό τ ή ν ά λ λ η ». Ή τ υ π ο π δ έ ν ά φ ο ρ ά π ά ν τ ω ς μ ό ν ο τ ά π ρ ο ϊό ν τ α τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ά λ

τ ίς ά ν τ ιδ ρ ά σ ε ις , τ ίς ά π α ν τ ή σ ε ις τ ώ ν δ ε κ τ ώ ν τ ο υ ς . Σ ’ α υ τ ή ν τ ή ν έ κ π ρ ο τ έ ρ ω ν κ α τ α σ κ ε υ ή ά π α ν τ ή σ ε ω ν ά π ο β λ έ π ο υ ν τ ά δ ιά φ ο ρ α σ χ ό ο ί κ ρ ι τ ικ έ ς π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι ά π ό τ ίς ε φ η μ ε ρ ίδ ε ς , τ ά π ε ρ ι ο δ ικ ά ρ α δ ιό φ ω ν ο κ α ί τ ή ν τ η λ ε ό ρ α σ η , κ α ί π ο ύ έ π ιβ ά λ λ ο υ ν σ τ ό κ ο ι ν ό π ρ ε ρ μ η ν ε ία ς τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Έ ν α σ υ γ κ ε κ π α ρ ά δ ε ιγ μ α τ ή ς δ ι α φ ο ρ ά ς τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ό τ ή γ ν ή σ ια μ έ β ά σ η τ ή ν τ υ π ο π ο ίη σ η β ρ ίσ κ ε τ α ι σ τ ό ά ρ θ ρ ο τ ο ύ Ά ν τ ό ρ ν ο «Ή ρ ιζ ό μ ε ν η γ ι ά τ ό π λ α τ ύ κ ο ιν ό μ ο υ σ ικ ή ».17 Έ δ ώ ή μ ο υ σ ικ ή «γ ιά τ ί ςζ ε ς » ά ν τ ιδ ια σ τ έ λ λ ε τ α ι π ρ ό ς τ ή «σ ο β α ρ ή » (α ύ θ ε ν τ ικ ή ) μ ο υ σ ικ ή . δ ο ύ μ ε π ώ ς σ χ η μ α τ ο π ο ιε ί ό Ν τ έ ιβ ιν τ Χ έ λ ν τ τ ίς ά π ό ψ ε ις τ ο ΰ Ά ν τ ό ρ (Β λ έ π ε π ίν α κ ε ς I κ α ί II).

2. Ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α δ έ ν ά π ο β λ έ π ε ι σ τ ή ν υ π έ ρ β α σ η τ ή ς κ α τ ε σ ν η ς τ ά ξ η ς π ρ α γ μ ά τ ω ν ο ύ τ ε π ρ ο β ά λ λ ε ι τ ή ν ε ικ ό ν α έ ν ό ς κ α λ ύ τ ε ρσ μ ο υ , ο π ο υ ό ά ν θ ρ ω π ο ς θ ά σ υ μ β ίω ν ε ά ρ μ ο ν ικ ά μ έ τ ο ύ ς δ μ ο ιο ύ ς τ μ έ τ ή φ ύ σ η . Ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α δ έ ν σ τ ο χ ε ύ ε ι σ τ ή ν κ α τ ά δ ε ιξ η τ ώ

ν ω ν ικ ώ ν ά ν τ ιφ ά σ ε ω ν ο ύ τ ε έ π ικ α λ ε ϊτ α ι ιδ α ν ικ ά π ο ύ θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ν ά μ ε ι ν ά γ ίν ο υ ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α . Α ν τ ίθ ε τ α , τ α υ τ ίζ ε τ α ι ά π ό λ υ τ α μ ύ π ά ρ χ ο ν , ά ν α π α ρ ά γ ε ι κ α ί ε ν ισ χ ύ ε ι τ ίς κ υ ρ ία ρ χ ε ς ε ρ μ η ν ε ίε ς τ ή ς πμ α τ ικ ό τ η τ α ς κ α ί κ ο λ α κ ε ύ ε ι τ ό ε υ ν ο υ χ ισ μ έ ν ο ά τ ο μ ο , ε κ μ ε τ α λ λ ε υ δ λ ε ς τ ίς ά δ υ ν α μ ίε ς τ ο ύ έ γ ώ τ ο υ , τ ίς ά ν ο ρ θ ο λ ο γ ι κ έ ς τ ά σ ε ις τ ο υ , τ ά ρ ω τ ικ ά τ ο υ σ υ μ π τ ώ μ α τ α κ α ί τ ίς ν α ρ κ ισ σ ισ τ ικ έ ς ά μ υ ν έ ς τ ο υ . Σ τ ό νμ α τ ο γ ρ ά φ ο π .χ . μ π ο ρ ε ΐ κ α ν ε ίς ν ά π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι τ ή ν ε ξ ύ μ ν η σ η τ οσ ο υ ά ν θ ρ ώ π ο υ », μ έ τ ά έ λ α τ τ ώ μ α τ ά τ ο υ , τ ά «π ά θ η » τ ο υ , τ ά μ ικ ρ ά

χ α ρ ίσ μ α τ α , τ ίς κ α λ έ ς ή ε ύ θ υ μ ε ς π λ ε υ ρ έ ς τ ο ΰ έ α υ τ ο ϋ τ ο υ ■ έ π ίσ η ς , τ θ ε ια σ μ ό κ α ί τ ή ν ά π ο λ υ τ ο π ο ίη σ η τ ώ ν π ρ α γ μ ο π ο ιη μ έ ν ω ν ά ν θ ρ ω σ χ έ σ ε ω ν , τ ή ν τ ε λ ικ ή έ π ικ ύ ρ ω σ η τ ή ς ύ π ά ρ χ ο υ σ α ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς ιε ρ α τ ή ν τ α υ τ ό χ ρ ο ν η ά ν ά μ ε ιξ η (κ α ί σ υ ν ε π ώ ς ά μ ο ιβ α ία έ ξ ο υ δ ε τ έ ρ ω σ ν ο ιώ ν κ α ί κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν π ο ύ ε ίν α ι ά ν τ ίθ ε τ ε ς μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς κ α ί τ ό ν γ τ ε μ α χ ισ μ ό τ ή ς ά ν θ ρ ώ π ιν η ς ύ π α ρ ξ η ς σ έ «π ε ρ ιο χ έ ς » (ά ς θ υ μ η θ ο ύ μ τ ό κ λ α σ ικ ό σ χ ή μ α τ ή ς δ ιά κ ρ ι σ η ς τ ή ς «π λ ο ύ σ ια ς σ έ α ισ θ ή μ α τ α » ψ ά π ό τ ή ν «ά σ ή μ α ν τ η » κ α θ η μ ε ρ ιν ή π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α · π α ρ α δ ε ίγ μ α ισ τ ο ρ ία τ ή ς π ό ρ ν η ς μ έ τ ή ν ά γ ν ή ψ υ χ ή , τ ο ϋ σ υ μ π α θ η τ ικ ο ύ γ κ ά ν γ κ

17. Τ. Adorno (with the assistance of G. Simpson), «On Popular Music», Studies in Philosophy and Social Science, vol. 9. no 1, 1941.

18. D. Held, Indroduction to Critical Theory, ό.π., σ. 101,103.



Π ΙΝ Α Κ Α Σ I

Ή δομή τής παραγωγής καί τής σύνθεσης τής «σοβαρής» καί τής «δημοφιλούς» μουσικής

Σ ο β α ρ ή μ ο υ σ ικ ή

Ή μουσική σημασία κάθε μέρους ήλεπτομέρειας δημιουργεϊται «άπότή συγκεκριμένη ολότητα καί ποτέάπό μιά άπλή ένίσχυση ένός μουσικού σχήματος».

Τ ά θέματα καίοίλεπτομέρειες είναισφ ιχτά δεμένα μέ τό σύνολο.

Τ ά θέματα άναπτύσσονταιμέ έπιμέ-λεια.

Δ έν μπορούν νά άλλάξουν οί λεπτομέρειες χω ρίς ν’ αλλάξει καίτό σύνολο - οίλεπτομέρειες σχεδόν έμπε-ριέχουν / προεξοφ λούν τό σύνολο.

'Υ πάρχεισυνοχή μεταξύ τής μορφ ικής δομής καίτού περιεχομένου(θέματα).

Ό ταν χρησιμοποιούνται σταθεράθέματα, έξαχολουθούν νά πα ίζουνσημαντικό ρόλο μέσα στό σύνολο.

Έ ξα ίρει κανόνες υψηλής τεχνικήςικανότητας.

Δ η μ ο φ ιλ ή ς μ ο υ σ ικ ή

Ο ΐ μουσικές συνθέσεις άκολουθοϋνπασίγνω στους τύπους / γενικά πλαίσια: είναι σχηματοποιημένες. Π ολύμικρή ή πρω τοτυπία τους.

Ή δομή τού συνόλου δέν έξαρτάταιάπό τίς λεπτομέρειες - τό σύνολο δένάλλάζειάπό τή μεμονω μένη λεπτομέρεια.

Ή μελω δική δομή είναιέξαιρετικάάκαμπτη καί έπαναλαμβάνεται συχνά.

Ή αρμονική δομή περιέχειένα κα

θιερω μένο θέμα. Ο ί πολυπλοκότη-τες δέν έχουν έπίδραση στή δομή τοϋϊργου - δέν άναπτύσσουν θέματα.

Ή έμφαση δίνεται στό συνδυασμόμεμονωμένω ν «έφέ» - στόν ήχο, τόχρώ μα, τόν τόνο, τό χρόνο, τό ρυθμό.

Ο ίαύτοσχεδιασμοίγίνονται«κανο

νικοί», όμαλοποιούνται. Ο ί λεπτομέρειες μπορούν νά άντικαταστα-θούν άπό άλλες.

Φ αίνεται πρω τότυπη κα ί καινούρια, ένώ έπικυρώ νει συμβατικούςκανόνες γι’ αύτό πού είναικαταληπτό στή μουσική.

20



Π ΙΝ Α Κ Α Σ II

Δ ιαφ ορές μεταξύ «σοβαρής» καί«δημοφιλούς» μουσικής ώ ς πρός τίς

άπαντήσεις πού ζητούν ή τίς άξιώ σεις πού έχουν άπό τόν άκροατή

Σ ο β α ρ ή μ ο υ σ ικ ή

Γιά νά καταλάβεικανείς §να κομμάτι σοβαρής μουσικής, πρέπεινά τόάκούσειδλο.

Τ ό σύνολο έχει μεγάλη έπίδρασηστήν αντίδραση πρός τίς λεπτομέρειες.

Τ ά θέματα καίοί λεπτομέρειες μπορούν νά κατανοηθοΰν μόνο μέσαστά πλαίσια τοΰ συνόλου.

Τ ό νόημα τής μουσικής δέν μπορεΐνά γίνεικατανοητό μόνο μέσω τήςαναγνώ ρισης, δηλαδή τής ταύτισηςτής μουσικής μ’ ενα άλλο «δμοιο»κομμάτι.

Χ ρειάζεταιπροσπάθεια καίσυγκέντρω ση γιά νά παρακολουθήσει κανείς τή μουσική.

Δ η μ ο φ ιλ ή ς μ ο υ σ ικ ή

Τ ό σύνολο έχειμικρή έπίδραση στήνάποδοχή καί στήν άντίδραση πρόςτά μέρη - ισχυρότερες οί άντιδρά-σεις πρός τά μέρη παρά πρός τό σύ

νολο.Ή μουσική τυποποιείταισέ εύκολααναγνω ρίσιμους τύπους, πού είναιπαραδεκτοί κα ί γνω στοί πρίν τήνάποδοχή.

Μ ικρή προσπάθεια χρειάζεται γιάνά παρακολουθήσεικανείς τή μου

σική - τό άκροατήριο διαθέτειήδηπρότυπα, στά όποία έντάσσονταιοίμουσικές έμπειρίες.

Μ ικρή έμφαση δίνεται στό σύνολοώ ς μουσικό συμβάν - αύτό πού μετράειείναιτό στύλ, ό ρυθμός (ή κίνηση τοϋ ποδιού στό πάτω μα).

'Ο δηγεί πίσω σέ οικείες έμπειρίες(τά θέματα καίοί λεπτομέρειες μπορούν νά γίνουν κατανοητά έξω άπότό γενικό πλαίσιο, γιατί ό άκροατήςμπορεΐ αυτόματα νά συμπληρώσειμόνος του τό γενικό πλαίσιο).

Ή αισθητική της σπάειτή συνέχεια Τό νόημα τής μουσικής γίνεταικα-τής καθημερινής ζω ής καίένθαρρύ- τανοητό μέσω τής άναγνώ ρισης.νειτήν περισυλλογή

Ή εύχαρίστηση, τό κέφι πού δη-μιουργεϊται άπό τό άκουσμα τήςμουσικής «μεταφέρεται» στό μουσι-



κό άντικείμενο, πού έπενδύεται μειδιότητες πού ξεπηδοΰν άπό τό μηχανισμό τής ταύτισης.

Π ετυχημένη, καλή μουσική θεω ρεί

ται έκείνη πού έπαναλαμβάνεταισυχνά.

'Η μουσική εχει«ύπνω τική επίδραση» στην κοινω νική συνείδηση.

Ε νισχύει μιά αίσθηση συνέχειαςστήν καθημερινή ζω ή - ένώ ή πραγ-μοποιημένη της δομή ένισχύειτή λήθη.

Κ άνει «περιττή τη διαδικασία τοΰσκέπτεσθαι».

π ο ύ τ ο ΰ ά ρ έ σ ε ι ν ά π α ίζ ε ι μ έ η λ ε κ τ ρ ικ ά τ ρ ε ν ά κ ια έ π ε ιδ ή π έ ρ ασ τ υ χ ισ μ έ ν η π α ιδ ι κ ή ή λ ικ ία , τ ο ΰ μ ε γ ά λ ο υ ά π α τ ε ώ ν α , π ο ύ ε ίν αρ ε τ ικ ά μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ς , κ λ π .).19

γ . ’Ε π ιπ ώ σ ε ις ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς σ ό ν δ έ κ η

Ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α έ π ιν ο ή θ η κ ε γ ιά ν ά γ ε μ ίσ ε ι τ ό ν έ λ ε ύ θ τ ο ΰ ά ν θ ρ ώ π ο υ , τ ό χ ρ ό ν ο π ο ύ τ ο ϋ ά φ ή ν ε ι ή ά σ κ η σ η μ ιά ς ό ρ π ο ιη μ έ ν η ς κ α ί μ η χ α ν ο π ο ιη μ έ ν η ς έ ρ γ α σ ία ς κ α ί ή σ υ μ μ ε τ ο χ ή σ σ ι α δ ια ν θ ρ ώ π ιν η σ υ ν α λ λ α γ ή κ α ί ε π α φ ή . Ή ο χ λ η ρ ό τ η τ α τ ή ςν ή ς ζ ω ή ς , τ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α έ π ιβ ίω σ η ς , σ υ μ μ ε τ ο χ ή ς σ τ ά κ ο ι ν άγ ν ω σ ία ς , ή ά γ ω ν ία γ ι ά τ ό μ έ λ λ ο ν , ή α ίσ θ η σ η τ ή ς α π ο ξ έ ν ω σ η ς σ ύ γ χ ρ ο ν ο ά τ ο μ ο ά π ό κ ά θ ε τ ο μ έ α τ ή ς ιδ ιω τ ικ ή ς , κ ο ιν ω ν ικ ή ς κ ή ς ζ ω ή ς , έ κ α ν α ν τ ό ν έ λ ε ύ θ ε ρ ο χ ρ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ικ ό ά σ υ λ ο . Ά ά κ ρ ιβ ώ ς τ ό κ α τ α φ ύ γ ιο κ α τ α λ ή φ τ η κ ε ά π ό τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύτ υ χ ε τ ό ν έ φ η σ υ χ α σ μ ό , τ ή ν έ ξ ο υ δ ε τ έ ρ ω σ η τ ή ς ο ρ γ ή ς κ α ί τ ή ς ά τ ή ν ά δ ρ α ν ο π ο ίη σ η τ ή ς σ κ έ ψ η ς κ α ί τ ή ν ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ ώ ν π ν ω ν ά ξ ιώ ν κ α ί ά ν α γ κ ώ ν . 'Η μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α π ρ ο σ φ έ ρ ε ι δ ψ υ χ α γ ω γ ία , μ ’ ά λ λ α λ ό γ ιαφ υ γ ή ά π ό ή ν π ρ α γ μ α ικ ό η α κ α ί π ρ ο εμ α σ ία γ ιά μ ιά ά κ ό μ η έ ρ γ ά σ ιμ η μ έ ρ α . Σ υ μ π ε ρ α σ μ α τ ικ ά , δ έ ν ε ίν α ι τ ίπ ο

19. Δ ανειζόμαστε τά παραδείγματα άπό τό δοκίμιο τού γάλλου φιλόσοφου L.Goldmann La Reification (1959). Δ ές L. Goldmann, Recherches dialectiques,Gallimard, Paris, 19S9, σ. 90.

22



ά λ λ ο π α ρ ά μ ιά ά σ φ α λ ισ τ ικ ή δ ικ λ ε ίδ α π ο ύ έ κ τ ο ν ώ ν ε ι τ ίς κ ρ ίσ ε ις ' ε ί π ίσ ω ό ψ η , ό π ισ τ ό ς σ υ ν ο δ ο ι π ό ρ ο ς τ ή ς κ α π ιτ α λ ισ τ ικ ή ς β ιο μ η χ α π α ρ α γ ω γ ή ς .

Α ύ τ έ ς ε ίν α ι σ υ ν ο π τ ικ ά ο ί ά π ό ψ ε ις τ ώ ν φ ιλ ο σ ό φ ω ν τ ή ς Σ χ ο λ ή

Φ ρ α γ κ φ ο ύ ρ τ η ς γ ιά τ ό φ α ιν ό μ ε ν ο τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ή ρ ι ζ σ τ ικ ό τ η τ ά τ ο υ ς π ρ ο σ έ λ κ υ σ ε , ά ν α π ό φ ε υ κ τ α , τ ίς κ ρ ίσ ε ις κ α ί τ ίς έ π σ ε ις π ο λ λ ώ ν μ α ρ ξ ισ τ ώ ν κ α ί μ ή φ ιλ ο σ ό φ ω ν κ α ί κ ο ιν ω ν ιο λ ό γ ω ν . Ήτ ικ ή τ ώ ν μ α ρ ξ ισ τ ώ ν μ π ο ρ ε ί ν ά σ υ ν ο ψ ισ τ ε ί σ τ ίς έ ξ ή ς δ ύ ο γ ν ω μ α τ ε α ) Ο ί φ ιλ ό σ ο φ ο ι τ ή ς Σ χ ο λ ή ς ά ν τ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ι τ ή ν ά ν ώ τ ε ρ η κ ο υ λ μ ’ Ι ν α ν έ λ ιτ ίσ τ ικ ο τ ρ ό π ο , μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ ά ς τ η ν σ έ μ έ σ ο γ ιά τ ό μ ε τ α σ χτ ισ μ ό τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς μ έ σ ω τ ή ς ά ν ά π τ υ ξ η ς μ ιά ς κ ρ ι τ ικ ή ς σ υ ν ε ίδ η σ η τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ώ ς ά π ο κ λ ε ισ τ ικ ό φ ο ρ έ α κ α ί β ά σ η τ ο ϋ σ ύ γ χ

ό λ ο κ λ η ρ ω τ ισ μ ο ύ , κ α ί β ) υ π ο τ ι μ ο ύ ν τ ίς μ ά ζ ε ς (κ α ί ε ιδ ι κ ό τ ε ρ α τ ή ν έ τ ικ ή τ ά ξ η ), π ισ τ ε ύ ο ν τ α ς τ ό σ ο σ τ ή «μ ε τ ρ ιό τ η τ ά » τ ο υ ς δ σ ο κ α ί σ τ ό β λ ια γ μ ά τ ο υ ς μ έ σ α σ έ μ ιά π α ν ίσ χ υ ρ η π ρ α γ μ ο π ο ίη σ η · σ υ ν ε π ώ ς , «ή π γ ίν ε τ α ι ο υ τ ο π ικ ό ιδ ε ώ δ ε ς τ ώ ν δ ια ν ο ο υ μ έ ν ω ν · ή γ ν ή σ ια ά ρ ν η τ ικ ή ε π α ν α σ τ α τ ικ ή ά ν τ ίθ ε σ η ά φ ή ν ε τ α ι σ έ μ ιά π ρ ο ν ο μ ιο ύ χ α έ λ ίτ κ α ί σ ά ν α τ ρ ε π τ ικ ή τ έ χ ν η ».20

Π ιό σ ο β α ρ ή ε ίν α ι ή κ ρ ιτ ικ ή τ ώ ν φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ ω ν , «π λ ο υ ρ α λ ισ τ ώ νμ ο κ ρ α τ ώ ν , δ π ω ς τ ο ΰ κ ο ιν ω ν ιο λ ό γ ο υ Έ ν τ ο υ α ρ ν τ Σ ίλ ς . Κ α τ ’ α υ τ ό α )« τ ό δ ι ά β α σ μ α κ α λ ώ ν β ιβ λ ίω ν , ή ά π ό λ α υ σ η τ ή ς σ ο β α ρ ή ς ζ ω γ ρ α κ α ί μ ο υ σ ικ ή ς ε ίν α ι σ ή μ ε ρ α π ιό δ ια δ ε δ ο μ έ ν η ά π ’ δ ,τ ι τ ο ύ ς π ρ ο η γ ον ο υ ς α ιώ ν ε ς , κ α ί δ έ ν υ π ά ρ χ ε ι λ ό γ ο ς ν ά π ισ τ έ ψ ο υ μ ε δ τ ι ε ίν α ι λ ιγ ό τ β α θ ιά ή γ ν ή σ ια . Μ ό ν ο ή δ ια ψ ε υ σ μ έ ν η π ρ ο σ κ ό λ λ η σ η σ ’ ε ν α ά π ρ α π ο ίη τ ο ι δ α ν ικ ό τ ή ς ά ν θ ρ ώ π ιν η ς τ ε λ ε ιό τ η τ α ς κ α ί μ ιά ά π έ χ θ ε ια γ ιά κ ο ιν ω ν ία μ α ς κ α ί γ ι ά τ ά ά ν θ ρ ώ π ιν α ό ν τ α , δ π ω ς ε ίν α ι α ύ τ ά , μ π ο ρ τ ό κ ρ ύ ψ ε ι α ύ τ ό ».β ) α ύ τ ο ί π ο ύ ά ν α λ ύ ο υ ν τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α κ ά ν ο υ ν λ ά θ ο ς δ τ α ν τπ ο υ ν ώ ς π ρ ω τ ό φ α ν τ ο φ α ιν ό μ ε ν ο : «Ξ ε χ ν ο ΰ ν δ τ ι μ έ χ ρ ι τ ό ν 19ο α ίώ

δ π ο υ ή ρ θ ε μ ιά ά λ λ α γ ή χ ά ρ η σ τ ή σ υ ν ά ν τ η σ η τ ή ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς π ρ ο ό μ ιά ν έ α ά ν τ ίλ η ψ η γ ι ά τ ή ν ά ξ ία τ ή ς ά ν θ ρ ώ π ιν η ς ζ ω ή ς κ α ί μ έ τ ίς π ρ οθ ε ιε ς τ ώ ν φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ ω ν κ α ί ά ν θ ρ ω π ισ τ ώ ν μ ε τ α ρ ρ υ θ μ ισ τ ώ ν , ο ί

20. A. Swinge wood, The Myth o f Mass Culture, The Macmillan Press, London,1977, a. 18. Θ ά πρέπειέδώ νά σημειώ σουμε τή συμβολή ορισμένω ν ριζοσπαστώ νάμερικάνω ν φιλοσόφ ω ν καίκοινω νιολόγω ν στή μελέτη τοϋ φ αινομένου τής μαζικής κουλτούρας, δπω ς τώ ν D. Macdonald, Β. Rosenberg, D. White, I. Howe,

L. Crespi, Van den Haag, R. Parker κ.ά. Ο ίστοχαστές αυτοίγράφ ουν τήν ίδιαέποχή μέ τούς φιλοσόφ ους τής Σχολής. Μ ιά έξαιρετική συλλογή άρθρω ν τους είναιή Β . Rosenberg and D. Μ . White (eds), Mass Culture: The Popular Arts in

America, The Free Press, Glelncoe, 111., 1957. Μ ιά άλλη άξιόλογη συλλογή άρθρω ν είναιή P. Davison, R. Meyersohn and Ε . Shils, Literary Taste, Culture and

Mass Communication, Vol. 1, Culture and Mass Culture, Chadwyck-Healey, Cambridge 1978



ζ ο ύ σ α ν μ ιά υ π ο β α θ μ ισ μ έ ν η ζ ω ή ... Ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α α υ τ ώ ν τ ώτ ω ν , π ο ύ ή τ α ν α π ο β λ α κ ω μ έ ν α ά π ό τ ή δ ο υ λ ε ιά , τ ή ν α ρ ρ ώ σ τ ιβ ο κ α ί π ο ύ π ε ρ ι λ ά μ β α ν α ν ε ν α π ο λ ύ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τ ο ΰ π ά π ’ ό ,τ ι σ τ ίς π ρ ο η γ μ έ ν ε ς κ ο ι ν ω ν ίε ς τ ο ϋ 20ο ύ α ιώ ν α , η τ α ν μ ιά κ

ρ α π ο ύ π ε ρ ι λ ά μ β α ν ε ά γ ώ ν ε ς σ κ υ λ ιώ ν μ έ α ρ κ ο ύ δ ε ς , κ ο κ ο ρ οθ ύ σ ια , π α ρ α μ ύ θ ια γ ιά μ ά γ ισ σ ε ς , κ ο υ τ σ ο μ π ο λ ιά γ ιά τ ίς σ ε ξ δ ια σ τ ρ ο φ έ ς τ ώ ν κ α λ ο γ έ ρ ω ν κ α ί τ ώ ν κ α λ ο γ ρ ιώ ν , ισ τ ο ρ ίε ς γ κ α ί ά κ ρ ω τ η ρ ια σ μ ο ύ ς . Ή ισ τ ο ρ ία τ ο ύ Σ ο υ ή ν υ ό ν τ , τ ο ϋ δ ι κ ο υ ρ έ α τ ή ς ό δ ο ϋ Φ λ ή τ , π ο υ ε σ τ η σ ε μ ια κ ε ρ δ ο φ ο ρ α ε π ιχ ε ίρχ ν ο ν τ α ς κ ρ ε α τ ό π ιτ ε ς μ έ τ ή σ ά ρ κ α τ ώ ν θ υ μ ά τ ω ν π ο ύ έ π ε φ τ α νπ α κ τ ή τ ο ύ κ ο υ ρ ε ίο υ τ ο υ , δ έ ν ε ίν α ι δ η μ ιο ύ ρ γ η μ α τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Χ ρ ο ν ο λ ο γ ε ίτ α ι ά π ό τ ό ν Μ ε σ α ίω ν α ... Ό π ο ι ο σ τ ίς β ι β λ ιο θ ή κ ε ς κ α ί σ τ ά π α λ α ιο β ιβ λ ιο π ω λ ε ία δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά

σ τ ώ σ ε ι ό τ ι ή μ ε γ ά λ η π λ ε ιο ψ η φ ία τ ώ ν β ιβ λ ίω ν τ ο ϋ 17ο υ κ α ί α ιώ ν α , γ ιά ν ά μ ή μ ιλ ή σ ο υ μ ε γ ι ά τ ό ν 19ο , ε ίν α ι ε ν τ ε λ ώ ς α ν ά ξ ια Ή ά ν ώ τ ε ρ η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α τ ο ϋ 17ο υ α ιώ ν α δ έ ν π ε ρ ι λ ά μ β α ν ε Σ α ίξ π η ρ , τ ό ν ζ ό ν σ ο ν , τ ό ν Μ π έ ικ ο ν , τ ό ν Χ ό μ π ς , τ ό ν Ρ α κ ίν σ κ ά λ , τ ό ν Λ ά Ρ ο σ φ ο υ κ ώ κ .ά ., ά λ λ ά κ α ί έ ν α ν π ο λ ύ μ ε γ α λ ύ τ έ ν τ ε λ ώ ς α σ ή μ α ν τ ω ν σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν .. .»21

Θ ά κ λ ε ίσ ο υ μ ε τ ή ν ε ισ α γ ω γ ή μ α ς υ π ο γ ρ α μ μ ίζ ο ν τ α ς τ ή σ υτ ώ ν τ ώ ν κ ρ ιτ ικ ώ ν - κ α τ α γ γ ε λ ιώ ν , ό π ω ς κ α ί τ ή ν κ ο ιν ή π ρ ο σ σ τ ό «ρ ε α λ ισ μ ό » (π ο ύ ε ίν α ι ά ν τ ίθ ε τ ο ς π ρ ό ς τ ό ν υ π ο τ ιθ έ μ ε ν ο ο υ ά ν ισ τ ο ρ ισ μ ό κ α ί π ε σ ι μ ισ μ ό τ ώ ν φ ιλ ο σ ό φ ω ν τ ή ς Σ χ ο λ ή ς κ φ ο ύ ρ τ η ς ) . Κ α τ ά τ ή γ ν ώ μ η μ α ς , ή ε π ίκ λ η σ η τ ο υ ρ ε α λ ισ μ ο ύ δτ ό μ α τ α κ α ί υ λ ο π ο ίη σ ή τ ο υ . Έ τ σ ι,α ) ή ά π ό ρ ρ ιψ η τ ο ύ υ π ε ρ β α τ ικ ο ύ , ά ρ ν η τ ικ ο ύ , υ π ο ν ο μ ε υ τ ικ ορ α τ ή ς τ έ χ ν η ς τ ή ν υ π ο β ιβ ά ζ ε ι σ ε μ ια α π λ η «α ν τ α ν α κ λ α σ η » τ ήκ ή ς μ ο ρ φ ή ς π ο ύ ισ χ ύ ε ι κ ά θ ε φ ο ρ ά ή τ ή μ ε τ α τ ρ έ π ε ι σ έ π λ ε υ ρ άν ικ ή ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς (ά ν ε ξ ά ρ τ η τ α ά π ό τ ίς ίδ ια ιτ ε ρ ο τ η τ έ ς τ η ς , τ ή μ έ τ ή ν ο μ ο ρ φ ιά κ λ π .).β ) ή σ ω σ τ ή ε π ισ ή μ α ν σ η τ ή ς ύ π α ρ ξ η ς μ ιά ς ά λ λ η ς , «φ τ η ν ή ς » κ δ ίπ λ α σ τ ή ν «ά ν ώ τ ε ρ η » κ ο υ λ τ ο ύ ρ α τ ή ς Δ ύ σ η ς τ ο ύ 17ο υ , 18ο υ α ιώ ν α δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά μ ά ς π ε ίσ ε ι γ ιά τ ή ν ά ν ω τ ε ρ ό τ η τ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ε ίν α ι ά λ ή θ ε ια ο τ ι ο ι φ ιλ ο σ ο φ ο ι τ ή ς Σ χ ο λ ή ς τ κ φ ο ύ ρ τ η ς α ν ά λ υ σ α ν μ ό ν ο τ ή ν α ν ώ τ ε ρ η κ ο υ λ τ ο υ ρ α (κ α ι τ η τ ο ύ ρ α ), ά λ λ ά α ύ τ ό δ έ ν σ η μ α ίν ε ι ό τ ι α π ο σ ιω π ο ύ σ α ν ή ά γ ν ο ύ π α ρ ξ η τ ή ς ά λ λ η ς . Ε π ιπ λ έ ο ν , κ ι α ύ τ ό ε ίν α ι σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο ,ρ ισ μ ο ί τ ο ύ Σ ίλ ς ε ίν α ι σ ω σ τ ο ί, τ ό τ ε π ώ ς έ ξ η γ ε ίτ α ι τ ό γ ε γ ο ν ό ς τ

21. Ε . Shils, Daydreams and Nightmares: Reflections on the Criticism of Mass Culture (1957). Π εριέχεταίστό E. Shils, The Intellectuals and the Powers, The University of Chicago Press, Chicago and London, 1972, σ. 261-62.

24



σης τ ό σ ω ν σ η μ α ν τ ικ ώ ν έ ρ γ ω ν σ έ μ ιά ά ρ α ιο κ α τ ο ικ η μ έ ν η Ε υ ρ ώ π η ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ή τ α ν π ρ ο ν ό μ ιο μ ι ά ς μ ικ ρ ή ς μ ε ιο ψ η φ ία ς ; Ά ν θ υ μ η τ ά ε ρ γ α τ έ χ ν η ς π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά σ τ η κ α ν ά π ό τ ό ν 14ο α ιώ ν α ώ ς τ ή δ ε κ τ ο ϋ 1920, δ έ ν μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά μ ή ν κ ά ν ο υ μ ε μ ιά σ ύ γ κ ρ ισ η μ έ τ ό ν κ ό σ μ 20ο ύ α ιώ ν α , δ π ο υ ο ί δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς ε π ικ ο ι ν ω ν ία ς , ο ί τ ε χ ν ο λ ο γ ικ έ ς ά κ α λ ύ ψ ε ις κ α ί ή γ ε ν ίκ ε υ σ η τ ή ς π α ιδ ε ία ς ε ίν α ι ά π ε ίρ ω ς μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε δ ,τ ι π α λ ιό τ ε ρ α . Κ α ί τ ό ά π ο τ έ λ ε σ μ ά α ύ τ ή ς τ ή ς σ ύ γ κ ρ ισ η ς θ ά ε ίν α έ ρ ώ τ η μ α : π ο ΰ ό φ ε ίλ ε τ α ι ή σ η μ ε ρ ιν ή μ η δ α μ ιν ό τ η τ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ε υ τ έ λ ε ια τ ώ ν κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ώ ν έ ρ γ ω ν κ α ί ή ρ η χ ό τ η τ α τ ώ ν δ η μ ιο υ τ ο υ ς ; Ή , γ ιά ν ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ο υ μ ε τ ά λ ό γ ια έ ν ό ς σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ φ ιλφ ο υ , τ ο ϋ Κ ο ρ ν ή λ ιο υ Κ α σ τ ο ρ ιά δ η , «... ή σ η μ ε ρ ιν ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίν π ρ ώ τ η π ρ ο σ έ γ γ ισ η , έ ν α μ η δ ε ν ικ ό . “Ο τ α ν μ ιά ε π ο χ ή δ έ ν έ χ ε ι μ ε γ ά ά ν τ ρ ε ς , τ ο ύ ς έ φ ε υ ρ ίσ κ ε ι. Μ ή π ω ς σ υ μ β α ίν ε ι κ α ί τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο σ ή μ ε ρ δ ιά φ ο ρ ε ς π ε ρ ιο χ έ ς τ ο ΰ “π ν ε ύ μ α τ ο ς ” ; ’Ι σ χ υ ρ ιζ ό μ α σ τ ε δ τ ι κ ά ν ο υ μ ε ν α σ τ ά σ ε ις , έ ν ώ ά ν τ ιγ ρ ά φ ο υ μ ε κ α ί μ ιμ ο ύ μ α σ τ ε χ ο ν δ ρ ο ε ιδ ώ ς (κ ι έ δσ ο λ α β ε ί κ α ί ή ά γ ν ο ι α έ ν ό ς ύ π ε ρ π ο λ ιτ ισ μ έ ν ο υ κ α ί ν ε ο α ν α λ φ ά β η τ ον ο ύ ) τ ίς τ ε λ ε υ τ α ίε ς μ ε γ ά λ ε ς δ η μ ιο υ ρ γ ικ έ ς σ τ ιγ μ έ ς τ ή ς δ υ τ ικ ή ς κ ο υ λρ α ς , δ η λ α δ ή δ ,τ ι έ γ ιν ε έ δ ώ κ α ί π ά ν ω ά π ό μ ισ ό α ιώ ν α (μ ε τ α ξ ύ τ ο ύ κ α ί τ ο ύ 1925-1930). Ό Σ έ ν μ π ε γ κ , ό Β έ μ π ε ρ ν κ α ί ό Μ π έ ρ γ κ δ η μ ιο ύ ρ γσ α ν τ ή ν ά τ ο ν ικ ή κ α ί σ ε ιρ α ϊκ ή μ ο υ σ ικ ή π ρ ίν ά π ό τ ό 1914. Π ό σ ο ι ά

τ ο ύ ς θ α υ μ α σ τ έ ς τ ή ς ά φ η ρ η μ έ ν η ς ζ ω γ ρ α φ ικ ή ς ξ έ ρ ο υ ν τ ίς χ ρ ο ν ο γ έ ν ν η σ η ς τ ο ΰ Κ α ν τ ίν σ κ υ (1866) κ α ί τ ο ΰ Μ ό ν τ ρ ια ν (1872); Σ τ ά 1920 ε ίχ α μ ε ή δ η τ ό ν τ α ν τ ά κ α ί τ ό σ ο υ ρ ε α λ ισ μ ό . Π ο ι ό ς μ υ θ ισ τ ο ρ ι ο γ ρ ά φ μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά π ρ ο σ τ ε θ ε ί σ τ ή σ ε ιρ ά : Π ρ ο ύ σ τ , Κ ά φ κ α , ζ ό υ ς ... ;»22

ά έ ρ ω τ ή μ α τ α α ύ τ ά μ ά ς υ π ο χ ρ ε ώ ν ο υ ν ν ά σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ιή σ ο υ μ τ ίς π ρ α γ μ α τ ικ έ ς α ι τ ίε ς π ο ύ ο δ ή γ η σ α ν τ ο ύ ς φ ιλ ο σ ό φ ο υ ς τ ή ς Σ χ ο λ ή Φ ρ α γ κ φ ο ύ ρ τ η ς σ τ ή ν έ ξ έ τ α σ η τ ο ϋ φ α ιν ο μ έ ν ο υ τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ δ σ ο κ α ί τ ή σ υ ν τ α ρ α κ τ ικ ή έ π ικ α ιρ ό τ η τ α τ ώ ν ά π ό ψ ε ώ ν τ ο υ ς . Ε ίν α ιρ ό , ε π ίσ η ς , π ώ ς τ ό ιδ ε ώ δ ε ς τ ή ς ά κ α δ η μ α ϊκ ή ς ,ο ύ ό έ ε ρ η ς , γ ν ώ σ η ς δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά έ π ισ τ ρ α τ ε υ τ ε ί ε ν α ν τ ίο ν μ ιά ς μ έ χ ρ ι π ά θ ο υ ς π ο λ ιτ ικ ο π ο ιν η ς κ α ί π ο λ ι τ ικ ή ς σ κ έ ψ η ς · ή σ κ έ ψ η α ύ τ ή μ π ο ρ ε ί ν ά κ ρ ιθ ε ί (κ α ί ίσ ω ά ν τ ικ α τ α σ τ α θ ε ί) μ ό ν ο ά π ό μ ιά σ κ έ ψ η π ο ύ θ ά υ π ε ρ ά σ π ιζ ε τ ά ϊδ ια ικ ά κ α ί θ ά ύ π ά κ ο υ ε σ τ ό ν ίδ ι ο κ α ν ό ν α : σ τ ό ν κ α ν ό ν α τ ή ςά ρ ν η σ η ς (μ έ τ ή μ ο ρ φ ή τ ή ς δ ια τ ή ρ η σ η ς -ύ π έ ρ β α σ η ς ).

Ζ ή σ η ς Σ α ρ ί κ α ς

22. C. Castoriadis, Transformation Sociale et Creation Culturelle (1978). Π ε-ί?ιεχεταιστό βιβλίο του Le contenu du socialisme, U.Q.E, Paris, 1979, a. 419-420.



Γ

L



Χ έ ρ μ π ε ρ τ Μ α ρ κ ο ύ ζ ε

Π α ρ α τ η ρ ή σ ε ις γ ιά ε ν α ν ε π α ν α π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ό τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς

Ξ ε κ ιν ώ ά π ό τ ό ν ο ρ ισ μ ό τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ο ύ έ χ ε ι δ ώ σ ε ι ό Webst ύ μ φ ω ν α μ έ τ ό ν ό π ο ι ο ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α π ρ έ π ε ι ν ά ν ο η θ ε ί ώ ς τ ό λ ε γ μ α τ ώ ν ε ιδ ι κ ώ ν π ε π ο ιθ ή σ ε ω ν , δ ο ξ α σ ιώ ν , ε π ιτ ε υ γ μ ά τ ω ν , πό σ ε ω ν κ λ π ., π ο ύ σ χ η μ α τ ίζ ο υ ν τ ό «φ ό ν τ ο » μ ιά ς κ ο ι ν ω ν ία ς . Σ

α ρ α δ ο σ ια κ ή χ ρ ή σ η τ ή ς γ λ ώ σ σ α ς ά π ο κ λ ε ίο ν τ α ι σ υ ν ή θ ω ς «ε πα τ α », δ π ω ς ή κ α τ α σ τ ρ ο φ ή κ α ί τ ό έ γ κ λ η μ α , κ α ί «π α ρ α δ ό σ ε π ω ς ή θ η ρ ιω δ ί α κ α ί ό φ α ν α τ ισ μ ό ς · θ ά μ ε ίν ω π ισ τ ό ς σ ’ α ύ τ ή τ ή η , α ν κ α ί μ π ο ρ ε ί ν ά ά π ο δ ε ιχ τ ε ϊ ά π α ρ α ίτ η τ η ή έ π α ν ε ισ α γ ω γ ή ι ο τ ή τ ω ν α ύ τ ώ ν σ τ ό ν ο ρ ι σ μ ό . Ε π ίκ ε ν τ ρ ο τ ή ς σ υ ζ ή τ η σ ή ς μ ο υ θ

α ι ή σ χ έ σ η μ ε τ α ξ ύ τ ο ϋ «φ ό ν τ ο υ » (τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ) κ α ί τ ή ς «βη ς »: έ τ σ ι , ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α θ ά π α ρ ο υ σ ια σ τ ε ί ώ ς τ ό σ ύ μ π λ ε γ μ α τ ώ νώ ν , π ν ε υ μ α τ ικ ώ ν κ α ί α ισ θ η τ ικ ώ ν σ κ ο π ώ ν (ά ξ ιώ ν ), π ο ύ θ ε ω ρ

α ι ά π ό μ ιά κ ο ι ν ω ν ία ώ ς ό σ κ ο π ό ς τ ή ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς , τ ο ϋ κ α τ α μμ ο ύ κ α ί τ ή ς κ α τ ε ύ θ υ ν σ η ς τ ή ς έ ρ γ α σ ία ς τ η ς , ώ ς τ ό «κ α λ ό » π ο ύ πε ι ν ά ε π ιτ ε υ χ θ ε ί ά π ό τ ό ν τ ρ ό π ο ζ ω ή ς π ο ύ ε χ ε ι θ ε σ π ίσ ε ι ή κ ο ι ν ω ύ τ ή . Γ ιά π α ρ ά δ ε ιγ μ α ή α ύ ξ η σ η τ ή ς ά τ ο μ ικ ή ς κ α ί τ ή ς δ η μ ό σ λ ε υ θ ε ρ ί α ς , ή μ ε ίω σ η τ ώ ν ά ν ισ ο τ ή τ ω ν π ο ύ β ά ζ ο υ ν φ ρ α γ μ ό ν ά π τ υ ξ η τ ο ϋ «ά τ ό μ ο υ » ή τ ή ς «π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α ς » κ α ί μ ιά ά π ο τ μ α τ ικ ή κ α ί λ ο γ ικ ή δ ια χ ε ίρ ι σ η μ π ο ρ ο ύ ν ν ά θ ε ω ρ η θ ο ύ ν ώ ς ά ν τ ι

ω π ε υ τ ι κ έ ς «ά ξ ίε ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς » τ ή ς ά ν α π τ υ γ μ έ ν η ς β ιο μ η χή ς κ ο ι ν ω ν ία ς (τ ό σ ο σ τ ή ν Α ν α τ ο λ ή δ σ ο κ α ί σ τ ή Δ ύ σ η κ α τ α δ ι κα ι κ ά θ ε ά π ό π ε ιρ α ά ρ ν η σ η ς τ ο ϋ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ο υ ς ώ ς ά ξ ιώ ν ).

Μ ιλ ά μ ε γ ιά τ ή ν ύ π α ρ ξ η μ ιά ς (π ε ρ α σ μ έ ν η ς ή τ ω ρ ι ν ή ς ) κ ο υ λ τ ο ύ ό ν ο δ τ α ν ο ί ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε υ τ ικ ο ί σ κ ο π ο ί κ α ί ά ξ ίε ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ύ τ ή ς έ χ ο υ ν μ ε τ α φ ρ α σ τ ε ί (ή π ρ ό κ ε ιτ α ι ν ά μ ε τ α φ ρ α σ τ ο ύ ν ) ε υρ ιτ α σ τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α . Μ π ο ρ ε ί ν ά ύ π ά ρ χ ο υ να ν τ ικ έ ς δ ια φ ο ρ έ ς σ τ ή ν έ κ τ α σ η κ α ί σ τ ή ν κ α τ α λ λ η λ ό τ η τ α τ ή ς μρ α σ η ς α ύ τ ή ς , ά λ λ ά ο ί ΐσ χ ύ ο ν τ ε ς θ ε σ μ ο ί κ α ί ο ί σ χ έ σ ε ις μ ε τ α ξ ύ ε λ ώ ν μ ιά ς ο ρ ισ μ έ ν η ς κ ο ι ν ω ν ία ς π ρ έ π ε ι ν ά π α ρ ο υ σ ιά ζ ο υ ν μ ιά ά κ ρ ιτ η σ υ γ γ έ ν ε ια μ έ τ ίς δ ι α γ γ ε λ λ ό μ ε ν ε ς ά ξ ίε ς : π ρ έ π ε ι ν ά σ υ τ ο ΰ ν μ ιά β ά σ η γ ι ά τ ή νπ ιθ α ν ή π ρ α γ μ ά τ ω σ η τ ώ ν ά ξ ιώ ν α ύ τ ώ ν . Μ ’ λ λ α λ ό γ ι α , ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίν α ι κ ά τ ι π α ρ α π ά ν ω ά π ό μ ιά ά π λ ή ι



σ μ ο ϋ , π ο ύ χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι , ά π ό τ ή σ υ λ λ ο γ ικ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια δ ια τ ή ρ η σ η τ ή ς ά ν θ ρ ώ π ιν η ς ζ ω ή ς , γ ιά τ ή ν κ α τ ά π α υ σ η τ ο ΰ ά τ ή ν ύ π α ρ ξ η ή , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν , γ ιά τ ό ν π ε ρ ιο ρ ισ μ ό τ ο υ μ έ σ α σ έμ ε ν α ό ρ ια , γ ιά τ ή σ τ ε ρ έ ω σ η μ ιά ς π α ρ α γ ω γ ικ ή ς ό ρ γ ά ν ω σ η

ν ω ν ία ς , γ ιά τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ η τ ώ ν π ν ε υ μ α τ ικ ώ ν ικ α ν ο τ ή τ ω ν θ ρ ώ π ω ν κ α ί γ ιά τ ή μ ε ίω σ η ή ά π ο μ ε τ α ρ σ ίω σ η τ ή ς ε π ιθ ε τ ικ τ ή ς β ί α ς κ α ί τ ή ς α θ λ ιό τ η τ α ς .

Ά π ό τ ή ν ά ρ χ ή π ρ έ π ε ι ν ά θ έ σ ο υ μ ε δ ύ ο π ε ρ ιο ρ ισ μ ο ύ ς :1. Ό «δ ε σ μ ε υ τ ικ ό ς » χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ή τ α ν π ά

ρ ιο ρ ισ μ έ ν ο ς σ ’ έ ν α νε ιδ ικ ό κ ό σ μ ο , π ο ύ δ ια μ ο ρ φ ω ν ό τ α ν ά π ό μ ιά οσ μ έ ν η φ υ λ ε τ ικ ή , έ θ ν ικ ή , θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ή ή ό π ο ια δ ή π ο τ ε ά λ λ η τ α (ο ί ε ξ α ιρ έ σ ε ις ή τ α ν κ α τ α δ ικ α σ μ έ ν ε ς ν ά μ ε ίν ο υ ν ιδ ε ο λ ο Π ά ν τ α υ π ή ρ χ ε έ ν α ς «ά λ λ ό τ ρ ιο ς » κ ό σ μ ο ς , γ ιά τ ό ν ό π ο ι ο δ έ ν ο ί σ κ ο π ο ί τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς : ό ε χ θ ρ ό ς , ό ά λ λ ο ς , ό ξ έ ν ο ς , ό π ρ ο γ ν ο ς - έ ν ν ο ι ε ς π ο ύ δ έ ν ά ν α φ έ ρ ο ν τ α ι κ α τ ά π ρ ώ τ ο λ ό γ ο σ έ ά τ ο σ έ ο μ ά δ ε ς , θ ρ η σ κ ε ίε ς , «τ ρ ό π ο υ ς ζ ω ή ς », κ ο ι ν ω ν ικ ά σ υ σ τ Μ π ρ ό ς σ τ ό ν ε χ θ ρ ό (π ο ύ ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι κ α ί σ τ ό ν π ρ ώ τ ο κ ό κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ π α ίν ε ι σ έ δ ια θ ε σ ιμ ό τ η τ α ή κ α ί α π α γ ο ρ ε ύ ε τ α ι κ ι έ τ σ ι ά ν ο ίγ ε ι ό δ ρ ό μ ο ς σ τ ή ν ά π α ν θ ρ ω π ιά .

2. Μ ό ν ο ό ά π ο κ λ ε ισ μ ό ς τ ή ς θ η ρ ιω δ ία ς , τ ο ϋ φ α ν α τ ισ μ ο ύ μ ή ά π ο μ ε τ α ρ σ ιω μ έ ν η ς β ία ς μ ά ς έ π ιτ ρ έ π ε ι ν ά ο ρ ί σ ο υ μ ε τ ή ν

ρ α ώ ς δ ι α δ ι κ α σ ία ε ξ α ν θ ρ ω π ισ μ ο ύ . Ο ί δ υ ν ά μ ε ις α ύ τ έ ς (κ ασ μ ο ί τ ο υ ς ) μ π ο ρ ο ύ ν μ ο λ α τ α ύ τ α ν ά ε ίν α ι έ ν α σ υ σ τ α τ ικ ό μ κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , έ τ σ ι ώ σ τ ε ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η ή ή ε π ί τ ε υ ξ η τ ώ ν σ κ ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ν ά γ ίν ε τ α ιμ έ σ ω τ ή ς ά σ κ η σ η ς θ η ρ ι ω δ ία ς κ α ί β ί α ς . Α ύ μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε ξ η γ ή σ ε ι τ ή ν π α ρ α δ ο ξ ό τ η τ α π ο ύ π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π όν ό ς ό τ ι ή «ά ν ώ τ ε ρ η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α » τ ή ς Δ ύ σ η ς ή τ α ν σ έ τ ό σ ο β α θ μ ό μ ιά δ ι α μ α ρ τ υ ρ ία ε ν α ν τ ίο ν τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , μ ιά κ α κ α ί μ ιά ά ρ ν η σ ή τ η ς - ό χ ι μ ό ν ο σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ή ν ά ξ ιο λ ύ π η τ η μσ ή τ η ς σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ά λ λ ά κ α ί μ έ τ ίς έ σ ω τ ε ρ ικ έ ς τ κ α ί τ ό π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ό τ η ς .

Μ ’ α υ τ ο ύ ς τ ο ύ ς ό ρ ο υ ς , ή ε π α ν ε ξ έ τ α σ η μ ιά ς δ ε δ ο μ έ ν η ς κρ α ς π ε ρ ικ λ ε ίε ι τ ό ε ρ ώ τ η μ α γ ι ά τ ή σ χ έ σ η τ ώ ν ά ξ ιώ ν μ έ τ ά γ ε ό χ ι ώ ς λ ο γ ικ ό ή γ ν ω σ ι ο θ ε ω ρ η τ ικ ό π ρ ό β λ η μ α , ά λ λ ά ώ ς π ρ ό κ ο ιν ω ν ικ ή ς δ ο μ ή ς : π ο ι ά ή σ χ έ σ η μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν μ έ σ ω ν τ ή ς κ κ α ί τ ώ ν σ κ ο π ώ ν π ο ύ ά ν α γ ν ω ρ ί ζ ε ι α ύ τ ή ; Ο ί σ κ ο π ο ί κ α θ ο φ α ιν ο μ ε ν ικ ά ά π ό τ ή ν (κ ο ιν ω ν ικ ά ) π α ρ α δ ε κ τ ή «ά ν ώ τ ε ρ η κρ α »· έ τ σ ι , γ ί ν ο ν τ α ι ά ξ ιε ς , π ο ύ π ρ έ π ε ι ν ά ε ν σ ω μ α τ ω θ ο ύ ν π ε ρ

ρ ο ή λ ιγ ό τ ε ρ ο τ α ιρ ια σ τ ά σ τ ο ύ ς κ ο ι ν ω ν ικ ο ύ ς θ ε σ μ ο ύ ς κ α ί ν ω ν ικ έ ς σ χ έ σ ε ις . Ε π ο μ έ ν ω ς , τ ό ε ρ ώ τ η μ α μ π ο ρ ε ΐ ν ά δ ι α τ υ π σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α :Π ο ιά ε ίν α ι ή σ χ έ ο η μ ε α ξ ύ ή ς λ ο γ ο ε χ ν ία ς , ή

28



χ ν η ς , ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς , ή ς θ ρ η σ κ ε ία ς ιά ς κ ο ιν ω ν ία ς , κ α ί ή ς κ ο ινν ικ ή ς π ρ ά ξ η ς ; Ε π ε ιδ ή τ ό π ρ ό β λ η μ α α υ τ ό π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι μ ε γ ά λ η έ κ τ α σ η , δ έ ν μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά τ ό σ υ ζ η τ ή σ ο υ μ ε έ δ ώ π α ρ ά μ ό ν ο μ έ τ ήφ ή κ ά π ο ι ω ν υ π ο θ έ σ ε ω ν π ο ύ έ φ α ρ μ ό ζ ο ν τ α ι σ έ σ ύ γ χ ρ ο ν ε ς έ ξ ε λ κ έ ς τ ά σ ε ις .

Σ τ ή ν π α ρ α δ ο σ ι α κ ή σ υ ζ ή τ η σ η υ π ά ρ χ ε ι ά ρ κ ε τ ή σ υ μ φ ω ν ία π σ τ ό ό τ ι ή σ χ έ σ η μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν σ κ ο π ώ ν τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ώ ν πμ α τ ικ ώ ν μ έ σ ω ν δ έ ν ε ίν α ι κ α θ ό λ ο υ σ χ έ σ η σ ύ μ π τ ω σ η ς (κ α ί δ έ ν μ π ν ά ε ίν α ι;) κ α ί ό τ ι σ π ά ν ια ε ίν α ι μ ιά σ χ έ σ η ά ρ μ ο ν ία ς . Α ύ τ ή ή ά π ο ψ έ κ φ ρ ά σ τ η κ ε μ έ τ ή δ ιά κ ρ ι σ η μ ε τ α ξ ύκ ο υ λ ο ύ ρ α ς κ α ίπ ο λ ι ισ μ ο ύ , κ ατ ά τ ή ν ό π ο ί α ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ά ν α φ έ ρ ε τ α ι σ έ μ ιά ά ν ώ τ ε ρ η δ ιά σ τ α σ ά ν θ ρ ώ π ι ν η ς α ύ τ ο ν ο μ ία ς κ α ί ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η ς , ε ν ώ ό π ο λ ι τ ισ μ ό ς χκ τ η ρ ίζ ε ι τ ό β α σ ίλ ε ιο τ ή ς ά ν α γ κ α ιό τ η τ α ς , τ ή ς κ ο ι ν ω ν ικ ά ά π α ρ α ί τ η ς έ ρ γ α σ ία ς κ α ί σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς , ό π ο υ ό ά ν θ ρ ω π ο ς δ έ ν ε ίν α ι π ρμ α τ ικ ά ό έ α υ τ ό ς τ ο υ ο ύ τ ε β ρ ίσ κ ε τ α ι σ τ ό σ τ ο ιχ ε ίο τ ο υ , ά λ λ ά έ ξ α ρ τ α ι , ά ν τ ίθ ε τ α , ά π ό τ ή ν ε τ ε ρ ο ν ο μ ία , ά π ό ε ξ ω τ ε ρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς κ ά ν ά γ κ ε ς . ό β α σ ίλ ε ιο τ ή ς ά ν α γ κ α ιό τ η τ α ς μ π ο ρ ε ί ν ά π ε ρ ιο ρ ισ (κ ά τ ι π ο ύ σ υ μ β α ίν ε ι σ υ χ ν ά ). Σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ή έ ν ν ο ι α τ π ρ ο ό δ ο υ μ π ο ρ ε ί ν ά ε φ α ρ μ ο σ τ ε ί μ ό ν ο σ ’ α ύ τ ό τ ό π ε δ ί ο (τ ε χ ν ι

π ρ ό ο δ ο ς ), σ τ ή ν κ ίν η σ η τ ο ύ π ο λ ι τ ισ μ ο ύ π ρ ό ς τ ά μ π ρ ο ς - ά λ λ ά α ύ κ ίν η σ η δ έ ν ε ξ α φ ά ν ι σ ε τ ή ν έ ν τ α σ η (tension) μ ε τ α ξ ύ τ ή ςκ ο υ λ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ο ΰ π ο λ ι τ ισ μ ο ύ . Μ π ο ρ ε ί μ ά λ ισ τ α ν ά έ ν ίσ χ υ σ ε τ ή δ ιχ ο τ ό μ η σ τ ό β α θ μ ό π ο ύ ο ί ά π ε ρ ι ό ρ ισ τ ε ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς π ο ύ ά ν ο ίχ τ η κ α ν τ ή ν τ ε χ ν ικ ή π ρ ό ο δ ο φ α ίν ο ν τ α ι ν ά έ ρ χ ο ν τ α ι σ έ ό λ ο κ α ί μ ε γ α λ ύ τ α ν τ ίθ ε σ η π ρ ό ς τ ή ν π ε ρ ι ο ρ ι σ μ έ ν η κ α ί δ ια σ τ ρ ε β λ ω μ έ ν η π ρ α γ μπ ο ίη σ ή τ ο υ ς . α υ τ ό χ ρ ο ν α , ό μ ω ς ,"ή έ ν τ α σ η α ύ τ ή μ ε ιώ ν ε τ α ι σ τ α θ ά π ό τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ν σ ω μ α τ ώ ν ε τ α ι μ έ τ ρ ό π ο σ υ σ τ

τ ικ ό κ α ί ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο σ τ ή ν κ α θ η μ ε ρ ιν ή ζ ω ή κ α ί σ τ ή ν ε ρ γ α σ ία - μ ά λ ισ τ α τ ό σ ο ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ά , ώ σ τ ε ν ά π ρ ο κ ύ π τ ε ι τ ό έ ρ ώ τ η μ μ π ο ρ ε ί ν ά σ τ α θ ε ί ά κ ό μ η ή δ ιά κ ρ ισ η μ ε τ α ξ ύ κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί π οσ μ ο ύ , λ α μ β α ν ό μ ε ν ω ν ύ π ό ψ η τ ώ ν κ υ ρ ία ρ χ ω ν τ ά σ ε ω ν τ ή ς ά ν α μ έ ν η ς β ι ο μ η χ α ν ικ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς . Ή , ά κ ρ ιβ έ σ τ ε ρ α , ά ν δ έ ν κ α τ α ρ θ η κ ε ή έ ν τ α σ η μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν μ έ σ ω ν κ α ί τ ώ ν σ κ ο π ώ ν , μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν ά τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ώ ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν ά π ό τ ή ν ά π ο ρ ρ σ η τ ώ ν σ κ ο π ώ ν ά π ό τ ά μ έ σ α . Δ έ ν έ χ ε ι γ ί ν ε ι μ ιά «π ρ ό ω ρ η », κ α

σ τ α λ τ ικ ή κ α ί μ ά λ ισ τ α β ί α ιη έ ξ ο μ ο ίω σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ο ϋλ ιτ ισ μ ο ύ π ο ύ σ υ ν έ β α λ ε σ τ ή ν έ ξ α σ θ έ ν η σ η τ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν π ο ύ χ α ίτ ι ζ α ν ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ά τ ίς κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ έ ς τ ά σ ε ις ; Μ ’ α ύ τ ή έ ν σ ω μ ά τ ω σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία , ή κ ο ι ν ω ν ία τ ε ίν ε γ ίν ε ι ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ή , ά κ ό μ η κ ι έ κ ε ΐ ό π ο υ δ ι α τ η ρ ε ί δ η μ ο κ ρ α τ ι μ ο ρ φ έ ς κ α ί θ ε σ μ ο ύ ς



Μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά π α ρ ο υ σ ιά σ ο υ μ ε ό ρ ισ μ έ ν ε ς σ υ σ χ ε τ ίσ ε ις σ τσ η μ ε τ α ξ ύ κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί π ο λ ιτ ισ μ ο ύ :

Π ο λ ι ισ μ ό ς Κ ο υ λ ο ύ ρ αύ λ ικ ή ε ρ γ α σ ία π ν ε υ μ α τ ικ ή ε ρ γ α σ ίαε ρ γ ά σ ι μ η ή μ ε ρ α ά ρ γ ίαέ ρ γ α σ ία σ χ ό λ ηβ α σ ίλ ε ιο τ ή ς ά ν α γ κ α ιό τ η τ α ς β α σ ίλ ε ιο τ ή ς ε λ ε υ θ ε ρ ία ς φ ύ σ η π ν ε ύ μ αό π ε ρ α σ ιο ν α λ ι σ τ ικ ή σ κ έ ψ η μ ή ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ισ τ ικ ή σ κ

Σ τ ή ν α κ α δ η μ α ϊκ ή π α ρ ά δ ο σ η ο ί δ ιχ ο τ ο μ ή σ ε ις α ύ τ έ ς β ρ ή π α ρ α λ λ η λ ισ μ ό τ ο υ ς σ τ ή δ ιά κ ρ ισ η μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν φ υ σ ικ ώ ν ε π ά π ό τ ή μ ιά , κ α ί ό λ ω ν τ ώ ν ά λ λ ω ν , δ η λ . τ ώ ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν ε π ι κ α ί τ ώ ν ε π ι σ τ η μ ώ ν τ ο ϋ π ν ε ύ μ α τ ο ς , ά π ό τ ή ν ά λ λ η . Σ ή μ ε ρ α δ ιά κ ρ ι σ η μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν ε π ισ τ η μ ώ ν ε ίν α ι έ ν τ ε λ ώ ς ξ ε π ε ρ α σ μ έ νσ ικ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς , ο ί κ ο ι ν ω ν ικ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς κ α ί ά κ ό μ α κ α ί ο ίμ ε ς τ ο ύ π ν ε ύ μ α τ ο ς ε ξ ο μ ο ιώ ν ο ν τ α ι μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ώ ς π ρ ό ς τδ ο υ ς κ α ί τ ίς έ ν ν ο ι έ ς τ ο υ ς . Ή έ ξ ο μ ο ίω σ η α ύ τ ή ε υ ν ο ε ίτ α ι ά έ ξ ά π λ ω σ η τ ο ύ θ ε τ ικ ισ τ ικ ο ύ έ μ π ε ιρ ισ μ ο ϋ , ά π ό τ ό ν ά γ ώ ν α έ κ α θ ε τ ί π ο ύ μ π ο ρ ε ΐ ν ά ο ν ο μ α σ τ ε ί «μ ε τ α φ υ σ ικ ή », ά π ό τ ή σ υ γ

σ η ό λ ω ν τ ώ ν ε π ισ τ η μ ώ ν ν ά ο ρ γ α ν ω θ ο ύ ν σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ά ε σ ω μ α τ ε ια κ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α . Α ύ τ ή ή ά λ λ α γ ή σ τ ή ν π α ιδ ε ία ά ν σ τ ίς δ ο μ ικ έ ς ά λ λ α γ έ ς π ο ύ ε μ φ α ν ίσ τ η κ α ν σ τ ή σ ύ γ χ ρ ο ν η κ ο ι ν π ο ύ ά μ φ ισ β η τ ο ύ ν τ ή δ ι χ ο τ ό μ η σ η π ο ύ ά ν α φ έ ρ α μ ε π ιό π ά ν ωλ ο γ ικ ό ς π ο λ ι τ ισ μ ό ς τ ε ίν ε ι ν ά ε ξ α λ ε ίψ ε ι τ ο ύ ς υ π ε ρ β α τ ικ ο ύ ς σ τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς (υ π ε ρ β α τ ικ ο ύ ς σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ο ύ ς κ ο ιν ω ν ικ α εσ η μ έ ν ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς ) δ π ω ς κ α ί τ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς κ α ί τ ά σ τ ο ιχ ε κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ο ύ ή τ α ν ξ έ ν α κ α ί ά ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ά π ρ ό ς τ ίς ύ π ά μ ο ρ φ έ ς π ο λ ιτ ισ μ ο ύ . Δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι ν ά έ π α ν α λ ά β ο υ μ ε ε δ ώσ τ ή θ έ σ η ό τ ι ή ε ύ κ ο λ η έ ξ ο μ ο ίω σ η τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς κ α ί τ ή ς ά ν ά τ ή ς σ τ έ ρ η σ η ς κ α ί τ ή ς δ ια σ κ έ δ α σ η ς , τ ή ς τ έ χ ν η ς κ α ί τ ο ϋ ν ο ικ ο τ ή ς ψ υ χ ο λ ο γ ί α ς κ α ί τ ή ς δ ιο ίκ η σ η ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν , α λ λ ά ζ ε ι τ ήδ ο σ ια κ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία α υ τ ώ ν τ ώ ν σ τ ο ιχ ε ίω ν τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ςν ο ν τ α ι κ α τ α φ α τ ικ ά , δ η λ α δ ή ε ξ υ π η ρ ε τ ο ύ ν τ ή ν κ υ ρ ι ά ρ χ η π ν ε ύ μ α τ ο ς ά π ό τ ό ν υ π ά ρ χ ο ν τ α κ ό σ μ ο - ά π ό ε κ ε ίν ο ν ά κ ρ κ ό σ μ ο π ο ύ έ κ α ν ε π ρ ο σ ι τ ά σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς τ ά α γ α θ ά τ ή ςρ α ς - κ α ί σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ ή σ τ α θ ε ρ ο π ο ίη σ η τ ή ς θ έ σ η ς α ύ

ύ π ά ρ χ ε ι σ έ σ χ έ σ η μ ’ έ κ ε ΐν ο π ο ύ θ άμ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά υ π ά ρ χ ε ι κ α ί π ο ύ θ ά ε π ρ ε π ε ν ά ύ π ά ρ χ ε ι, ά ν ο ί ά ξ ίε ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ λ ε ίν ο υ ν μ έ σ τ ή ν ά λ ή θ ε ια . Α ύ τ ή ή θ έ σ η δ έ ν ε ίν α ι κ α τ α δ ίκ η : ή ε λ ε ύ θ ε ρ η

30



σ τ ή ν π α ρ α δ ο σ ια κ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α κ α ί , κ υ ρ ίω ς , σ τ ά α υ θ ε ν τ ικ ά ε ρ γ α ε ίν α ι κ α λ ύ τ ε ρ η ά π ό τ ή δ ια τ ή ρ η σ η «π ρ ο ν ο μ ίω ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς » ε ν α ν π ε ρ ι ο ρ ισ μ έ ν ο κ ύ κ λ ο μ έ β ά σ η τ ό ν π λ ο ύ τ ο κ α ί τ ή ν κ α τ α γ ω Ά λ λ ά , γ ι ά ν ά δ ια τ η ρ η θ ε ί ή γ ν ω σ τ ικ ή ά ξ ία τ ώ ν έ ρ γ ω ν α ύ τ ώ ν , χ ρζ ο ν τ α ι π ν ε υ μ α τ ικ έ ς ικ α ν ό τ η τ ε ς κ α ί π ν ε υ μ α τ ικ ή σ υ ν ε ίδ η σ η π ο ύ ε ίν α ι ά ν ά λ ο γ ε ς π ρ ό ς τ ο ύ ς τ ρ ό π ο υ ς σ κ έ ψ η ς κ α ί σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς ά π α ιτ ο ύ ν τ α ι ά π ό τ ό ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο π ο λ ιτ ισ μ ό τ ώ ν ά ν α π τ υ γ μ έ β ι ο μ η χ α ν ικ ώ ν χ ω ρ ώ ν .

Μ έ τ ή μ ο ρ φ ή κ α ί τ ή ν κ α τ ε ύ θ υ ν σ η π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι σ ή μ ε ρ π ρ ό ο δ ο ς α ύ τ ο ϋ τ ο ϋ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ ά π α ιτ ε ΐ ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ισ τ ικ ό κ α ίτ α τ ρ έ ψ ιμ ο σ έ σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ρ ό π ο σ κ έ ψ η ς , κ α τ ά λ λ η λ ο ν ά π α ρχ τ ε ί τ ή ν π α ρ α γ ω γ ικ ή ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α τ ώ ν δ ε δ ο μ έ ν ω ν κ ο ιν ω ν ι σ υ σ τ η μ ά τ ω ν , ν ά τ ά υ π ο σ τ η ρ ίξ ε ι κ α ί ν ά τ ά β ε λ τ ιώ σ ε ι, ά λ λ ά ό χ ι ν ά ά ρ ν η θ ε ΐ . 'Ω σ τ ό σ ο , τ ό (σ υ ν ή θ ω ς κ ρ υ μ μ έ ν ο ) π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ ή ς ά ν ώ ρ η ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α τ ο ικ ο έ δ ρ ε υ ε κ υ ρ ίω ς σ ’ α ύ τ ή ν τ ή ν ά ρ ν η σ η : ήτ η γ ο ρ ία έ ν ά ν τ ια σ τ ή θ ε σ μ ο π ο ιη μ έ ν η κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ώ ν δ υ ν α τ ο τ τ ο ϋ ά ν θ ρ ώ π ο υ ή τ α ν υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν η ν ά δ ια τ η ρ ε ί μ ιά έ λ π ίδ α , τ ό π ο ί α σ υ κ ο φ α ν τ ο ύ σ ε ώ ς «ο υ τ ο π ικ ή » ό υ π ά ρ χ ω ν π ο λ ιτ ισ μ Α σ φ α λ ώ ς ή ά ν ώ τ ε ρ η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίχ ε π ά ν τ α Ι ν α ν κ α τ α φ α τ ικ ό

ρ α κ τ ή ρ α , σ τ ό β α θ μ ό π ο ύ ή τ α ν ά π α λ λ α γ μ έ ν η ά π ό τ ό μ ό χ θ ο κ α ά θ λ ιό τ η τ α ε κ ε ίν ω ν π ο ύ ά ν α π α ρ ή γ α γ α ν μ έ τ ή ν έ ρ γ α σ ία τ ο υ ς τ ή νν ω ν ία (π ο ύ δ ιέ θ ε τ ε α ύ τ ή ν τ ή ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ), κ ι έ τ σ ι γ ι ν ό τ α ν ιδ ε ο λγ ία τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς . Ά λ λ ά , ώ ς ιδ ε ο λ ο γ ία , ά π ο χ ω ρ ιζ ό τ α ν ά π ό τ κ ο ι ν ω ν ία , κ ι α ύ τ ό ς ό ά π ο χ ω ρ ισ μ ό ς τ ή ς έ π έ τ ρ ε π ε ν ά δ ια β ιβ ά ζ ε λ ε ύ θ ε ρ α τ ή ν ά ν τ ίφ α σ η , τ ή ν κ α τ η γ ο ρ ία κ α ί τ ή ν ά ρ ν η σ η . ώ ρ α ή κ ο ι ν ω ν ία έ χ ε ι π ο λ α π λ α σ ια σ τ ε ϊ τ ε χ ν ικ ά , έ χ ε ι δ ιε υ κ ο λ υ ν θ ε ί σ έ μ ε γλ ο β α θ μ ό , ε χ ε ι γ ί ν ε ι π ο λ ύ γ ό ν ιμ η , ά λ λ ά τ ό π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο έ χ ε ι ά λ λ ά ξ

Ό σ ο ν ά φ ο ρ ά τ ό ν π α ρ α μ ε ρ ι σ μ ό τ ο ύ ά λ λ ο τ ε ά ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ο ϋρ ι ε χ ο μ έ ν ο υ τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , θ ά π ρ ο σ π α θ ή σ ω ν ά δ ε ίξ ω ό τ ι δ έ ν έ χμ ε ν ά κ ά ν ο υ μ ε έ δ ώ μ έ τ ή μ ο ίρ α κ ά π ο ι ο υ ρ ο μ α ν τ ικ ο ύ Ι δ α ν ικ ο ύ , ε χ ε ι π έ σ ε ι θ ύ μ α τ ή ς τ ε χ ν ικ ή ς π ρ ο ό δ ο υ , ο ύ τ ε μ έ τ ή ν π ρ ο ο δ ε υ τ ικ ή μ ο κ ρ α τ ικ ο π ο ί η σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ή μ έ τ ή ν έ ξ ο μ ο ίω σ η τ ώ ν κ ο ι νκ ώ ν τ ά ξ ε ω ν , ά λ λ ά μ ά λ λ ο ν μ έ τ ό κ λ ε ίσ ι μ ο έ ν ό ς ζ ω τ ικ ο ύ χ ώ ρ ο υ τ η ν ά ν ά π τ υ ξ η τ ή ς α υ τ ο ν ο μ ία ς κ α ί τ ή ς ά ν τ ίθ ε σ η ς , κ α ί μ έ τ ή ν κ α τσ τ ρ ο φ ή έ ν ό ς κ α τ α φ υ γ ί ο υ κ α ί έ ν ό ς φ ρ α γ μ ο ύ μ π ιρ ο σ τ ά σ τ ό ν ό λ ο

ρ ω τ ισ μ ό . Έ δ ώ μ π ο ρ ώ ν ά ά ν α φ έ ρ ω μ ό ν ο μ ε ρ ικ έ ς π λ ε υ ρ έ ς τ ο ΰ β λ ή μ α τ ο ς , κ α ί ά ρ χ ί ζ ω π ά λ ι ά π ό τ ό ν ά κ α δ η μ α ϊ κ ό χ ώ ρ ο .

'Η δ ι α ίρ ε σ η σ έ φ υ σ ικ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς , κ ο ι ν ω ν ικ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς ή έ π σ τ η μ ε ς τ ή ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς κ α ί έ π ισ τ ή μ ε ς τ ο ύ π ν ε ύ μ α τ ο ς π α ρ ο υζ ε τ α ι έ ξ α ιρ ε τ ικ ά ε π ιφ α ν ε ια κ ή , γ ια τ ί τ ό μ ο ί ρ α σ μ α τ ο ΰ ά ν τ ικ ε ιμ έ ν



ε ίν α ι , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν σ τ ί ς δ ύ ο τ ε λ ε υ τ α ίε ς , ε ξ α ιρ ε τ ικ ά π ρ ο β λ η ή ά κ α δ η μ α ϊκ ή ά μ η χ α ν ία α ν τ α ν α κ λ ά τ ή γ ε ν ικ ή κ α τ ά σ τ π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α υ π ά ρ χ ε ι έ ν α ς ο ύ σ ια σ τ ικ ό ς χ ω ρ ι σ μ ό ς τ ώκ ώ ν ε π ι σ τ η μ ώ ν ά π ό τ ίς ε π ισ τ ή μ ε ς τ ο ϋ π ν ε ύ μ α τ ο ς , π ο ύ κ α τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν ά π ’ α ύ τ ό π ο ύ ό φ ε ιλ α ν ν ά ε ίν α ι ο ί ε π ισ τ ή π ν ε ύ μ α τ ο ς ά λ λ ο τ ε : γ ν ώ σ η τ ή ς μ ή μ ε τ α φ ρ α σ μ έ ν η ς ά κ ό μ ητ ικ ό τ η τ α π λ ε υ ρ ά ς τ ή ς ά ν θ ρ ώ π ιν η ς φ ύ σ η ς · υ π ε ρ β α τ ικ ο ί , σ ιο ν α λ ισ τ ικ ο ί τ ρ ό π ο ι σ κ έ ψ η ς , π α ρ ά σ τ α σ η ς κ α ί έ κ φ ρ α σ η υ π ε ρ β α ίν ο υ ν τ ό ν υ π ά ρ χ ο ν τ α κ ό σ μ ο τ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς , κ μ ε ν ο ι π ρ ό ς έ ν α β α σ ίλ ε ιο π ν ε υ μ ά τ ω ν κ α ί ψ ε υ δ α ισ θ ή σ ε ω ν ισ τ ο ρ ι κ έ ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς . Ή ά ν ά λ υ σ η τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς , τ ή ς κ ο κ α ί μ ά λ ισ τ α τ ή ς ά τ ο μ ικ ή ς , σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς σ τ ή ν κ α τ ά σ τ α σ

σ κ ό μ α σ τ ε σ ή μ ε ρ α ά π α ιτ ε ΐ μ ι άά φ α ίρ ε σ η rfghumanitas; Ή κ α τ ά σ τ ασ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ α ς , τ ό σ ύ ν ο λ ο τ ώ ν κ ο ι ν ω ν ικ ώ ν μ α ς σρ ώ ν ά π ο ρ ρ ίπ τ ο υ ν κ α ί υ π ο τ ι μ ο ύ ν τ ίς ε π ι σ τ ή μ ε ς τ ο ύ π ν ε ύ κ ά ν ο υ ν ε π ισ τ ή μ ε ςπ ο ύ δ έ ν ε χ ο ν ν σ χ έ σ η μ έ ή σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά κ α ί , σ υν ε π ώ ς , «μ ή έ π ισ τ η μ ο ν ικ έ ς » ε π ισ τ ή μ ε ς , π ο ύ α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι π ρ ο σ ω π ικ έ ς , σ υ ν α ισ θ η μ α τ ικ έ ς , μ ε τ α φ υ σ ικ έ ς κ α ί π ο ι η τ ι κ α ί π ο ύ γ ίν ο ν τ α ι έ π ισ τ η μ ο ν ικ έ ς μ ό ν ο ά φ ο ύ ξ α ν α γ ρ α φ ο ύ σ ιο ν α λ ι σ τ ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς ; ”Α ν τ ό ’κ α ν α ν ό μ ω ς α ύ τ ό ο ί ε π ισ

π ν ε ύ μ α τ ο ς θ ά έ π α υ α ν ν ά ε ίν α ι α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι. Θ ά π α ρ ά ο ύ σ ια σ τ ικ ά μ ή ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ισ τ ικ έ ς ά λ ή θ ε ιε ς τ ο υ ς σ τ ο ύ π ο ύ κ υ β ε ρ ν ο ύ ν τ ή ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν η κ ο ι ν ω ν ία - γ ια τ ί τ ά κ ρ ι ε π ισ τ η μ ώ ν τ ή ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς ε ίν α ι ε κ ε ίν α τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά τ ή ς ό π ο ί α ς έ ξ α ρ τ ώ ν τ α ι .

'Ό μ ω ς , α ύ τ ή ή μ ή ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ι σ τ ικ ή δ ιά σ τ α σ η π ο ύ ύ σ ή μ ε ρ α ά π ο τ ε λ ο ύ σ ε τ ή ν ο ύ σ ία τ ή ς π α ρ α δ ο σ ια κ ή ς κ ο υ λ «φ ό ν τ ο » τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο ι ν ω ν ία ς ώ ς τ ό τ έ λ ο ς τ ή ς φ ιλ ε λ κ ή ς π ε ρ ιό δ ο υ τ η ς · μ έ δ υ ό λ ό γ ια , τ ό δ ιά σ τ η μ α μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν δσ μ ίω ν π ο λ έ μ ω ν σ η μ α ίν ε ι τ ό τ ε λ ε υ τ α ίο σ τ ά δ ι ο τ ή ς π ε ρ ι ό Μ έ β ά σ η τ ή ν ά π ό σ π α σ ή τ η ς ά π ό τ ό ν κ ό σ μ ο τ ή ς κ ά ν α γ κ α ία ς έ ρ γ α σ ία ς , ά π ό τ ί ς κ ο ι ν ω ν ικ ά χ ρ ή σ ιμ ε ς ά ν ά γ κπ ε ρ ιφ ο ρ έ ς , ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ π ό ρ ε σ ε ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι κ α ί νσ ε ι τ ό ν π ν ε υ μ α τ ικ ό χ ώ ρ ο , ό π ο υ μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ά ν α π τ υ χ θ υ π έ ρ β α σ η , α ν τ ίθ ε σ η κ α ί ή ά ρ ν η σ η - έ ν α χ ώ ρ ο ιδ ιω τ ικ ή ς σ η ς κ α ί α ύ τ ο ν ο μ ία ς , δ π ο υ τ ό π ν ε ύ μ α έ β ρ ισ κ ε έ ν α α ρ χ ιμ ή έ ξ ω ά π ό τ ό ύ π α ρ χ ο ν , ά π ό τ ό ό π ο ι ο μ π ο ρ ο ύ σ ε τ ό π ν ε ύ μ ύ π ά ρ χ ο ν κ ά τ ω ά π ό έ ν α ά λ λ ο φ ώ ς , ν ά τ ό σ υ λ λ ά β ε ι μ έ ά λ κ α ί ν ά ά ν α κ α λ ύ ψ ε ι ε ικ ό ν ε ς κ α ί δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς π ο ύ ε ίχ α ν π ο ύ . Α ύ τ ό τ ό ά ρ χ ιμ ή δ ε ιο σ η μ ε ίο φ α ίν ε τ α ι π ώ ς έ χ ε ι ε ξ α φ αμ ε ρ α .

32



Γ ιά ν ά ά π ο φ ε υ χ θ ε ί κ ά θ ε ρ ο μ α ν τ ικ ή π α ρ ε ξ ή γ η σ η , θ ά ή θ ε λ α έ π α ν α λ ά β ω ό τ ι ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ή τ α ν π ά ν τ α τ ό π ρ ο ν ό μ ιο μ ιά ς μ ικ μ ε ιο ψ η φ ία ς , μ ιά υ π ό θ ε σ η π λ ο ύ τ ο υ , χ ρ ό ν ο υ κ α ί τ ύ χ η ς . Γ ιά τ ίς π ρ ο ν ο μ ιο ύ χ ε ς λ α ϊκ έ ς μ ά ζ ε ς ο ί «ά ν ώ τ ε ρ ε ς α ξ ίε ς » ή τ α ν π ά ν τ α ά π

λ ό γ ια , ή κ ο ύ φ ιε ς π α ρ α ιν έ σ ε ις , α υ τ α π ά τ ε ς κ α ί π λ ά ν ε ς · σ τ ή ν κ α λ ύρ η π ε ρ ίπ τ ω σ η ή τ α ν ε λ π ίδ ε ς κ α ί ε π ιδ ι ώ ξ ε ις π ο ύ έ μ ε ν α ν ά ν ε κ π λ ή ρ τ ε ς . Ή π ρ ο ν ο μ ιο ύ χ α θ έ σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , τ ό χ ά σ μ α ά ν ά μ ε σ α σ υ λ ικ ό π ο λ ι τ ισ μ ό κ α ί τ ή ν π ν ε υ μ α τ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , ά ν ά μ ε σ α σ ά ν α γ κ α ιό τ η τ α κ α ί τ ή ν έ λ ε υ θ ε ρ ί α , ή τ α ν έ ν α χ ά σ μ α π ο ύ δ ι α τ η ρ οτ α ν ώ ς «π ρ ο φ υ λ α γ μ έ ν ο ς χ ώ ρ ο ς » ά π ό τ ό β α σ ίλ ε ιο τ ή ς μ ή ε π ισ τ η μκ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Μ έ σ α σ ’ α υ τ ό ν τ ό χ ώ ρ ο ή λ ο γ ο τ ε χ ν ία κ α ί ή τ έ μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν κ α ί ν ά μ ε τ α β ιβ ά ζ ο υ ν ά ξ ιε ς π ο ύ σ

κ α τ ε σ τ η μ έ ν η π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ά π ο ρ ρ ίπ τ ο ν τ α ν κ α ί κ α τ α π ν ίγ ο ν τ μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ν σ έ κ ο ι ν ω ν ικ ά ώ φ έ λ ιμ ε ς έ ν ν ο ι ε ς κ α ί κ ρ ιτ ή ρ ια . ’Αλ ο γ α ή φ ιλ ο σ ο φ ία - κ α ί ή θ ρ η σ κ ε ία - μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά μ ο ρ φ ο π ο ιε ΐ ν ά δ ια β ιβ ά ζ ε ι ή θ ικ έ ς έ π ι τ α γ έ ς κ α θ ο λ ι κ ή ς έ γ κ υ ρ ό τ η τ α ς , π ο ύ έ ρ χτ α ν σ υ χ ν ά σ έ κ α τ ά φ ω ρ η ά ν τ ίθ ε σ η π ρ ό ς τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ά χ ρ ή σ ιμ ηκ ή . Μ έ τ ή ν έ ν ν ο ι α α ύ τ ή μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά π ο ύ μ ε ό τ ι ή μ ή έ π ισ τ η μ ο ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ή τ α ν λ ιγ ό τ ε ρ ο έ ξ ιδ α ν ικ ε υ μ έ ν η ά π ό τ ή μ ο ρ φ ή μ έ ό π ο ί α ε ίχ ε μ ε τ α φ ρ α σ τ ε ί σ έ π ρ α γ μ α τ ικ έ ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς ά ξ ίε ς κ α ί τ ρ

π ο υ ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς - κ α ί σ ίγ ο υ ρ α ή τ α ν λ ιγ ό τ ε ρ ο έ ξ ιδ α ν ικ ε υ μ έ ά π ό τ ή ν ά ν ε μ π ό δ ισ τ η λ ο γ ο τ ε χ ν ία τ ώ ν ή μ ε ρ ω ν μ α ς · τ ό μ ε τ ρ η μ κ α ί δ ο υ λ ε μ έ ν ο σ τ υ λ τ ή ς ά ν ώ τ ε ρ η ς α ύ τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ ξ ό ρ κ ιζ τ ή ν ά ρ ν η σ η τ ίς α σ υ μ β ί β α σ τ ε ςα ν ά γ κ ε ς κ α ί έ λ π ίδ ε ς τ ο ΰ ά ν θ ρ ώ π ο υ , π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι ά π ό τ ή σ ύ γ χ ρ ο ν η φ ιλ ο λ ο γ ία έ τ σ ι ό π ω ς έ χ π ρ α γ μ α τ ω θ ε ΐ μ έ σ α σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ία , π ο τ ισ μ έ ν ε ς ά π ό τ ίς ύ π ά ρ χ ο υ μ ο ρ φ έ ς κ α τ α π ίε σ η ς .

Ή α ν ώ τ ε ρ η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α υ π ά ρ χ ε ι ά κ ό μ η . Ε ίν α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο π

σ ιτ ή ά π ό κ ά θ ε ά λ λ η φ ο ρ ά . Δ ια β ά ζ ε τ α ι , β λ έ π ε τ α ι κ α ί ά κ ο ύ γ ε τ α ι ά π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο υ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ά π ό π ρ ί ν ά λ λ ά ή κ ο ιν ω ν ία έ χ ε ι κ λ ε ά π ό κ α ιρ ό τ ο ύ ς π ν ε υ μ α τ ικ ο ύ ς χ ώ ρ ο υ ς , μ έ σ α σ τ ο ύ ς ο π ο ί ο υ ς μ π ο ρσ ε ν ά κ α τ α ν ο ε ΐτ α ι α ύ τ ή ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ έ τ ό κ α θ α υ τ ό γ ν ω σ τ ικ ό π εχ ό μ ε ν ό τ η ς , μ έ τ ή ν Ι δ ια ίτ ε ρ η α λ ή θ ε ια τ η ς . Ό ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ι σ μ ό ς σ σ κ έ ψ η κ α ί σ τ ή σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ά π ω θ ε ΐ τ ίς ά λ ή θ ε ιε ς α ύ τ έ ς σ τ ή ν πσ ω π ικ ή , υ π ο κ ε ιμ ε ν ικ ή , σ υ ν α ισ θ η μ α τ ικ ή δ ιά σ τ α σ η - μ έ τ ή μ ο ρ φ ήτ ή μ π ο ρ ο ύ ν ν ά π ρ ο σ α ρ μ ο σ τ ο ύ ν ε ύ κ ο λ α σ τ ό ύ π ά ρ χ ο ν : ή κ ρ ιτ ι

π ο ιο τ ικ ή , υ π ε ρ β α τ ικ ή π λ ε υ ρ ά τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π α ρ α μ ε ρ ίζ ε τ α ι to ά ρ ν η τ ικ ό ε ν σ ω μ α τ ώ ν ε τ α ι σ τ ό θ ε τ ικ ό . Έ τ σ ι , τ ά ά ν τ ιθ ε τ ικ ά σ τ οχ ε ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ο σ υ ν δ έ ο ν τ α ι : ό π ο λ ι τ ισ μ ό ς ά ν α λ α μ β ά



τ η ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , τ ή ν ο ρ γ α ν ώ ν ε ι , τ ή ν ά γ ο ρ ά ζ ε ι κ α ί τ ή ν π ο υ π ο ύ ά π ό τ ή φ ύ σ η τ ο υ ς δ έ ν ε ίν α ι ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ισ τ ικ έ ς ο ύ τ ετ α ι μ έ τ ή σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά μ ε τ α σ χ η μ α τ ίζ ο ν τ α ι σ έ ιδ έ ε ς ό π ε ρ σ τ ικ έ ς , σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ια κ έ ς - ό μ ε τ α σ χ η μ α τ ισ μ ό ς α υ τ ό ς δ έ ν

μ ιά μ ε θ ο δ ο λ ο γ ικ ή , ά λ λ ά κ α ί μ ιά κ ο ιν ω ν ικ ή , π ο λ ιτ ικ ή δ ι α Μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά ε κ φ ρ ά σ ο υ μ ε μ έ μ ιά φ ό ρ μ ο υ λ α τ ή ν κ ύ ρ ι α δ ι α δ ι κ α σ ία ς α υ τ ή ς : ή έ ν σ ω μ ά τ ω σ η τ ώ ν ά ξ ιώ ν τ ή ς κ ο υ λ τύ π ά ρ χ ο υ σ α κ ο ι ν ω ν ίακ α α ρ γ ε ί ή ν ά π ο ξ έ ν ω σ η ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ■

ό ν π ο λ ι ισ μ ό κ α ί μ ε ιώ ν ε ι έ τ σ ι τ ή ν έ ν τ α σ η α ν ά μ ε σ α σ τ ό «π ρκ α ί σ τ ό «ε ίν α ι» (π ο ύ ε ίν α ι μ ιά π ρ α γ μ α τ ικ ή ισ τ ο ρ ικ ή έ ν τ α σ μ ε σ α σ τ ό δ υ ν η τ ικ ό κ α ί σ τ ό π ρ α γ μ α τ ικ ό , σ τ ό μ έ λ λ ο ν κ α ί σ σ τ ή ν ε λ ε υ θ ε ρ ία κ α ί σ τ ή ν ά ν α γ κ α ιό τ η τ α . j

ό α π ο τ έ λ ε σ μ α ε ίν α ι δ τ ι τ ά α υ τ ό ν ο μ α , κ ρ ι τ ικ ά π ε ρ ι ε χ ό κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς γ ίν ο ν τ α ι π α ιδ α γ ω γ ικ ά , δ ι δ α κ τ ικ ά , π ρ ο σ φ έ ρ ρ α σ η: μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ι έ τ σ ι σ έ φ ο ρ έ α τ ή ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς . j

Κ ά θ ε α ύ θ ε ν τ ικ ό λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ό , κ α λ λ ι τ ε χ ν ικ ό , μ ο υ σ ικ ό κ αφ ικ ό έ ρ γ ο μ ιλ ά ε ι μ ιά μ ε τ α γ λ ώ σ σ α , π ο ύ δ ι α β ιβ ά ζ ε ι γ ε γ ο σ υ ν θ ή κ ε ς δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς ά π ό κ ε ίν ε ς π ο ύ ε ίν α ι π ρ ο σ ιτ έ ς σ τν α τ ο λ ι σ μ έ ν η σ τ ή σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά γ λ ώ σ σ α - σ ’ α ύ τ ό έ γ κ ε ιτ α ι ά μ ε τ ά φ ρ α σ τ η ο ύ σ ία τ η ς . Φ α ίν ε τ α ι π ώ ς α ύ τ ή ή α μ ε τ ά φ ρ π ά ε ι ν ά χ α θ ε ί σ ή μ ε ρ α μ έ σ α σ έ μ ιά δ ι α δ ι κ α σ ία μ ε τ ά φ ρ α σ η

θ ί γ ε ι μ ό ν ο τ ό ύ π ε ρ α ν θ ρ ώ π ιν ο κ α ί τ ό ύ π ε ρ φ υ σ ικ ό (θ ρ η σ κ κ α ι τ ά ά ν θ ρ ώ π ιν α , φ υ σ ικ ά π ε ρ ιε χ ό μ ε ν α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α jχ ν ί α , τ έ χ ν η , φ ιλ ο σ ο φ ία ): ο ί ρ ιζ ικ έ ς , ά σ υ μ φ ιλ ίω τ ε ς σ υ γ κ ρ ο ά γ ά π η ς κ α ί τ ο ΰ μ ίσ ο υ ς , τ ή ς έ λ π ίδ α ς κ α ί τ ο ΰ φ ό β ο υ τ ή ς έ κ α ί τ ή ς ά ν α γ κ α ιό τ η τ α ς , τ ο ΰ ύ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ κ α ί τ ο ϋ ά ν τ ικ ε ιμ κ α λ ο ύ κ α ί τ ο ύ κ α κ ο ύ , γ ίν ο ν τ α ι τ ώ ρ α π ιό χ ε ιρ α γ ω γ ή σ ιμ ε ςτ έ ς , φ υ σ ιο λ ο γ ικ έ ς - μ έ μ ιά λ έ ξ η σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ια κ έ ς . Δ έ ν έ ξ ακ α ν μ ό ν ο ο ί. θ ε ο ί , ο ί ή ρ ω ε ς , ο ί β α σ ιλ ι ά δ ε ς κ α ί ο ί ιπ π ό τ ε ς (σ μ ο ς τ ο υ ς ή τ α ν ε κ ε ίν ο ς τ ή ς τ ρ α γ ω δ ί α ς , τ ο ύ ρ ο μ ά ν τ ζ ο υ , τ οδ ιο ύ κ α ί τ ή ς γ ιο ρ τ ή ς ), ά λ λ ά κ α ί π ο λ λ ά α ιν ίγ μ α τ α π ο ύ ε κ μ π ό ρ ε σ α ν ν ά λ ύ σ ο υ ν , π ο λ λ ο ί ά γ ώ ν ε ς π ο ύ έ κ α ν α ν έ κ ε ΐν δ υ ν ά μ ε ις κ α ί ά γ ω ν ίε ς π ο ύ α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ α ν ε κ ε ίν ο ι. Έ ν α δ γ α λ ύ τ ε ρ ο τ μ ή μ α ά π ό α ν ίκ η τ ε ς (κ α ί ά κ α τ α ν ίκ η τ ε ς ) δ υ ν άτ ά σ σ ε τ α ι τ ώ ρ α σ τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α , σ τ ίς φ κ ο ιν ω ν ικ έ ς ε π ι σ τ ή μ ε ς . Π ο λ λ ά ά ρ χ ε τ υ π ικ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ρ ο σ ιτ ά σ τ ή δ ι ά γ ν ω σ η π ο ύ θ ά κ ά ν ε ι κ α ί σ τ ή θ ε ρ α π ε ία π ο μ ό σ ε ι ό ψ υ χ ο λ ό γ ο ς , ό κ ο ι ν ω ν ιο λ ό γ ο ς , ό φ υ σ ικ ό ς ε π ισ τ ή μ

π ο λ ιτ ικ ό ς . ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι ή δ ιά γ ν ω σ η κ α ί ή θ ε ρ α π ε ία τ ώ νμ ά τ ω ν α ύ τ ώ ν ε ίν α ι λ α θ ε μ έ ν η , τ ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι τ ό π ε ρ ι ε χ ό μ

34



π ο ύ έ χ ε ι δ ι α τ η ρ ή σ ε ι τ ή ν έ γ κ υ ρ ό τ η τ ά τ ο υ , π α ρ α μ ο ρ φ ώ ν ε τ α ι , μ ε ιτ α ι ή κ α τ α π ν ίγ ε τ α ι , δ έ ν θ ά π ρ έ π ε ι ν ά κ ρ ύ β ε ι τ ίς ρ ι ζ ικ ά π ρ ο ο δ ε υκ έ ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς τ ή ς ε ξ έ λ ιξ η ς α ύ τ ή ς . Α ύ τ έ ς μ π ο ρ ο ύ ν ν ά σ υ ν οσ τ ο ύ ν μ έ τ ή ν π ρ ό τ α σ η ό τ ι ή ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α έ χ ε ι φ τ ά σ ε ι σ τ ό σ τ ά ό π ο υ ε ίν α ι ά π όε χ ν ικ ή ά π ο ψ η ικ α ν ή ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι έ ν α ν ε ιρ η ν ικ ό κ ό σ μ ο , έ ν α ν κ ό σ μ ο χ ω ρ ί ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η , ά θ λ ι ό τ η τ α ή φ ό β ο ε ίχ α μ ε τ ό τ ε έ ν α ν π ο λ ιτ ισ μ ό π ο ύ θ ά ή τ α ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α .

Ή τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή υ π ο ν ό μ ε υ σ η τ ή ς ύ π ε ρ β α τ ικ ή ς ο ύ σ ία ς τ ή ς ά ν ώ ρ η ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ χ ε ι ύ π ο τ ιμ ή σ ε ι τ ό μ έ σ ο , μ έ τ ό ό π ο ι ο μ π ο ρ ο ύ σ έ κ φ ρ α σ τ ε ί κ α ί ν ά μ ε τ α δ ο θ ε ί, κ α ί έ χ ε ι π ρ ο κ α λ έ σ ε ι τ ή ν κ α τ α σ τ ρ ο τ ώ ν π α ρ α δ ο σ ια κ ώ ν λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ώ ν κ α ί κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ώ ν μ ο ρ φ ώ ν

ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ι σ τ ικ ό έ π α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ισ μ ό τ ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς , τ ή μτ ρ ο π ή τ ή ς θ ρ η σ κ ε ία ς σ έ σ ύ μ β ο λ ο κ ο ιν ω ν ικ ή ς θ έ σ η ς . Ή κ ο υ λ τ ε π α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζ ε τ α ι ά π ό τ ή ν ύ π ά ρ χ ο υ σ α κ α τ ά σ τ α σ η : ο ί λ έ ξ ε ι τ ό ν ο ι , τ ά χ ρ ώ μ α τ α κ α ί ο ί μ ο ρ φ έ ς τ ώ ν έ ρ γ ω ν π ο ύ ε π ιβ ι ώ ν ο υ ν μ έ ν ίδ ιε ς , ά λ λ ά α ύ τ ό π ο ύ έ κ φ ρ ά ζ ο υ ν χ ά ν ε ι τ ή ν έ γ κ υ ρ ό τ η τ ά , τ ή ν ά λ ή τ ο υ - τ ά έ ρ γ α , π ο ύ ά λ λ ο τ ε ξ ε χ ώ ρ ι ζ α ν κ α τ ά σ κ α ν δ α λ ώ δ η τ ρ ό π ο τ ή ν ύ π ά ρ χ ο υ σ α π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α κ α ί π ο ύ έ ν α ν τ ιώ ν ο ν τ α ν σ ’ α υ έ χ ο υ ν έ ξ ο υ δ ε τ ε ρ ω θ ε ϊ π α ίρ ν ο ν τ α ς μ ιά κ λ α σ ικ ή μ ο ρ φ ή · δ έ ν έ χ

δ ια τ η ρ ή σ ε ι τ ή ν ά π ο ξ έ ν ω σ ή τ ο υ ς ά π ό τ ή ν ά π ο ξ ε ν ω μ έ ν η κ ο ιν ω Σ τ ή φ ιλ ο σ ο φ ία , σ τ ή ν ψ υ χ ο λ ο γ ία κ α ί σ τ ή ν κ ο ι ν ω ν ιο λ ο γ ία β α σ ιλ έ ν α ς ψ ε υ δ ο ε μ π ε ιρ ισ μ ό ς , π ο ύ σ υ ν δ έ ε ι τ ίς έ ν ν ο ι ε ς κ α ί τ ί ς μ ε θ ό δ ο τ ο υ μ έ τ ή ν π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η κ α ί κ α τ α π ιε σ μ έ ν η έ μ π ε ιρ ί α τ ώ ν ά ν θ ρ ώ μ έ σ α σ ’ έ ν α ν δ ιο ι κ ο ύ μ ε ν ο κ ό σ μ ο κ α ί π ο ύ υ π ο β ι β ά ζ ε ι τ ίς έ ν ν ο ιε ς π δ έ ν π ρ ο σ α ν α τ ο λ ίζ ο ν τ α ι σ τ ή σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά σ τ ό ε π ίπ ε δ ο τ ώ ν μ ε τσ ι κ ώ ν σ υ γ χ ύ σ ε ω ν . Έ τ σ ι , ή ισ τ ο ρ ικ ή έ γ κ υ ρ ό τ η τ ά ι δ ε ώ ν , ό π ω ς έ λ ε υ θ ε ρ ία ς , τ ή ς ισ ό τ η τ α ς , τ ή ς δ ικ α ιο σ ύ ν η ς , τ ο ύ ά τ ό μ ο υ , ύ π ή ρ

ά κ ό μ η σ τ ό ά ν ε κ π λ ή ρ ω τ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ό τ ο υ ς , σ τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά σ υ ν δ ε θ ο ύ ν μ έ τ ή ν ύ π ά ρ χ ο υ σ α π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α δ έ ν τ ίς έ π ικ ύ ρ ω ν ε κ α ί ο ύ τ ε μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά τ ίς ε π ικ υ ρ ώ σ ε ι , έ π ε ι ά π ο ρ ρ ίπ τ ο ν τ α ν ά π ό τ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία έ κ ε ίν ω ν ά κ ρ ι β ώ ς τ ώ ν θ ε σ μ π ο ύ ό φ ε ιλ α ν ν ά τ ίς π ρ α γ μ α τ ώ σ ο υ ν . Ο ί ίδ έ ε ς α ύ τ έ ς ή τ α ν κ α ν ο ν ισκ έ ς - μ ή ό π ε ρ α σ ιο ν α λ ι σ τ ικ έ ς , ό χ ι έ ξ α ιτ ία ς τ ο ϋ μ ε τ α φ υ σ ικ ο ύ , μ ή έ σ τ η μ ο ν ικ ο ϋ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ο υ ς , ά λ λ ά έ ξ α ιτ ία ς τ ή ς θ ε σ μ ο π ο ίη σ η ς δ ο υ λ ε ία ς , τ ή ς ά ν ισ ό τ η τ α ς , τ ή ς ά δ ικ ία ς κ α ί τ ή ς κ α τ α δ υ ν ά σ τ ε υ σ

μ έ σ α σ τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία . Ο ί τ ρ ό π ο ι σ κ έ ψ η ς κ α ί έ ρ ε υ ν α ς π ο ύ κ υ ρ ιχ ο ύ ν σ τ ό ν π ρ ο η γ μ έ ν ο β ιο μ η χ α ν ικ ό π ο λ ι τ ισ μ ό τ ε ίν ο υ ν ν ά τ α υσ ο υ ν τ ίς κ α ν ο ν ι σ τ ικ έ ς έ ν ν ο ιε ς μ έ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ή τ ο υ ς κ ο ιν ω ν ι π ρ α γ μ ά τ ω σ η , ή μ ά λ λ ο ν π α ί ρ ν ο υ ν ώ ς κ α ν ό ν α τ ό ν τ ρ ό π ο μ έ τ ό ν ό μ ε τ α φ ρ ά ζ ο ν τ α ι σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ο ί έ ν ν ο ι ε ς α ύ τ έ ς ά π ό τ ή ν



ν ω ν ία κ α ί π ρ ο σ π α θ ο ύ ν , σ τ ή ν κ α λ ύ τ ε ρ η π ε ρ ίπ τ ω σ η , ν ά β α ύ τ ή τ ή μ ε τ ά φ ρ α σ η · ο ,τ ι δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά μ ε τ α φ ρ α σ τ ε ί α π α ρ χ α ιω μ έ ν ο ς θ ε ω ρ ισ μ ό ς (speculation).

Σ ίγ ο υ ρ α ή δ ι α φ ο ρ ά ά ν ά μ ε σ α σ τ ό π ρ ω τ ό τ υ π ο κ α ί τ ή μ ε ίν α ι ο λ ο φ ά ν ε ρ η κ α ί ά π ο τ ε λ ε ΐ μ έ ρ ο ς τ ή ς κ α θ η μ ε ρ ιν ή ς έ π ιπ λ έ ο ν , ή σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ό δ υ ν η τ ικ ό κ α ί τ ό π ό ξ ύ ν ε τ α ι λ ό γ ω τ ή ς τ ε χ ν ικ ή ς π ρ ο ό δ ο υ κ α ί τ ή ς α υ ξ α ν ό μ ε ντ η τ α ς τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς ν ά υ π ε ρ ν ικ ή σ ε ι τ ή ν έ ν δ ε ια , τ ό φ ό β σ κ λ η ρ ή έ ρ γ α σ ί α . Ά λ λ ά ά κ ρ ιβ ώ ς α ύ τ ή ή π ρ ό ο δ ο ς κ α ί ή τ η ς π α ρ ε μ π ο δ ί ζ ε ι τ ή ν κ α τ α ν ό η σ η τ ώ ν α ι τ ίω ν τ ή ς σ ύ γ κ ρ τ ώ ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν γ ιά τ ή λ ύ σ η τ η ς -τ ώ ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν γ ιάκ ή ή κ ο ιν ω ν ικ ή ) ε ιρ ή ν ε υ σ η τ ο ϋ ά γ ώ ν α γ ι ά τ ή ν ύ π α ρ ξ η , μ έ θ ν ο ς ή σ έ π α γ κ ό σ μ ια κ λ ίμ α κ α . Σ τ ίς ύ π ε ρ α ν α π τ υ γ μ έ ν ε τ ο ύ β ιο μ η χ α ν ικ ο ύ π ο λ ι τ ισ μ ο ύ , π ο ύ σ τ ή σ η μ ε ρ ιν ή π ε ρ ίο δρ ο υ ν τ ό π ρ ό τ υ π ο τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ή τ ε ρ ά σ τ ια π α ρ α γ ω γ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο υ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς π ο λ λ α π λ α σ ιά ζ ε ι κ α ι ικ α ν ά ν ά γ κ ε ς τ ή ς μ ά ζ α ς τ ο ύ λ α ο ύ μ έ σ ω μ ι ά ς ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ή π ο ύ φ ρ ο ν τ ίζ ε ι ώ σ τ ε ο ί ά ν ά γ κ ε ς τ ο ύ ά τ ό μ ο υ ν ά ε ίν α ι α ύ τ έ ν ισ χ ύ σ ο υ ν κ α ί θ ά δ ι α ιω ν ίσ ο υ ν τ ό σ ύ σ τ η μ α . Ή λ ο γ ικ ή β π ο ιο τ ικ ή ά λ λ α γ ή ε ξ α φ α ν ίζ ε τ α ι κ α ί μ α ζ ί τ η ς κ α ί ή λ ο γ ικ ή

τ ή ν ά π ο ξ έ ν ω σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ό τ ό ν π ο λ ιτ ισ μ ό .Ά ν ή μ ε τ α β ο λ ή τ ή ς σ χ έ σ η ς μ ε τ α ξ ύ τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ ασ μ ο ύ ε ίν α ι έ ρ γ ο τ ή ς ν έ α ς τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς , ά ν ή τ ή ς σ χ έ σ η ς α ύ τ ή ς έ ξ α ρ τ ά τ α ι δ ια ρ κ ώ ς ά π ό τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία έ ν α ς θ ε ω ρ η τ ικ ό ς «έ π α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ισ μ ό ς », α δ ιά φ ο ρ ο κ αν α ι δ ι κ α ιο λ ο γ η μ έ ν ο ς , μ έ ν ε ι ά κ α δ η μ α ϊκ ό ς , έ φ ’ ό σ ο ν σ ε ν α ν ίο ν τ ή ς κ υ ρ ία ρ χ η ς τ ά σ η ς . Κ ι έ δ ώ , ό μ ω ς , ή ά π ο μ ά κ ρ υ «κ α θ α ρ ό τ η τ α » τ ή ς θ ε ω ρ η τ ικ ή ς π ρ ο σ π ά θ ε ια ς , ή φ α ν ε ρ ή τ η ς ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , μ π ο ρ ε ΐ ν ά μ ε τ α μ ο ρ φσ η ισ χ ύ ο ς , ά ν δ έ ν θ υ σ ιά σ ε ι τ ή ν ά φ α ιρ ε τ ικ ό τ η τ ά τ η ς α π ο σ ’ έ ν α ν π α ρ α π λ α ν η τ ικ ό θ ε τ ικ ισ μ ό κ α ί ε μ π ε ιρ ισ μ ό , σ τ ο α ύ τ ο ί ο ί τ ρ ό π ο ι σ κ έ ψ η ς β α σ ίζ ο ν τ α ι σ έ μ ιά ε μ π ε ιρ ία π ο ύ σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , π α ρ ά έ ν α ς ά κ ρ ω τ η ρ ια σ μ έ ν ο ς τ οπ ε ιρ ία ς , ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ο ς ά π ό τ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς κ α ί τ ίς δ υ κ α θ ο ρ ίζ ο υ ν τ ή ν έ μ π ε ιρ ί α . Ή δ ιο ικ η τ ικ ή α π ο ρ ρ ό φ η σ η τρ α ς ά π ό τ ό ν π ο λ ι τ ισ μ ό ε ίν α ι τ ό ά π ο τ έ λ ε σ μ α τ ή ς τ ω ρ ι ν ή ςσ η ς τ ή ς έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς κ α ί τ ε χ ν ικ ή ς π ρ ο ό δ ο υ , τ ή ς α υ

υ π ο τ α γ ή ς τ ο ϋ α ν θ ρ ώ π ο υ κ α ί τ ή ς φ ύ σ η ς σ έ δ υ ν ά μ ε ις πν ο υ ν α ύ τ ή ν τ ή ν υ π ο τ α γ ή κ α ί χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ ή ν ά ν ο δ ο τ ε π ιπ έ δ ο υ γ ιά τ ή δ ια ιώ ν ισ η τ ο ϋ τ ρ ό π ο υ μ έ τ ό ν ό π ο ι ο ο ρ τ ό ν ά γ ώ ν α γ ιά τ ή ν ύ π α ρ ξ η .

36



Σ ή μ ε ρ α ή ό ρ γ ά ν ω σ η α ύ τ ή φ α ν ε ρ ώ ν ε ι τ ή ν ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ η ς σ τ ή δ ι α ρ κ ή κ ιν η τ ο π ο ίη σ η τ ώ ν α ν θ ρ ώ π ω ν μ π ρ ό ς σ τ ό έ ν δ ε χ έ ν ό ς π υ ρ η ν ικ ο ύ π ο λ έ μ ο υ κ α ί σ τ ή δ ια ρ κ ή κ ιν η τ ο π ο ίη σ η τ ή ς κ ο ι ν

κ ά ά ν α γ κ α ία ς έ π ιθ ε τ ικ ό τ η τ α ς , ε χ θ ρ ό τ η τ α ς κ α ί μ α τ α ίω σ η ς μ α δ λ ε ς τ ίς μ ν η σ ικ α κ ίε ς π ο ύ δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι ά π ό τ ό ν ά γ ώ ν α γ ι ά ύ π α ρ ξ η μ έ σ α σ έ μ ιά «κ ο ιν ω ν ία τ ή ς ά φ θ ο ν ία ς ». Α ύ τ ό ς ό κ ό σ μ ο ςθ ο ρ ίζ ε ι τ ή ν έ μ π ε ιρ ία σ τ ίς π ιό ά ν α π τ υ γ μ έ ν ε ς π ε ρ ιο χ έ ς τ ο ύ β ιο μ ην ικ ο ύπ ο λ ιτ ισ μ ο ύ κ α ί τ ή ν π ε ρ ιο ρ ίζ ε ι κ ρ ύ β ο ν τ α ς τ ίς π ρ α γ μ α τ ικ έ ς , ο υ τ ο π ικ έ ς ε ν α λ λ α κ τ ικ έ ς λ ύ σ ε ις . Υ π ά ρ χ ο υ νπ ο ιο ικ έ ς έ ν α λ λ α κ τ ικ έ ς λ ύ σ ε ις , γ ια τ ί ή ε ιρ ή ν ε υ σ η τ ο ύ ά γ ώ ν α γ ιά τ ή ν ύ π α ρ ξ η , ό έ π α ν α π ρ δ ιο ρ ι σ μ ό ς τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς ώ ς ε λ ε ύ θ ε ρ η ς π ρ α γ μ ά τ ω σ η ς τ ώ ν ά ν θ ρ

ν ω ν ά ν α γ κ ώ ν κ α ί ικ α ν ο τ ή τ ω ν , δ έ ν π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ο υ ν μ ό ν ο ο ύ σ ια σ δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ο ύ ς θ ε σ μ ο ύ ς , ά λ λ ά κ α ί ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ο ύ σ ια σ τ ικ ά δ ι α φτ ικ ο ύ ς - ά ν θ ρ ώ π ο υ ς π ο ύ δ έ ν θ ά ’ν α ι π ιά ά ν α γ κ α σ μ έ ν ο ι ν ά κ ε ρζ ο υ ν τ ό ψ ω μ ί τ ο υ ς κ ά ν ο ν τ α ς μ ιά α π ο ξ ε ν ω μ έ ν η έ ρ γ α σ ί α . Ή δ ι άσ η α ύ τ ή δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά γ ίν ε ι μ έ σ α σ τ ό δ λ ο κ α ί π ιό σ τ ε ν ό π λ α ίσ ιο θ ε σ μ ώ ν π ο ύ ά π ο β λ έ π ο υ ν σ τ ή ν ό ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς ά π ο ξ ε ν ω μ έ ν η ς σ ί α ς . Κ ά τ ω ά π ’ α ύ τ έ ς τ ίς σ υ ν θ ή κ ε ς , ή ά λ λ α γ ή τ ή ς κ α θ ι ε ρ ω μ έ ν η ςτ ε ύ θ υ ν σ η ς τ ή ς π ρ ο ό δ ο υ θ ά σ ή μ α ιν ε μ ιά θ ε μ ε λ ια κ ή κ ο ιν ω ν ικ ή ά

γ ή . Ά λ λ ά ή π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η μ ιά ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς ά λ λ α γ ή ς ε ίν α ι ή ύ π α μ ιά ς ζ ω τ ικ ή ςά ν ά γ κ η ς γ ιά τ ή ν π ρ α γ μ ά τ ω σ ή τ η ς κ α θ ώ ς κ α ί ή σ υ ν ε ι- δ η τ ο π ο ίη σ η τ ώ ν ά ν υ π ό φ ο ρ ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν ά λ λ ά κ α ί τ ώ ν ε ν α λ λκ ώ ν λ ύ σ ε ώ ν τ ο υ ς . Ά λ λ ά , μ έ σ α σ τ ή ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν η κ ο υ λ τ ο ύ ρ αρ ε μ π ο δ ίζ ε τ α ι ή ά ν ά π τ υ ξ η α ύ τ ή ς τ ή ς ά ν ά γ κ η ς κ α ί α ύ τ ή ς τ ή ς σ υ ν ε τ ο π ο ίη σ η ς . Γ ιά ν ά μ π ο ρ έ σ ο υ ν α υ τ έ ς ν ά ’ρ θ ο ϋ ν σ τ ό φ ώ ς π ρ έ π ε ά π ο κ α τ α σ τ α θ ε ΐ ή χ α μ έ ν η δ ιά σ τ α σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ο ύ π ρ οτ ε υ ό τ α ν (ά δ ιά φ ο ρ ο μ έ π ο ι ό ν έ π ισ φ α λ ή τ ρ ό π ο ) ά π ό τ ό ν ό λ ο κ λ η ρ

κ ό έ λ ε γ χ ο τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς : γ ια τ ί ή δ ιά σ τ α σ η α ύ τ ή ή τ α ν ή π ν ε υ μ α τ δ ιά σ τ α σ η τ ή ς α ύ τ ο ν ο μ ία ς .Ε κ π α ίδ ε υ σ η γ ιά π ρ ο σ ω π ι κ ή κ α ί π ν ε υ μ α τ ικ ή ά ν ε ξ α ρ τ η σ ί α -

κ α ν ε ίς τ ή ν έ ν τ ύ π ω σ η δ τ ι π ρ ό κ ε ιτ α ι έ δ ώ γ ιά έ ν α σ κ ο π ό π ο ύ ε ί ά π ο δ ε κ τ ό ς ά π ’ δ λ ο υ ς . Σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α π ρ ό κ ε ι τ α ι έ δ ώ γ ιά π ο λ ύ ά ν α τ ρ ε π τ ικ ό π ρ ό γ ρ α μ μ α , π ο ύ π ε ρ ι κ λ ε ίε ι τ ή ν π ρ ο σ β ο λ ή μκ ώ ν ισ χ υ ρ ώ ν δ η μ ο κ ρ α τ ικ ώ ν τ α μ π ο ύ . Γ ια τ ί ή έ π ικ ρ α τ ο ύ σ α δκ ρ α τ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε υ ν ο ε ί τ ή ν έ τ ε ρ ο ν ο μ ί α κ ά τ ω ά π ό τ ή μ ά σ κ

α ύ τ ο ν ο μ ία ς , ε μ π ο δ ίζ ε ι τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ η τ ώ ν ά ν α γ κ ώ ν , μ έ τ ή ν π ρ ό φ δ τ ι τ ίς π ρ ο ω θ ε ί, κ α ί π ε ρ ιο ρ ίζ ε ι τ ή σ κ £ψ η κ α ί τ ή ν έ μ π ε ιρ ία , μ έ τ ή π ρ ό φ α σ η δ τ ι τ ίς δ ι ε υ ρ ύ ν ε ι . Ή π λ ε ιο ψ η φ ία τ ώ ν α ν θ ρ ώ π ω ν έ χ ε ά ρ κ ε τ ά μ ε γ ά λ η έ λ ε υ θ ε ρ ία ν ά ά γ ο ρ ά ζ ε ι κ α ί ν ά π ο υ λ ά ε ι , ν ά ψ ά κ α ί ν ά δ ι α λ έ γ ε ι μ ιά ε ρ γ α σ ί α · ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι α υ τ ο ί μ π ο ρ ο ύ ν ν ά έ κ φ



ζ ο υ ν τ η γ ν ώ μ η τ ο υ ς κ α ί ν ά κ ιν ο ύ ν τ α ι έ λ ε ύ θ ε ρ α , ά λ λ ά ο ί γ ν δ έ ν υ π ε ρ β α ίν ο υ ν π ο τ έ τ ό κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο κ ο ιν ω ν ικ ό σ ύ σ τ ηθ ο ρ ίζ ε ι τ ίς ά ν ά γ κ ε ς τ ο υ ς , τ ίς έ π ιλ ο γ έ ς τ ο υ ς κ α ί τ ά φ ρ ο ν ή μ Ή ίδ ι α ή έ λ ε υ θ ε ρ ί α έ ν ε ρ γ ε ΐ ώ ς ό ρ γ α ν ο τ ή ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς ρ ιο ρ ισ μ ο ύ . Α ύ τ έ ς ο ί κ α τ α σ τ α λ τ ικ έ ς (κ α ί ό π ισ θ ο δ ρ ο μ ικ σ υ ν ο δ ε ύ ο υ ν τ ή μ ε τ α τ ρ ο π ή τ ή ς β ιο μ η χ α ν ικ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ςχ ν ο λ ο γ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία , δ π ο υ ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ύ φ ίσ τ α ν τ α ι μ ιά οτ ικ ή δ ι ο ίκ η σ η , κ α ί ο ί τ α υ τ ό χ ρ ο ν ε ς α λ λ α γ έ ς σ τ ό ν τ ρ ό π ο σ τ ή ν ο ο τ ρ ο π ία κ α ί σ τ ή ν π ο λ ι τ ικ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία τ ο ΰ «λ α ο ΰ », π ο λ ύ τ ίς β ά σ ε ις τ ή ς δ η μ ο κ ρ α τ ία ς . Έ δ ώ ά ρ κ ε ΐ μ ι ά ά π α ρ ίθσ μ έ ν ω ν γ ν ω σ τ ώ ν φ α ι ν ο μ έ ν ω ν .

Α ρ χ ι κ ά μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά δ ια π ισ τ ώ σ ο υ μ ε : μ ιά α ύ ξ α ν ό μ ε ν

κ ό τ η τ α τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ά π έ ν α ν τ ι σ τ ό ν π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ό ν τκ ό κ α ί π ο λ ιτ ικ ό μ η χ α ν ισ μ ό · τ ή ν ύ π ο τ α γ ή τ ο υ ς σ τ ή μ ε γ ά λγ ικ ό τ η τ ά τ ο υ κ α ί σ τ ή ν «ε κ τ ώ ν ά ν ω » χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ ή τ ο υχ τ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ά ά τ ο μ α κ α ί σ τ ίς π η γ έ ς τ ή ς δ ύ ν α μ η ς κ α ί τφ ό ρ η σ η ς , π ο ύ μ ε τ α τ ρ έ π ε ι τ ο ύ ς δ έ κ τ ε ς σ έ α ν τ ικ ε ίμ ε ν α δ ιο ί ά ν ά γ κ ε ς τ ή ς ύ π ά ρ χ ο υ σ α ς κ ο ι ν ω ν ία ς μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ι σ έ ά ε π ιβ ε β λ η μ έ ν ε ς ά π ό τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ έ ς κ α ί ε π ι δν ο ν τ α ι α υ θ ό ρ μ η τ ε ς . Σ τ ίς ά ν ώ τ ε ρ ε ς β α θ μ ίδ ε ς τ ή ς ά ν ά π τ υθ ο λ ικ ή α ύ τ ή έ ξ ο μ ο ίω σ η έ π ιτ υ γ χ ά ν ε τ α ι χ ω ρ ί ς τ ρ ο μ ο κ ρ αρ ί ς κ α τ ά ρ γ η σ η τ ώ ν δ η μ ο κ ρ α τ ικ ώ ν κ α ν ό ν ω ν τ ο ΰ π α ιχ ν ιδ

’Α ν τ ίθ ε τ α , ο ί έ κ λ ε γ ό μ ε ν ο ι ά ρ χ η γ ο ί έ ξ α ρ τ ώ ν τ α ι δ λ ο κ α ίτ ε ρ ο ά π ό τ ο ύ ς ε κ λ ο γ ε ίς τ ο υ ς , π ο ύ σ υ γ κ ρ ο τ ο ύ ν τ ή ν κ ο ιν ή γ σ χ η μ α τ ίζ ε τ α ι μ έ τ ή σ ε ιρ ά τ η ς ά π ό τ ά κ υ ρ ία ρ χ α π ο λ ι τ ικ ά κμ ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α . Ή κ υ ρ ια ρ χ ία τ ο υ ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι ώ ς τ ή ς π α ρ α γ ω γ ικ ή ς κ α ί τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή ς ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α ς . Κτ ο ι α γ ίν ε τ α ι ά π ο δ ε κ τ ή , κ α ί ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι τ ή ν ύ π ε ρ α σ π ίζ ο ν ή τ α ν δ ικ ή τ ο υ ς υ π ό θ ε σ η . ό ά π ο τ έ λ ε σ μ α ε ίν α ι μ ιά κ α τ ά σ

κ ώ ν , ά μ ο ιβ α ίω ν έ ξ α ρ τ ή σ ε ω ν , π ο ύ κ ά ν ε ι δ υ σ δ ιά κ ρ ι τ η τ ή νκ ή κ υ ρ ια ρ χ ία . Π ίσ ω ά π ό τ ό π έ π λ ο τ ή ς τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή ς ό ρ θτ α ς γ ίν ε τ α ι ά π ο δ ε κ τ ή ή ο λ ό π λ ε υ ρ η έ τ ε ρ ο ν ο μ ία , κ ά τ ω ά π τ ώ ν ε λ ε υ θ ε ρ ι ώ ν κ α ί τ ώ ν ά ν έ σ ε ω ν π ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ σ ν τ α ι ά πν ω ν ία τ ή ς ά φ θ ο ν ία ς ».

Κ ά τ ω ά π ό τ έ τ ο ιε ς σ υ ν θ ή κ ε ς , ή δ η μ ιο υ ρ γ ία (ή ή ά ν α δ η ε ν ό ς κ α τ α φ υ γ ί ο υ π ν ε υ μ α τ ικ ή ς α ν ε ξ α ρ τ η σ ία ς (ή π ρ α κ τ ικ ά ν ε ξ α ρ τ η σ ία έ μ π ο δ ί ζ ε τ α ι π ρ α γ μ α τ ικ ά σ τ ή ν ά ν α π τ υ γ μ έ νν ικ ή κ ο ιν ω ν ία ά π ό τ ή σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η τ ή ς δ ύ ν α μ η ς κ α ί τ ή ν τ ώ ν γ ν ω μ ώ ν ) μ π ο ρ ε ΐ ν ά π ά ρ ε ι μ ό ν ο τ ή μ ο ρ φ ή μ ιά ς α π ό σ σ υ ν ε ιδ η τ ή ς ά π ο μ ό ν ω σ η ς κ α ί ν ά κ α τ α λ ή ξ ε ι σ τ ό σ χ η μ α

38



«π ν ε υ μ α τ ικ ή ς ε λ ίτ ». Κ α ί ε ίν α ι γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι έ ν α ς ε π α ν α π ρ ο σ δ ιο ρσ μ ό ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς θ ά έ ρ χ ό τ α ν σ έ ά ν τ ίθ ε σ η π ρ ό ς τ ίς ισ χ υ ρ ό τ τ ά σ ε ις . Θ ά σ ή μ α ιν ε τ ή ν ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ή ς σ κ έ ψ η ς , τ ή ς ε ρ ε υ ν ά δ ι δ α σ κ α λ ία ς κ α ί τ ή ς μ ά θ η σ η ς ά π ό τ ό ύ π ά ρ χ ο ν σ ύ σ τ η μ α ά ξ ιώ ν

τ ρ ό π ω ν σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς , κ α θ ώ ς κ α ί τ ή ν έ π ε ξ ε ρ γ α σ ία μ ε θ ό δ ω ν έ ν ν ο ιώ ν ί κ α ν ώ ν ν ά υ π ε ρ π η δ ή σ ο υ ν μ έ ο ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ ρ ό π ο τ ά τ ώ ν κ α τ ε σ τ η μ έ ν ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν κ α ί «ά ξ ιώ ν ». Α ύ τ ό θ ά σ ή μ α ιν ε γ ι α κ α δ η μ α ϊκ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς μ ιά μ ε τ α τ ό π ι σ η τ ο ΰ κ έ ν τ ρ ο υ β ά ρ ο υ ς «κ α θ α ρ ή θ ε ω ρ ία », δ η λ α δ ή σ τ ήθ ε ω ρ η ικ ή κ ο ιν ω ν ιο λ ο γ ί α , σ τ ίς θ ε ωρ η τ ικ έ ς π ο λ ι τ ι κ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς κ α ί σ τ ή θ ε ω ρ η τ ικ ή ψ υ χ ο λ ο γ ί α , σ θ ε ω ρ ικ ή (speculatif) φ ιλ ο σ ο φ ία κ λ π . Σ π ο υ δ α ιό τ ε ρ ε ς θ ά ή τ α ν ο ί σ υ ν έ π ε ιε ς γ ι ά τ ή νο ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς ε κ π α ίδ ε υ σ η ς : ή μ ε τ α τ ό π ι σ η θ ά ο δ η

γ ο ύ σ ε σ τ ή ν ίδ ρ υ σ η π α ν ε π ισ τ η μ ίω ν «γ ιά τ ή ν έ λ ίτ », χ ω ρ ι σ μ έ ν ω ν ά τ ά κ ο λ έ γ ια π ο ύ θ ά δ ι α τ η ρ ο ύ σ α ν κ α ί θ ά σ τ α θ ε ρ ο π ο ιο ύ σ α ν τ ό χ ακ τ ή ρ α τ ο υ ς τ ώ ν έ π α γ ν ε λ μ α τ ικ ώ ν σ χ ο λ ώ ν , μ έ τ ή ν ε υ ρ ύ τ ε ρ η σ η μ τ ή ς λ έ ξ η ς . Π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ιά τ ή ν ίδ ρ υ σ η τ έ τ ο ιω ν π α ν ε π ι σ τ η μ ίω ή τ α ν ή π λ ή ρ η ς ο ι κ ο ν ο μ ικ ή ά ν ε ξ α ρ τ η σ ία : α ύ τ ό ε ίν α ι σ ή μ ε ρ α ,ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ά π ό κ ά θ ε ά λ λ η φ ο ρ ά , υ π ό θ ε σ η τ ή ς π η γ ή ς π ο ύ θ ά π ρ ορ ε ι υ λ ι κ ή υ π ο σ τ ή ρ ιξ η . Κ α ν έ ν α ς ιδ ιώ τ η ς μ α ικ ή ν α ς δ έ ν θ ά μ π ο ρ ο ν ά χ ρ η μ α τ ο δ ο τ ή σ ε ι μ ιά έ κ π α ίδ ε υ σ η π ο ύ θ ά ά π έ β λ ε π ε ά π λ ώ ς π ρ ο ε τ ο ιμ α σ ία τ ο ύ έ δ ά φ ο υ ς γ ι ά μ ιά π ο ι ο τ ικ ά δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή ιε ρ α ρ ά ξ ιώ ν κ α ί δ υ ν ά μ ε ω ν . Μ ιά τ έ τ ο ια έ κ π α ίδ ε υ σ η θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ίσ ω ή τ α ν ύ π ό θ ε σ η μ ια ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς π ο ύ θ ά ή τ α ν κ α ί ικ α ν ή ν ά ά ν τ ιδ σ ε ι σ τ ή ν έ π ικ ρ α τ ο ύ σ α κ α ί γ ε ν ικ ά ά π ο δ ε κ τ ή τ ά σ η . Μ ό ν ο ό μ ω ς ήτ ύ π ω σ η έ ν ό ς τ έ τ ο ιο υ ό ρ ο υ ά ρ κ ε ΐ γ ιά ν ά ά π ο κ α λ ύ ψ ε ι τ ό ν ο ύ τ ο π τ ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ α .

Ή ιδ έ α τ ή ς δ η μ ιο υ ρ γ ία ς π α ν ε π ισ τ η μ ίω ν γ ιά μ ιά π ν ε υ μ α τ ικ ή έ κ α τ η γ ο ρ ε ίτ α ι σ ή μ ε ρ α ώ ς ά ν τ ιδ η μ ο κ ρ α τ ικ ή τ ά σ η - ά κ ό μ η κ ι ό τ έ μ φ α σ η δ ίν ε τ α ι σ τ ό «π ν ε υ μ α τ ικ ή » κ α ί ή έ ν ν ο ια «έ λ ίτ » σ η μ α ίν ε ι μ έ κ λ ο γ ή π ο ύ γ ίν ε τ α ι ά π ό τ ό σ ύ ν ο λ ο τ ώ ν μ α θ η τ ώ ν τ ώ ν σ χ ο λ ε ίω ν τ ώ ν κ ο λ ε γ ίω ν , μ έ κ ρ ιτ ή ρ ιο τ ή ν ικ α ν ό τ η τ α κ α ί τ ή ν κ λ ίσ η τ ο ΰ μ α θ γ ιά θ ε ω ρ η τ ικ ή σ κ έ ψ η . 'Η ιδ έ α ε ίν α ι π ρ ά γ μ α τ ι ά ν τ ιδ η μ ο κ ρ α τ ικ ή ά ν α λ ο γ ισ τ ο ϋ μ ε ό τ ι ή κ α τ ε σ τ η μ έ ν η μ α ζ ικ ή δ η μ ο κ ρ α τ ία κ α ί τ ό ε κδ ε υ τ ικ ό τ η ς σ ύ σ τ η μ α ε ίν α ι ή π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ η μ ιά ς δ η μ ο κ ρ α π ο ύ ά ν τ ισ τ ο ι χ ε ΐ ά κ ρ ιβ ώ ς π ρ ό ς τ ί ς ισ τ ο ρ ι κ ά δ υ ν α τ έ ς μ ο ρ φ έ ς ε λ ε υρ ί α ς κ α ί ισ ό τ η τ α ς . Δ έ ν ν ο μ ίζ ω π ώ ς έ χ ε ι έ τ σ ι τ ό π ρ ά γ μ α . Ή κ υ ρ ί α

χησ ή μ ε ρ α μ π ιχ ε β ιο ρ ισ τ ικ ή κ α ί θ ε τ ικ ισ τ ικ ή σ κ έ ψ η χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ε ί π ο λ ύ σ υ χ ν ά γ ι ά ν ά ξ ε ρ ι ζ ώ σ ε ι τ ίς ρ ί ζ ε ς τ ή ς α υ τ ο δ ιά θ ε σ η ς ά π ό π ν ε ύ μ α τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν , μ ιά ς α ύ τ ο δ ιά θ ε σ η ς π ο ύ σ η μ α ίν ε ι σ ή μ (ό π ω ς κ α ί σ τ ό π α ρ ε λ θ ό ν ) κ ρ ιτ ικ ή ά π ο δ έ σ μ ε υ σ η ά π ό τ ό ν δ ε δ ο μ



κ ό σ μ ο τ ή ς ε μ π ε ιρ ία ς . Χ ω ρ ί ς α ύ τ ή τ ή νκ ρ ι ικ ή ή ς ε μ π ε ιρ ία ς ό σ π ο υδ α σ τ ή ς δ έ ν δ ια θ έ τ ε ι τ ίς δ ια ν ο η τ ικ έ ς μ ε θ ό δ ο υ ς κ α ί τ ά ε ρ θ ά τ ο ΰ έ π έ τ ρ ε π α ν ν ά σ υ λ λ ά β ε ι τ ή ν κ ο ιν ω ν ία τ ο υ κ α ί τ ή ν π ο ύ τ ή χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε ι ώ ς έ ν α σ ύ ν ο λ ο μ έ σ α σ τ ή ν ισ τ ο ρ ικ

ό π ο υ ή κ ο ιν ω ν ία α ύ τ ή έ κ π λ η ρ ώ ν ε ι, π α ρ α μ ο ρ φ ώ ν ε ι ή δ ι κ έ ς τ η ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς ή υ π ο σ χ έ σ ε ις . Ά ν τ ί γ ι ’ α ύ τ ό , ό σ ά σ κ ε ϊτ α ι ό λ ο κ α ί π ιό π ο λ ύ σ τ ή ν κ α τ α ν ό η σ η κ α ί σ τ ή ν ε κ α τ ε σ τ η μ έ ν ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν κ α ί δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν μ ό ν οσ έ σ χ έ σ η μ ’ α ύ τ έ ς τ ίς ίδ ιε ς σ υ ν θ ή κ ε ς κ α ί δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς : ή σ κ έ ψ η τ ο υ , ο ί ιδ σ κ ο π ο ί τ ο υ , π ε ρ ι ο ρ ίζ ο ν τ α ι μ ε θ ο δ ικ ά κ α ί ε π ισ τ η μ ο ν ικ ά λ ο γ ικ ή , τ ή ν έ μ π ε ιρ ία κ α ί τ ά γ ε γ ο ν ό τ α , ά λ λ ά ά π ό μ ιά ξ ε πγ ικ ή , ά π ό μ ιά ά κ ρ ω τ η ρ ια σ μ έ ν η έ μ π ε ιρ ία κ α ί ά π ό ά τ ε λ ή

Ή δ ι α μ α ρ τ υ ρ ία έ ν α ν τ ίο ν α ύ τ ο ϋ τ ο ΰ ά π ο π ν ικ τ ικ ο ΰ σ μ ο ΰ ξ ε θ υ μ α ίν ε ι μ έ μ ή ο ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ ρ ό π ο σ τ ίς π ο λ υ ά ρ ισ τ ικ έ ς , μ ε τ α ψ υ χ ο λ ο γ ικ έ ς κ α ί ν ε ο θ ε ο λ ο γ ικ έ ς φ ιλ ο σ ο φ ί σ τ έ κ ο ν τ α ι σ τ ή θ ε τ ικ ισ τ ικ ή τ ά σ η . Ή ά ν τ ίσ τ α σ ή τ ο υ ς ε ίν κ α ί μ ά λ ισ τ α ά π α τ η λ ή . Σ υ μ β ά λ λ ο υ ν κ ι α ύ τ έ ς σ τ ή ν π α ρ ατ ικ ο ύ Λ ό γ ο υ , σ τ ό μ έ τ ρ ο π ο ύ κ ά ν ο υ ν μ ιά ά φ α ί ρ ε σ η ά πτ ικ ό ύ λ ικ ό τ ή ς ε μ π ε ιρ ία ς , χ ω ρ ίς ν ά ε π ισ τ ρ έ φ ο υ ν π ο τ έ σ ’ρ α ά π ό τ ή ν έ δ ρ α ίω σ η τ ή ς ά φ α ίρ ε σ η ς σ τ ό έ ν ν ο ιο λ ο γ ικ ό

υ π α ρ ξ ια κ ή έ μ π ε ιρ ία , σ τ ή ν ό π ο ία ά ν α φ έ ρ ο ν τ α ι α ύ τ έ ς , ε μ ιά π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η κ α ί ά κ ρ ω τ η ρ ια σ μ έ ν η έ μ π ε ιρ ία ά λ λ ά π ρ ό ς τ ό θ ε τ ικ ισ μ ό , ή έ μ π ε ιρ ία α ύ τ ή δ έ ν π α ρ α μ ο ρ φ ώ ν ε τ ή ν ά λ λ η λ ο υ χ ία τ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν τ ο ϋ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο υ κ οσ μ ο υ , ά λ λ ά κ α ί ά π ό τ ή ν έ π ι μ ο ν ή σ τ ό ό τ ι ή υ π α ρ ξ ια κ ή έ κ λ ο γ ή μ π ο ρ ε ί ν ά δ ι α σ π ά σ ε ι α ύ τ ό τ ό ν κ ό σ μ ο κ α ί ν ά φ τσ τ α σ η τ ή ς ά τ ο μ ι κ ή ς ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς . Φ υ σ ικ ά , κ α μ ιά π ρ ο σ σ κ έ ψ η ς , κ α ν έ ν α ς τ ρ ό π ο ς σ κ έ ψ η ς δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά π ε τ ύ χ ε

ά λ λ ά ή σ κ έ ψ η μ π ο ρ ε ί ν ά σ υ μ β ά λ ε ι σ τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ η έ κ ε ίδ η σ η ς π ο ύ ε ίν α ι μ ιά π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ιά τ ή ν ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σΟ ί έ ν ν ο ι ε ς τ ο ύ κ ρ ι τ ικ ο ύ Λ ό γ ο υ ε ίν α ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν α φ

κ ο ι ν ω ν ιο λ ο γ ικ έ ς κ α ί ισ τ ο ρ ι κ έ ς . Χ ά ρ η σ ’ α ύ τ ή ν τ ή ν ά λ λ σ η κ α ί σ έ σ ύ ν δ ε σ η μ έ τ ή ν α υ ξ α ν ό μ ε ν η κ υ ρ ια ρ χ ία π ά ν ω σ τ ή ν κ ο ιν ω ν ία , ο ί ε ν ν ο ι ε ς α ύ τ έ ς ε ίν α ι ο ί π ν ε υ μ α τ ικ ο ί κ α κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς : ά ν ο ί γ ο υ ν μ ιά δ ια ν ο η τ ικ ή π ρ ο ο π τ ικ ή , π ο ύ σ τ ή δ η μ ιο υ ρ γ ία ν έ ω ν ισ τ ο ρ ικ ώ ν σ χ ε δ ίω ν , ν έ ω ν δ υ ν α τ οξ η ς . ο ύ τ η ή θ ε ω ρ η τ ικ ή δ ιά σ τ α σ η τ ή ς σ κ έ ψ η ς ά π ο σ α θμ ε ρ α β α θ μ ια ία . Ή έ μ φ α σ η π ο ύ δ ό θ η κ ε έ δ ώ σ τ ή δ ι ε ύ ρ υ ά π ο κ α τ ά σ τ α σ η τ ή ς δ ιά σ τ α σ η ς α ύ τ ή ς θ ά φ α ν ε ί π ιό δ ι κ α ά ν θ υ μ η θ ο ύ μ ε ό τ ι ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ α ς (κ ι ό χ ι μ ό ν ο ή π ν ε υ μ



τ ο ύ ρ α μ α ς ) ή τ α ν σ χ ε δ ια σ μ έ ν η κ α ί π ρ ο κ α θ ο ρ ισ μ έ ν η ά π ό τ ή ν έ πμ η , τ ή φ ιλ ο σ ο φ ία κ α ί τ ή λ ο γ ο τ ε χ ν ία ώ ς τ ίς π ιό π ρ α κ τ ικ έ ς π λ ε υ τ η ς . π ρ ίν γ ί ν ε ι ο ρ γ α ν ω μ έ ν η κ α ί ώ ρ ιμ η π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α : ή ν ά σ τ ρ ο ν ο μ ία , ή φ υ σ ικ ή κ α ί ή ν έ α π ο λ ιτ ικ ή θ ε ω ρ ία π ρ ο α π ε ικ ό ν (τ ό σ ο κ α τ α φ α τ ικ ά ό σ ο κ α ί ά ρ ν η τ ικ ά ) τ ή ν κ α τ ο π ιν ή ε μ π ε ιρ ία π ρ ά ξ η . 'Η ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ή ς θ ε ω ρ η τ ικ ή ς σ κ έ ψ η ς ά π ό τ ο ύ ς δ ε σ τ η ς μ έ μ ιά κ α τ α δ υ ν α σ τ ε ύ ο υ σ α π ρ ά ξ η ή τ α ν μ ιά π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η π ρ ο ό δ ο υ .

'Η ά ν α δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , τ ή ν ό π ο ία σ κ ια γ ρ ά φ η σ α π ά ν ω , θ ά π ρ ό σ β α λ λ ε ε π ίσ η ς κ α ί τ ό τ α μ π ο ύ , μ έ τ ό ό π ο ι ο ε ξ α σ φζ ε τ α ι ή θ έ σ η τ ή ςε π ισ ή μ η ς . (Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ε π ίτ η δ ε ς τ ή φ ρ ικ τ ή έ κφ ρ α σ η «ό ρ γ ά ν ω σ η » έ δ ώ , γ ια τ ί ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α έ χ ε ι γ ί ν ε ι ά ν τ ικ ε ίμ ο ρ γ ά ν ω σ η ς · ή ά π ό σ π α σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ό τ ή ν ε π ι κ ρ α τ ο δ ιο ίκ η σ η σ η μ α ίν ε ι ά ν α δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η ή ά π ο δ ι ο ρ γ ά ν ω σ ή τ η ς .) Ό λ ο ς τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς μ έ σ α σ έ μ ιά ε δ ρ α ιω μ έ ν η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α δ έ ν π ρ έ π έ κ τ ιμ ά τ α ι μ ό ν ο σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ίς έ π ι σ τ η μ ο ν ικ έ ς ά λ ή θ ε ιε ς (κ α ν έ ν α ςν ε τ ό ς ά ν θ ρ ω π ο ς δ έ ν θ ά τ ίς ά ρ ν ιό τ α ν ή θ ά μ ε ίω ν ε τ ή ν ά ξ ία τ ο υ ς ),λ ά κ α ί σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ή ν ε π ίδ ρ α σ η π ο ύ μ π ο ρ ε ΐ ν ά έ χ ο υ ν σ τ ή ν κ α τ άσ η τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . 'Η έ π ισ τ ή μ η ε ίν α ι ύ π ε ύ θ υ ν η γ ι ’ α ύ τ ή ν τ ή ν εδ ρ α σ η · ή ε υ θ ύ ν η α ύ τ ή δ έ ν τ α υ τ ίζ ε τ α ι μ έ τ ή ν ή θ ικ ή κ α ί π ρ ο σ ω π ε ύ θ ύ ν η τ ο ϋ έ π ι σ τ ή μ ο ν α , ά λ λ ά π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ό τ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία τ ϊδ ιω ν τ ώ ν έ π ισ τ η μ ο ν ικ ώ ν μ ε θ ό δ ω ν κ α ί έ ν ν ο ιώ ν . Κ α μ ιά τ ε λ ε ο λ κ α ί κ α ν έ ν α ς σ κ ο π ό ς έ ξ ω τ ε ρ ι κ ό ς ά π ό τ ή ν έ π ισ τ ή μ η δ έ ν μ π ο ρ ε ε π ιβ λ η θ ε ί σ ’ α ύ τ ή ν : ή έ π ισ τ ή μ η έ χ ε ι τ ο ύ ς δ ικ ο ύ ς τ η ς έ γ γ ε ν ε ΐ ς ισ τ οκ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς , ά π ό τ ο ύ ς ο π ο ί ο υ ς δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά τ ή ν ά π ο δ ε σ μ ε κ α ν έ ν α ς «έ π ισ τ η μ ο ν ισ μ ό ς » κ α ί κ α μ ιά ο υ δ ε τ ε ρ ό τ η τ α .

Ή έ π ι σ τ ή μ η , ώ ς π ν ε υ μ α τ ικ ή ά σ χ ο λ ία , ε ίν α ι , π ρ ίν ά π ό κ ά θ ε πκ τ ικ ή έ φ α ρ μ ο γ ή , ε ν α ό ρ γ α ν ο σ τ ό ν ά γ ώ ν α γ ι ά τ ή ν ύ π α ρ ξ η , σ τ ό ν

ν α τ ο ύ ά ν θ ρ ώ π ο υ μ έ τ ή φ ύ σ η κ α ί μ έ τ ό ν ά ν θ ρ ω π ο : ο ί κ α θ ο δ η γ η ύ π ο θ έ σ ε ις τ η ς , τ ά μ ο ν τ έ λ α κ α ί ο ί ά φ α ιρ έ σ ε ις τ η ς π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι ά τ ό ν ά γ ώ ν α α υ τ ό ν κ α ί π ρ ο ε ξ ο φ λ ο ύ ν , δ ια τ η ρ ο ύ ν ή α λ λ ά ζ ο υ ν τ δ ρ ο υ ς μ έ τ ο ύ ς ό π ο ι ο υ ς δ ι ε ξ ά γ ε τ α ι . Θ ά μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε ν ά π ά ρ ο υ μ α ξ ιο λ ο γ ικ ή κ ρ ίσ η τ η ν ά π ο ψ η δ τ ι ή β α θ ύ τ ε ρ η σ η μ α σ ία τ ή ς έ π ισ τ ε ίν α ι ή β ε λ τ ίω σ η α ύ τ ώ ν τ ώ ν σ υ ν θ η κ ώ ν . Α ύ τ ή ό μ ω ς ή ά ξ ιο λ ο κ ρ ίσ η δ έ ν ε ίν α ι κ α θ ό λ ο υ δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ή ά π ό κ ε ίν η ν π ο ύ κ ά ν ε ι α τ ή ν ίδ ια τ ή ν έ π ισ τ ή μ η κ α ί τ η ν ά λ ή θ ε ια . Έ χ ο υ μ ε π α ρ α δ ε χ τ ε ί α ύ

τ ή ν ά ξ ί α , κ α ί ό «π ο λ ι τ ισ μ ό ς » ή τ α ν ή π ρ ο ο δ ε υ τ ικ ή κ α ί ό δ υ ν η ρ π ρ α γ μ ά τ ω σ ή τ η ς - ή ά ξ ία α ύ τ ή ή τ α ν έ ν α ς κ α θ ο ρ ισ τ ικ ό ς π α ρ ά γ ο σ τ η σ χ έ σ η τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς κ α ί τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς , κ α ί ά κ ό μ η κ α ί τ ά κ α θ α ρ ά θ ε ω ρ η τ ικ ά σ τ ο ιχ ε ία έ χ ο υ ν μ π ε ι σ ’ α ύ τ ή τ ή σ χ έ σ η , ά φ ή

41



τ α ς ά θ ικ τ η τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η κ α ί τ ίς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο ϋ ε π ισ τ ή μ ο ν αβ ώ ς ή έ κ τ ό π ισ η τ ώ ν «σ κ ο π ώ ν » ά π ό χ ή ν ε π ισ τ ή μ η σ τ α θ ε ρ ο σ χ έ σ η τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς μ έ τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία κ α ί α ύ ξ η σ ε ά π ε ρ ι ό ρ ισ σ τ ρ ο υ μ ε ν τ α λ ισ τ ικ έ ς ικ α ν ό τ η τ ε ς τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς σ τ ό ν ά γ ώ ν

ύ π α ρ ξ η . ό γ α λ ιλ ε ϊκ ό μ ο ν τ έ λ ο μ ιά ς φ ύ σ η ς , π ο ύ ά γ ν ο ο ΰ σ ε τ κ ε ιμ ε ν ικ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς , ή μ ε τ α τ ό π ισ η τ ή ς έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς έ ρ ε τ ό γ ια ί σ τ όπ ώ ς, ή μ ε τ ά φ ρ α σ η τ ή ς π ο ιό τ η τ α ς σ έ π ο σ ό τ η τ α , ή έ ξ η κ ά θ ε μ ή π ο σ ο τ ικ ο π ο ιή σ ιμ η ς υ π ο κ ε ιμ ε ν ικ ό τ η τ α ς ά π ό τ ήμ η - α ύ τ ή ή μ έ θ ο δ ο ς ή τ α ν ή π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ιά κ ά θ ε τ ε χ ν ικ ή κ π ρ ό ο δ ο π ο ύ έ γ ιν ε ά π ό τ ό Μ ε σ α ίω ν α κ α ί μ ε τ ά . "Α σ κ η σ ε τ ή νγ η σ ή τ η ς σ τ ίς ο ρ θ ο λ ο γ ικ έ ς έ ν ν ο ι ε ς τ ο ϋ ά ν θ ρ ώ π ο υ κ α ί τ ή ς φ τ ίς χ ρ η σ ιμ ο π ο ί η σ ε γ ιά ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι τ ίς π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις ο ρ θ ο λ ο γ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία - π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις τ ο ύά ν θ ρ ω π ισ μ ο ϋ . ό έ κ α ν ε α ύ τ ό π ο λ λ α π λ α σ ιά ζ ο ν τ α ς τ α υ τ ό χ ρ ο ν α τ ά μ έ σ α κ α τ α σ τ ρ κ υ ρ ια ρ χ ί α ς , δ η λ α δ ή τ ά μ έ σ α π ο ύε μ π ο δ ίζ ο υ ν τ ή ν π ρ α γ μ ά τ ω σ η τ ο ΰ ά ν θ ρ ω π ι σ μ ο ϋ . ’Α π ό τ ή ν ά ρ χ ή ή ο ικ ο δ ό μ η σ η ή τ α ν σ υ ν δ ε τ ή ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή , ή π α ρ α γ ω γ ικ ό τ η τ α μ έ τ ή ν ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ κ α τ α π ιε σ τ ικ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς , ή ε ιρ ή ν ε υ σ η μ έ τ ή ν έ π ιθ ε τ ικ ό τ η ή δ ιπ λ ή ε ύ θ ύ ν η τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς δ έ ν ε ίν α ι σ υ μ π τ ω μ α τ ικ ή : ή π π ο ι η μ έ ν η έ π ισ τ ή μ η κ α ί ή φ ύ σ η ώ ς μ α θ η μ α τ ικ ο π ο ιη μ έ ν η π ώ ς μ α θ η μ α τ ικ ό ς κ ό σ μ ο ς , ε ίν α ι «ο υ δ έ τ ε ρ ε ς », κ α τ ά λ λ η λ ε ς γ

χ ρ ή σ η κ α ί μ ε τ α σ χ η μ α τ ισ μ ό κ α ί π ε ρ ι ο ρ ισ μ έ ν ε ς μ ό ν ο ά π ό τ έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς γ ν ώ σ η ς κ α ί τ ή ν ά ν τ ίσ τ α σ η τ ή ς ά κ α τ έ ρ γ α σ Έ ξ α ιτ ία ς τ ή ς ο ύ δ ε τ ε ρ ό τ η τ α ς α υ τ ή ς ή έ π ισ τ ή μ η μ π ο ρ ε ΐ ν ά π ο ιη θ ε ί σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς π ο ύ θ έ τ ε ι ή κ ο ιν ω ν ία κ α π τ υ χ θ ε ί ά ν ά λ ο γ α μ ’ α υ τ ο ύ ς . Α ύ τ ή ή κ ο ι ν ω ν ία ε ίν α ι π ά ν τ αν ω ν ία δ π ο υ ή υ π ο τ α γ ή τ ή ς φ ύ σ η ς έ π ιτ υ γ χ ά ν ε τ α ι μ έ σ ω τ ή ς τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν , ή ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η τ ώ ν φ υ σ ικ ώ ν κ α ί π ν ε υ μ αγ ώ ν μ έ σ ω τ ή ς έ κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν κ α ί ό ά γ ώ ν α τ ή ς φ ύ σ η ς μ έ σ ω τ ο ϋ ά γ ώ ν α γ ιά τ ή ν ύ π α ρ ξ η , μ έ μ ο ρ φ έ ς κ ακ έ ς κ α ί έ π ιθ ε τ ικ έ ς τ ό σ ο σ τ ό π ρ ο σ ω π ικ ό ό σ ο κ α ί σ τ ό ε θ ν ικ δ ι ε θ ν έ ς ε π ίπ ε δ ο . Ά λ λ ά ή ϊδ ια ή έ π ισ τ ή μ η έ χ ε ι φ τ ά σ ε ι σ ’ έ ν α γ ν ώ σ η ς κ α ί π α ρ α γ ω γ ικ ό τ η τ α ς π ο ύ τ ή φ έ ρ ν ε ι σ έά ν ίθ ε σ η μ ’ α ύ τ ή ν τ ή ν κ α τ ά σ τ α σ η π ρ α γ μ ά τ ω ν : ή «κ α θ α ρ ή » ε π ισ τ η μ ο ν ικ ή ό ρ τ η τ α π ε ρ ικ λ ε ίε ι τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ή δ υ ν α τ ό τ η τ α ε ξ ά λ ε ιψ η ς τ ή κ α ί τ ή ς ά δ ικ ία ς ά π ’ ό λ ο τ ό ν κ ό σ μ ο . Δ έ ν π ρ ό κ ε ιτ α ι ε δ ώ ά π ό ρ ρ ι ψ η ή π ε ρ ιο ρ ισ μ ό τ ο ύ ρ ό λ ο υ τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς , ά λ λ ά γ ι ά λ ε υ θ έ ρ ω σ ή τ η ς ά π ό τ ο ύ ς α φ έ ν τ ε ς , σ τ ώ ν ό π ο ιω ν τ ή ν έ δ ρ α

θ η σ ε κ ι α ύ τ ή . Κ α ί τ ο ύ τ η ή ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η δ έ ν θ ά ή τ α ν κ αφ α ν ε ια κ ό γ ε γ ο ν ό ς π ο ύ θ ά ά φ η ν ε ά θ ικ τ η τ ή δ ο μ ή τ ο ύ ε π ισ τ

42



ε γ χ ε ιρ ή μ α τ ο ς : ά φ ο ρ ά τ ή ν ίδ ια τ ή ν έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή μ έ θ ο δ ο , τ ή ν εσ τ η μ ο ν ικ ή έ μ π ε ιρ ία κ α ί τ ό ν τ ρ ό π ο μ έ τ ό ν ό π ο ι ο π ρ ο β ά λ λ ε τ α ι ή φ ά π ό τ ή ν έ π ισ τ ή μ η . Σ έ μ ιά λ ο γ ικ ή κ α ί ά ν θ ρ ω π ισ τ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία , ή ο τ ή μ η θ ά ε ίχ ε μ ιά ν έ α λ ε ιτ ο υ ρ γ ία , κ α ί ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία α ύ τ ή θ ά έ κ α ό π ω σ δ ή π ο τ ε ά ν α γ κ α ία τ ή ν α ν α σ υ γ κ ρ ό τ η σ η τ ή ς έ π ι σ τ η μ ο ν ικ ήθ ό δ ο υ - δ έ ν θ ά ε ίχ α μ ε κ α θ ό λ ο υ μ ιά έ π ισ τ ρ ο φ ή σ τ ή ν π ρ ο γ α λ ιλ ε π ο ιο τ ικ ή φ ιλ ο σ ο φ ία τ ή ς φ ύ σ η ς , ά λ λ ά μ ά λ λ ο ν μ ιά έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή σ ο τ ικ ο π ο ίη σ η ν έ ω ν σ κ ο π ώ ν , π ο ύ θ ά π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ν ά π ό μ ιά ν έ απ ε ιρ ία τ ή ς ά ν θ ρ ω π ιά ς κ α ί τ ή ς φ ύ σ η ς , θ ά ή τ α ν ο ΐ σ κ ο π ο ί τ ή ς ε ιρ ή ν

0 |ς\ Σ ή μ ε ρ α π ρ έ π ε ι, δ μ ω ς , ν ά ρ ω τ ή σ ο υ μ ε ά ν ή έ π ισ τ ή μ η σ τ ίς «κ ο ιν ίε ς τ ή ς ά φ θ ο ν ί α ς » δ έ ν έ χ ε ι π ά ψ ε ι ν ά ε ίν α ι έ ν α ό ρ γ α ν ο τ ή ς ά π ε λ ε θ έ ρ ω σ η ς , ά ν δ έ ν δ ια ιω ν ίζ ε ι κ α ί δ έ ν έ ν τ ε ίν ε ι τ ό ν ά γ ώ ν α γ ι ά τ ή ύ π α ρ ξ η (μ έ σ ω μ ιά ς έ ρ ε υ ν α ς π ο ύ ε ίν α ι σ τ ή ν υ π η ρ ε σ ία τ ή ς κ α τ α σφ ή ς κ α ί τ ή ς χ ε ιρ α γ ώ γ η σ η ς ), ά ν τ ί ν ά τ ό ν ά π α λ ύ ν ε ι . Ή π α ρ α δ ο σ ια δ ιά κ ρ ισ η έ π ισ τ ή μ η ς κ α ί τ ε χ ν ικ ή ς γ ίν ε τ α ι ά μ φ ίβ ο λ η . Ά ν τ ά π ιό ά ρ η μ έ ν α έ π ιτ ε ύ γ μ α τ α τ ώ ν μ α θ η μ α τ ικ ώ ν κ α ί τ ή ς θ ε ω ρ η τ ικ ή ς φ υ σ ά ν τ α π ο κ ρ ίν ο ν τ α ι τ ό σ ο κ α λ ά σ τ ίς ά ν ά γ κ ε ς τ ή ς IBM κ α ί τ ή ς Atomic Energy Commission, ε ί ν α ι κ α ιρ ό ς ν ά ρ ω τ ή σ ο υ μ ε ά ν μ ιά τ έ τ ο ια δ υν α τ ό τ η τ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ί η σ η ς δ έ ν έ ν υ π ά ρ χ ε ι σ τ ίς έ ν ν ο ι ε ς τ ή ς ίδ ια ς έ π ισ τ ή μ η ς .1 Δ έ ν μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά π α ρ α μ ε ρ ί σ ο υ μ ε α υ τ ή ν τ ή ν ε ρ ώ χ ω ρ ίζ ο ν τ α ς τ ή ν κ α θ α ρ ή έ π ισ τ ή μ η ά π ό τ ίς ε φ α ρ μ ο γ έ ς τ η ς κ α ί ά π δ ο ν τ α ς ε υ θ ύ ν ε ς μ ό ν ο σ τ ίς έ φ α ρ μ ο γ έ ς : ά κ ρ ιβ ώ ς ή ε ιδ ικ ή «κ α θ α ρ ότ α » τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς ε ίν α ι έ κ ε ίν η π ο ύ δ ι ε υ κ ό λ υ ν ε τ ό σ υ ν δ υ α σ μ ό τ ήκ ο δ ό μ η σ η ς κ α ί τ ή ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς , τ ή ς ά ν θ ρ ω π ι ά ς κ α ί τ ή ς ά π α ν θ π ιά ς , κ α θ ώ ς μ ε γ ά λ ω ν ε ή κ υ ρ ι α ρ χ ία τ ο ϋ ά ν θ ρ ώ π ο υ π ά ν ω σ τ ή φ Ε ίν α ι ά δ ύ ν α τ ο π ά ν τ ω ς ν ά ά ν τ ισ τ α θ μ ίσ ο υ μ ε τ ίς κ α τ α σ τ ρ ε π τ ικ έ ς

σ ε ις τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς μ έ έ π ο ικ ο δ ο μ η τ ικ έ ς έ ξ ίσ ο υ ά δ ύ ν α τ ο ε ίν α ι ν άχ ω ρ ί σ ο υ μ ε , μ έ σ α ά π ό τ ό ν γ ε ν ικ ό χ ώ ρ ο τ ή ς έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς έ ρ ε υ τ ο μ ε ίς , μ ε θ ό δ ο υ ς κ α ί έ ν ν ο ι ε ς π ο ύ π ρ ο σ τ α τ ε ύ ο υ ν ή κ α τ α σ τ ρ έ φ ο υ ζ ω ή , ε π ε ιδ ή μ ο ι ά ζ ο υ ν ν ά έ χ ο υ ν μ ιά έ σ ω τ ε ρ ικ ή σ ύ ν δ ε σ η μ ε τ α ξ ύ τ Ή έ π ισ τ ή μ η έ χ ε ι δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι τ ή δ ικ ή τ η ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , κ α ί α ύ τ κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ά π ο ρ ρ ο φ ά έ ν α δ λ ο κ α ί μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο τ μ ή μ α τ ο ΰ π οσ μ ο ύ . Ή έ ν ν ο ια τ ώ ν «δ ύ ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ ω ν » (S.P. Snow) ε ίν α ι π α ρ α π λ αν η τ ικ ή , ά λ λ ά π ιό π α ρ α π λ α ν η τ ικ ή ε ίν α ι ή σ υ ν ε ρ γ α σ ία υ π έ ρ τ ή ς έ

ν α ε ν ο π ο ί η σ ή ς τ ο υ ς .Ή μ ή έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α (θ ά π ε ρ ιο ρ ισ τ ώ έ δ ώ σ τ ή ν ά

π ρ ο σ ώ π ε υ σ ή τ η ς ά π ό τ ή λ ο γ ο τ ε χ ν ία ) έ χ ε ι τ ή δ ικ ή τ η ς γ λ ώ σ σ α , ε ίν α ι θ ε μ ε λ ια κ ά δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ή ά π ό τ ή γ λ ώ σ σ α τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς .

1. Συζήτησα αύτό τό πρόβλημα στό έργο μου One Dimensional Man, Boston,ί



μ ο υ σ ικ ή ς ε ίν α ι, ά π ε ίρ ω ς π ιό ω ρ α ίο ς , π ιό θ α υ μ ά σ ιο ς , π ιό β α θ ύ ς , π ο λ ύ π λ ο κ ο ς κ α ί π ι ό π ο ι κ ιλ ό μ ο ρ φ ο ς , κ α ί π ι σ τ ε ύ ω π ώ ς α ύ τ ό δ έν α ι ά π λ ώ ς ζ ή τ η μ α γ ο ύ σ τ ο υ . Ό κ ό σ μ ο ς τ ή ς μ ή έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς κτ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι έ ν α ς π ο λ υ δ ιά σ τ α τ ο ς κ ό σ μ ο ς , ό π ο υ ο ί «δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο υ π ο ι ό τ η τ ε ς » μ έ ν ο υ ν α ν α λ λ ο ίω τ ε ς κ α ί ό π ο υ ό λ η ή ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό τ α υ ν δ έ ε τ α ι π ο ι ο τ ι κ ά μ έ τ ό α ν θ ρ ώ π ιν ο ύ π ο κ ε ίμ ε ν ο . Ή έ π ισ τ η μ ο μ ε τ ρ ιο φ ρ ο σ ύ ν η κ ρ ύ β ε ι σ υ χ ν ά έ ν α ν ά ν η σ υ χ η τ ικ ό ά π ο λ υ τ α ρ χ μ ιά έ π ιθ υ μ ία α π ο π ο μ π ή ς τ ώ ν μ ή ε π ισ τ η μ ο ν ικ ώ ν , ά λ λ ά ο ρ θ ο λκ ώ ν , τ ρ ό π ω ν σ κ έ ψ η ς σ τ ό χ ώ ρ ο τ ή ς π ο ίη σ η ς κ α ί τ ή ς φ α ν τ α σ ία ς

Ά ν α φ έ ρ θ η κ α σ τ όThe Two Cultures, έ π ε ιδ ή τ ό π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο τ ο ύ β ιβ λ ίο υ μ ο ύ φ α ίν ε τ α ι π ώ ς δ έ ν ε ίν α ι τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο ά π ό μ ιά ά κ ό μ η πτ ρ ο π ή σ τ ό ν κ ο ν φ ο ρ μ ισ μ ό κ ά τ ω ά π ό τ ό μ α ν δ ύ α τ ή ς έ π ισ τ η μ ο ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α ς . Ή έ ν ω σ η ή ή έ π α ν α ε ν ο π ο ίη σ η τ ή ς έ π ισ τ η μ ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ή ς μ ή έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ π ο ρ ε ΐ ν ά μ ιά π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ιά τ ό ξ ε π έ ρ α σ μ α τ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς τ ή ς ο λ ο κ λ η ρκ ή ς κ ιν η τ ο π ο ί η σ η ς κ α ί τ ή ς δ ι α ρ κ ο ύ ς ά μ υ ν α ς ή τ ο ϋ έ κ φ ο β ι σ μ ο ύλ ά μ ιά τ έ τ ο ι α π ρ ό ο δ ο ς δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε π ιτ ε υ χ θ ε ί μ έ σ α σ τ ά π λ α τ ή ς κ α τ ε σ τ η μ έ ν η ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ή ς ά μ υ ν α ς κ α ί τ ο ϋ ε κ φ ο β ισ α φ ο ύ α ύ τ ή υ π ο σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι τ ό σ ο σ θ ε ν α ρ ά ά π ό τ ή ν έ π ισ τ ή μ η . Γ π ρ α γ μ α τ ο π ο ι η θ ε ί α ύ τ ή ή π ρ ό ο δ ο ς , π ρ έ π ε ι ν ά α π ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί ήσ τ ή μ η ά π ό τ η μ ο ι ρ α ία δ ια λ ε κ τ ικ ή τ ο ΰ ά φ έ ν τ η κ α ί τ ο ύ δ ο ύ λ ο υ , μ ε τ α τ ρ έ π ε ι τ ή ν ύ π ο τ α γ ή τ ή ς φ ύ σ η ς σ έ ό ρ γ α ν ο ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η π ο ύ δ ια ιω ν ίζ ε ι τ ή ν έ κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η μ έ «ά ν ώ τ ε ρ ε ς » μ ο ρ φ έ ς . Έ ν ό α ύ τ ή ς τ ή ς ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η ς τ ή ς έ π ι σ τ ή μ η ς , ή μ ή έ π ι σ τ η μ ο ν ικ ή κτ ο ύ ρ α δ ια τ η ρ ε ί τ ή ν ιδ έ α τ ώ ν σ κ ο π ώ ν π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ό ρ ισ ά π ό τ ή ν ϊδ ι α τ ή ν έ π ισ τ ή μ η , ιδ ι α ίτ ε ρ α έ κ ε ΐν ο ν τ ή ς ά ν θ ρ ω π ιά ς . Πφ α ν ώ ς , ό ά ν α π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό ς τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς σ υ ν ε π ά γ ε τ α ι κν ικ έ ς κ α ί π ο λ ι τ ι κ έ ς ά λ λ α γ έ ς , δ η λ α δ ή τ ή δ η μ ιο υ ρ γ ία μ ιά ς ο ύ σ ια

κ ά δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς , π ο ύ θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ά π ο κ η ρ ύ ξ ε ι θ ε σ μ ο ύ ς τ ή ς έ π ιθ ε τ ικ ή ς ά μ υ ν α ς κ α ί τ ο ύ έ κ φ ο β ι σ μ ο ύ . Μ έ σ α σ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο υ ς θ ε σ μ ο ύ ς , ή π ρ ο ε τ ο ιμ α σ ία μ ιά ς τ έ τ ο ια ς π ιθ α ν ό τ δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ π α ρ ά ν ά ε ίν α ι ά ρ ν η τ ικ ή , δ η λ α δ ή ν ά ε ίν α ι μ ιά μ ε ίω σ η τ ε ρ ά σ τ ια ς π ίε σ η ς π ο ύ β α ρ α ίν ε ι τ ο ύ ς μ ή κ ο ν φ ο ρ μ ισ τ ικ ο ύ ς , κ ρκ ο ύ ς - υ π ε ρ β α τ ικ ο ύ ς τ ρ ό π ο υ ς σ κ έ ψ η ς , γ ιά τ ή ν ά ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η ό λ ι γ ο π ώ λ ι ο υ τ ο ϋ μ π ιχ ε β ι ο ρ ισ τ ικ ο ύ ψ ε υ δ ο ε μ π ε ιρ ισ μ ο ύ .

Ά ν έ χ ε ι ά κ ό μ η κ ά π ο ι ο ν ό η μ α ή φ ρ ά σ η τ ο ύ Κ ά ν τ ό τ ι ή έ κ π α ίδ

π ρ έ π ε ι ν ά γ ί ν ε τ α ι ό χ ι γ ι ά τ ή ν τ ω ρ ιν ή ά λ λ ά γ ιά τ ή μ ε λ λ ο ν τ ικ ή κ ο ιν ί α , τ ό τ ε ή έ κ π α ίδ ε υ σ η ό φ ε ίλ ε ι έ π ίσ η ς (κ α ί ϊσ ω ς π ρ ίν ά π ’ ό λ α ) α λ λ ά ξ ε ι γ ε ν ικ ά τ ή θ έ σ η τ ή ς έ π ι σ τ ή μ η ς μ έ σ α σ τ ά π α ν ε π ισ τ ή μ ια σ τ ό χ ώ ρ ο τ ή ς «έ ρ ε υ ν α ς κ α ί τ ή ς ά ν ά π τ υ ξ η ς ». Ή τ ρ ο μ ε ρ ά γ ε ν ν α ιό



ρ η ο ικ ο ν ο μ ικ ή υ π ο σ τ ή ρ ιξ η , π ο ύ χ ο ρ η γ ε ίτ α ι σ ή μ ε ρ α σ τ ε π ισ τ ή μ ε ς , δ έ ν α π ο β λ έ π ε ι μ ό ν ο σ τ ή ν π ρ ο α γ ω γ ή τ ή ς έ ρ ε υ ά ν ά π τ υ ξ η ς γ ιά τ ό σ υ μ φ έ ρ ο ν τ ή ς ά ν θ ρ ω π ιά ς , ά λ λ ά κ α ί γ ιά τ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν .’Α φ ο ύ α ύ τ ή ή σ υ γ χ ώ ν ε υ σ η τ ώ ν ά ν τ ιθ έ τ ω ν ν ά λ υ θ ε ί μ έ σ α σ τ ό ύ π α ρ χ ο ν κ ο ιν ω ν ικ ό σ ύ σ τ η μ α , μ π ο ρ ε ίτ ε υ χ θ ε ί μ ιά μ ικ ρ ή π ρ ό ο δ ο ς μ έ β ά σ η μ ιά π ο λ ιτ ικ ή δ ι α κ ρ ίσσ η μ έ τ ή ν ο ικ ο ν ο μ ικ ή υ π ο σ τ ή ρ ι ξ η κ α ί τ ίς π ρ ο τ ε ρ α ιό τ η ττ ο ια π ο λ ι τ ικ ή θ ά π ρ ο ϋ π ό θ ε τ ε , ό μ ω ς , τ ή ν ύ π α ρ ξ η κ υ β ιδ ρ υ μ ά τ ω ν κ α ί σ ω μ α τ ε ίω ν π ο ύ θ ά ή τ α ν π ρ ό θ υ μ α κ α ί ά ρ ν ά π ε ρ ιο ρ ίσ ο υ ν τ ό ν σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό τ ο μ έ α - μ ιά υ π ό θ ε σ η ρ ε α λ ισ τ ικ ή . Μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν ά φ α ν τ α σ τ ε ί τ ή ν 'ίδ ρ υ σ η έ ν ό ά κ α δ η μ α ϊ κ ο ύ χ ώ ρ ο υ ό π ο υ ή έ ρ ε υ ν α θ ά γ ι ν ό τ α ν έ ν τ ε λ ώ ς ά π ό ό π ο ι ε σ δ ή π ο τ ε σ τ ρ α τ ιω τ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις , ό π ο υ ή ό ρ γ ά νρ ε ία κ α ί ή δ η μ ο σ ί ε υ σ η τ ή ς έ ρ ε υ ν α ς θ ά β ρ ισ κ ό τ α ν ά π ο κ λ χ έ ρ ια μ ιά ς ά ν ε ξ ά ρ τ η τ η ς ο μ ά δ α ς ε π ισ τ η μ ό ν ω ν π ο ύ θ ά έ π σ ο β α ρ ά τ ή ν ι δ έ α τ ή ς ε ιρ ή ν η ς . Β έ β α ια , υ π ά ρ χ ο υ ν κ α ί σ ή μ π α ν ε π ισ τ ή μ ια κ α ί κ ο λ έ γ ια π ο ύ ά ρ ν ο ύ ν τ α ι ν ά ά ν α λ ά β ο υρ ι α σ μ ό τ ή ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς , έ ρ ε υ ν ε ς π ο ύ ά φ ο ρ ο ΰ ν σ τ ρ α τ ιω θ ά π ρ έ π ε ι ν ά υ π ο σ τ η ρ ιχ τ ε ί ή 'ίδ ρ υ σ η μ ιά ς ά ρ χ ή ς π ο ύ δ έ ν θ ν ε μ ό ν ο α υ τ ή ν τ ή ν ε π ιφ ύ λ α ξ η , ά λ λ ά κ α ί θ ά β ο η θ ο ύ σ ε ε ν εμ ο σ ίε υ σ η τ ε κ μ η ρ ίω ν π ά ν ω σ τ ή ν κ α τ α χ ρ η σ τ ικ ή χ ρ ή σ η τ ή

γ ιά ά π ά ν θ ρ ω π ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς .Σ ή μ ε ρ α , ά κ ό μ η κ ι α ύ τ έ ς ο ί ά π λ έ ς κ α ί λ ο γ ικ έ ς σ κ έ ψ ε ις

ν ο ύ ν τ α ι κ α ί π ρ ο κ α λ ο ϋ ν τ ό γ έ λ ιο λ ό γ ω τ ή ς α φ έ λ ε ια ς κ α ί τ ή κ ό τ η τ ά ς τ ο υ ς . ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ά ν α θ ε μ α τ ίζ ο ν τ α ι ά π ό τ ό ν πμ ο τ ε χ ν ικ ό κ α ί π ο λ ι τ ικ ό μ η χ α ν ισ μ ό δ έ ν σ η μ α ίν ε ι ά π α ρ α ίτν ο υ ν τ ή ν ά ξ ία π ο ύ έ χ ο υ ν . Ή ά δ ιά σ π α σ τ η έ ν ω σ η τ ή ς π ο λ ι λ ο γ ικ ό τ η τ α ς κ α ί τ ή ς τ ε χ ν ικ ή ς ό ρ θ ο λ ο γ ι κ ό τ η τ α ς π α ρ ο υ σν ο ι ε ς π ο ύ ά ρ ν ο ύ ν τ α ι ν ά υ π ο τ α χ τ ο ύ ν σ ’ α υ τ ή ν τ ή ν έ ν ω σ η

γ ε ς κ α ί έ π ιζ ή μ ιε ς γ ι ά τ ή ν π ρ ό ο δ ο - ώ ς ά ν τ ιδ ρ α σ τ ικ έ ς . ’Α π .χ . ό τ ι ή δ ι α μ α ρ τ υ ρ ία ε ν α ν τ ίο ν τ ώ ν ό λ ο κ α ί π ιό φ ιλ ό δ ο ξ ωμ ικ ώ ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν μ ο ιά ζ ε ι μ έ τ ή ν ά ν τ ίθ ε σ η τ ο ύ μ ε ά ρ ι σ τ ο τ ε λ ισ μ ο ύ π ρ ό ς τ ό ν Κ ο π έ ρ ν ικ ο κ α ί τ ό ν Γ α λ ιλ α ίο . ε ίν α ι ο π ισ θ ο δ ρ ό μ η σ η ό ι σ χ υ ρ ισ μ ό ς ό τ ι ό λ η ή ε ν έ ρ γ ε ια κ χ ρ ή μ α π ο ύ ξ ο δ ε ύ ο ν τ α ι γ ιά τ ό δ ιά σ τ η μ α σ π α τ α λ ο ύ ν τ α ι ό σ ρ ώ ν ο ν τ α ι σ τ ό ν ε ξ α ν θ ρ ω π ισ μ ό τ ή ς γ η ς . Ο ι ά ν α μ φ ισ β ή τ η ά ν α κ α λ ύ ψ ε ις κ α ί β ε λ τ ιώ σ ε ις , π ο ύ π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι ά π ό τ ή ν τ ο ΰ δ ι α σ τ ή μ α τ ο ς , π ρ έ π ε ι ν ά έ κ τ ιμ η θ ο ϋ ν σ έ σ χ έ σ η μ έ κ ά πρ α ιό τ η τ α : ή δ υ ν α τ ό τ η τ α ν ά μ ε ίν ο υ μ ε (ή κ α ίν ά ζ ή σ ο υ μ ε ) σμ α θ ά έ π ρ ε π ε ν ά ε ίν α ι λ ιγ ό τ ε ρ ο ε π ε ίγ ο υ σ α ά π ό τ ή δ υ ν α

46



κ α τ α ρ γ ή σ ο υ μ ε τ ίς α φ ό ρ η τ ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς ζ ω ή ς π ά ν ω σ τ ή γ ή . ό ε πρ η μ α δ τ ι κ α ί τ ά δ ύ ο σ χ έ δ ι α έ π ιχ ε ιρ ο ύ ν τ α ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ά π ό τ ή ν ί κ ο ιν ω ν ία ε ίν α ι ιδ ε ο λ ο γ ικ ό . 'Η κ α τ ά χ τ η σ η τ ο ΰ δ ια σ τ ή μ α τ ο ς μ π ο ν ά ε π ιτ α χ ύ ν ε ι κ α ί ν ά δ ι ε υ ρ ύ ν ε ι τ ή ν έ π ι κ ο ι ν ω ν ία κ α ί τ ή ν π λ η ρ ο φ

ρ η σ η · ά λ λ ά π ρ έ π ε ι ν ά θ έ σ ο υ μ ε τ ό έ ρ ώ τ η μ α ά ν α υ τ έ ς δ έ ν ε ίν α ι ά ρ κ ε τ ά γ ρ ή γ ο ρ ε ς κ α ί π λ α τ ιέ ς ή , μ ά λ ισ τ α , π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ ε ς κ α ί πτ ιέ ς γ ιά π ο λ λ ά ά π ’ α ύ τ ά π ο ύ δ ια β ιβ ά ζ ο ν τ α ι κ α ί γ ί ν ο ν τ α ι . Ή ά ρ χ α έ ν ν ο ι α τ ή ςύ β ρ ε ω ς έ χ ε ι έ ν α ίσ χ υ ρ ό , μ ή μ ε τ α φ υ σ ικ ό ν ό η μ α , δ τ α ν ά ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ ή ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή π ο ύ δ έ ν έ π ιτ ε λ ε ϊτ α ι ά π ό τ ο ύ ς θ ε ά λ λ ά ά π ό τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς . Ή ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α τ ο ϋ π α γ κ ό σ σ τ ρ α τ ιω τ ικ ο ύ κ α ί π ο λ ι τ ικ ο ύ σ υ ν α γ ω ν ισ μ ο ύ (ή μ ά λ λ ο ν τ ή ς σ ύ γ κσ η ς ) δ έ ν ε ίν α ι ά π α ρ α ίτ η τ α σ υ ν ώ ν υ μ η μ έ τ ή ν π ρ ό ο δ ο . Ά ν ή π ρ ό

σ υ ν δ έ ε τ α ι μ ’ α ύ τ ή ν τ ή ν ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α , ή δ ια μ α ρ τ υ ρ ία έ ν α ν τ τ ή ς σ ύ ν δ ε σ η ς α υ τ ή ς φ α ίν ε τ α ι ώ ς ά ν ο ρ θ ο λ ο γ ικ ή ό π ι σ θ ο δ ρ ό μ η ά λ λ ά τ ο ύ τ η ή ά ν τ ισ τ ρ ο φ ή ε ίν α ι έ ρ γ ο τ ή ς π ο λ ιτ ικ ή ς . Π ρ ο φ α ν ώ έ ν ν ο ι α μ ιά ς ε κ π α ίδ ε υ σ η ς σ τ ή ν ύ π ά ρ χ ο υ σ α κ ο ι ν ω ν ία , μ ιά ς ε κ πδ ε υ σ η ς π ο ύ θ ά ά π έ β λ ε π ε σ ’ έ ν α κ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ λ λ ο ν , ε ίν α ι μ ιά α ν τ ίσ η , μ ιά ά ν τ ίφ α σ η π ο ύ π ρ έ π ε ι β έ β α ια ν ά λ υ θ ε ί , ά ν θ έ λ ο υ μ ε ν ά υ πξ ε ι π ρ ό ο δ ο ς .

[1965]



Μ ά ξ Χ ο ρ κ χ ά ι μ ε ρ

έ χ ν η κ α ί μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α1

'Ο ρ ισ μ έ ν ε ς φ ο ρ έ ς , σ τ η ν ισ τ ο ρ ία , ή τ έ χ ν η σ υ ν δ έ θ η κ ε σ τ ε ν ά ά λ λ ε ς λ ε ω φ ό ρ ο υ ς τ ή ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς ζ ω ή ς . Ο ι π λ α σ τ ικ έ ς τ έ χ ιδ ια ίτ ε ρ α ή τ α ν α φ ιε ρ ω μ έ ν ε ς σ τ ή ν π α ρ α γ ω γ ή α ν τ ικ ε ιμ έ ν ω ν κμ ε ρ ι ν ή ς χ ρ ή σ η ς , κ ο σ μ ικ ή ς ό σ ο κ α ί θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ή ς . Σ τ ή σ ύ γ χ π ε ρ ίο δ ο , ό μ ω ς , ή γ λ υ π τ ικ ή κ α ί ή ζ ω γ ρ α φ ικ ή χ ω ρ ί σ τ η κ α ν ά π ό

π ό λ η κ α ί τ ή ν ο ικ ο δ ο μ ικ ή δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α , κ α ί τ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α α υ τ ώ ν τ ε χ ν ώ ν έ φ τ α σ α ν σ ’ έ ν α μ έ γ ε θ ο ς π ο ύ ή τ α ν κ α τ ά λ λ η λ ο γ ιά έ σ ω τ ε ρ ι κ ό χ ώ ρ ο - κ α τ ά τ ή δ ιά ρ κ ε ια τ ή ς ϊδ ια ς ισ τ ο ρ ικ ή ς δ ια δ ισ ία ς , τ ό α ι σ θ η τ ικ ό σ υ ν α ί σ θ η μ α ά π έ κ τ η σ ε μ ι ά α ύ τ ό ν ο μ η θ ά ν ε ξ ά ρ τ η τ η ά π ό τ ό φ ό β ο , τ ό δ έ ο ς , τ ή ν ά φ θ ο ν ί α , τ ό κ ύ ρ ο ς κ α ί ά ν ε σ η . Έ γ ι ν ε «κ α θ α ρ ό ». ό κ α θ α ρ ά α ισ θ η τ ικ ό σ υ ν α ίσ θ η μ α ε ή ά ν τ ίδ ρ α σ η τ ο ύ ιδ ι ω τ ικ ο ύ ά τ ο μ ικ ο ΰ ύ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ , ε ίν α ι ή κ ρ έ ν ό ς ά τ ό μ ο υ π ο ύ ά σ π ο σ π ά τ α ι ά π ό τ ίς έ π ικ ρ α τ ο ύ σ ε ς κ ο ιν ω ν σ τ α θ ε ρ έ ς . Ό ο ρ ισ μ ό ς τ ο ΰ ω ρ α ίο υ , ώ ς ά ν τ ικ ε ιμ έ ν ο υ μ ιά ς ε ύ χ σ τ η σ η ς π ο ύ β ρ ίσ κ ε τ α ι π έ ρ α ά π ό κ ά θ ε σ υ μ φ έ ρ ο ν , έ χ ε ι τ ίς ρ ί ζ ε ς σ ’ α ύ τ ή τ ή σ χ έ σ η . ό υ π ο κ ε ίμ ε ν ο έ κ φ ρ α ζ ε τ ό ν ε α υ τ ό τ ο υ μ έ α ισ θ η τ ικ ή κ ρ ί σ η χ ω ρ ίς ν ά σ υ μ β ο υ λ ε ύ ε τ α ι τ ίς κ ο ι ν ω ν ικ έ ς α ξ ίε ς σ κ ο π ο ύ ς . Σ τ ή ν α ι σ θ η τ ικ ή τ ο υ σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ό ά ν θ ρ ω π ο ς ά π μ ν ω σ ε , ά ς π ο ύ μ ε , τ ό ν ε α υ τ ό τ ο υ ά π ό τ ο ύ ς ρ ό λ ο υ ς π ο ύ ε ίχ ε ώ ςλ ο ς τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς κ α ί ά ν τ ιδ ρ ο ύ σ ε ώ ς ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ο ύ π ο κ ε ίμ Ή ά τ ο μ ικ ό τ η τ α , ό ά λ η θ ι ν ό ς σ υ ν τ ε λ ε σ τ ή ς τ ή ς κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ςμ ιο υ ρ γ ία ς κ α ί κ ρ ίσ η ς , δ έ ν έ χ ε ι σ χ έ σ η μ έ τ ίς ιδ ιο σ υ γ κ ρ α σ ίε ς κ α ί

π α ρ α ξ ε ν ιέ ς τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ά ν τ ίθ ε τ α , έ κ φ ρ ά ζ ε ι τ ή δ ύ ν α μ η τ ήτ ίσ τ α σ η ς σ τ ή ν π λ α σ τ ικ ή έ γ χ ε ίρ η σ η σ τ ή ν ό π ο ί α ύ π ο β ά λ λ ε ι τ ο ύθ ρ ώ π ο υ ς τ ό ύ π ά ρ χ ο ν ο ικ ο ν ο μ ικ ό σ ύ σ τ η μ α θ έ λ ο ν τ α ς ν ά τ ο ύ ς μ ο ιώ σ ε ι κ α ί ν ά τ ο ύ ς ισ ο π ε δ ώ σ ε ι . ά ά ν θ ρ ώ π ιν α ό ν τ α ε ίν α ι έ λ θ ε ρ α ν ά ά ν α γ ν ω ρ ίσ ο υ ν τ ο ύ ς έ α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς σ τ ά έ ρ γ α τ έ χ ν η ς , μ έ τ ρ ο π ο ύ δ έ ν έ χ ο υ ν ύ π ο κ ύ ψ ε ι σ τ ή γ ε ν ικ ή ίσ ο π έ δ ω σ η . 'Η έ μ ρ ία τ ο ΰ ά τ ό μ ο υ π ο ύ σ υ γ κ ε κ ρ ιμ ε ν ο π ο ι ε ίτ α ι σ ’ έ ν α έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς ε ίν α ι λ ι γ ό τ ε ρ ο έ γ κ υ ρ η ά π ό τ ή ν ό ρ γ α ν ω μ έ ν η έ μ π ε ιρ ία τ ή ν ό π π ρ ο ω θ ε ί ή κ ο ι ν ω ν ία θ έ λ ο ν τ α ς ν ά έ π ιβ ά λ λ ε ι τ ό ν έ λ ε γ χ ό τ η ς π

1. Α ύτές οί παρατηρήσεις όφ είλονται στό βιβλίο του Mortimer Adler, Art and Prudence (New York and Toronto, 1937).

49



σ τ ή φ ύ σ η . Π α ρ ό λ ο π ο ύ τ ό κ ρ ι τ ή ρ ιό τ η ς β ρ ίσ κ ε τ α ι μ ό ν ή τ έ χ ν η ε ίν α ι γ ν ώ σ η δ σ ο ε ίν α ι κ α ί ή έ π ισ τ ή μ η .

Ό Κ ά ν τ ε ξ ε τ ά ζ ε ι τ ή ν α ιτ ιο λ ό γ η σ η α ύ τ ή ς τ ή ς ά π ο ψ ητ ιέ τ α ι π ώ ς μ π ο ρ ε ί ν ά γ ί ν ε ι ή α ισ θ η τ ικ ή κ ρ ί σ η , σ τ ή ν ο π ο

κ ε ιμ ε ν ικ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α τ α έ χ ο υ ν γ ίν ε ι γ ν ω σ τ ά , μ ιά σ «κ ο ι ν ή » κ ρ ίσ η ;2 ’Α φ ο ύ ή έ π ισ τ ή μ η δ έ ν δ έ χ ε τ α ι ώ ς ά π σ υ ν α ίσ θ η μ α , τ ό τ ε π ώ ς μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν ά έ ξ η γ ή σ ε ι τ ή ν σ υ ν α ισ θ η μ ά τ ω ν π ο ύ π ρ ο κ α λ ε ίτ α ι ά π ό τ ά έ ρ γ α τ έ χ ν η ς τ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α τ α π ο ύ ε ίν α ι δ ι α δ ε δ ο μ έ ν α σ τ ίς μ ά ζ ε ς έ ξ η γ η θ ο ύ ν ε ύ κ ο λ α - ή τ α ν κ α ί ε ίν α ι π ά ν τ α έ ν α α π ο τ έ κ ο ι ν ω ν ικ ώ ν μ η χ α ν ισ μ ώ ν . ’Α λ λ ά τ ί ε ίν α ι α ύ τ ή ή κ ρ υ μ μ ά τ ο μ ο ιδ ι ό τ η τ α τ ή ν ο π ο ία π ρ ο σ ε λ κ ύ ε ι ή τ έ χ ν η ; ί ε ίν α

ο λ ο φ ά ν ε ρ ο σ έ ό λ ο υ ς σ υ ν α ίσ θ η μ α μ έ τ ό ό π ο ι ο ε ν ώ ν ε τ έ χ ν η δ σ ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς κ ι ά ν ε ίν α ι ο ί ε μ π ε ιρ ίε ς τ ώ ν ά Κ ά ν τ ε π ι χ ε ιρ ε ί ν ά δ ώ σ ε ι μ ιά ά π ά ν τ η σ η σ ’ α ύ τ ό τ ό έ ρ ώ γ ο ν τ α ς τ ή ν έ ν ν ο ια μ ιά ς sensus communis aestheticus, ή ό π ο ία τ ατ ί ζ ε ι τ ό ά τ ο μ ο μ έ τ ή ν α ισ θ η τ ικ ή τ ο υ κ ρ ίσ η . Α ύ τ ή ή έ ν ν ν ά δ ια κ ρ ιθ ε ί π ρ ο σ ε κ τ ικ ά ά π ό τ ό ν «κ ο ι ν ό ν ο ΰ », μ έ τ ή σ υ σ η μ α σ ία τ ή ς λ έ ξ η ς . Ο ί ά ρ χ έ ς τ η ς ε ίν α ι ε κ ε ίν ε ς έ ν ό ς τ ρψ η ς π ο ύ ε ίν α ι «ά π ρ ο κ α τ ά λ η π τ ο ς », «σ υ ν ε χ ό μ ε ν ο ς » κ α ί

ν ο ς », π ο ύ σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι δ η λ α δ ή κ α ί τ ίς α π ό ψ ε ις τΜ ’ ά λ λ α λ ό γ ι α , ό Κ ά ν τ π ισ τ ε ύ ε ι ό τ ι ή α ισ θ η τ ικ ή κ ά θ ε λ ο ύ ζ ε τ α ι ά π ό τ ή ν «ά ν θ ρ ώ π ιν η ιδ ια ιτ ε ρ ό τ η τ α » τ ή ν ό π ο ί τ ο υ . Π α ρ ά τ ό θ α ν ά σ ιμ ο ά ν τ α γ ω ν ισ μ ό τ ο υ ς μ έ σ α σ τ ό τ ώ ν έ π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν , ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι σ υ μ φ ω ν ο ύ ν ώ ς π ρ ό ςτ η τ ε ς τ ίς ό π ο ιε ς ο ρ α μ α τ ίζ ο ν τ α ι . Ή μ ε γ ά λ η τ έ χ ν η , λ έ ε π ρ έ π ε ι «ν ά έ χ ε ι κ ά τ ι ά π ό τ ή ν ά ν θ ρ ώ π ιν η ψ υ χ ή μ έ σ α τ Γ κ υ γ ιώ δ η λ ώ ν ε ι δ τ ι ή τ έ χ ν η ά σ χ ο λ ε ϊτ α ι μ ’ α ύ τ ό π ο ύ

π ρ α γ μ α τ ω θ ε ί ,5 υ ψ ώ ν ο ν τ α ς έ ν α «ν έ ο κ ό σ μ ο π ά ν ω ά π όκ ό κ ό σ μ ο ... μ ιά ν έ α κ ο ι ν ω ν ία σ τ ή ν ό π ο ί α ο ί ά ν θ ρ ω π ο ιμ α τ ικ ά ». "Ε ν α σ τ ο ιχ ε ίο ά ν τ ίσ τ α σ η ς έ ν υ π ά ρ χ ε ι ά κ ό μ η κ έ π ιφ υ λ α κ τ ικ ή τ έ χ ν η .

'Η ά ν τ ίσ τ α σ η σ τ ο ύ ς κ α τ α ν α γ κ α σ μ ο ύ ς π ο ύ έ π ιβ ά λ λν ί α , ά ν τ ίσ τ α σ η π ο ύ μ π ο ρ ε ί ν ά ξ ε χ ε ιλ ί σ ε ι κ α ί ν ά γ ί ν ε έ π α ν ά σ τ α σ η , ζ υ μ ω ν ό τ α ν σ υ ν έ χ ε ια σ τ ή ν ιδ ιω τ ικ ή σ φσ ο α σ τ ικ ή ο ι κ ο γ έ ν ε ια , π α ρ ό λ ο π ο ύ ή τ α ν σ υ ν ε χ ώ ς έ ν α

2. Kant, Critique o f Judgment, §22, σ. 94.3. Στό ίδιο, §40, σ. 171.4. Walter Pater, Appreciations (London, 1918), σ. 38.5. J.M. Guyau, L' art au point de vue sociologique (Paris, 1930), σ. 21.



π ε ρ α σ μ έ ν ω ν κ ο ι ν ω ν ικ ώ ν π ρ ο τ ύ π ω ν , έ μ α θ ε σ τ ό ά τ ο μ ο ό τ ι ά ν ο ί γ ο ν τ α ν κ ι ά λ λ ε ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς έ κ τ ό ς ά π ό τ ή ν έ ρ γ α σ ία ή έ π ά γ γ ε λ μ ά τ ο υ . ό ά τ ο μ ο , ώ ς π α ιδ ί κ α ί ά ρ γ ό τ ε ρ α ώ ς έ ρ α σ τ έ β λ ε π ε τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ό χ ι κ ά τ ω ά π ό τ ό σ κ λ η ρ ό φ ώ ς π ρ α κ τ ικ ώ ν τ η ς έ ν τ ο λ ώ ν ά λ λ ά ά π ό μ ιά ά π ο μ α κ ρ υ σ μ έ ν η π ρ ο ο π ο ύ μ ε ίω ν ε τ ή δ ύ ν α μ η τ ώ ν π ρ ο σ τ α γ ώ ν τ η ς . Α ύ τ ή ή σ φ α ίρ α ε λ ε υ θ ε ρ ία ς , π ο ύ δ έ ν π ρ ο ε ρ χ ό τ α ν ά π ό τ ό ε ρ γ α σ τ ή ρ ιο , ν ο θ ε ύ τ μ έ τ ά ά π ο μ ε ιν ά ρ ια δ λ ω ν τ ώ ν π ο λ ιτ ισ μ ώ ν τ ο ΰ π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς · ώ σ ο ή τ α ν τ ό ιδ ι ω τ ικ ό κ α τ α φ ύ γ ι ο τ ο ΰ α ν θ ρ ώ π ο υ γ ια τ ί τ ο ϋ έ π έ τ ρ ν ά υ π ε ρ β α ίν ε ι τ ό ρ ό λ ο π ο ύ τ ο ύ ε π έ β α λ λ ε ή κ ο ιν ω ν ία μ έ σ ω τ ο ύτ α μ ε ρ ισ μ ο ύ τ ή ς έ ρ γ α σ ία ς . "Ο τ α ν π α ρ α τ η ρ ο ύ ν τ α ι ά π ό μ ιά τ έ τ α π ό σ τ α σ η τ ά ε ξ α ρ τ ή μ α τ α τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς , τ ό τ ε σ υ γ λ ο ύ ν τ α ι σ έ ε ικ ό ν ε ς π ο ύ ε ίν α ι ξ έ ν ε ς π ρ ό ς τ ά σ υ μ β α τ ικ ά σ υ σ τ ή μ ι δ ε ώ ν , σ έ α ισ θ η τ ικ ή έ μ π ε ιρ ία κ α ί π α ρ α γ ω γ ή . Σ ίγ ο υ ρ α ο ί ε μ πρ ί ε ς τ ο ΰ υ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ ώ ς ά τ ό μ ο υ δ έ ν ε ίν α ι ά π ό λ υ τ α δ ια φ ο ρ ε τ ά π ό τ ί ς κ α ν ο ν ι κ έ ς ε μ π ε ιρ ίε ς τ ο υ ώ ς μ έ λ ο υ ς τ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς . 'Ω σσ ο , τ ά έ ρ γ α τ έ χ ν η ς - ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α τ ο ΰ μ υ α λ ο ύ π ο ύ ξ ε φ ύ γ ε ι ά π ό τ ά σ ύ ν ο ρ α τ ο ΰ π ρ α κ τ ικ ο ύ κ ό σ μ ο υ - δ ί ν ο υ ν ά σ υ λ ά ρ χ έ ς π ο ύ κ ά ν ο υ ν τ ό ν κ ό σ μ ο π ο ύ τ ά ε ν ο χ λ ε ί ν ά φ α ν ε ί ξ έ ν ο ς κ ί β δ η λ ο ς . Ό χ ι μ ό ν ο ή ά γ α ν ά κ τ η σ η κ α ί ή μ ε λ α γ χ ο λ ία τ ο ΰ Σ π η ρ , ά λ λ ά κ α ί ό ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ο ς ά ν θ ρ ω π ι σ μ ό ς τ η ς π ο ίη σ η ς Γ κ α ί τ ε κ α ί ή π ι σ τ ή α φ ο σ ίω σ η τ ο ΰ Π ρ ο ύ σ τ σ τ ά ε φ ή μ ε ρ α χ α ρ αρ ισ τ ικ ά τ ή ς mondanite, ξ υ π ν ο ύ ν μ ν ή μ ε ς μ ιά ς ε λ ε υ θ ε ρ ία ς π ο ύ κ άν ε ι τ ά κ υ ρ ία ρ χ α κ ρ ι τ ή ρ ια ν ά φ α ίν ο ν τ α ι σ τ ε ν ό μ υ α λ α κ α ί β ά ρ β α Ή τ έ χ ν η , ά π ό τ ό τ ε π ο ύ έ γ ιν ε α υ τ ό ν ο μ η , δ ιά σ ω σ ε τ ή ν ο υ τ ο π ία ε ίχ ε δ ια φ ύ γ ε ι ά π ό τ ή θ ρ η σ κ ε ία .

Ω σ τ ό σ ο , ή ιδ ιω τ ικ ή σ φ α ίρ α , μ έ τ ή ν ό π ο ί α σ υ ν δ έ ε τ α ι ή τ έ χ β ρ ισ κ ό τ α ν π ά ν τ α κ ά τ ω ά π ό μ ιά μ ό ν ιμ η ά π ε ιλ ή . 'Η κ ο ιν ω ν ία θ ν ά τ ή ν ε ξ α λ ε ίψ ε ι . Ά κ ό μ η κ α ί ά π ό τ ό τ ε π ο ύ ό κ α λ β ιν ισ μ ό ς ά γ

π ο ί η σ ε τ ή ν έ ρ γ α σ ία τ ο ύ ά ν θ ρ ώ π ο υ σ ’ α ύ τ ό ν τ ό ν κ ό σ μ ο , ή φ τ ώ ή τ α ν σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α έ ν α μ ία σ μ α π ο ύ έ π ρ ε π ε ν ά ξ ε π λ μ ό ν ο μ έ τ ό μ ό χ θ ο . Ή ί δ ι α δ ι α δ ι κ α σ ία π ο ύ ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω ν ε τ ό νθ ε ά ν θ ρ ω π ο ά π ό τ ή σ κ λ α β ι ά κ α ί τ ή ν ύ π ο τ έ λ ε ια κ α ί τ ό ν ξ α ν α γ ζ ε σ τ ό ν έ α υ τ ό τ ο υ , τ ό ν χ ώ ρ ιζ ε τ α υ τ ό χ ρ ο ν α σ έ δ ύ ο μ έ ρ η , τ ό ιδ ιωκ ό κ α ί τ ό κ ο ι ν ω ν ικ ό , κ α ί δ έ σ μ ε υ ε τ ό π ρ ώ τ ο μ ’ έ ν α σ υ μ β ό λ α ιο ζ ω ή έ ξ ω ά π ό τ ό γ ρ α φ ε ίο κ α ί τ ό μ α γ α ζ ί ά π έ β λ ε π ε σ τ ή ν ά ν α ν έ τ ο ύ σ φ ρ ίγ ο υ ς τ ο ΰ ά ν θ ρ ώ π ο υ γ ι ά ν ά μ π ο ρ έ σ ε ι ν ά ξ α ν α π ά ε ι

γ ρ α φ ε ίο ή σ τ ό μ α γ α ζ ί- έ τ σ ι , ή τ α ν έ ν α ά π λ ό π ρ ο σ ά ρ τ η μ α , ή ο ύ τ ο ύ κ ο μ ή τ η τ ή ς έ ρ γ α σ ία ς : μ ε τ ρ ιό τ α ν , δ π ω ς κ α ί ή έ ρ γ α σ ία , μ έ Χ ρ ό ν ο κ α ί ο ν ο μ ά σ τ η κ ε «ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς χ ρ ό ν ο ς ». Ό ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς χ ρ ό

51



ζ η τ ά ε ι ά π ό μ ό ν ο ς τ ο υ τ ή μ ε ίω σ ή τ ο υ γ ι α τ ί δ έ ν έ χ ε ι ά ν ε ά ξ ία . “Ο τ α ν φ τ ά ν ε ι π ιό π έ ρ α ά π ό τ ή ν ά ν α ν έ ω σ η τ ή ς ε π ο ύ σ π α τ α λ ι έ τ α ι σ τ ή ν ε ρ γ α σ ία , θ ε ω ρ ε ίτ α ι π ε ρ ιτ τ ό ς έ κ τ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ε ί γ ιά ν ά π ρ ο ε τ ο ιμ ά σ ε ι τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς γγ α σ ία . ά π α ιδ ι ά τ ο ύ 19ο υ α ιώ ν α π ο ύ π ή γ α ιν α ν ά π ό τ ό ρ ιο σ τ ό ν κ ο ιτ ώ ν α κ α ί ά π ό τ ό ν κ ο ιτ ώ ν α σ τ ό ε ρ γ α σ τ ή ρ ιο ,γ α ν έ ν ώ δ ο ύ λ ε υ α ν , ζ ο ύ σ α ν ά π ο κ λ ε ισ τ ικ ά γ ι ά τ ή δ ο υ λ ό π ω ς ο ί σ η μ ε ρ ι ν έ ς γ ια π ω ν έ ζ ε ς ε ρ γ ά τ ρ ι ε ς . ό σ υ μ β ό λ α ιο σ τ ό ό π ο ι ο ά ν α φ ε ρ ό τ α ν α ύ τ ό ς ό ό ρ ο ς , ή τ α ν μ ιά ά π λ ή τ υδ ι κ α σ ία . Π ρ ό ς τ ό τ έ λ ο ς τ ο ύ 19ο υ α ιώ ν α τ ά δ ε σ μ ά χ α λ ά ρλ ά τ ό π ρ ο σ ω π ικ ό σ υ μ φ έ ρ ο ν υ π έ τ α σ σ ε τ ή ν ιδ ιω τ ικ ή ζ ωλ ε ιά ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ ε ρ α ά π ό π ρ ίν . Α ύ τ ή ή κ α τ ά σ τ α σ ηκ ε ά π ό τ ή δ ο μ ικ ή ά ν ε ρ γ ί α τ ο ύ 20ο ύ α ιώ ν α . Α ύ τ ό ς π ο ύ ε

μ α ά ν ε ρ γ ο ς δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά β ε λ τ ιώ σ ε ι μ ιά κ α ρ ιέ ρ α π ο ύ εσ τ ή ά π ό π ρ ίν . Ή α ν τ ίθ ε σ η τ ο ύ κ ο ιν ω ν ικ ο ύ π ρ ό ς τ ό ιδ ιωτ α ι ά κ α θ ό ρ ι σ τ η ό τ α ν ή ά π λ ή ά ν α μ ο ν ή γ ίν ε τ α ι μ ιά ά π κ α ί ό τ α ν ή ε ρ γ α σ ία δ έ ν ε ίν α ι τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο ά π ό ά ν α μ ο ν ή σ ί α .

Γ ιά λ ίγ ε ς δ ε κ α ε τ ίε ς τ ά π λ α τ ιά σ τ ρ ώ μ α τ α τ ώ ν β ιο μ η χ α νν ω ν ιώ ν ή τ α ν σ έ θ έ σ η ν ά έ χ ο υ ν κ ά π ο ι ο μ έ σ ο μ έ τ ρ η σ η ς κ ή ς τ ο υ ς ζ ω ή ς , β έ β α ια μ έ σ α σ έ σ τ ε ν ά π λ α ίσ ια . Σ τ ό ν ε ικ

ν α ό π λ η θ υ σ μ ό ς π ο λ ιο ρ κ ε ίτ α ι ά π ό τ ά μ ε γ ά λ α τ ρ ά σ τ κφ ε ιο κ ρ α τ ία · ή π α λ ι ά κ α τ α ν ο μ ή τ ή ς ζ ω ή ς τ ο ϋ ά ν θ ρ ώ π ολ ε ιά τ ο υ κ α ί τ ή ν ο ΐ κ ο γ έ ν ε ιά τ ο υ (π ο ύ ΐσ χ υ ε π ά ν τ α , τ ο υ γ ιά τ ή ν π λ ε ιο ψ η φ ία ) έ χ ε ι ά ρ χ ίσ ε ι ν ά ξ ε θ ω ρ ιά ζ ε ι. Ή ο ι χ ρ η σ ί μ ε υ ε σ τ ή μ ε τ α β ίβ α σ η κ ο ιν ω ν ικ ώ ν ά π α ιτ ή σ ε ω ν π ο ύ έ π α ιρ ν ε έ τ σ ι μ ιά ε υ θ ύ ν η ό χ ι μ ό ν ο γ ιά τ ή φ υ σ ικ ή γ έ ν ά λ λ ά κ α ί γ ιά τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή . Ή ο ι κ ο γ έ ν ε ια ή τ α ν έ ν α ε ίδρ η ς μ ή τ ρ α ς σ τ ή ς ό π ο ί α ς τ ή ζ ε σ τ α σ ιά τ ό ά τ ο μ ο σ υ γ κ έ σ θ έ ν ο ς π ο ύ τ ο ύ χ ρ ε ια ζ ό τ α ν γ ιά ν ά σ τ α θ ε ί μ ό ν ο τ ο υ έ ξ ωτ ή ν . Σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ή ο ι κ ο γ έ ν ε ια ε κ π λ ή ρ ω ν ε α υ τ μ ό ν ο ό τ α ν ή τ α ν ε υ κ α τ ά σ τ α τ η . Σ τ ά χ α μ η λ ό τ ε ρ α κ ο ι ν ωμ α τ α ή δ ια δ ι κ α σ ία ή τ α ν γ ε ν ικ ά ά π ο γ ο η τ ε υ τ ικ ή · τ ό π α ι τ α ν π ο λ ύ π ρ ό ω ρ α σ τ ά δ ι κ ά τ ο υ τ ε χ ν ά σ μ α τ α · σ κ λ ή ρ α ιν ώ ρ α τ ο υ , κ α ί τ ό σ ό κ π ο ύ π ά θ α ιν ε ε μ π ό δ ι ζ ε τ ή ν π ν ε υ μ α π τ υ ξ ή τ ο υ , κ α τ α π ίε ζ ε τ ή ν ο ρ γ ή τ ο υ κ α ί ό λ α ό σ α π ή γ α τ η ς . Π ίσ ω ά π ό τ ή «φ υ σ ιο λ ο γ ικ ή » σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά τ ο ύ σ υ ν λ α ο ύ , π ο ύ τ ό σ ο σ υ χ ν ά έ ξ υ μ ν ε ίτ α ι ά π ό τ ο ύ ς δ ια ν ο ο ύ μ ε

β ε τ α ι ό φ ό β ο ς , ή ά ν α σ τ ά τ ω σ η κ α ί ή ά γ ω ν ία . ά σ ε ξ ο υκ λ ή μ α τ α τ ώ ν ά ν η λ ίκ ω ν κ α ί τ ά έ θ ν ικ ισ τ ικ ά ξ ε σ π ά σ μ α τ

52



τ ή β ο λ ικ ή ζ ε σ τ α σ ιά π ο ύ ή τ α ν α π α ρ α ίτ η τ η γ ι ά τ ή ν α ν ά ά ν θ ρ ώ π ι ν ο υ δ ν τ ο ς .

Ή β α θ μ ια ία δ ιά λ υ σ η τ ή ς ο ικ ο γ έ ν ε ια ς , ή μ ε τ α μ ό ρ φ ω σσ ω π ι κ ή ς ζ ω ή ς σ έ ε λ ε ύ θ ε ρ ο χ ρ ό ν ο κ α ί τ ο ύ έ λ ε ύ θ ε ρ ο υ κ ο ι ν ό τ ο π ε ς κ α ί έ π α ν α λ α μ β α ν ό μ ε ν ε ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς π ο ύ ε π ι ώ ς τ ή ν τ ε λ ε υ τ α ία λ ε π τ ο μ έ ρ ε ια , σ τ ίς η δ ο ν έ ς τ ο ύ γ η π έ δ ο κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ , τ ο ΰ μ π έ σ τ σ έ λ ε ρ κ α ί τ ο ύ ρ α δ ι ο φ ώ ν ά π ο τ έ λ ε σ μ α τ ή ν ε ξ α φ ά ν ισ η τ ή ς ε σ ω τ ε ρ ικ ή ς ζ ω ή ς . Π ο λ ύ κ α τ α σ τ α θ ε ϊ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ά π ’ α υ τ έ ς τ ίς χ ε ιρ α γ ω γ η μ έ ν ε ς χ ε ή δ η α π ο κ τ ή σ ε ι μ ιά τ ά σ η φ υ γ ή ς ά π ό τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ά ν θ ρ ω π ο ι κ α τ έ φ ε υ γ α ν σ ’ έ ν α ν ιδ ιω τ ικ ό έ ν ν ο ι ο λ ο γ ικ ό έ π α ν α ρ ύ θ μ ιζ α ν τ ίς σ κ έ ψ ε ις τ ο υ ς ό τ α ν ώ ρ ί μ α ζ ε ό κ α ιρ έ π α ν α ρ ύ θ μ ισ η τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς . Ή ε σ ω τ ε ρ ικ ή ζ ι δ α ν ικ ό ε ίχ α ν γ ίν ε ι σ υ ν τ η ρ η τ ικ ο ί π α ρ ά γ ο ν τ ε ς . Ά λ λ ά , όθ ρ ω π ο ς έ χ α σ ε τ ή ν ι κ α ν ό τ η τ ά τ ο υ ν ά π η γ α ίν ε ι σ ’ έ ν α τ έ τφ ύ γ ιο - μ ιά ικ α ν ό τ η τ α π ο ύ δ έ ν ε ύ δ ο κ ιμ ε ΐ ο ύ τ ε σ τ ίς φ τ ων ιέ ς ο ύ τ ε σ τ ά σ ύ γ χ ρ ο ν α δ ι α μ ε ρ ίσ μ α τ α -έ χ α σ ε κ α ί τ ή δ ύ ν ά σ υ λ λ α μ β ά ν ε ι έ ν α ν κ ό σ μ ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό ά π ’ α ύ τ ό ν σ ζ ε ϊ. Α ύ τ ό ς ό ά λ λ ο ς κ ό σ μ ο ς ή τ α ν ε κ ε ίν ο ς τ ή ς τ έ χ ν η ς . Σ ή μ μ ό ν ο σ ’ ε κ ε ίν α τ ά έ ρ γ α π ο ύ ε κ φ ρ ά ζ ο υ ν μ έ π ε ίσ μ α τ ό χ ύ π ά ρ χ ε ι ά ν ά μ ε σ α σ τ ό ά τ ο μ ο ώ ς μ ο ν ά δ α κ α ί σ τ ό ν β ά ρ

γ υ ρ ο - σ τ ή ν π ε ζ ο γ ρ α φ ία τ ο ΰ ζ ό υ ς ή σ έ ζ ω γ ρ α φ ιέ ς Γ κ ο υ έ ρ ν ικ α τ ο ύ Π ικ ά σ σ ο . Ή θ λ ίψ η κ α ί ή φ ρ ίκ η π ο ύ έ κ σ ’ α υ τ ά τ ά έ ρ γ α δ έ ν ε ίν α ι ό μ ο ι ε ς μ έ τ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α τ α ε κ φ ε ύ γ ο υ ν σ υ ν ε ιδ η τ ά ά π ό τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ή σ τ ε ν α ν τ ίο ν τ η ς . Ή σ υ ν ε ίδ η σ η π ο ύ β ρ ίσ κ ε τ α ι π ίσ ω ά π ό τ α ύ τ έ ς ε ίν α ι μ ά λ λ ο ν ά π ο κ ο μ μ έ ν η ά π ό τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό ε ίν α ι α ύ τ ή , κ α ί ύ π ο χ ρ ε ώ ν ε τ α ι ν ά π ά ρ ε ι α λ λ ό κ ο τ ε ς , π α μ ο ρ φ έ ς . Α ύ τ ά τ ά ά φ ιλ ό ξ ε ν α έ ρ γ α τ έ χ ν η ς μ έ ν ο υ ν π ι σ τ ά

π α ρ ’ ό λ ο τ ό ν έ ξ ε υ τ ε λ ισ μ ό τ ή ς ύ π α ρ ξ η ς , κ α ί γ ι ’ α ύ τ ό δ ια τ ά λ η θ ι ν ό π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο τ ώ ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ω ν μ ε γ ά λ ω ν έ ρ γ Β ρ ίσ κ ο ν τ α ι π ιό κ ο ν τ ά σ τ ίς μ α ν τ ό ν ε ς τ ο ύ Ρ α φ α ή λ κ α ί τ ο ΰ Μ ό τ σ α ρ τ ά π ’ ό ,τ ι έ κ ε ίν α τ ά έ ρ γ α π ο ύ μ έ ν ο υ ν έ π ίμ ο κ ο λ η μ μ έ ν α σ τ ί ς π α λ ι έ ς ά ρ μ ο ν ίε ς σ ή μ ε ρ α , σ έ μ ιά έ π ο χ ή ε ύ τ υ χ ισ μ έ ν ο π ρ ό σ ω π ο έ χ ε ι φ ο ρ έ σ ε ι τ ή μ ά σ κ α τ ή ς φ ρ ε ν ό π ο υ μ ό ν ο ο ί μ ε λ α γ χ ο λ ικ έ ς φ ά τ σ ε ς τ ώ ν τ ρ ε λ ώ ν ε ίν α ι έ ε λ π ί δ α ς .

Σ ή μ ε ρ α ή τ έ χ ν η δ έ ν ε π ικ ο ι ν ω ν ε ί π ιά μ έ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π θ ε ω ρ ί α τ ο ύ Γ κ υ γ ιώ ή α ι σ θ η τ ικ ή π ο ιό τ η τ α π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά πν ό ς ό τ ι έ ν α ς ά ν θ ρ ω π ο ς ά ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι τ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α τ α π

54



ζ ο ν τ α ι ά π ό έ ν α έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς σ ά ν δ ικ ά τ ο υ.7 Ή «ζ ω ή ή α ν ά λ ο γ η μ έ τ ή δ ικ ή μ α ς », σ τ ή ς ό π ο ία ς τ ή ν α π ε ικ ό ν ισ η γ ίν ε τ α ι ό ρ α τ ή κ α ί ή κ ή μ α ς , δ έ ν ε ίν α ι π ιά ή σ υ ν ε ιδ η τ ή κ α ί δ ρ α σ τ ή ρ ια ζ ω ή τ ή ς μ ε σ α τ ά ξ η ς τ ο ύ 19ο υ α ιώ ν α . Σ ή μ ε ρ α τ ά π ρ ό σ ω π α ά π λ ώ ς φ α ίν ο ν τ ατ ο ια - τ ό σ ο ο ί «έ λ ίτ » ό σ ο κ α ί ο ί μ ά ζ ε ς ύ π α κ ο ύ ο υ ν σ ’ έ ν α μ η χ ασ μ ό π ο ύ τ ο ύ ς ε π ιτ ρ έ π ε ι ν ά έ χ ο υ ν μ ό ν ο μ ιά α ν τ ίδ ρ α σ η σ έ μ ιά δμ έ ν η κ α τ ά σ τ α σ η . Ε κ ε ίν α τ ά σ τ ο ιχ ε ία τ ή ς φ ύ σ η ς τ ο υ ς π ο ύ έ χ ο υ ν δ ι ο χ ε τ ε υ τ ε ί ά κ ό μ η σ έ κ ά π ο ι α κ α ν ά λ ια δ έ ν έ χ ο υ ν κ α μ ιάν α τ ό τ η τ α ν ά β ρ ο ύ ν μ ι ά κ α τ α ν ο η τ ή έ κ φ ρ α σ η . Κ ά τ ω ά π ό τ ή νφ ά ν ε ια τ ή ς ο ρ γ α ν ω μ έ ν η ς ά σ τ ικ ή ς ζ ω ή ς τ ο υ ς , τ ή ς α ισ ιο δ ο ξ ία ς τ ο ϋ ε ν θ ο υ σ ια σ μ ο ύ τ ο υ ς , ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ε ίν α ι φ ο β ισ μ έ ν ο ι κ α ί π αζ α λ ισ μ έ ν ο ι κ α ί ζ ο ύ ν μ ιά ά θ λ ι α , σ χ ε δ ό ν π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ικ ή ζ ω ή . ά λ ε υ τ α ία έ ρ γ α τ έ χ ν η ς ε ίν α ι σ ύ μ β ο λ α α ύ τ ο ύ τ ο ύ π ρ ά γ μ α τ ο ς γ ια ά π ο κ α λ ύ π τ ο υ ν κ α θ α ρ ίζ ο ν τ ά ς τ ο ά π ό τ ό ε π ίχ ρ ισ μ α τ ή ς ό ρ θ ο λ κ ό τ η τ α ς π ο ύ κ α λ ύ π τ ε ι ό λ ε ς τ ίς ά ν θ ρ ώ π ιν ε ς σ χ έ σ ε ις . ά έ ρ γ α α κ α τ α σ τ ρ έ φ ο υ ν κ ά θ ε ε π ι φ α ν ε ια κ ή ο μ ο φ ω ν ία ή σ ύ γ κ ρ ο υ σ η . Ολ ε υ τ α ίε ς ε ίν α ι ά λ λ ω σ τ ε θ ο λ έ ς κ α ί χ α ο τ ικ έ ς · μ ό ν ο σ τ ά μ ε γ ά λ α ρ ι γ ρ α φ ικ ά μ υ θ ι σ τ ο ρ ή μ α τ α , ό π ω ς α ύ τ ά τ ο ύ Γ κ ά λ σ γ ο υ ο ρ θ υ ή Ζ ύ λ Ρ ο μ α ίν , σ τ ίς λ ε υ κ έ ς β ίβ λ ο υ ς κ α ί σ τ ίς λ α ϊκ έ ς β ι ο γ ρ α φ ίε ς φν ο υ ν σ έ μ ιά τ ε χ ν η τ ή σ υ ν ο χ ή . ά τ ε λ ε υ τ α ία ο ύ σ ια σ τ ικ ά έ ρ γ α χ ν η ς , ό μ ω ς , έ γ κ α τ α λ ε ίπ ο υ ν τ ή ν ι δ έ α ό τ ι ύ π ά ρ χ ε ι ή π ρ α γ μ α τ κ ο ι ν ό τ η τ α - δ έ ν ε ί ν α ι π α ρ ά τ ά μ ν η μ ε ία μ ιά ς μ ο ν α χ ικ ή ς κ α ί ά π ε σ μ έ ν η ς ζ ω ή ς π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά γ ε φ υ ρ ω θ ε ΐ μ έ τ ίπ ο τ ε , ο ύ τ ε μ έ ϊδ ια τ η ς τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η . 'Ω σ τ ό σ ο , π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ι ά μ ν η μ ε ία κ ι ό χ ι γ ά π λ ά σ υ μ π τ ώ μ α τ α . Ή ά π ε λ π ισ ία δ ια π ι σ τ ώ ν ε τ α ι έ π ίσ η ς κ α ί ά π ό τ ό χ ώ ρ ο τ ή ς κ α θ α ρ ή ς τ έ χ ν η ς , σ τ ή λ ε γ ά μ ε ν η ψ υ χ α γ ω γ ία σ τ ό ν κ ό σ μ ο τ ώ ν «π ο λ ιτ ισ μ ικ ώ ν ά γ α θ ώ ν »· ά λ λ ά , σ τ ή ν π ε ρ ί π τ α ύ τ ή , δ έ ν φ α ίν ε τ α ι ά π ό μ ό ν η τ η ς · μ ό ν ο μ ιά ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή ή κ ο ιν ιο λ ο γ ικ ή θ ε ω ρ ία μ π ο ρ ε ΐ ν ά τ ή ν ά π ο κ α λ ύ ψ ε ι . ό έ ρ γ ο τ έ χ ν η ςν α ι ή μ ό ν η π λ ή ρ η ς έ κ φ ρ α σ η τ ή ς α ύ τ ο ε γ κ α τ ά λ ε ιψ η ς κ α ί τ ή ς ά π ισ ία ς τ ο ύ ά τ ό μ ο υ .

Ό Ν τ ιο ύ ι λ έ ε ι ό τ ι ή τ έ χ ν η ε ίν α ι «ή π ιό γ ε ν ικ ή κ α ί έ λ ε ύ θ ε ρ η μ ο ρ φ ή ε π ικ ο ι ν ω ν ία ς».8 ’Α λ λ ά τ ό χ ά σ μ α ά ν ά μ ε σ α σ τ ή ν τ έ χ ν η κ α ί τ ή ν έ π ικ ο ι ν ω ν ία ε ίν α ι ά ν α γ κ α σ τ ικ ά μ ε γ ά λ ο σ ’ έ ν α ν κ ό σ μ ο σ ό π ο ι ο ή π α ρ α δ ε δ ε γ μ έ ν η γ λ ώ σ σ α ά π λ ώ ς ε ν ισ χ ύ ε ι τ ή σ ύ γ χ υ σ η , ό π ο ι ο ο σ ο π ιό τ ε ρ α τ ώ δ η ψ έ μ α τ α λ έ ν ε ο ί δ ικ τ ά τ ο ρ ε ς τ ό σ ο π ιόθ ιά ά γ γ ί ζ ο υ ν τ ή ν ψ υ χ ή τ ώ ν μ α ζ ώ ν . «Ή τ έ χ ν η σ υ ν τ ρ ί β ε ι τ ο φ ρ α γ μ ο ύ ς ... π ο ύ ε ίν α ι ά δ ια π έ ρ α σ τ ο ι ά π ό τ ή σ υ ν η θ ι σ μ έ ν η έ μ

7. Δ ές J. Μ . Guyau, ό.π., σ. 18-19.8. John Dewey, Art as Experience (New York, 1934), a. 270.



ρ ία».9 Α ύ τ ο ί ο ί φ ρ α γ μ ο ί ε ίν α ι α κ ρ ιβ ώ ς ο ί π α ρ α δ ε δ ε γ μ έ ν ε σ κ έ ψ η ς , τ ό σ ό ο υ τ ή ς α ν ε π ι φ ύ λ α κ τ η ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς , ή γ π ρ ο π α γ ά ν δ α ς κ α ί τ ή ς ε μ π ο ρ ικ ή ς λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς . Ή Ε υ ρ φ τ ά σ ε ι σ τ ό σ η μ ε ίο δ π ο υ ό λ α τ ά ύ π ε ρ π ρ ο η γ μ έ ν α μ έ σ α ν ία ς χ ρ η σ ιμ ε ύ ο υ ν σ τ ή ν ε ν ίσ χ υ σ η τ ώ ν φ ρ α γ μ ώ ν «π ο ύ χ ω ά ν θ ρ ώ π ι ν α ό ν τ α»·10 ά π ’ α ύ τ ή τ ή ν ά π ο ψ η τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο κ α ίν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς δ έ ν δ ια φ έ ρ ο υ ν κ α θ ό λ ς υ α π ό τ ό ά ε ρ ο π λ κ α ν ό ν ι. Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι , δ π ω ς ε ίν α ι σ ή μ ε ρ α , κ α τ α λ α β α ίν ο τ ό ν ά λ λ ο . Ά ν έ π α υ α ν ν ά κ α τ α λ α β α ίν ο υ ν τ ο ύ ς έ α υ τ ο ύ τ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς , ά ν θ ε ω ρ ο ύ σ α ν ύ π ο π τ α τ ά μ έ σ α έ π ικ ο ι ν ω κ α ί τ ό φ υ σ ικ ό α φ ύ σ ικ ο , τ ό τ ε τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν θ ά ε ίχ α μ ε μ ιά π ο ίη σ η τ ή ς σ η μ ε ρ ι ν ή ς τ ρ ο μ α κ τ ικ ή ς ε ξ έ λ ιξ η ς . Σ τ ό μ έ τ ρ ο

λ ε υ τ α ία έ ρ γ α τ έ χ ν η ς ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν ν ά ε π ικ ο ι ν ω ν ο ύ ν , κλ ο υ ν τ ίς κ υ ρ ία ρ χ ε ς μ ο ρ φ έ ς έ π ικ ο ιν ω ν ία ς ώ ς ό ρ γ α ν α τσ τ ρ ο φ ή ς κ α ί τ ή ν ά ρ μ ο ν ία ώ ς ε ξ α π ά τ η σ η π ο ύ ε π ι β ά λ λ ε τ π α ρ α κ μ ή .

Ό σ η μ ε ρ ι ν ό ς κ ό σ μ ο ς , π ο ύ κ α τ α γ γ έ λ ε τ α ι ά π ό τ ά έ ρ γ α μ π ο ρ ε ί ν ά α λ λ ά ξ ε ι τ ή ν π ο ρ ε ία τ ο υ . Ή π α ν τ ο δ υ ν α μ ία τκ ή ς , ή α υ ξ α ν ό μ ε ν η ά ν ε ξ α ρ τ η σ ία τ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς , ή μ ε τ α τ ή ς ο ι κ ο γ έ ν ε ια ς , ή κ ο ι ν ω ν ικ ο π ο ίη σ η τ ή ς ύ π α ρ ξ η ς , ό λ ε ς

τ ά σ ε ις τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο ιν ω ν ία ς μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ε π ιτ ρ έ ψ ο υθ ρ ω π ο ν ά ε ξ α λ ε ίψ ε ι τ ή μ ιζ έ ρ ι α π ο ύ έ φ ε ρ α ν π ά ν ω σ τ ή γ ή δ ι α δ ι κ α σ ίε ς . Σ ή μ ε ρ α , ό μ ω ς , ή ο ύ σ ία τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ μ έ ν ε ι κ λ μ έ σ α τ ο υ . Ο ί δ ι α ν ο η τ ικ έ ς τ ο υ π ρ ά ξ ε ις δ έ ν σ υ ν δ έ ο ν τ α ι π ιρ ικ ά μ έ τ ή ν ά ν θ ρ ώ π ιν η ο ύ σ ία τ ο υ . Π α ίρ ν ο υ ν τ ή ν π ο ρ ε ία β ά λ λ ε ι ή έ κ ά σ τ ο τ ε κ α τ ά σ τ α σ η . Ή λ α ϊκ ή κ ρ ίσ η , ά λ η θ ι ν ή κ α τ ε υ θ ύ ν ε τ α ι ά π ό π ά ν ω , ό π ω ς κ α ί ά λ λ ε ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς λ ε 'Ό σ ο κ α λ έ ς κ ι ά ν ε ίν α ι ο ί έ ρ ε υ ν ε ς π ά ν ω σ τ ή ν κ ο ιν ή γ ν ώ ε π ιμ ε λ η μ έ ν ε ς κ ι ά ν ε ίν α ι ο ί σ τ α τ ισ τ ικ έ ς ή ψ υ χ ο λ ο γ ι κ έ ς σ φτ ρ ή σ ε ις , φ τ ά ν ο υ ν π ά ν τ α σ ’ έ ν α μ η χ α ν ισ μ ό κ α ί π ο τ έ σ τ ήπ ι ν η ο ύ σ ία . Α ύ τ ό π ο ύ έ ρ χ ε τ α ι σ τ ό φ ω ς , ό τ α ν ο ί ά ν θ ρ ω πλ ύ π τ ο υ ν τ ο ύ ς έ α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς ε ίλ ικ ρ ιν ά , ε ίν α ι ά κ ρ ιβ ώ ς τ ά λ κ α κ ά , δ ό λ ια ό ν τ α , τ ά ό π ο ι α τ ό σ ο κ α λ ά ξ έ ρ ε ι ν ά χ ε ιρ ι σ τ ε ίγ ω γ ό ς . Μ ιά ε δ ρ α ιω μ έ ν η έ κ τ ώ ν π ρ ο τ έ ρ ω ν ά ρ μ ο ν ία ε π ικ μ ε σ α σ τ ίς έ ξ ω τ ε ρ ικ έ ς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο υ ς κ α ί σ τ ίς τ σ α κ ισ μ έ νρ ικ έ ς ζ ω έ ς τ ο υ ς . Ό κ α θ έ ν α ς ξ έ ρ ε ι δ τ ι ε ίν α ι δ ι ε φ θ α ρ μ έ ύ π ο υ λ ο ς , κ α ί α ύ τ ο ί π ο ύ τ ό έ π ιβ ε β α ιώ ν ο υ ν α ύ τ ό - ό Φ

9. Στό ίδιο, σ. 244.10. Στό ίδιο.

56



Π α ρ έ τ ο κ α ί ά λ λ ο ι - γ ρ ή γ ο ρ α σ υ γ χ ω ρ ο ύ ν τ α ι . Ά λ λ ά κ ά θ ε κ α ινρ ιο έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς ά ν α γ κ ά ζ ε ι τ ίς μ ά ζ ε ς ν ά γ υ ρ ίσ ο υ ν π ί σ ω σ τ ή φ ρ ί ’Α ν τ ίθ ε τ α ά π ’ ό ,τ ι κ ά ν ο υ ν ο ί Φ ύ ρ ε ρ , τ ό έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς δ έ ν π ρ ο σ φγ ε ι σ τ ή ν ψ υ χ ο λ ο γ ία τ ο υ ς , ο ύ τ ε υ π ό σ χ ε τ α ι ό τ ι θ ά ο δ η γ ή σ ε ι (π ρ

μ α π ο ύ κ ά ν ε ι ή ψ υ χ α ν ά λ υ σ η ) α ύ τ ή ν τ ή ν ψ υ χ ο λ ο γ ία σ τ ή ν «πσ α ρ μ ο γ ή ». Δ ίν ο ν τ α ς σ τ ά τ σ α λ α π α τ η μ έ ν α ά τ ο μ α μ ιά σ υ γ κ λ ο νκ ή ε ικ ό ν α τ ή ς ί δ ια ς τ ο υ ς τ ή ς ά π ε λ π ισ ία ς , τ ό έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς έ π α γ γ λ ε τ α ι μ ιά ε λ ε υ θ ε ρ ία π ο ύ τ ά κ ά ν ε ι ν ά ά φ ρ ί σ ο υ ν ά π ό τ ό κ α κ ό τ ο Ή γ ε ν ιά π ο ύ έ π έ τ ρ ε ψ ε σ τ ό ν Χ ίτ λ ε ρ ν ά γ ίν ε ι μ ε γ ά λ ο ς ε ύ χ α ρ ι σ τ α ι μ έ τ ό ν π α ρ ο ξ υ σ μ ό π ο ύ ε π ιβ ά λ λ ο υ ν τ ά κ ιν ο ύ μ ε ν α σ χ έ δ ι α σ ά ν ίσ χ υ ρ ο υ ς ή ρ ω έ ς τ ο υ ς κ α ί ό χ ι μ έ τ ό ν Π ικ ά σ ο π ο ύ δ έ ν π ρ ο σ φ ά ν α ψ υ χ ή κ α ί δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά γ ί ν ε ι, ο π ο τ ε δ ή π ο τ ε , ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο μ

ε ύ κ ο λ η ς ά π ό λ α υ σ η ς . ά μ ισ ά ν θ ρ ω π ο , μ ο χ θ η ρ ά π λ ά σ μ α τ α , κ α τ ά β ά θ ο ς ξ έ ρ ο υ ν δ τ ι ε ίν α ι τ έ τ ο ια , θ έ λ ο υ ν ν ά τ α υ τ ίζ ο ν τ α ι μ έ ά γ ν έ ς , π α ιδ ι κ έ ς ψ υ χ έ ς π ο ύ χ ε ιρ ο κ ρ ο τ ο ύ ν μ έ ά θ ω ό τ η τ α δ τ α ν Ν τ ό ν α λ ν τ Ν τ ά κ τ ρ ώ ε ι έ ν α χ α σ τ ο ύ κ ι . 'Υ π ά ρ χ ο υ ν έ π ο χ έ ς δ π ο π ίσ τ η σ τ ό μ έ λ λ ο ν τ ή ς ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς μ π ο ρ ε ΐ ν ά κ ρ α τ η θ ε ί ζ ω ν μ ό ν ο μ έ σ ω τ ή ς ά π ό λ υ τ η ς ά ν τ ίσ τ α σ η ς σ τ ίς κ υ ρ ία ρ χ ε ς ά π α ν τ ή τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . έ τ ο ια ε π ο χ ή ε ίν α ι κ α ί ή δ ικ ή μ α ς .

Σ τ ό τ έ λ ο ς τ ο ύ β ι β λ ί ο υ τ ο υ π ο ύ ά σ χ ο λ ε ΐτ α ι μ έ π ρ ο β λ ή μ α τ α

σ θ η τ ικ ή ς , ό Μ ό ρ τ ιμ ε ρ Ά ν τ λ ε ρ π ρ ο σ δ ι ο ρ ίζ ε ι τ ά έ ξ ω τ ε ρ ικ ά γ ν ωσ μ α τ α τ ο ΰ μ ε γ ά λ ο υ έ ρ γ ο υ τ έ χ ν η ς : μ ε γ ά λ η δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α σ έ ό π δ ή π ο τ ε ε π ο χ ή ή σ έ μ ιά π ε ρ ίο δ ο κ α ί ικ α ν ό τ η τ α ικ α ν ο π ο ί η σ η ς π ιό π ο ι κ ίλ ω ν γ ο ύ σ τ ω ν.11 Σ έ σ υ μ φ ω ν ία μ έ τ ά π α ρ α π ά ν ω , ό Ά ντ λ ε ρ π α ιν ε ύ ε ι τ ό ν Γ ο υ ό λ τ Ν τ ίσ ν ε ϋ ώ ς μ ε γ ά λ ο κ α λ λ ιτ έ χ ν η ε π ε ιδ τ ε λ ε υ τ α ίο ς φ τ ά ν ε ι, σ τ ό π ε δ ί ο τ ο υ , σ έ μ ιά τ ε λ ε ιό τ η τ α π ο ύ ξ ε π εν ά ε ι τ ή ν κ α λ ύ τ ε ρ ή μ α ς κ ρ ιτ ικ ή ικ α ν ό τ η τ α ά ν ά λ υ σ η ς κ α ί , τ α υχ ρ ο ν α , ε ύ χ α ρ ισ τ ε ί τ ά π α ιδ ιά κ α ί τ ό ν ά π λ ό κ ο σ μ ά κ η.12 Ό Ά ν τ λ ε ρ

π ρ ο σ π ά θ η σ ε δ σ ο λ ί γ ο ι ά λ λ ο ι κ ρ ι τ ικ ο ί ν ά φ τ ά σ ε ι σ έ μ ιά ά ν ε ξ ά ρ τ η ά π ό τ ό χ ρ ό ν ο θ έ α σ η τ ή ς τ έ χ ν η ς . Ά λ λ ά ή ά ν ισ τ ο ρ ι κ ή τ ο υ μ έδ ο ς τ ό ν κ ά ν ε ι ν ά π έ σ ε ι θ ύ μ α τ ο ύ χ ρ ό ν ο υ . Έ ν ώ ε π ιχ ε ιρ ε ί ν ά ά ν ψ ώ σ ε ι τ ή ν τ έ χ ν η π ά ν ω ά π ό τ ή ν ισ τ ο ρ ία κ α ί ν ά τ ή ν κ ρ α τ ή σ ε ι θ α ρ ή , τ ή ν π ρ ο δ ίδ ε ι τ α υ τ ίζ ο ν τ ά ς τ η ν μ έ τ ά σ η μ ε ρ ιν ά σ κ ο υ π ίδ Σ τ ο ιχ ε ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ο ύ τ ε μ α χ ίζ ο ν τ α ι κ α ί ά π ο μ ο ν ώ ν ο ν ά π ό τ ή ν ισ τ ο ρ ικ ή δ ι α δ ι κ α σ ία μ π ο ρ ο ύ ν ν ά φ α ν ο ύ ν τ ό σ ο δ μ ο ια δ υ ό σ τ α γ ό ν ε ς ν ε ρ ο ύ · σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , δ μ ω ς , δ ι α φ έ ρ ο υ ν

σ ο π ο λ ύ δ σ ο ό π α ρ ά δ ε ισ ο ς ά π ό τ ή ν κ ό λ α σ η . Έ δ ώ κ α ί π ο λ ύ κ α

11. Ό .π ., σ. 581.12. Σ τό ίδιο.



ο ί γ α λ ά ζ ιο ι ο ρ ίζ ο ν τ ε ς τ ο ϋ Ρ α φ ή λ έ χ ο υ ν γ ίν ε ι μ έ ρ ο ς τ ώ ν τ ο ϋ Ν τ ί σ ν ε ϋ , σ τ ά ό π ο ια ο ί amoretti π α ί ζ ο υ ν π ιό ε λ ε ύ θ ε ρ α ά σ τ ά π ό δ ια τ ή ς Σ ισ τ ίν α Μ α ν τ ό ν α . Ο ί η λ ια χ τ ίδ ε ς π α ρ α κ αδ ό ν ν ά έ χ ο υ ν ζ ω γ ρ α φ ισ μ έ ν ο π ά ν ω τ ο υ ς τ ό δ ν ο μ α έ ν ό ς σ

ή μ ιά ς ο δ ο ν τ ό κ ρ ε μ α ς · δ έ ν έ χ ο υ ν ά λ λ ο ν ό η μ α έ κ τ ό ς ά π ’ α ά π ο κ τ ο ύ ν δ τ α ν γ ί ν ο ν τ α ι τ ό υ π ό β α θ ρ ο μ ιά ς τ έ τ ο ια ς δ ια φ

ό σ ο ό Ν τ ίσ ν ε ϋ κ α ί τ ό κ ο ι ν ό τ ο υ δ σ ο κ α ί ό Ά ν τ λ ε ρ ε π ά κ λ ό ν η τ α σ τ ή ν κ α θ α ρ ό τ η τ α τ ο ύ γ α λ ά ζ ιο υ ο ρ ί ζ ο ν τ α , ά λ λ υ τ η ά φ ο σ ίω σ η σ έ ά ρ χ έ ς π ο ύ ά π ο μ ο ν ώ ν ο ν τ α ι ά π ό τ ή σ υν η κ α τ ά σ τ α σ η τ ο ύ ς κ ά ν ε ι ν ά σ τ ρ α φ ο ύ ν σ τ ό ά ν τ ίθ ε τ ό τ η φ τ ά σ ο υ ν τ ε λ ικ ά σ τ ό ν ά π ό λ υ τ ο ρ ε λ α τ ιβ ισ μ ό .

ό β ι β λ ίο τ ο ύ Ά ν τ λ ε ρ ε ίν α ι ά φ ιε ρ ω μ έ ν ο σ τ ό φ ίλ μ τ ό ό π

τ ά ζ ε ι μ έ ν ο ν τ α ς π ισ τ ό ς σ τ ίς α ισ θ η τ ικ έ ς ά ρ χ έ ς τ ο ύ Α ρ ισ τ ο ττ ό σ η μ α ίν ε ι δ τ ι ό Ά ν τ λ ε ρ δ ια κ η ρ ύ σ σ ε ι τ ή ν π ίσ τ η τ ο υ κ ύ π ε ρ ι σ τ ο ρ ικ ή έ γ κ υ ρ ό τ η τ α τ ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς . 'Η ο ύ σ ία τ ή λ έ ε ι , ε ίν α ι ή μ ίμ η σ η π ο ύ σ υ ν δ υ ά ζ ε ι τ ή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ο μ ο ιό τφ ή ς μ έ τ ή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ά ν ο μ ο ι ό τ η τ α π ε ρ ιε χ ο μ έ ν ο υ.13 Α ύ τ ή ή ά ρ ι - σ τ ο τ ε λ ικ ή θ ε ω ρ ία έ χ ε ι γ ί ν ε ι έ ν α κ λ ι σ έ - τ ό ά ν τ ίθ ε τ ό τ η ς - ή τ ε ρ η ά ν ο μ ο ι ό τ η τ α μ ο ρ φ ή ς μ έ τ ή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ο μ ο ιό τ η τ α πν ο υ - θ ά (Α π ο ρ ο ύ σ ε ν ά υ π ο σ τ η ρ ιχ τ ε ί ε ξ ίσ ο υ κ α λ ά . Κ α ί ο ί κ ο υ ν σ ’ έ κ ε ϊν α τ ά ά ξ ιώ μ α τ α π ο ύ ε ίν α ι τ ό σ ο ύ π ο λ ο γ ισ μ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά π ρ ο σ α ρ μ ο σ τ ο ύ ν σ τ ό σ υ μ β α τ ικ ό δ ό γ μ α π ο ύ σ έ κ ά θ ε π ε δ ί ο . ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ έ τ ο ιω ν ά ρ χ ώ ν , ά ν ε ξ ά ρ τ τ ό ά ν ά π ο λ α μ β ά ν ε ι τ ή ν ε ύ ν ο ι α τ ώ ν μ ε τ α φ υ σ ικ ώ ν ή τ ώ ν σ τ ώ ν , δ έ ν π ρ ο σ β ά λ λ ε ι τ ά α ισ θ ή μ α τ α κ α ν ε ν ό ς . Γ ιά π α ρ ά δ ο ρ ισ τ ε ί ή έ π ισ τ ή μ η ώ ς σ υ ν ά θ ρ ο ισ μ α δ λ ω ν τ ώ ν έ π α λ η π ρ ο τ ά σ ε ω ν , ό ο ρ ισ μ ό ς α ύ τ ό ς σ ίγ ο υ ρ α θ ά κ ε ρ δ ίσ ε ι τ ή ν ε πσ ία τ ώ ν ε π ισ τ η μ ό ν ω ν . Ά λ λ ά ά κ ό μ η κ α ί μ ι ά κ ε ν ή γ ε ν δ π ω ς α ύ τ ή , π ρ ο δ ίδ ε ι τ ή δ ι π λ ο π ρ ο σ ω π ία τ η ς ά π ό τ ή σ τ ιγ μ σ υ ν δ ε θ ε ί μ έ τ ό ν π ρ α γ μ α τ ικ ό κ ό σ μ ο , ό ό π ο ιο ς «ε π α λ η θ ε κ ρ ίσ η τ ο ύ ισ χ υ ρ ο ύ κ α ί δ ι α ψ ε ύ δ ε ι τ ή ν κ ρ ίσ η τ ο ύ ά ν ίσ χ υ ρ ο δ ο γ μ α τ ικ ό ς ο ρ ισ μ ό ς τ ο ύ ω ρ α ίο υ δ έ ν π ρ ο φ υ λ ά σ σ ε ι κ α λ φ ιλ ο σ ο φ ία ά π ό τ ή σ υ ν θ η κ ο λ ό γ η σ η μ έ τ ίς δ υ ν ά μ ε ις π ο ύ θ ε σ τ ώ ς ά π ’ δ ,τ ι θ ά τ ή ν π ρ ο φ ύ λ α σ σ ε μ ιά σ ύ λ λ η ψ η τ ή ς τ έ θ ά π ρ ο ε ρ χ ό τ α ν ά π ό τ ή μ ή κ ρ ιτ ικ ή ε π ιδ ο κ ιμ α σ ία τ ώ ν μ α

Ο ί δ ο γ μ α τ ικ ο ί υ π ο κ ύ π τ ο υ ν σ τ ό ρ ε λ α τ ιβ ισ μ ό κ α ί τ ό ν κ σ μ ό ό χ ι μ ό ν ο σ τ ίς σ υ ζ η τ ή σ ε ις τ ο υ ς π ά ν ω σ έ ά φ η ρ η μ έ ν α

π ρ ο β λ ή μ α τ α , ά λ λ ά κ α ί σ τ ίς α π ό ψ ε ις π ο ύ έ χ ο υ ν γ ιά τ ή ν η

13. Στό ίδιο, σ. 24-25 καί450 κ.έ.

58



μ α σ ία τ ή ς τ έ χ ν η ς . «Δ έ ν υ π ά ρ χ ε ι ά μ φ ιβ ο λ ία », λ έ ε ι ό Ά ν τ λ ε ρ , «ό ή σ ύ ν ε σ η θ ά ’π ρ ε π ε ν ά κ υ β ε ρ ν ά ε ι τ ό έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς ό π ο ιο ς κ ι ά νν α ι ό β α θ μ ό ς μ έ τ ό ν ό π ο ι ο ε ισ χ ω ρ ε ί α ύ τ ό σ τ ή ν π ε ρ ι ο χ ή τ ή ς η θ ιτ η τ α ς ».14 Έ ν α ς ά π ό τ ο ύ ς κ υ ρ ι ό τ ε ρ ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς τ ο ύ β ι β λ ίο υ τ ο Ά ν τ λ ε ρ ε ίν α ι ν ά β ρ ε ϊ ά ρ χ έ ς γ ι ά τ ή δ ι α π α ιδ α γ ώ γ η σ η τ ή ς τ έ χ ν Ή έ ν ν ο ι α τ ή ς ή θ ι κ ό τ η τ α ς , τ ή ν ό π ο ί α π ρ ο ω θ ε ί γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό σ κ ο ε ίν α ι , ό μ ω ς , έ ξ ίσ ο υ ά ν ισ τ ο ρ ικ ή μ έ τ η ν ε ν ν ο ιά τ ο υ τ ή ς τ έ χ ν η ς . « έ γ κ λ η μ α ε ίν α ι μ ό ν ο έ ν α ε ίδ ο ς ά ν τ ικ ο ιν ω ν ικ ή ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς . θ ε σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά π ο ύ δ έ ν σ υ μ φ ω ν ε ί μ έ τ ά κ α θ ιε ρ ω μ έ ν α ή θ η ε ά ν τ ικ ο ιν ω ν ικ ή μ έ τ ή ν ί δ ια ά κ ρ ι β ώ ς έ ν ν ο ι α ... Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι π δ ρ ο υ ν ά ν τ ικ ο ι ν ω ν ικ ά , ε ίτ ε δ ι α π ρ ά τ τ ο ν τ α ς ε γ κ λ ή μ α τ α ε ίτ ε ά π λ π α ρ α β α ίν ο ν τ α ς τ ά ή θ η π ο ύ ε ίν α ι γ ε ν ικ ώ ς α π ο δ ε κ τ ά , ε ίν α ι ε ξ ίσ δ ι ε φ θ α ρ μ έ ν ο ι η θ ικ ά.»15 Ό Ά ν τ λ ε ρ ά ν α γ ν ω ρ ί ζ ε ι τ ή δ υ σ κ ο λ ία π ο ύ π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ό τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι έ π ικ ρ α τ ο ύ ν δ ι α φ ο ρ ε τ ικ έ ς α π ό ψ κ α ί σ υ ν ή θ ε ιε ς σ τ ά δ ι ά φ ο ρ α κ ο ιν ω ν ικ ά σ τ ρ ώ μ α τ α . Ά λ λ ά π ι σ τ ό τ ι ο ί π ρ α κ τ ικ έ ς α ΐ τ έ ς δ υ σ κ ο λ ί ε ς δ έ ν κ λ ο ν ίζ ο υ ν τ ή ν ά ρ χ ή τ ο υ . π ρ ό β λ η μ α γ ίν ε τ α ι ά π λ ώ ς έ ν α π ρ ό β λ η μ α κ α θ ο ρ ισ μ ο ύ τ ώ ν η π ο ύ ε ίν α ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ή λ ιγ ό τ ε ρ ο έ π ι θ υ μ η τ ά γ ιά τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία σ ύ ν ο λ ο . 'Ω σ τ ό σ ο , α ύ τ ό τ ό π ρ ό β λ η μ α ύ π ά ρ χ ε ι γ ι ’ α ύ τ ό ν μ ό ν ο ό ύ π ά ρ χ ε ι μ ιά σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ά ή θ η π ο ύ έ π ικ ρ α τ ο ύ ν σ έφ ο ρ ε τ ικ έ ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς ο μ ά δ ε ς κ α ί ό χ ι ό τ α ν ύ π ά ρ χ ε ι μ ιά σ ύ γ κ ρσ η ά ν ά μ ε σ α σ ’ έ ν α ά τ ο μ ο κ α ί σ ’ ό λ ε ς τ ίς ο μ ά δ ε ς - μ ιά κ α τ ά σ τ α π ο ύ ϊσ ω ς ν ά έ μ π ε ρ ιέ χ ε ι τ ό σ ο β α ρ ό τ ε ρ ο η θ ι κ ό π ρ ό β λ η μ α . Έ τ σ σ χ έ σ η μ έ τ ή ν ή θ ι κ ό τ η τ α , ή ά σ υ μ φ ω ν ία χ ά ν ε τ α ι ά ν ά μ ε σ α σ τ ίςχ έ ς τ ή ς μ ε τ α φ υ σ ικ ή ς κ α ί σ ’ έ κ ε ϊν ε ς τ ο ύ θ ε τ ικ ισ μ ο ύ . 'Ο Ά ν τ λ ό δ η γ ε ϊτ α ι ά ν α π ό φ ε υ κ τ α σ τ ά σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α π ο ύ ε ίχ α ν β γ ά λ ελ ύ π ιό π ρ ί ν ό Λ ε β ύ - Μ π ρ ύ λ16κ α ί ά λ λ ο ι κ ο ι ν ω ν ιο λ ό γ ο ι: ή θ ικ ό ε ίν α ι ό ,τ ι κ α θ ο ρ ίζ ε τ α ι ά π ό τ ό θ ε τ ικ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ ώ ν υ π α ρ χ ό ν τ ή θ ώ ν κ α ί σ υ ν η θ ε ιώ ν , κ α ί ή ή θ ικ ό τ η τ α σ υ ν ίσ τ α τ α ι σ τ ή μ ο ρ φ ο πσ η κ α ί σ τ ή ν έ γ κ ρ ισ η ό σ ω ν ε ίν α ι π α ρ α δ ε κ τ ά ά π ό τ ή ν κ ρ α τ ο κ ο ι ν ω ν ικ ή τ ά ξ η π ρ α γ μ ά τ ω ν . Ά λ λ ά ά κ ό μ η κ ι ά ν τ ό σ ύ ν ο λ ο κ ο ι ν ω ν ία ς (ό π ω ς σ υ μ β α ίν ε ι σ ή μ ε ρ α μ έ τ ό γ ε ρ μ α ν ικ ό έ θ ν ο ς ) ε ο μ ό φ ω ν ο ά π ’ α ύ τ ή τ ή ν ά π ο ψ η , α ύ τ ό δ έ ν σ η μ α ίν ε ι ό τ ι ή π α ρ α π κ ρ ίσ η ε ίν α ι σ ω σ τ ή . ό λ ά θ ο ς δ έ ν έ ν ω σ ε λ ιγ ό τ ε ρ ε ς φ ο ρ έ ς τ ο ύ ς θ ρ ώ π ο υ ς ά π ’ ό ,τ ι τ ο ύ ς έ ν ω σ ε ή ά λ ή θ ε ια .

Π α ρ ό λ ο π ο ύ ή ά λ ή θ ε ια σ υ μ π ίπ τ ε ι , ά π ό τ ή φ ύ σ η τ η ς , μ έ τ ό κ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν , β ρ ισ κ ό τ α ν τ ίς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς φ ο ρ έ ς σ έ δ ια μ ά χ η μ έ

14. Στό ϊδιο, σ, 448.15. Στό ϊδιο, σ. 165.16. L. L6vy - Bruhl, La Morale et La Science des Moeurs (Paris, 1904).



ά π ο ψ η τ η ς κ ο ι ν ό τ η τ α ς . Ό Σ ω κ ρ ά τ η ς ό δ η γ ή θ η κ ε σ τ ό θ ά δ ή δ ι α κ ή ρ υ σ σ ε τ ά δ ι κ α ιώ μ α τ α τ ή ς σ υ ν ε ίδ η σ ή ς τ ο υ έ ν ά π α ρ α δ ε δ ε γ μ έ ν η ά θ η ν α ϊ κ ή θ ρ η σ κ ε ία . Κ α τ ά τ ό ν Χ έ γ κ ε λ ή ή τ α ν σ ω σ τ ή , γ ια τ ί τ ό ά τ ο μ ο «ο φ ε ίλ ε ι ν ά υ π ο τ ά σ σ ε τ α ι σ τ δ ύ ν α μ η , κ α ί ή π ρ α γ μ α τ ικ ή κ α ί ε ύ γ ε ν έ σ τ ε ρ η δ ύ ν α μ η ’Έ θ ν ο ς ».17 Κ α ί ό μ ω ς , π ά λ ι κ α τ ά τ ό ν Χ έ γ κ ε λ , ή ά ρ χ ή τ ή ν ύ π ο σ τ ή ρ ιζ ε ό Σ ω κ ρ ά τ η ς ή τ α ν ά ν ώ τ ε ρ η ά π ό τ ή ν π ρ ο η γ ο ά ν τ ιφ α τ ικ ό τ η τ α ε ίν α ι ά κ ό μ η π ιό φ α ν ε ρ ή σ τ ό χ ρ ι σ τ ια ν ισ έ μ φ α ν ίσ τ η κ ε σ τ ό ν κ ό σ μ ο σ ά ν «σ κ ά ν δ α λ ο ». Ο ί π ρ ώ τ ο ι χ ά μ φ ισ β ή τ η σ α ν τ ά «έ π ικ ρ α τ ο ύ ν τ α ή θ η » κ α ί γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό λβ λ ή θ η κ α ν σ έ δ ιω γ μ ο ύ ς . Ά λ λ ά α ύ τ ό δ έ ν τ ο ύ ς κ ά ν ε ι «η θφ θ α ρ μ έ ν ο υ ς », ό π ω ς θ ά σ υ μ π έ ρ α ιν ε κ α ν ε ίς ά ν ά κ ο λ ο υ θ ό ρ ισ μ ό τ ο ύ Ά ν τ λ ε ρ · ά ν τ ίθ ε τ α , α ύ τ ο ί ή τ α ν έ κ ε ίν ο ι π ο ύ ά ψ α ν τ ή δ ι α φ θ ο ρ ά τ ο ύ ρ ω μ α ϊκ ο ύ κ ό σ μ ο υ . Ά κ ρ ι β ώ ς ό π ωρ ε ΐ ν ά σ υ λ λ η φ θ ε ΐ ή ο υ σ ία τ ή ς τ έ χ ν η ς ά π ό ά κ α μ π τ ε ς ύ π ε ρ ά ρ χ έ ς , έ τ σ ι δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά σ υ ν δ ε θ ο ύ ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς μ έ σπ τ ω ν ύ π ε ρ χ ρ ο ν ικ ώ ν σ χ έ σ ε ω ν ιδ έ ε ς ό π ω ς ή δ ικ α ιο σ ύ ν η , ή τ α ή τ ό κ ο ιν ό . Ή ά π ο ψ η τ ο ύ Κ ίρ κ ε γ κ ω ρ ό τ ι ή δ ι ά δ ο σ ησ τ ια ν ισ μ ο ύ σ τ ή ν κ ο ι ν ή σ υ ν ε ίδ η σ η δ έ ν ε ξ ο υ δ ε τ έ ρ ω σ ε κ α π ο λ ύ δ ύ σ π ι σ τ η σ τ ά σ η τ ο ύ ά λ η θ ι ν ο ύ χ ρ ισ τ ια ν ο ύ α π έ ν α ν τ

τ ο ς ε ί ν α ι σ ή μ ε ρ α π ιό έ γ κ υ ρ η ά π ό κ ά θ ε ά λ λ η φ ο ρ ά . «Γ ιαν ο ι α τ ο ύ χ ρ ισ τ ια ν ο ύ έ χ ε ι έ ν α ν έ π ικ ρ ιτ ικ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α · μ π ε ίσ α ι χ ρ ισ τ ια ν ό ς μ ό ν ο ό τ α ν έ ρ χ ε σ α ι σ έ ά ν τ ίθ ε σ η μ έ τλ ο υ ς.»18 Ε ίν α ι ά φ ρ ο ν ε ς έ κ ε ίν ο ι ο ί σ ύ γ χ ρ ο ν ο ι ά π ο λ ο γ η τ έ π ρ ο σ π ά θ η σ α ν ν ά π α ρ ο υ σ ιά σ ο υ ν τ ή σ τ ά σ η τ ή ς Ε κ κ λ η ν α ν τ ι σ τ ό κ ά ψ ιμ ο τ ώ ν μ α γ ισ σ ώ ν σ ά ν μ ιά π α ρ α χ ώ ρ η σ η σ τ ίς ιδ έ ε ς τ ο ύ λ α ο ύ.19 Ή ά λ ή θ ε ια δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά κ ά ν ε ι σ υ μ φ ω μ έ τ ά «έ π ικ ρ α τ ο ύ ν τ α ή θ η ». Δ έ ν β ρ ίσ κ ε ι κ α ν έ ν α ό δ η γ η τ ή

σ ’ α ύ τ ά . ή ν έ π ο χ ή τ ή ς κ α τ α δ ί ω ξ η ς τ ώ ν μ α γ ισ σ ώ ν , ή ά σ τ ό κ ο ιν ό π ν ε ύ μ α μ π ο ρ ε ΐ ν ά ή τ α ν ή θ ι κ ά σ ω σ τ ή . ό β ι β λ ί ο τ ο ΰ Ά ν τ λ ε ρ έ κ φ ρ ά ζ ε ι τ ή ν π ε π ο ί θ η σ η ό τ ι ή ά ν

τ η τ α π ρ έ π ε ι ν ά π ρ ο σ α ν α τ ο λ ίζ ε τ α ι σ έ σ τ α θ ε ρ έ ς ά ξ ίε ς , ό π έ κ ε ΐν ε ς π ο ύ π ρ ο τ ά θ η κ α ν ά π ό μ ε γ ά λ ο υ ς δ α σ κ ά λ ο υ ς , ιδ ίω Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η κ α ί τ ό ν Θ ω μ ά τ ό ν Ά κ ιν ά τ η . Σ τ ό θ ε τ ικ ι σ μ ρ ε λ α τ ιβ ι σ μ ό ό Ά ν τ λ ε ρ ά ν τ ιτ ά σ σ ε ι τ ή χ ρ ισ τ ια ν ικ ή μ ε τ α φ υν α ι ά λ ή θ ε ια ό τ ι ή σ ύ γ χ ρ ο ν η ά ρ ν η σ η π ίσ τ η ς β ρ ίσ κ ε ι τ ή θ ε

17. Hegel, History o f Philosophy, vol. I, σ. 441.18. Soeren Kierkegaard, Angriff auf die Christenheit (Stuttgart, 1896), σ. 239.19. Δ ες Johannes Janssen, Kulturzustande des Deutschen Volkes, 4. Buch

(Freiburg, 1903), o. 546.

60



τ η ς έ κ φ ρ α σ η σ τ ό ν ε π ισ τ η μ ο ν ισ μ ό , ό ό π ο ι ο ς λ έ ε ι δ τ ι υ π ά ρ χ ο υ νσ μ ε υ τ ικ έ ς ά ξ ι ε ς γ ι ά «ψ υ χ ο λ ο γ ικ ο ύ ς » λ ό γ ο υ ς , γ ια τ ί υ π ά ρ χ ε ι μ ι α ν ά γ κ η γ ι ’ α ύ τ έ ς.20 Ή έ π ι τ υ χ ία , ή ό π ο ί α γ ιά τ ό ν κ α λ β ιν ισ μ ό δ έ ν ή τ α ν ή έ ν τ α ξ η κ ά π ο ι ο υ σ τ ό σ ύ ν ο λ ο τ ώ ν ε κ λ ε κ τ ώ ν (τ ώ ν π ρ ο οσ μ έ ν ω ν γ ιά σ ω τ η ρ ία ), ά λ λ ά μ ό ν ο μ ιά έ ν δ ε ιξ η τ ή ς δ υ ν α τ ό τ η τ α ςτ α ξ ή ς τ ο υ , έ χ ε ι γ ί ν ε ι ό μ ο ν α δ ι κ ό ς κ α ν ό ν α ς τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ζ ω ή Κ α τ ’ α ύ τ ό τ ό ν τ ρ ό π ο , λ έ ε ι ό Ά ν τ λ ε ρ , ό θ ε τ ικ ισ μ ό ς δ ίν ε ι δ ι κ α ιώμ α τ α σ τ ό φ α σ ισ μ ό . Γ ια τ ί, ά ν δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά γ ί ν ε ι κ α μ ιά ά π ο λ ύ τ σ υ ζ ή τ η σ η π ά ν ω σ τ ό π ρ ό β λ η μ α τ ώ ν ά ξ ιώ ν , α ύ τ ή π ο ύ ά π ο φ α ε ίν α ι μ ό ν ο ή δ ρ ά σ η . Ή μ ε τ α φ υ σ ικ ή β γ ά ζ ε ι ά π ’ α ύ τ ό ε ν α σ υ μρ α σ μ α π λ ε ο ν ε κ τ ικ ό γ ιά τ ό ν ε α υ τ ό τ η ς : ά φ ο ύ ή ά π ο κ ή ρ υ ξ η τ α ιώ ν ιω ν ά ρ χ ώ ν φ έ ρ ν ε ι σ έ μ ε ιο ν ε κ τ ικ ή θ έ σ η τ ή ν π ά λ η έ ν ά ν τ ια ν έ α β α ρ β α ρ ό τ η τ α , ή π α λ ι ά π ί σ τ η π ρ έ π ε ι ν ά ξ α ν α π ά ρ ε ι τ ή θ έ π ο ύ ε ίχ ε . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι κ α λ ο ύ ν τ α ι ν ά β ά λ ο υ ν σ έ κ ίν δ υ ν ο τ ή ζ τ ο υ ς γ ιά ν ά ύ π ε ρ α σ π ίσ ο υ ν τ ή ν έ λ ε υ θ ε ρ ία , τ ή δ η μ ο κ ρ α τ ία , έ θ ν ο ς . Μ ιά τ έ τ ο ια ά π α ίτ η σ η φ α ίν ε τ α ι π α ρ ά λ ο γ η δ τ α ν δ έ ν ύ π χ ο υ ν δ ε σ μ ε υ τ ικ έ ς ά ξ ίε ς . Μ ό ν ο ή μ ε τ α φ υ σ ικ ή , λ έ ε ι ό Ά ν τ λ ε ρ , μ ρ ε ΐ ν ά δ ώ σ ε ι σ τ ή ν ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α τ ό σ τ ή ρ ιγ μ α π ο ύ έ χ α σ ε , μ ό ν μ ε τ α φ υ σ ικ ή κ ά ν ε ι έ φ ικ τ ή τ ή ν π ρ α γ μ ά τ ω σ η τ ή ς ά λ η θ ι ν ή ς κ ο ιντ α ς .

έ τ ο ιε ς ιδ έ ε ς π α ρ ε ρ μ η ν ε ύ ο υ ν τ ή ν π α ρ ο ύ σ α ισ τ ο ρ ικ ή κ α τ ά σσ η . Π ρ ά γ μ α τ ι, ό θ ε τ ικ ισ μ ό ς κ α τ α δ υ ν α σ τ ε ύ ε ι τ ό π ν ε ύ μ α τ ή ς ν γ ε ν ιά ς π ο ύ δ έ ν π ισ τ ε ύ ε ι σ έ τ ίπ ο τ ε - ά π ’ α ύ τ ή τ ή ν ά π ο ψ η δ έ ν δ ια φρ ε ι κ α θ ό λ ο υ ά π ό τ ά σ π ό ρ κ α ί τ ή ν τ ζ ά ζ . Ο ί ν έ ο ι δ έ ν π ισ τ ε ύ ο υ ν π σ έ τ ίπ ο τ ε κ α ί γ ι ’ α ύ τ ό μ π ο ρ ο ύ ν ν ά σ τ ρ α φ ο ύ ν π ρ ό ς ό π ο ια δ ή π π ίσ τ η . Ά λ λ ά τ ό λ ά θ ο ς δ έ ν ε ίν α ι μ ό ν ο δ ικ ό τ ο υ ς · ε ίν α ι κ α ί τ ο δ ο γ μ α τ ισ μ ο ύ τ ό ν ό π ο ι ο λ η σ μ ό ν η σ α ν . 'Η μ ε σ α ία τ ά ξ η χ ρ η σ ιμ οο ύ σ ε τ ή θ ρ η σ κ ε ία κ ά π ω ς π ε ρ ίε ρ γ α . Α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς τ ή σ υ μ β τ ο ΰ Χ ό μ π ς , τ ά μ έ λ η τ ή ς τ ά ξ η ς α ύ τ ή ς κ α τ ά π ιν α ν τ ίς δ ι δ α σ κ α λ τ ή ς θ ρ η σ κ ε ία ς σ ά ν χ ά π ια κ α ί π ο τ έ δ έ ν έ ξ έ τ α ζ α ν τ ή ν ά λ ή θ ε ια τ Γ ιά τ ο ύ ς σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ή θ ρ η σ κ ε ία κ ό ν τ ε υ ε ν ά γ ίν ε ι α ν ά μ ν η σ η τ ή ς π α ιδ ι κ ή ς η λ ικ ία ς . Μ έ τ ή δ ι ά σ π α σ η τ ή ς ο ι κ ο γ έ ν ο ί ε μ π ε ιρ ίε ς π ο ύ ε ίχ α ν ά ν ά ζ ω ο γ ο ν ή σ ε ι τ ή θ ρ η σ κ ε ία χ ά ν ο υ ν τ ήν α μ ή τ ο υ ς . Σ ή μ ε ρ α ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ά σ κ ο ύ ν τ ό ν κ α τ α ν α γ κ α σ μ ό μ ό ν ο ο τ α ν ό δ η γ ο ΰ ν τ α ι ά π ό τ ή ν π ίσ τ η ά λ λ ά κ α ί ό τ α ν ό δ η γ ο ϋ ά π ό τ ή σ κ λ η ρ ή ά ν α γ κ α ιό τ η τ α . Γ ι’ α ύ τ ό ε ίν α ι τ ό σ ο θ λ ι μ μ έ ν Ό σ ο π ιό ά δ ύ ν α μ ο ι κ α ί π ιό β α θ ι ά ά π ε λ π ισ μ έ ν ο ι ε ίν α ι , τ ό σ ο ε ύ

20. Δ ες R.V. Mises, Kleines Lehrbuch des Positivismus (The Hague, 1939),a. 368 κ.έ.



λ ό τ ε ρ α υ ι ο θ ε τ ο ύ ν τ ή β α ν α υ σ ό τ η τ α . Έ χ ο υ ν κ ό ψ ε ι ό λ ο υσ μ ο ύ ς π ο ύ τ ο ύ ς έ ν ώ ν ο υ ν μ έ τ ή ν α ρ χ ή τ ή ς ο ύ ρ ά ν ια ς ά γ ά έ κ κ λ η σ η ν ά ξ α ν α γ υ ρ ίσ ο υ ν σ ’ α ύ τ ή γ ι ά λ ό γ ο υ ς τ ά ξ η ς ε θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ή ά π ο ψ η , ά β ά σ ι μ η . Ή θ ρ η σ κ ε ία ά π α ιτ ε ϊ τ ή ν β α θ μ ό π ο ύ ή τ ε λ ε υ τ α ία ε ίν α ι ά λ η θ ιν ή κ α ί ό χ ι σ τ ό β α θ μ ό ώ φ έ λ ιμ η . Ή σ υ μ φ ω ν ία τ ώ ν π ο λ ιτ ικ ώ ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν σ κ ε υ τ ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α δ έ ν ά π ο τ ε λ ε ΐ κ α τ ά κ α ν έ ν α ν τ ρ ό π Ή ά π λ ο ϊκ ή π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η τ ή ς ύ π α ρ ξ η ς μ ιά ς τ έ τ ο ια ς σ υ π ο ύ γ ίν ε τ α ι ά π ’ α ύ τ ο ύ ς π ο ύ ύ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν τ ίς ά π ό λ υ τ ε ά ν α τ ρ έ π ε ι τ ίς θ ε ω ρ ίε ς τ ο υ ς . Ό ’Ά ν τ λ ε ρ έ χ ε ι δ ί κ ιο ό τ α ν λ θ ε τ ικ ισ μ ό ς β ρ ίσ κ ε τ α ι σ έ ά π ό λ υ τ η α ρ μ ο ν ία μ έ τ ή ν ε π ο χ ή ό μ ω ς , ά κ ρ ιβ ώ ς γ ι ά τ ό ν ϊ δ ιο λ ό γ ο , έ μ π ε ρ ι έ χ ε ι κ ι έ ν α σ τ ο

μ ιό τ η τ α ς . Ο ί ν έ ο ι π ο ύ υ ι ο θ ε τ ο ύ ν α ύ τ ή τ ή φ ιλ ο σ ο φ ία δ ε ίχγ α λ ύ τ ε ρ η ε ν τ ιμ ό τ η τ α ά π ό κ ε ίν ο υ ς π ο ύ μ έ ν ο υ ν έ ξ ω ά π ό μ α τ ικ ό τ η τ α κ α ί ύ π ο κ λ ί ν ο ν τ α ι μ π ρ ο σ τ ά σ ’ έ ν α ά π ό λ υ τ ο κ α λ ά κ α λ ά δ έ ν π ισ τ ε ύ ο υ ν . Σ ή μ ε ρ α ή ά κ ρ ι τ η ε π ι σ τ ρ ο φ ήσ κ ε ία κ α ί τ ή μ ε τ α φ υ σ ικ ή ε ίν α ι τ ό σ ο ά μ φ ισ β η τ ή σ ιμ η ό σ οσ τ ρ ο φ ή σ τ ίς ώ ρ α ϊε ς ζ ω γ ρ α φ ιέ ς κ α ί μ ο υ σ ικ έ ς σ υ ν θ έ σ ε ις τκ ισ μ ο ύ . Ή ά ν α β ί ω σ η τ ή ς ά ρ χ α ία ς έ λ λ η ν ικ ή ς κ α ί τ ή ς μ ε σ φ ιλ ο σ ο φ ία ς , τ ή ν ό π ο ία σ υ ν ισ τ ά ό ’Ά ν τ λ ε ρ , δ έ ν ε ίν α ι π ο λ ύ

κ ρ υ σ μ έ ν η ά π ό ο ρ ισ μ έ ν ε ς ά ν α β ι ώ σ ε ις μ ε λ ω δ ιώ ν τ ο ύ Μ Μ ό τ σ α ρ τ κ α ί τ ο ύ Σ ο π έ ν σ τ ή σ η μ ε ρ ιν ή λ α ϊ κ ή μ ο υ σ ικ ή .Ό Ά ν τ λ ε ρ κ α τ α γ γ έ λ λ ε ι , σ υ χ ν ά μ έ ε ν τ υ π ω σ ι α κ ό τ ρ

ά π ε λ π ισ τ ικ ό π ν ε υ μ α τ ικ ό χ ά λ ι τ ή ς ν ε ο λ α ία ς.21 Ξ ε σ κ ε π ά ζ ε ι «τ ή θ ρ η σ κ ε ία τ ή ς έ π ισ τ ή μ η ς κ α ί τ ή θ ρ η σ κ ε ία τ ο ύ κ ρ ά τ ο υ ς ». ή τ α ν μ ο ιρ α ίο λ ά θ ο ς ν ά τ ρ α β ή ξ ο υ μ ε τ ο ύ ς ν έ ο υ ς μ α κ ρ ιά τ ά δ ό γ μ α τ α κ α ί ν ά τ ο ύ ς ρ ί ξ ο υ μ ε π ά λ ι σ τ ίς π α μ π ά λ α ιε ς α Α ύ τ ό π ο ύ ά ξ ίζ ε ι τ ή ν ά π ο δ ο κ ιμ α σ ία μ α ς δ έ ν ε ίν α ι ή ά ν τ ικ σ η τ ο ύ δ ο γ μ α τ ισ μ ο ύ ά π ό τ ή ν έ π ι σ τ η μ ο ν ικ ή σ κ έ ψ η , ά λ λ ά ε γ κ λ ε ισ μ ό ς α ύ τ ή ς τ ή ς π ρ ο ε π ισ τ η μ ο ν ικ ή ς (μ έ τ ή ν κ υ ρ ιο λ εν ο ι α ) σ κ έ ψ η ς μ έ σ α σ τ ά ό ρ ια τ ώ ν π ο ικ ίλ ω ν έ ξ ε ιδ ι κ ε υ μ έδ ω ν . Ε ίν α ι λ ά θ ο ς ν ά ε π α ν α π α υ ό μ α σ τ ε σ τ ή ν έ π ισ τ ή μ η π ο ύ ή μ ο ρ φ ο π ο ίη σ η τ ώ ν π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν τ η ς ρ υ θ μ ίζ ε τ α ά π α ρ χ α ιω μ έ ν η δ ια ίρ ε σ ή τ η ς σ έ κ λ ά δ ο υ ς . Ή ο ικ ο ν ο μ ίαψ η ς κ α ί τ ή ς τ ε χ ν ικ ή ς δ έ ν ε ξ α ν τ λ ε ί ά π ό μ ό ν η τ η ς τ ό ν ό η μ ασ τ ή μ η ς , π ο ύ ε ίν α ι έ π ίσ η ς κ α ί θ έ λ η σ η ν ά φ τ ά σ ο υ μ ε σ τ ή ν Ό δ ρ ό μ ο ς π ρ ό ς τ ό ξ ε π έ ρ α σ μ α τ ο ϋ θ ε τ ικ ισ τ ικ ο ΰ τ ρ ό π ο

21. Δ ες Mortimer Adler, «This Pre-War Generation» στό Harpers Magazine, Oct. 1940, a. 524 κ.έ.



δ έ ν β ρ ίσ κ ε τ α ι σ έ μ ιά ό π ισ θ ο δ ρ ο μ ικ ή ά ν α θ ε ώ ρ η σ η τ ή ς έ π ισ τ ή ά λ λ ά σ τ ή ν π ρ ο ώ θ η σ η α ύ τ ή ς τ ή ς θ έ λ η σ η ς γ ιά ά λ ή θ ε ια ώ ς έ κ ε ϊν σ η μ ε ίο σ τ ό ό π ο ι ο σ υ γ κ ρ ο ύ ε τ α ι α ύ τ ή μ έ τ ή ν π α ρ ο ύ σ α π ρ α γ μ ατ η τ α . Ο ί δ ι α φ ω τ ισ τ ικ έ ς ίδ έ ε ς δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά β ρ ε θ ο ύ ν σ τ ίς υ ψ

λ έ ς κ α ί α ιώ ν ιε ς ά ρ χ έ ς , μ έ τ ίς ό π ο ιε ς ά λ λ ω σ τ ε ό κ α θ έ ν α ς σ υ μ φ ω (π ο ι ό ς δ έ ν θ ά δ ή λ ω ν ε τ ή ν π ίσ τ η τ ο υ σ τ ή ν έ λ ε υ θ ε ρ ία κ α ί τ ή δκ α ιο σ ύ ν η !), ή σ τ ή δ ια ρ κ ή τ α ξ ιν ό μ η σ η τ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν σ έ έ θ ι μ ο π ικ ά ε π ίπ ε δ α .

Ή π ρ ο τ ίμ η σ η σ τ ίς σ τ α τ ικ έ ς ά ρ χ έ ς ή τ α ν ή μ ε γ ά λ η π λ ά ν η τ ή ςχ ικ ή ς «Ε ιδ η τ ικ ή ς » τ ο ύ Χ ο ϋ σ σ ε ρ λ , ε ν ό ς ά π ό τ ο ύ ς π ρ ο δ ρ ό μ ο υ ς ν ε ο -θ ω μ ισ μ ο ύ . Ό Ά ν τ λ ε ρ μ ο ι ά ζ ε ι ν ά κ ά ν ε ι τ ό ίδ ι ο λ ά θ ο ς . Ο ί λ ε ιε ς ά ρ χ έ ς ε ίν α ι π ά ν τ α ά φ η ρ η μ έ ν ε ς - ό θ ε τ ικ ισ μ ό ς έ χ ε ι δ ίκ ι

ό τ α ν τ ίς ά π ο κ α λ ε ϊ ά π ο κ υ ή μ α τ α τ ή ς φ α ν τ α σ ία ς ή β ο η θ η τ ικ έ ςτ α σ κ ε υ έ ς - ά λ λ ά ο ί β α θ ι έ ς ά ν τ ιλ ή ψ ε ις ά ν α φ έ ρ ο ν τ α ι π ά ν τ α σ τ ό μ έ ρ ο υ ς . Σ τ ή δ ια δ ικ α σ ία τ ή ς γ ν ώ σ η ς , κ ά θ ε έ ν ν ο ι α , π ο ύ , ο τ α ν ε ί ά π ο μ ο ν ω μ έ ν η , έ χ ε ι τ ό σ υ μ β α τ ικ ό τ η ς ν ό η μ α , π α ίρ ν ε ι μ έ ρ ο ς δ ια μ ό ρ φ ω σ η ν έ ω ν σ χ η μ α τ ισ μ ώ ν , σ τ ο ύ ς ό π ο ι ο υ ς ά π ο κ τ ά μ ιάν ο ύ ρ ια κ α ί ε ιδ ικ ή λ ο γ ικ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία . Ή μ ε τ α φ υ σ ικ ή τ ο ύ Ασ τ ο τ έ λ η δ ε ίχ ν ε ι, δ τ α ν π α ρ θ ε ϊ σ ά ν σ ύ ν ο λ ο , έ ν α ν τ έ τ ο ι ο σ χ η μ ασ μ ό - τ ό ίδ ι ο κ α ί ο ί θ ε ω ρ ίε ς τ ο ύ Θ ω μ ά τ ο ύ Ά κ ι ν ά τ η π ο ύ γ ο η τ

ο υ ν τ ό ν ’Ά ν τ λ ε ρ . Ο ί κ α τ η γ ο ρ ίε ς δ ι α σ τ ρ ε β λ ώ ν ο ν τ α ι ή χ ά ν ο υ ν ν ό η μ ά τ ο υ ς έ κ τ ό ς κ α ί ά ν μ π ο ύ ν σ έ ν έ ε ς , κ α τ α λ λ η λ ό τ ε ρ ε ς δ ο π ο ύ ά π α ιτ ο ΰ ν τ α ι ά π ό τ ίς ιδ ι α ίτ ε ρ ε ς ισ τ ο ρ ικ έ ς κ α τ α σ τ ά σ ε ις σ ό π ο ιε ς π α ί ζ ο υ ν έ ν α ρ ό λ ο . Ό λ ό γ ο ς γ ι ’ α ύ τ ό δ έ ν ε ίν α ι δ τ ι κ ά θ ε πρ ίο δ ο ς έ χ ε ι τ ή δ ικ ή τ η ς ά λ ή θ ε ια (κ ά τ ι τ έ τ ο ιο θ έ λ ε ι ν ά μ ά ς κ ά ν ν ά π ισ τ έ ψ ο υ μ ε ό ισ τ ο ρ ικ ό ς κ α ί ό κ ο ι ν ω ν ιο λ ο γ ι κ ό ς ρ ε λ α τ ιβ ισ μ ο ύ τ ε δ τ ι μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν ά κ ά ν ε ι χ ω ρ ίς τ ίς φ ιλ ο σ ο φ ικ έ ς κ α ί θ ρσ κ ε υ τ ικ έ ς π α ρ α δ ό σ ε ις . Ε ίν α ι ό τ ι ή π ν ε υ μ α τ ικ ή π ίσ τ η (π ο ύ χ ω

α ύ τ ή δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά ύ π ά ρ ξ ε ι ή ά λ ή θ ε ια ) σ υ ν ίσ τ α τ α ι τ ό σ ο σ δ ια τ ή ρ η σ η τ ώ ν π α λ ιώ ν ά ν τ ιλ ή ψ ε ω ν δ σ ο κ α ί σ τ ή ν α μ φ ισ β ή τ κ α ί τ ή μ ε τ α μ ό ρ φ ω σ ή τ ο υ ς . Ο ί ά φ η ρ η μ έ ν ε ς μ ο ρ φ ο π ο ιή σ ε ις ύ ψ η λ ό τ ε ρ ω ν ά ξ ιώ ν ε ίν α ι π ά ν τ α π ρ ο σ α ρ μ ό σ ιμ ε ς σ τ ή ν π ρ α κ τ ο ύ θ α ν ά τ ο υ π ά ν ω σ τ ή φ ω τ ιά ή τ ή ς λ α ιμ η τ ό μ ο υ . Ή γ ν ώ σ η ά σ χ ο λ ε ϊτ α ι ά λ η θ ιν ά μ έ τ ίς ά ξ ίε ς δ έ ν κ ο ι τ ά σ τ ίς ά ν ώ τ ε ρ ε ς σ φ α ίρ Α ν τ ίθ ε τ α , π ρ ο σ π α θ ε ί ν ά ε ισ χ ω ρ ή σ ε ι σ τ ά π ο λ ιτ ισ μ ικ ά π ρ ο σ χ ήτ α τ ο ΰ κ α ιρ ο ύ τ η ς , γ ιά ν ά μ π ο ρ έ σ ε ι ν ά δ ι α κ ρ ίν ε ι τ ά χ α ρ α κ τ η

σ τ ικ ά μ ιά ς δ ι α ψ ε υ σ μ έ ν η ς ά ν θ ρ ω π ιά ς . Ο ί ά ξ ίε ς π ρ έ π ε ι ν ά φ α ν εν ο ν τ α ι μ έ σ α ά π ό τ ό ξ ε σ κ έ π α σ μ α τ ή ς ισ τ ο ρ ικ ή ς π ρ α κ τ ικ ή ς π ο ύ κ α τ α σ τ ρ έ φ ε ι.

Σ τ ή ν έ π ο χ ή μ α ς ή σ κ έ ψ η κ ιν δ υ ν ε ύ ε ι ο χ ι ε π ε ιδ ή μ π ο ρ ε ί ν ά ά κ



λ ο υ θ ή σ ε ι λ ά θ ο ς δ ρ ό μ ο , ά λ λ ά έ π ε ιδ ή σ υ ν τ ο μ ε ύ ε τ α ι π ρ ό ωτ ικ ισ μ ό ς μ έ ν ε ι ικ α ν ο π ο ι η μ έ ν ο ς μ έ τ ίς κ α ν ο ν ισ μ έ ν ε ς έ κ τ ρ ω ν μ η χ α ν ικ έ ς δ ι α δ ι κ α σ ίε ς τ ή ς ε π ίσ η μ η ς έ π ισ τ ή μ η ς , ε νφ υ σ ικ ή ε ν θ α ρ ρ ύ ν ε ι ε ν ο ρ ά σ ε ις π ο ύ ο φ ε ίλ ο υ ν τ ό π ε ρ ιε χ ό

σ τ ίς ε π ικ ρ α τ ο ύ σ ε ς μ ο ρ φ έ ς τ ή ς σ υ ν ε ίδ η σ η ς . Ή ά π α ίτ η σθ α ρ ό τ η τ α κ α ί σ α φ ή ν ε ια , γ ιά έ φ α ρ μ ο σ ι μ ό τ η τ α κ α ί π ρ α ά π α ίτ η σ η π ο ύ έ π ισ τ ρ α τ ε ύ ε τ α ι ά μ ε σ α γ ιά ν ά ά κ υ ρ ώ σ ε ι κ π ο ύ δ έ ν ε ίν α ι ε λ ε ύ θ ε ρ η ά π ό τ ή φ α ν τ α σ ία , ε κ φ ρ ά ζ ε ι τ ό μ α ς ν ά π ά μ ε π έ ρ α ά π ό τ ο ύ ς π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ο ύ ς -τ ή ς «δ η λ ω τ ικσ η ς » (statement), ν ά φ τ ά σ ο υ μ ε σ τ ή σ υ ν ε χ ή π ν ε υ μ α τ ικ ή ά ν κ α ί σ τ ό «ν ε γ κ α τ ιβ ισ μ ό », π ο ύ ε ίν α ι μ ο λ α τ α ύ τ α ά π α ρ α ίτχ ε ίο τ ή ς σ κ έ ψ η ς . Ή ά λ ή θ ε ια τ ώ ν ιδ ε ώ ν δ έ ν ά π ο δ ε ικ ν ύ

υ π ο σ τ η ρ ί ζ ο ν τ α ι σ τ έ ρ ε α ά λ λ ά ό τ α ν π ρ ο ω θ ο ύ ν τ α ι π α ρ αΉ σ χ ο λ α σ τ ικ ό τ η τ α τ ή ς «π ρ α κ τ ικ ό τ η τ α ς » δ η μ ιο υ ρ γ ε ί , φ α , ε ν α φ ε τ ιχ ισ μ ό τ ώ ν ιδ ε ώ ν . Σ ή μ ε ρ α ο ί Ι δ έ ε ς ά ν τ ιμ ε τ ω μ έ μ ι ά β α ρ ύ θ υ μ η σ ο β α ρ ό τ η τ α · μ ό λ ις π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι κ ά μ ε τ ω π ίζ ε τ α ι ε ϊτ ε ώ ς έ τ ο ιμ η σ υ ν τ α γ ή π ο ύ θ ά γ ια τ ρ έ ψ ε ι τν ία ε ίτ ε ώ ς δ η λ η τ ή ρ ιο π ο ύ θ ά τ ή ν κ α τ α σ τ ρ έ ψ ε ι. Ό λ α τ μ α γ ν ω ρ ί σ μ α τ α τ ή ς υ π ο τ α γ ή ς ε κ δ η λ ώ ν ο ν τ α ι σ τ ή σ τ ά σ ητ α ι ά π έ ν α ν τ ι σ τ ίς ιδ έ ε ς . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι π ο θ ο ύ ν ν ά υ π ο τ α α ύ τ έ ς ή ν ά έ ξ ε γ ε ρ θ ο ύ ν ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ ς , σ ά ν ν ά ή τ α ν θ ε ο ί ά ρ χ ίζ ο υ ν π α ίζ ο ν τ α ς τ ό ρ ό λ ο τ ώ ν έ π α γ γ ε λ μ α τ ικ ώ ν ο δ η γλ ε ιώ ν ο υ ν ώ ς α ύ θ ε ν τ ίε ς κ α ί Φ ύ ρ ε ρ . Ό π ο ι ο ς τ ί ς δ ι α τ υ π ώμ ε τ ω π ίζ ε τ α ι ώ ς π ρ ο φ ή τ η ς ή ώ ς α ιρ ε τ ικ ό ς , ώ ς ά ν τ ικ ε ί π ρ έ π ε ι ν ά λ α τ ρ έ ψ ο υ ν ο ί μ ά ζ ε ς ή ώ ς θ ή ρ α μ α π ο ύ π ρ έ π εγ ή σ ε ι ή Γ κ ε σ τ ά π ο . Α ύ τ ή ή ά ν τ ιμ ε τ ώ π ι σ η τ ώ ν ιδ ε ώ ν μ όμ η γ ο ρ ιώ ν , κ α τ ε υ θ υ ν τ ή ρ ιω ν γ ρ α μ μ ώ ν κ α ί σ υ ν θ η μ ά τ ω νζ ε ι τ ό ν έ ξ α σ θ ε ν η μ έ ν ο ά ν θ ρ ω π ο τ ή ς σ η μ ε ρ ιν ή ς έ π ο χ ή ς . φ α ν ε ί ή Γ κ ε σ τ ά π ο , ο ί π ν ε υ μ α τ ικ έ ς τ ο υ λ ε ιτ ο υ ρ γ ίε ς ε ίχ α σ έ δ η λ ω τ ικ έ ς π ρ ο τ ά σ ε ις . Ή κ ίν η σ η τ ή ς σ κ έ ψ η ς π ε ρ ι ο σ λ ό γ κ α ν , δ ι α γ ν ώ σ ε ις κ α ί π ρ ο γ ν ώ σ ε ις . Κ ά θ ε ά ν θ ρ ω π ο ςν ο μ η μ έ ν ο ς : ά σ τ ό ς , κ ο μ μ ο υ ν ισ τ ή ς , φ α σ ίσ τ α ς , έ β ρ α ίο ς , ξ έκ ό ς μ α ς ». Κ α ί α ύ τ ό κ α θ ο ρ ίζ ε ι τ ή σ τ ά σ η π ο ύ τ η ρ ε ίτ α ι τ ο υ μ ιά κ α ί κ α λ ή . Σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ έ τ ο ια π ρ ό τ υ π α σ κ έ φ τ οτ α , σ τ ή ν π α γ κ ό σ μ ια ισ τ ο ρ ία , τ ό σ ο ο ί ύ π ο τ ε λ ε ίς μ ά ζ ε ς δ ά ξ ιό π ισ τ ο ι σ ο φ ο ί . ά π ρ ό τ υ π α α ύ τ ά ά ν τ ισ τ ο ιχ ο ύ σ α ν σ έ «ιδ έ ε ς », σ έ π ν ε υ μ α τ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α π ο ύ ε ίχ α ν γ ίν ε ι φ ε τ ίχ . ’τ α , ή σ κ έ ψ η π ο ύ π ισ τ ε ύ ε ι σ τ ό ν έ α υ τ ό τ η ς γ ν ω ρ ίζ ε ι ό τ ι ε ί φ ο ρ ά , ε ν α σ ύ ν ο λ ο , ά λ λ ά σ ύ ν ο λ ο μ ή ό λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν ο . Δ τ ό σ ο μ έ τ ή ν ά π ό φ α σ η π ο ύ β γ ά ζ ε ι έ ν α ς δ ικ α σ τ ή ς , δ σ ο μ έ



χ α ίε ζ * δ ια κ ε κ ο μ μ έ ν ε ς λ έ ξ ε ι ς έ ν ό ς κ α τ α δ ι κ α σ μ έ ν ο υ ά ν θ ρ ώ π ο υ . τ ε λ ε υ τ α ί ο ς β λ έ π ε ι τ ά π ρ ά γ μ α τ α ά π ό μ ιά σ κ ο π ιά π ο ύ δ έ ν έ χ ε ι κμ ιά σ χ έ σ η μ έ τ ή ν κ α θ υ π ό τ α ξ ή τ ο υ ς .

Ό Ά ν τ λ ε ρ ά ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι τ ό κ ο ιν ό ό π ω ς ε ίν α ι α ύ τ ό - κ α τ ά σ υ ν

π ε ια , ή δ η μ ο τ ι κ ό τ η τ α ε ίν α ι έ ν α θ ε τ ικ ό κ ρ ιτ ή ρ ιο γ ι ’ α ύ τ ό ν . ’Ο ν ομ ά ζ ε ι τ ό φ ίλ μ «λ α ϊκ ή π ο ίη σ η » κ α ί τ ό σ υ γ κ ρ ίν ε ι μ έ τ ό θ έ α τ ρ ο τ ή ε λ ισ α β ε τ ια ν ή ς π ε ρ ι ό δ ο υ , ό π ο υ γ ιά π ρ ώ τ η φ ο ρ ά «ο ί σ υ γ γ ρ α φ έ π α ιζ α ν τ ό ν δ ιπ λ ό ρ ό λ ο τ ο ύ κ α λ λ ιτ έ χ ν η κ α ί τ ο ϋ ε μ π ό ρ ο υ - σ υ νγ ω ν ίζ ο ν τ α ν , σ έ μ ι ά έ λ ε ύ θ ε ρ η ά γ ο ρ ά , γ ι ά τ ά χ ε ιρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α κ γ ιά τ ά κ έ ρ δ η».22 Κ α τ ά τ ή γ ν ώ μ η τ ο υ τ ό μ ε σ ο α σ τ ικ ό θ έ α τ ρ ο κ α θ ορ ι ζ ό τ α ν ά π ό τ ή ν ο ι κ ο ν ο μ ία κ α ί τ ή δ η μ ο κ ρ α τ ία τ ή ς ά γ ο ρ ά ς . Ο κ ο μ μ ο υ ν ισ τ έ ς ή ο ί α ίσ θ η μ α τ ίε ς ά ρ ισ τ ο κ ρ ά τ ε ς , λ έ ε ι ό Ά ν τ λ ε

μ π ο ρ ε ΐ ν ά ο ι κ τ ίρ ο υ ν τ ή ν έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ο π ο ί η σ η , ά λ λ ά ή έ π ίδ ρ α τ η ς π ά ν ω σ τ ό ν Σ α ίξ π η ρ δ έ ν ή τ α ν κ α ί τ ό σ ο κ α κ ή . ό φ ίλ μ δ έ ν ππ ε ι ν ά ά ρ έ σ ε ι μ ό ν ο σ τ ίς μ ά ζ ε ς , ά λ λ ά κ α ί «σ τ ίς ο ρ γ α ν ω μ έ ν ε ς ο μδ ε ς π ο ύ έ χ ο υ ν γ ί ν ε ι ο ί ά ν ε π ίσ η μ ο ι φ ύ λ α κ ε ς τ ώ ν κ ο ι ν ώ ν ε θ ίμ ω κ α ί τ ο ϋ κ ο ι ν ο ύ κ α λ ο ύ».23 Ό Ά ν τ λ ε ρ έ χ ε ι έ π ίγ ν ω σ η τ ώ ν δ υ σ κ ολ ιώ ν π ο ύ π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν ά π ό τ ή σ ύ γ κ ρ ισ η τ ο ϋ φ ίλ μ μ έ τ ό θ έ α τ (έ ξ α ιτ ία ς τ ο ύ ό γ κ ο υ τ ο ϋ κ ο ι ν ο ύ π ο ύ έ χ ε ι τ ό π ρ ώ τ ο κ α ί τ ώ ν δ ι α φρ ο π ο ιη μ έ ν ω ν ά ν α γ κ ώ ν τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο ι ν ω ν ία ς ), ά λ λ ά ά γ ν ο ε δ ια λ ε κ τ ικ ή τ ή ς δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α ς . Έ ν τ ε λ ώ ς ά ν τ ίθ ε τ α ά π ό τ ή ν π ρ όσ ή τ ο υ ν ά δ ι α φ ο ρ ο π ο ι ή σ ε ι κ α ί ν ά ά ξ ιο λ ο γ ή σ ε ι τ ά κ ο ι ν ω ν ικ ά φν ό μ ε ν α , ό σ τ α τ ικ ό ς τ ρ ό π ο ς τ ή ς σ κ έ ψ η ς τ ο υ τ ε ίν ε ι ν ά τ ά ισ ο π ε δσ ε ι ό λ α . Ά κ ρ ι β ώ ς ό π ω ς τ ε ίν ε ι ν ά μ π ε ρ δ έ ψ ε ι τ ό φ ό ν τ ο τ ώ ν σ κν ώ ν τ ο ύ Ρ α φ α ή λ μ ’ ε κ ε ίν ο τ ώ ν σ κ η ν ώ ν τ ο ύ Ν τ ίσ ν ε ϋ , έ τ σ ι τ ε ίν ε ι τ α υ τ ίσ ε ι τ ό Χ έ ιζ Ό φ φ ι ς μ έ τ ο ύ ς φ ύ λ α κ ε ς τ ή ς π λ α τ ω ν ικ ή ς π οτ ε ία ς .

"Ο λ η ή π ρ α γ μ ά τ ε υ σ ή τ ο υ π ά ν ω σ τ ό φ ίλ μ ώ ς τ έ χ ν η ε ίν α ι μ ά ρρ α ς τ ο ύ μ π ε ρ δ έ μ α τ ο ς έ ν τ ε λ ώ ς δ ια φ ο ρ ε τ ικ ώ ν π ο λ ι τ ισ μ ικ ώ ν ι ε ρχ ιώ ν . Υ π ε ρ α σ π ί ζ ε τ α ι τ ίς τ α ιν ίε ς ε ν ά ν τ ια σ τ ή ν κ α τ η γ ο ρ ία ό τ ι δ ε ίν α ι τ έ χ ν η έ ξ α ιτ ία ς τ ο ύ σ υ λ λ ο γ ικ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ή ς π α ρ α γ ω γ τ ο υ ς.24 Ά λ λ ά ή δ ια φ ο ρ ά τ έ χ ν η ς κ α ί φ ίλ μ , δ ι α φ ο ρ ά π ο ύ ύ π ά ρ χ π α ρ ά τ ί ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς τ ή ς κ ιν ο ύ μ ε ν η ς ε ικ ό ν α ς , δ έ ν ε ίν α ι ά π ο τ έ λ σ μ α τ ο ύ έ π ιφ α ν ε ια κ ο ύ φ α ιν ο μ έ ν ο υ τ ο ύ ά ρ ιθ μ ο ύ τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι σ τ ό Χ ό λ λ υ γ ο υ ν τ , ά λ λ ά ά π ο τ έ λ ε σ μ α τ ώκ ο ν ο μ ικ ώ ν π ε ρ ι σ τ ά σ ε ω ν . Ή ο ικ ο ν ο μ ι κ ή ά ν α γ κ α ιό τ η τ α τ ή ς γ ρ

22. Ό .π .,σ . 131-32.23. Ό .π ., σ. 145.24. Ό .π ., σ. 483-4.

65



ρ η ς ε π ισ τ ρ ο φ ή ς τ ο ΰ σ η μ α ν τ ικ ο ύ κ ε φ α λ α ίο υ π ο ύ ε π ε ν κ ά θ ε τ α ιν ία ά π α γ ο ρ ε ύ ε ι τ ή ν ά ν α ζ ή τ η σ η τ ή ς ε σ ω τ ε ρ ικ ή κ ά θ ε έ ρ γ ο υ τ έ χ ν η ς - τ ή ς α ύ τ ό ν ο μ η ς ά ν α γ κ α ιό τ η τ ά ς τ ο ν ο μ ά ζ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α λ α ϊκ ή ψ υ χ α γ ω γ ία δ έ ν ε ίν α ι σ τ ή ν π ρ

τ η τ α τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο ά π ό ά π α ιτ ή σ ε ις τ ίς ό π ο ι ε ς π ρ ο κ α λ ο ΰ νγ ο ύ ν κ α ί , τ ε λ ι κ ά , ά λ λ ο ι ώ ν ο υ ν ο ί β ιο μ η χ α ν ίε ς τ ή ς κ ο υ λ τ ■ ψ υ χ α γ ω γ ία α ύ τ ή έ χ ε ι π ο λ ύ μ ι κ ρ ή σ χ έ σ η μ έ τ ή ν τ έ χ ν η δ τ α ν υ π ο σ τ η ρ ίζ ε ι κ ά τ ι τ έ τ ο ιο .

Ή δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α π ρ έ π ε ι ν ά κ α τ α ν ο ε ϊτ α ι σ έ σ χ έ σ η μ έ τν ικ ή ά λ λ α γ ή , ό χ ι ά π λ ώ ς ώ ς π ο σ ο τ ικ ή ά λ λ ά κ α ί ώ ς π ο ιο τκ α σ ία . Π ο τ έ δ έ ν κ α θ ο ρ ιζ ό τ α ν ά μ ε σ α ά π ό τ ίς μ ά ζ ε ς , ά λ ά π ό τ ο ύ ς ά ν τ ιπ ρ ο σ ώ π ο υ ς τ ο υ ς π ο ύ ά ν ή κ α ν σ έ ά λ λ α

σ τ ρ ώ μ α τ α . ή ν έ π ο χ ή τ ή ς β α σ ί λ ισ σ α ς Ε λ ι σ ά β ε τ , ά λ λ ά κ α τ ά τ ό ν 19ο α ιώ ν α , ο ί μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ι ή τ α ν ο ί ε κ π ρ ό σ ω π ομ ο υ . Ε π ε ιδ ή ό μ ω ς τ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α τ ο ΰ ά τ ό μ ο υ κ α ί έ ά ν ε ρ χ ό μ ε ν η ς μ ε σ α ία ς τ ά ξ η ς δ έ ν σ υ ν έ π ιπ τ α ν έ ν τ ε λ ώ ς , τχ ν η ς π ε ρ ι ε ίχ α ν π ά ν τ α έ ν α κ ρ ί σ ιμ ο σ τ ο ιχ ε ίο . Ά π ό κ ε ίν η τ ά κ ό μ η , ο ί έ ν ν ο ι ε ς τ ο ΰ ά τ ό μ ο υ κ α ί τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς δ ια τ η ρ δ ιτ τ ή σ χ έ σ η . ό ά τ ο μ ο ά ν α π τ υ σ σ ό τ α ν σ έ ά ρ μ ο ν ία μ έ τ ή ν κ α ί σ έ ά ν τ ίθ ε σ η μ ’ α ύ τ ή ν : ή κ ο ι ν ω ν ία ά ν α π τ υ σ σ ό τ α ν ά ν α π τ ύ σ σ ο ν τ α ν ε ϊτ ε ό τ α ν δ έ ν ά ν α π τ ύ σ σ ο ν τ α ν τ ά ά τ ο μ αρ ε ία τ ή ς δ ια δ ικ α σ ία ς α ύ τ ή ς , κ ο ι ν ω ν ικ ο ί μ η χ α ν ισ μ ο ί ό π ω κ ό ς κ α ί ό δ ι ε θ ν ή ς κ α τ α μ ε ρ ισ μ ό ς τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς , ή κ ρ ίσ η κ μ ε ρ ία , ό π ό λ ε μ ο ς κ α ί ή ε ιρ ή ν η , έ ν ίσ χ υ α ν τ ή ν α ν ε ξ α ρ τ η ά π ό τ ό ά τ ο μ ο , π ο ύ γ ιν ό τ α ν ό λ ο κ α ί π ιό ξ έ ν ο , π ιό ά δ ύ ν ασ τ ά τ ο υ ς . Ή κ ο ιν ω ν ία γ λ ισ τ ρ ο ύ σ ε μ α κ ρ ιά ά π ό τ ά ά τ ο ά τ ο μ α ά π ό τ ή ν κ ο ιν ω ν ία .

Ή ρ ή ξ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ή ν ιδ ιω τ ικ ή κ α ί τ ή ν κ ο ι ν ω ν ικ ή ύ πρ ε κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ έ ς δ ι α σ τ ά σ ε ις π ρ ό ς τ ό τ έ λ ο ς τ ή ς φ ιλ ε λ ε κ ή ς π ε ρ ιό δ ο υ . ό τ ε έ μ φ α ν ίσ τ η κ α ν κ α ιν ο ύ ρ ιε ς μ ο ρ φ έ ς κ ζ ω ή ς π ο ύ ά ν ά γ κ α ζ α ν τ ό ά τ ο μ ο ν ά ά λ λ ά ζ ε ι έ ν τ ε λ ώ ς ά ν ν ά κ α τ α σ τ ρ α φ ε ϊ . Ά λ λ ά ο ί μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ι ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ στ ά ζ ο ν τ α ι τ ό ά τ ο μ ο ό π ω ς ή τ α ν σ τ ό π α ρ ε λ θ ό ν . Σ υ ν έ χ ιζ α ν σ τ ό μ υ α λ ό τ ο υ ς τ ή ν ά ρ μ ο ν ία κ α ί τ ή ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τ ο ϋ ά μ ιά έ π ο χ ή ό π ο υ α ύ τ ό π ο ύ έ π ρ ε π ε ν ά γ ί ν ε ι δ έ ν ή τ α ν ό έ ξ σ μ ό ς τ ο ύ ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ο υ ά τ ό μ ο υ (π ρ ά γ μ α ά δ ύ ν α τ ο ά λ λ ή π ρ α γ μ ά τ ω σ η τ ή ς ά ν θ ρ ω π ι ά ς . Ά κ ό μ η κ α ί ό Γ κ α ί τ ε ά ν

ν ά π α ρ α δ ε χ τ ε ί ό τ ι τ ό ιδ α ν ικ ό τ ο υ τ ή ς ά ρ μ ο ν ικ ή ς π ρ ο σ ω ε ίχ ε κ α τ α π ο ν τ ισ τ ε ϊ · σ τ ή δ ι κ ή μ α ς έ π ο χ ή ή ά ν α ζ ή τ η σ η α ιδ α ν ικ ο ύ π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι ό χ ι μ ό ν ο τ ή ν ά δ ια φ ο ρ ία ά π έ ν α ν τ

66



κ5 μ α ρ τ ύ ρ ιο , ά λ λ ά κ α ί τ ό ίδ ιο τ ό ά ν τ ίθ ε τ ο τ ο ύ ιδ α ν ικ ο ύ , δ η λ . τ ή π α ρ α μ ο ρ φ ω μ έ ν η π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α .

2 τ ή ν Ε ύ ρ ώ π η ή ά ν τ ιπ ρ ο σ ώ π ε υ σ η κ α ί ή η γ ε σ ία τ ώ ν μ α ζ ώ ν μ κ ιν ή θ η κ ε ά π ό τ ο ύ ς μ ο ρ φ ω μ έ ν ο υ ς σ έ δ υ ν ά μ ε ις π ο ύ ε ίχ α ν μ ε γ α λρη ε π ίγ ν ω σ η τ ο ύ κ α θ ή κ ο ν τ ο ς τ ο υ ς .Ή κ ρ ι τ ικ ή σ τ ή ν τ έ χ ν η κ α ί σ τ ή θ ε ω ρ ία ά ν τ ικ α τ α σ τ ά θ η κ ε ά π ό τ ή ν έ χ θ ρ α ή ά π ό τ ή σ ύ ν ε σ η τ ο ύβ α σ μ ο ύ . Ή ά ν τ ίθ ε σ η τ ο ύ υ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ π ρ ό ς τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία , κ α ί ιδ ιω τ ικ ή ς π ρ ό ς τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή ύ π α ρ ξ η π ο ύ ε ίχ ε δ ώ σ ε ι σ ο β α ρ ό τ σ τ ή ν τ έ χ ν η , έ χ ε ι ξ ε π ε ρ α σ τ ε ί π ιά . ά λ ε γ ά μ ε ν α ψ υ χ α γ ω γ ικ ά π ργ ρ ά μ μ α τ α , π ο ύ ά ν τ ικ α τ έ σ τ η σ α ν σ έ μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό τ ή ν τ έ χ ν η , ε ίν α ι τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο π α ρ ά τ ο ν ω τ ικ ά τ ο ύ λ α ο ύ , δ π ω ς τ ό κ ο λ ύ μ π ι κ τ ό π ο δ ό σ φ α ιρ ο . Ή δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α δ έ ν έ χ ε ι π ιά κ α μ ιά σ χ έ σ η μ έ ε ιδ ικ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο ή τ ή ν ά λ ή θ ε ια τ ώ ν κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ώ ν π α ρ α γ ω γ Σ τ ίς δ η μ ο κ ρ α τ ικ έ ς χ ώ ρ ε ς ή τ ε λ ικ ή ά π ό φ α σ η δ έ ν π α ίρ ν ε τ α ι π ά π ό τ ο ύ ς μ ο ρ φ ω μ έ ν ο υ ς , ά λ λ ά ά π ό τ ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς δ ι α σ κ έσ η ς . Ή δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α δ έ ν ε ίν α ι π α ρ ά ή ά δ ίσ τ α κ τ η π ρ ο σ α ρ μ ο τ ο ύ λ α ο ύ σ ’ α ύ τ ό π ο ύ , κ α τ ά τ ή ν ά π ο ψ η τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς δσ κ έ δ α σ η ς , ά ρ έ σ ε ι σ τ ό λ α ό . Σ τ ίς ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ έ ς χ ώ ρ ε ς ή τ ε λ ι ά π ό φ α σ η π α ίρ ν ε τ α ι ά π ό τ ο ύ ς δ ιε υ θ υ ν τ έ ς τ ή ς ά μ ε σ η ς κ α ί έ μ μ ε π ρ ο π α γ ά ν δ α ς , π ο ύ ε ίν α ι ά π ό τ ή φ ύ σ η τ η ς ά δ ι ά φ ο ρ η ά π έ ν α σ τ ή ν ά λ ή θ ε ια . Ό σ υ ν α γ ω ν ισ μ ό ς τ ώ ν κ α λ λ ιτ ε χ ν ώ ν σ τ ή ν ε λ ε ύ θ ά γ ο ρ ά , έ ν α ς σ υ ν α γ ω ν ισ μ ό ς σ τ ό ν ό π ο ι ο ή ε π ιτ υ χ ία κ α θ ο ρ ιζ ό τ ά π ό τ ο ύ ς μ ο ρ φ ω μ έ ν ο υ ς , έ χ ε ι γ ίν ε ι έ ν α ς ά γ ώ ν α ς δ ρ ό μ ο υ π ο ύ ώ λ ε ϊ τ ίς κ α τ ε σ τ η μ έ ν ε ς δ υ ν ά μ ε ις · τ ό ά π ο τ έ λ ε σ μ ά τ ο υ ύ π ό κ ε ιτ α ι σ τ έ λ ε γ χ ο τ ή ς μ υ σ τ ικ ή ς ά σ τ υ ν ο μ ία ς . Ή π ρ ο σ φ ο ρ ά κ α ί ή ζ ή τ η σ η κ α ν ο ν ίζ ο ν τ α ι π ιά ά π ό τ ή ν κ ο ι ν ω ν ικ ή ά ν ά γ κ η ά λ λ ά ά π ό τ ό κ ρ ακ ό σ υ μ φ έ ρ ο ν . Σ ’ α ύ τ έ ς τ ίς χ ώ ρ ε ς ή δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α δ έ ν ε ίν α ι κ α θλ ο υ ά π ο τ έ λ ε σ μ ά έ ν ό ς ε λ ε ύ θ ε ρ ο υ π α ιχ ν ιδ ι ο ύ τ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν π α ρ ό μ ο ι α τ ά σ η έ μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α κ α ί σ έ ά λ λ ε ς χ ώ ρ ε ς .

Σ ’ έ ν α ώ ρ α ΐο κ ο μ μ ά τ ι τ ο ΰ β ιβ λ ί ο υ τ ο υ , ό Ν τ ιο ύ ι μ ά ς λ έ ε ι ό τ ι έ π ι κ ο ι ν ω ν ία ε ίν α ι τ ό ά π ο τ έ λ ε σ μ ά κ α ί ό χ ι ό σ κ ο π ό ς τ ο ύ κ α λ λ ιτχ ν ικ ο ύ έ ρ γ ο υ . « Ή ά δ ι α φ ο ρ ία γ ι ά έ π ικ ο ι ν ω ν ία μ έ τ ό ά μ ε σ ο ά κ ρ ο τ ή ρ ιο χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε ι ό λ ο υ ς τ ο ύ ς κ α λ λ ιτ έ χ ν ε ς π ο ύ έ χ ο υ ν ν ά π ο κ ά τ ι κ α ιν ο ύ ρ ιο.»25 Σ ή μ ε ρ α , ά κ ό μ η κ α ί τ ό φ α ν τ α σ τ ικ ό μ ε λ λ ο ν τ ικ ό ά κ ρ ο α τ ή ρ ιο έ χ ε ι γ ί ν ε ι ά μ φ ίβ ο λ ο , γ ια τ ί ό ά ν θ ρ ω π ο ς ε ίν α ι , μ έ σ σ τ ή ν ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α , τ ό σ ο μ ο ν α χ ικ ό ς κ α ί έ γ κ α τ α λ ε ιμ μ έ ν ο ς ό σ ο ή ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α μ έ σ α σ τ ό ά π ε ιρ ο σ ύ μ π α ν . Ά λ λ ά ο ί κ α λ λ ιτ έ χ σ υ ν ε χ ίζ ε ι ό Ν τ ιο ύ ι , «έ ν θ α ρ ρ ύ ν ο ν τ α ι ά π ό τ ή β α θ ιά π ε π ο ί θ η σ η ό

25. Ό .π ., σ. 104.26. Στό ίδιο.



ά φ ο ΰ α υ τ ο ί μ π ο ρ ο ύ ν ν ά π ο ύ ν μ ό ν ο ό ,τ ι έ χ ο υ ν ν ά π ο ύ νβ λ η μ α δ έ ν έ χ ε ι σ χ έ σ η μ έ τ ό έ ρ γ ο τ ο υ ς ά λ λ ά μ ’ έ κ ε ίν ο υ ς έ χ ο υ ν α ύ τ ι ά κ α ί μ ά τ ια , ο ύ τ ε β λ έ π ο υ ν ο ύ τ ε ά κ ο ύ ο υ ν».26 Ή μ ό ν η έ λ π ίδ α μ α ς ε ίν α ι ν ά κ λ ε ίσ ο υ ν τ ά α ύ τ ιά τ ο υ ς ο ί Ε ύ ρ ω π α ΐομ α τ α π ο ύ τ ο ύ ς κ α τ α κ λ ύ ζ ο υ ν ά π ’ ό λ ε ς τ ίς μ ε ρ ι έ ς κ α ί ν άθ ο ύ ν τ ο ύ ς ά ρ χ η γ ο ύ ς τ ο υ ς μ έ τ ά μ ά τ ια τ ο υ ς σ κ ε π α σ μ έ ν α ίσ ω ς ν ά μ ά θ ο υ μ ε ό τ ι , σ τ ό β ά θ ο ς τ ή ς κ α ρ δ ι ά ς τ ο υ ς , ο ί μ άμ η κ ι ε κ ε ίν ε ς τ ώ ν φ α σ ι σ τ ικ ώ ν χ ω ρ ώ ν , γ ν ω ρ ίζ ο υ ν τ ή ν ά λ ά π ο σ τ ρ έ φ ο ν τ α ι τ ό ψ έ μ α , σ ά ν τ ο ύ ς κ α τ α τ ο ν ικ ο ύ ς ά σ θ ε νν ο σ τ ό τ έ λ ο ς τ ή ς ύ π ν ω τ ικ ή ς κ α τ α λ η ψ ία ς τ ο υ ς ά π ο κ α λ ύ δ έ ν τ ο ύ ς ε ίχ ε δ ια φ ύ γ ε ι τ ίπ ο τ ε . Γ ι’ α ύ τ ό , ίσ ω ς ν ά μ ή ν ε ίν α ι ά ν ό η τ η ή έ π ι μ ο ν ή μ α ς ν ά σ υ ν ε χ ίζ ο υ μ ε ν ά μ ι λ ά μ ε μ ιά γ λ δ έ ν γ ίν ε τ α ι ε ύ κ ο λ α κ α τ α ν ο η τ ή .

[1941]

26. Στό ίδιο.

68



Μ ά ξ Χ ο ρ κ χ ά ιμ ε ρ κ α ί έ ο ν τ ο ρ Ά ν τ ό ρ ν ο

Ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς :Ό Δ ια φ ω τ ισ μ ό ς ώ ς έ ξ α π ά τ η σ η τ ώ ν μ α ζ ώ ν

Ή κ ο ιν ω ν ιο λ ο γ ικ ή θ ε ω ρ ί α δ τ ι ή ά π ώ λ ε ια τ ο ΰ σ τ η ρ ίγ μ α τ ο ς τ Α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ά έ δ ρ α ιω μ έ ν η ς θ ρ η σ κ ε ία ς , ή ε ξ α φ ά ν ισ η τ ώ ν τ ε λτ α ίω ν π ρ ο κ α π ιτ α λ ισ τ ικ ώ ν ύ π ο λ ε ιμ μ ά τ ω ν κ α ί ή τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή κ ο ιν ω ν ικ ή δ ι α φ ο ρ ο π ο ί η σ η κ α ί έ ξ ε ιδ ίκ ε υ σ η έ χ ο υ ν ο δ η γ ή σ ε ι τ

κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ α ς σ ’ ε ν α χ ά ο ς ά ν α ιρ ε ΐτ α ι κ α θ η μ ε ρ ι ν ά · γ ια τ ί ή κ ο υτ ο ύ ρ α σ ή μ ε ρ α β ά ζ ε ι τ ή ν ϊδ ια σ φ ρ α γ ίδ α σ έ δ λ α . ά φ ίλ μ , τ ό ρ αδ ιό φ ω ν ο κ α ί τ ά π ε ρ ι ο δ ι κ ά φ τ ιά χ ν ο υ ν έ ν α σ ύ σ τ η μ α ό μ ο ιό μ ο ρ τ ό σ ο σ τ ό σ ύ ν ο λ ό τ ο υ δ σ ο κ α ί κ ά θ ε μ έ ρ ο ς τ ο υ χ ω ρ ι σ τ ά . Ά κ ό κ α ί ο ί α ισ θ η τ ικ έ ς ε κ δ η λ ώ σ ε ις τ ώ ν π ο λ ι τ ικ ά δ ι α φ ω ν ο ύ ν τ ω ν π ρσ ώ π ω ν ε ίν α ι ίδ ι ε ς μ έ σ α σ τ ή ν έ ν θ ο υ σ ι ώ δ η υ π ο τ α γ ή τ ο υ ς σ τ ό ά τ λ ιν ο σ ύ σ τ η μ α . ά δ ι α κ ο σ μ η τ ικ ά δ ιο ικ η τ ικ ά κ τ ίρ ια τ ή ς β ιο μ η χν ία ς κ α ί τ ά κ έ ν τ ρ α έ κ θ ε σ η ς τ ώ ν β ιο μ η χ α ν ικ ώ ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν ε ίν α ι

ϊδ ια τ ό σ ο σ τ ίς χ ώ ρ ε ς π ο ύ έ χ ο υ ν ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ά κ α θ ε σ τ ώ τ α δ σ ο σ τ ίς υ π ό λ ο ι π ε ς . Ο ί τ ε ρ ά σ τ ιο ι , ά σ τ ρ α φ τ ε ρ ο ί π ύ ρ γ ο ι π ο ύ ξ ε π ε τ ιο ΰ ν τ α ι π α ν τ ο ΰ ε ίν α ι ε ξ ω τ ε ρ ικ ά σ η μ ά δ ι α τ ο ΰ ιδ ιο φ υ ο ύ ς σ χ ε δ ι σ μ ο ύ τ ώ ν δ ι ε θ ν ώ ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν π ρ ό ς τ ό ν ό π ο ι ο κ ιν ιό τ α ν τ ό ά λ ε υ θ ε ρ ω μ έ ν ο έ π ιχ ε ιρ η σ ια κ ό σ ύ σ τ η μ α (π ο ύ τ ά μ ν η μ ε ία τ ο υ ή μ ιά μ ά ζ α θ λ ιβ ε ρ ώ ν σ π ι τ ιώ ν κ α ί ε μ π ο ρ ικ ώ ν ο ίκ ω ν μ έ σ α σ έ ρ υρ έ ς , ά ψ υ χ ε ς π ό λ ε ις ). Ά κ ό μ η κ α ί τ ώ ρ α τ ά π α λ ιά σ π ίτ ια π ο ύ β ρσ κ ο ν τ α ι έ ξ ω ά π ό τ ά κ έ ν τ ρ α τ ώ ν π ό λ ε ω ν μ ο ιά ζ ο υ ν μ έ τ ρ ώ γ λ ε ς ,

τ ά κ α ιν ο ύ ρ ια μ π ά ν γ κ α λ ο ο υ ς π ο ύ χ τ ίζ ο ν τ α ι σ τ ά π ε ρ ίχ ω ρ α τ ώ ν λ ε ω ν μ ο ι ά ζ ο υ ν ά π ό λ υ τ α μ έ τ ίς π ρ ό χ ε ιρ ε ς κ α τ α σ κ ε υ έ ς τ ώ ν ε μ π οκ ώ ν ε κ θ έ σ ε ω ν , έ π ε ιδ ή ε ξ υ μ ν ο ύ ν τ ή ν τ ε χ ν ικ ή π ρ ό ο δ ο κ α ί ε π ε ι ά π α ιτ ο ύ ν (κ α ί ή ά π α ίτ η σ η α ύ τ ή ε ίν α ι ε γ γ ε γ ρ α μ μ έ ν η σ τ ή φ ύ σ τ ο υ ς ) ν ά π ε τ α χ τ ο ΰ ν μ ε τ ά ά π ό λ ίγ ο δ π ω ς π ε τ ιο ύ ν τ α ι τ ά ά δ ε ια ν κ ο ν σ ε ρ β ο κ ο ύ τ ια . ά σ τ ε γ α σ τ ικ ά σ χ έ δ ι α τ ώ ν π ό λ ε ω ν π ο ύ ά π ο β π ο υ ν σ τ ή δ ια ιώ ν ισ η τ ο ΰ ά τ ό μ ο υ ώ ς ά ν ε ξ ά ρ τ η τ η ς δ ή θ ε ν μ ο ν ά μ έ σ α σ έ μ ιά μ ικ ρ ή , ύ γ ι ε ιν ή κ α τ ο ι κ ία , τ ό κ ά ν ο υ ν δ λ ο κ α ί π ιό υ π

χ ε ίρ ιο σ τ ό ν ά ν τ ίπ α λ ό τ ο υ - σ τ ή ν ά π ό λ υ τ η δ ύ ν α μ η τ ο ϋ κ ε φ α λ α ί ’Ε π ε ιδ ή ο ί κ ά τ ο ι κ ο ι , ώ ς π α ρ α γ ω γ ο ί κ α ί κ α τ α ν α λ ω τ έ ς , κ ιν ο ϋ ν τ π ρ ό ς τ ό κ έ ν τ ρ ο σ έ ά ν α ζ ή τ η σ η δ ο υ λ ε ιά ς κ α ί ε ύ χ α ρ ί σ τ η σ η ς , δ λ ε μ ε μ ο ν ω μ έ ν ε ς κ α τ ο ικ ίε ς κ ρ υ σ τ α λ λ ώ ν ο ν τ α ι σ έ κ α λ ά ο ρ γ α ν ω μ σ υ μ π λ έ γ μ α τ α . Ή φ α ν τ α χ τ ε ρ ή έ ν ό τ η τ α τ ο ϋ μ ικ ρ ό κ ο σ μ ο υ κ α ί



μ α κ ρ ό κ ο σ μ ο υ δ ε ίχ ν ε ι σ τ ο ΰ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς τ ό π ρ ό τ υ π ο ρ α ς τ ο υ ς : τ ή ν ψ ε υ δ ή τ α υ τ ό τ η τ α τ ο υ γ ε ν ικ ο ύ κ α ί τ ο ύ Κ ά τ ω ά π ό τ ό μ ο ν ο π ώ λ ιο ό λ ε ς ο ί μ ο ρ φ έ ς μ α ζ ικ ή ς κ ον α ι ϊδ ιε ς μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς , κ α ί ο ί γ ρ α μ μ έ ς τ ο ύ τ ε χ ν η τ ο ύ σ κ ά ρ χ ίζ ο υ ν ν ά φ α ίν ο ν τ α ι κ α θ α ρ ά . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι π ο ύ ο τ ή ν κ ο ρ υ φ ή δ έ ν φ ρ ο ν τ ί ζ ο υ ν τ ό σ ο π ο λ ύ ν ά ά π ο σ ι ω ύ π α ρ ξ η τ ο ύ μ ο ν ο π ω λ ίο υ : ό σ ο π ιό ά π ρ ο κ ά λ υ π τ η γ ίν ε τ τ ό σ ο π ιό μ ε γ ά λ η γ ίν ε τ α ι ή δ ύ ν α μ ή τ ο υ . Ο ΐ κ ιν η μ α τ ο γ ρν ίε ς κ α ί τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο δ έ ν έ χ ο υ ν π ιά ά ν ά γ κ η ν σ υ σ τ ή ν ο ν τ α ι ώ ς μ ο ρ φ έ ς τ έ χ ν η ς . Ε ίν α ι ά λ ή θ ε ια ό τ ι δ έ ν «μ π ίζ ν ε ς »· ά λ λ ά ή ά λ ή θ ε ια α ύ τ ή έ χ ε ι μ ε τ α τ ρ α π ε ϊ σ έ ιδ ε ν ά δ ικ α ιο λ ο γ ή σ ε ι τ ά σ κ ο υ π ίδ ι α π ο ύ σ κ ό π ι μ α π α ρ ά γ α π ο κ α λ ο ύ ν τ α ι β ι ο μ η χ α ν ίε ς · κ α ί , ό τ α ν β γ α ίν ο υ ν σ τ ή δ τ ά ε ισ ο δ ή μ α τ α τ ώ ν γ ε ν ικ ώ ν δ ιε υ θ υ ν τ ώ ν τ ο υ ς , έ ξ α φ α ν α μ φ ιβ ο λ ία γ ιά τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή χ ρ η σ ι μ ό τ η τ α τ ώ ν έ τ ο ιμτ ω ν .

Α ύ τ ο ί π ο ύ α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ ’ α ύ τ ά τ ά θ έ μ α τ α έ ξ η γ ο ύ ν ν ί α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ έ τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς . 'Υ π ο σ τ η έ π ε ιδ ή ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ια ά ν θ ρ ω π ο ι σ υ μ μ ε τ έ χ ο υ ν σ τ ή μ α ζ ιρ α , ε ίν α ι ά π α ρ α ίτ η τ ε ς ο ρ ισ μ έ ν ε ς δ ι α δ ι κ α σ ίε ς ά ν α π α ρ α ά π α ιτ ο ύ ν τ α ι ά ν α π ό φ ε υ κ τ α ά π ό τ ή ν ύ π α ρ ξ η ίδ ιω ν ά ά ν α ρ ί θ μ η τ α μ έ ρ η , ά ν α γ κ ώ ν π ο ύ π ρ έ π ε ι ν ά ικ α ν ο π ο ιη ϊδ ια ά γ α θ ά . Λ έ ν ε ε π ίσ η ς ό τ ι ή τ ε χ ν ικ ή ς φ ύ σ η ς ά ν τ ίφ α σκ ύ π τ ε ι ά π ό τ ή ν ύ π α ρ ξ η λ ίγ ω ν κ έ ν τ ρ ω ν π α ρ α γ ω γ ή ς κ αλ ο υ α ρ ι θ μ ο ύ δ ι ε σ π α ρ μ έ ν ω ν κ έ ν τ ρ ω ν κ α τ α ν ά λ ω σ η ς ο ρ γ ά ν ω σ η κ α ί τ ό σ χ ε δ ι α σ μ ό · κ α ί α ύ τ ό ς ε ίν α ι , μ έ τ ή σ ε ιγ ο τ ώ ν δ ιε υ θ υ ν ό ν τ ω ν . Ε π ι π λ έ ο ν , ισ χ υ ρ ίζ ο ν τ α ι ό τ ι ο ί τ ύ π ο ι π ρ ο ϊό ν τ ω ν β α σ ίζ ο ν τ α ι κ υ ρ ίω ς σ τ ίς ά ν ά γ κ ε ς τ ώ ντ ώ ν , κ α ί α ύ τ ό ε ξ η γ ε ί τ ό λ ό γ ο π ο ύ γ ί ν ο ν τ α ι δ ε κ τ ο ί μ έ τ ά ν τ ίσ τ α σ η . ό α π ο τ έ λ ε σ μ α ε ίν α ι ό κ ύ κ λ ο ς τ ή ς χ ε ιρ α γ ώ τ ή ς ά ν τ ε ν ε ρ γ ο ύ σ α ς ά ν ά γ κ η ς π ο ύ έ ν ισ χ ύ ε ι ό λ ο κ α ί π τ ή ν έ ν ό τ η τ α τ ο ΰ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς . 'Ω σ τ ό σ ο , δ έ ν ά ν α φ έ ρ ο ν σ τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ή β ά σ η ,μ έ τ ή ν ό π ο ί α ή τ ε χ ν ο λ ο γ ία ά π ο π ά ν ω σ τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία , ε ίν α ι ή δ ύ ν α μ η τ ώ ν ο ικ ο ν ο μ ικ άρ ω ν . Ή τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ή ό ρ θ ο λ ο γ ικ ό τ η τ α ε ίν α ι σ ή μ ε ρ α ή τ η τ α τ ή ς ίδ ια ς τ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς . Ε ίν α ι ό κ α τ α ν α γ κ α σ τ ικ τ ή ρ α ς τ ή ς ά π ο ξ ε ν ω μ έ ν η ς ά π ό τ ό ν ε α υ τ ό τ η ς κ ο ιν ω ν ία κ ίν η τ α , ο ί β ό μ β ε ς κ α ί ο ί κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ έ ς τ α ιν ίε ς κ ρ α τ ό σ ύ ν ο λ ο μ έ χ ρ ι ς ό τ ο υ δ ε ίξ ε ι τ ή δ ύ ν α μ ή τ ο υ τ ό ίσ ο π ε δ σ τ ο ι χ ε ίο μ έ σ α σ τ ή ν ίδ ια τ ή ν ά δ ικ ία τ ή ν ό π ο ί α π ρ ο ώ θ η σ



γ ε ίο α ύ τ ό μ ε τ έ τ ρ ε ψ ε τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ί α τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τρ α ς σ ’ ε ν α ά π λ ό ε π ίτ ε υ γ μ α τ ή ς τ υ π ο π ο ίη σ η ς κ α ί τ ή ς μ α ζ ικ ή ς πρ α γ ω γ ή ς , θ υ σ ιά ζ ο ν τ α ς ο ,τ ι σ υ ν ε π α γ ό τ α ν μ ιά δ ιά κ ρ ι σ η ά ν ά μ ε 0ΐή λ ο γ ικ ή τ ο ύ έ ρ γ ο υ κ α ί σ ’ ε κ ε ίν η ν τ ο ύ κ ο ι ν ω ν ικ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο

Α ύ τ ό δ έ ν ε ίν α ι έ ν α ά π ο τ έ λ ε σ μ ά τ ο ύ ν ό μ ο υ τ ή ς κ ίν η σ η ς τ ή ς ίδ ι ΐή ς τ ε χ ν ο λ ο γ ία ς , ά λ λ ά τ ή ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς τ η ς σ τ ή σ η μ ε ρ ιν ή ο ικ ο νμ ία . Ή ά ν ά γ κ η π ο ύ θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ά ν τ ισ τ α θ ε ΐ σ τ ό ν κ ε ν τ ρ ι έ λ ε γ χ ο έ χ ε ι ή δ η κ α τ α ρ γ η θ ε ϊ ά π ό τ ό ν έ λ ε γ χ ο τ ή ς ά τ ο μ ικ ή ς σ υ ν ε ίδσ η ς . ό π έ ρ α σ μ α ά π ό τ ό τ η λ έ φ ω ν ο σ τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο ξ ε χ ώ ρ ισ ε θ α ρ ά τ ο ύ ς ρ ό λ ο υ ς . ό π ρ ώ τ ο έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ΐ ν ά ε π ι τ ρ έ π ε ι σ τ ό σ υδ ρ ο μ η τ ή τ ο υ ν ά π α ί ζ ε ι τ ό ρ ό λ ο τ ο ύ ύ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ κ α ί έ χ ε ι φ ιλ ε λ εθ ε ρ ο χ α ρ α κ τ ή ρ α . ό δ ε ύ τ ε ρ ο ε ίν α ι δ η μ ο κ ρ α τ ικ ό : μ ε τ α τ ρ έ π δ λ ο υ ς τ ο ύ ς σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς σ έ ά κ ρ ο α τ έ ς κ α ί α ύ τ α ρ χ ικ ά τ ο ύ ς υ πτ ά σ σ ε ι σ έ έ κ π ο μ π έ ς κ α ί π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α π ο ύ ε ίν α ι δ λ α ίδ ι α . Δ έ χ ε ι έ π ιν ο η θ ε ΐ κ α ν έ ν α ς μ η χ α ν ισ μ ό ς ά ν τ α π ά ν τ η σ η ς , κ α ί ο ί ιδ ι ωκ ο ί έ κ φ ω ν η τ έ ς έ χ ο υ ν ά π α ρ ν η θ ε ΐ κ ά θ ε έ λ ε υ θ ε ρ ί α . Π ε ρ ιο ρ ίζ ο ν σ τ ό ν ά π ό κ ρ υ φ ο χ ώ ρ ο τ ο ύ «ε ρ α σ ιτ έ χ ν η » κ α ί ε ίν α ι ά ν α γ κ α σ μ έ ν ν ά δ ε χ τ ο ύ ν μ ιά ο ρ γ ά ν ω σ η π ο ύ έ π ιβ ά λ λ ε τ α ι ά π ό π ά ν ω . Σ τ ή ν εσ η μ η ρ α δ ι ο φ ω ν ία κ ά θ ε ίχ ν ο ς α ύ θ ο ρ μ η τ ισ μ ο ύ τ ο ύ κ ο ι ν ο ύ ε λ έ γτ α ι κ α ί ε κ φ υ λ ίζ ε τ α ι σ έ δ ια γ ω ν ισ μ ο ύ ς τ α λ έ ν τ ω ν , σ υ ν α γ ω ν ισ μ ο σ τ α θ μ ώ ν κ α ί σ έ έ π ί σ η μ α π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α π ο ύ ε π ιλ έ γ ο ν τ α ι ά

έ π α γ γ ε λ μ α τ ίε ς . Ο ί τ α λ α ν τ ο ύ χ ο ι έ κ τ ε λ ε σ τ έ ς ά ν ή κ ο υ ν σ τ ή β ιο μ ην ία π ο λ ύ π ρ ίν α ύ τ ή τ ο ύ ς β γ ά λ ε ι σ τ ή δ η μ ο σ ιό τ η τ α · γ ια τ ί , ά λ λ ιώ δ έ ν θ ά ή τ α ν τ ό σ ο έ τ ο ιμ ο ι ν ά τ α ιρ ιά ξ ο υ ν μ α ζ ί τ η ς . Ή σ τ ά σ η τ ο κ ο ιν ο ύ , π ο ύ ε ύ ν ο ε ϊ φ α ιν ο μ ε ν ικ ά ά λ λ ά κ α ί π ρ α γ μ α τ ικ ά τ ό σ ύ σμ α τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ε ίν α ι έ ν α μ έ ρ ο ς τ ο ύ σ υ σ τμ α τ ο ς κ ι ό χ ι μ ιά δ ικ α ιο λ ό γ η σ ή τ ο υ . Ό τ α ν έ ν α ς κ λ ά δ ο ς τ ή ς τ έ χ ν ά κ ο λ ο υ θ ε ϊ τ ή ν ίδ ια σ υ ν τ α γ ή μ ’ έ ν α ν ά λ λ ο , π ο ύ έ χ ε ι ό μ ω ς έ ν α έ νλ ώ ς δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ό μ έ σ ο έ κ φ ρ α σ η ς κ α ί π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο - δ τ α ν ή δ ρ ατ ικ ή π λ ο κ ή τ ώ ν ρ α δ ι ο φ ω ν ικ ώ ν «σ α π ο υ ν ό π ε ρ ω ν » γ ίν ε τ α ι ά π υ π ό δ ε ιγ μ α χ ε ιρ ι σ μ ο ύ τ ώ ν τ ε χ ν ικ ώ ν δ υ σ κ ο λ ιώ ν π ο ύ π α ρ ο υ σ ιάτ α ι σ τ ίς δ ύ ο ά κ ρ ε ς τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς έ μ π ε ιρ ία ς - σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ τ ζ ά ζ κ α ί σ τ ή φ τ η ν ή μ ίμ η σ η · δ τ α ν , τ έ λ ο ς , έ ν α μ έ ρ ο ς ά π ό μ ιά σ υφ ω ν ία τ ο ύ Μ π ε τ ό β ε ν «π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε τ α ι» β ά ν α υ σ α γ ιά ν ά γ ίν ε ι κτ ά λ λ η λ ο γ ιά τ ή ν η χ η τ ικ ή λ ω ρ ί δ α μ ιά ς κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ή ς τ α ιν (μ έ τ ό ν ίδ ιο τ ρ ό π ο ά λ λ ο ι ώ ν ε τ α ι κ α ί έ ν α μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α τ ο ύ ο λ σ σ τ ό σ ε ν ά ρ ιο μ ιά ς τ α ιν ία ς ): τ ό τ ε ό ισ χ υ ρ ισ μ ό ς δ τ ι έ γ ιν ε γ ι ά ν ά ικ αν ο π ο ι ή σ ε ι τ ίς α ύ θ ό ρ μ η τ ε ς έ π ι θ υ μ ίε ς τ ο ύ κ ο ι ν ο ύ δ έ ν ε ίν α ι τ ίπ ο ά λ λ ο π α ρ ά χ ο ν δ ρ ο ε ιδ ή ς π ρ ό φ α σ η . Μ έ ν ο υ μ ε π ιό κ ο ν τ ά σ τ ή ν πμ α τ ικ ό τ η τ α δ τ α ν έ ξ η γ ο ύ μ ε α ύ τ ά τ ά φ α ιν ό μ ε ν α ώ ς έ γ γ ε ν ή σ τ ό ν

71



χ ν ικ ό κ α ί π ρ ο σ ω π ικ ό μ η χ α ν ισ μ ό π ο ύ ά π ο τ ε λ ε ΐ, ώ ς τ ε ξ ά ρ τ η μ ά τ ο υ , μ έ ρ ο ς τ ο ύ ο ι κ ο ν ο μ ικ ο ύ μ η χ α ν ισ μ ο ύ τ Ε π ιπ ρ ό σ θ ε τ α , υ π ά ρ χ ε ι ή σ υ μ φ ω ν ία - ή τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν α π ό φ α σ η - τ ώ ν έ κ τ ε λ ε σ τ ικ ώ ν ά ρ χ ώ ν ν ά μ ή ν π α ρ ά γ ο ε γ κ ρ ίν ο υ ν τ ίπ ο τ ε ά π ’ δ ,τ ι θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά δ ι α φ έ ρ ε ι ά πν ό ν ε ς τ ο υ ς , ά π ό τ ή ν ιδ έ α π ο ύ έ χ ο υ ν γ ιά τ ο ύ ς κ α τ α ν α λ α ύ τ έ ς τ ίς ίδ ιε ς .

Σ τ ή ν έ π ο χ ή μ α ς ή ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ή κ ο ιν ω ν ικ ή τ ά σ η ε ίν τ ω μ έ ν η σ τ ο ύ ς σ κ ο τ ε ιν ο ύ ς υ π ο κ ε ιμ ε ν ικ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς τ δ ιε υ θ υ ν τ ώ ν , ά π ό τ ο ύ ς ό π ο ιο υ ς ο ί ισ χ υ ρ ό τ ε ρ ο ι ε λ έ γ χ ο υ σ η μ α ν τ ικ ο ύ ς τ ο μ ε ίς τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς (χ ά λ υ β α ς , π ε τ ρ κ τ ρ ισ μ ό ς , χ η μ ικ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α ). Σ υ γ κ ρ ιτ ικ ά , τ ά μ ο ν ο π ώ λτ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι ά δ ύ ν α μ α κ α ί έ ξ α ρ τ ώ μ ε ν α . ’Ο φ ε ίλ ο υ ν ν ν ο υ ν χ ω ρ ίς χ ρ ο ν ο τ ρ ι β ή τ ίς ύ π ο χ ρ ε ώ σ ε ις τ ο υ ς ά π έ ν α ν τ π ο ύ κ α τ έ χ ο υ ν π ρ α γ μ α τ ικ ά τ ή δ ύ ν α μ η , ά ν δ έ ν θ έ λ ο υ ν μ ιά σ ε ιρ ά ε κ κ α θ α ρ ί σ ε ω ν ή σ φ α ίρ α τ ή ς δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ ά σ τ ή μ α ζ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία (μ ιά σ φ α ίρ α π ο ύ π α ρ ά γ ε ι έ ν α ν ιδπ ο ε μ π ο ρ ε ύ μ α τ ο ς , ό ό π ο ιο ς έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ϊ ν ά έ χ ε ι σ τ ε ν έ τ ό ν ά ν έ μ ε λ ο φ ιλ ε λ ε υ θ ε ρ ισ μ ό κ α ί τ ο ύ ς έ β ρ α ίο υ ς δ ια ν ο Ή ε ξ ά ρ τ η σ η τ ώ ν ισ χ υ ρ ό τ ε ρ ω ν ρ α δ ι ο φ ω ν ικ ώ ν ε τ α ι ρ ε η λ ε κ τ ρ ικ ή β ιο μ η χ α ν ία , ή ή ε ξ ά ρ τ η σ η τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ώ ν τ α ι ν ιώ ν ά π ό τ ίς τ ρ ά π ε ζ ε ς , χ α ρ α κ τ κ λ η ρ η τ ή σ φ α ίρ α , τ ή ς ό π ο ί α ς ο ί μ ε μ ο ν ω μ έ ν ο ι κ λ ά δ ο ι μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ο ι κ ο ν ο μ ικ ά . Ό λ ο ι τ ο υ ς β ρ ίσ κ ο ν τ α ι σ έ τ έ π α φ ή π ο ύ ή ύ π ε ρ β ο λ ικ ή σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η τ ώ ν π ν ε υ μ αμ ε ω ν κ α θ ισ τ ά ά χ ρ η σ τ η τ ή ν τ ο π ο θ έ τ η σ η δ ια χ ω ρ ι σ τ ικ ά ν ά μ ε σ α σ τ ίς δ ιά φ ο ρ ε ς φ ίρ μ ε ς κ α ί τ ο ύ ς τ ε χ ν ικ ο ύ ς κ λ α δ υ σ ώ π η τ η ε ν ό τ η τ α τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ π ο ρ ε ί ν ά σ υ μ β ε ϊ σ τ ή ν π ο λ ιτ ικ ή . Ο ί β α θ μ ο λ ο γ η μ έ ν επ ο ιή σ ε ις , δ π ω ς α ύ τ ή τ ώ ν Α κ α ί Β κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ώ έ κ ε ίν η τ ώ ν ισ τ ο ρ ιώ ν π ο ύ γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ έ π ε ρ ιο δ ικ ά π ομ α τ ικ ή ς ά ξ ία ς , δ έ ν έ ξ α ρ τ ώ ν τ α ι τ ό σ ο ά π ό τ ό θ έ μ α μ έ έ χ ο υ ν ν ά κ ά ν ο υ ν κ ά θ ε φ ο ρ ά , ά λ λ ά ά π ό τ ή ν τ α ξ ιν ό μ η σν ω σ η κ α ί τ ό χ α ρ α κ τ η ρ ισ μ ό τ ώ ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν . 'Υ π ά μ έ ρ ιμ ν α γ ι ά ό λ ο υ ς ε τ σ ι ώ σ τ ε ν ά μ ή ν ξ ε φ ύ γ ε ι κ α ν έ ν α ς · ο

τ ο ν ί ζ ο ν τ α ι κ α ί δ ια δ ί δ ο ν τ α ι . Ή τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η τ ο ύ κ ο ι ίε ρ α ρ χ ικ ή σ ε ιρ ά π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ή ς π ο ιό τ η τ α ς τ ό ν ό μ ο τ ή ς α π ό λ υ τ η ς π ο σ ο τ ικ ο π ο ίη σ η ς . Ό κ α θ έ ν α ς σ υ μ π ε ρ ιφ έ ρ ε τ α ι σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ό «έ π ί π ε δ ό » τ ο υ , π ο ύ έ χσ τ ε ί κ α ί χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ε ί έ κ τ ώ ν π ρ ο τ έ ρ ω ν , κ α ί ν ά δ ια λ έ



ΐη γ ο ρ ία τ ώ ν μ α ζ ικ ώ ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν π ο ύ έ χ ε ι γ ίν ε ι γ ι ά τ ό ν τ ύ π ο τ ο Ο ί κ α τ α ν α λ ω τ έ ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι ώ ς σ τ α τ ισ τ ικ ό ύ λ ικ ό σ τ ά δγ ρ ά μ μ α τ α τ ώ ν ιν σ τ ιτ ο ύ τ ω ν έ ρ ε υ ν α ς κ α ί κ α τ α ν έ μ ο ν τ α ι , ά ν ά λ μ έ τ ό ε ισ ό δ η μ ά τ ο υ ς , σ τ ή ν κ ό κ κ ιν η , τ ή ν π ρ ά σ ιν η κ α ί τ ή ν μ π λ έ

ρ ιο χ ή ' ή τ ε χ ν ικ ή ε ίν α ι ίδ ια μ ’ α ύ τ ή ν π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ε ίτ α ι ά π ό π ο ιο ν δ ή π ο τ ε τ ύ π ο π ρ ο π α γ ά ν δ α ς .

ό π ό σ ο τ υ π ο π ο ιη μ έ ν η ε ίν α ι α ύ τ ή ή δ ια δ ι κ α σ ία ά π ο δ ε ικ ν ύ ε τ ά π ό τ ό ό τ ι τ ά μ η χ α ν ικ ώ ς δ ι α φ ο ρ ο π ο ιη μ έ ν α π ρ ο ϊό ν τ α φ α ίν ο ν ό λ α ίδ ια σ τ ό τ έ λ ο ς . Κ ά θ ε π α ιδ ί π ο ύ έ χ ε ι ζ ω η ρ ό έ ν δ ια φ έ ρ ο ν γ τ ή ν π ο ικ ιλ ο μ ο ρ φ ία μ π ο ρ ε ΐ ν ά κ α τ α λ ά β ε ι ό τ ι ή δ ι α φ ο ρ ά τ ώ π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ή ς Κ ρ ά ισ λ ε ρ ά π ό έ κ ε ΐν α τ ή ς ζ έ ν ε ρ α λ Μ ό τ ο ρ ς ε κ α τ ά β ά θ ο ς ά ν ύ π α ρ κ τ η κ α ί π λ α σ μ α τ ικ ή . Ό σ α λ έ ν ε ο ί ε ιδ ή μ ο γ ιά τ ά κ α λ ά κ α ί τ ά κ α κ ά σ η μ ε ία τ ώ ν δ ια φ ό ρ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν δ ια ν ίζ ο υ ν τ ή ν ψ ε ύ τ ικ η ε ικ ό ν α τ ο ύ π ο ιο τ ικ ο ύ σ υ ν α γ ω ν ισ μ ο ύ κ α ί δ υ ν α τ ό τ η τ α ς ε π ιλ ο γ ή ς . Ό μ ω ς ο ί π α ρ α γ ω γ έ ς τ ή ς Γ ο υ ό ρ ν ε ρ Μ κ α ί τ ή ς Μ έ τ ρ ο Γ κ ό λ ν τ ο υ ιν Μ ά γ ιε ρ δ έ ν δ ια φ έ ρ ο υ ν κ α θ ό λ Ά κ ό μ η κ α ί ο ί δ ι α φ ο ρ έ ς μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν φ τ η ν ώ ν κ α ί ά κ ρ ιβ ώ ν μ ολ ω ν π ο ύ κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ε ι ή ί δ ι α φ ίρ μ α λ ιγ ο σ τ ε ύ ο υ ν ό λ ο κ α ί πρ ισ σ ό τ ε ρ ο : γ ι ά τ ά α ύ τ ο κ ίν η τ α τ έ τ ο ιε ς δ ια φ ο ρ έ ς ε ίν α ι ό ά ρ ιθ μ τ ώ ν κ υ λ ίν δ ρ ω ν , ή χ ω ρ η τ ικ ό τ η τ α σ έ κ υ β ικ ά , ο ί λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς π α τ ε ν τ α ρ ι σ μ έ ν ω ν έ ξ α ρ τ η μ ά τ ω ν κ λ π · γ ιά τ ά φ ίλ μ ε ίν α ι ό ά ρ ι θ τ ώ ν σ τ ά ρ , ή ε ξ ω φ ρ ε ν ικ ή χ ρ ή σ η τ ή ς τ ε χ ν ο λ ο γ ία ς , τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς τ ο ύ ε ξ ο π λ ισ μ ο ύ , κ α ί ή ε ισ α γ ω γ ή τ ώ ν π ιό π ρ ό σ φ α τ ω ν ψ υ χ ο λκ ώ ν σ χ η μ ά τ ω ν . ό κ α θ ο λ ικ ό κ ρ ιτ ή ρ ιο τ ή ς ά ξ ία ς ΐσ ο δ υ ν α μ ε ΐ τ ή ν «ε μ φ α ν ή π α ρ α γ ω γ ή », μ έ τ ή ν κ ρ α υ γ α λ έ α έ π έ ν δ υ σ η χ ρ η μ ά Ο ί δ ι ά φ ο ρ ο ι π ρ ο ϋ π ο λ ο γ ισ μ ο ί τ ώ ν δ α π α ν ώ ν σ τ ή β ι ο μ η χ α ν ία κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς δ έ ν έ χ ο υ ν κ α μ ιά σ χ έ σ η μ έ τ ίς π ρ α γ μ α τ ικ έ ς ά ξ ιε ς τ ό ν ό η μ α τ ώ ν ίδ ιω ν τ ώ ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν . Α κ ό μ α κ α ί τ ά τ ε χ ν ικ ά μ σ π ρ ώ χ ν ο ν τ α ι ά σ τ α μ ά τ η τ α π ρ ό ς τ ή ν ό μ ο ι ο μ ο ρ φ ία . Ή τ η λ ε ό

ά π ο β λ έ π ε ι σ έ μ ιά σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ ρ α δ ι ό φ ω ν ο υ κ α ί τ ο ύ φ ίλ μ , κ α ί κ α θ υ σ τ ε ρ ή σ ε ι ά π λ ώ ς γ ια τ ί τ ά ε ν δ ια φ ε ρ ό μ ε ν ο μ έ ρ η δ έ ν έ χ ο υ ν σ ε ι ά κ ό μ η σ έ μ ιά σ υ μ φ ω ν ία . Ο ί σ υ ν έ π ε ιέ ς τ η ς θ ά ε ίν α ι ό μ ω ς τ εσ τ ιε ς · θ ά έ π ιδ ε ιν ώ σ ε ι τ ρ ο μ ε ρ ά τ ή ν ή δ η ύ π ά ρ χ ο υ σ α έ ξ α θ λ ίω σ η α ι σ θ η τ ικ ώ ν θ ε μ ά τ ω ν κ α ί θ ά ξ ε σ κ ε π ά σ ε ι έ ν τ ε λ ώ ς τ ή ν έ λ α φ κ ρ υ μ μ έ ν η π α ν ο μ ο ιό τ η τ α ό λ ω ν τ ώ ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν τ ή ς β ιο μ η χ α ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ύ λ ο π ο ι ώ ν τ α ς έ τ σ ι γ ε λ ο ί α τ ό β α γ κ ν ε ρ ικ ό ό ν ε ιρ ο Gesamtkunst - τ ή ς σ υ γ χ ώ ν ε υ σ η ς ό λ ω ν τ ώ ν τ ε χ ν ώ ν σ ’ έ ν α μ ό ν ο έ ργ ο . Ή σ υ μ μ α χ ία τ ή ς λ έ ξ η ς , τ ή ς ε ικ ό ν α ς κ α ί τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς ε ίν π ιό τ έ λ ε ια ά π ’ ό ,τ ι σ τ ό νΤ ρ ισ ά ν ο , γ ια τ ί τ ά α ισ θ η τ ικ ά σ τ ο ι χ ε ία , π ο ύ , ά ν α μ φ ισ β ή τ η τ α , ά ν τ α ν α κ λ ο ύ ν ό λ α τ ή ν έ π ιφ ά ν ε ια τ ή ς κ ο

73



ν ικ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς , ε ίν α ι ε ν σ ω μ α τ ω μ έ ν α σ τ ή ν ϊδ ια δ ια δ ικ α σ ία , τ ή ς ό π ο ία ς ή ε ν ό τ η τ α γ ί ν ε τ α ι τ ό χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο . Α ύ τ ή ή δ ι α δ ικ α σ ία ε μ π ε ρ ιέ χ ε ι ό λ α τ ά σ τ ο ι π α ρ α γ ω γ ή ς , ά π ό τ ό μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α π ο ύ δ ια μ ο ρ φ ώ ν ε τ α ι ν ά γ ί ν ε ι κ α τ ά λ λ η λ ο γ ι ά ε ν α φ ίλ μ ώ ς τ ό τ ε λ ε υ τ α ίο ή χ η τ ικ όν α ι ό θ ρ ία μ β ο ς τ ο ύ έ π ε ν δ υ μ έ ν ο υ κ ε φ α λ α ίο υ , τ ο ύ ά π ό λ υ τ τ η , π ο ύ τ ό δ ν ο μ ά τ ο υ ε ίν α ι χ α ρ α γ μ έ ν ο β α θ ι ά σ τ ίς κ α ρ δ ι έ ς π ο ύ δ έ ν έ χ ο υ ν δ ο υ λ ε ιά - α ύ τ ό ε ίν α ι τ ό ν ό η μ α ό λ ω ν τ ώ ν φ ξ ά ρ τ η τ α ά π ό τ ή ν π λ ο κ ή π ο ύ ε π ι λ έ γ ε ι κ ά θ ε φ ο ρ ά ή ό μ ά δγ ω γ ή ς .

Ό ά ν θ ρ ω π ο ς ο φ ε ίλ ε ι ν ά σ τ ρ α φ ε ί κ α τ ά τ ό ν έ λ ε ύ θ ε ρ ο χ ρ σ ’ ό ,τ ι τ ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ ε ι α ύ τ ή ή ε ν ο π ο ιη μ έ ν η π α ρ α γ ω γ ή . Ό

ν ό ς φ ο ρ μ α λ ισ μ ό ς π ε ρ ίμ ε ν ε ά κ ό μ η μ ι ά σ υ μ μ ε τ ο χ ή τ ο ύ ά τ ό π ο ιο ε ίχ ε μ ά θ ε ι ν ά σ υ ν δ έ ε ι τ ίς π ο ικ ίλ ε ς ε μ π ε ιρ ίε ς τ ώ ν α ισ μ έ θ ε μ ε λ ιώ δ ε ις έ ν ν ο ι ε ς - ά λ λ ά ή β ι ο μ η χ α ν ία ά φ α ίρ ε σ ε ά π όμ ο α ύ τ ή τ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία . Ή π ρ ώ τ η τ η ς ύ π η ρ ε σ ί α σ τ ό ν κ α τ ε ίν α ι ή σ χ η μ α τ ο π ο ίη σ η ό λ ω ν τ ώ ν π ρ α γ μ ά τ ω ν . Ό Κ ά ν τ υ π ή ρ χ ε έ ν α ς μ υ σ τ ικ ό ς μ η χ α ν ισ μ ό ς μ έ σ α σ τ ή ν ψ υ χ ή π ο ύμ α ζ ε τ ά ά μ ε σ α δ ε δ ο μ έ ν α κ α τ ά τ έ τ ο ιο ν τ ρ ό π ο ώ σ τ ε ν ά π ρζ ο ν τ α ι σ τ ό σ ύ σ τ η μ α τ ο ΰ κ α θ α ρ ο ύ Λ ό γ ο υ . Ά λ λ ά σ ή μ ε ρ

μ υ σ τ ικ ό ά π ο κ ρ υ π τ ο γ ρ α φ ή θ η κ ε . Π α ρ ό λ ο π ο ύ ό μ η χ α ν ιδ ιά ζ ε τ α ι ά π ό κ ε ίν ο υ ς π ο ύ ο ρ γ α ν ώ ν ο υ ν τ ά δ ε δ ο μ έ ν α τ ήρ ία ς , δ η λ α δ ή ά π ό τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , σ τ ή ν πκ ό τ η τ α ε π ιβ ά λ λ ε τ α ι σ ’ α ύ τ ή ν ά π ό τ ό β ά ρ ο ς τ ή ς κ ο ι ν ω ν π α ρ α μ έ ν ε ι ά ν ο ρ θ ο λ ο γ ι κ ή π α ρ ά τ ίς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς π ο ύ ε γ τ ή ν ό ρ θ ο λ ο γ ικ ο π ο ίη σ ή τ η ς - κ α ί α ύ τ ή ή ά ν α π ό φ ε υ κ τ η τ άμ ο ρ φ ώ θ η κ ε ά π ό τ ο ύ ς ε μ π ο ρ ικ ο ύ ς φ ο ρ ε ίς κ α τ ά τ έ τ ο ιο ν τ δ ίν ε ι τ ή ν έ ν τ ύ π ω σ η ό τ ι ε λ έ γ χ ε τ α ι ά π ’ α ύ τ ο ύ ς . "Ο σ ο γ ι ά τ ό νν α λ ω τ ή , α ύ τ ό ς δ έ ν έ χ ε ι τ ίπ ο τ ε π ιά ν ά τ α ξ ιν ο μ ή σ ε ι : ο ί π α ρ τ ά έ χ ο υ ν κ ά ν ε ι ό λ α γ ι ’ α ύ τ ό ν . Ή π ε ζ ή , χ ω ρ ίς ό ν ε ιρ ο τ έ χ ν π ρ ο ο ρ ί ζ ε τ α ι γ ιά τ ίς μ ά ζ ε ς , π ρ α γ μ α τ ώ ν ε ι έ ν α ν ο ν ε ιρ ικ ό ιδ τ ό ν ό π ο ιο ε ίχ ε κ α τ α δ ικ ά σ ε ι ό κ ρ ιτ ικ ό ς ι δ ε α λ ισ μ ό ς . ά π ο ρ ρ έ ο υ ν ά π ό τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η : γ ιά τ ό ν Μ α λ μ π ρ ά ν ς κ α ί τ κ λ ε ϋ , ά π ό τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η τ ο ύ Θ ε ο ύ - σ τ ή μ α ζ ικ ή τ έ χ ν η , ά πν ε ίδ η σ η τ ή ς ο μ ά δ α ς π α ρ α γ ω γ ή ς . Δ έ ν ε π α ν έ ρ χ ο ν τ α ι μ ό ν ο ώ ς α ύ σ τ η ρ ά ά μ ε τ ά β λ η τ ο ι τ ύ π ο ι , τ ά σ ο υ ξ έ , ο ί σ τ ά ρ κ α ί ο ίν ό π ε ρ ε ς , ά λ λ ά ά κ ό μ η κ α ί τ ό ιδ ι α ίτ ε ρ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο κ ά θ ε θ

π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ’ α ύ τ ο ύ ς κ α ί μ ό ν ο φ α ιν ο μ ε ν ικ ά ά λ λ ά ζ ε ι . Ομ έ ρ ε ιε ς ά ν τ ικ α θ ι σ τ ο ύ ν τ α ι ε ύ κ ο λ α . Ή σ ύ ν τ ο μ η δ ι α δ ο χ ή τσ ι κ ώ ν δ ια σ τ η μ ά τ ω ν , π ο ύ ά π ο δ ε ίχ τ η κ ε ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ή σ

74



ή π ρ ο σ ω ρ ι ν ή ά π ο τ υ χ ί α τ ο ϋ ή ρ ω α (π ο ύ τ ή ν α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι σ ά ν πχ ν ίδ ι ), τ ό ε ύ ε ρ γ ε τ ικ ό ξ υ λ ο κ ό π η μ α π ο ύ τ ρ ώ ε ι ή π ο λ υ α γ α π η μ έ ά π ό τ ό ν ά ρ σ ε ν ικ ό σ τ ά ρ , ή σ κ λ η ρ ή π ε ρ ι φ ρ ό ν η σ η τ ο ύ τ ε λ ε υ τ α ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν κ α κ ο μ α θ η μ έ ν η κ λ η ρ ο ν ό μ ο , ε ίν α ι , δ π ω ς κ α ί δ λ ε

ά λ λ ε ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς , π ρ ο κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν α κ λ ισ έ , π ο ύ μ ό ν η τ χ ρ η σ ιμ ό τ η τ α ε ίν α ι ν ά ά ν τ α π ο κ ρ ίν ο ν τ α ι σ τ ό ρ ό λ ο π ο ύ τ ο ύ ς έ ά ν α τ ε θ ε ΐ μ έ σ α σ τ ό γ ε ν ικ ό σ χ ή μ α . Μ ό ν ο ς λ ό γ ο ς ύ π α ρ ξ ή ς τ ο υ ςν α ι ή έ π ικ ύ ρ ω σ η τ ο ύ σ χ ή μ α τ ο ς α ύ τ ο ύ · ή έ π ι κ ύ ρ ω σ η α ύ τ ή ε π ιχ ά ν ε τ α ι δ τ α ν γ ί ν ο υ ν ά ν α π ό σ π α σ τ α μ έ ρ η τ ο υ . Ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή ά ρ χ ίζ ε ι έ ν α φ ίλ μ , ξ έ ρ ο υ μ ε π ώ ς θ ά τ ε λ ε ιώ σ ε ι κ α ί π ο ι ό ς θ ά α ν τμ ε ιφ τ ε ί , θ ά τ ιμ ω ρ η θ ε ί ή θ ά ξ ε χ α σ τ ε ΐ. Σ τ ή ν έ λ α φ ρ ά μ ο υ σ ικ ή ά τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ θ ά ά κ ο ύ σ ε ι τ ό μ α θ η μ έ ν ο α υ τ ί τ ίς π ρ ώ τ ε ς ν ό τ

μ π ο ρ ε ί ν ά μ α ν τ έ ψ ε ι τ ί έ ρ χ ε τ α ι μ ε τ ά κ α ί ν ιώ θ ε ι κ ο λ α κ ε υ μ έ ν ο δ τ ε π ιβ ε β α ιώ ν ο ν τ α ι ο ί π ρ ο β λ έ ψ ε ις τ ο υ . ό μ έ σ ο μ ή κ ο ς μ ιά ς shor story έ χ ε ι κ α θ ο ρ ισ τ ε ί α ύ σ τ η ρ ά κ α ί δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ’ ά λ λ ά ξ ε ι π ο τ έ Ά κ ό μ η κ α ί ό ά ρ ι θ μ ό ς τ ώ ν γ κ ά γ κ ς , τ ώ ν έ φ έ κ α ί τ ώ ν ά σ τ ε ίω ν ε ύ π ο λ ο γ ι σ μ έ ν ο ς , δ π ω ς κ α ί τ ό π λ α ίσ ιο σ τ ό ό π ο ι ο ε ίσ ά γ ο ν τ α ι . Επ ίπ τ ο υ ν σ τ ή δ ικ α ιο δ ο σ ία δ ι α φ ό ρ ω ν ε ιδ ικ ώ ν κ α ί ή μ ικ ρ ή τ ο υ ς πκ ιλ ία μ ο ι ρ ά ζ ε τ α ι ε ύ κ ο λ α σ ’ α ύ τ ο ύ ς π ο ύ δ ο υ λ ε ύ ο υ ν σ τ ό ίδ ι ο γ ρφ ε ίο . Ή ά ν ά π τ υ ξ η τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ό δ ή γ η σ ε σ

κ υ ρ ια ρ χ ία τ ο ύ έ φ έ , τ ο ύ χ ε ιρ ο π ια σ τ ο ύ ά π ο τ ε λ έ σ μ α τ ο ς , τ ώ ν τ ε χκ ώ ν λ ε π τ ο μ ε ρ ε ιώ ν μ έ σ α σ ’ ε ν α έ ρ γ ο π ο ύ ε κ φ ρ ά ζ ε κ ά π ο τ ε ι δ έ α , ά λ λ ά π ο ύ τ ώ ρ α έ χ ε ι κ α τ α σ τ ρ α φ ε ϊ μ α ζ ί μ ’ α ύ τ ή ν . Ό τ α ν ή π τ ο μ έ ρ ε ια κ έ ρ δ ισ ε τ ή ν ε λ ε υ θ ε ρ ία τ η ς , έ γ ιν ε ά ν υ π ό τ α κ τ η κ α ί , σ π ε ρ ίο δ ο ά π ό τ ό ρ ο μ α ν τ ισ μ ό σ τ ό ν έ ξ π ρ ε σ ιο ν ισ μ ό , ε π ιβ λ ή θ η κ ε έ λ ε ύ θ ε ρ η έ κ φ ρ α σ η , ώ ς φ ο ρ έ α ς τ ή ς έ ξ έ γ ε ρ σ η ς ε ν ά ν τ ια σ τ ή ν ο ρν ω σ η . Σ τ ή μ ο υ σ ι κ ή τ ό μ ε μ ο ν ω μ έ ν ο ά ρ μ ο ν ικ ό έ φ έ ε ξ α φ ά ν ισ σ ύ λ λ η ψ η τ ή ς μ ο ρ φ ή ς ώ ς σ υ ν ό λ ο υ · σ τ ή ζ ω γ ρ α φ ικ ή π ρ ο β α λ λ

τ ό μ ε μ ο ν ω μ έ ν ο χ ρ ώ μ α σ έ β ά ρ ο ς τ ή ς ε ΐκ ο ν ο γ ρ α φ ικ ή ς σ ύ ν θ ε κ α ί σ τ ό μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α τ ό ψ υ χ ο λ ο γ ικ ό β ά θ ο ς έ γ ιν ε σ η μ α ν τ ικ ό τ ά π ό τ ή δ ο μ ή τ ο υ . ό σ ύ ν ο λ ο τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ έ β α λ ε τ έ λ ο ς σ ’ ό λ α α ύ τ ά . Π α ρ ό λ ο π ο ύ α ύ τ ή δ έ ν ξ έ ρ ε ι τ ίπ ο τ ε ά ε κ τ ό ς ά π ό τ ά έ φ έ , σ υ ν τ ρ ίβ ε ι τ ή ν ά ν υ π ο τ α ξ ία τ ο υ ς κ α ί τ ά ύ π ο τ ά σ ε ι σ τ ή φ ό ρ μ ο υ λ α , π ο ύ π α ίρ ν ε ι τ ή θ έ σ η τ ο ύ έ ρ γ ο υ . Ή ίδ ι α τ ύ έ π ιφ υ λ ά σ σ ε τ α ι τ ό σ ο σ τ ό σ ύ ν ο λ ο δ σ ο κ α ί σ τ ή λ ε π τ ο μ έ ρ ε ια . όν ο λ ο δ έ ν δ ια τ η ρ ε ί κ α μ ιά σ χ έ σ η μ έ τ ίς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς - ά κ ρ ι β ώ

δ π ω ς ή κ α ρ ι έ ρ α έ ν ό ς π ε τ υ χ η μ έ ν ο υ ά ν θ ρ ώ π ο υ π ρ έ π ε ι ν ά χ ρ η σε ι, ά π ’ δ λ ε ς τ ίς π λ ε υ ρ έ ς τ η ς , ώ ς π α ρ ά δ ε ιγ μ α ή ά π ό δ ε ιξ η , ε ν ώ σ τ π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α δ έ ν ε ίν α ι π α ρ ά τ ό σ ύ ν ο λ ο δ ια φ ό ρ ω ν ή λ ίθ σ υ μ β ά ν τ ω ν . Ή λ ε γ ό μ ε ν η κ ε ν τ ρ ικ ή Ι δ έ α μ ο ι ά ζ ε ι μ ’ έ ν α ά ρ χ ε ίο



ε ξ α σ φ α λ ί ζ ε ι τ η ν τ ά ξ η ά λ λ ά ό χ ι τ ή σ υ ν ο χ ή . ό σ ύ ν ο λ ο κ α έ χ ο υ ν τ ά ϊ δ ι α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά : δ έ ν ύ π ά ρ χ ε ι ά ν ά μ ε σ ά τ ο ά ν τ ίθ ε σ η ο ύ τ ε σ ύ ν δ ε σ η . Ή ε γ γ υ η μ έ ν η έ κ τ ώ ν π ρ ο τ έ ρ ω ν τ ο υ ς ε ίν α ι μ ιά π α ρ ω δ ί α α ύ τ ο ύ π ο ύ κ α τ α κ τ ή θ η κ ε ά π ό τ ό

ά σ τ ικ ό έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς . Σ τ ή Γ ε ρ μ α ν ία ή ν ε κ ρ ικ ή σ ι γ ή τ ή ς δ ικ κ ρ έ μ ε τ α ι ή δ η π ά ν ω ά π ό τ ά π ιό ε ύ θ υ μ α φ ίλ μ τ ή ς δ η μ ο έ π ο χ ή ς .

Ό λ ο ς ό κ ό σ μ ο ς ε ίν α ι ά ν α γ κ α σ μ έ ν ο ς ν ά π ε ρ ά σ ε ι μ έ σ α φ ίλ τ ρ ο τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ή π α λ ι ά έ μ π ε θ ε α τ ή τ ο ϋ σ ιν ε μ ά , π ο ύ β λ έ π ε ι τ ό ν έ ξ ω κ ό σ μ ο ώ ς έ π έ κ τ φ ίλ μ τ ό ό π ο ιο μ ό λ ις ε ίδ ε (γ ια τ ί τ ό τ ε λ ε υ τ α ίο ά π ο β λ έ π ε ι σ τ ή β ή ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ ο ύ κ ό σ μ ο υ τ ώ ν κ α θ η μ ε ρ ιν ώ ν ά ν τ ιλ ή ψ γ ίν ε ι τ ώ ρ α ό ό δ η γ ό ς τ ο ύ π α ρ α γ ω γ ο ύ . "Ο σ ο π ιό π ισ τ ά ά ν γ ο υ ν ο ΐ τ ε χ ν ικ έ ς τ ο υ τ ά έ μ π ε ιρ ικ ά ά ν τ ικ ε ίμ ε ν α τ ό σ ο π ιό ε ίν α ι ν ά έ π ικ ρ α τ ή σ ε ι σ ή μ ε ρ α ή π λ ά ν η ό τ ι ό έ ξ ω τ ε ρ ικ ό ς ά π ο τ ε λ ε ΐ μ ιά ά μ ε σ η π ρ ο έ κ τ α σ η α ύ τ ο ύ π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ό θ ό ν η . Ή α ιφ ν ίδ ι α ε ισ α γ ω γ ή τ ο ύ ή χ ο υ σ τ ό φ ίλ μ έ κ α ν ε τχ α ν ικ ή ά ν α π α ρ α γ ω γ ή π ισ τ ό υ π η ρ έ τ η α ύ τ ο ύ τ ο ύ σ χ ε δ π ρ α γ μ α τ ικ ή ζ ω ή δ έ ν μ π ο ρ ε ί π ιά ν ά δ ια κ ρ ι θ ε ϊ ά π ό τ ό φ ή χ η τ ικ ό φ ίλ μ , ξ ε π ε ρ ν ώ ν τ α ς κ α τ ά π ο λ ύ τ ό θ έ α τ ρ ο τ ή ς ά π ά τ η ς , δ έ ν ά φ ή ν ε ι κ α ν έ ν α π ε ρ ιθ ώ ρ ιο σ τ ή φ α ν τ α σ ία κ α

ψ η τ ώ ν θ ε α τ ώ ν τ ο υ , π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ά ν τ ιδ ρ ά σ ο υ ν δ ο μ ή τ ο ύ φ ίλ μ κ α ί μ ά λ ισ τ α π α ρ ε κ κ λ ίν ο υ ν ά π ό τ ίς ά κ ρ ιβ ε ΐπ τ ο μ έ ρ ε ιε ς χ ω ρ ίς ν ά χ ά ν ο υ ν τ ό ν ε ιρ μ ό τ ή ς ύ π ό θ ε σ η ς · έ τ σ ι , ά ν α γ κ ά ζ ε ι τ ά θ ύ μ α τ ά τ ο υ ν ά τ ό ε ξ ο μ ο ιώ σ ο υ ν μ έ τ ή ν π ρ ατ η τ α . Ή ύ π ο π λ α σ ί α τ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν τ ή ς φ α ν τ α σ ί α ς κ α ί τ ο μ η τ ισ μ ο ύ τ ο ύ κ α τ α ν α λ ω τ ή α ύ τ ή ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς δ έ ν π ά ν α χ θ ε ΐ σ έ κ ά π ο ι ο ν ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ό μ η χ α ν ισ μ ό . ά ϊδ ι α τ ά π - κ α ί π ρ ώ τ α ά π ’ ό λ α τ ό ή χ η τ ικ ό φ ίλ μ - ε ίν α ι , ά ν τ ικ ε ιμ ε

φ τ ια γ μ έ ν α μ ’ έ ν α ν τ ρ ό π ο π ο ύ π α ρ α λ ύ ε ι ό λ ο υ ς α ύ τ ο ύ ς τ ον ισ μ ο ύ ς . Ε ί ν α ι έ τ σ ι κ α ν ο ν ισ μ έ ν α π ο ύ χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι γ ρ η γ ο ρ άν ό τ η τ α π α ρ α τ ή ρ η σ η ς κ α ί π ε ίρ α γ ιά τ ή ν π λ ή ρ η κ α τ α ν ό η έ π ιπ λ έ ο ν , ε μ π ο δ ίζ ο υ ν τ ό θ ε α τ ή ν ά β ά λ ε ι σ έ έ ν έ ρ γ ε ια τ ό μ υ ό τ α ν α ύ τ ό ς δ έ ν θ έ λ ε ι ν ά χ ά σ ε ι τ ή σ υ ν έ χ ε ια τ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ π ε ρ ν ο ύ ν μ π ρ ο σ τ ά ά π ό τ ά μ ά τ ια τ ο υ . Π α ρ ό λ ο π ο ύ ή π ρ ο π ο ύ ά π α ιτ ε ΐτ α ι έ χ ε ι γ ί ν ε ι σ χ ε δ ό ν α ύ τ ο μ α τ ικ ή , δ έ ν υ π ά ρ χ ε ισ η γ ι ά τ ή φ α ν τ α σ ία . Ε κ ε ίν ο ς π ο ύ έ χ ε ι ά π ο ρ ρ ο φ η θ ε ΐ ά π όσ μ ο τ ή ς κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ή ς τ α ι ν ία ς - ά π ό τ ίς ε ικ ό ν ε ς , τ ίς κ κ α ί τ ί ς λ έ ξ ε ι ς τ η ς - σ έ τ έ τ ο ι ο β α θ μ ό π ο ύ ε ίν α ι ά ν ίκ α ν ο ς ν π ρ ο σ θ έ σ ε ι κ ά τ ι π ο ύ θ ά τ ό ν έ κ α ν ε π ρ α γ μ α τ ικ ά κ ό σ μ ο , δ

76



ά ν ά γ κ η ν ά έ ν τ ρ υ φ ή σ ε ι σ τ ά ιδ ι α ίτ ε ρ α σ η μ ε ία τ ο ΰ μ η χ α ν ισ μ ο ύ κ ό σ μ ο υ α ύ τ ο ύ κ α τ ά τ ή δ ι ά ρ κ ε ια μ ιά ς π ρ ο β ο λ ή ς . "Ο λ α τ ά ά λ φ ίλ μ κ α ί π ρ ο ϊ ό ν τ α τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ο ύ έ χ ο υ νδ ά ξ ε ι τ ί π ρ έ π ε ι ν ά π ε ρ ι μ έ ν ε ι ά π ’ α ύ τ ά · έ τ σ ι, ά ν τ ιδ ρ ά α ύ τ ο μ α τ ικ Ή β ία τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ικ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς έ χ ε ι θ ρ ο ν ια σ τ ε ί μ έ σ α σ τ ό μλ ό τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . Ο ί π α ρ α γ ω γ ο ί τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λρ α ς ξ έ ρ ο υ ν δ τ ι ά κ ό μ η κ α ί ό σ α σ τ ισ μ έ ν ο ς κ α τ α ν α λ ω τ ή ς ά π ο ρ ρ ο φ ή σ ε ι ά μ έ σ ω ς ό ,τ ι τ ο ΰ π ρ ο σ φ έ ρ ο υ ν . Γ ια τ ί τ ό κ ά θ ε π ρ τ ο υ ς ε ίν α ι έ ν α ό μ ο ίω μ α τ ο ύ γ ιγ ά ν τ ιο υ ο ικ ο ν ο μ ικ ο ύ μ η χ α ν ισ μ π ο ύ π ί ε ζ ε π ά ν τ α τ ίς μ ά ζ ε ς - κ α τ ά τ ή δ ιά ρ κ ε ια τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς ή κτ ά τ ή δ ι ά ρ κ ε ια τ ο ύ έ λ ε ύ θ ε ρ ο υ χ ρ ό ν ο υ π ο ύ μ ο ι ά ζ ε ι μ ’ α ύ τ ή Ό π ο ι ο δ ή π ο τ ε ή χ η τ ικ ό φ ίλ μ , ό π ο ια δ ή π ο τ ε ρ α δ ι ο φ ω ν ικ ή ε κ π ο μ π ο ρ ε ΐ ν ά μ ά ς δ ε ίξ ε ι τ ή ν έ π ί π τ ω σ η π ο ύ έ χ ο υ ν π ά ν ω σ τ ή ν κ ο ιν ία ο ί π α ρ α γ ω γ έ ς α ύ τ ο ύ τ ο ύ ε ίδ ο υ ς . Κ ά θ ε έ κ δ ή λ ω σ η τ ή ς β ι ο μν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά ν α π α ρ ά γ ε ι τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς σ ύ μ φ ω ν α π ρ ό τ υ π ο π ο ύ έ χ ε ι κ α τ α σ κ ε υ α σ τ ε ί γ ι ’ α ύ τ ο ύ ς ά π ό τ ή β ι ο μ η χ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ώ ς σ ύ ν ο λ ο . Κ α ί δ λ ο ι ο ί σ υ ν τ ε λ ε σ τ έ ς τ ή ς δ ια δ ισ ία ς α ύ τ ή ς , ά π ό τ ό ν π α ρ α γ ω γ ό ώ ς τ ο ύ ς γ υ ν α ικ ε ίο υ ς σ υ λ λ ό γ ο έ π α γ ρ υ π ν ο ΰ ν γ ιά ν ά μ ή ν ά ν α π τ υ χ θ ε ΐ ή ά λ λ ά ξ ε ι κ α τ ά ό π ο ιο ν δ ή τ ε τ ρ ό π ο ή ά π λ ή ά ν α π α ρ α γ ω γ ή α ύ τ ή ς τ ή ς π ν ε υ μ α τ ικ ή ς κ α τ άσ η ς .

Ο ί ισ τ ο ρ ι κ ο ί τ ή ς τ έ χ ν η ς κ α ί ο ί ύ π ε ρ α σ π ισ τ έ ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ δ έ ν έ χ ο υ ν κ α ν έ ν α λ ό γ ο ν ά π α ρ α π ο ν ιο ύ ν τ α ι γ ιά τ ή ν ε ξ α φ ά ν μ ιά ς β α σ ι κ ή ς δ ύ ν α μ η ς π ο ύ κ α θ ό ρ ιζ ε τ ό σ τ ύ λ σ τ ή Δ ύ σ η . Ή ρ ε ό τ υ π η χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η δ λ ω ν τ ώ ν σ τ ο ιχ ε ίω ν , ά κ ό μ η κ α ί ά ν ο ρ γ ά ν ω τ ω ν , σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς τ ή ς μ η χ α ν ικ ή ς ά ν ρ α γ ω γ ή ς , ξ ε π ε ρ ν ά ε ι σ έ ρ ώ μ η κ α ί σ έ ά ξ ία δ λ α α ύ τ ά π ο ύ ό ν ο μ ά τ α ι σ τ ύ λ , μ έ τ ή ν έ ν ν ο ι α μ έ τ ή ν ό π ο ία δ λ ο ι ο ί φ ίλ ο ι τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ έ ξ ιδ α ν ικ ε ύ ο υ ν τ ό π ρ ο κ α π ιτ α λ ισ τ ικ ό π α ρ ε λ θ ό ν , τ ό ό π ο ιο θ ε ω ρ ο ρ γ α ν ικ ό . Κ α ν έ ν α ς Π α λ ε σ τ ρ ίν α , π ο ύ θ ά έ σ β η ν ε κ ά θ ε ά π ρ ό σ κ α ί ά λ υ τ η π α ρ α φ ω ν ία , δ έ ν θ ά ή τ α ν π ιό κ α θ α ρ ο λ ό γ ο ς ά π ό δ ι α σ κ ε υ α σ τ ή τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς , π ο ύ σ β ή ν ε ι κ ά θ ε σ τ ο ιχ ε ίο π ο ύ δ έ νρ ι ά ζ ε ι μ έ τ ό σ χ ή μ α τ ο υ . Ό τ α ν ό δ ι α σ κ ε υ α σ τ ή ς τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς πσ α ρ μ ό ζ ε ι τ ό ν Μ ό τ σ α ρ τ σ τ ή ν τ ζ ά ζ , δ έ ν τ ό ν ά λ λ ά ζ ε ι μ ό ν ο δ τ αν α ι π ο λ ύ σ ο β α ρ ό ς ή π ο λ ύ δ ύ σ κ ο λ ο ς , ά λ λ ά κ α ί δ τ α ν έ ν α ρ μ ο ν τ ή μ ε λ ω δ ία μ ’ έ ν α ν δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ό τ ρ ό π ο , ίσ ω ς ά π λ ο ύ σ τ ε ρ ο ά πτ ό ν π ο ύ ε ίν α ι σ υ ν η θ ι σ μ έ ν ο ς σ ή μ ε ρ α . Κ α ν έ ν α ς τ ε χ ν ίτ η ς τ ο ύ

σ α ίω ν α δ έ ν ε ξ έ τ α ζ ε μ έ π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ η ύ π σ ψ ία τ ά π α ρ ά θ υ ρ α τ ήκ λ η σ ί α ς κ α ί τ ά γ λ υ π τ ά ά π ’ α ύ τ ή ν μ έ τ ή ν ό π ο ί α έ ξ ε τ ά ζ ε ι έ ν α έ τ ο ύ Μ π α λ ζ ά κ ή τ ο ύ Β ίκ τ ο ρ α Ο ύ γ κ ό ή δ ιε ύ θ υ ν σ η τ ώ ν κ ιν η μ

77



γ ρ α φ ικ ώ ν σ τ ο ύ ν τ ιο π ρ ιν τ ό ε γ κ ρ ίν ε ι ο ρ ι σ τ ικ ά . Κ α ν έ ν α ς τ ο ύ Μ ε σ α ίω ν α δ έ ν π ρ ο σ δ ι ό ρ ιζ ε π ιό σ χ ο λ α σ τ ικ άt o μ α ρ τ ύ ρ ι ο π ο ύ έ π ρ ε π ε ν ά ύ π ο σ τ ε ϊ ό κ α τ α δ ι κ α σ μ έ ν ο ς σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ η α γ ά π η ς τ ο ύ Θ ε ο ύ ά π ’ ό σ ο π ρ ο σ δ ι ο ρ ίζ ε ι η δ ι ε ύ θ υ ν σ η μ ιάρ α γ ω γ ή ς τ ά β ά σ α ν α τ ά ό π ο ια π ρ έ π ε ι ν ά ύ π ο σ τ ε ϊ ό ή ρ

ύ ψ ο ς σ τ ό ό π ο ι ο π ρ έ π ε ι ν ά β ρ ί σ κ ε τ α ι ό π ο δ ό γ υ ρ ο ς τ ο ύν ιο ύ τ ή ς π ρ ω τ α γ ω ν ίσ τ ρ ια ς . Ό ρ η τ ό ς κ α ί ύ π ο ν ο ο ύ μ ε ν ο ςκ ό ς κ α ί ε ξ ω τ ε ρ ικ ό ς κ α τ ά λ ο γ ο ς ό λ ω ν ό σ ω ν ά π α γ ο ρ ε ύ ό λ ω ν ό σ ω ν έ π ιτ ρ έ π ο ν τ α ι ε ίν α ι τ ό σ ο ε ύ ρ ύ ς π ο ύ δ έ ν π ε ρ ιχ ά π λ ώ ς τ ή ν έ λ ε ύ θ ε ρ η π ε ρ ι ο χ ή ά λ λ ά κ α ί κ υ ρ ια ρ χ ε ί μ έ σ α τμ η κ α ί ο ί μ ικ ρ ό τ ε ρ ε ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς δ ι α μ ο ρ φ ώ ν ο ν τ α ι σ ύ τ ίς π ρ ο δ ια γ ρ α φ έ ς τ ο υ . Ό π ω ς κ α ί τ ό ά ν τ ίθ ε τ ό τ η ς , ή π ρ ωκ ή τ έ χ ν η , έ τ σ ι κ α ί ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α θ ο ρ ίζ τ ώ ν ά π α γ ο ρ ε ύ σ ε ώ ν τ η ς - τ ή ν ϊδ ι α τ η ς τ ή γ λ ώ σ σ α , ώ ς τ ή κ α ί τ ό λ ε ξ ιλ ό γ ι ό τ η ς . 'Η μ ό ν ιμ η ά ν ά γ κ η τ ή ς π α ρ α γ ω γ ήρ ι ω ν έ φ έ (π ο ύ δ έ ν ξ ε φ ε ύ γ ο υ ν , ώ σ τ ό σ ο , ά π ό τ ό π α λ ι ό π χ ρ η σ ιμ ε ύ ε ι α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά , ώ ς ε ν α ς σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ικ ό ς σ τ ή ν α ύ ξ η σ η τ ή ς δ ύ ν α μ η ς τ ώ ν σ υ μ β ά σ ε ω ν , ά π ό τ ίς ό π ο ιν ε ϊσ ω ς ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι κ ά π ο ι ο κ α ιν ο ύ ρ ιο έ φ έ . Κ ά θ ε λ ε π τ ο μν α ι τ ό σ ο ό μ ο ι α μ έ τ ίς ά λ λ ε ς , π ο ύ τ ίπ ο τ ε δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά β γ ε ε ρ γ ο σ τ ά σ ια τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς χ ω ρ ίς ν ά φ έ ρ ε ι τ ά σ η μ ά δ ι α ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ ή ς γ λ ώ σ σ α ς κ α ί χ ω ρ ί ς ν ά έ γ κ ρ ίν ε τ α ι ά π ό Ά λ λ ά ο ί μ ε γ ά λ ο ι σ τ ά ρ , ε ϊτ ε ό τ α ν π α ρ ά γ ο υ ν ε ϊτ ε ό τ α ν ά γ ο υ ν , χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν α ύ τ ή τ ή ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ ή γ λ ώ σ σ α τλ α , έ λ ε ύ θ ε ρ α κ α ί φ υ σ ικ ά , π ο ύ δ ί ν ο υ ν τ ή ν ε ν τ ύ π ω σ η ό τ ι π γ ιά μ ιά γ λ ώ σ σ α π ο ύ ε ίχ ε κ α τ α δ ικ α σ τ ε ί σ έ σ ιω π ή π ρ ίν ά κ α ιρ ό . Α ύ τ ό ε ίν α ι τ ό ι δ α ν ικ ό τ ο ΰ «φ υ σ ικ ο ύ » σ ’ α ύ τ ό τ ό ν τ έ π ι ρ ρ ο ή τ ο υ μ ε γ α λ ώ ν ε ι τ ό σ ο ό σ ο ή τ ε χ ν ικ ή τ ε λ ε ιο π ο ι ε μ ε ιώ ν ε ι τ ή ν έ ν τ α σ η π ο ύ ύ π ά ρ χ ε ι ά ν ά μ ε σ α σ τ ό τ ε λ ε ιω μ έ

κ α ί τ ή ν κ α θ η μ ε ρ ιν ή ζ ω ή . ό π α ρ ά δ ο ξ ο α ύ τ ή ς τ ή ς ρ ο υ τ έ χ ε ι μ ε τ α μ φ ιε σ τ ε ί σ έ φ ύ σ η , μ π ο ρ ε ί ν ά ε ν τ ο π ισ τ ε ί σ ’ ό λ ε ς λ ώ σ ε ις τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , σ τ ίς ό π ο ι ε ς σρ ια ρ χ ε ί . "Ε ν α ς μ ο υ σ ικ ό ς τ ή ς τ ζ ά ζ π ο ύ έ κ τ ε λ ε ί έ ν α κ ο μ μ άρ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς , π .χ . έ ν α ά π ό τ ά ά π λ ο ύ σ τ ε ρ α μ ιν ο υ έ τ α τ οβ ε ν , τ ό π α ί ζ ε ι μ έ σ υ γ κ ο π τ ό μ ε ν ο ρ υ θ μ ό , κ α ί θ ά χ α μ ο γ ε λ άρ ο π τ ικ ά ά ν τ ο ύ ζ η τ ή σ ο υ μ ε ν ά τ ό π α ίξ ε ι μ έ τ ό ν κ α ν ο ν ικ όμ ό . Μ ιά τ έ τ ο ια «φ ύ σ η », π ο ύ π ε ρ ιπ λ έ κ ε τ α ι ά π ό τ ίς π ά ν τ α

σ ε ς κ α ί ύ π ε ρ β ο λ ι κ έ ς ά π α ιτ ή σ ε ις τ ο ύ ιδ ι α ίτ ε ρ ο υ μ έ σ ο υ έ κ ά π ο τ ε λ ε ϊ τ ό κ α ιν ο ύ ρ ιο σ τ ύ λ κ α ί ε ίν α ι ε ν α «σ ύ σ τ η μ α π ο ύ κ α μ ιά σ χ έ σ η μ έ τ ή ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , σ ύ σ τ η μ α σ τ ό ό π ο ι ο θ ά

78



ν ά ά ν α γ ν ω ρ ίσ ε ι κ α ν ε ίς μ ι ά ό ρ ισ μ έ ν η “έ ν ό τ η τ α ύ φ ο υ ς ” ά ν β έ β α έ χ ε ι ν ό η μ α ν ά μ ιλ ά μ ε γ ι ά μ ιά σ τ υ λ ιζ α ρ ι σ μ έ ν η β α ρ β α ρ ό τ η τ α».1

Ό δ ε σ μ ε υ τ ικ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς α υ τ ή ς τ ή ς ό μ ο ιο μ ο ρ φ ο π ο ί η σ η ς σ τ υ λ μ π ο ρ ε ΐ ν ά ξ ε π ε ρ ά σ ε ι τ ίς έ π ίσ η μ ε ς π ρ ο δ ια γ ρ α φ έ ς κ α ί ά π α ρ ε ύ σ ε ις - σ ή μ ε ρ α έ ν α σ ο υ ξ έ σ υ γ χ ω ρ ε ΐτ α ι π ο λ ύ π ιό ε ύ κ ο λ α δ τ α ν τ η ρ ε ί τ ά 32 μ έ τ ρ α ή τ ή ν έ κ τ α σ η τ ο ύ έ ν α τ ο υ ά π ’ δ ,τ ι δ τ α ν π ε ρ ιέ χ ε (δ σ ο κ ρ υ φ ά κ ι ά ν γ ίν ε τ α ι α ύ τ ό ) μ ε λ ω δ ικ έ ς ή ά ρ μ ο ν ικ έ ς λ ε π τ ο μρ ε ιε ς π ο ύ δ έ ν σ υ μ φ ω ν ο ύ ν μ έ τ ό ιδ ίω μ α , τ ό ν κ α θ ιε ρ ω μ έ ν ο τ ρ ό έ κ φ ρ α σ η ς . Ό Ό ρ σ ο ν θ ύ ε λ λ ε ς σ υ γ χ ω ρ ε ΐτ α ι γ ιά δ λ ε ς τ ίς δ ι α μ ατ υ ρ ίε ς τ ο υ έ ν ά ν τ ια σ τ ίς ά π ά τ ε ς τ ο ύ σ ιν α φ ιο ύ , γ ια τ ί τ ά ύ π ο λ ο γ σ μ έ ν α π α ρ α π α τ ή μ α τ ά τ ο υ δ έ ν κ ά ν ο υ ν τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο ά π ό τ ό ν ά σ χ ύ ο υ ν κ α ί ν ά έ π ιβ ε β α ιώ ν ο υ ν τ ή ν έ γ κ υ ρ ό τ η τ α τ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς τ ε χ ν ικ ά ρ υ θ μ ιζ ό μ ε ν ο ιδ ί ω μ α , τ ό ό π ο ι ο ο ί δ ιε υ θ υ ν τ έ ς κ α ί ο ί σ τ ά

π ρ έ π ε ι ν ά π α ρ ο υ σ ιά σ ο υ ν ώ ς «φ υ σ ικ ό » γ ιά ν ά μ π ο ρ έ σ ε ι ν ά τ ό ι δπ ο ιη θ ε ί ό κ ό σ μ ο ς , έ χ ε ι τ ό σ ο π ε ρ ίτ ε χ ν ε ς ά π ο χ ρ ώ σ ε ις π ο ύ φ τ ά ν ο σ χ ε δ ό ν τ ή λ ε π τ ό τ η τ α τ ώ ν έ π ι ν ο ή σ ε ω ν έ ν ό ς π ρ ω τ ο π ο ρ ια κ ο ύ έ ρ ά λ λ ά ο ί έ π ιν ο ή σ ε ις τ ο ύ έ ρ γ ο υ α ύ τ ο ϋ ε ξ υ π η ρ ε τ ο ύ ν τ ή ν ά λ ή θ ε ια ό χ ι τ ή ν ά π ά τ η π ο ύ έ ξ υ π η ρ ε τ ο ύ ν ο ί ά π ο χ ρ ώ σ ε ις τ ο ΰ «ιδ ιώ μ α τ ο 'Η σ π ά ν ια ικ α ν ό τ η τ α τ ή ς έ π ιδ έ ξ ια ς ικ α ν ο π ο ίη σ η ς τ ώ ν ά π α ιτ σ ε ω ν τ ο ΰ «φ υ σ ικ ο ύ » ιδ ιώ μ α τ ο ς σ ’ δ λ ο υ ς τ ο ύ ς κ λ ά δ ο υ ς τ ή ς β ι ο μχ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς γ ίν ε τ α ι τ ό κ ρ ι τ ή ρ ιο τ ή ς ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ

τ η τ α ς . Ό χ ι μ ό ν ο δ ,τ ι λ έ ν ε ο ί δ ι ε υ θ υ ν τ έ ς κ α ί ο ί σ τ ά ρ , ά λ λ ά κ α ί τ ρ ό π ο ς μ έ τ ό ν ό π ο ιο τ ό λ έ ν ε , π ρ έ π ε ι ν ά μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε λ ε γ χ τ ε ί ά π τ ή ν κ α θ η μ ε ρ ι ν ή γ λ ώ σ σ α , δ π ω ς γ ίν ε τ α ι κ α ί σ τ ό ν λ ο γ ικ ό θ ε τ ικ ισ Ο ί π α ρ α γ ω γ ο ί ε ίν α ι ε ιδ ή μ ο ν ε ς . ό ιδ ίω μ α ά π α ιτ ε ί μ ιά έ ξ ω φ ρ ε κ ή π α ρ α γ ω γ ικ ή δ ύ ν α μ η τ ή ν ό π ο ία ά π ο ρ ρ ο φ ά κ α ί δ ι α σ π α θ ί Κ α τ ά έ ν α ν δ ι α β ο λ ι κ ό τ ρ ό π ο έ χ ε ι ξ ε π ε ρ ά σ ε ι τ ή σ υ ν τ η ρ η τ ικ ή δκ ρ ισ η μ ε τ α ξ ύ α ύ θ ε ν τ ικ ο ΰ κ α ί τ ε χ ν η τ ο ύ σ τ ύ λ . Έ ν α σ τ ύ λ μ π ο ρ ε ό ν ο μ α σ τ ε ΐ τ ε χ ν η τ ό δ τ α ν έ π ιβ ά λ λ ε τ α ι ά π ό τ ά έ ξ ω σ τ ίς ά ν θ ισ τ ά ν ε ς κ ιν ή σ ε ις μ ιά ς μ ο ρ φ ή ς . Ά λ λ ά , σ τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ορ α ς , κ ά θ ε σ τ ο ιχ ε ίο τ ο ΰ έ κ ά σ τ ο τ ε θ έ μ α τ ο ς π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι ά π ό τ ό ν ϊ μ η χ α ν ισ μ ό ά π ό τ ό ν ό π ο ι ο π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι κ α ί τ ό ιδ ίω μ α π ο ύ θ ά σ φ ρ α γ ίσ ε ι . Ο ί δ ι α μ ά χ ε ς π ο ύ δ ιε ξ ά γ ο ν τ α ι ά ν ά μ ε σ α σ τ ο ύ ς ε ιδ ήν ε ς τ ή ς τ έ χ ν η ς ά π ό τ ή μ ιά κ α ί σ τ ο ύ ς π ά τ ρ ο ν ε ς κ α ί κ ρ ι τ ικ ο ύ ς ά τ ή ν ά λ λ η δ έ ν μ α ρ τ υ ρ ο ύ ν μ ιά δ ια φ ο ρ ά α ι σ θ η τ ικ ώ ν ά π ό ψ ε ω ν , ά μ ιά δ ι ά σ τ α σ η σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν . Ή φ ή μ η τ ο ύ ε ιδ ικ ο ύ , σ τ ή ν ό π β ρ ίσ κ ε ι κ α μ ιά φ ο ρ ά κ α τ α φ ύ γ ιο έ ν α τ ε λ ε υ τ α ίο ά π ο μ ε ιν ά ρ ι ά ν

1. Nietzsche, Unzeitgemasse Betrachtungen, Werke, Grossoktavausgabe, Leipzig,1971, τόμ. I, σ. 187.

79



κ ε ιμ ε ν ικ ή ς α υ τ ο ν ο μ ία ς , σ υ γ κ ρ ο ύ ε τ α ι μ έ τ ή ν έ π ιχ ε ιρ η μ α ττ ικ ή τ ή ς Ε κ κ λ η σ ία ς ή τ ο ύ τ ρ ά σ τ π ο ύ κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ε ι τ ό πκ ό ε μ π ό ρ ε υ μ α . Ά λ λ ά α ύ τ ό τ ό ϊδ ι ο τ ό π ρ ά γ μ α έ χ ε ι α π ο κ τφ ή κ α ί έ χ ε ι γ ί ν ε ι β ι ώ σ ιμ ο π ρ ίν τ ό σ υ ζ η τ ή σ ο υ ν ο ι κ α τ ε σ τ η

θ ε ν τ ίε ς . Π ρ ίν π ε ρ ι έ λ θ ε ι σ τ ή ν κ α τ ο χ ή τ ο ύ Ζ α ν ο ύ κ , ή Α γ ί δ έ τ τ η θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν ά π ό τ ό ν τ ε λ ε υ τ α ί ο ά γ ιο γ ρ ά φ ο τ η ς ώ μ έ σ ο π ρ ο π α γ ά ν δ α ς γ ιά ό λ α τ ά ε ν δ ια φ ε ρ ό μ ε ν ο μ έ ρ η . Ν άν ε ι τ ό π ρ ό σ ω π ο . Γ ι’ α ύ τ ό ν τ ό λ ό γ ο τ ό σ τ ύ λ τ ή ς β ιο μ η χ α κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι π ιά ν ά δ ο κ ιμ ά σ ε ι τ ό ν ε α π έ ν α ν τ ι σ έ κ ά π ο ι ο ά ν θ ι σ τ ά μ ε ν ο ύ λ ι κ ό , ε ίν α ι ε π ίσ η ς ή τ ο ύ σ τ ύ λ . Ή σ υ μ φ ιλ ίω σ η τ ο ύ γ ε ν ικ ο ύ κ α ί τ ο ύ έ π ί μ έ ρ ο υ ςν ό ν α κ α ί τ ώ ν ε ιδ ικ ώ ν ά π α ιτ ή σ ε ω ν τ ο ύ θ έ μ α τ ο ς , τ ο ΰ ό π ο ι

κ λ ή ρ ω σ η ε ίν α ι τ ό μ ό ν ο π ρ ά γ μ α π ο ύ δ ί ν ε ι π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο , υ σ τ ό σ τ ύ λ , ε ίν α ι μ ά τ α ι η γ ια τ ί δ έ ν ύ π ά ρ χ ε ι ή π α ρ α μ ικ ρ ή ά ν ά μ ε σ α σ τ ο ύ ς ά ν τ ίθ ε τ ο υ ς π ό λ ο υ ς : τ ά δ ύ ο ά κ ρ α έ χ ο υ ν τ τ ό γ ε ν ικ ό μ π ο ρ ε ΐ ν ά ά ν τ ικ α τ α σ τ ή σ ε ι τ ό έ π ί μ έ ρ ο υ ς κ α ί ά φ α .

Μ ο λ α τ α ύ τ α , α ύ τ ή ή κ α ρ ικ α τ ο ύ ρ α τ ο ΰ σ τ ύ λ λ έ ε ι κ ά τ ι γ θ ε ν τ ικ ό σ τ ύ λ τ ο ΰ π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς . Σ τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ ή έ ν ν ο ι α τ ο ύ α ύ θ ε ν τ ικ ο ύ σ τ ύ λ ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι ώ ς α ισ θ η τ ικ ό

μ ο τ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς . 'Η θ ε ώ ρ η σ η τ ο ύ σ τ ύ λ ώ ς α ισ θ η τ ικ ή ς ντ α ς ε ίν α ι έ ν α ρ ο μ α ν τ ικ ό ό ν ε ιρ ο τ ο ύ π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς . Ή ε ν ό σ τ ύ λ , π ο ύ π α ρ α τ η ρ ε ίτ α ι ό χ ι μ ό ν ο σ τ ό ν Χ ρ ι σ τ ια ν ικ ό Μ ά λ λ ά κ α ί σ τ ή ν Α ν α γ έ ν ν η σ η , ε κ φ ρ ά ζ ε ι τ ή δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ή , ρ ά , δ ο μ ή τ ή ς ε ξ ο υ σ ία ς κ α ί ό χ ι τ ή σ κ ο τ ε ιν ή ε μ π ε ιρ ία τ ώ ν κσ μ έ ν ω ν - π ο ύ έ μ π ε ρ ιε ίχ ε ό μ ω ς τ ό γ ε ν ικ ό . Ο ί μ ε γ ά λ ο ι κ α λ δ έ ν ή τ α ν π ο τ έ έ κ ε ίν ο ι π ο ύ έ ν σ ά ρ κ ω ν α ν τ ό κ α θ α ρ ό τ ε ρ ο κτ ε ρ ο σ τ ύ λ , ά λ λ ά ε κ ε ίν ο ι π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ σ α ν τ ό σ τ ύ λ σ κ λ η ρ ύ ν ο υ ν τ ο ύ ε α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή χ α ο τ ικ ή έ κ φ δ υ σ τ υ χ ία ς · τ ό χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ σ α ν ώ ς ά ρ ν η τ ικ ή ά λ ή θ ε ια . τ ώ ν έ ρ γ ω ν τ ο υ ς έ δ ι ν ε σ ’ α ύ τ ό π ο ύ έ κ φ ρ α ζ α ν τ ή δ ύ ν α μ π ο ύ κ ά ν ε ι τ ή ζ ω ή ν ά μ η ν π ε ρ ν ά ά π α ρ α τ ή ρ η τ η . Ά κ ό μ η κγ α έ κ ε ίν α π ο ύ θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν κ λ α σ ι κ ά , ό π ω ς π .χ . ή μ ο υ σ ικ ή τ σ α ρ τ , π ε ρ ι έ χ ο υ ν ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ έ ς τ ά σ ε ις π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω κ ά τ ιδ ι α φ ο ρ ε τ ικ ό ά π ό τ ό σ τ ύ λ τ ό ό π ο ι ο ε ν σ α ρ κ ώ ν ο υ ν . Μ Σ έ ν μ π ε ρ γ κ κ α ι τ ό ν Π ικ α σ σ ο , ο ί μ ε γ ά λ ο ι κ α λ λ ιτ έ χ ν ε ς δ ι α τ τ ή δ υ σ π ισ τ ία τ ο υ ς ά π έ ν α ν τ ι σ τ ό σ τ ύ λ κ α ί , ό τ α ν έ ρ χ ό τ α ν

σ ιμ η σ τ ιγ μ ή , δ έ ν σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ν τ ό σ ο σ ’ α ύ τ ό ό σ ο σ τ ή λ ο γ ικμ α τ ο ς . Α υ τ ό τ ο ο π ο ί ο ά π ο κ α λ ο ΰ σ α ν ο ί έ ξ π ρ ε σ ιο ν ισ τ έ ν τ α ν τ α ϊσ τ έ ς «ψ ε υ τ ιά τ ο ύ σ τ ύ λ » θ ρ ια μ β ε ύ ε ι σ ή μ ε ρ α μ έ σ α σ

80



σ ε ο λ ο γ ί α τ ώ ν α ισ θ η μ α τ ικ ώ ν τ ρ α γ ο υ δ ιώ ν , μ έ σ α σ τ ή ν ε π ιτ η δ ε υ χ ά ρ η μ ιά ς σ τ ά ρ τ ο ΰ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ , ά κ ό μ η κ α ί μ έ σ α σ τ ή νλ ε ιό τ η τ α μ ιά ς φ ω τ ο γ ρ α φ ία ς π ο ύ δ ε ίχ ν ε ι τ ή ν κ α λ ύ β α ε ν ό ς ά γ ρ ό Σ έ κ ά θ ε έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς τ ό σ τ υ λ ε ίν α ι μ ιά υ π ό σ χ ε σ η . Α ύ τ ό π ο ύ φ ρ ά ζ ε τ α ι υ π ά γ ε τ α ι , μ έ σ ω τ ο ϋ σ τ ύ λ , σ τ ίς κ υ ρ ία ρ χ ε ς μ ο ρ φ έ ς τ ή ςν ικ ό τ η τ α ς , σ τ ή γ λ ώ σ σ α τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς , τ ή ς ζ ω γ ρ α φ ικ ή ς ή τ ώ νξ ε ω ν , μ έ τ ή ν έ λ π ίδ α ό τ ι έ τ σ ι θ ά σ υ μ φ ιλ ιω θ ε ί μ έ τ ή ν ιδ έ α τ ή ς ά λ θ ι ν ή ς γ ε ν ικ ό τ η τ α ς . Α ύ τ ή ή υ π ό σ χ ε σ η τ ο ΰ έ ρ γ ο υ τ έ χ ν η ς , ό τ ι δ ηδ ή θ ά δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι τ ή ν ά λ ή θ ε ια δ ίν ο ν τ α ς ν έ ο σ χ ή μ α σ τ ίς π α ρ δ ό μ ε ν ε ς ά π ό τ ή ν κ ο ιν ω ν ία μ ο ρ φ έ ς , ε ίν α ι τ ό σ ο ά ν α γ κ α ία δ σ ο υ π ο κ ρ ι τ ικ ή . Θ έ τ ε ι ώ ς ά π ό λ υ τ ε ς τ ίς π ρ α γ μ α τ ικ έ ς μ ο ρ φ έ ς τ ή ς ζ ω υ π ο σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ς ό τ ι ή ο λ ο κ λ ή ρ ω σ ή τ ο υ ς έ γ κ ε ιτ α ι σ τ ά α ισ θ η τ τ ο υ ς π α ρ ά γ ω γ α . Μ ’ α ύ τ ή τ ή ν έ ν ν ο ια ό ισ χ υ ρ ισ μ ό ς τ ή ς τ έ χ ν η ς ε π ά ν τ α κ α ί ιδ ε ο λ ο γ ία . 'Ω σ τ ό σ ο , μ ό ν ο μ έ σ α ά π ’ α ύ τ ή τ ή σ ύ γ κ ρ ο μ έ τ ή ν π α ρ ά δ ο σ η (σ ύ γ κ ρ ο υ σ η , τ ή ς ό π ο ί α ς μ α ρ τ υ ρ ία ε ίν α ι τ ό σ τ μ π ο ρ ε ί ή τ έ χ ν η ν ά έ κ φ ρ ά σ ε ι τ ό ν π ό ν ο . Σ ’ έ ν α έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς τ ό σ τχ ε ίο π ο ύ τ ο ΰ ε π ι τ ρ έ π ε ι ν ά ύ π ε ρ β ε ί τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ε ίν ά σ φ α λ ώ ς ά δ ι α χ ώ ρ ισ τ ο ά π ό τ ό σ τ ύ λ · ώ σ τ ό σ ο , ό μ ω ς , δ έ ν έ ν τ ο π τ α ι σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ η μ ιά ς ά ρ μ ο ν ία ς , σ έ μ ιά ά μ φ ίβ ο λ η ε ντ α μ ο ρ φ ή ς κ α ί π ε ρ ιε χ ο μ έ ν ο υ , ά ν ά μ ε σ α σ τ ό έ σ ω τ ε ρ ικ ό κ α ί τ ό έ τ ε ρ ι κ ό , ά ν ά μ ε σ α σ τ ό ά τ ο μ ο κ α ί τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία , ά λ λ ά ε κ ε ί ό π ο υ σ ιλ ε ύ ε ι ή ά σ υ μ φ ω ν ία , σ τ ή ν ά π ε λ π ισ μ έ ν η π ρ ο σ π ά θ ε ια γ ι ά τ α ύ τ Ά ν τ ί ν ά ε κ τ ίθ ε τ α ι σ ’ α ύ τ ή τ ή ν ά π ο τ υ χ ία , μ έ σ α ά π ό τ ή ν ό π ο ί α σ τ ύ λ τ ο ύ μ ε γ ά λ ο υ έ ρ γ ο υ τ έ χ ν η ς έ φ τ α ν ε π ά ν τ α σ τ ή ν ά ρ ν η σ η έ α υ τ ο ΰ τ ο υ , τ ό μ έ τ ρ ιο έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς σ τ η ρ ιζ ό τ α ν π ά ν τ α σ τ ή ν ο μ οτ η τ ά τ ο υ μ έ ά λ λ α , σ έ μ ιά τ α ύ τ ισ η - υ π ο κ α τ ά σ τ α τ ο . Σ τ ή β ιο μ ην ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς α ύ τ ή ή μ ίμ η σ η γ ίν ε τ α ι , τ ε λ ικ ά ,ά π ό λ υ τ Ε π ε ιδ ή κ α τ ά λ η ξ ε ν ά γ ίν ε ι ά π ο κ λ ε ισ τ ικ ά σ τ ύ λ , π ρ ό δ ω σ ε τ ό μ υ

κ ό τ ο ΰ τ ε λ ε υ τ α ίο υ : τ ή ν ύ π α κ ο ή σ τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή ιε ρ α ρ χ ία . Σ ή μ ή α ισ θ η τ ικ ή β α ρ β α ρ ό τ η τ α ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ε ι τ ή ν ά π ε ιλ ή π ο ύ κ ρ ε μ π ά ν ω ά π ό τ ά δ η μ ιο υ ρ γ ή μ α τ α τ ο ΰ π ν ε ύ μ α τ ο ς ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή σ υ ν ε ν ώ θ η κ α ν κ α ί ο ύ δ ε τ ε ρ ο π ο ι ή θ η κ α ν κ ά τ ω ά π ό τ ό ό ν ο μ α κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . ό ν ά μ ιλ ά ς γ ιά κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ή τ α ν π ά ν τ α ά ν τ ίθ ε π ρ ό ς τ ή ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α . Ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ώ ς κ ο ιν ό ς π α ρ ο ν ο μ α σ τ ήρ ιέ χ ε ι π ά ν τ α έ ν σ π έ ρ μ α τ ι έ κ ε ίν η τ ή δ ια δ ικ α σ ία σ χ η μ α τ ο π ο ίη σ κ α ί τ α ξ ιν ό μ η σ η ς π ο ύ ε ισ ά γ ε ι τ ή ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α σ τ ή σ φ α ίρ α τ ή ς δ

χ ε ίρ ι σ η ς . Μ ό ν ο ή β ιο μ η χ α ν ο π ο ιη μ έ ν η , ή σ υ ν ε π ή ς υ π α γ ω γ ή σφ ω ν ε ί ά π ό λ υ τ α μ ’ α ύ τ ή τ ή ν έ ν ν ο ι α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Α ύ τ ή υ π ο τσ ε ι μ έ τ ό ν ϊ δ ιο τ ρ ό π ο ό λ ο υ ς τ ο ύ ς τ ο μ ε ίς τ ή ς π ν ε υ μ α τ ικ ή ς π α ρ α γγ ή ς γ ιά έ ν α ν κ α ί μ ο ν α δ ι κ ό σ κ ο π ό : τ ή ν ά π α σ χ ό λ η σ η τ ώ ν α ϊσ θ



σ ε ω ν τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ β γ α ί ν ο υ ν ά π ό σ τ ά σ ιο , τ ό β ρ ά δ υ , ώ ς τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ θ ά χ τ υ π ή σ ο υ ν τ ή τ ο υ ς , τ ό ά λ λ ο π ρ ω ί , μ έ π ρ ά γ μ α τ α π ο ύ φ έ ρ ο υ ν τ ή σ φ ρ α δ ια δ ικ α σ ία ς τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς , τ ή ν ό π ο ία κ ά ν ο υ ν ο ί ίδ ιο ι ό λ η

Α ύ τ ή ή ύ π α γ ω γ ή π ρ α γ μ α τ ώ ν ε ι κ ο ρ ο ϊδ ε υ τ ικ ά τ ή ν έ ν ν ο ιπ ο ιη μ έ ν η ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , τ ή ν ό π ο ί α ά ν τ έ τ α σ σ α ν ο ί φ ιλ ό π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α ς σ τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α .

Κ ι έ τ σ ι , ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , τ ό π ιό ά κ α μ π τ ο τ ά σ τ ύ λ , φ α ίν ε τ α ι δ τ ι ε ίν α ι ό ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό ς σ τ ό χ ο ς τ ο ϋ φθ ε ρ ι σ μ ο ύ , ό ό π ο ιο ς κ α τ η γ ο ρ ε ϊτ α ι γ ι ά έ λ λ ε ιψ η σ τ ύ λ . Ο ί κ α τ η ς κ α ί τ ά π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ά τ η ς ά π ο ρ ρ έ ο υ ν ά π ό τ ό φ ιλ ε λ ε υ θ τ ό σ ο ό ε ξ η μ ε ρ ω μ έ ν ο ς ν α τ ο υ ρ α λ ισ μ ό ς ό σ ο κ α ί ή ο π ε ρ έ τ α

θ ε ώ ρ η σ η . Ά λ λ ά δ έ ν ε ίν α ι μ ό ν ο α ύ τ ό : τ ά σ ύ γ χ ρ ο ν α μ ο ν ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι ό ο ικ ο ν ο μ ικ ό ς χ ώ ρ ο ς σ τ ό ν ό π ο ι ο σ υ ν εσ ω ρ ιν ά ν ά έ π ιζ ε ΐ, μ α ζ ί μ έ τ ο ύ ς ά ν τ ίσ τ ο ιχ ο υ ς τ ύ π ο υ ς δ ιε τ ώ ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν , έ ν α μ έ ρ ο ς τ ή ς σ φ α ίρ α ς τ ή ς κ υ κ λ ο φ π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν , π ο ύ ύ π ό κ ε ιτ α ι , ά λ λ ο ύ , σ έ μ ιά δ ια δ ι κ α σ ία δ Έ ν α ά τ ο μ ο έ χ ε ι π ά ν τ α τ ή δ υ ν α τ ό τ η τ α ν ά ά κ ο λ ο υ θ ή σ ε τ ο υ δ ρ ό μ ο σ τ ό χ ώ ρ ο α ύ τ ό , δ τ α ν δ έ ν π ρ ο σ κ ο λ λ ά τ α ι π ο λ ύσ ω π ικ ά τ ο υ σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α κ α ί ό τ α ν κ ιν ε ίτ α ι μ έ π ο ν η ρ ιά ά ν τ ισ τ έ κ ε τ α ι έ χ ε ι τ ό δ ικ α ίω μ α ν ά ε π ιβ ιώ σ ε ι μ έ τ ό ν δ ρ ο νμ α τ ω θ ε ί σ τ ό σ ύ σ τ η μ α . Ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ θ ά κ α τ α χ ω μ η τ ρ ώ α τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ή ιδ ια ιτ ε ρ ό ά τ ό μ ο υ α ύ τ ο ύ , τ ό ά τ ο μ ο ά π ο τ ε λ ε ΐ ή δ η μ έ ρ ο ς τ η ς , ό π ω ς κ ό ς μ ε τ α ρ ρ υ θ μ ισ τ ή ς ε ίν α ι μ έ ρ ο ς τ ο ΰ κ α π ιτ α λ ισ μ ο ύ . Ή «κ ή » δ ι α φ ω ν ία ε ίν α ι τ ό χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ ό σ η μ ά δ ι έ κ ε ίν ο υ τ ε ίν ε ι μ ιά κ α ιν ο ύ ρ ια ιδ έ α σ τ ή ν ε π ιχ ε ίρ η σ η . Σ τ ή δ η μ ό σ ια τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο ι ν ω ν ία ς ο ί δ ι α μ α ρ τ υ ρ ίε ς γ ίν ο ν τ α ι σ π ά ν σ τ έ ς · δ τ α ν ά κ ο ύ γ ο ν τ α ι , ε κ ε ίν ο ς π ο ύ έ χ ε ι ο ξ ε ία ά κ ο ή μ π ο σ ω ς ν ά ε ν τ ο π ίσ ε ι τ ά σ η μ ε ία π ο ύ δ ε ίχ ν ο υ ν δ τ ι α ύ τ ό ς π ο ύ θ ά σ υ μ φ ιλ ιω θ ε ί γ ρ ή γ ο ρ α μ έ τ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς . "Ο σ ο π ιό μ ε γ τ ό χ ά σ μ α ά ν ά μ ε σ α σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή κ α ί τ ή β ά σ η , τ ό σ ο π ιό σ μ έ ν η ε ίν α ι μ ιά θ έ σ η σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή γ ι ά ο π ο ί ο ν ά π ο δ ε ικ ά ν ω τ ε ρ ό τ η τ ά τ ο υ μ έ σ ω μ ιά ς κ α λ ά σ χ ε δ ια σ μ έ ν η ς π ρ ω Έ τ σ ι , ά κ ό μ η κ α ί σ τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ξ α κ ο έ π ιβ ι ώ ν ε ι ή φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ η τ ά σ η π ο ύ σ υ ν ίσ τ α τ α ι σ τ ή ν π λ ήχ ή τ ώ ν «ικ α ν ώ ν » ά ν θ ρ ώ π ω ν . ό ά ν ο ιγ μ α τ ο ϋ δ ρ ό μ ο υ σ

τ ο ύ ς ικ α ν ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ε ξ α κ ο λ ο υ θ ε ί ν ά ε ίν α ι κ α ί σ ή μτ ο υ ρ γ ία τ ή ς ά γ ο ρ ά ς , π ο ύ ε ίν α ι , ά λ λ ω σ τ ε , ά π ό λ υ τ α ε λ ε δ σ ο γ ι ά τ ή ν ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ή ς ά γ ο ρ ά ς , τ ό σ ο σ τ ή μ ε γ ά λ η π ε

82



τ έ χ ν η ς δ σ οκ α ί ά λ λ ο ε , ή τ α ν ή έ λ ε υ θ ε ρ ία π ο ύ ε ίχ ε ό ή λ ίθ ιο ς ν ά π ε - θ ά ν ε ι ά π ό τ ή ν π ε ίν α . Δ έ ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο τ ό ό τ ι τ ό σ ύ σ τ η μ α τ ή ς βμ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ ρ χ ε τ α ι ά π ό τ ίς π ιό φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ ε ς βμ η χ α ν ικ έ ς χ ώ ρ ε ς κ α ί τ ό ό τ ι ό λ α τ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ο υ media

ό π ω ς ό κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς , τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο , ή τ ζ ά ζ κ α ί τ ά π ε ρ ιο δ θ ρ ια μ β ε ύ ο υ ν σ ’ α ύ τ έ ς . ’Α ν α μ φ ισ β ή τ η τ α ή π ρ ό ο δ ό ς τ ο υ έ χ ε ι τ ίςζ ε ς τ η ς σ τ ο ύ ς γ ε ν ικ ο ύ ς ν ό μ ο υ ς τ ο ύ κ ε φ α λ α ίο υ . Ό Γ κ ο μ ό ν κ α Π α τ έ , ό Ο ύ λ λ σ τ ά ι ν κ α ί ό Χ ο ύ γ κ ε ν μ π ε ρ γ κ ά κ ο λ ο ύ θ η σ α ν τ ή δ τ ά σ η μ έ κ ά π ο ι α ε π ι τ υ χ ί α - ή ο ι κ ο ν ο μ ικ ή ε ξ ά ρ τ η σ η τ ή ς Ε ύ ρ ώ ά π ό τ ίς Η ν ω μ έ ν ε ς Π ο λ ιτ ε ίε ς μ ε τ ά τ ό ν π ό λ ε μ ο κ α ί ό π λ η θ ω ρ ισ ή τ α ν δ ύ ο σ η μ α ν τ ικ ο ί π α ρ ά γ ο ν τ ε ς . Ή π ε π ο ίθ η σ η δ τ ι ή β α ρ β ατ η τ α τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι έ ν α ά π ο τ έ λ ε σ μ ά

«π ο λ ι τ ισ μ ικ ή ς κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η ς », τ ή ς ο λ ιγ ω ρ ία ς τ ή ς ά μ ε ρ ικ α ν ικ σ υ ν ε ίδ η σ η ς σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ή ν ά ν ά π τ υ ξ η τ ή ς τ ε χ ν ο λ ο γ ία ς , ε ίν α ι έλ ώ ς λ α ν θ α σ μ έ ν η . Ή π ρ ο φ α σ ισ τ ικ ή Ε ύ ρ ώ π η δ έ ν μ π ό ρ ε σ ε ν ά λ ο υ θ ή σ ε ι τ ή ν τ ά σ η π ο ύ ο δ ή γ η σ ε σ τ ά μ ο ν ο π ώ λ ια τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ Ά λ λ ά α ύ τ ή ά κ ρ ιβ ώ ς ή κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η ά φ η σ ε σ τ ό π ν ε ύ μ α κ α δ η μ ιο υ ρ γ ικ ό τ η τ α κ ά π ο ι ο β α θ μ ό α ύ τ ο ν ο μ ία ς κ α ί έ π έ τ ρ ε ψ ε σ τ τ ε λ ε υ τ α ίο υ ς ά ν τ ιπ ρ ο σ ώ π ο υ ς τ ο υ ς ν ά ύ π ά ρ ξ ο υ ν π α ρ ά τ ή ν κ απ ίε σ η . Σ τ ή Γ ε ρ μ α ν ία ή ά π ο τ υ χ ία τ ο ύ δ η μ ο κ ρ α τ ικ ο ύ ε λ έ γ χ ο υ ν ά

σ χ ω ρ ή σ ε ι σ τ ή ζ ω ή ο δ ή γ η σ ε σ έ μ ιά π α ρ ά δ ο ξ η κ α τ ά σ τ α σ η . Π π ρ ά γ μ α τ α έ μ ε ιν α ν έ ξ ω ά π ό τ ό μ η χ α ν ισ μ ό τ ή ς ά γ ο ρ ά ς π ο ύ ε ίχ εσ β ά λ ε ι σ τ ίς χ ώ ρ ε ς τ ή ς Δ ύ σ η ς . ό γ ε ρ μ α ν ικ ό έ κ π α ιδ ε υ τ ικ ό σ ύ σ μ α -π α ν ε π ισ τ ή μ ια , θ έ α τ ρ α μ έ κ α λ λ ι τ ε χ ν ικ ά σ τ ά ν τ α ρ , μ ε γ ά λ ε ς χ ή σ τ ρ ε ς κ α ί μ ο υ σ ε ΐα -έ χ α ιρ ε π ρ ο σ τ α σ ία ς . Ο ί π ο λ ιτ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε τ ό κ ρ ά τ ο ς κ α ί ο ί δ ή μ ο ι , π ο ύ ε ίχ α ν κ λ η ρ ο ν ο μ ή σ ε ι ο ρ ισ μ έ ν ο υ ς σ μ ο ύ ς ά π ό τ ή ν ά π ο λ υ τ α ρ χ ία , έ ξ α σ φ ά λ ισ α ν τ ή ν ά ν ε ξ α ρ τ η σ ία θ ε σ μ ώ ν α ύ τ ώ ν ά π ό τ ίς δ υ ν ά μ ε ις π ο ύ κ υ β ε ρ ν ο ύ σ α ν τ ή ν ά γ ο

ό π ω ς ε ίχ α ν κ ά ν ε ι ο ί π ρ ίγ κ ιπ ε ς κ α ί ο ί φ ε ο υ δ ά ρ χ ε ς μ έ χ ρ ι τ ό ν 19 α ιώ ν α . Α ύ τ ό έ ν ίσ χ υ σ ε τ ή θ έ σ η τ ή ς ά σ τ ικ ή ς τ έ χ ν η ς σ τ ή ν τ ε λ ε υ τ φ ά σ η τ η ς ά π έ ν α ν τ ι σ τ ό ν ό μ ο τ ή ς π ρ ο σ φ ο ρ ά ς κ α ί τ ή ς ζ ή τ η σ η ς ο δ ή γ η σ ε τ ή ν ά ν τ ίσ τ α σ ή τ η ς π ο λ ύ π ιό π έ ρ α ά π ό τ ή ν π ρ ο σ τ α σ ία ό π ο ί α ά π ο λ ά μ β α ν ε . Σ τ ή ν ίδ ι α τ ή ν ά γ ο ρ ά ό φ ό ρ ο ς σ έ μ ιά π ο ιότ α , γ ι ά τ ή ν ό π ο ία δ έ ν ε ίχ ε β ρ ε θ ε ί ά κ ό μ η μ ιά χ ρ ή σ η , μ ε τ α τ ρ ά π η σ έ ά γ ο ρ α σ τ ικ ή δ ύ ν α μ η : γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό λ ό γ ο ο ί έ ν τ ιμ ο ι ε κ δ ό τ ε ς λ ο γτ ε χ ν ικ ώ ν κ α ί μ ο υ σ ικ ώ ν έ ρ γ ω ν μ π ό ρ ε σ α ν ν ά β ο η θ ή σ ο υ ν δ η μ ιγ ο ύ ς π ο ύ δ έ ν ά π ό φ ε ρ α ν κ έ ρ δ ο ς ά λ λ ά τ ή ν ε κ τ ίμ η σ η τ ώ ν ε ιδ ην ω ν . Ά λ λ ά ε κ ε ίν ο π ο ύ υ π ο δ ο ύ λ ω σ ε ο ρ ισ τ ικ ά τ ό ν κ α λ λ ιτ έ χ ν η ή ή π ί ε σ η (π ο ύ σ υ ν ο δ ε υ ό τ α ν ά π ό μ ό ν ιμ ε ς κ α ί σ ο β α ρ έ ς ά π ε ιλ έ ς ) μ π ε ι σ τ ή ν έ π ιχ ε ιρ η μ α τ ικ ή ζ ω ή ώ ς ε ιδ ι κ ό ς σ έ θ έ μ α τ α α ισ θ η τ ικ

83



Π α λ ιό τ ε ρ α ο ί δ η μ ιο υ ρ γ ο ί, δ π ω ς ό Κ ά ν τ κ α ί ό Χ ιο ύ μ , υ π τ ά γ ρ ά μ μ α τ ά τ ο υ ς μ έ τ ή ν έ κ φ ρ α σ η « Ό τ α π ε ιν ό ς δ ο ύ λ ο ς σ τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ύ π έ σ κ α π τ α ν τ ά θ ε μ έ λ ια τ ο ϋ θ ρ ό ν ο υ κ α ί τ ή

ρ ά π ε ζ α ς . Σ ή μ ε ρ α ο ί κ α λ λ ιτ έ χ ν ε ς φ ω ν ά ζ ο υ ν τ ο ύ ς ά ρ χ η κ υ β έ ρ ν η σ η ς μ έ τ ά μ ικ ρ ά τ ο υ ς ό ν ό μ α τ α , ά λ λ ά ο ί κ α λ λ τ ο υ ς δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ ε ς έ ξ α ρ τ ώ ν τ α ι ά π ό τ ή ν κ ρ ίσ η ά ν ίδ ε ω κ ώ ν . Ή ά ν ά λ υ σ η π ο ύ έ κ α ν ε ό ο κ β ί λ έ δ ώ κ α ί ε κ α τ ό χ ρ ό δ ε ίχ τ η κ ε σ τ ό μ ε τ α ξ ύ ά π ό λ υ τ α σ ω σ τ ή . Κ ά τ ω ά π ό τ ό ιδ ιων ο π ώ λ ιο τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς «ή τ υ ρ α ν ν ία ά φ ή ν ε ι ε λ ε ύ θ ε ρ ο κ α ί ε π ι τ ίθ ε τ α ι σ τ ή ν ψ υ χ ή . Ό ά φ έ ν τ η ς δ έ ν λ έ ε ι π ιά : θ ά σ κ δ π ω ς ε γ ώ , ά λ λ ιώ ς θ ά π ε θ ά ν ε τ ε . Λ έ ε ι: Ε ίσ τ ε ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι ν άφ τ ε σ τ ε δ π ω ς ε γ ώ - ή ζ ω ή σ α ς , ή π ε ρ ιο υ σ ία σ α ς , δ λ α θ ά μ εκ ά σ α ς , ά λ λ ά ά π ό σ ή μ ε ρ α θ ά ε ίσ τ ε έ ν α ς ξ έ ν ο ς ά ν ά μ ε σ».2Α ύ τ ό ς π ο ύ δ έ ν π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε τ α ι γ ίν ε τ α ι ο ικ ο ν ο μ ι κ ά ά δ ύ ν κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια , π ν ε υ μ α τ ικ ά ά δ ύ ν α μ ο ς , π ε ρ ιθ ω ρ ι α κ ό ς . Όρ ια κ ό ς ά π ο κ λ ε ίε τ α ι ά π ό τ ή β ιο μ η χ α ν ία κ α ί π ε ίθ ε τ α ι γ ι ά τ π ά ρ κ ε ιά τ ο υ . Έ ν ώ σ ή μ ε ρ α , σ τ ή ν ύ λ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή , ό μ η τ ή ς π ρ ο σ φ ο ρ ά ς κ α ί τ ή ς ζ ή τ η σ η ς ά π ο σ α θ ρ ώ ν ε τ α ι , σ υ ν ε χ ίτ ο υ ρ γ ε ί σ τ ή ν υ π ε ρ δ ο μ ή π ρ ό ς ό φ ε λ ο ς τ ώ ν ά φ ε ν τ ικ ώ ν . Ολ ω τ έ ς ε ίν α ι ο ί ε ρ γ ά τ ε ς κ α ί ο ί υ π ά λ λ η λ ο ι , ο ί ά γ ρ ό τ ε ς κ ακ ρ ο α σ τ ο ί. Ή κ α π ιτ α λ ισ τ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή τ ό σ ο π ο λ ύ φ υ λ α

•ψ υ χ ή κ α ί τ ό σ ώ μ α τ ο υ ς , π ο ύ γ ίν ο ν τ α ι θ ύ μ α τ α , χ ω ρ ί ς ν ά λ ο υ ν κ α μ ιά ά ν τ ίσ τ α σ η , α ύ τ ο ύ π ο ύ τ ο ύ ς π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ι . ’ δ π ω ς ο ί υ π ο δ ο υ λ ω μ έ ν ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι έ π α ιρ ν α ν τ ή ν ή θ ικ ή έ π ιβ α λ λ ό τ α ν π ο λ ύ π ιό σ ο β α ρ ά ά π ’ δ ,τ ι ο ί ίδ ιο ι ο ί ά φ έ ν τ ε έ τ σ ι κ α ί ο ί έ ξ α π α τ η μ έ ν ε ς μ ά ζ ε ς κ α τ α λ α μ β ά ν ο ν τ α ι σ ή μ ε ρ μ ύ θ ο τ ή ς ε π ιτ υ χ ία ς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ά π ’ δ ,τ ι ο ί ίδ ιο ι ο ί ε π ιτ υ χ η Ο ί μ ά ζ ε ς π ο θ ο ύ ν α ύ τ ό π ο ύ έ χ ο υ ν ο ί έ π ιτ υ χ η μ έ ν ο ι κ α ί ε π ν ά υ ι ο θ ε τ ο ύ ν τ ή ν ιδ ε ο λ ο γ ία π ο ύ τ ίς σ κ λ α β ώ ν ε ι. Ή ά σ τ ο χ

τ ο ύ λ α ο ύ γ ι ά τ ό κ α κ ό π ο ύ έ χ ε ι γ ί ν ε ι σ έ β ά ρ ο ς τ ο υ ε ίν α ι μ ερ η δ ύ ν α μ η ά π ό τ ό δ ό λ ο τ ώ ν ά ρ χ ώ ν . Ε ίν α ι δ υ ν α τ ό τ ε ρ η τ ή ν α υ σ τ η ρ ό τ η τ α τ ο ύ Hays Office. Σ ’ ο ρ ισ μ έ ν ε ς μ ε γ ά λ ε ς ισ τ ο σ τ ιγ μ έ ς έ ν θ ά ρ ρ υ ν ε τ ίς δ υ ν ά μ ε ις π ο ύ σ τ ρ έ φ ο ν τ α ν έ ν α ν τ ίο ν ιδ ια ίτ ε ρ α , τ ή ν τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ία τ ώ ν δ ι κ α σ τ η ρ ίω ν . 'Υ π ο σ τ η Μ ίκ υ Ρ ο ύ ν ε ϋ ά ν τ ί τ ή ν τ ρ α γ ικ ή Γ κ ά ρ μ π ο , τ ό ν Ν τ ό ν α λ ν τ Ν τ ή ν Μ π έ τ τ υ Μ π ο ύ π . Ή β ιο μ η χ α ν ία υ π ο τ ά σ σ ε τ α ι σ τ ό ά π τ ή ς ψ η φ ο φ ο ρ ία ς τ ό ό π ο ι ο π ρ ο κ ά λ ε σ ε ή ϊδ ι α . Α ύ τ ό π ο ύ μ ιά γ ιά τ ή φ ίρ μ α π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ε ί π λ ή

2. A. de Tocqueville, De la Democratie en Amerique, Paris, 1864, τόμ. II, σ. 151.

84



σ υ μ β ό λ α ιο π ο ύ έ χ ε ι κ ά ν ε ι μ ’ έ ν α ν ξ ε π ε σ μ έ ν ο σ τ ά ρ ε ίν α ι έ ν α ν όμ ο έ ξ ο δ ο γ ιά τ ό σ ύ σ τ η μ α σ τ ό σ ύ ν ο λ ό τ ο υ . ό σ ύ σ τ η μ α ε π ιβ ά λ τ ή ν ά π ό λ υ τ η α ρ μ ο ν ία κ α θ α γ ιά ζ ο ν τ α ς έ π ιδ έ ξ ια τ ή ν ά π α ίτ η σ η σ κ ο υ π ίδ ι α . Ό γ ν ώ σ τ η ς κ α ί ό ε ιδ ι κ ό ς π ε ρ ιφ ρ ο ν ο ύ ν τ α ι ε π ε ιδ ή

λ ο υ ν ν ά θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι ά ν ώ τ ε ρ ο ι ά π ό τ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς , τ ή σ τ ιγ μ ή π ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίν α ι δ η μ ο κ ρ α τ ικ ή κ α ί μ ο ιρ ά ζ ε ι τ ά π ρ ο ν ό μ ιά τ η ς ό λ ο υ ς . Μ έ σ α σ ’ α ύ τ ή τ ή ν ιδ ε ο λ ο γ ικ ή έ κ ε χ ε ιρ ία , κ υ ρ ια ρ χ ε ί ό κ φ ο ρ μ ισ μ ό ς τ ώ ν ά γ ο ρ α σ τ ώ ν κ α ί ή ά δ ι α ν τ ρ ο π ιά τ ώ ν π α ρ α γ ω

ό ά π ο τ έ λ ε σ μ α ε ίν α ι μ ιά σ υ ν ε χ ή ς ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ ώ ν ίδ ιω ν π ρμ ά τ ω ν .

Α ύ τ ή ή σ τ α θ ε ρ ή ό μ ο ι ο μ ο ρ φ ία ρ υ θ μ ίζ ε ι ε π ίσ η ς κ α ί τ ίς σ χ έ σ ε ις τ ό π α ρ ε λ θ ό ν . Α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι κ α ιν ο ύ ρ ιο σ ’ α ύ τ ή ν τ ή φ ά σ η τ ή ς

ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , σ υ γ κ ρ ιτ ικ ά μ έ τ ό τ ε λ ε υ τ α ίο σ τ ά δ ιο τ ο ύ φ ιλ ε υ θ ε ρ ισ μ ο ύ , ε ίν α ι ό ά π ο κ λ ε ισ μ ό ς τ ο ύ κ α ιν ο ύ ρ ιο υ . Ή μ η χ α σ τ ρ έ φ ε τ α ι γ ύ ρ ω ά π ό τ ό ϊδ ι ο σ η μ ε ίο . Έ ν ώ έ χ ε ι φ τ ά σ ε ι σ τ ό σ η μ ν ά κ α θ ο ρ ίζ ε ι τ ή ν π α ρ α γ ω γ ή , ά π ο μ α κ ρ ύ ν ε ι ώ ς ά ν ώ φ ε λ ο κ ίν δ ό ,τ ι δ έ ν έ χ ε ι δ ο κ ιμ α σ τ ε ί . Ο ί κ α τ α σ κ ε υ α σ τ έ ς κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ τ α ιν ιώ ν β λ έ π ο υ ν μ έ δ υ σ π ισ τ ία κ ά θ ε σ ε ν ά ρ ιο π ο ύ δ έ ν σ τ η ρ ί ζ ε σ ’ έ ν α μ π έ σ τ σ έ λ ε ρ . Γ ι’ α ύ τ ό ν τ ό λ ό γ ο ύ π ά ρ χ ε ι ή ά τ έ λ ε ιω τ η σ υτ η σ η γ ύ ρ ω ά π ό τ ί ς ιδ έ ε ς , τ ή ν κ α ιν ο τ ο μ ία κ α ί τ ή ν έ κ π λ η ξ η , γ ύ

ά π ό κ ά τ ι π ο ύ θ ε ω ρ ε ίτ α ι δ ε δ ο μ έ ν ο , έ ν ώ δ έ ν ύ π ή ρ ξ ε π ο τ έ . Ό ρμ ό ς κ α ί ή δ υ ν α μ ικ ή χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό σ κ ο π ό . ίπ ο δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά μ ε ίν ε ι ά ν ά λ λ α κ τ ο , ό λ α π ρ έ π ε ι ν ά λ ε ιτ ο υ ρ γ ο ύ ν σ υχ ώ ς , ν ά β ρ ίσ κ ο ν τ α ι σ έ κ ίν η σ η . Γ ια τ ί μ ό ν ο ό κ α θ ο λ ικ ό ς θ ρ ία μ τ ο ύ ρ υ θ μ ο ύ τ ή ς μ η χ α ν ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ί ά ν α π α ρ α γ ω γ ή ς ε έ γ γ ύ η σ η δ τ ι τ ίπ ο τ ε δ έ ν θ ά ά λ λ ά ξ ε ι κ α ί ό τ ι δ έ ν θ ά β γ ε ί τ ίπ ο τ ε ά κ τ ά λ λ η λ ο . Ό π ο ι α δ ή π ο τ ε π ρ ο σ θ ή κ η σ τ ό ν έ δ ρ α ιω μ έ ν ο κ α ί ά π ο σ μ α τ ικ ό κ α τ ά λ ο γ ο τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς φ α ίν ε τ α ι π ο λ ύ π α ρ α κ ιν δ υ

μ έ ν η . Ο ί ά π ο λ ι θ ω μ έ ν ε ς μ ο ρ φ έ ς - ό π ω ς τ ό σ κ έ τ ς , ή σ ύ ν τ ο μ η ισρ ία , τ ό φ ίλ μ π ο ύ «π ρ ο β λ η μ α τ ίζ ε ι», τ ό σ ο υ ξ έ - ε ίν α ι ό τ υ π ο π ο ι ημ έ ν ο ς μ έ σ ο ς ό ρ ο ς τ ο ύ φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ ο υ γ ο ύ σ τ ο υ π ο ύ ύ π α γ ο ρ ε ύ ά π ό τ ή ν ά ν ω θ ε ν ά π ε ιλ ή . Ο ί δ ι ε υ θ υ ν τ έ ς τ ώ ν π ρ α κ τ ο ρ ε ίω ν τ κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς - π ο ύ δ ο υ λ ε ύ ο υ ν ά ρ μ ο ν ικ ά ό π ω ς μ ό ν ο έ ν α ς μ ά ν α μ π ο ρ ε ΐ ν ά δ ο υ λ έ ψ ε ι μ α ζ ί μ ’ έ ν α ν ά λ λ ο , ε ίτ ε έ χ ε ι β γ ε ι μ έ σ α ά π ό δ ο υ λ ε ιά ε ϊτ ε ά π ό μ ιά δ ιά σ η μ η σ χ ο λ ή - έ χ ο υ ν ά ν α δ ιο ρ γ α ν ώ σ ε ι ό ρ θ ο λ ο γ ι κ ο π ο ι ή σ ε ι τ ό ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό π ν ε ύ μ α ε δ ώ κ α ί π ο λ ύ κ α Θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε κ α ν ε ίς ν ά ύ π ο θ έ σ ε ι ό τ ι μ ιά π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ο ύ σ α θ ε ν τ ία έ χ ε ι ε ξ ε τ ά σ ε ι τ ό ύ λ ι κ ό κ α ί έ χ ε ι φ τ ιά ξ ε ι έ ν α ν ε π ίσ η μ ο κ α τλ ο γ ο τ ώ ν π ο λ ιτ ισ μ ικ ώ ν ά γ α θ ώ ν π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ς τ ίς δ ια θ έ σ σ ε ιρ έ ς . Ο ί ιδ έ ε ς ε ίν α ι γ ρ α μ μ έ ν ε ς σ τ ό σ τ ε ρ έ ω μ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ

85



σ τ ό ό π ο ι ο ε ίχ α ν ή δ η ά π α ρ ι θ μ η θ ε ί ά π ό τ ό ν Π λ ά τ ω ν α - κ π ρ ά γ μ α τ ι α ρ ιθ μ ο ί σ τ α θ ε ρ ο ί κ α ί α μ ε τ α κ ίν η τ ο ι.

Ή δ ια σ κ έ δ α σ η κ α ί ό λ α τ ά σ τ ο ιχ ε ία τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ήτ ο ύ ρ α ς ύ π ή ρ χ α ν π ο λ ύ π ιό π ρ ίν ά π ’ α ύ τ ή ν . Σ ή μ ε ρ α π α

ά π ό π ά ν ω κ α ί ε κ σ υ γ χ ρ ο ν ίζ ο ν τ α ι . Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ μ π ο ρ ε ΐ ν ά π ε ρ η φ α ν ε ύ ε τ α ι γ ια τ ί μ ε τ έ φ ε ρ ε ε π ιδ έ ξ ια (κ ι ό χ ι ό π ω ς γ ιν ό τ α ν π α λ ιά ) τ ή ν τ έ χ ν η σ τ ή σ φ α ίρ α τ ή ς κ α τ α ν γ ια τ ί έ κ α ν ε ά ρ χ ή α ύ τ ή ν τ ή μ ε τ α φ ο ρ ά , γ ια τ ί ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σσ κ έ δ α σ η ά π ό τ ή ν ε ν ο χ λ η τ ικ ή τ η ς ά π λ ο ϊκ ό τ η τ α κ α ί γ ια τ ί τ ό ν τ ύ π ο τ ώ ν ε μ π ο ρ ε υ μ ά τ ω ν . Ό σ ο π ιό ά π ό λ υ τ η γ ιν ό τ α ν ά δ ί σ τ α κ τ α έ σ π ρ ω χ ν ε ό π ο ι ο ν δ έ ν σ υ μ β ι β α ζ ό τ α ν μ ’ α ύ χ ρ ε ω κ ο π ία ή σ τ ή ν π ρ ο σ χ ώ ρ η σ ή τ ο υ σ ’ έ ν α σ υ ν δ ι κ ά τ ο ,

π ο λ ύ έ κ λ ε π τ υ ν ό τ α ν κ α ί ά ν έ β α ιν ε γ ι ά ν ά φ τ ά ο ε ι, σ τ ό τ έ λ ο σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ Μ π ε τ ό β ε ν κ α ί τ ο ύ Κ α ζ ιν ό ν τ έ Π α ρ ί . Ή ν ίκν α ι δ ιπ λ ή : τ ή ν ά λ ή θ ε ια π ο ύ κ α τ α π ν ίγ ε ι έ ξ ω μ π ο ρ ε ΐ ν ά τ ή ν ρ ά γ ε ι , ώ ς ψ έ μ α , μ έ σ α . Ή «ε λ α φ ρ ιά τ έ χ ν η » σ ά ν τ έ τ ο ια , ή ψγ ί α , δ έ ν ε ίν α ι μ ιά π α ρ α κ μ ια κ ή μ ο ρ φ ή . "Ο π ο ιο ς τ ή ν κ α τ η γ π ρ ο δ ο σ ία ά π έ ν α ν τ ι σ τ ό ιδ α ν ικ ό τ ή ς κ α θ α ρ ή ς έ κ φ ρ α σ η α ύ τ α π ά τ ε ς γ ιά τ ή ν κ ο ιν ω ν ία . Ή κ α θ α ρ ό τ η τ α τ ή ς ά σ τ ικ ή ή ό π ο ί α ύ π ο σ τ α σ ιο π ο ι ο ύ σ ε τ ό ν έ α υ τ ό τ η ς ώ ς β α σ ίλ ε ιο τ ήρ ία ς σ ’ ά ν τ ίθ ε σ η μ έ τ ή ν ύ λ ικ ή π ρ α κ τ ικ ή , ή τ α ν σ υ ν δ ε δ ε μ τ ή ν ά ρ χ ή μ έ τ ό ν ά π ο κ λ ε ισ μ ό τ ώ ν κ α τ ώ τ ε ρ ω ν τ ά ξ ε ω ν (ώ τ έ χ ν η μ έ ν ε ι π ι σ τ ή σ τ ή ν ύ π ό θ ε σ η τ ώ ν τ ά ξ ε ω ν α ύ τ ώ ν , σ τ ή ντ ικ ή κ α θ ο λ ι κ ό τ η τ α , ά κ ρ ιβ ώ ς ε π ε ιδ ή δ ια τ η ρ ε ί τ ή ν έ λ ε υ θ ά π έ ν α ν τ ι σ τ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς τ ή ς ψ ε ύ τ ικ η ς κ α θ ο λ ικ ό τ η τ α ς ). Ήρ ή τ έ χ ν η ά ρ ν ή θ η κ ε ν ά δ ώ σ ε ι τ ό ν έ α υ τ ό τ η ς σ έ κ ε ίν ο υ ς γ ό π ο ι ο υ ς ή δ υ σ κ ο λ ία κ α ί ή π ίε σ η τ ή ς ζ ω ή ς ε ίν α ι μ ιά δ ια κ ω τ ή ς σ ο β α ρ ό τ η τ α ς κ α ί ο ί ό π ο ιο ι π ρ έ π ε ι ν ά ε ί ν α ι ε ύ χ α ρ ισ ό τ α ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά χ ρ η σ ι μ ο π ο ιή σ ο υ ν τ ό χ ρ ό ν ο π ο ύ δ έ ν ξ σ τ ή γ ρ α μ μ ή π α ρ α γ ω γ ή ς ά π λ ά κ α ί μ ό ν ο γ ιά ν ά σ υ ν ε χ ί ύ π ά ρ χ ο υ ν . Ή ε λ α φ ρ ι ά τ έ χ ν η ή τ α ν ή σ κ ι ά τ ή ς α ύ τ ό ν ο μ η Ε ίν α ι ή κ ο ιν ω ν ικ ή κ α κ ή σ υ ν ε ίδ η σ η τ ή ς σ ο β α ρ ή ς τ έ χ ν η ς . θ ε ια , π ο ύ χ α ν ό τ α ν ά ν α γ κ α σ τ ικ ά ά π ό τ ή ν π ρ ώ τ η (λ ό γ ω τ ών ικ ώ ν τ η ς β ά σ ε ω ν ), δ ίν ε ι σ τ ή ν ά λ λ η τ ό ε π ίχ ρ ι σ μ α τ ή ς ν οτ α ς . Α ύ τ ή ή δ ι α ίρ ε σ η ε ίν α ι ή ίδ ια ή ά λ ή θ ε ια : ε κ φ ρ ά ζ ε ι τ οσ τ ο ν τ ή ν ά ρ ν η τ ικ ό τ η τ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ ά π ο τ ε λ ε ίτ α δ ύ ο δ ι α φ ο ρ ε τ ικ έ ς σ φ α ίρ ε ς . Ή ά π ο ρ ρ ό φ η σ η τ ή ς ε λ α φ ρ ι ά

ά π ό τ ή σ ο β α ρ ή τ έ χ ν η ή ά ν τ ίσ τ ρ ο φ α ε ίν α ι ό λ ι γ ό τ ε ρ ο σ τ ρ ό π ο ς κ α τ ά ρ γ η σ η ς τ ή ς ά ν τ ίθ ε σ ή ς τ ο υ ς . Ά λ λ ά α ύ τ ό π ρ ν ά κ ά ν ε ι ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ή έ κ κ ε ν τ ρ ικ ό τ

86



τ σ ίρ κ ο υ , τ ο ϋ μ ο υ σ ε ίο υ κ έ ρ ι ν ω ν ο μ ο ιω μ ά τ ω ν κ α ί τ ο ϋ π ο ρ ν ε ίο υ σ χ έ σ η μ έ τ ή ν κ ο ιν ω ν ία ε ίν α ι έ ξ ίσ ο υ ο χ λ η ρ ή γ ι ά τ ή β ι ο μ η χ α ν ί τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ έ τ ή ν έ κ κ ε ν τ ρ ικ ό τ η τ α τ ο ύ Σ έ ν μ π ε ρ γ κ κ α ί τ Κ ά ρ λ Κ ρ ά ο υ ς . Κ ι έ τ σ ι , ό μ ο υ σ ι κ ό ς τ ή ς τ ζ ά ζ Μ π έ ν ν υ Γ κ ο ύ ν τ π ρ έ π ε ι ν ά ε μ φ α ν ισ τ ε ί μ α ζ ί μ έ τ ό κ ο υ α ρ τ έ τ ο έ γ χ ο ρ δ ω ν τ ή ς Β ο υπ έ σ τ η ς κ α ί ν ά ε ίν α ι π ιό σ χ ο λ α σ τ ικ ό ς σ τ ό κ ρ ά τ η μ α τ ο ϋ ρ υ θ μ ά π ό ό π ο ι ο ν δ ή π ο τ ε κ λ α ρ ι ν ε τ ίσ τ α μ ιά ς φ ιλ α ρ μ ο ν ικ ή ς ο ρ χ ή σ τ ρ ε ν ώ τ ό π α ίξ ιμ ο τ ώ ν μ ε λ ώ ν τ ο ϋ κ ο υ α ρ τ έ τ ο υ θ ά ε ίν α ι έ ξ ίσ ο υ ο μ ομ ο ρ φ ο κ α ί γ λ υ κ α ν ά λ α τ ο μ ’ έ κ ε ίν ο τ ο ύ Γ κ ά υ Λ ο μ π ά ρ ν τ ο . Ά λ α ύ τ ό π ο ύ έ χ ε ι σ η μ α σ ία δ έ ν ε ίν α ι ή χ υ δ α ιό τ η τ α , ή β λ α κ ε ία κ α ί χ ο ν τ ρ ο κ ο π ιά . Χ ά ρ η σ τ ή ν ίδ ια τ η ς τ ή ν τ ε λ ε ιό τ η τ α , ή β ι ο μ η χ α ν τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ξ α φ ά ν ισ ε τ ά σ κ ο υ π ίδ ι α τ ο ϋ χ θ έ ς μ έ σ ω τ ή ς ά π γ ό ρ ε υ σ η ς κ α ί τ ή ς ε ξ η μ έ ρ ω σ η ς τ ο ϋ έ ρ α σ ιτ ε χ ν ισ μ ο ύ · σ υ ν ε χ ώ ς , β α ια , κ ά ν ε ι φ ο β ε ρ έ ς γ κ ά φ ε ς , ά λ λ ά , χ ω ρ ίς α ύ τ έ ς , δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ν ο η θ ε ί έ ν α σ τ ύ λ ά ν ε β α σ μ έ ν ο υ ε π ιπ έ δ ο υ . ό κ α ιν ο ύ ρ ιο ό μ ω ς ε ίν ό τ ι τ ά ά σ υ μ φ ιλ ίω τ α σ τ ο ιχ ε ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ή τ έ χ ν η κ α ί ή δ ισ κ έ δ α σ η , έ χ ο υ ν ύ π α χ θ ε ί σ ’ έ ν α ν μ ο ν α δ ικ ό σ κ ο π ό κ ι έ χ ο υ ν έ ν τ χ θ ε ί σ έ μ ιά ψ ε ύ τ ικ η φ ό ρ μ ο υ λ α : σ τ ή ν ο λ ό τ η τ α τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Α ύ τ ή ά π ο τ ε λ ε ίτ α ι ά π ό έ π α ν α λ ή ψ ε ις . ό γ ε γ ο ν ό ς ο ί χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ έ ς τ η ς κ α ιν ο τ ο μ ίε ς δ έ ν ε ίν α ι π ο τ έ τ ίπ ο τ ε π ερ ι σ σ ό τ ε ρ ο ά π ό β ε λ τ ιώ σ ε ις τ ή ς μ α ζ ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς , δ έ ν ε ίν α ι ο ρτ ό έ ξ ω ά π ό τ ό σ ύ σ τ η μ α . Δ ίκ α ια τ ό ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ώ ν π ά μ π ο λ λ κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν σ τ ρ έ φ ε τ α ι π ρ ό ς τ ή ν τ ε χ ν ικ ή κ ι ό χ ι π ρ ό ς τ ά π ε ρ ι ε χμ ε ν α - π ο ύ ε π α ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ι ε π ίμ ο ν α , φ θ ε ίρ ο ν τ α ι κ α ί χ ά ν ο σ ή μ ε ρ α τ ό μ ισ ό , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν , κ ύ ρ ο ς τ ο υ ς . Ή κ ο ιν ω ν ικ ή δ ύ ν α μ π ο ύ γ ίν ε τ α ι ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ή ς λ α τ ρ ε ία ς τ ώ ν θ ε α τ ώ ν , ε π ι β ε β α ιώ ν ε τ ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ ε ρ α ά π ό τ ή ν π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ο υ σ ία τ ο ϋ σ τ ε ρ ε όπ ο υ π ο ύ ε π ιβ ά λ λ ε τ α ι ά π ό τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ία κ ι ό χ ι τ ό σ ο ά π ό τ ίς μ ο

χ λ ια σ μ έ ν ε ς ι δ ε ο λ ο γ ί ε ς π ο ύ υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν τ ά έ φ ή μ ε ρ α π ε ρ ιε χ όν α .

Μ ο λ α τ α ύ τ α , ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π α ρ α μ έ ν ε ι β ι ο μ ην ία τ ή ς δ ια σ κ έ δ α σ η ς . Α σ κ ε ί τ ή ν ε π ιρ ρ ο ή τ η ς π ά ν ω σ τ ο ύ ς κ α τν α λ ω τ έ ς μ έ σ ω τ ή ς δ ι α σ κ έ δ α σ η ς , π ο ύ τ ε λ ικ ά κ α τ α σ τ ρ έ φ ε τ α ι ά π ό έ ν α ά π λ ό δ ιά τ α γ μ α , ά λ λ ά ά π ό τ ή ν ε γ γ ε ν ή τ η ς ε χ θ ρ ό τ η τ α ά ν α ν τ ι σ ’ α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι ά ν ώ τ ε ρ ό τ η ς . Ε π ε ιδ ή ή μ ε τ α φ ο ρ ά ό λ ω τ ώ ν τ ά σ ε ω ν τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ τ ή ζ ω ή τ ο ύ κ ο ιν

ε υ ν ο ε ίτ α ι ά π ό τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή δ ι α δ ι κ α σ ία , ή έ π ιβ ί ω σ η τ ή ς ά γ ο ρ σ ’ α ύ τ ό τ ό ν τ ο μ έ α ε π ιδ ρ ά ε υ ν ο ϊ κ ά π ά ν ω σ ’ α ύ τ έ ς τ ίς τ ά σ ε ις . Ή ζ ή τ η σ η δ έ ν ά ν τ ικ α τ α σ τ ά θ η κ ε ά κ ό μ η ά π ό τ ή ν ά π λ ή ύ π α κ ο ή . Ε π ο λ ύ γ ν ω σ τ ό ό τ ι ή μ ε γ ά λ η ά ν α δ ιο ρ γ ά ν ω σ η τ ο ύ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά



π ρ ί ν ά π ό τ ό ν Π ρ ώ τ ο Π α γ κ ό σ μ ιο Π ό λ ε μ ο - ύ λ ικ ή π ρ ο ϋ π ύ π α ρ ξ ή ς τ ο υ - ή τ α ν ά κ ρ ιβ ώ ς ή σ κ ό π ιμ η π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ά ν ά γ κ ε ς τ ο ϋ κ ο ι ν ο ϋ , ό π ω ς κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ν α υ τ έ ς σ τ ό τ αν έ ν α ς δ έ ν σ κ ε φ τ ό τ α ν ν ά π ά ρ ε ι σ ο β α ρ ά ύ π ό ψ η τ ο υ α ύ τ όν ό ς τ ή ν ε π ο χ ή τ ώ ν π ρ ω τ ο π ό ρ ω ν τ ή ς ό θ ό ν η ς ). ή ν ίδ ι α έ χ ο υ ν σ ή μ ε ρ α κ α ί ο ί ή γ έ τ ε ς τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ο ύ κ ιν η μ α τ π ο ύ π α ίρ ν ο υ ν ώ ς κ ρ ιτ ή ρ ιό τ ο υ ς τ ά τ ρ α γ ο ύ δ ια -έ π ι τ υ χ ίε π ο ύ έ χ ο υ ν τ ή σ ύ ν ε σ η ν ά μ ή ν π ρ ο σ φ ε ύ γ ο υ ν π ο τ έ σ τ ό ά ν ττ ή ρ ιο , ε κ ε ίν ο τ ή ς ά λ ή θ ε ια ς . Ή ι δ ε ο λ ο γ ία τ ο υ ς ε ίν α ι ο ί μ Ε ίν α ι ά π ό λ υ τ α σ ω σ τ ό ό τ ι ή δ ύ ν α μ η τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ςρ α ς έ γ κ ε ιτ α ι σ τ ή ν τ α ύ τ ισ ή τ η ς μ έ τ ή ν κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν η ά ό χ ι σ τ ή ν ά π λ ή ά ν τ ίθ ε σ ή τ η ς μ ’ α ύ τ ή ν , ά κ ό μ η κ ι ά ν έ π ρ ό κ

μ ιά ά ν τ ίθ ε σ η ά π ό λ υ τ η ς δ ύ ν α μ η ς κ α ί ά π ό λ υ τ η ς ά δ υ ν α μ π ρ ο η γ μ έ ν ο κ α π ιτ α λ ι σ μ ό ή δ ια σ κ έ δ α σ η ε ίν α ι ή ε π έ κ τ α σ η σ ία ς . ή ν ά ν α ζ η τ ά ε κ ε ίν ο ς π ο ύ θ έ λ ε ι ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι ά π ό τ ή δσ ία τ ή ς έ κ μ η χ α ν ισ μ έ ν η ς ε ρ γ α σ ία ς γ ι ά ν ά μ π ο ρ έ σ ε ι ν ά τ ή τ ω π ίσ ε ι ξ α ν ά . Ά λ λ ά , τ ή ν ίδ ια σ τ ιγ μ ή , ό έ κ μ η χ α ν ισ μ ό ς έ χ δ ύ ν α μ η π ά ν ω σ τ ό ν έ λ ε ύ θ ε ρ ο χ ρ ό ν ο κ α ί σ τ ή ν ε ύ τ υ χ ία τ ο π ο υ κ α ί κ α θ ο ρ ίζ ε ι τ ό σ ο β α θ ι ά τ ή ν κ α τ α σ κ ε υ ή τ ώ ν π ρ ο ϊό χ ρ η σ ιμ ε ύ ο υ ν σ τ ή δ ι α σ κ έ δ α σ η , π ο ύ α ύ τ ό ς ό ά ν θ ρ ω π ο ς δ

ν ά δ ε ί τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο ε κ τ ό ς ά π ό τ ά μ ε τ ε ικ ά σ μ α τ α τ ή ς ίδ ι α ς δ ικ α σ ία ς τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς . ό δ ή θ ε ν π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο δ έ ν ε ίν α ι π ξ ε θ ω ρ ι α σ μ έ ν η ε ικ ό ν α - α ύ τ ό π ο ύ ε ν τ υ π ώ ν ε τ α ι σ τ ό μ υ α λ όθ ρ ώ π ω ν ε ίν α ι ή α ύ τ ο μ α τ ικ ή δ ια δ ο χ ή τ ώ ν τ υ π ο π ο ι έ ν ε ρ γ ε ιώ ν . ό μ ό ν ο μ έ σ ο γ ιά ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι κ α ν ε ίς ά π ’ α ύ τ ό πβ α ίν ε ι σ τ ό ε ρ γ ο σ τ ά σ ιο ή σ τ ό γ ρ α φ ε ίο ε ίν α ι ν ά τ ό π ρ ο σ ε γ γτ ά τ ό ν έ λ ε ύ θ ε ρ ο χ ρ ό ν ο τ ο υ . Κ ά θ ε δ ι α σ κ έ δ α σ η π ρ ο σ β ά λ λκ ά ά π ’ α ύ τ ή ν τ ή ν ά θ ε ρ ά π ε υ τ η ά ρ ρ ώ σ τ ια . Ή ε ύ χ α ρ ί σ τ η σ

ρ ο π ο ιε ίτ α ι μ έ σ α σ τ ή ν ά ν ία γ ι α τ ί , ά ν θ έ λ ε ι ν ά π α ρ α μ ε ίν ε ι σ τ η , δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά ά π α ιτ ε ί κ α μ ιά π ρ ο σ π ά θ ε ια - γ ι ’ α ύ τ ό κ μ έ σ α σ τ ά σ τ ε ν ά α ύ λ ά κ ια τ ώ ν σ υ ν η θ ι σ μ έ ν ω ν σ υ ν ε ιρ μ ώ ν . δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι ν ά σ κ έ φ τ ε τ α ι μ ό ν ο ς τ ο υ : τ ό π ρ ο ϊ ό ν π ρ ο δ ι κ ά θ ε ά ν τ ίδ ρ α σ η , ό χ ι μ έ σ ω τ ή ς φ υ σ ικ ή ς τ ο υ δ ο μ ή ς (π ο ύ κ ό τ α ν γ ί ν ε ι ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο σ κ έ ψ η ς ), ά λ λ ά μ έ σ ω σ η μ ά τ ω ν . Κκ ή σ υ σ χ έ τ ισ η π ο ύ ά π α ιτ ε ί μ ιά π ν ε υ μ α τ ικ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια ά τ α ι π ρ ο σ ε κ τ ικ ά . Ο ί ά ν α π τ ύ ξ ε ις π ρ έ π ε ι ν ά π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν ά μ έ σ ω ς π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η κ α τ ά σ τ α σ η κ ι ό χ ι ά π ό τ ή ν κ ε ν τ ρ Δ έ ν ύ π ά ρ χ ε ι ύ π ό θ ε σ η π ο ύ θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ά ν τ ισ τ α θ ε ί τ ώ ν σ ε ν α ρ ι ο γ ρ ά φ ω ν ν ά β γ ά λ ο υ ν ά π ό κ ά θ ε μ ε μ ο ν ω μ έ ν η ε ίν α ι δ υ ν α τ ό ν ά β γ ε ί . Ά κ ό μ η κ α ί ή ϊ δ ια ή π λ ο κ ή φ α ίν ε τ α ι



δ υ ν η σ τ ό μ έ τ ρ ο π ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ε ν α ν ο η μ α τ ικ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο - δ φ τ ω χ ό κ ι ά ν ε ίν α ι α ύ τ ό - έ κ ε ΐ δ π ο υ δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι π α ρ ά μ ό ν ο έ λ λ ε ιψ η ό π ο ι ο υ δ ή π ο τ ε ν ο ή μ α τ ο ς . Σ υ χ ν ά ά φ α ιρ ε ΐτ α ι μ έ κ α κ ο βλ ία ά π ό τ ή ν π λ ο κ ή ε κ ε ίν η ή ε ξ έ λ ιξ η π ο ύ ά π α ιτ ε ΐτ α ι ά π ό τ ο ύ ς χ α

ρ α κ τ ή ρ ε ς κ α ί ά π ό τ ό ϊ δ ιο τ ό θ έ μ α . Ά ν τ ί γ ι ’ α ύ τ ό , έ π ι λ έ γ ε τ α ι ά π ό τ ό σ ε ν α ρ ιο γ ρ ά φ ο ε ν α έ φ έ π ο ύ γ ι ’ α ύ τ ό ν ε ίν α ι τ ό π ιό ε ν τ υ π ω σ ια κ σ τ ή σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η κ α τ ά σ τ α σ η . Ή κ ο ιν ό τ ο π η ά λ λ ά κ α λ ά φ τ ια γν η έ κ π λ η ξ η δ ι α κ ό π τ ε ι τ ή ν ύ π ό θ ε σ η τ ο ύ φ ίλ μ . Ή τ ά σ η τ ή ς έ π σ τ ρ ο φ ή ς τ ο ύ π ρ ο ϊ ό ν τ ο ς σ τ ή ν κ α θ α ρ ή ά ν ο η σ ία - τ ά σ η π ο ύ ή τ ε ν α ν ό μ ιμ ο μ έ ρ ο ς τ ή ς λ α ϊκ ή ς τ έ χ ν η ς ά π ό τ ή φ ά ρ σ α κ α ί τ ά κ α ρ ακ ιο ζ ιλ ίκ ια ώ ς τ ό ν σ ά π λ ιν κ α ί τ ο ύ ς ά δ ε λ φ ο ύ ς Μ ά ρ ξ - ε μ φ α ν ίζτ α ι κ α θ α ρ ό τ ε ρ α σ τ ά ε ίδ η ε κ ε ίν α π ο ύ δ έ ν ισ χ υ ρ ίζ ο ν τ α ι ό τ ι κ ά ν ο υ

κ ά τ ι τ έ τ ο ιο ! Α ύ τ ή ή τ ά σ η έ χ ε ι έ π ιβ λ η θ ε ΐ ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ά σ τ ό κ ε ίμν ο τ ώ ν τ ρ α γ ο υ δ ιώ ν τ ή ς μ ό δ α ς , σ τ ά θ ρ ί λ ε ρ κ α ί σ τ ά κ ιν ο ύ μ ε ν α σ χδ ι α , έ ν ώ σ τ ά φ ίλ μ τ ο ΰ Γ ρ ή ρ Γ κ ά ρ σ ο ν κ α ί τ ή ς Μ π έ τ τ υ Ν τ α ίη β ι έ ν ό τ η τ α τ ή ς κ ο ιν ω ν ικ ο ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή ς π ε ρ ίπ τ ω σ η ς π ρ ο σ φ έ ρ ε ι κ π ο ύ μ ο ι ά ζ ε ι μ έ σ υ ν ε κ τ ικ ή π λ ο κ ή . Ή ίδ ια ή ιδ έ α , μ α ζ ί μ έ τ ά α ν τ ικ ε ίμ ε ν α τ ή ς κ ω μ ω δ ία ς κ α ί τ ο ύ τ ρ ό μ ο υ , κ α τ α κ ρ ε ο υ ρ γ ε ΐτ α ι κ α ί κτ α τ ε μ α χ ίζ ε τ α ι . ά τ ρ α γ ο ύ δ ια τ ή ς μ ό δ α ς έ χ ο υ ν κ ά ν ε ι π ρ ό π ο λ λ ο β ίω μ ά τ ο υ ς τ ή ν π ε ρ ι φ ρ ό ν η σ η τ ο ΰ ν ο ή μ α τ ο ς · ώ ς κ α λ ο ί π ρ ό δ ρ ο

κ α ί δ ι ά δ ο χ ο ι τ ή ς ψ υ χ α ν ά λ υ σ η ς τ α υ τ ί ζ ο υ ν τ ό ν ό η μ α α ύ τ ό μ έ τ μ ο ν ο τ ο ν ία τ ο ύ σ ε ξ ο υ α λ ικ ο ύ σ υ μ β ο λ ισ μ ο ύ . ό ά σ τ υ ν ο μ ικ ό κ α ί π ε ρ ιπ ε τ ε ιώ δ ε ς φ ίλ μ δ έ ν ε π ι τ ρ έ π ο υ ν π ιά σ τ ό ν σ η μ ε ρ ιν ό θ ε α τ ή ν π ά ρ ε ι μ έ ρ ο ς σ τ ή ν π ο ρ ε ία τ ο ΰ Λ ό γ ο υ . Ά κ ό μ η κ α ί σ τ ίς μ ή ε ιρ ω νκ έ ς π α ρ α γ ω γ έ ς τ ό μ ό ν ο π ο ύ τ ο ύ ά π ο μ έ ν ε ι ε ίν α ι ν ά ά ρ κ ε ΐτ α ι σ τ φ ρ ίκ η τ ώ ν κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν , π ο ύ έ χ ο υ ν π ά ψ ε ι σ χ ε δ ό ν ν ά σ υ ν δ έ ο ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς .

Κ ά π ο τ ε τ ά κ ιν ο ύ μ ε ν α σ χ έ δ ια ά ν τ ιπ ρ ο σ ώ π ε υ α ν τ ή φ α ν τ α σ

έ ν ά ν τ ια σ τ ό ν ό ρ θ ο λ ο γ ι σ μ ό . Α π έ δ ι δ α ν δ ικ α ιο σ ύ ν η σ τ ά ζ ώ α κ σ τ ά π ρ ά γ μ α τ α π ο ύ ή λ ε κ τ ρ ί ζ ο ν τ α ν ά π ό τ ή ν τ ε χ ν ικ ή τ ο υ ς , δ ί ν ο ν τ μ ι ά δ ε ύ τ ε ρ η ζ ω ή σ τ ά κ ο υ τ σ ο υ ρ ε μ έ ν α π ρ ό σ ω π α . Σ ή μ ε ρ α ά ρ κ ο τ α ι ν ά έ π ιβ ε β α ιώ ν ο υ ν τ η ν ίκ η τ ο ύ τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ο ύ Λ ό γ ο υ π ά ν ω σ τ ά λ ή θ ε ια . Έ δ ώ κ α ί λ ίγ α μ ό ν ο χ ρ ό ν ια ε ίχ α ν μ ι ά σ υ ν ε κ τ ικ ή π λ ο κ π ο ύ έ σ π α ζ ε μ ό ν ο τ ί ς τ ε λ ε υ τ α ί ε ς σ τ ιγ μ έ ς μ έ σ α σ τ ό τ ρ ε λ ό κ υ ν ή γ τ ώ ν ή ρ ώ ω ν · ά π ό τ ή ν ά π ο ψ η α ύ τ ή έ μ ο ια ζ α ν μ έ τ ή ν π α λ ιά φ α ρ σκ ω μ ω δ ία . Ά λ λ ά σ ή μ ε ρ α ο ί χ ρ ο ν ικ έ ς σ χ έ σ ε ις έ χ ο υ ν ά λ λ ά ξ ε ι . Ά π τ ίς π ρ ώ τ ε ς σ ε κ ά ν ς έ ν ό ς φ ίλ μ κ ιν ο ύ μ ε ν ω ν σ χ ε δ ίω ν δ ια τ υ π ώ ν ε τ έ ν α μ ο τ ίβ ο δ ρ ά σ η ς κ α τ ά τ έ τ ο ιο τ ρ ό π ο , ώ σ τ ε ν ά μ π ο ρ ε ΐ ν ά κ α τ σ τ ρ α φ ε ί π ρ ο ο δ ε υ τ ικ ά σ τ ή σ υ ν έ χ ε ια τ ο ΰ φ ίλ μ : κ ά τ ω ά π ό τ ά χ ε ιρκ ρ ο τ ή μ α τ α τ ο ύ κ ο ι ν ο ύ ό π ρ ω τ α γ ω ν ισ τ ή ς γ ίν ε τ α ι τ ό ά σ ή μ α ν τ ο ά

89



τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ή ς γ ε ν ικ ή ς β ί α ς . Ή π ο σ ό τ η τ α τ ή ς ο ρ γ α ν ω μσ κ έ δ α σ η ς μ ε τ α τ ρ έ π ε τ α ι σ έ π ο ιό τ η τ α τ ή ς ο ρ γ α ν ω μ έ ν η ς τ α ς . Ο ί α ύ τ ο ε κ λ ε γ μ έ ν ο ι λ ο γ ο κ ρ ιτ έ ς τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ο ϋτ ο γ ρ ά φ ο υ (μ έ τ ή ν ό π ο ί α δ ι α τ η ρ ο ύ ν μ ιά σ τ ε ν ή σ χ έ σ η ) π

τ ή ν έ ξ έ λ ιξ η τ ο ύ ε γ κ λ ή μ α τ ο ς , π ο ύ ε π ιμ η κ ύ ν ε τ α ι ό π ω ς ε ν Ή ίλ α ρ ρ τ η τ α ά ν τ ικ α θ ισ τ ά τ ή ν ε υ χ α ρ ί σ τ η σ η π ο ύ θ ά μ π π ρ ο κ α λ έ σ ε ι ή θ έ α έ ν ό ς ά γ κ α λ ιά σ μ α τ ο ς κ α ί ά ν α β ά λ λ ε ι τπ ο ίη σ η γ ιά ά ρ γ ό τ ε ρ α , γ ιά τ ή μ έ ρ α τ ο ΰ π ο γ κ ρ ό μ . Σ τ ό μ έ τ κ ιν ο ύ μ ε ν α σ χ έ δ ια κ ά ν ο υ ν κ ά τ ι π α ρ α π ά ν ω ά π ό τ ό ν ά ν ο υ ν τ ίς α ισ θ ή σ ε ις μ έ τ ό ν κ α ιν ο ύ ρ ιο ρ υ θ μ ό , ε ν τ υ π ώ ν ο υ νλ ό κ ά θ ε ά ν θ ρ ώ π ο υ τ ό π α λ ιό μ ά θ η μ α , κ α τ ά τ ό ό π ο ι ο ή φ θ ο ρ ά , ή σ υ ν τ ρ ιβ ή κ ά θ ε ά τ ο μ ικ ή ς ά ν τ ίσ τ α σ η ς , ε ίν α ι δ

ζ ω ή ς σ ’ α ύ τ ή ν τ ή ν κ ο ιν ω ν ία . ό ξ ύ λ ο π ο ύ τ ρ ώ ε ι ό Ν τ ό ν α σ τ ά κ ιν ο ύ μ ε ν α σ χ έ δ ι α (δ π ω ς κ α ί ο ί ά τ υ χ ο ι σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ε ί τ α ι γ ι ά ν ά μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ε ξ ο ικ ε ιω θ ο ύ ν ο ί θ ε α ξ ύ λ ο π ο ύ τ ρ ώ ν ε ο ί ίδ ιο ι .

Ή ά π ό λ α υ σ η τ ή ς β ί α ς , τ ή ν ό π ο ί α ύ φ ίσ τ α τ α ι ό ή ρ ω α ς τ μ ε τ α τ ρ έ π ε τ α ι σ έ β ί α ά π έ ν α ν τ ι σ τ ό θ ε α τ ή · ά ν τ ί ν ά δ ια σ έ κ ν ε υ ρ ίζ ε τ α ι κ α ί κ ο υ ρ ά ζ ε τ α ι . ίπ ο τ ε ά π ’ α ύ τ ά π ο ύ ε π ιν ό ε ιδ ι κ ο ί ώ ς έ ρ ε θ ίσ μ α τ α δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι ά π ό τ ό κ ο υ μ ά τ ι- κ α ν ε ίς δ έ ν έ χ ε ι τ ό δ ικ α ίω μ α ν ά φ α ν ε ί η λ ίθ ιο ς μ π ρ ο π ο ν η ρ ιέ ς τ ο ΰ θ ε ά μ α τ ο ς · ο φ ε ίλ ε ι ν ά τ ά π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί ό λ έ κ δ η λ ώ ν ε ι τ ό θ α υ μ α σ μ ό τ ο υ γ ι ά τ ίς έ ξ υ π ν ε ς ά π α ν τ ή σ ε ιν ο ν τ α ι κ α ί σ υ σ τ ή ν ο ν τ α ι ά π ό τ ό φ ίλ μ . Κ ι έ δ ώ π ρ ο κ ύ π τ ε λ ο υ θ ο ε ρ ώ τ η μ α : ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε κ π λ η ρ ώμ α τ ικ ά τ ό ρ ό λ ο τ ή ς δ ι α σ κ έ δ α σ η ς γ ιά τ ό ν ό π ο ι ο τ ό σ ο π ο λτ α ι ; Ά ν έ κ λ ε ιν α ν ο ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι ρ α δ ι ο φ ω ν ικ ο ί σ τ α θ μ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ι , ο ί κ α τ α ν α λ ω τ έ ς δ έ ν θ ά έ χ α ν α ν ίσ ω ς κ π ρ ά γ μ α τ α . 'Ό τ α ν π ε ρ ν ά ε ι κ α ν ε ί ς ά π ό τ ό δ ρ ό μ ο σ τ ό ν κγ ρ ά φ ο δ έ ν κ ά ν ε ι π ιά ε κ ε ίν ο τ ό β ή μ α π ο ύ ό δ η γ ε ϊ σ τ ό ν κ ό ο ν ε ίρ ο υ · ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ ή ά π λ ή π α ρ ο υ σ ία α ύ τ ώ ν τ ώ δ έ ν θ ά κ ά ν ε ι υ π ο χ ρ ε ω τ ικ ή τ ή χ ρ η σ ι μ ο π ο ίη σ ή τ ο υ ς , δ έ ν χ ε ι κ α ί ά ν ά γ κ η ν ά γ ί ν ε ι κ ά τ ι τ έ τ ο ι ο . Έ ν α τ έ τ ο ι ο κ λ ε ίσ ιμ ο ή τ α ν μ ιά ά ν τ ιδ ρ α σ τ ικ ή κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ώ ν μ η χ α ν ώ ν . Α ύ τ ά π ο γ ο η τ ε ύ ο ν τ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο δ έ ν θ ά ή τ α ν ο ί φ α ν α τ ικ ο ίμ α τ ο γ ρ ά φ ο υ , ά λ λ ά ε κ ε ίν ο ι π ο ύ υ π ο φ έ ρ ο υ ν γ ι ά τ ό κ α θ ε τ Ή ' ν ο ι κ ο κ υ ρ ά ,π α ,ρ ά τ ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι υ π ά ρ χ ο υ ν φ ίλ μ π ο ύ ά π ο

π ο υ ν σ τ ή ν π λ ή ρ η έ ν σ ω μ ά τ ω σ ή τ η ς σ τ ό σ ύ σ τ η μ α , β ρ ίσ κ σ κ ο τ ά δ ι τ ο ΰ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ έ ν α κ α τ α φ ύ γ ιο , σ τ ό ό π ο ν ά κ ά τ σ ε ι γ ιά λ ί γ ε ς ώ ρ ε ς ή σ υ χ η , δ π ω ς κ α θ ό τ α ν κ ά π ο τ ε κ

90



ζ ε ά π ό τ ό π α ρ ά θ υ ρ ό τ η ς , τ ό ν κ α ιρ ό π ο ύ ά κ ό μ η ύ π ή ρ χ α ν π ρ α γτ ικ ά σ π ίτ ια κ α ί ά π ο γ ε υ μ α τ ιν ή ξ ε κ ο ύ ρ α σ η . Σ τ ο ύ ς χ ώ ρ ο υ ς π ύ π ά ρ χ ε ι μ ιά κ α ν ο ν ικ ή θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ία ο ί ά ν ε ρ γ ο ι τ ώ ν μ ε γ ά λ ω ν ά κ ώ ν κ έ ν τ ρ ω ν β ρ ίσ κ ο υ ν δ ρ ο σ ιά τ ό κ α λ ο κ α ίρ ι κ α ί ζ ε σ τ α σ ιά τ ό μ ώ ν α . 'Ω σ τ ό σ ο , π έ ρ α ά π ’ δ ,τ ι π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ή β ιο μ η χ α ν ία α ύ τ ή τ δ ια σ κ έ δ α σ η ς , π ο ύ ν ο μ ίζ ε ι ό τ ι ε ίν α ι τ ό σ ο ω φ έ λ ιμ η , δ έ ν κ ά ν ε ι π ά ν θ ρ ώ π ι ν η τ ή ζ ω ή τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . Ή ιδ έ α τ ή ς «π λ ή ρ ο υ ς έ κ τ ά λ λ ε υ σ η ς » τ ώ ν δ ια θ έ σ ι μ ω ν τ ε χ ν ικ ώ ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν γ ι ά μ ιά μ ακ ή κ α τ α ν ά λ ω σ η τ ώ ν α ισ θ η τ ικ ώ ν ά γ α θ ώ ν ε ίν α ι μ έ ρ ο ς τ ο ύ ο ι κ ομ ικ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς , π ο ύ ά ρ ν ε ϊτ α ι ν ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ε ι τ ο ύ ς δ ια θ έμ ο υ ς π ό ρ ο υ ς γ ιά ν ά ε ξ α φ α ν ίσ ε ι τ ή ν π ε ίν α ά π ό τ ό π ρ ό σ ω π ο τ

γης ·Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ ο ρ ο ϊ δ ε ύ ε ι τ ο ύ ς κ α τ α ν α λ ω τ η ς μ ’ α ύ τ ό π ο ύ σ υ ν ε χ ώ ς τ ο ύ ς ύ π ό σ χ ε τ α ι . Α ύ τ ό τ ό γ ρ α μ μ ά τ ιο ε ύ χ α ρ ί σ τ η σ η ς , π ο ύ ε ίν α ι ή δ ρ ά σ η κ α ί ή π α ρ ο υ σ ία σ η έ ν ό ς θ ε ά μτ ο ς , π α ρ α τ ε ίν ε τ α ι ά π ε ρ ιό ρ ισ τ α : ή ύ π ό σ χ ε σ η σ τ ή ν ό π ο ία ά ν ά γ ε τ τ ε λ ικ ά τ ό θ έ α μ α δ έ ν ε ίν α ι π α ρ ά κ ο ρ ο ϊδ ί α κ α ί α ύ τ α π ά τ η : ό λ α ατ ά σ η μ α ίν ο υ ν ό τ ι κ α ν ε ίς δ έ ν φ τ ά ν ε ι π ο τ έ σ τ ό ζ ο υ μ ί , ό τ ι ό π ρ ο σ κ λ ε σ μ έ ν ο ς π ρ έ π ε ι ν ά ά ρ κ ε σ τ ε ΐ σ τ ή ν ά ν ά γ ν ω σ η τ ο ΰ κ α τ α λ ό γ ο υ φ α γ η τ ώ ν . Μ π ρ ο σ τ ά σ τ ή ν ε π ιθ υ μ ία π ο ύ π ρ ο κ α λ ε ϊτ α ι ά π ’ ό λ α α τ ά λ α μ π ε ρ ά ο ν ό μ α τ α κ α ί ε ικ ό ν ε ς δ έ ν ύ π ά ρ χ ε ι τ ε λ ικ ά π α ρ ά τ ό κ ώ μ ιο τ ή ς σ κ ο τ ε ιν ή ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ό τ η τ α ς (ά π ό τ ή ν ό π ο ί α ά κ ρ ι β ή θ ε λ ε ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι ή ε π ιθ υ μ ία α ύ τ ή ). Β έ β α ια , κ α ί τ ά έ ρ γ α τ έ χ ν η δ έ ν ή τ α ν σ ε ξ ο υ α λ ι κ έ ς ε π ιδ ε ίξ ε ις . Ά λ λ ά , έ π ε ιδ ή π α ρ ο υ σ ία ζ α ν μ α τ α ί ω σ η σ ά ν κ ά τ ι ά ρ ν η τ ικ ό , ά π έ φ ε υ γ α ν τ ό ν ύ π ο β ι β α σ μ ό τ ή ς ρ ό ρ μ η σ η ς κ α ί δ ι έ σ ω ζ α ν α ύ τ ό π ο ύ μ α τ α ιω ν ό τ α ν μ έ σ α ά π ό μ ιά μ ε σ ο λ α β η μ έ ν η μ ο ρ φ ή . Α ύ τ ό ε ίν α ι τ ό μ υ σ τ ικ ό τ ή ς α ισ θ η τ ικ ή ς δ α ν ίκ ε υ σ η ς : ή π α ρ ά σ τ α σ η τ ή ς ε κ π λ ή ρ ω σ η ς ώ ς ά ν ε κ π λ ή ρ ω ύ π ό σ χ ε σ η ς . Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς δ έ ν έ ξ ιδ α ν ικ ε ύ ά π ω θ ε ϊ. Ε κ θ έ τ ο ν τ α ς σ υ ν ε χ ώ ς τ ά ά ν τ ικ ε ίμ ε ν α τ ο ύ π ό θ ο υ , τ ά γν α ι κ ε ία σ τ ή θ η μ έ σ α σ έ μ ιά κ ο λ λ η τ ή μ π λ ο ύ ζ α ή τ ό γ υ μ ν ό κ ο ρ μ ί ά θ λ η τ ικ ο ύ ή ρ ω α , ε ρ ε θ ίζ ε ι ά π λ ώ ς τ ή μ ή έ ξ ιδ α ν ικ ε υ μ έ ν η π ρ ο κτ α ρ κ τ ικ ή ή δ ο ν ή , π ο ύ έ χ ε ι π ά ρ ε ι, π ρ ίν ά π ό π ο λ ύ κ α ιρ ό κ α ί λ ό γ τ ή ς σ υ ν η θ ι σ μ έ ν η ς σ τ έ ρ η σ η ς , έ ν α ν μ α ζ ο χ ισ τ ικ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α . Δ ύ π ά ρ χ ε ι ε ρ ω τ ικ ή κ α τ ά σ τ α σ η π ο ύ δ έ ν σ υ ν δ υ ά ζ ε ι τ ό ν υ π α ιν ιγ κ α ί τ ή δ ι έ γ ε ρ σ η μ έ τ ή ν κ α θ α ρ ή π ρ ο ε ιδ ο π ο ίη σ η ό τ ι τ ά π ρ ά γ μ α δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν π ο τ έ ν ά π ά ν ε τ ό σ ο μ α κ ρ ιά . ό Hays Office ά π λ ώ ς έ π ικ υ ρ ώ ν ε ι τ ή ν τ ε λ ε τ ο υ ρ γ ικ ή π ρ ά ξ η τ ο ύ ά ν τ α λ ο υ π ο ύ έ χ ε ι ή κ α θ ι ε ρ ω θ ε ί ά π ό τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . ά έ ρ γ α τ έ χ ν ε ίν α ι ά σ κ η τ ικ ά κ α ί δ έ ν έ χ ο υ ν τ ό α ίσ θ η μ α τ ή ς ν τ ρ ο π ή ς · ή β ιο μ η χ



ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι π ο ρ ν ο γ ρ α φ ικ ή κ α ί σ ε μ ν ό τ υ φ η . τ ό ν έ ρ ω τ α σ έ ρ ο μ ά ν τ ζ ο κ α ί , μ ε τ ά ά π ’ α ύ τ ό ν τ ό ν ύ π ο β ιβ α σλ ά π ρ ά γ μ α τ α γ ί ν ο ν τ α ι ε π ιτ ρ ε π τ ά , ά κ ό μ η κ α ί ή ά κ ο λ α σ ία π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ι σ έ μ ικ ρ έ ς δ ό σ ε ις , σ ά ν ε μ π ο ρ ικ ή σ π ε σ ι α λ ιτ έ ε τ ικ έ τ α π ο ύ γ ρ ά φ ε ι ε π ά ν ω «τ ο λ μ η ρ ό ». Ή μ α ζ ικ ή π α ρ α γ ω σ ε ξ ο υ α λ ικ ο ύ ο ρ γ α ν ώ ν ε ι α υ τ ο μ α τ ικ ά τ ή ν ά π ώ θ η σ ή τ ο σ τ ή ν π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ο υ σ ία τ η ς , ή σ τ ά ρ τ ο ύ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ π ρ ο ο ρ ίζ ε τ α ι ν ά κ ε ρ δ ίσ ε ι τ ό ν έ ρ ω τ α κ ά π ο ι ο υ , ε ίν α ι ά π ό τ ή έ ν α π ι σ τ ό ά ν τ ίγ ρ α φ ο τ ο ϋ ε α υ τ ο ύ τ η ς . Ή φ ω ν ή ό π ο ιο υ δ ήν ό ρ ο υ ά ν τ η χ ε ΐ δ π ω ς έ ν α ς δ ί σ κ ο ς τ ο ύ Κ α ρ ο ύ ζ ο κ α ί τ ά «φ π ρ ό σ ω π α τ ώ ν κ ο ρ ιτ σ ιώ ν τ ο ύ έ ξ α ς μ ο ιά ζ ο υ ν ή δ η μ έ τ ά μ ο ν τ έ λ α π ο ύ έ χ ο υ ν τ υ π ο π ο ιη θ ε ί ά π ό τ ό Χ ό λ λ υ γ ο υ ν τ . Ή μ

ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ ή ς ο μ ο ρ φ ιά ς , τ ή ν ό π ο ί α υ π η ρ ε τ ε ί ά ν ε π ιφ ύ ά ν τ ιδ ρ α σ τ ικ ό ς φ α ν α τ ισ μ ό ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ έ τ ή μ ε θ ο δ λ α τ ρ ε ία τ ή ς ά τ ο μ ικ ό τ η τ α ς , δ έ ν ά φ ή ν ε ι κ α μ ιά θ έ σ η γ ιά ε κ ε ά σ υ ν ε ίδ η τ η λ α τ ρ ε ία π ο ύ ή τ α ν κ ά π ο τ ε σ υ ν δ ε δ ε μ έ ν η μ έ τ ή τ ή ς ο μ ο ρ φ ιά ς . Ό θ ρ ί α μ β ο ς π ά ν ω σ τ ή ν ο μ ο ρ φ ιά έ κ φ ρ ά ζ ε σ τ ό χ ιο ύ μ ο ρ - σ τ ή ν κ α κ ε ν τ ρ ε χ ή ε υ χ α ρ ίσ τ η σ η π ο ύ ν ιώ θ ε δ τ α ν κ α τ α φ έ ρ ν ε ι ν ά ά π α ρ ν η θ ε ΐ τ ό ώ ρ α ίο . Γ ε λ ά ε ι κ α ν ε ίς γ ύ π ά ρ χ ε ι κ α ν έ ν α ς λ ό γ ο ς ν ά γ ε λ ά σ ε ι . ό κ α τ ε υ ν α σ τ ικ ό ή τ όρ ό γ έ λ ι ο ξ ε σ π ά ε ι ά κ ρ ιβ ώ ς τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ δ ι α λ ύ ε τ α ι έ ν α ς Δ ε ίχ ν ε ι τ ή ν ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η ε ϊτ ε ά π ό τ ό ν φ υ σ ικ ό κ ίν δ υ ν ο ε τ ή ν π α γ ίδ α τ ή ς λ ο γ ικ ή ς . ό κ α τ ε υ ν α σ τ ικ ό γ έ λ ιο ά κ ο ύ γ ε τ α ι η χ ώ μ ιά ς φ υ γ ή ς ά π ό τ ή δ ύ ν α μ η , τ ό κ α κ ό γ έ λ ιο ξ ε π ε ρ ν ά ε ι σ υ ν θ η κ ο λ ο γ ώ ν τ α ς μ έ τ ίς δ υ ν ά μ ε ις π ο ύ τ ό ν π ρ ο κ α λ ο ύ ν . ή χ ώ τ ή ς δ ύ ν α μ η ς π ο ύ μ ο ιά ζ ε ι τ ώ ρ α ά ν α π ό φ ε υ κ τ η . Ή «π λν α ι έ ν α ια μ α τ ικ ό λ ο υ τ ρ ό τ ό ό π ο ι ο σ υ σ τ ή ν ε ι π ά ν τ α ή β ιο μ τ ή ς δ ια σ κ έ δ α σ η ς . Κ ά ν ε ι τ ό γ έ λ ι ο ό ρ γ α ν ο τ ή ς κ ο ρ ο ϊ δ ία ς π οτ α ι σ έ β ά ρ ο ς τ ή ς ε ύ τ υ χ ία ς . Σ τ ίς σ τ ιγ μ έ ς ε ύ τ υ χ ία ς δ έ ν χ ω ρ γ έ λ ιο - μ ό ν ο ο ί ο π ε ρ έ τ ε ς κ α ί ο ί κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ έ ς τ α ιν ίε ς πσ ιά ζ ο υ ν τ ό σ έ ξ σ υ ν ο δ ε ύ ο ν τ ά ς τ ο μ έ β ρ ο ν τ ε ρ ά γ έ λ ια . Ά Μ π ο ν τ λ α ίρ ε ίν α ι τ ό σ ο κ ε ν ό ς ά π ό χ ιο ύ μ ο ρ δ σ ο κ α ί ό Χ έ λ Σ τ ή ν ψ ε ύ τ ικ η κ ο ι ν ω ν ία τ ό γ έ λ ιο ε ίν α ι μ ιά ά ρ ρ ώ σ τ ια π ο π ρ ο σ β ά λ ε ι τ ή ν ε υ τ υ χ ία κ α ί τ ή ν έ χ ε ι σ υ μ π α ρ α σ ύ ρ ε ι σ τ ή ν ά τ ά τ ο υ . ό ν ά γ ε λ ά ς γ ι ά κ ά τ ι σ η μ α ίν ε ι π ά ν τ α δ τ ι τ ό κ ο ρ ο ϊ δ κ α ί ή ζ ω ή π ο ύ , κ α τ ά τ ό ν Μ π ε ρ γ κ σ ό ν , π ε ρ ν ά ε ι μ έ σ α ά π ό κ τ η τ ώ ν σ υ ν η θ ε ιώ ν χ ά ρ η σ τ ό γ έ λ ι ο ε ίν α ι , σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ

έ ν α ς β ά ρ β α ρ ο ς ε π ιδ ρ ο μ έ α ς , μ ιά α ΰ τ ο π ρ ο β ο λ ή π ο ύ ά π ε λ ε υ τ α ι ε π ι δ ε ικ τ ικ ά ά π ό κ ά θ ε τ ύ ψ η δ τ α ν τ ή ς δ ο θ ε ϊ ή ε υ κ α ιρ κ ο ι ν ό π ο ύ γ ε λ ά ε ι ε ίν α ι μ ιά π α ρ ω δ ί α τ ή ς ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς .

92



τ ο υ ε ίν α ι μ ο ν ά δ ε ς π ο ύ ή κ α θ ε μ ιά τ ο υ ς ά φ ιε ρ ώ ν ε τ α ι σ τ ή δ ικ ή ε υ χ α ρ ίσ τ η σ η σ έ β ά ρ ο ς τ ώ ν ά λ λ ω ν ε ίν α ι έ τ ο ιμ η γ ιά δ λ α , σ ί γ ο υ ό τ ι θ ά π α ρ α σ ύ ρ ε ι τ ή ν π λ ε ιο ψ η φ ία . Ή ά ρ μ ο ν ία τ ο υ ς ε ίν α ι ή γ

λ ο ιο γ ρ α φ ία τ ή ς ά λ λ η λ ε γ γ ύ η ς . Α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι δ ια β ο λ ικ ό σ ’ α ύ τ ό γ έ λ ι ο π ο ύ ά κ ο ύ γ ε τ α ι ψ ε ύ τ ι κ α ε ίν α ι δ τ ι δ ι α κ ω μ ω δ ε ί δ ,τ ι κ α λτ ε ρ ο έ χ ε ι: τ ό ν κ α τ ε υ ν α σ μ ό . Ά λ λ ά ή ε ύ χ α ρ ίσ τ η σ η ε ίν α ι α ύ σ τ η res severa rerum gaudium. Ή ιδ ε ο λ ο γ ία τ ώ ν μ ο ν α σ τ η ρ ιώ ν , κ α τ ά τ ή ν ό π ο ία ό χ ι ό ά σ κ η τ ισ μ ό ς ά λ λ ά ή σ ε ξ ο υ α λ ικ ή π ρ ά ξ η ε ίν α ι ε κν η π ο ύ μ α ρ τ υ ρ ε ί τ ή ν ά π ά ρ ν η σ η τ ή ς ε φ ικ τ ή ς μ α κ α ρ ι ό τ η τ α ς , π αν ε ι μ ιά ά ρ ν η τ ικ ή έ π ικ ύ ρ ω σ η μ έ σ α σ τ ή σ ο β α ρ ό τ η τ α τ ο ΰ ε ρ α π ο ύ κ ρ ε μ ά ε ι μ έ ά γ χ ο ς τ ή ζ ω ή τ ο υ σ τ ή φ ε υ γ α λ έ α σ τ ιγ μ ή . Σ τ ή β

μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ή ε ύ θ υ μ η ά π ά ρ ν η σ η π α ίρ ν ε ι τ ή θ έ σ η π ό ν ο υ π ο ύ β ρ ίσ κ ε τ α ι μ έ σ α σ τ ή μ έ θ η κ α ί σ τ ό ν ά σ κ η τ ισ μ ό . 'Υ πτ α τ ο ς ν ό μ ο ς τ η ς ε ί ν α ι δ τ ι ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά ικ α ν ο π ο ι ο τ ίς έ π ιθ υ μ ίε ς τ ο υ ς · π ρ έ π ε ι ν ά γ ε λ ο ύ ν κ α ί ν ά ά ρ κ ο ύ ν τ α ι σ ’ α ύ τ ό Σ έ κ ά θ ε π ρ ο ϊ ό ν τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ή σ υ ν ε χ ή ς μτ α ίω σ η π ο ύ ε π ιβ ά λ λ ε τ α ι ά π ό τ ό ν π ο λ ι τ ισ μ ό π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι γ μ ι ά ά κ ό μ η φ ο ρ ά κ α ί π έ φ τ ε ι π ά ν ω σ τ ά θ ύ μ α τ ά τ η ς . Ν ά π ρ ο σ φ έ σ ’ α ύ τ ά κ ά τ ι κ α ί ν ά τ ο ύ ς τ ό σ τ ε ρ ή σ ε ις ε ίν α ι τ ό ίδ ιο . Α ύ τ ό σ υ μ β α

ν ε ι σ τ ά ε ρ ω τ ικ ά φ ίλ μ . "Ο λ α σ τ ρ έ φ ο ν τ α ι γ ύ ρ ω ά π ό τ ή σ υ ν ο υ σ ε π ε ιδ ή ά κ ρ ιβ ώ ς α ύ τ ή δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά δ ε ιχ τ ε ί π ο τ έ . Ε ίν α ι π ιό α ύ σ τ η ρ ά ά π α γ ο ρ ε υ μ έ ν ο ν ά υ π ά ρ χ ε ι σ ’ έ ν α φ ίλ μ μ ιά π α ρ ά ν ο μ η σ χ χ ω ρ ίς ν ά τ ιμ ω ρ ο ύ ν τ α ι ο ί έ ν ο χ ο ι ά π ’ δ ,τ ι ν ά σ υ μ μ ε τ έ χ ε ι π .χ . ό μ έ λ λ ω ν γ α μ π ρ ό ς έ ν ό ς ε κ α τ ο μ μ υ ρ ιο ύ χ ο υ σ τ ό ε ρ γ α τ ικ ό κ ίν η μ α . Αθ ε τ α ά π ’ δ ,τ ι σ υ ν έ β α ιν ε σ τ ή φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ η ε π ο χ ή , τ ό σ ο ή β ι ο μ η χ ν ο π ο ι η μ έ ν η δ σ ο κ α ί ή λ α ϊ κ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α μ π ο ρ ε ί ν ά ά γ α ν α κ τ ε ϊ τ ό ν κ α π ιτ α λ ισ μ ό , ά λ λ ά δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά ά ρ ν η θ ε ΐ τ ή ν ά π ε ιλ ή τ ο ύ

ν ο υ χ ι σ μ ο ύ . Α ύ τ ή ε ίν α ι β α σ ικ ή . Ε κ ε ίν ο π ο ύ μ ε τ ρ ά ε ι σ ή μ ε ρ α δ ε ίν α ι π ι ά ό π ο υ ρ ιτ α ν ισ μ ό ς (π α ρ ό λ ο π ο ύ ε ξ α κ ο λ ο υ θ ε ί ν ά α ύ τ ο ε β ε β α ιώ ν ε τ α ι σ τ ίς γ υ ν α ικ ε ίε ς ο ρ γ α ν ώ σ ε ις ), ά λ λ ά ή έ γ γ ε ν ή ς σ τ ό σσ τ η μ α ά ν α γ κ α ιό τ η τ α ν ά μ ή ν ά φ ή ν ε τ α ι ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς ό κ α τ α ν α λ ω ν ά μ ή ν τ ο ύ δ ίν ε τ α ι π ο τ έ ή ε ύ κ α ιρ ία ν ά υ π ο ψ ια σ τ ε ί δ τ ι ε ί ν α ι δ υ ντ ή ό π ο ια δ ή π ο τ ε ά ν τ ίσ τ α σ η . Ή ά ρ χ ή ε π ιβ ά λ λ ε ι ν ά τ ο ΰ π α ρ ο υ σζ ο ν τ α ι δ λ ε ς ο ί ά ν ά γ κ ε ς τ ο υ ώ ς ά ν ά γ κ ε ς π ο ύ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ικ α νπ ο ι η θ ο ύ ν ά π ό τ ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί , ά π ό τ ή ν ά λ

ν ά ο ρ γ α ν ώ ν ο ν τ α ι α ύ τ έ ς ο ί ά ν ά γ κ ε ς κ α τ ά τ έ τ ο ιο ν τ ρ ό π ο π ο ύ ν ιώ θ ε ι δ τ ι ε ίν α ι ό α ιώ ν ιο ς κ α τ α ν α λ ω τ ή ς , τ ό ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ή ς β ι ομ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Α ύ τ ή ό χ ι μ ό ν ο τ ό ν κ ά ν ε ι ν ά π ισ τ έ ψ δ τ ι ο ί ψ ε υ δ α ισ θ ή σ ε ις π ο ύ τ ο ΰ π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ε ίν α ι ικ α ν ο π ο ι ή σ ε ις , άλ ά κ α ί ν ά κ α τ α λ ά β ε ι δ τ ι , ά φ ο ΰ τ ά π ρ ά γ μ α τ α ε ίν α ι έ τ σ ι δ π ω ς ε



ν α ι , ό φ ε ίλ ε ι ν ά ά ρ κ ε ΐτ α ι σ ’ α ύ τ ό π ο ύ τ ο ΰ π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ά π ό τ ή ν κ α θ η μ ε ρ ι ν ό τ η τ α , τ ή ν ό π ο ί α ύ π ό σ χ ε τ α ι ή β ι ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , μ π ο ρ ε ΐ ν ά σ υ γ κ ρ ιθ ε ί μ έ τ ό κ λ έ ψ ιμ ο μ ιά ςλ α ς ό π ω ς γ ίν ε τ α ι σ τ ό κ α ρ τ ο ύ ν : ό ’δ ιο ς ό π α τ έ ρ α ς τ η ς σ κ ά λ α μ έ σ α σ τ ό σ κ ο τ ά δ ι . Ό π α ρ ά δ ε ισ ο ς π ο ύ π ρ ο σ φ έ β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι φ τ ια γ μ έ ν ο ς ά π ό τ ή νμ ε ρ ι ν ό τ η τ α . Ή φ υ γ ή κ α ί τ ό κ λ έ ψ ιμ ο ε ίν α ι κ α ν ο ν ισ μ π ρ ο τ έ ρ ω ν έ τ σ ι ώ σ τ ε ν ά ο δ η γ ο ύ ν ξ α ν ά σ τ ή ν ά φ ε τ η ρ ία σ η ε υ ν ο ε ί τ ή ν π α ρ α ίτ η σ η · ά λ λ ά δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά ξ ε χ ν ά μ ετ ικ ά , ε ίν α ι φ τ ια γ μ έ ν η γ ιά ν ά β ο η θ ά σ τ ή ν ά π ο σ ιώ π η σ ητ η σ η ς .

Ή έ λ ε ύ θ ε ρ η ά π ό κ ά θ ε ά ν α σ τ ο λ ή δ ι α σ κ έ δ α σ η δ έ ν θ ά ά ν τ ίθ ε σ η τ ή ς τ έ χ ν η ς ά λ λ ά κ α ί ό έ σ χ α τ ο ς ρ ό λ ο ς τ η ς . Ό σ μ ό ς ά λ ά Μ ά ρ κ ο υ α ίν , μ έ τ ό ν ό π ο ι ο φ λ ε ρ τ ά ρ ε ι π ό τ ε π κ α ν ικ ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά γ ίτ ε λ ε σ τ ή ς ε π α ν ό ρ θ ω σ η ς τ ή ς τ έ χ ν η ς . “Ο σ ο π ιό σ ο β α ρ ά β λτ α ία τ ή ν ά σ υ μ φ ω ν ία τ η ς μ έ τ ή ζ ω ή , τ ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο σ ο β α ρ ό τ η τ α τ ή ς ζ ω ή ς , τ ή ς ά ν τ ίθ ε σ ή ς τ η ς · δ ο ο π ε ρ ι σ σ όπ ά θ ε ι ε ς κ ά ν ε ι ν ά ά ν α π τ υ χ θ ε ΐ ξ ε κ ιν ώ ν τ α ς ά π ό τ ό ν ϊδ ι ο ν ό μ ο τ η ς , τ ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς ά π α ιτ ε ί ά π τ ή ν ό π ο ί α ά κ ρ ιβ ώ ς ή θ ε λ ε ν ά ά ρ ν η θ ε ί. Σ ’ ό ρ ισ μ έ έ π ιθ ε ω ρ ή σ ε ις , κ α ί ιδ ι α ίτ ε ρ α σ τ ά γ κ ρ ο τ έ σ κ α κ α ί σ τ ά κπ ο υ μ ε ν ά π ρ ο β ά λ λ ε ι φ ε υ γ α λ έ α ή δ υ ν α τ ό τ η τ α μ ιά ς τ έ τ ο ’Α λ λ ά φ υ σ ικ ά κ ά τ ι τ έ τ ο ιο δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά σ υ μ β ε ΐ. Ή κ α θδ α σ η μ έ τ ή λ ο γ ικ ή τ η ς , ή κ α τ ε υ ν α σ τ ικ ή έ γ κ α τ ά λ ε ιψ η σ σ υ ν ε ιρ μ ώ ν κ α ί ά θ ώ ω ν ά σ υ ν α ρ τ η σ ιώ ν ά π ο κ λ ε ίε τ α ι ά π σ α δ ια σ κ έ δ α σ η : ά ν τ ίθ ε τ α , δ ι α κ ό π τ ε τ α ι ά π ό έ ν α ύ π ο κ αν ικ ό ν ό η μ α τ ό ό π ο ιο ε π ιμ έ ν ε ι ν ά δ ί ν ε ι σ ’ ό λ α τ ά π ρ ο ϊ ό ν τ

ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α - ω σ τ ό σ ο , τ ό χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί ά σ χ η μ α , ώ ς σ η π ο ύ β ο η θ ά ε ι τ ή ν έ μ φ ά ν ισ η τ ώ ν σ τ ά ρ . Ο ί β ιο γ ρ α φ ίε ς ά π λ έ ς ισ τ ο ρ ίε ς ρ ά β ο υ ν τ ά κ ο μ μ ά τ ια τ ή ς π α λ α β ο μ ά ρ α ς ή λ ίθ ια π λ ο κ ή . Α ύ τ ό π ο ύ ή χ ε ϊ σ τ ά α ύ τ ιά μ α ς δ έ ν ε ίν α ι τ ά κ ια τ ο ΰ σ κ ο ύ φ ο υ τ ο ύ γ ε λ ω τ ο π ο ι ο ύ ά λ λ ά τ ό μ ά τ σ ο τ ώ ν κ α π ιτ α λ ι σ τ ικ ο ύ Λ ό γ ο υ π ο ύ , ά κ ό μ η κ α ί σ τ ή ν ό θ ό ν η , ά π ό λ α υ σ η μ έ σ χ έ δ ι α π ο ύ ό δ η γ ο ΰ ν σ τ ή ν έ π ιτ υ χ ία . Σ τ ό έ κ ά θ ε φ ιλ ί ο φ ε ίλ ε ι ν ά σ υ μ β ά λ λ ε ι σ τ ή ν έ π ιτ υ χ ία τ ο ύ μ π ο ξ έ

«μ ε γ ά λ ο υ » τ ρ α γ ο υ δ ισ τ ή ή ό π ο ι ο υ δ ή π ο τ ε ά λ λ ο υ «σ π ε σ ι ά π α τ η δ έ ν ε ίν α ι δ τ ι ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ρ οσ κ έ δ α σ η , ά λ λ ά δ τ ι κ α τ α σ τ ρ έ φ ε ι κ ά θ ε χ α ρ ά , έ π ε ιδ ή ε π ά ν ά μ ε ιξ η ύ λ ικ ώ ν κ α ί έ μ π ο ρ ικ ώ ν ύ π ο λ ο γ ισ μ ώ ν σ τ ά ι δ ε ο



μ ιά ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ο ύ β ρ ίσ κ ε τ α ι σ έ μ ιά π ο ρ ε ία α ύ τ ο δ ι ά λ υ σ η ς . η θ ικ ή κ α ί ή κ α λ α ισ θ η σ ία σ υ ν τ ο μ ε ύ ο υ ν τ ή ν ά π ε ρ ι ό ρ ι σ τ η δ ι α σ κσ η χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ο ν τ α ς τ η ν «ά π λ ο ϊκ ή » - ή ά π λ ο ϊ κ ό τ η τ α θ ε ω ρ ε ίτ α ι έσ ο υ κ α κ ή μ έ τ ό ν ι ν τ ε λ ε κ τ ο υ α λ ισ μ ό - κ α ί π ε ρ ιο ρ ίζ ο υ ν τ ίς τ ε χ ν ικ

δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς . Ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι δ ι ε φ θ α ρ μ έ ό χ ι γ ια τ ί ε ίν α ι μ ιά ά μ α ρ τ ω λ ή Β α β υ λ ώ ν α , ά λ λ ά γ ια τ ί ε ίν α ι ε ν α ς κθ ε δ ρ ικ ό ς ν α ό ς ά φ ιε ρ ω μ έ ν ο ς σ τ ή ν έ ξ ιδ α ν ικ ε υ μ έ ν η ά π ό λ α υ σ η . Σ τ ά ε π ί π ε δ α , ά π ό τ ό ν Χ ε μ ιν γ ο υ α ί η ώ ς τ ό ν Έ μ ίλ Λ ο ύ ν τ β ι χ , ά π ό κ υ ρ ία Μ ίν ιβ ε ρ ώ ς τ ό ν Λ ό ο υ ν Ρ έ ιν τ ζ ε ρ , ά π ό τ ό ν ο σ κ α ν ίν ι ώ ς τ Γ κ ά υ Λ ο μ π ά ρ ν τ ο , υ π ά ρ χ ε ι ά ν α λ ή θ ε ια σ τ ό π ν ε ύ μ α τ ό ό π ο ι ο έ χ εν ε ισ τ ε ί ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ά ά π ό τ ή ν τ έ κ α ί τ ή ν έ π ισ τ ή μ η . Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς δ ια τ η ρ ε ί κ ά τ ι

λ ό σ ’ έ κ ε ίν α τ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά π ο ύ τ ή φ έ ρ ν ο υ ν π ιό κ ο ν τ ά σ τ ό τ σκ ο , σ τ ή ν α ύ τ ο δ ικ α ιο λ ο γ ο ύ μ ε ν η κ α ί ά σ υ ν ά ρ τ η τ η έ π ιδ ε ξ ιό τ η τ α ά ν α β α τ ώ ν , τ ώ ν ά κ ρ ο β α τ ώ ν κ α ί τ ώ ν κ λ ό ο υ ν ς , σ τ ή ν «ύ π ο σ τ ή ρ ιξ η τ ή δ ι κ α ιο λ ό γ η σ η τ ή ς τ έ χ ν η ς τ ο ΰ σ ώ μ α τ ο ς κ ι ό χ ι τ ή ς τ έ χ ν η ς τ ο ΰ π νμ α τ ο ς».3Ά λ λ ά τ ά τ ε λ ε υ τ α ία κ α τ α φ ύ γ ια μ ιά ς ά ψ υ χ η ς κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ικ α ν ό τ η τ α ς , π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε ι δ ,τ ι ε ίν α ι ά ν θ ρ ώ π ιν ο κ ι ό χ ι δ , ά ν ή κ ε ι σ τ ό ν κ ο ιν ω ν ικ ό μ η χ α ν ισ μ ό , π ο λ ι ο ρ κ ο ΰ ν τ α ι ά ν ή λ ε α ά π ό έ σ χ η μ α τ ικ ό Λ ό γ ο π ο ύ ά ν α γ κ ά ζ ε ι τ ό κ α θ ε τ ί ν ά ά π ο δ ε ίξ ε ι τ ή σ η μ α τ ο υ κ α ί τ ή ν ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ η τ ά τ ο υ . ό ά π ο τ έ λ ε σ μ α ε ίν α ι ν ά ε ξφ α ν ισ τ ε ί τ ό ά σ υ ν ά ρ τ η τ ο π ο ύ υ π ά ρ χ ε ι σ τ ή β ά σ η , ό π ω ς ά κ ρ ι β ώ ς έ φ α ν ίζ ε τ α ι , σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή , τ ό ν ό η μ α τ ώ ν έ ρ γ ω ν τ έ χ ν η ς .

Ή σ η μ ε ρ ιν ή σ υ γ χ ώ ν ε υ σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ή ς δ ια σ κ έ δ α δ έ ν ό δ η γ ε ϊ μ ό ν ο σ έ μ ιά δ ι α φ θ ο ρ ά τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά λ λ ά κ α ί σ έ ά ν α γ κ α σ τ ικ ή δ ια ν ο η τ ικ ο π ο ίη σ η τ ή ς δ ια σ κ έ δ α σ η ς . Α ύ τ ό ε ίν α ι φν ε ρ ό ά π ό τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι μ ό ν ο τ ό ά ν τ ίγ ρ α φ ο έ μ φ α ν ίζ ε τ α ι: σ τ ό ν κ ινμ α τ ο γ ρ ά φ ο , ή φ ω τ ο γ ρ α φ ία · σ τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο , ή ή χ ο γ ρ ά φ η σ η . Κ τ ή ν έ π ο χ ή τ ή ς ε π έ κ τ α σ η ς τ ο ύ φ ιλ ε λ ε υ θ ε ρ ισ μ ο ύ ή δ ια σ κ έ δ α σ η τ ρ ε

τ α ν ά π ό μ ιά ά μ ε τ α κ ίν η τ η π ίσ τ η σ τ ό μ έ λ λ ο ν : τ ά π ρ ά γ μ α τ α έ μ ε ν δ π ω ς ή τ α ν ά λ λ ά κ α ί β ε λ τ ιώ ν ο ν τ α ν . Σ ή μ ε ρ α α ύ τ ή ή π ίσ τ η ε ίν α ι άμ η π ιό δ ι α ν ο η τ ικ ο π ο ιη μ έ ν η · γ ίν ε τ α ι τ ό σ ο ά δ ύ ν α μ η π ο ύ χ ά ν ε ι ά τ ά μ ά τ ια τ η ς κ ά θ ε σ τ ό χ ο κ α ί μ ο ι ά ζ ε ι μ ’ έ ν α ν μ α γ ικ ό φ α ν ό π ο ύ π ρβ ά λ λ ε ι τ ίς ε ικ ό ν ε ς τ ο υ π ίσ ω ά π ό τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α . Σ υ ν ίσ τ α τ ά π ό ε κ ε ίν η τ ή ν ιδ ι α ίτ ε ρ η σ η μ α σ ία τ ή ν ό π ο ί α δ ί ν ε ι τ ό θ έ α μ α (π ο ύ κν ε ι έ δ ώ δ ,τ ι γ ί ν ε τ α ι κ α ί σ τ ή ζ ω ή ) σ τ ό ν έ ξ υ π ν ο τ ύ π ο , σ τ ό ν μ η χ α ν ικ σ τ ή δ υ ν α μ ικ ή κ ο π έ λ α , σ τ ό ν ά δ ίσ τ α κ τ ο ά ν θ ρ ω π ο , π ο ύ π α ρ ο υ σ ιάτ α ι ώ ς ά ν θ ρ ω π ο ς μ έ σ θ έ ν ο ς , σ τ ό έ ν δ ια φ έ ρ ο ν γ ιά τ ά σ π ό ρ , κ α ί , τ έ λ

3. Frank Wedekind, Gesammelte Werke, Munchen, 1921, τόμ. IX, σ. 426.

95



μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ε ίν α ι δ ικ ή τ ο υ , ά λ λ ά π ο ύ π ο τ έ δ έ ν ε ίν α ι . Α ό τ α ν ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π α ρ α κ ιν ε ί τ ο ύ ς θ ε α τν ο υ ν μ ιά τ έ τ ο ια τ α ύ τ ισ η , ή τ α ύ τ ισ η α υ τ ή α ν α ιρ ε ίτ α ι α μ έ σν α ς δ έ ν μ π ο ρ ε ϊ ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι π ιά ά π ό τ ό ν ε α υ τ ό τ ο υ . Κ ά π ο τ

έ β λ ε π ε τ ό ν δ ι κ ό τ ο υ γ ά μ ο σ τ ό γ ά μ ο π ο ύ π α ρ ισ τ α ν ό τ α ν σ Σ ή μ ε ρ α ο ί τ υ χ ε ρ ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι π ο ύ κ ιν ο ύ ν τ α ι σ τ ή ν ο θ ό ν η μ α τ α τ ο ύ ε ίδ ο υ ς σ τ ό ό π ο ιο ά ν ή κ ε ι κ α ί τ ό κ ο ιν ό , ά λ λ ά μ ιά ττ η τ α ε π ικ υ ρ ώ ν ε ι ά π λ ώ ς τ ό ά ξ ε π έ ρ α σ τ ο χ ά σ μ α π ο ύ χ ω ρ θ ρ ώ π ιν α σ τ ο ιχ ε ία . Ή τ έ λ ε ια ο μ ο ιό τ η τ α ε ίν α ι ή ά π ό λ υ τ η Ή τ α υ τ ό τ η τ α τ ο ύ ε ί δ ο υ ς σ τ έ κ ε ι έ μ π ό δ ι ο σ τ ή ν τ α υ τ ό τ η τ αν ω μ έ ν ω ν π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ω ν . Π α ρ α δ ό ξ ω ς ό ά ν θ ρ ω π ο ς ω ς μ έδ ο υ ς έ γ ιν ε π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α χ ά ρ η σ τ ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο

ώ ρ α ό κ α θ έ ν α ς έ χ ε ι έ κ ε ίν α τ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ ά π ο ύ τ ο ΰ ε ν ά ά ν τ ικ α τ α σ τ ή σ ε ι ό π ο ι ο ν δ ή π ο τ ε ά λ λ ο : ε ίν α ι έ ν α α ν τ ίγ ρ δ ε ίγ μ α . 'Ω ς ά τ ο μ ο ε ίν α ι ε ν τ ε λ ώ ς ά χ ρ η σ τ ο ς , ά σ ή μ α ν τ ο ς · β ώ ς α υ τ ό σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ι ε ί ό τ α ν ό χ ρ ό ν ο ς τ ό ν κ ά ν ε ι ν ά χ ο μ ο ιό τ η τ ά τ ο υ . Έ τ σ ι ά λ λ ά ζ ε ι ή ε σ ω τ ε ρ ικ ή δ ο μ ή τ ή ς τ ό σ θ ρ η σ κ ε ία ς τ ή ς έ π ιτ υ χ ία ς . Ή έ μ φ α σ η δ έ ν δ ί ν ε τ α ι π ιά σ τ ό δ π ε ρ ν ά ε ι per aspera ad astra (δ ρ ό μ ο π ο ύ σ υ ν ε π ά γ ε τ α ι δ υ σ κ ο λ ίε ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς ), ά λ λ ά σ τ ό λ α χ ν ό π ο ύ ά ρ κ ε ί ν ά κ ε ρ δ ί σ ε ις . ό τ ή ς τ υ φ λ ή ς τ ύ χ η ς π ο ύ π α ρ ε μ β α ίν ε ι σ τ ή ρ ο υ τ ίν α τ ή ς δ ι α έ π ι λ ο γ ή ς τ ο ύ τ ρ α γ ο υ δ ιο ύ , π ο ύ ά ξ ί ζ ε ι ν ά γ ί ν ε ι ε π ι τ υ χ ία , κ α ίπ ά ρ σ ο υ , π ο ύ θ ά γ ί ν ε ι ή ρ ω ίδ α , τ ο ν ί ζ ε τ α ι ά π ό τ ή ν ιδ ε ο λ ο γ ία δ ίν ο υ ν έ μ φ α σ η σ ’ α ύ τ ή τ ή ν τ ύ χ η . Ε π ε ιδ ή δ έ ν σ τ α μ α τ ο ύ ν μ τ ίπ ο τ ε π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν ά δ ε ίξ ο υ ν ό τ ι ό λ ο ι ο ί χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς ε ίν (έ κ τ ό ς ά π ό τ ό ν π α λ ι ά ν θ ρ ω π ο ) κ α ί ε π ε ιδ ή ά π ο κ λ ε ίο υ ν ό λ τ ίς φ ά τ σ ε ς π ο ύ δ έ ν π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ι γ ι ά κ ά τ ι τ έ τ ο ιο (ό π ω ς ε έ κ ε ίν η τ ή ς Γ κ ά ρ μ π ο ), ή ζ ω ή γ ίν ε τ α ι ε υ κ ο λ ό τ ε ρ η γ ι ’ α υ τ ο ύπ ο υ ν κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο . Ο ί τ ε λ ε υ τ α ίο ι δ ι δ ά σ κ ο ν τ α ι ό τ ι δ έ ντ α ι ν ά γ ί ν ο υ ν δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ο ί ά π ’ α υ τ ό π ο ύ ε ίν α ι , ό τ ι τ ά κ α τ α μ ιά χ α ρ ά κ α ί ό τ ι δ έ ν θ ά τ ο ύ ς ζ η τ η θ ε ί τ ίπ ο τ ε π ο ύ θ ά ξ ε π ε ρ ν άν ά μ ε ις τ ο υ ς . ’Έ τ σ ι μ α θ α ίν ο υ ν ό τ ι κ ά θ ε τ ο υ ς π ρ ο σ π ά θ ε ια ά ν ώ φ ε λ η , γ ια τ ί ά κ ό μ η κ α ί ή ά σ τ ικ ή τ ύ χ η δ έ ν έ χ ε ι π ιά κ α μ ιά τ ό μ ε τ ρ ή σ ι μ ο ά π ο τ έ λ ε σ μ α τ ή ς έ ρ γ α σ ία ς τ ο υ ς . Ε π ίσ η ς , ό λ ο τ ή ν τ ύ χ η (π ο ύ β ο η θ ά ε ι κ ά π ο τ ε μ ε ρ ι κ ο ύ ς ν ά ά π ο κ τ ή σ ο υ ν π σ ά ν τ ή ν ά λ λ η ό ψ η τ ή ς σ χ ε δ ι ο π ο ίη σ η ς . Ε π ε ιδ ή ά κ ρ ι β ώ ς ο τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς έ χ ο υ ν ό ρ θ ο λ ο γ ι κ ο π ο ι η θ ε ϊ τ ό σ ο π ο λ ύ , π ο

π ο υ ν σ τ ό ν κ α θ έ ν α ν ά γ ί ν ε ι μ η χ α ν ικ ό ς ή δ ιε υ θ υ ν τ ή ς , δ έ ν λ ο γ ι κ ό ν ά ά ν α ρ ω τ ιό μ α σ τ ε π ο ι ό ν θ ά ε κ π α ιδ ε ύ σ ε ι ή θ ά έ μ π

98



κ ο ιν ω ν ία γ ιά τ η ν α ν ά λ η ψ η α υ τ ώ ν τ ώ ν ρ ό λ ω ν . Ή τ ύ χ η κ α ί ή σ χ ε «ο ί η σ η έ χ ο υ ν τ α υ τ ισ τ ε ί έ ξ α ιτ ία ς τ ο ΰ γ ε γ ο ν ό τ ο ς ό τ ι , μ π ρ ο σ τ ά σ τ ισ ό τ η τ α τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν , ή ε π ιτ υ χ ία ή ή ά π ο τ υ χ ία τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ (ά τ ή β ά σ η ώ ς τ η ν κ ο ρ υ φ ή τ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς ) χ ά ν ε ι κ ά θ ε ο ικ ο ν ο μ ικ ό νμ α . Ή ίδ ια ή τ ύ χ η ε ίν α ι σ χ ε δ ιο π ο ι η μ έ ν η , ό χ ι έ π ε ιδ ή α γ γ ίζ ε ι έ ν α ο ρσ μ έ ν ο ά τ ο μ ο , ά λ λ ά ε π ε ιδ ή , θ ε ω ρ ε ίτ α ι ό τ ι π α ί ζ ε ι έ ν α ν σ η μ α ν τ ικ ό ρλ ο . Χ ρ η σ ι μ ε ύ ε ι ώ ς ά λ λ ο θ ι σ τ ο ύ ς π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ισ τ έ ς κ α ί δ η μ ιο υ ρ τ ή ν έ ν τ ύ π ω σ η ό τ ι τ ό δ ί κ τ υ ο τ ώ ν δ ο σ ο λ η ψ ιώ ν κ α ί τ ώ ν μ έ τ ρ ω ν έ χ ε ι γ ί ν ε ι σ ή μ ε ρ α ή ζ ω ή ά φ ή ν ε ι κ ά π ο ι ο χ ώ ρ ο σ τ ίς α υ θ ό ρ μ η τ ε ς κ ά μ ε σ ε ς σ χ έ σ ε ις μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . Α υ τ ή ή ε λ ε υ θ ε ρ ία σ υ μ βζ ε τ α ι , σ τ ά δ ιά φ ο ρ α μ έ σ α έ κ φ ρ α σ η ς τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τρ α ς , ά π ό τ ή ν α υ θ α ίρ ε τ η ε π ιλ ο γ ή ά τ ό μ ω ν π ο ύ ά ν τ α π ο κ ρ ίν ο ν τ α ι σ «μ έ σ ο ό ρ ο ». Ο ί λ ε π τ ο μ ε ρ ε ίς ά ν α φ ο ρ έ ς τ ώ ν π ε ρ ιο δ ικ ώ ν σ τ ίς θ α υ μσ ιε ς κ α ί , τ α υ τ ό χ ρ ο ν α , ό χ ι υ π ε ρ β ο λ ι κ έ ς κ ρ ο υ α ζ ιέ ρ ε ς , π ο ύ ο ρ γ α νν ο ν τ α ι γ ιά τ ό ν τ υ χ ε ρ ό κ ά π ο ι ο υ δ ια γ ω ν ισ μ ο ύ (κ α τ ά π ρ ο τ ίμ η σ η ό χ ε ρ ό ς ε ίν α ι μ ιά δ α κ τ υ λ ο γ ρ ά φ ο ς π ο ύ έ χ ε ι κ ε ρ δ ί σ ε ι χ ά ρ η σ τ ή ν έ π α τ η ς μ έ τ ίς π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ ε ς τ ο ΰ τ ό π ο υ ), φ α ν ε ρ ώ ν ο υ ν τ ή ν ά δ υ ν α ό λ ω ν . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ε ίν α ι έ ν α ά π λ ό υ λ ικ ό ■ α υ τ ο ί π ο ύ τ ο ύ ς έ λ έ γ χ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά τ ο ύ ς ά ν ε β ά σ ο υ ν σ τ ό ν π α ρ ά δ ε ισ ο κ α ί ν ά τ ο ύ ς γ κ ρ εσ ο υ ν ά π ό κ ε ΐ ε ξ ίσ ο υ γ ρ ή γ ο ρ α : τ ά δ ικ α ιώ μ α τ ά τ ο υ ς κ α ί ή έ ρ γ α σ

τ ο υ ς δ έ ν μ ε τ ρ ά ν ε κ α θ ό λ ο υ . Ή β ι ο μ η χ α ν ία β λ έ π ε ι τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π μ ό ν ο ώ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς κ α ί ύ π ά λ λ η λ ο υ ς κ α ί έ χ ε ι ό ν τ ω ς ά ν α γ ά γ ε ι τ ή ν ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α (ό π ω ς κ α ί κ ά θ ε σ τ ο ιχ ε ίο τ η ς ) σ ’ α ύ τ ή τ ή ν π ε ρκ τ ικ ή φ ό ρ μ ο υ λ α . ’Α ν ά λ ο γ α μ ’ α ύ τ ό π ο ύ χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι σ έ μ ιά δ ε δ ο μ σ τ ιγ μ ή , ή ιδ ε ο λ ο γ ί α δ ίν ε ι έ μ φ α σ η σ τ ό σ χ έ δ ιο ή σ τ ή ν τ ύ χ η , σ τ ή ν τχ ν ικ ή ή σ τ η ζ ω ή , σ τ ό ν π ο λ ιτ ισ μ ό ή σ τ ή φ ύ σ η . Σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ε ίν α ι υ π ά λ λ η λ ο ι θ υ μ ίζ ε ι τ ή ν ο ρ θ ο λ ο γ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η κ α ί τ ο ύ ς π ακ ιν ε ί ν ά έ ν τ α χ τ ο ΰ ν σ ’ α υ τ ή ν . Σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς -κ α τ α ν α λ ω τ έ ς δ

χ ν ε ι τ η ν έ λ ε υ θ ε ρ ί α τ ή ς ε κ λ ο γ ή ς κ α ί τ ή γ ο η τ ε ία τ ο ΰ ν ε ο τ ε ρ ισ μ ο ΰ σ τ ο θ ό ν η ή σ τ ό ν τ ύ π ο (α ύ τ ό γ ίν ε τ α ι μ έ σ ω τ ή ς π α ρ ο υ σ ία σ η ς ά ν ε κ δ ό τ ή ς ιδ ι ω τ ικ ή ς ζ ω ή ς τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ). Σ ’ ό λ ε ς τ ίς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις ο ί άθ ρ ω π ο ι ε ίν α ι ά ν τ ικ ε ίμ ε ν α .

Ό σ ο λ ιγ ό τ ε ρ ε ς υ π ο σ χ έ σ ε ις έ χ ε ι ν ά δ ώ σ ε ι ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υτ ο ύ ρ α ς , τ ό σ ο λ ιγ ό τ ε ρ ο μ π ο ρ ε ϊ ν ά δ ώ σ ε ι μ ιά μ ε σ τ ή ά π ό ν ό η μ α ε ξ ήσ η τ ή ς ζ ω ή ς κ α ί τ ό σ ο κ ε ν ό τ ε ρ η γ ίν ε τ α ι ή ιδ ε ο λ ο γ ί α τ ή ν ό π ο ία δ ιαδ ε ι. ’Α κ ό μ η κ α ί τ ά ά φ η ρ η μ έ ν α ι δ ε ώ δ η τ ή ς ά ρ μ ο ν ικ ή ς κ α ί ε υ ε ρ γ ε

κ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς ε ί ν α ι π ο λ ύ σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α σ ’ α ύ τ ή τ ή ν έ π ο χ ή τ ή ς κ αλ ικ ή ς ε π ικ ρ ά τ η σ η ς τ ή ς δ ια φ ή μ ισ η ς . Έ χ ο υ μ ε μ ά θ ε ι ν ά τ α υ τ ίζ ο υ ά κ ό μ η κ α ί τ ίς ά φ η ρ η μ έ ν ε ς έ ν ν ο ι ε ς μ έ τ ή ν π ρ ο π α γ ά ν δ α τ ώ ν π ω σ ε ω ν . Μ ιά ό μ ιλ ία π ο ύ β α σ ίζ ε τ α ι ά π ο κ λ ε ισ τ ικ ά σ τ ή ν ά λ ή θ ε ια ά π λ



μ ά ς π ρ ο χ α λ ε ΐ τ ή ν ά ν υ π ο μ ο ν η σ ία ν ά φ τ ά σ ο υ μ ε σ τ η «δ ο υ λ έ μ π ο ρ ιχ ό σ τ ό χ ο σ τ ό ν ό π ο ι ο α π ο β λ έ π ε ι , κ α τ ά τ η ν ά π ο ψ ή μ λ ί α α ύ τ ή . Ο ί λ έ ξ ε ις π ο ύ δ έ ν ε ίν α ι μ έ σ α σ τ ε ρ ο ύ ν τ α ι ν ο ή μ α τλ ε ς μ ο ι ά ζ ο υ ν ά ν α λ η θ ε ϊς , α π ο κ υ ή μ α τ α τ ή ς φ α ν τ α σ ία ς . Ο ί κ έ ς κ ρ ίσ ε ις π α ίρ ν ο ν τ α ι ε ίτ ε ώ ς δ ια φ ή μ ισ η ε ίτ ε ώ ς κ ε ν ά λ ό γσ η ς , ή ιδ ε ο λ ο γ ία έ χ ε ι γ ί ν ε ι ά σ α φ ή ς κ α ί ε π ιφ υ λ α κ τ ικ ή . Ή ί ά σ ά φ ε ια , ή σ χ ε δ ό ν έ π ισ τ η μ ο ν ικ ή τ η ς α π έ χ θ ε ια ν ά δ ε σ μ έ α υ τ ό τ η ς σ ’ ο τ ιδ ή π ο τ ε μ ή έ π α λ η θ ε ύ σ ιμ ο , λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί ώ ς ό ρ κ υ ρ ια ρ χ ία ς . Γ ίν ε τ α ι μ ιά σ φ ρ ι γ η λ ή κ α ί π ρ ο κ α ν ο ν ισ μ έ ν η δ ια κ ή ρ υ ξ η τ ο ϋ status quo. 'Η β ιο μ η χ α ν ί α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ε ί γ ίν ε ι ή έ ν σ ά ρ κ ω σ η τ ώ ν έ ξ ο υ σ ια σ τ ικ ώ ν δ ια κ η ρ ύ ξ ε ω ν κ α ίν έ π ε ια , ό α δ ι ά ψ ε υ σ τ ο ς π ρ ο φ ή τ η ς τ ή ς κ υ ρ ί α ρ χ η ς τ ά ξ η ς π ρ

Π ε ρ ν ά ε ι ε π ιδ έ ξ ια α ν ά μ ε σ α σ τ ο υ ς υ φ ά λ ο υ ς τ ώ ν ψ ε ύ τ ικ ω νρ ι ώ ν κ α ί τ ή ς ο λ ο φ ά ν ε ρ η ς ά λ ή θ ε ια ς ά ν α π α ρ ά γ ο ν τ α ς π ισ τ άμ ε ν ο , π ο ύ η σ κ ο τ ε ιν ό τ η τ ά τ ο υ έ μ π ο δ ί ζ ε ι κ ά θ ε γ ν ώ σ η , κ α ν ο ν τ ά ς τ ο σ έ ιδ α ν ικ ό . 'Η ιδ ε ο λ ο γ ία ε ίν α ι χ ω ρ ι σ μ έ ν η σ τ ά δ ύ ο μ ιά μ ε ρ ι ά ε ίν α ι φ ω τ ο γ ρ α φ ία τ ή ς η λ ίθ ι α ς ζ ω ή ς , ά π ό τ ή ν ά λ λ ψ έ μ α π ά ν ω σ τ ό ν ό η μ α τ ή ς ζ ω ή ς α υ τ ή ς (α ύ τ ό τ ό ψ έ μ α δ έ ν τ α ι ρ η τ ά - υ π ο δ ε ικ ν ύ ε τ α ι , ά λ λ ά , μ ο λ α τ α ύ τ α , έ ν τ υ π ώ ν ε τ α ι σ τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ). Γ ιά ν ά ά π ο δ ε ιξ ε ι τ ή θ ε ία φ ύ σ η τ ή ς π ρ α γ μ

τ α ς , ά ρ κ ε ΐτ α ι ν ά τ ή ν ε π α ν α λ α μ β ά ν ε ι μ έ κ υ ν ικ ό τ ρ ό π ο . Μ φ ω τ ο γ ρ α φ ικ ή ά π ό δ ε ιξ η δ έ ν ε ίν α ι β έ β α ια π ε ισ τ ικ ή ά λ λ ά ετ ο δ ύ ν α μ η . Ό π ο ι ο ς ά μ φ ιβ ά λ λ ε ι γ ιά τ ή δ ύ ν α μ η τ ή ς μ ο ν ο τ ο τ ρ ε λ ό ς . 'Η β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ο ρ ρ ίπ τ ε ι τ ίς κ α π ο ύ γ ί ν ο ν τ α ι σ έ β ά ρ ο ς τ η ς , ό π ω ς κ ι έ κ ε ϊν ε ς π ο ύ γ ίν ο ν τ α ι σ τ ο ϋ κ ό σ μ ο υ τ ό ν ό π ο ι ο ά ν α π α ρ ά γ ε ι . Ή μ ό ν η έ π ιλ ο γ ή π ο ύ πζ ε τ α ι σ τ ό ν κ α θ έ ν α ε ίν α ι ν ά σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι σ τ ό π α ιχ ν ίδ ι ή ν ά μ ά π ’ α ύ τ ό : έ κ ε ΐν ο ι ο ί «έ π α ρ χ ιώ τ ε ς », π ο ύ κ α τ α φ ε ύ γ ο υ ν σ τ ή ν ό μ ο ρ φ ιά κ α ί σ τ ό έ ρ α σ ιτ ε χ ν ικ ό θ έ α τ ρ ο γ ιά ν ά π ρ ο φ υ λ ά ξ έ α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς ά π ό τ ό ν κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο κ α ί τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο ,τ α ι - π ο λ ι τ ικ ά - σ τ ό σ η μ ε ίο ε κ ε ίν ο σ τ ό ό π ο ι ο ή μ α ζ ικ ή κ ο υ π α ρ α σ ύ ρ ε ι τ ο ύ ς π ισ τ ο ύ ς τ η ς . Ε ί ν α ι ά ρ κ ε τ ά π ο ρ ω μ έ ν η γ ιά νπ ο ι ή σ ε ι τ ίς π α λ ι έ ς χ ίμ α ιρ ε ς , τ ή λ α τ ρ ε ία τ ο ύ π α τ έ ρ α ή τ ά ά π όσ θ ή μ α τ α · μ π ο ρ ε ι ν ά τ ίς κ α τ α δ ι κ ά σ ε ι ώ ς ιδ ε ο λ ο γ ι κ έ ς ή ν ά τμ ο π ο ι ή σ ε ι . Ή κ α ιν ο ύ ρ ια ιδ ε ο λ ο γ ί α έ χ ε ι ώ ς ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ό ό π ω ς ε ίν α ι α υ τ ό ς . Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί τ ή λ α τ ρ ε ία τ ώ ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν ο ν τ α ς τ ή δ υ σ τ υ χ ισ μ έ ν η ύ π α ρ ξ η σ τ ό ν κ ό σ μ ο τ ώ ν γ ε γ ο ν ό μ ιά ς κ α λ ο φ τ ια γ μ έ ν η ς π α ρ ά σ τ α σ η ς . Α ύ τ ή ή μ ε τ α φ ο ρ ά κ ά ν τ ή ν ύ π α ρ ξ η υ π ο κ α τ ά σ τ α τ ο τ ο ύ ν ο ή μ α τ ο ς κ α ί τ ο ύ δ ικ α ιώ μν α ι ώ ρ α ίο ό ,τ ι δ ε ίχ ν ε ι ή κ ά μ ε ρ α . Ή ά π ο γ ο ή τ ε υ σ η π ο ύ α ισ

100



κ α ν ε ίς μ έ τ ή ν ιδ έ α ό τ ι θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ε ίν α ι α υ τ ό ς ή δ α κ τ υ λ ο γ ρ ά φ π ο ύ κ ε ρ δ ίζ ε ι έ ν α τ α ξ ί δ ι —γ ύ ρ ο τ ο ύ κ ό σ μ ο υ α ν τ ισ τ ο ι χ ε ί σ τ ή ν ά π γ ο ή τ ε υ σ η π ο ύ ν ιώ θ ε ι , ό τ α ν β λ έ π ε ι φ ω τ ο γ ρ α φ ίε ς π ο ύ ά ν α π α ρ ισ τ μ έ ά κ ρ ίβ ε ια τ ίς π ε ρ ιο χ έ ς π ο ύ θ ά δ ιέ σ χ ι ζ ε κ α τ ά τ ή δ ιά ρ κ ε ια α υ τ ο τ ο ύ τ α ξ ιδ ιο ύ . Α ύ τ ό π ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ι δ έ ν ε ίν α ι ή ’Ι τ α λ ία ά λ λ ά ό ρ α τ ή ά π ό δ ε ιξ η τ ή ς ύ π α ρ ξ ή ς τ η ς . Έ ν α φ ίλ μ μ π ο ρ ε ΐ ν ά δ ε ίξ ε ι τ ό Πρ ίσ ι (σ τ ό ό π ο ι ο ή ν ε α ρ ή ’Α μ ε ρ ικ α ν ίδ α π ρ ο σ π α θ ε ί ν ά π ρ α γ μ α τπ ο ι ή σ ε ι τ ά ό ν ε ιρ ά τ η ς ) σ ά ν μ ιά έ ρ η μ η κ α ί ά π ε λ π ισ τ ικ ή π ό λ η , γ ιά ρ ίξ ε ι τ ό γ ρ η γ ο ρ ό τ ε ρ ο τ ή ν κ ο π έ λ α α υ τ ή σ τ ή ν ά γ κ α λ ιά τ ο ύ έ ξ υ π ν ν ε α ρ ο ύ Ά μ ε ρ ικ ά ν ο υ (τ ό ν ό π ο ι ο θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά έ χ ε ι γ ν ω ρ ίσ ε ι ή σ τ ή ν π α τ ρ ίδ α τ η ς ). ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ό λ α α υ τ ά σ υ ν ε χ ίζ ο ν τ α ι , τ ό γ ε γ ον ό ς ό τ ι τ ό σ ύ σ τ η μ α , ά κ ό μ η κ α ί σ τ ή ν π ιό π ρ ό σ φ α τ η φ ά σ η τ ο υ ,α ν απ α ρ ά γ ε ι τ ή ζ ω ή έ κ ε ίν ω ν π ο ύ τ ό ά π ο τ ε λ ο ύ ν ά ν τ ί ν ά τ ο ύ ς ξ ε φ ο ρ τ ώ ντ α ι , σ υ μ β ά λ λ ε ι σ τ ή ν ά ν α γ ν ώ ρ ισ η τ ή ς «ά ξ ία ς » τ ο υ κ α ί τ ή ς «σ η μ ασ ία ς » τ ο υ . Ή σ υ ν έ χ ισ η τ ο ύ π α ιχ ν ιδ ιο ύ χ ρ η σ ιμ ε ύ ε ι γ ε ν ικ ά ώ ς δ ι κ α ι λ ό γ η σ η τ ή ς τ υ φ λ ή ς μ ο ν ιμ ό τ η τ α ς κ α ί τ ή ς ά κ ιν η σ ία ς τ ο ύ σ υ σ τ ή μ α Ε ίν α ι υ γ ι έ ς α ύ τ ό π ο ύ ε π α ν α λ α μ β ά ν ε τ α ι , ό π ω ς ο ί κ ύ κ λ ο ι τ ή ς φ ύ σ κ α ί τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς . ά ϊδ ι α μ ω ρ ά γ κ ρ ιν ιά ζ ο υ ν α ιω ν ίω ς σ τ ά π ε ρ ιδ ι κ ά - ή μ η χ α ν ή τ ή ς τ ζ ά ζ θ ά μ ά ς σ φ υ ρ ο κ ο π ά ε ι έ σ α ε ί . Π α ρ ά τ ίς π ρδ ο υ ς τ ώ ν τ ε χ ν ικ ώ ν ά ν α π α ρ α γ ω γ ή ς , τ ώ ν έ λ έ γ χ ω ν κ α ί τ ώ ν ε ιδ ικ οτ ω ν , π α ρ ά ό λ η α ύ τ ή τ ή ν ά σ τ α μ ά τ η τ η δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α , ή β ι ο μ η χ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ρ έ φ ε ι τ ο ύ ς α ν θ ρ ώ π ο υ ς μ ό ν ο μ έ κ λ ισ έ . Α ύ τ ό π τ ή ς δ ίν ε ι ά φ θ ο ν ο υ λ ι κ ό ε ίν α ι ο ί κ ύ κ λ ο ι τ ή ς ζ ω ή ς , ή δ ι κ α ιο λ ο γ η μ έ ν η ε ίν α ι ά λ ή θ ε ια - έ κ π λ η ξ η μ π ρ ο σ τ ά σ τ ή ν έ π ιμ ο ν ή τ ώ ν γ υ ν α ικ ώ ν σ υ ν ε χ ίζ ο υ ν ν ά γ ε ν ν ο ύ ν π α ιδ ιά , κ α ί ο ί τ ρ ο χ ο ί π ο ύ δ έ ν σ τ α μ α τ ο ύ ν πτ έ ν ά γ υ ρ ίζ ο υ ν . Έ τ σ ι έ ν ισ χ ύ ε τ α ι τ ό ά μ ε τ ά β λ η τ ο τ ώ ν π ε ρ ι σ τ ά σ ε ω

ά σ τ ά χ υ α π ο ύ κ υ μ α τ ίζ ο υ ν σ τ ό ν ά ν ε μ ο σ τ ό τ έ λ ο ς τ ή ς τ α ιν ία ς τ σ ά π λ ι ν ,'Ο Δ ικ ά ο ρ α ς , ε ίν α ι μ ιά ά π ο δ ο κ ιμ α σ ία τ ώ ν ά ν τ ιφ α σ ισ τ ι-

κ ώ ν δ ι α κ η ρ ύ ξ ε ω ν υ π έ ρ τ ή ς έ λ ε υ θ ε ρ ία ς : μ ο ι ά ζ ο υ ν μ έ τ ά ξ α ν θ ά μλ ιά τ ή ς Γ ε ρ μ α ν ίδ α ς τ ώ ν σ τ ρ α τ ο π έ δ ω ν π ο ύ τ ό σ ε ς φ ο ρ έ ς φ ω τ ο γ ρσ τ η κ α ν ά π ό τ ο ύ ς ν α ζ ί π α ρ α γ ω γ ο ύ ς τ α ιν ιώ ν . Ό μ η χ α ν ισ μ ό ς τ ή ς κν ω ν ικ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς β λ έ π ε ι τ ή φ ύ σ η ώ ς υ γ ιή ά ν τ ίθ ε σ η τ ή ς κ ο ι νν ί α ς - έ τ σ ι, τ ή ν ε ν σ ω μ α τ ώ ν ε ι σ τ ή ν ο σ ο ύ σ α κ ο ι ν ω ν ία κ α ί τ ή φ θ ε ίρ Ο ί ε ικ ό ν ε ς π ο ύ δ ε ίχ ν ο υ ν π ρ ά σ ιν α δ έ ν τ ρ α , έ ν α ν γ α λ ά ζ ιο ο υ ρ α ν ό κ σ ύ ν ν ε φ α π ο ύ ά ρ μ ε ν ίζ ο υ ν , μ ε τ α β ά λ λ ο υ ν α ύ τ έ ς τ ίς π λ ε υ ρ έ ς τ ή ς φ ύ σ έ ε π ιγ ρ α φ έ ς γ ιά τ ίς κ α π ν ο δ ό χ ο υ ς τ ώ ν ε ρ γ ο σ τ α σ ίω ν κ α ί τ ά β ε ν ζ ιν

δ ι κ α . ’Α ν τ ίσ τ ρ ο φ α , ο ί τ ρ ο χ ο ί κ α ί τ ά έ ξ α ρ τ ή μ α τ α τ ώ ν μ η χ α ν ώ ν ππ ε ι ν ά ε ίν α ι «έ κ φ ρ α σ τ ικ ο ί », ά φ ο ύ έ χ ο υ ν υ π ο β ιβ α σ τ ε ί σ έ φ ο ρ ε ίς τ ο π ν ε ύ μ α τ ο ς τ ώ ν δ έ ν τ ρ ω ν κ α ί τ ώ ν σ ύ ν ν ε φ ω ν . Έ τ σ ι , ή φ ύ σ η κ α ί ήχ ν ο λ ο γ ία έ χ ο υ ν κ ιν η τ ο π ο ι η θ ε ί γ ιά ν ά κ α τ α π ο λ ε μ ή σ ο υ ν τ ή μ ο ύ χ



α ύ τ ή ν τ ή ν π α ρ α π ο ιη μ έ ν η ά ν ά μ ν η σ η τ ή ς φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ η ς σ τ ή ν ό π ο ί α ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι , δ π ω ς λ έ ν ε , κ υ λ ιό ν τ α ν μ έ η δ ο ν ή σ λ ο υ σ ά τ α δ ω μ ά τ ια ά ν τ ί ν ά κ ά ν ο υ ν , δ π ω ς σ ή μ ε ρ α , ά σ ε υ π α ίθ ρ ια μ π ά ν ια , κ α ί ά ν τ ε χ α ν ν ά β λ έ π ο υ ν τ ίς μ η χ α ν ικ έ ς β λ π ρ ο ϊσ τ ο ρ ι κ ώ ν τ ο υ ς α υ τ ο κ ι ν ή τ ω ν ά ν τ ί ν ά π η γ α ίν ο υ ν μ έ τ ήτ α έ ν ό ς π υ ρ α ύ λ ο υ ά π ό έ ν α μ έ ρ ο ς Α (ό π ο υ β ρ ίσ κ ε τ α ι κ ά π ο μ έ ρ ο ς Β (ό π ο υ τ ίπ ο τ ε δ ε ν ά λ λ ά ζ ε ι). Ό θ ρ ία μ β ο ς τ ή ς γ ιγ ά ν τμ ν α ς π ο ύ υ π ά ρ χ ε ι γ ιά τ ή ν π ρ ω τ ο β ο υ λ ία τ ο ΰ ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίτ α ι ά π ό τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ώ ς σ ύ μ β ο λ ο τ ή ς μ ο τ ή ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α ς τ ο ύ έ π ι χ ε ιρ η μ α τ ία . Ό ε χ θ ρ ό ς π ο ύ κ ατ α ι , δ η λ . τ ό σ κ ε π τ ό μ ε ν ο υ π ο κ ε ίμ ε ν ο , έ χ ε ι ή δ η ή τ τ η θ ε ΐ. ό ξτ ά ν ε μ α τ ο ΰ π ο λ έ μ ιο υ τ ώ ν μ ικ ρ ο α σ τ ώ ν «Hans Sonnenstosser» σ

Γ ε ρ μ α ν ί α κ α ί ή ε υ χ α ρ ίσ τ η σ η π ο ύ π ρ ο κ α λ ε ι τ ό «Life with Fa έ χ ο υ ν έ ν α κ α ί τ ό α ύ τ ό ν ό η μ α .

'Υ π ά ρ χ ε ι έ ν α γ ε γ ο ν ό ς , β έ β α ια , γ ιά τ ό ό π ο ι ο ή κ ο ύ φ ια ιδ δ έ ν ά σ τ ε ιε ύ ε τ α ι : ή κ ο ι ν ω ν ικ ή ά σ φ ά λ ε ια . «Κ α ν έ ν α ς δ ε ν π π ε ιν ά ε ι ή ν ά κ ρ υ ώ ν ε ι· κ ά θ ε ά ν υ π ά κ ο υ ο ς θ ά π ά ε ι σ έ σ τ ρ σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ς !» Α ύ τ ό τ ό ά σ τ ε ϊο τ ή ς χ ιτ λ ε ρ ι κ ή ς Γ ε ρ μ α ν ίαρ ο ύ σ ε ν ά μ π ε ι ώ ς ε π ιγ ρ α φ ή σ ’ ό λ ε ς τ ίς π ύ λ ε ς τ ώ ν κ τ ιρ ί ω ν τχ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι μ έ μ ιά π ο ν η ρ ή ά φ έ λ

π ρ ό σ φ α τ ο χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς : τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό ττ α ία μ π ο ρ ε ΐ μ ιά χ α ρ ά ν ά κ α τ α λ ά β ε ι π ο ιο ί ε ίν α ι «δ ι κ ο ί» τ η ς . Ήκ ή ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ο ύ κ α θ ε ν ό ς ε ίν α ι έ γ γ υ η μ έ ν η . Κ α ν έ ν α ς δ έ ν έσ ε ι ε π ίσ η μ α λ ο γ α ρ ια σ μ ό γ ιά ό ,τ ι σ κ έ φ τ ε τ α ι . Ά π ό τ ή ν ά λ λν α ς ε ίν α ι κ λ ε ισ μ έ ν ο ς , ά π ό τ ή ν π α ιδ ικ ή τ ο υ η λ ικ ία , μ έ σ α σσ τ η μ α έ κ κ λ η σ ιώ ν , κ λ ά μ π ς , έ π α γ γ ε λ μ α τ ικ ώ ν ο ρ γ α ν ώ σ ελ ω ν τ έ τ ο ιω ν θ ε σ μ ώ ν , π ο ύ ά π ο τ ε λ ο ΰ ν τ ό π ιό ε ύ α ίσ θ η τ ο ε ρ κ ο ι ν ω ν ικ ο ύ έ λ έ γ χ ο υ . 'Ό π ο ι ο ς θ έ λ ε ι ν ά ά π ο φ ύ γ ε ι τ ή σ υ ν τ ρ

π ε ι ν ά μ ή ν π α ίζ ε ι μ έ τ ή ν ι σ ο ρ ρ ο π ία τ ο ΰ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς , γ ια τ ί ά χ ά σ ε ι τ ό έ δ α φ ο ς κ ά τ ω ά π ό τ ά π ό δ ια τ ο υ . Σ έ κ ά θ ε κ α ρ ι ιδ ια ίτ ε ρ α σ τ ά ε λ ε ύ θ ε ρ α έ π α γ γ έ λ μ α τ α , ο ί τ ε χ ν ικ έ ς γ ν ώ σ ε ιςτ α ι γ ε ν ικ ά μ έ π ρ ο κ α θ ο ρ ισ μ έ ν ο υ ς κ α ν ό ν ε ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά μ ά ς ο δ η γ ή σ ε ι σ τ ό ε σ φ α λ μ έ ν ο σ υ μ π έ ρ α σ μ ασ ε ις α ύ τ έ ς ε ίν α ι τ ό μ ό ν ο π ρ ά γ μ α π ο ύ μ ε τ ρ ά ε ι. Σ τ ή ν π ρ α γ μ α ή ά ν ο ρ θ ο λ ο γ ι κ ή σ χ ε δ ι ο π ο ί η σ η τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς α ύ τ ή ς π ε ρ ι ά ν ά μ ε σ α σ ’ ά λ λ ο υ ς σ τ ό χ ο υ ς , κ α ί τ ή ν ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ ή ς π ισ τ ώ ν τ η ς . ό ε π ίπ ε δ ο ζ ω ή ς ά ν τ ισ τ ο ιχ ε ΐ σ χ ε δ ό ν ά π ό λ υ β α θ μ ό μ έ τ ό ν ό π ο ι ο ε ί ν α ι σ υ ν δ ε δ ε μ έ ν ε ς μ έ τ ό σ ύ σ τ η μ α ο ί κ τ ά ξ ε ις κ α ί τ ά ά τ ο μ α . Μ π ο ρ ε ΐ κ α ν ε ί ς ν ά ε μ π ισ τ ε υ τ ε ί τ ό δ ι δ π ω ς κ α ί τ ό ν μ ικ ρ ο ΰ π ά λ λ η λ ο , έ τ σ ι δ π ω ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι

102



μ ο ρ ισ τ ικ έ ς σ ε λ ί δ ε ς έ ν ό ς π ε ρ ι ο δ ικ ο ύ η σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α . Ε κν ο ς π ο ύ π ε ιν ά ε ι κ α ί κ ρ υ ώ ν ε ι σ τ ιγ μ α τ ίζ ε τ α ι ά κ ό μ η κ ι ά ν ε ίχ ε κ α λ π ρ ο ο π τ ικ έ ς κ ά π ο τ ε . Ε ίν α ι έ ν α ς π ε ρ ι θ ω ρ ια κ ό ς κ α ί , ά ν ε ξ α ιρ ε θ ο ο ρ ισ μ έ ν α σ ο β α ρ ά ε γ κ λ ή μ α τ α , ή π ιό θ α ν ά σ ι μ η α μ α ρ τ ία ε ίν α ι ν άσ α ι π ε ρ ιθ ω ρ ια κ ό ς . Σ τ ά φ ίλ μ ό π ε ρ ι θ ω ρ ι α κ ό ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι κ α φ ο ρ ά σ ά ν «ε κ κ ε ν τ ρ ικ ό ς » κ α ί γ ίν ε τ α ι ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο έ ν ό ς ψ ε ύ τ ικ α σ υκ α τ α β α τ ικ ο ύ χ ιο ύ μ ο ρ · τ ίς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς , ό μ ω ς , φ ο ρ έ ς π α ρ ο υ σ ιάτ α ι σ ά ν έ ν α π α λ ιο τ ό μ α ρ ο κ α ί μ ά λ ισ τ α ά π ό τ ή ν ά ρ χ ή , π ρ ίν ά κ ό ά ρ χ ίσ ε ι ή δ ρ ά σ η , ώ σ τ ε ν ά δ ι α λ υ θ ε ί κ ά θ ε υ π ο ψ ία δ τ ι ή κ ο ι ν ω ν ία μ πρ ε ΐ ν ά σ τ ρ α φ ε ί έ ν ά ν τ ια σ τ ο ύ ς κ α λ ο π ρ ο α ίρ ε τ ο υ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς . Π ρμ α τ ι, σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή τ ή ς κ λ ίμ α κ α ς ε ίν α ι ε γ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο σ ή μ ε ρ α έ ε ίδ ο ς κ ρ ά τ ο υ ς ε υ η μ ε ρ ί α ς . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι π ο ύ ε ίν α ι σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή δτ η ρ ο ύ ν , γ ιά ν ά κ ρ α τ ή σ ο υ ν τ ή θ έ σ η τ ο υ ς , τ ό ρ υ θ μ ό τ ή ς ο ι κ ο ν ο μ ία μ ιά ς ο ι κ ο ν ο μ ία ς π ο ύ σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι σ έ μ ιά υ ψ η λ ά ά ν α π τ υ γ μ έ ν η τ ε χλ ο γ ί α - ή τ ε λ ε υ τ α ία έ χ ε ι ά χ ρ η σ τ ε ύ σ ε ι τ ή ν π α ρ α γ ω γ ικ ή δ ύ ν α μ η τ μ α ζ ώ ν . Ο ί ε ρ γ ά τ ε ς , ο ί π ρ α γ μ α τ ικ ο ί σ τ υ λ ο β ά τ ε ς τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς , τ ρφ ο ν τ α ι (ά ν π ισ τ έ ψ ο υ μ ε τ ή ν ιδ ε ο λ ο γ ί α ) ά π ό τ ο ύ ς δ ιε υ θ υ ν τ έ ς , τ ο ύ ό π ο ι ο υ ς α υ τ ο ί τ ρ έ φ ο υ ν . Λ ό γ ω α ύ τ ο ύ τ ο ύ γ ε γ ο ν ό τ ο ς , ή θ έ σ η τ ο ά τ ό μ ο υ ε ίν α ι π ο λ ύ ε π ισ φ α λ ή ς . Κ α τ ά τ ή ν ε π ο χ ή τ ο ύ φ ιλ ε λ ε υ θ εσ μ ο ύ ό φ τ ω χ ό ς θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν τ ε μ π έ λ η ς - σ ή μ ε ρ α θ ε ω ρ ε ίτ α ι α υ τ ό μ ύ π ο π τ ο ς . Ε κ ε ί ν ο ς γ ι ά τ ό ν ό π ο ι ο δ έ ν έ χ ε ι π ρ ο β λ ε φ τ ε ΐ τ ίπ ο τ ε π ρ ο ορ ίζ ε τ α ι γ ιά τ ό σ τ ρ α τ ό π ε δ ο σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ς ή τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν γ ιά τ ή ν κλ α σ η τ ή ς π ιό τ α π ε ιν ω τ ικ ή ς έ ρ γ α σ ία ς κ α ί γ ιά τ ίς τ ρ ώ γ λ ε ς . Ά λ λ ά β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ά π ε ικ ο ν ί ζ ε ι τ ή θ ε τ ικ ή κ α ί ά ρ ν η τ ικ β ο ή θ ε ια , π ο ύ π α ρ έ χ ε τ α ι σ τ ο ύ ς δ ι ο ι κ ο ύ μ έ ν ο υ ς , ώ ς ά π ό δ ε ιξ η τ ή ά μ ε σ η ς ά λ λ η λ ε γ γ ύ η ς τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . Κ α ν έ ν α ς δ έ ν ξ ε χ ν ιέ τ α ι - πτ ο ύ υ π ά ρ χ ο υ ν γ ε ίτ ο ν ε ς , κ ο ι ν ω ν ικ έ ς π α ρ ο χ έ ς , δ ό κ τ ο ρ ε ς Γ κ ιλ λ έ σ κ α ί φ ιλ ό σ ο φ ο ι κ α τ ’ ο ί κ ο ν π ο ύ έ χ ο υ ν τ ό χ έ ρ ι τ ο υ ς σ τ ή ν κ α ρ δ ι ά κ α φ ρ ο ν τ ί ζ ο υ ν , μ έ τ ή ν ε ΰ γ ε ν ή τ ο υ ς π α ρ έ μ β α σ η , τ ίς μ ε μ ο ν ω μ έ ν ε ς π επ τ ώ σ ε ις τ ή ς κ ο ι ν ω ν ικ ά δ ι α ιω ν ιζ ό μ ε ν η ς ά π ε λ π ισ ία ς - σ τ ό μ έ τ ρ δ μ ω ς π ο ύ δ έ ν τ ο ύ ς έ μ π ο δ ί ζ ε ι ή π ρ ο σ ω π ι κ ή ά χ ρ ε ιό τ η τ α τ ώ ν ά τ υ χ ω 'Η φ ιλ ικ ή ά τ μ ό σ φ α ιρ α , π ο ύ δ ια τ η ρ ε ίτ α ι σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ίς σ υ μ β ο υ λ τ ώ ν ε ιδ ι κ ώ ν τ ή ς δ ιε ύ θ υ ν σ η ς κ α ί π ο ύ υ ιο θ ε τ ε ίτ α ι ά π ’ ό λ α τ ά έ ρ γ ο σ τ ά σ ι α μ έ ά π ώ τ ε ρ ο σ τ ό χ ο τ ή ν α ύ ξ η σ η τ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς , β ά ζ ε ι α ύ π ο ύ έ χ ε ι ά π ο μ ε ίν ε ι ά π ό τ ά ιδ ιω τ ικ ά α ισ θ ή μ α τ α κ ά τ ω ά π ό τ ό ν έ λ ε γ τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς , γ ια τ ί ά κ ρ ιβ ώ ς μ ο ι ά ζ ε ι ν ά έ ν ώ ν ε ι τ ίς σ χ έ σ ε ις τ ώ ν ά ν

θ ρ ώ π ω ν μ έ τ ή ν π α ρ α γ ω γ ή δ ίν ο ν τ ά ς τ ο υ ς ξ α ν ά έ ν α ν ιδ ιω τ ικ ό χ α ρκ τ ή ρ α . Α υ τ ή ή π ν ε υ μ α τ ικ ή ε υ σ π λ α χ ν ία ρ ίχ ν ε ι μ ιά σ υ μ φ ιλ ιω τ ικ σ κ ιά π ά ν ω σ τ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ρ ίν ά κμ η β γ ο ύ ν ά π ό τ ό ε ρ γ ο σ τ ά σ ιο γ ιά ν ά κ α τ α κ λ ύ σ ο υ ν ό λ ό κ λ η ρ η τ ή ν κ



ν ω ν ία . Ά λ λ ά ο ί μ ε γ ά λ ο ι ε υ ε ρ γ έ τ ε ς τ ή ς α ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς , σ τ η μ ο ν ικ ά τ ο υ ς κ α τ ο ρ θ ώ μ α τ α ε π α ιν ο ύ ν τ α ι ώ ς π ρ ά ξ ε ι γ ιά ν ά α π ο κ τ ή σ ο υ ν μ ιά τ ε χ ν η τ ή α ν θ ρ ώ π ιν η χ ρ ο ιά , ε ίν ασ τ α τ α τ ώ ν α ρ χ η γ ώ ν τ ώ ν κ ρ α τ ώ ν : α υ τ ο ί ά π α γ ο ρ ε ύ ο υ ν τπ ό ν ια κ α ί π ισ τ ε ύ ο υ ν ό τ ι θ ά π ρ ο λ ά β ο υ ν κ ά θ ε υ π ο τ ρ ο π ή τ ω θ ε ΐ κ α ί ό τ ε λ ε υ τ α ίο ς α ν ά π η ρ ο ς .

Έ ξ α ίρ ο ν τ α ς τ ή ν κ α λ ο σ ύ ν η τ ή ς κ α ρ δ ι ά ς , ή κ ο ιν ω ν ία ά τ ά β ά σ α ν α π ο ύ ή ίδ ι α δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε : ό λ ο ι ξ έ ρ ο υ ν ό τ ι ε ά β ο ή θ η τ ο ι μ έ σ α σ τ ό σ ύ σ τ η μ α , κ α ί ή ιδ ε ο λ ο γ ί α π ρ έ π ε ι ν ά ψ η τ η ς α ύ τ ό τ ό γ ε γ ο ν ό ς . Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α τ α ι σ τ ή ν α π ό κ ρ υ ψ η τ ή ς δ υ σ τ υ χ ία ς κ ά τ ω ά π ό τ ό π έ π λ ο ρ α κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν η ς ά λ λ η λ ε γ γ ύ η ς · θ ε ω ρ ε ί τ ιμ ή τ η ς ν ά κ α τ α π ρ ό σ ω π ο α ύ τ ή τ ή δ υ σ τ υ χ ία , χ ω ρ ί ς ν ά ν ο ιά ζ ε τ α ι γ ιπ ά θ ε ια π ο ύ π ρ έ π ε ι ν ά κ α τ α β ά λ ε ι γ ι ά ν ά π ε τ ύ χ ε ι κ ά τ ι τ έ τθ ο ς τ ή ς ά τ α ρ α ξ ία ς δ ι κ α ιο λ ο γ ε ί τ ό ν κ ό σ μ ο π ο ύ τ ό κ ά ν ε ι Έ τ σ ι ε ίν α ι ή ζ ω ή , σ κ λ η ρ ή · α ύ τ ή ή ϊ δ ια ή σ κ λ η ρ ό τ η τ α τ ή ς γ η λ ό τ η τ α κ α ί μ ε γ α λ ε ίο . Α ύ τ ό τ ό ψ έ μ α δ έ ν υ π ο χ ω ρ ε ί μ τ ρ α γ ικ ό . Ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι τ ό τ ρ α γ ικ τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι τ ή δ υ σ τ υ χ ία ή σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ικ ή κ ο ιν ω ν ία : ή σ

τ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία κ α τ α γ ρ ά φ ε ι κ α ί π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ίζ ε ι τ ά β ά σλ ώ ν τ η ς ά ν τ ί ν ά τ ά κ α τ α ρ γ ε ί. Γ ι’ α ύ τ ό έ π ιμ έ ν ε ι τ ό σ ο π ο λ ύζ ε τ α ι π ρ ά γ μ α τ α ά π ό τ ή ν τ έ χ ν η . Ή τ έ χ ν η π α ρ έ χ ε ι τ ή ν τ ρ τ ή ν ό π ο ί α δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι ά π ό μ ό ν η τ η ς ή κχ α γ ω γ ία · ώ σ τ ό σ ο , τ ή χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι ά ν θ έ λ ε ι ν ά μ ε ίν ε ι π ισ τ ή τ ή ς α κ ρ ιβ ο ύ ς ά ν α π α ρ α γ ω γ ή ς τ ώ ν φ α ιν ο μ έ ν ω ν . Έ τ σ ι , γ ίν ε τ α ι ε ν α υ π ο λ ο γ ι σ μ έ ν ο κ α ί π α ρ α δ ε κ τ ό σ τ ο ιχ ε ίο τ ο ύ κ ε ύ λ ο γ ία . Ε ίν α ι μ ιά π ρ ο σ τ α σ ία ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν κ α τ η γ ο ρ ία

θ ε ια δ έ ν γ ίν ε τ α ι σ ε β α σ τ ή , π α ρ ό λ ο π ο ύ υ ι ο θ ε τ ε ίτ α ι μ έ κ υ Σ τ ό ν κ α τ α ν α λ ω τ ή π ο ύ γ ν ώ ρ ισ ε κ α λ ύ τ ε ρ ε ς μ έ ρ ε ς μ έ σ α σ μ ικ ή ζ ω ή π ρ ο σ φ έ ρ ε ι τ ό υ π ο κ α τ ά σ τ α τ ο ε ν ό ς β ά θ ο υ ά π ο ρ ρ ιφ τ ε ί π ρ ίν ά π ό π ο λ ύ κ α ιρ ό . ρ ο φ ο δ ο τ ε ί τ ό θ ε α τ ή ττ ο γ ρ ά φ ο υ μ έ τ ά ά π ο ρ ρ ίμ α τ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ο ύ π ρ έ π λ ό γ ο υ ς γ ο ή τ ρ ο υ . Κ α θ η σ υ χ ά ζ ε ι ό λ ο υ ς τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ό τ ι ε ίν α ι ά κ ό μ η ε φ ικ τ ή μ ιά α υ θ ε ν τ ικ ή ά ν θ ρ ώ π ιν η μ ο ίρ α κ π ρ έ π ε ι ν ά έ ξ ε ικ ο ν ισ τ ε ί χ ω ρ ί ς κ α μ ιά υ π ο χ ώ ρ η σ η . Ή κ

σ υ μ π α γ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , π ο ύ ή ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ η ς ε ί τ ή ς ιδ ε ο λ ο γ ία ς , μ ο ι ά ζ ε ι τ ό σ ο π ιό μ ε γ α λ ο π ρ ε π ή ς , π ιό ε ύ γ π ιό ε π ιβ λ η τ ικ ή ό σ ο π ιό π ο λ ύ ε ίν α ι ε μ π ο τ ισ μ έ ν η ά π ό τ ή ά π α ρ α ίτ η τ η ς δ υ σ τ υ χ ί α ς . ’Α ρ χ ί ζ ε ι ν ά μ ο ι ά ζ ε ι μ έ τ ή μ ο ίρ ακ ό έ χ ε ι φ τ ά σ ε ι σ τ ό σ η μ ε ίο ν ά ά π ε ιλ ε ΐ μ έ κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ε



δ έ ν σ υ μ π ρ ά τ τ ε ι-, ε ν ώ κ ά π ο τ ε ή π α ρ ά δ ο ξ η σ η μ α σ ία τ ο υ ή τ α ν μ α π ε λ π ισ μ έ ν η α ν τ ίσ τ α σ η σ έ κ ά θ ε μ υ θ ι κ ή α π ε ιλ ή . Ή τ ρ α γ ικ ή μ ο γ ίν ε τ α ι έ κ ε ίν η ή δ ί κ α ιη τ ιμ ω ρ ία σ τ ή ν ό π ο ί α π ά ν τ α ή θ ε λ ε ν ά τ ή μ ε τμ ο ρ φ ώ σ ε ι ή α σ τ ικ ή α ισ θ η τ ικ ή . Ή ή θ ικ ή τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ

ε ίν α ι ή φ τ η ν ή μ ο ρ φ ή τ ή ς η θ ι κ ή ς τ ώ ν π α ιδ ι κ ώ ν β ι β λ ί ω ν τ ο ύ χ θ έ Έ τ σ ι , γ ιά π α ρ ά δ ε ιγ μ α , σ έ μ ιά π α ρ α γ ω γ ή π ρ ώ τ η ς π ο ιό τ η τ α ς ό μχ θ η ρ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι κ ά τ ω ά π ό τ ή μ ο ρ φ ή τ ή ς υ σ τκ ή ς γ υ ν α ίκ α ς π ο ύ π ρ ο σ π α θ ε ί ν ά κ α τ α σ τ ρ έ ψ ε ι τ ή ν ε ύ τ υ χ ία τ ή ς ά ν γ ω ν ίσ τ ρ ιά ς τ η ς (π ο ύ ε ίν α ι π ιό «φ υ σ ιο λ ο γ ικ ή » ά π ’ α ύ τ ή ν ) κ α ί β ρ ίσ κ ε ι έ ν α θ ά ν α τ ο π ο ύ δ έ ν έ χ ε ι τ ίπ ο τ ε τ ό θ ε α τ ρ ικ ό . Μ ιά τ ό σ ο έ π ισ τ μ ο ν ικ ή π α ρ ο υ σ ία σ η δ έ ν α π α ν τ ά τ α ι - ε ίν α ι ά λ ή θ ε ια - π α ρ ά μ ό ν σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή τ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς . Σ ’ έ ν α κ α τ ώ τ ε ρ ο έ π ί π ε δ ο τ ό τ ρ α γ

γ ίν ε τ α ι λ ι γ ό τ ε ρ ο ά ν ώ δ υ ν ο κ α ί δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι τ ή β ο ή θ ε ια τ ή ς κ ο ι ν ων ικ ή ς ψ υ χ ο λ ο γ ί α ς . ’Α κ ρ ιβ ώ ς ό π ω ς κ ά θ ε ά ύ θ ε ν τ ικ ή β ιε ν ν έ ζ ικ η ο πρ έ τ α π ρ έ π ε ι ν ά έ χ ε ι έ ν α τ ρ α γ ικ ό φ ιν ά λ ε σ τ ό τ έ λ ο ς τ ή ς δ ε ύ τ ε ρ η ς π ρξ η ς (φ ιν ά λ ε π ο ύ δ έ ν ά φ ή ν ε ι γ ιά τ ή ν τ ρ ίτ η π ρ ά ξ η π α ρ ά μ ό ν ο τ ή δ ιλ υ σ η τ ώ ν π α ρ ε ξ η γ ή σ ε ω ν ), έ τ σ ι κ α ί ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ δ ίν ε ι σ τ ό τ ρ α γ ικ ό μ ιά μ ό ν ιμ η θ έ σ η μ έ σ α σ τ ή ρ ο υ τ ίν α . Ή π α σ ίγ ν ω ύ π α ρ ξ η τ ή ς σ υ ν τ α γ ή ς ε ίν α ι α ρ κ ε τ ή γ ιά ν ά κ α θ η σ υ χ ά σ ε ι κ ά θ ε φ ό ό τ ι δ έ ν υ π ά ρ χ ε ι π ε ρ ι ο ρ ισ μ ό ς σ τ ό τ ρ α γ ικ ό . Ή δ ρ α μ α τ ικ ή φ ό ρ μ ο υ «getting into trouble and out again», π ο ύ έ χ ε ι π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι ά π ό τ ή ν ο ικ ο κ υ ρ ά , ξ α ν α β ρ ίσ κ ε τ α ι π α ν τ ο ύ σ τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , ά π ό ή λ ίθ ι ο φ ω τ ο ρ ο μ ά ν τ σ ο ώ ς τ ό π ι ό έ π ιτ υ χ η μ έ ν ο έ ρ γ ο . ’Α κ ό μ η κ α ί χ ε ιρ ό τ ε ρ ο τ έ λ ο ς (π ο ύ ε ίχ ε ά ρ χ ίσ ε ι μ έ κ α λ έ ς π ρ ο θ έ σ ε ις ) έ π ι κ υ ρ ώ ν τ ή ν τ ά ξ η τ ώ ν π ρ α γ μ ά τ ω ν κ α ί π α ρ α π ο ι ε ί τ ή δ ύ ν α μ η τ ο ύ τ ρ α γ ικ ε ίτ ε γ ια τ ί ή γ υ ν α ίκ α , π ο ύ ό έ ρ ω τ ά ς τ η ς ά ν τ ιβ α ίν ε ι σ τ ο ύ ς κ α ν ό ν ε ς τ ο π α ιχ ν ιδ ιο ύ , π λ η ρ ώ ν ε ι τ ή σ ύ ν τ ο μ η ε ύ τ υ χ ία τ η ς μ έ τ ή ζ ω ή τ η ς , ε ίτ γ ια τ ί τ ό θ λ ι β ε ρ ό τ έ λ ο ς τ ο ΰ φ ίλ μ ά π ο κ α λ ύ π τ ε ι τ ό ν ά κ α τ ά λ υ τ ο χ α ρκ τ ή ρ α τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ή ς ζ ω ή ς . Ό τ ρ α γ ικ ό ς κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς γ ίν ε

έ ν α ς θ ε σ μ ό ς π ο ύ α π ο β λ έ π ε ι σ τ ή ν ή θ ικ ή β ε λ τ ίω σ η . Ο ί μ ά ζ ε ς , π ο έ χ ο υ ν ε ξ α χ ρ ε ιω θ ε ί ή θ ι κ ά λ ό γ ω τ ώ ν π ιέ σ ε ω ν τ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς κ π ο ύ δ ε ίχ ν ο υ ν σ η μ ά δ ια π ο λ ιτ ισ μ ο ύ μ ό ν ο σ έ τ ρ ό π ο υ ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο π ο ύ ε μ π ε ρ ιέ χ ο υ ν σ Λ ο ρ α δ ικ έ ς ε κ ρ ή ξ ε ις ό ρ γ ή ς κ α ί ε ξ έ γ ε ρ σ η ς , δ ιδσ κ ο ν τ α ι μ π ρ ο σ τ ά σ τ ή ν ο θ ό ν η π ό σ ο ά ν ε λ έ η τ η ε ίν α ι ή ζ ω ή κ α ί π ο ε ίν α ι ή υ π ο δ ε ιγ μ α τ ικ ή σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά . Ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α σ υ ν έ β α λ ε πτ α σ τ ό δ α μ α σ μ ό τ ώ ν ε π α ν α σ τ α τ ικ ώ ν έ ν σ τ ικ τ ω ν , ό π ω ς κ α ί τ ώ ν ββ α ρ ω ν ε ν σ τ ίκ τ ω ν . Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ ά ν ε ι κ ά τ ι π α ρπ ά ν ω . ό ά τ ο μ ο π ο ύ ε ίν α ι ε ν τ ε λ ώ ς β α ρ ι ε σ τ η μ έ ν ο ο φ ε ίλ ε ι ν ά χ ρ η σμ ο π ο ιή σ ε ι τ ή β α ρ ιε σ τ η μ ά ρ α τ ο υ ώ ς έ ν έ ρ γ ε ια γ ι ά τ ή ν π α ρ ά δ ο σ ή τ σ τ ή σ υ λ λ ο γ ικ ή δ ύ ν α μ η π ο ύ τ ό κ ά ν ε ι ν ά β α ρ ιέ τ α ι . Ο ί κ α τ α σ τ ά σ

105



π ο ύ ε ξ ο υ θ ε ν ώ ν ο υ ν τ ό ν ά ν θ ρ ω π ο σ τ ή ν κ α θ η μ ε ρ ιν ή ζ ω ή τ ό γ ο ν ο ϋ ν ό τ α ν μ ε τ α φ ε ρ θ ο ΰ ν σ τ ή ν ό θ ό ν η , γ ια τ ί τ ο ϋ υ π ό σ χ ο ν σ υ ν ε χ ίσ ε ι τ ή ζ ω ο ύ λ α τ ο υ . ’Α ρ κ ε ί ν ά ά ν τ ιλ η φ θ ε ϊ τ ή μ η δ α τ ο υ , ν ά ά ν α γ ν ω ρ ίσ ε ι τ ή ν ή τ τ α τ ο υ , γ ι ά ν ά γ ίν ε ι έ ν α μ έ τ ο ύ ς Ή κ ο ι ν ω ν ία ε ίν α ι μ ιά κ ο ι ν ω ν ία ά π ε λ π ισ μ έ ν ω ν κ α ί , γ ι ’ α ύ ε ύ κ ο λ η λ ε ία γ ι ά τ ό ν γ κ α γ κ σ τ ε ρ ισ μ ό . Σ ’ ο ρ ισ μ έ ν α ά π ό τ ά σ ητ ε ρ α γ ε ρ μ α ν ικ ά μ υ θ ισ τ ο ρ ή μ α τ α τ ή ς π ρ ο φ α σ ι σ τ ικ ή ς π ε ρ ιό σ τ όΜ π ε ρ λ ίν Ά λ ε ξ ά ν ε ρ π λ α ς τ ο ύ Ν τ έ μ π λ ιν κ α ί σ τ όΜ ικ ρ έ ά ν θ ρ ωπ ε , ί γ ίν ε α ι ώ ρ α ; τ ο ϋ Φ α λ λ ά ν τ α , α ύ τ ή ή τ ά σ η ε ίν α ι τ ό σ ο φ α ό σ ο ε ίν α ι κ α ί σ τ ά μ έ τ ρ ια φ ίλ μ κ α ί σ τ ίς τ ε χ ν ικ έ ς τ ή ς τ ζ ά ζ . Α ε ίν α ι κ ο ι ν ό σ ’ ό λ α α ύ τ ά τ ά π ρ ά γ μ α τ α ε ίν α ι ή α ύ τ ο δ ια κ ω μ ώ ά ν θ ρ ώ π ο υ . Ή π ιθ α ν ό τ η τ α ν ά γ ίν ε ι έ ν α ο ικ ο ν ο μ ι κ ό υ π ο

έ ν α ς ε π ι χ ε ιρ η μ α τ ία ς ή έ ν α ς ιδ ιο κ τ ή τ η ς έ χ ε ι κ α τ α ρ γ η θ ε ϊ ο ρ “Ω ς τ ό π ιό τ α π ε ιν ό μ α γ α ζ ά κ ι , ή ά ν ε ξ ά ρ τ η τ η ε π ιχ ε ίρ η σ η , π ο χ ε ίρ η σ ή τ η ς κ α ί ή μ ε τ α β ίβ α σ ή τ η ς ή τ α ν ή β ά σ η τ ή ς ά σ τ ικ ήν ε ια ς κ α ί τ ή ς κ ο ι ν ω ν ικ ή ς θ έ σ η ς τ ο ύ ά ρ χ η γ ο ύ τ η ς , έ χ ε ι π έ σ έ ξ ά ρ τ η σ η ά π ό τ ή ν ό π ο ία τ ίπ ο τ ε δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ π ιά ν ά τ ή β γ ά λ γ ίν ο ν τ α ι υ π ά λ λ η λ ο ι · κ α ί σ ’ α ύ τ ό τ ό ν π ο λ ι τ ισ μ ό τ ώ ν υ π α λ λμ η δ ε ν ίζ ε τ α ι ή ή δ η ά μ φ ισ β η τ ο ύ μ ε ν η ά ξ ιο π ρ έ π ε ια τ ο ύ π α σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν ε μ π ο ρ ικ ή , έ π α γ γ

ή π ο λ ιτ ικ ή ά π ά τ η , ο ί χ ε ιρ ο ν ο μ ίε ς τ ο ύ Φ ύ ρ ε ρ μ π ρ ο σ τ ά σ τ έ κ ε ίν ε ς τ ο ύ έ ρ ω τ ε υ μ έ ν ο υ μ π ρ ο σ τ ά σ τ ή γ υ ν α ίκ α π ο ύ φ λ έ χ ο υ ν ά φ ύ σ ικ α μ α ζ ο χ ισ τ ικ έ ς ά π ο χ ρ ώ σ ε ις . Ή σ τ ά σ η τ ή ν ν α ι ά ν α γ κ α σ μ έ ν ο ς ν ά π ά ρ ε ι κ ά π ο ι ο ς π ρ έ π ε ι ν ά δ ε ίχ ν ε ι δ ια ε ίν α ι η θ ι κ ά κ α τ ά λ λ η λ ο ς ν ά ά π ο τ ε λ έ σ ε ι μ έ ρ ο ς τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία Θ υ μ ίζ ε ι ε κ ε ίν α τ ά ά γ ό ρ ια π ο ύ , κ α τ ά τ ή δ ι ά ρ κ ε ια τ ή ς τ ε λ ε έ ν τ α ξ ή ς τ ο υ ς σ τ ή φ υ λ ή , κ ά ν ο υ ν σ υ ν έ χ ε ια έ ν α ν κ ύ κ λ ο μ ’ έ ντ υ π ο χ α μ ό γ ε λ ο σ τ ά π ρ ό σ ω π ά τ ο υ ς έ ν ώ ό ιε ρ έ α ς τ ά χ τ υ π ά

έ π ο χ ή τ ο ύ ύ σ τ ε ρ ο υ κ α π ιτ α λ ισ μ ο ύ ή ζ ω ή ε ίν α ι μ ιά σ υ ν ε χ ή ς γ ία μ ύ η σ η ς . Ό κ α θ έ ν α ς ο φ ε ίλ ε ι ν ά δ ε ίχ ν ε ι ό τ ι τ α υ ί ζ ε τ α ι ά ν ε κ τ α μ έ τ ή ν έ ξ ο υ σ ία π ο ύ τ ό ν ξ υ λ ο φ ο ρ τ ώ ν ε ι ά μ ε ίλ ικ τ α . Α ύ ττ α ι σ τ ό ν σ υ γ κ ο π τ ό μ ε ν ο ρ υ θ μ ό τ ή ς τ ζ ά ζ π ο ύ δ ια κ ω μ ω δ ε ί τ ή κ ά ν ο ν τ ά ς τ η ν , τ α υ τ ό χ ρ ο ν α , κ α ν ό ν α . Ή ε υ ν ο υ χ ισ μ έ ν η φ τ ρ α γ ο υ δ ισ τ ή σ τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο , ό ά β ρ ό ς μ ν η σ τ ή ρ α ς τ ή ς κ λ π ο ύ π έ φ τ ε ι μ έ τ ό σ μ ό κ ιν τ ο υ σ τ ή ν π ισ ίν α , ε ίν α ι π ρ ό τ υ π α γ ιά π ο ύ ο φ ε ίλ ο υ ν ν ά γ ί ν ο υ ν ό ,τ ι θ έ λ ε ι τ ό σ ύ σ τ η μ α . Ό κ α θ έ ν α ν ά ε ίν α ι ό μ ο ι ο ς μ ’ α ύ τ ή τ ή ν π α ν τ ο δ ύ ν α μ η κ ο ι ν ω ν ία - ό κ α θ έ ρ ε ί ν ά ε ίν α ι ε υ τ υ χ ισ μ έ ν ο ς ά ν θ ε λ ή σ ε ι ν ά π α ρ α δ ο θ ε ί χ ω ρ ίς ό ν ά θ υ σ ιά σ ε ι τ ή ν ά π α ίτ η σ ή τ ο υ γ ι ά ε ύ τ υ χ ία . Σ τ ή ν ά δ υ ν α μ κ ο ι ν ω ν ία ά ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι τ ή δ ύ ν α μ ή τ η ς κ α ί τ ο ύ δ ίν ε ι λ ίγ η ά π

106



Ή α ν ικ α ν ό τ η τ ά τ ο υ ν ά ά ν τ ισ τ α θ ε ΐ τ ό ν κ ά ν ε ι ά σ φ α λ ή . Κ ι έ τ σ ι π α ρμ ε ρ ίζ ε τ α ι τ ό τ ρ α γ ικ ό . Κ ά π ο τ ε ή ά ν τ ίθ ε σ η τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ π ρ ό ς τ ή ν κ ον ω ν ία ή τ α ν ή ο ύ σ ία τ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς . Ε ξ υ μ ν ο ύ σ ε «τ ό θ ά ρ ρ ο ς κ α ί τ ή ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ο ϋ σ υ ν α ισ θ ή μ α τ ο ς μ π ρ ό ς σ ’ έ ν α ν π α ν ίσ χ υ ρ ο ε χ θ ρ ό ,

μ ιά ε ύ γ ε ν ικ ή ο δ ύ ν η , σ ’ έ ν α τ ρ ο μ ε ρ ό π ρ ό β λ η μ α ».4 Σ ή μ ε ρ α τ ό τ ρ α γ ικ έ χ ε ι γ ί ν ε ι α ύ τ ό τ ό μ η δ έ ν π ο ύ ε ίν α ι ή ψ ε ύ τ ικ η τ α ύ τ ισ η τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία κ α ί τ ο ϋ υ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ , μ ιά τ α ύ τ ισ η π ο ύ ή φ ρ ίκ η τ η ς έ μ φ α ν ίζ ε τ α ι γ ι μ ιά σ τ ιγ μ ή σ τ ό κ ε ν ό π ε ρ ί β λ η μ α τ ο ύ τ ρ α γ ικ ο ύ . Ά λ λ ά α ύ τ ό τ ό θ α ύ τ ή ς έ ν σ ω μ ά τ ω σ η ς , α ύ τ ή ή σ υ ν ε χ ή ς ά π ο ν ο μ ή χ ά ρ η ς σ τ ό ά ν υ π ε ρ ά σ τ ο π ρ ό σ ω π ο (π ο ύ έ χ ε ι χ ά σ ε ι κ ά θ ε δ ιά θ ε σ η γ ιά ε ξ έ γ ε ρ σ η ) ε ίν α ι χ αρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ο ΰ φ α σ ισ μ ο ύ . Α ύ τ ό φ α ίν ε τ α ι τ ό σ ο σ τ ό ν ά ν θ ρ ω π ισ τ ο ΰ Ν τ έ μ π λ ιν , π ο ύ ε π ιτ ρ έ π ε ι σ τ ό ν ή ρ ω ά τ ο υ Μ π ίμ π ε ρ κ ο π φ ν ά β

έ ν α κ α τ α φ ύ γ ι ο , ό σ ο κ α ί σ τ ά φ ίλ μ π ο ύ ά π ο β λ έ π ο υ ν σ ’ έ ν α ν κ ο ι ν ωκ ό π ρ ο β λ η μ α τ ισ μ ό . Ή ικ α ν ό τ η τ α κ ά π ο ιο υ ν ά β ρ ε ι κ α τ α φ ύ γ ιο , ε π ι β ιώ σ ε ι ά π ό τ ή ν ίδ ια τ ο υ τ ή σ υ ν τ ρ ιβ ή , ε ίν α ι μ ιά ικ α ν ό τ η τ α π ο ύ θ ρ ια μ β ε ύ ε ι π ά ν ω σ τ ό τ ρ α γ ικ ό κ α ί χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε ι τ ή ν έ α γ ε ν ιά - τ ά μ έ λ η τ η ς μ π ο ρ ο ύ ν ν ά κ ά ν ο υ ν ό π ο ια δ ή π ο τ ε έ ρ γ α σ ία , γ ια τ ί ή ίδ ι α δ ι α δ ι κ α σ ία τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς δ έ ν τ ο ύ ς α φ ή ν ε ι ν ά ά φ ιε ρ ω θ ο ΰ ν σ έ κ ά π ο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η έ ρ γ α σ ία . Α ύ τ ό μ ά ς θ υ μ ίζ ε ι τ ή θ λ ιβ ε ρ ή π ο ν η ρ ιά τ ο σ τ ρ α τ ιώ τ η π ο ύ γ υ ρ ίζ ε ι σ π ίτ ι τ ο υ ά π ό έ ν α ν π ό λ ε μ ο π ο ύ δ έ ν τ ό ν έ ν δ ι

φ ε ρ ε , ή τ ο ύ ε ρ γ ά τ η π ο ύ δ ο υ λ ε ύ ε ι π ρ ο σ ω ρ ιν ά έ δ ώ κ ι έ κ ε ι κ α ί π ρ οχ ω ρ ε ί τ ε λ ικ ά σ έ μ ιά π α ρ α σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η . Ή ε ξ α φ ά ν ισ η τ τ ρ α γ ικ ο ύ ε π ιβ ε β α ιώ ν ε ι τ ή ν ε ξ α φ ά ν ισ η τ ο ΰ ά τ ό μ ο υ .

Σ τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ό ά τ ο μ ο δ έ ν ε ίν α ι μ ιά ψ ε υ δ ασ θ η σ η μ ό ν ο λ ό γ ω τ ή ς τ υ π ο π ο ίη σ η ς τ ώ ν π α ρ α γ ω γ ικ ώ ν μ έ σ ω ν . Ε ά ν ε κ τ ό μ ό ν ο σ τ ό μ έ τ ρ ο π ο ύ ή ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ή τ ο υ τ α ύ τ ισ η μ έ τ ό γ εκ ό ε ίν α ι ά ν α μ φ ισ β ή τ η τ η . Ά π ό τ ό ν τ υ π ο π ο ιη μ έ ν ο α ύ τ ο σ χ ε δ ια σ

τ ή ς τ ζ ά ζ ώ ς τ ή σ τ ά ρ τ ο ΰ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ , π ο ύ π ρ έ π ε ι ν ά έ χ ε ι έ ν τ σ ο υ λ ο ύ φ ι π ά ν ω σ τ ό μ ά τ ι τ η ς γ ιά ν ά δ ι α κ ρ ίν ε τ α ι σ ά ν τ έ τ ο ια , έ χ ο υ μ ν ά κ ά ν ο υ μ ε μ έ τ ό β α σ ίλ ε ιο τ ή ς ψ ε υ τ ο α τ ο μ ι κ ό τ η τ α ς . ό ά τ ο μ ικ ό δ ε ίν α ι π ιά π α ρ ά ή ικ α ν ό τ η τ α τ ο ύ γ ε ν ικ ο ΰ ν ά τ ο ν ί ζ ε ι τ ή ν τ υ χ α ία λ επ τ ο μ έ ρ ε ια τ ό σ ο π ο λ ύ , π ο ύ ν ά τ ή ν κ ά ν ε ι γ ε ν ικ ά ά π ο δ ε κ τ ή . Ή π ρ οκ λ η τ ικ ή α ύ τ ο σ υ γ κ ρ ά τ η σ η ή ή κ ο μ ψ ή έ μ φ ά ν ισ η τ ο ύ ά τ ό μ ο υ σ τ ο θ ό ν η π α ρ ά γ ε τ α ι μ α ζ ικ ά ό π ω ς ο ί κ λ ε ιδ α ρ ι έ ς Γ έ ιλ , π ο ύ ο ί δ ι α φ ο ρ έ τ ο υ ς μ ε τ ρ ι ο ύ ν τ α ι σ έ χ ιλ ι ο σ τ ά . Ή ιδ ι α ιτ ε ρ ό τ η τ α τ ο ϋ ε γ ώ ε ίν α ι έ ν α ε μ π ό ρ ε υ μ α π ο ύ κ α θ ο ρ ίζ ε τ α ι , β έ β α ια , ά π ό τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία , ά λ λ ά π ο π λ α σ ά ρ ε τ α ι γ ιά φ υ σ ικ ό . Δ έ ν ε ίν α ι τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο π α ρ ά τ ό μ ο υ σ τ ά κ ι, γ α λ λ ικ ή π ρ ο φ ο ρ ά , ή β α θ ιά φ ω ν ή τ ή ς μ ο ιρ α ία ς γ υ ν α ί κ α ς : μ ο ιά ζ ε ι μ

4. Nietzsche, Gotzendammerung, Werke, τόμ. VIII, σ. 136.

107



τ ά δ α κ τ υ λ ικ άά π ο τυ π ώ μ α τα τώ ν τ α υ τ ο τ ή τ ω ν π ο ύ ε ίν α ι ό λ α ό μ ε α ξ ύ τ ο υ ς κ α ίπο ύ έξομ οιώ νουν, χ α ρ η σ τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ γ ε ν ικ τ ί ς ζ ω έ ς κ α ί τ άπ ρό σ ω π α ό λ ω ν - ά π ο τ η σ τ α ρ τ ο υ κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ώ ς τ ή νπρ α γμα τική φ υ λ α κ ισ μ έ ν η . Ή ψ ε υ τ ο α τ ο μ ικ ό τ η τ α

προϋπόθεση γ ιά τ ή ν κ α τ α ν ό η σ η κ α ί τ ή ν έ ξ ο υ δ ε τ έ ρ ω σ η τ οκ ο ύ : μ ό ν ο ε π ε ιδ ή τ ά ά τ ο μ α έ χ ο υ ν π ά ψ ε ι ν ά ε ίν α ι ο ί ε α υ τ ο έ χ ο υ ν μ ε τ α τ ρ α π ε ί σ έ κ έ ν τ ρ α σ τ ά ό π ο ι α σ υ ν α ν τ ιώ ν τ α ι ο ΐ γσ ε ις , ε ίν α ι δ υ ν α τ ή ή π λ ή ρ η ς ε π α ν έ ν τ α ξ ή τ ο υ ς σ τ ή γ ε ν ικ μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α α π ο κ α λ ύ π τ ε ι έ τ σ ι τ ό ν π λ α σ μ α τ ικ ό π ο ύ ε ίχ ε τ ό ά τ ο μ ο σ τ ή ν ά σ τ ικ ή ε π ο χ ή , κ α ί τ ό μ ό ν ο τ η ς λ ό τ ι κ α υ χ ιέ τ α ι γ ι ά τ ή ν ε π ίτ ε υ ξ η τ ή ς σ κ ο τ ε ιν ή ς α ύ τ ή ς ά ρ μ γ ε ν ικ ο ύ κ α ί τ ο ύ ε π ί μ έ ρ ο υ ς . Ή ά ρ χ ή τ ή ς ά τ ο μ ι κ ό τ η τ α ς ήπ ά ν τ α

γ ε μ ά τ η ά ν τ ιφ ά σ ε ις . Ή έ ξ α τ ο μ ίκ ε υ σ η δ έ ν ύ λ ο π ο ιή θ η κ ε μ α τ ικ ά . Ό τ α ξ ικ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ή ς α ύ τ ο σ υ ν τ ή ρ η σ η ς κ κ α θ έ ν α σ ’ έ ν α σ τ ά δ ιο ό π ο υ δ έ ν ε ίν α ι π α ρ ά έ ν α ς ά ν τ ιπ ρ ό ε ίδ ο υ ς . Κ ά θ ε ά σ τ ικ ό χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό έ κ φ ρ α ζ ε , π α ρ ά τ ίςσ ε ις τ ο υ κ α ί μ ά λ ισ τ α χ ά ρ η σ ’ α ύ τ έ ς , τ ό ϊ δ ιο π ρ ά γ μ α : τ ή σ κ τ ή ς α ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς . ό ά τ ο μ ο , σ τ ό ό π ο ι ο σ τ η κ ο ι ν ω ν ία , έ φ ε ρ ε τ ή σ φ ρ α γ ίδ α τ η ς κ α ί φ α ιν ο μ ε ν ικ ά ή τ α ν ά λ λ ά σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ή τ α ν τ ό π ρ ο ϊ ό ν τ ο ϋ ο ι κ ο ν ο κ ο ι ν ω ν ικ ο ύ μ η χ α ν ισ μ ο ύ τ η ς . Ή έ ξ ο υ σ ία σ τ η ρ ιζ ό τ α ν σ ε ξ ο υ σ ία ς ό τ α ν έ π ιζ η τ ο ύ σ ε τ ή ν ε π ιδ ο κ ιμ α σ ία τ ώ ν π ρ ο σ τ ή ν ύ π έ μ ε ν α ν . Π α ρ ά λ λ η λ α μ έ τ ή ν π ρ ό ο δ ό τ η ς ή ά σ τ ικ ή ά ν έ π τ υ ξ ε κ α ί τ ό ά τ ο μ ο . Ή τ ε χ ν ο λ ο γ ί α μ ε τ έ τ ρ ε ψ ε τ ο ύ ς ά ά π ό π α ιδ ι ά σ έ π ρ ό σ ω π α , π α ρ ά τ ή ν α ν τ ίθ ε τ η β ο ύ λ η σ η τ ώ τ η ς . Ά λ λ ά κ ά θ ε π ρ ό ο δ ο ς τ ή ς έ ξ α τ ο μ ίκ ε υ σ η ς γ ιν ό τ α ν σ έ ά τ ο μ ικ ό τ η τ α ς , κ α ί έ τ σ ι δ έ ν έ μ ε ιν ε τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο έ κ τ ό ς ά π ό φ α σ η τ ο ύ κ α θ ε ν ό ς ν ά ά σ χ ο λ ε ΐτ α ι μ ό ν ο μ έ τ ο ύ ς δ ικ ο ύ ς τ ο Ό ά σ τ ό ς , π ο ύ ή ύ π α ρ ξ ή τ ο υ χ ω ρ ί ζ ε τ α ι σ τ ή ζ ω ή τ ή ς δ ο υ σ τ ή ν ιδ ιω τ ικ ή ζ ω ή , π ο ύ ή ιδ ιω τ ικ ή τ ο υ ζ ω ή χ ω ρ ίζ ε τ α ι σ τ ήσ η τ ή ς δ η μ ό σ ια ς ε ικ ό ν α ς τ ο υ κ α ί σ τ ή ν ά π ό κ ρ υ φ η ζ ω ή ά π ό κ ρ υ φ η ζ ω ή τ ο υ χ ω ρ ί ζ ε τ α ι σ τ ή σ κ υ θ ρ ω π ή σ ύ μ π ρ α ξ κ α ί σ τ ή ν π ικ ρ ή π α ρ η γ ο ρ ιά π ο ύ δ ί ν ε ι ή μ ο ν α ξ ιά , π ο ύ β ρ ί δ ι α μ ά χ η μ έ τ ό ν ε α υ τ ό τ ο υ κ α ί μ έ τ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς , ε ίν α ι ή δ η ε ν α ς ν α ζ ί , γ ε μ ά τ ο ς ά π ό ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό κ α ί δ υ σ α ρ έ σ κ ε ια · ή κ ά τ ο ικ ο ς τ ώ ν σ ύ γ χ ρ ο ν ω ν π ό λ ε ω ν π ο ύ ά ν τ ιλ α μ β ά ν ε τ α ι τν ο ώ ς «κ ο ιν ω ν ικ ή ε π α φ ή » μ έ ά ν θ ρ ώ π ο υ ς μ έ τ ο ύ ς ο π ο ί ο υ κ α μ ιά π ρ α γ μ α τ ικ ή έ π α φ ή . Ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ν ά π α ί ξ ε ι μ έ τ έ τ ο ια δ ε ξ ιο τ ε χ ν ία μ έ τ ή ν ά τ ο μ ικ ό τ η τ α , ε π ε β ώ ς ά ν α π α ρ ή γ α γ ε π ά ν τ α τ ή ν ε υ θ ρ α υ σ τ ό τ η τ α τ ή ς κ ο ιν

108



π ρ ό σ ω π α τ ώ ν η ρ ώ ω ν τ ο ϋ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ ή τ ώ ν ιδ ιω τ ικ ώ ν π ρπ ω ν , π ο ύ έ χ ο υ ν π λ α σ τ ε ί σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ά π ρ ό τ υ π α π ο ύ υ π ά ρ χ ο υ ν ε ξ ώ φ υ λ λ α τ ώ ν π ε ρ ιο δ ι κ ώ ν , φ α ίν ε τ α ι φ ε υ γ α λ έ α μ ι ά ο π τ α σ ία σ ό π ο ί α κ α ν ε ίς δ έ ν π ισ τ ε ύ ε ι σ ή μ ε ρ α - ή δ η μ ο τ ικ ό τ η τ α τ ώ ν μ ο ν τ έ λ α υ τ ώ ν ό φ ε ίλ ε τ α ι σ τ ή ν έ ν δ ό μ υ χ η ικ α ν ο π ο ίη σ η ό τ ι , έ π ιτ έ λ ο υ ς , έ ά ν τ ικ α τ α σ τ α θ ε ί ή π ρ ο σ π ά θ ε ια π ο ύ π ρ έ π ε ι ν ά κ α τ α β ά λ ε ι κ α ν ε ίς ν ά φ τ ά σ ε ι σ τ ή ν έ ξ α τ ο μ ίκ ε υ σ η ά π ό τ ή μ ίμ η σ η - π ρ ά γ μ α π ο λ ύ ε ύ κ ο λ ο κ α ί ξ ε κ ο ύ ρ α σ τ ο . Ε ίν α ι μ ά τ α ιο ν ά ε λ π ίζ ο υ μ ε ό τ ι α ύ τ ό τ ό δ σ π ώ μ ε ν ο κ α ί γ ε μ ά τ ο ά π ό ά ν τ ιφ ά σ ε ις «π ρ ό σ ω π ο » δ έ ν θ ά έ π ιζ ή γ ι ά π ο λ λ έ ς γ ε ν ιέ ς , ό τ ι τ ό σ ύ σ τ η μ α θ ά κ α τ α ρ ρ ε ύ σ ε ι έ ξ α ιτ ία ς α υ τ τ ή ς ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή ς ρ ή ξ η ς ή ό τ ι ή π α ρ α π λ α ν η τ ικ ή ά ν τ ικ α τ ά σ τ α σ η ά τ ό μ ο υ ά π ό τ ό π ρ ό τ υ π ο θ ά γ ί ν ε ι ά π ό μ ό ν η τ η ς ά β ά σ τ α χ τ η γ ιά ά ν θ ρ ω π ό τ η τ α . Ά π ό τ ό ν"Α μ λ ζ τ ο ύ Σ α ί ξ π η ρ ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ή ξ ε ρ α ν

ό τ ι ή ε ν ό τ η τ α τ ή ς π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α ς δ έ ν ή τ α ν π α ρ ά κ ά τ ι φ α ιν ο μκ ό . Ο ί σ υ ν θ ε τ ικ ά π α ρ α γ ό μ ε ν ε ς φ υ σ ιο γ ν ω μ ίε ς δ ε ίχ ν ο υ ν ό τ ι ο ί σ ηρ ιν ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι έ χ ο υ ν ξ ε χ ά σ ε ι ό τ ι υ π ή ρ χ ε κ ά π ο τ ε μ ιά ιδ έ α γ ι ά τ ό μ π ο ρ ε ΐ ν ά ή τ α ν ή ά ν θ ρ ώ π ιν η ζ ω ή . Γ ιά α ιώ ν ε ς ή κ ο ιν ω ν ία π ρ ο ε τμ α ζ ό τ α ν γ ιά τ ο ύ ς Β ίκ τ ο ρ Μ α τ σ ι ο ύ ρ κ α ί τ ο ύ ς Μ ίκ υ Ρ ο ύ ν ε ϋ . Ολ ε υ τ α ίο ι β ρ ίσ κ ο υ ν τ ή ν π λ ή ρ ω σ ή τ ο υ ς κ α τ α σ τ ρ έ φ ο ν τ α ς .

Ή λ α τ ρ ε ία τ ώ ν φ τ η ν ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ υ ν ε π ά γ ε τ α ι τ ή ν ά ν ΰ ψ ω τ ώ ν μ έ τ ρ ιω ν ά τ ό μ ω ν σ τ ή θ έ σ η τ ο ύ ή ρ ω α . Ο ί π ιό ά κ ρ ιβ ο π λ η ρ ω μ σ τ ά ρ μ ο ι ά ζ ο υ ν μ έ τ ίς δ ια φ η μ ισ τ ικ έ ς ε ικ ό ν ε ς τ ώ ν μ ή κ α τ ο ν ο μ α ζ όν ω ν έ μ π ο ρ ε υ μ ά τ ω ν . Δ έ ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο τ ό ό τ ι δ ι α λ έ γ ο ν τ α ι ά ν ά μ ε σ τ ή μ ά ζ α τ ώ ν ε μ π ο ρ ικ ώ ν μ ο ν τ έ λ ω ν . ό κ υ ρ ία ρ χ ο γ ο ύ σ τ ο δ α ν ε ίζ τ ό ι δ α ν ικ ό τ ο υ ά π ό τ ή δ ια φ ή μ ισ η , ά π ό τ ή ν ο μ ο ρ φ ιά ώ ς ά ν τ ικ ε ίμ κ α τ α ν ά λ ω σ η ς . Έ τ σ ι , α ύ τ ό π ο ύ ε ίπ ε κ ά π ο τ ε ό Σ ω κ ρ ά τ η ς , ό τ ι ω ρ ε ίν α ι τ ό χ ρ ή σ ιμ ο , γ ί ν ε τ α ι , κ α τ ά ε ιρ ω ν ικ ό τ ρ ό π ο , π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ Ό κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς δ ια φ η μ ίζ ε ι ο λ ό κ λ η ρ ο τ ό τ ρ ά σ τ τ ή ς κ ο υ λ τρ α ς - τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο δ ια φ η μ ίζ ε ι , μ έ τ ή σ ε ιρ ά τ ο υ , κ ά θ ε ε μ π ό ρ ε υ γ ιά τ ό ό π ο ι ο δ ο υ λ ε ύ ε ι ό μ η χ α ν ισ μ ό ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Μ έ λ ίγ α χ

μ α τ α μ π ο ρ ε ΐ ν ά δ ε ι κ α ν ε ίς έ ν α φ ίλ μ π ο ύ σ τ ο ίχ ισ ε ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ια , ά κ ό μ η λ ιγ ό τ ε ρ α μ π ο ρ ε ΐ ν ά ά γ ο ρ ά σ ε ι τ ή μ α σ τ ίχ α π ο ύ ή κ α τ α σ κ τ η ς σ τ ο ίχ ισ ε τ ε ρ ά σ τ ια π ο σ ά - π ο ύ θ ά α υ ξ η θ ο ύ ν κ ι ά λ λ ο έ ξ α ιτ ία ς τ υ ψ η λ ώ ν π ω λ ή σ ε ω ν . In absentia, ά λ λ ά χ ά ρ η σ τ ή γ ε ν ικ ή κ ιν η τ ο π ο ί ησ η , ά π ο κ α λ ύ π τ ο ν τ α ι ο ί σ τ ρ α τ ιω τ ικ έ ς δ α π ά ν ε ς , ά λ λ ά ή π ο ρ ν ε ία γ ίν ε τ α ι π α ρ α δ ε κ τ ή μ έ σ α σ τ ή χ ώ ρ α . Ο ί κ α λ ύ τ ε ρ ε ς ο ρ χ ή σ τ ρ ε ς τ ο ύσ μ ο υ - π ο ύ σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α δ έ ν ε ίν α ι κ α θ ό λ ο υ τ έ τ ο ιε ς - έχ ο ν τ α ι σ τ ό σ α λ ό ν ι σ α ς δ ω ρ ε ά ν . 'Ό λ α α υ τ ά ε ίν α ι μ ιά π α ρ ω δ ί α τ χ ιμ α ιρ ικ ή ς χ ώ ρ α ς , ό π ω ς ή «κ ο ιν ό τ η τ α τ ο ύ λ α ο ύ »5 ε ίν α ι μ ιά π α ρ ω

5. Volksgemeinschaft: δρος τοϋ λεξιλογίου τώ ν ναζί (σ.τ.μ.)

109



δ ί α τ ή ς ά ν θ ρ ώ π ιν η ς κ ο ιν ό τ η τ α ς . 'Υ π ά ρ χ ε ι κ ά τ ι γ ιά ό λ α τ ά γ Έ ν α ς ε π α ρ χ ιώ τ η ς θ ε α τ ή ς α ισ θ α ν ό τ α ν έ κ π λ η ξ η κ ά π ο τ ε γ ι ’ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά τ ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ ε ι τ ό Μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ό Θ έ α τ ρ ο τ ον ο υ σ τ ή ν τ ιμ ή έ ν ό ς ε ισ ιτ η ρ ί ο υ · ε δ ώ κ α ί π ο λ ύ κ α ιρ ό , ό μ ω ς , ή

χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ χ ε ι ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ε ί τ ίς π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι τ ο ΰ ε ίδ ο υ ς κ α ί τ ίς έ χ ε ι κ ά ν ε ι κ α ν ό ν α τ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς . Δ έ ν θ ρ ιε ι μ ό ν ο λ ό γ ω τ ο ϋ ό τ ι ε ίν α ι π ρ α γ μ α τ ώ σ ιμ ο κ ά τ ι τ έ τ ο ιο - ώ ς έ ν αλ ο β α θ μ ό α ύ τ ό τ ό τ ε λ ε υ τ α ίο ε ίν α ι ό ά λ η θ ιν ό ς θ ρ ία μ β ο ς . ’Α ν έ ν α σ ό ο υ σ η μ α ίν ε ι ό τ ι δ ε ίχ ν ω σ τ ό ν κ α θ έ ν α ό ,τ ι έ χ ω σ τ ά χ έ ρ κ α ί ό ,τ ι ξ έ ρ ω ν ά κ ά ν ω . ’Α κ ό μ η κ α ί σ ή μ ε ρ α κ ά τ ι τ έ τ ο ιο ε ξ α κ ν ά μ ο ι ά ζ ε ι μ έ τ ό π α ν η γ ύ ρ ι · ω σ τ ό σ ο , π ρ ο σ β ά λ λ ε τ α ι ά π ό τ ή ν π ε υ τ η ά ρ ρ ώ σ τ ια τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . ’Α κ ρ ιβ ώ ς ό π ω ς ο ί έ π ισ κ έ π α ν η γ υ ρ ι ο ύ - π ο ύ π ρ ο σ ε λ κ ύ ο ν τ α ν σ τ ίς π α ρ ά γ κ ε ς ά π ό τ ή φ κ ρ ά χ τ η - έ κ ρ υ β α ν τ ή ν ά π ο γ ο ή τ ε υ σ ή τ ο υ ς κ ά τ ω ά π ό έ ν α σ τ ωμ ό γ ε λ ο γ ια τ ί ή ξ ε ρ α ν ά π ό π ρ ί ν τ ί θ ά γ ιν ό τ α ν , έ τ σ ι κ α ί ό θ ε α τ ή κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ μ έ ν ε ι π ρ ο σ κ ο λ λ η μ έ ν ο ς θ ε λ η μ α τ ικ ά σ τ ό θ φ τ η ν ή τ ιμ ή τ ώ ν μ α ζ ικ ά π α ρ α γ ό μ ε ν ω ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν π ο λ υ τ ε λ ε ί σ υ μ π λ ή ρ ω μ ά τ η ς , ή γ ε ν ικ ή ά π ά τ η , τ ε ίν ο υ ν ν ά ε π ιφ έ ρ ο υ ν μ ιά σ τ ό ν έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ικ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ή ς τ έ χ ν η ς . Α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ιρ ιο δ έ ν ε ίν α ι τ ό ό τ ι ή τ έ χ ν η ε ίν α ι έ ν α έ μ π ό ρ ε υ μ α , ά λ λ ά τ ό ό τ ι σ π α ρ α δ έ χ ε τ α ι ή ί δ ια ό τ ι ε ίν α ι έ μ π ό ρ ε υ μ α . ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ή τ

ά ρ ν ε ΐτ α ι τ ή ν α ύ τ ο ν ο μ ία τ η ς κ α ί π α ίρ ν ε ι μ έ έ π α ρ σ η τ ή θ έ σ η τ η μ ε σ α σ τ ά κ α τ α ν α λ ω τ ικ ά ά γ α θ ά π ρ ο σ θ έ τ ε ι τ ή γ ο η τ ε ία τ ή ς κμ ία ς . Ή τ έ χ ν η , ώ ς ά π ο μ ο ν ω μ έ ν η π ε ρ ι ο χ ή , μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ύ π άν ο σ τ ή ν ά σ τ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία . Ή τ έ χ ν η μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε ίν α ι ά ρ ν η σ η τν ω ν ικ ή ς σ κ ο π ιμ ό τ η τ α ς (π ο ύ ε π ιβ ά λ λ ε τ α ι σ τ ή ν ά γ ο ρ ά κ α ί τ ήζ ε ι )· ώ σ τ ό σ ο , ή έ λ ε υ θ ε ρ ία τ η ς έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ϊ ν ά έ ξ α ρ τ ά τ α ι ά σ υ ν θ ή κ ε ς τ ή ς έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ικ ή ς ο ι κ ο ν ο μ ία ς . ά «κ α θ α ρ ά » έ ρχ ν η ς , π ο ύ ά ρ ν ο ΰ ν τ α ι τ ή ν έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία ε π ε ιδ ή ύ π α κ ο ύ ο υ ν σ τ ό ν δ ικ ό τ ο υ ς ν ό μ ο , ε ίν α ι κ α ί ή τ α ν π ά ν ζ α έ μ π ο τ α : σ τ ό μ έ τ ρ ο π ο ύ ή π ρ ο σ τ α σ ία τ ώ ν ά γ ο ρ α σ τ ώ ν π ρ ο σ τ ά τ ε κ α λ λ ιτ έ χ ν ε ς ά π ό τ ή ν ά γ ο ρ ά μ έ χ ρ ι τ ό ν 18ο α ιώ ν α , ο ί κ α λ λ ι τ έ ξ α ρ τ ιό ν τ α ν ά π ό τ ο ύ ς ά γ ο ρ α σ τ έ ς κ α ί ά π ό τ ίς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ώ ντ α ίω ν . Ή μ ή σ κ ο π ιμ ό τ η τ α τ ο ύ σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ μ ε γ ά λ ο υ έ ρ γ ο υ έ ξ α ρ τ ά τ α ι ά π ό τ ή ν ά ν ω ν υ μ ία τ ή ς ά γ ο ρ ά ς . ά α ιτ ή μ α τ α τ ή ς ά π ε ρ ν ο ύ ν ά π ό τ ό σ ο υ ς π ο λ λ ο ύ ς μ ε σ ά ζ ο ν τ ε ς , π ο ύ ό κ α λ λ ιτ έ χφ ε ύ γ ε ι , ώ ς έ ν α β α θ μ ό , ά π ό τ ί ς σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς ά π α ιτ ή σ ε ις - ώ β α θ μ ό , γ ι α τ ί , σ ’ ο λ ό κ λ η ρ η τ ή ν ά σ τ ικ ή ισ τ ο ρ ία , ή α ύ τ ο ν ο μ κ α λ λ ι τ έ χ ν η (π ο ύ ά π λ ώ ς ή τ α ν α ν ε κ τ ή ) π ε ρ ι ε ίχ ε έ ν α σ τ ο ι χ ε ίο ά θ ε ια ς , π ο ύ ό δ ή γ η σ ε τ ε λ ικ ά σ τ ή ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ή ς τ έ χ ν η ς . ‘Ο

110



χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η ς . Κ α ν έ ν α «α ν τ ικ ε ίμ ε ν ο δ έ ν έ χ ε ι μ ιά ε γ γ ε ν ή ά ά ξ ια μ ό ν ο σ ΐό μ έ τ ρ ο π ο ύ μ π ο ρ ε ΐ ν ά ά ν τ α λ λ α χ τ ε ί . Ή χ ρ η σ τ τ ή ς τ έ χ ν η ς , τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ύ π ά ρ χ ε ι, θ ε ω ρ ε ίτ α ι φ ε τ ίχ , κ α ί τ ό π ρτ ικ ό φ ε τ ίχ - ή κ ο ιν ω ν ικ ή ά ξ ία τ ο ύ έ ρ γ ο υ τ έ χ ν η ς (π ο ύ π α ρ ο υ

τ α ι ε σ φ α λ μ έ ν α ώ ς κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ά ξ ία ) - γ ίν ε τ α ι ή μ ό ν η χ ρ η ά ξ ία , ή μ ό ν η π ο ιό τ η τ α τ ή ν ό π ο ί α ά π ο λ α μ β ά ν ο υ ν ο ί κ α τ α ν Κ α τ ’ α ύ τ ό τ ό ν τ ρ ό π ο ό έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ικ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ή ς τ έ χφ α ν ίζ ε τ α ι ά κ ρ ι β ώ ς τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ π ρ α γ μ α τ ώ ν ε τ α ι π λ ή ρ ω ςμ ή π ο ύ ή τ έ χ ν η έ χ ε ι γ ί ν ε ι έ ν α ε μ π ό ρ ε υ μ α ά ν ά μ ε σ α σ τ ά ά λ λ α ε ξ ο μ ο ιω θ ε ί μ έ τ ή β ι ο μ η χ α ν ικ ή π α ρ α γ ω γ ή - τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ μ πν ε ί ς ν ά τ ή ν ά π ο κ τ ή σ ε ι κ α ί ν ά τ ή ν ά ν τ α λ λ ά ξ ε ι . Ά λ λ ά ή τ έ χ τ ύ π ο ς ε μ π ο ρ ε ύ μ α τ ο ς π ο ύ υ π ά ρ χ ε ι γ ιά ν ά π ο υ λ η θ ε ί κ α ί γ ιά ν τ ε λ ικ ά κ ά τ ι π ο ύ δ έ ν π ο υ λ ι έ τ α ι , μ ε τ α τ ρ έ π ε τ α ι - υ π ο κ ρ ιτ ικ ά - στ ι .π ο ύ δ έ ν π ο υ λ ι έ τ α ι» ά κ ρ ιβ ώ ς τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ τ ό κ έ ρ δ ο ς π α ε ίν α ι μ ό ν ο ό σ κ ο π ό ς τ η ς κ α ί γ ίν ε τ α ι ή ίδ ι α ή ά ρ χ ή τ η ς . Έ ν α κτ ο π ο ύ δ ι ε υ θ ύ ν ε ι ό ο σ κ α ν ίν ι κ α ί π ο ύ μ ε τ α δ ί δ ε τ α ι ά π ό τ ό ρ αν ο δ έ ν π ο υ λ ι έ τ α ι . ό ά κ ο ύ ε ι κ α ν ε ίς δ ω ρ ε ά ν , κ α ί κ ά θ ε ή χ ο ς τ ήφ ω ν ία ς μ ο ιά ζ ε ι ν ά σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι ά π ό κ ε ίν η τ ή ν ά ν ώ τ ε ρ η μ ο ρφ ή μ ισ η ς π ο ύ μ ά ς λ έ ε ι ό τ ι ή σ υ μ φ ω ν ία δ έ ν δ ια κ ό π τ ε τ α ι κ α θ ό ό π ο ι α δ ή π ο τ ε δ ια φ ή μ ισ η : «α ύ τ ό τ ό κ ο ν σ έ ρ τ ο σ ά ς π ρ ο σ φ έ ρ δ η μ ό σ ια υ π η ρ ε σ ία ». Ή ά π ά τ η α ύ τ ή π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ε ίτ α ι χ ά

κ έ ρ δ η τ ώ ν β ιο μ η χ α ν ιώ ν α υ τ ο κ ιν ή τ ω ν κ α ί σ α π ο υ ν ιώ ν , π ο ύ χδ ο τ ο ύ ν τ ο ύ ς ρ α δ ι ο φ ω ν ικ ο ύ ς σ τ α θ μ ο ύ ς κ α ί , φ υ σ ικ ά , χ ά ρ η ξ η μ έ ν ε ς π ω λ ή σ ε ις τ ή ς η λ ε κ τ ρ ικ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς π ο ύ κ α τ α σ τ ά ρ α δ ι ό φ ω ν α . ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο , ό ψ ιμ ο ς κ α ρ π ό ς τ ή ς μ α ζ ικ ήτ ο ύ ρ α ς , έ χ ε ι σ υ ν έ π ε ι ε ς τ ίς ό π ο ιε ς δ έ ν έ χ ε ι τ ό φ ιλ μ λ ό γ ω τ ή ς ψ γ ο ρ ά ς τ ο υ . 'Η τ ε χ ν ικ ή δ ο μ ή τ ο ϋ έ μ π ο ρ ι κ ο ϋ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς τ ο ύ φ ώ ν ο υ τ ό κ ά ν ε ι ά τ ρ ω τ ο σ ’ ό λ ε ς τ ίς φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ ε ς π α ρ ε κ τ ρ ο ό π ο ι ε ς μ π ο ρ ο ύ ν ά κ ό μ η ν ά κ ά ν ο υ ν , σ τ ό ν τ ο μ έ α τ ο υ ς , ο ί μ ε γ

μ ή χ α ν ο ι τ ο ύ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ . ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο ε ίν α ι μ ιά ιδ έ π ιχ ε ίρ η σ η π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε ι τ ό υ π έ ρ τ α τ ο ό λ ο κ α ί , γ ι π ρ ο η γ ε ίτ α ι ά π ό τ ά ά λ λ α μ ο ν ο π ώ λ ια . ό τ σ ι γ ά ρ ο σ έ σ τ ε ρ φν α ι ά π λ ώ ς τ ό τ σ ιγ ά ρ ο τ ο ϋ έ θ ν ο υ ς , ά λ λ ά τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο ε ίν α ι τ ο ύ έ θ ν ο υ ς . ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο έ ν σ ω μ α τ ώ ν ε ι ε ν τ ε λ ώ ς τ ά π ο λ ι π ρ ο ϊ ό ν τ α σ τ ή σ φ α ίρ α τ ώ ν ε μ π ο ρ ε υ μ ά τ ω ν , ά λ λ ά , μ ο λ α τ α π ρ ο σ π α θ ε ί ν ά π α ρ ο υ σ ιά σ ε ι τ ά δ ικ ά τ ο υ π ο λ ιτ ισ μ ικ ά π ρ ο ϊό έ μ π ο ρ ε ύ μ α τ α . Σ τ ή ν Α μ ε ρ ικ ή τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο δ έ ν ε ισ π ρ ά τ ά π ό τ ό κ ο ι ν ό κ α ί γ ι ’ α ύ τ ό έ χ ε ι ά π ο κ τ ή σ ε ι τ ή ν π α ρ α π λ α ν η τ ικ ή μ ια ς ά μ ε ρ ό λ η π τ η ς , ά π ρ ο κ α τ ά λ η π τ η ς α ύ θ ε ν τ ία ς , φ τ ια γ μ έ ν ητ ρ α τ ο ύ φ α σ ι σ μ ο ύ . ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο γ ίν ε τ α ι τ ό κ α θ ο λ ικ ό φ ε ρ

112



τ ο ΰ Φ ύ ρ ε ρ : π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι ά π ό τ ά μ ε γ ά φ ω ν α τ ώ ν δ ρ ό μ ω ν κ α ί μ ο ι μ έ τ ό ο υ ρ λ ια χ τ ό τ ώ ν Σ ε ιρ ή ν ω ν π ο ύ ξ ε σ η κ ώ ν ε ι τ ό ν π α ν ικ ό , ο ύ ρ λ χ τ ό ά π ό τ ό ό π ο ι ο δ ύ σ κ ο λ α ξ ε χ ω ρ ί ζ ε ι π ιά ή σ ύ γ χ ρ ο ν η π ρ ο π α γ ά ν Ο ί έ θ ν ικ ο σ ο σ ια λ ισ τ έ ς ξ έ ρ ο υ ν δ τ ι τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο ε ξ υ π η ρ ε τ ε ί τ ’υ π ό θ ε σ ή τ ο υ ς , δ π ω ς έ ξ υ π η ρ ε τ ο ύ σ ε τ ό τ υ π ο γ ρ α φ ε ίο τ ή Μ ε τ α ρ ρ ύσ η . ό μ ε τ α φ υ σ ικ ό «χ ά ρ ισ μ α » τ ο ΰ Φ ύ ρ ε ρ , π ο ύ έ π ιν ο ή θ η κ ε ά π ό τ κ ο ι ν ω ν ιο λ ο γ ία τ ή ς θ ρ η σ κ ε ία ς , φ ά ν η κ ε τ ε λ ικ ά δ τ ι δ έ ν ή τ α ν τ ίπ ο ά λ λ ο π α ρ ά ή π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ο υ σ ία τ ώ ν λ ό γ ω ν τ ο υ σ τ ό ρ α δ ι ό φ ω π ο ύ ε ίν α ι μ ιά δ ια β ο λ ικ ή π α ρ ω δ ί α τ ή ς π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ο υ σ ία ς τ ο ΰ κ ο ύ π ν ε ύ μ α τ ο ς . Α ύ τ ό τ ό φ ο β ε ρ ό γ ε γ ο ν ό ς : ό λ ό γ ο ς π ο ύ ε ισ χ ω π α ν τ ο ύ , ά ρ κ ε ί γ ιά ν ά ά ν τ ικ α τ α σ τ ή σ ε ιέ ν α π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο , ά κ ρ ι β δ π ω ς ή μ ε τ ά δ ο σ η τ ο ύ κ ο ν σ έ ρ τ ο υ , π ο ύ δ ιε υ θ ύ ν ε τ α ι ά π ό τ ό ν ο σ ν ίν ι , σ τ ο ύ ς ά κ ρ ο α τ έ ς π α ίρ ν ε ι τ ή θ έ σ η τ ο ύ π ε ρ ιε χ ο μ έ ν ο υ , π ο ύ ε ίν α σ υ μ φ ω ν ία . Κ α ν έ ν α ς ά κ ρ ο α τ ή ς δ έ ν μ π ο ρ ε ί π ιά ν ά κ α τ α λ ά β ε ι α λ η θ ιν ή σ η μ α σ ία τ ή ς σ υ μ φ ω ν ία ς , α φ ο ύ ο ί λ ό γ ο ι τ ο ύ Φ ύ ρ ε ρ βσ κ ο ν τ α ι π α ν τ ο ΰ . Ή ε σ ω τ ε ρ ικ ή τ ά σ η τ ο ΰ ρ α δ ιο φ ώ ν ο υ ε ίν α ι ή ά λ υ τ ο π ο ίη σ η τ ώ ν λ ό γ ω ν τ ο ύ ο μ ιλ η τ ή , τ ή ς ψ ε ύ τ ικ η ς δ ια τ α γ ή ς . Μ σ ύ σ τ α σ η γ ίν ε τ α ι ν ό μ ο ς . Ή δ ια φ ή μ ισ η τ ώ ν ίδ ιω ν ε μ π ο ρ ε υ μ ά τ ω ντ ω ά π ό δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά ο ν ό μ α τ α , ή έ π ισ τ η μ ο ν ικ ά θ ε μ ε λ ιω μ έ ν η ε ξ ύσ η έ ν ό ς κ α θ α ρ τ ικ ο ύ ά π ό τ ή γ λ υ κ ε ρ ή φ ω ν ή τ ο ύ σ π ίκ ε ρ , π ο ύ ά κ ο

τ α ι π ρ ίν ά π ό τ ή ν ε ισ α γ ω γ ή τ ή ςΤ ρ α β ιά α , ε ίν α ι κ ά τ ι ά ν υ π ό φ ο ρ α η λ ίθ ιο . Μ ιά ω ρ α ία μ έ ρ α ή α υ σ τ η ρ ή δ ια τ α γ ή τ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς , ή σκ ε κ ρ ιμ έ ν η δ ια φ ή μ ισ η (π ο ύ σ ή μ ε ρ α κ ρ ύ β ε τ α ι κ ά τ ω ά π ό τ ό μ α ν τ ή ς δ υ ν α τ ό τ η τ α ς έ π ιλ ο γ ή ς ), μ π ο ρ ε ί ν ά μ ε τ α τ ρ α π ε ί σ έ ά μ ε σ η δ ιαγ ή κ ά π ο ιο υ Φ ύ ρ ε ρ . Σ έ μ ιά κ ο ιν ω ν ία φ α σ ισ τ ώ ν κ α κ ο π ο ιώ ν , π σ υ μ φ ω ν ο ύ ν ώ ς π ρ ό ς τ ή ν π ο σ ό τ η τ α τ ο ύ κ ο ι ν ω ν ικ ο ύ π ρ ο ϊό ν τ ο ς π ρ έ π ε ι ν ά δ ο θ ε ί γ ι ά τ ίς ά ν ά γ κ ε ς τ ο ύ λ α ο ύ , θ ά φ α ιν ό τ α ν ϊσ ω ς ά ν χ ρ ο ν ισ τ ικ ή ή υ π ό δ ε ιξ η μ ιά ς ιδ ια ίτ ε ρ η ς μ ά ρ κ α ς ά π ο ρ ρ υ π α ν τ ικ

'Ο Φ ύ ρ ε ρ ε ίν α ι π ιό μ ο ν τ έ ρ ν ο ς : χ ω ρ ίς ά λ λ η δ ια δ ικ α σ ία δ ίν ε ι ά μ ε σ δ ι α τ α γ έ ς τ ό σ ο γ ιά τ ό ο λ ο κ α ύ τ ω μ α δ σ ο κ α ί γ ιά τ ή ν π α ρ ο χ ή ά χσ τ ω ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς .

Ά π ό σ ή μ ε ρ α κ ιό λ α ς ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς φ τ ιά χ ν ε ι έ ρ γ α τ έ χ ν η ς δ π ω ς τ ά π ο λ ι τ ικ ά σ λ ό γ κ α ν κ α ί τ ά έ π ιβ ά λ λ ε ι, μ έ χ α μ η τ ιμ έ ς , σ ’ έ ν α δ ια τ α κ τ ικ ό κ ο ιν ό - ε ίν α ι π ρ ο σ ιτ ά σ ’ ό λ ο υ ς , δ π ω ς ο ί δ ημ ο τ ικ ο ί κ ή π ο ι . Ά λ λ ά ή ε ξ α φ ά ν ισ η τ ο ύ γ ν ή σ ιο υ έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ικ ο ύρ α κ τ ή ρ α τ ο υ ς δ έ ν σ η μ α ίν ε ι ο τ ι έ χ ο υ ν ε ν σ ω μ α τ ω θ ε ί σ τ ή ζ ω ή μ

έ λ ε ύ θ ε ρ η ς κ ο ι ν ω ν ία ς , ά λ λ ά δ τ ι έ χ ε ι ά π ο τ ύ χ ε ι κ α ί ή τ ε λ ε υ τ α ία ά μ υ τ ο υ ς ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή μ ε τ α τ ρ ο π ή τ ο υ ς σ έ π ο λ ιτ ισ μ ικ ά ά γ α θ ά . Ή εφ ά ν ισ η μ ιά ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς γ ιά π ρ ο ν ο μ ιο ύ χ ο υ ς δ έ ν β ά ζ ε ι τ ίς μ ά σ τ ίς π ε ρ ι ο χ έ ς έ κ ε ίν ε ς ά π ό τ ίς ο π ο ίε ς ά π ο κ λ ε ίο ν τ α ν π α λ ι ό τ ε ρ α , ά λ

113



π ρ ο κ α λ ε ϊ ά κ ρ ιβ ώ ς , μ έ σ α σ τ ίς π α ρ ο ύ σ ε ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς σ υ ν θ ή π α ρ α κ μ ή τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί π ρ ο ω θ ε ί τ ή β ά ρ β α ρ η α σ υ ν τ ώ ν π ν ε υ μ ά τ ω ν . Κ α τ ά τ ό ν 19ο α ιώ ν α κ α ί τ ίς α ρ χ έ ς τ ο ϋ 20ο ύ , έ π ο ύ ξ ό δ ε υ α ν τ ά χ ρ ή μ α τ ά τ ο υ ς γ ιά ν ά δ ο ϋ ν έ ν α δ ρ ά μ α ή ν ά ά

έ ν α κ ο ν σ έ ρ τ ο σ έ β ο ν τ α ν τ ό σ ο τ ό θ έ α μ α ό σ ο κ α ί τ ά χ ρ ή μ α τ α ρ ω ν α ν . Ό ά σ τ ό ς π ο ύ ή θ ε λ ε ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς ν ά κ ε ρ δ ίσ ε ι κ ά τ ι ά π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν ά ά π ο κ α τ α σ τ ή σ ε ι μ ιά σ χ έ σ η μ έ τ ό έ ρ γ ο . ’Α α ύ τ ο ύ τ ο ύ π ρ ά γ μ α τ ο ς ε ίν α ι ο ί «ε ισ α γ ω γ έ ς » σ τ ά έ ρ γ α τ ο ύ Β κ α ί τ ά σ χ ό λ ια σ τ ό ν Φ ά ο υ σ τ . Α ύ τ ά ή τ α ν τ ά π ρ ώ τ α β ή μ α τ α β ιο γ ρ α φ ικ ή «ε π έ ν δ υ σ η » κ α ί τ ίς ά λ λ ε ς π ρ α κ τ ικ έ ς σ τ ίς ό π ο ιε τ ά σ σ ε τ α ι τ ό έ ρ γ ο τ έ χ ν η ς σ ή μ ε ρ α . ’Α κ ό μ η κ α ί κ α τ ά τ ή ν π ρ ώ τδ ο τ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ή ά ν τ α λ λ α κ τ ικ ή ά ξ ία δ έ ν κ ο υ β α λ ο ύ σ ε ώ ς ά π λ ό σ υ μ π λ ή ρ ω μ α , τ ή χ ρ η σ τ ικ ή ά ξ ία , ά λ λ ά τ ή ν ά ν έ π τ π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ιά τ ή ν ίδ ι α τ η ς τ ή ν ύ π α ρ ξ η : α ύ τ ό ή τ α ν κ ά τ ι π οθ ο ύ σ ε , κ ο ι ν ω ν ικ ά , τ ά έ ρ γ α τ έ χ ν η ς . Ή τ έ χ ν η έ π έ β α λ ε ο ρ ισ μ έ σ τ ό ν ά σ τ ό , σ τ ό μ έ τ ρ ο π ο ύ σ τ ο ίχ ιζ ε χ ρ ή μ α τ α . Α ύ τ ό α ν ή κ ε ι σ τ ό π α ρ ε λ θ ό ν . Σ ή μ ε ρ α , π ο ύ ή τ έ χ ν η δ έ ν ξ έ ρ ε ι π ιά ά π ό ό ρ ια κ τ ό χ ρ ή μ α έ χ ε ι χ ά σ ε ι τ ή μ ε σ ο λ α β η τ ικ ή τ ο υ ά ξ ία , ή τ έ χ ν η ο λ ο κ λ τ ή ν ά λ λ ο τ ρ ίω σ η έ κ ε ίν ω ν π ο ύ τ ή ν π λ η σ ιά ζ ο υ ν κ α ί τ ο ύ ς έ ξ ο κ ά τ ω ά π ό τ ή σ η μ α ία τ ή ς θ ρ ια μ β ε ύ ο υ σ α ς ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό τ η κ ρ ιτ ικ ή σ τ ά σ η κ α ί ό σ ε β α σ μ ό ς δ έ ν υ π ά ρ χ ο υ ν σ τ ή β ι ο μ η χ α

κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς : ή π ρ ώ τ η γ ί ν ε τ α ι μ ιά μ η χ α ν ικ ή έ μ π ε ιρ ο γ ν ω μ ο δ ε ύ τ ε ρ ο ς , ε φ ή μ ε ρ η λ α τ ρ ε ία τ ώ ν δ ια σ η μ ο τ ή τ ω ν . ώ ρ α , τ ίπ φ α ίν ε τ α ι π ιά ά κ ρ ι β ό σ τ ο ύ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς . Μ ο λ α τ α ύ τ α , ύ π ο τ α ι δ τ ι ό σ ο φ θ η ν ό τ ε ρ ο ε ίν α ι έ ν α π ρ ά γ μ α τ ό σ ο λ ι γ ό τ ε ρ ο τ ό ά π δ ω ρ ε ά ν . Ή δ υ σ π ισ τ ία ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν π α ρ α δ ο σ ια κ ή κ ο υ λ τ ιδ ε ο λ ο γ ί α ά ν α μ ε ιγ ν ύ ε τ α ι μ έ τ ή δ υ σ π ισ τ ία ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή β ιο μ π ο ιη μ έ ν η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ώ ς ά π ά τ η . ά σ η μ ε ρ ιν ά ύ π ο β α θ μ ισ μ έ τ έ χ ν η ς π α ρ έ χ ο ν τ α ι σ χ ε δ ό ν δ ω ρ ε ά ν ώ σ τ ό σ ο , ά π ο ρ ρ ίπ τ ο ν τ αλ ά ά π ό τ ο ύ ς τ υ χ ε ρ ο ύ ς ά π ο δ έ κ τ ε ς μ α ζ ί μ έ τ ή σ α β ο ύ ρ α μ έ τ ή τ ά ε ξ ο μ ο ι ώ ν ο υ ν τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς ε ν η μ έ ρ ω σ η ς . 'Υ π ο τ ίθ ε τ α κ α τ α ν α λ ω τ έ ς π ρ έ π ε ι ν ά ικ α ν ο π ο ι ο ύ ν τ α ι ά π ό τ ό ά π λ ό γ ε γ ο υ π ά ρ χ ο υ ν τ ό σ α π ο λ λ ά π ρ ά γ μ α τ α ν ά ά κ ο ύ σ ο υ ν κ α ί ν ά δ ο ϋ νμ α τ ι , ό λ α ε ίν α ι π ρ ο σ ιτ ά . Ο ί screenos κ α ί ο ί vaudevilles6 σ τ ό ν κ ιν ημ α τ ο γ ρ ά φ ο , ο ι δ ι α γ ω ν ισ μ ο ί γ ιά τ ή ν ά ν α γ ν ώ ρ ι σ η έ ν ό ς μ ο υ σ ιμ α τ ο ς , τ ά δ ω ρ ε ά ν β ιβ λ ία , τ ά χ ρ ή μ α τ α κ α ί τ ά δ ώ ρ α π ο ύ π ρ ο σ τ α ι σ τ ο ύ ς ά κ ρ ο α τ έ ς ο ρ ισ μ έ ν ω ν ρ α δ ιο φ ω ν ικ ώ ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά ε ίν α ι κ ά τ ι τ υ χ α ίο , ά λ λ ά μ ιά π ρ ο έ κ τ α σ η τ ή ς π ρ α κ τ ικ ή ς π ο ύ έ φ

6. Δ ιαλείμματα μεταξύ τώ ν προβολώ ν στά όποια διοργανώ νονταν διαγω νισμοίμεταξύ τώ ν θεατώ ν. Α ύτά, στά πρώ τα βήματα τοϋ κινηματογράφου (σ .τ.μ.).

114



ζ ε τ α ι σ τ ά π ο λ ι τ ισ μ ικ ά ά γ α θ ά . Ή σ υ μ φ ω ν ία γ ί ν ε τ α ι μ ιά ά μ ο ιβ ή κ ε ίν ο υ ς π ο ύ ά κ ο ϋ ν ε ρ α δ ι ό φ ω ν ο , κ α ί - ά ν τ ό έ π έ τ ρ ε π ε ή τ ε χ ν ο λ ο γ τ ό φ ίλ μ θ ά έ φ τ α ν ε ή δ η σ τ ά σ π ίτ ια τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ό π ω ς τ ό ρ α δ ιν ο .7 'Ω σ τ ό σ ο , τ ά π ρ ά γ μ α τ α π ά ν ε π ρ ό ς τ ά κ ε ΐ. Ή τ η λ ε ό ρ α σ η π ρ

ν α γ γ έ λ λ ε ι μ ιά ε ξ έ λ ιξ η π ο ύ θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά ά ν α γ κ ά σ ε ι ίσ ω ς Γ ο υ ό ρ ν ε ρ Μ π ρ ό ς ν ά γ ίν ε ι ύ π ο σ τ η ρ ι κ τ ή ς τ ή ς σ ο β α ρ ή ς κ α ί π α ρσ ι α κ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς - κ ά τ ι π ο ύ σ ί γ ο υ ρ α δ έ ν θ ά τ ή ς ά ρ ε σ ε κ α θ ό Ά λ λ ά τ ό σ ύ σ τ η μ α τ ή ς δ ω ρ ε ά ς έ χ ε ι ε π η ρ ε ά σ ε ι ή δ η τ ή σ υ μ π ε ρ ι φ τ ώ ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν . Κ α θ ώ ς ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι ώ ς «δ ώ ρ ο » μ έ ά ν α μ φ ισ β ή τ η τ α ιδ ιω τ ικ ά κ α ί κ ο ιν ω ν ικ ά ο φ έ λ η , α ύ π ρ έ π ε ι ν ά ά δ ρ ά ξ ο υ ν τ ή ν ε ύ κ α ιρ ί α . "Ο λ ο ι φ ο β ο ύ ν τ α ι μ ή π ω ς τ ο ύ φ ύ γ ε ι τ ίπ ο τ ε . Δ έ ν ξ έ ρ ο υ ν τ ί μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε ίν α ι α ύ τ ό , ά λ λ ά ξ έ ρ ο υ ν

μ ό ν ο σ τ ο ύ ς σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι ε ύ κ α ιρ ί ε ς . Ό φ α σ ι ε λ π ίζ ε ι, ά π ό τ ή μ ε ρ ιά τ ο υ , ν ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ε ι τ ή ν έ κ π α ίδ ε υ σ η π α ίρ ν ο υ ν ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ά π ό τ ά «δ ώ ρ α », τ ίς «ε ύ κ α ιρ ίε ς » π ο ύ τ ο ύ δ ίν ε ι ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , γ ιά ν ά τ ο ύ ς έ ν τ ά ξ ε ι σ τ ίς γ ρ αμ έ ς τ ο υ .

'Η κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίν α ι έ ν α ά λ λ ό κ ο τ ο έ μ π ό ρ ε υ μ α . Ε ί ν α ι τ ό σ ο π ύ π ο τ α γ μ έ ν η σ τ ό ν ό μ ο τ ή ς ά ν τ α λ λ α γ ή ς , π ο ύ δ έ ν ά ν τ α λ λ ά σ σ ε τ α σ τ η ρ ίζ ε τ α ι τ ό σ ο π ο λ ύ σ τ ή ν κ α τ α ν ά λ ω σ η , π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ π ιά ν άτ α ν α λ ω θ ε ί. Γ ι’ α ύ τ ό σ υ γ χ ω ν ε ύ ε τ α ι μ έ τ ή δ ια φ ή μ ισ η . ά κ ίν η τ ρ αν α ι κ α τ ά β ά θ ο ς ο ι κ ο ν ο μ ικ ά . Ε ίν α ι ο λ ο φ ά ν ε ρ ο ό τ ι θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ν ά ζ ή σ ο υ μ ε χ ω ρ ίς τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς : γ ι ’ α ύ τ ό , λ ο ιπ δ η μ ιο υ ρ γ ε ί τ ό σ ο κ ο ρ ε σ μ ό κ α ί τ έ τ ο ια ά π ά θ ε ια . Ά λ λ ά δ έ ν ε ί ν α θ έ σ η ν ά κ ά ν ε ι κ ά τ ι μ ό ν η τ η ς , γ ιά ν ά δ ι ο ρ θ ώ σ ε ι α ύ τ ό τ π ρ ά γ μ α . Ή δ ι α φ ή μ ισ η ε ίν α ι τ ό ε λ ιξ ίρ ι ο τ ή ς ζ ω ή ς τ η ς . Ά λ λ ε π ε ιδ ή τ ό π ρ ο ϊ ό ν τ η ς ά ν ά γ ε ι σ υ ν ε χ ώ ς τ ή ν ε υ χ α ρ ίσ τ η σ η τ ή ν ό π υ π ό σ χ ε τ α ι σ έ μ ιά ά π λ ή υ π ό σ χ ε σ η , σ υ μ π ίπ τ ε ι τ ε λ ικ ά μ έ τ ή δ ια φσ η , τ ή ν ό π ο ί α χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι γ ιά ν ά δ ι α σ κ ε δ ά σ ε ι τ ή ν ά π ο γ ο ή τ ε υ σ η ό π ο ί α δ η μ ιο υ ρ γ ε ί . Σ τ ή ν ά ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ή κ ο ι ν ω ν ία , ή δ ια φ ή μ ισ η ώ ς κ ο ιν ω ν ικ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία τ ή ν κ α θ ο δ ή γ η σ η τ ο ϋ κ α τ α ν α λ ω τ ή ά γ ο ρ ά - δ ι ε υ κ ό λ υ ν ε τ ή ν ε π ιλ ο γ ή κ α ί β ο η θ ο ύ σ ε τ ό ν ά γ ν ω σ τ ο ά λ λ π ιό ε π ιδ έ ξ ιο κ α τ α σ κ ε υ α σ τ ή ν ά π ο υ λ ή σ ε ι τ ό έ μ π ό ρ ε υ μ ά τ ο υ . σ τ ο ί χ ιζ ε χ ρ ό ν ο ά λ λ ά τ ό ν ε ξ ο ικ ο ν ο μ ο ύ σ ε . Σ ή μ ε ρ α ή έ λ ε ύ θ ε ρ η ά κ ιν δ υ ν ε ύ ε ι ν ά ε ξ α φ α ν ισ τ ε ί , κ α ί ή δ ια φ ή μ ισ η χ ρ η σ ιμ ε ύ ε ι σ ά ν κ α

φ ύ γ ι ο σ ’ ε κ ε ίν ο υ ς π ο ύ ο ρ γ α ν ώ ν ο υ ν κ α ί έ λ έ γ χ ο υ ν τ ό σ ύ σ τ η μ α . Σγ ε ι τ ο ύ ς δ ε σ μ ο ύ ς π ο ύ έ ν ώ ν ο υ ν τ ο ύ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς μ έ τ ά μ ε γ

7. Τ ήν εποχή πού γράφ ουν οίσυγγραφεϊςή τηλεόραση ήταν άκόμη στά σπάργανα (σ.τ.μ.).



τ ρ ά σ τ . Μ ό ν ο έ κ ε ίν ο ι π ο ύ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά π λ η ρ ώ σ ο υ ν τ ά έ ξ π ο σ ο σ τ ά π ο ύ ζ η τ ο ύ ν ο ί δ ι α φ η μ ισ τ ικ ο ί π ρ ά κ τ ο ρ ε ς , κ α ί κ ρ α δ ι ό φ ω ν ο , δ η λ α δ ή μ ό ν ο έ κ ε ίν ο ι π ο ύ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά κ ά ν ο υτ ο ιο , ή έ κ ε ίν ο ι π ο ύ έ χ ο υ ν έ π ι λ ε χ τ ε ί ά π ό τ ό τ ρ α π ε ζ ικ ό κ α ί βν ικ ό κ ε φ ά λ α ιο , μ π ο ρ ο ύ ν ν ά μ π ο ύ ν σ τ ή ν ψ ε υ τ ο α γ ο ρ ά ώ ς

ά έ ξ ο δ α δ ι α φ ή μ ισ η ς , π ο ύ τ ε λ ικ ά γ υ ρ ί ζ ο υ ν π ίσ ω σ τ ίς τ σ τ ρ ά σ τ , ε ξ ο υ δ ε τ ε ρ ώ ν ο υ ν τ ή ν ά ν α γ κ α ιό τ η τ α μ ιά ς έ π ίπ ο ν η ς ν η ρ ή ς κ α τ α τ ρ ό π ω σ η ς τ ώ ν ά ν ε π ι θ ύ μ η τ ω ν ά ν τ α γ ω ν ισ τ ώ ν τ α ι ό τ ι ή δ ύ ν α μ η θ ά μ ε ίν ε ι σ τ ά ίδ ια χ έ ρ ια , γ ίν ε τ α ι κ ά τ ι π α ρ ό α ύ τ ό π ο ύ σ υ μ β α ίν ε ι μ έ τ ίς ά π ο φ ά σ ε ις τ ώ ν ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν έ π ο ύ ε λ έ γ χ ο υ ν , σ τ ά ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ά κ ρ ά τ η , τ ό ά ν ο ιγ μ α κ α ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν κ α ί τ ή δ ι α χ ε ίρ ισ η α ύ τ ώ ν π ο ύ υ π ά ρ χ ο υ ν . Σ μ α ς ή δ ια φ ή μ ισ η ε ίν α ι μ ιά ά ρ ν η τ ικ ή α ρ χ ή , έ ν α ς π α ρ ε μ π ο μ η χ α ν ισ μ ό ς : ό ,τ ι δ έ ν φ έ ρ ε ι τ ή σ φ ρ α γ ίδ α τ η ς ε ίν α ι ο ι κ ο ν ο μπ τ ο . Ή κ α θ ο λ ικ ή δ ια φ ή μ ισ η δ έ ν ε ίν α ι ά π α ρ α ίτ η τ η γ ιά ν ά ά ψ ο υ ν ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι τ ά ε ίδ η τ ώ ν π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν . ’Ε ξ υ π η ρ ε τ ε ί τ σ ε ις μ ό ν ο έ μ μ ε σ α . Ή ε γ κ α τ ά λ ε ιψ η μ ιά ς τ ρ έ χ ο υ σ α ς δ ια φ η π ρ α κ τ ικ ή ς ά π ό μ ιά ο ρ ι σ μ έ ν η φ ίρ μ α σ η μ α ίν ε ι μ ιά ά π ώ λ ε ι κ α ί , β α θ ύ τ ε ρ α , μ ιά π α ρ α β ί α σ η τ ή ς π ε ιθ α ρ χ ία ς π ο ύ ε π ιβ ά λρ ί α ρ χ η κ λ ίκ α σ τ ο ύ ς δ ι κ ο ύ ς τ η ς . Κ α τ ά τ ή δ ι ά ρ κ ε ια ε ν ό ς έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ί ν ά γ ίν ε τ α ι δ ια φ ή μ ισ η τ ώ ν ε μ π ο ρ ε υ μ ά τ ω ν ύ π ά ρ χ ο υ ν π ιά , μ ό ν ο κ α ί μ ό ν ο γ ιά ν ά ά π ο δ ε ιχ τ ε ί ή β ιο μ η χ α δ ύ ν α μ η . Σ ’ α ύ τ ή τ ή ν π ε ρ ί π τ ω σ η έ κ ε ϊν ο π ο ύ μ ε τ ρ ά ε ι π ε ρ ά π ό τ ή ν ε π α ν ά λ η ψ η τ ο ϋ ο ν ό μ α τ ο ς μ ι ά ς φ ίρ μ α ς ε ίν α ι ή «ε πσ η » π ο ύ δ ί ν ε τ α ι σ τ ά ι δ ε ο λ ο γ ικ ά μ έ σ α . ’Ε π ε ιδ ή τ ό σ ύ σ τ ηχ ρ ε ώ ν ε ι ό λ α τ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α ν ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ ή δ ια φ ή μ ισ η μ π ε ι θ ρ ια μ β ε υ τ ικ ά σ τ ό ιδ ί ω μ α , σ τ ό «σ τ ύ λ » τ ή ς β ιο μ η χ α ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ή ν ίκ η τ η ς ε ί ν α ι τ ό σ ο π λ ή ρ η ς π ο ύ δ έ ν χ ρ ε ιά ν ά δ ε ίχ ν ε ι τ ή ν π α ρ ο υ σ ία τ η ς σ τ ίς θ έ σ ε ις -κ λ ε ιδ ιά : τ ά θ ε ό ρ α τ

τ ώ ν «ύ ψ η λ ά Ε σ τ α μ έ ν ω ν » ά ν θ ρ ώ π ω ν , φ ω τ α γ ω γ η μ έ ν ε ς πκ λ ά μ ε ς , δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ο ν τ α ι τ ή δ ια φ ή μ ισ η κ α ί π ε ρ ι ο ρ ί ζ ο ν τ α ιτ ο υ ν σ τ ή ν κ ο ρ υ φ ή τ ο υ ς τ ά φ ω τ ισ μ έ ν α ά ρ χ ικ ά γ ρ ά μ μ α τ α τρ η σ η ς . ’Α ν τ ίθ ε τ α , τ ά σ π ίτ ια π ο ύ έ π έ ζ η σ α ν ά π ό τ ό ν 19ο α ιώτ ια π ο ύ ή ά ρ χ ιτ ε κ τ ο ν ικ ή τ ο υ ς δ ε ίχ ν ε ι ό τ ι μ π ο ρ ο ύ ν ν ά χ ρ η σθ ο ύ ν ώ ς κ α τ α ν α λ ω τ ικ ά ά γ α θ ά , ώ ς χ ώ ρ ο ι κ α τ ο ίκ η σ η ς , ε ίνσ μ έ ν α ά π ό π ά ν ω μ έ χ ρ ι κ ά τ ω μ έ ά φ ίσ ε ς κ α ί ε π ιγ ρ α φ έ ς . ε ίν α ι ά π λ ώ ς τ ό φ ό ν τ ο τ ώ ν τ ε λ ε υ τ α ί ω ν . Ή δ ια φ ή μ ισ η γ ίν ε τ

ε ξ ο χ ή ν τ έ χ ν η , ό π ω ς σ ω σ τ ά τ ό ε ίχ ε π ρ ο β λ έ ψ ε ι ό Γ κ α ίμ π ε λ γ ιά τ ή ν τ έ χ ν η , ή δ ι α φ ή μ ισ η γ ι ά τ ή δ ια φ ή μ ισ η , κ α θ α ρ ή ά ν α π σ η τ ή ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς δ ύ ν α μ η ς . Μ ιά γ ρ ή γ ο ρ η μ α τ ιά σ τ ά μ ε

116



ά μ ε ρ ικ α ν ικ ά π ε ρ ιο δ ικ ά , ό π ω ς τ ό Λ ά ιφ κ α ί τ ό Φ ό ρ τ σ ιο υ ν , δ ύ σ κ μ ά ς ε π ιτ ρ έ π ε ι ν ά ξ ε χ ω ρ ίσ ο υ μ ε τ ίς δ ι α φ η μ ισ τ ικ έ ς ε ικ ό ν ε ς κ α ί κ ε ίμν α ά π ό τ ί ς ε ικ ό ν ε ς κ α ί τ ά κ ε ίμ ε ν α τ ή ς σ ύ ν τ α ξ η ς . Α ύ τ ή ή τ ε λ ε υ τ α π ρ ο σ φ έ ρ ε ι μ ιά ε ν θ ο υ σ ι ώ δ η κ α ί β λ α κ ώ δ η π ε ρ ι γ ρ α φ ή κ ά π ο ια ς σ

(μ έ ε ικ ό ν ε ς τ ή ς ζ ω ή ς τ η ς , τ ο ύ σ ώ μ α τ ό ς τ η ς κ α ί τ ώ ν σ υ ν η θ ε ιώ ν τ η έ ν ώ ο ί δ ι α φ η μ ισ τ ικ έ ς σ ε λ ίδ ε ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ ό σ ο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ κ α ί ρ ε α λ ισ τ ικ έ ς φ ω τ ο γ ρ α φ ίε ς κ α ί π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ο υ ν τ ή ν ιδ α ν ικ ή π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η , σ τ ή ν ό π ο ί α δ έ ν έ χ ε ι φ τ ά σ ε ι ά κ ό μ σ ύ ν τ α ξ η . Κ ά θ ε φ ίλ μ ε ίν α ι μ ιά π α ρ ο υ σ ία σ η τ ο ύ έ π ό μ ε ν ο υ κ α ί δ ί τ ή ν ύ π ό σ χ ε σ η ό τ ι θ ά ε ν ώ σ ε ι π ά λ ι τ ό ί δ ι ο ζ ε υ γ ά ρ ι τ ώ ν ή ρ ώ ω ν κ ά ά π ό τ ό φ ώ ς τ ο ϋ ίδ ιο υ ε ξ ω τ ικ ο ύ ή λ ι ο υ - ε κ ε ίν ο ς π ο ύ δ έ ν μ π α ίν ε ι σ τ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ά π ό τ ή ν ά ρ χ ή δ έ ν ξ έ ρ ε ι ά ν β λ έ π ε ι «σ κ η ν έ ς » ή τ ό ’δ

τ ό έ ρ γ ο . Ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς β α σ ίζ ε τ α ι σ τ ή σ υ ν α ρ μ ογ η σ η σ έ σ ε ιρ ά - ή σ υ ν θ ε τ ικ ή κ α ί π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ισ μ έ ν η κ α τ α σ κ ε υ ή π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν τ η ς (β ιο μ η χ α ν ικ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α δ έ ν ε ίν α ι μ ό ν ο ο ί κ ιν η μ α τγ ρ α φ ικ έ ς τ α ιν ίε ς ά λ λ ά κ α ί ο ί φ τ η ν έ ς β ιο γ ρ α φ ίε ς , τ ά μ υ θ ισ τ ο ρ ή μ α π ο ύ β α σ ίζ ο ν τ α ι δ ή θ ε ν σ έ ν τ ο κ ο υ μ έ ν τ α κ α ί ο ί δ ί σ κ ο ι ) τ α ιρ ιά ζ ε ι πλ ύ μ έ τ ή δ ι α φ ή μ ισ η : τ ά σ η μ α ν τ ικ ά μ ε μ ο ν ω μ έ ν α σ η μ ε ία ο δ η γ ο ύ ν μ ό ν α τ ο υ ς σ έ σ κ ο π ο ύ ς έ ξ ω τ ε ρ ικ ο ύ ς ά π ό τ ό ίδ ι ο τ ό έ ρ γ ο , έ π ε ιδ ά κ ρ ιβ ώ ς μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ά π ο σ π α σ τ ο ύ ν ά π ό τ ό σ ύ ν ο λ ο , ν ά ά ν τ ικ α

σ τ α θ ο ύ ν κ α ί , μ ά λ ισ τ α , ν ά ά π ο ξ ε ν ω θ ο ύ ν τ ε χ ν ικ ά ά π ό ό π ο ιο δ ή π σ υ ν α φ έ ς ν ό η μ α . ό έ φ έ , τ ό τ ρ ίκ , τ ό ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ο κ α ί έ π α ν α λ α μ β ν ό μ ε ν ο τ έ χ ν α σ μ α χ ρ η σ ί μ ε υ α ν π ά ν τ α γ ιά ν ά ε κ θ έ τ ο υ ν έ μ π ο ρ ε ύ μ γ ιά δ ι α φ η μ ισ τ ικ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς , κ α ί , σ ή μ ε ρ α , κ ά θ ε π ε λ ώ ρ ι α φ ω τ ο γφ ία μ ιά ς ή θ ο π ο ι ο ύ τ ο ύ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ ε ίν α ι μ ιά δ ια φ ή μ ισ η τ ο ν ό μ α τ ο ς τ η ς , κ α ί κ ά θ ε σ ο υ ξ έ , μ ιά δ ια φ ή μ ισ η τ ή ς μ ε λ ω δ ία ς τ ο υ . δ ια φ ή μ ισ η κ α ί ή β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ υ γ χ ω ν ε ύ ο ν τ α ι τ ό σ τ ό τ ε χ ν ικ ό ό σ ο κ α ί σ τ ό ο ικ ο ν ο μ ικ ό ε π ίπ ε δ ο . Κ α ί σ τ ο ύ ς δ ύ ο τ ο μ ε

τ ό ίδ ι ο π ρ ά γ μ α π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι σ έ ά ν α ρ ίθ μ η τ α μ έ ρ η , κ α ί ή μ η χ α ν ι ε π α ν ά λ η ψ η τ ο ύ ί δ ι ο υ π ο λ ιτ ισ μ ικ ο ύ π ρ ο ϊ ό ν τ ο ς σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι ά π ό τ ε π α ν ά λ η ψ η τ ο ύ ί δ ι ο υ π ρ ο π α γ α ν δ ισ τ ικ ο ύ σ λ ό γ κ α ν . Κ α ί σ τ ίς δ ύ ο ρ ι π τ ώ σ ε ις ή δ ι α ρ κ ή ς ά π α ίτ η σ η γ ιά ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ η τ α έ χ ε ι μ ε ττ ρ έ ψ ε ι τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ί α σ έ ψ υ χ ο τ ε χ ν ικ ή , σ έ τ ε χ ν ικ ή χ ε ιρ α γ ώ γ η σ τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν . Κ α ί σ τ ίς δ ύ ο π ε ρ ι π τ ώ σ ε ις τ ά σ τ ά ν τ α ρ ε ίν α ι τ ό έ ν τ π ω σ ια κ ό κ α ί ό μ ω ς ο ι κ ε ίο , τ ό ε ύ κ ο λ ο κ α ί ό μ ω ς ε λ κ υ σ τ ικ ό , τ ό έ ξ υ π κ α ί ό μ ω ς ά π λ ό ' α ύ τ ό π ο ύ ε ν δ ια φ έ ρ ε ι ε ίν α ι ή κ α θ υ π ό τ α ξ η τ ο ύ κ α τν α λ ω τ ή , π ο ύ θ ε ω ρ ε ίτ α ι ά φ η ρ η μ έ ν ο ς ή ά π ε ίθ α ρ χ ο ς .

Ό κ α τ α ν α λ ω τ ή ς ε π ιτ ε ίν ε ι , μ έ τ ή γ λ ώ σ σ α π ο ύ μ ιλ ά ε ι, τ ό ν δ ι α φ η μσ τ ικ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ό σ ο π ιό π ο λ ύ χ ά ν ε τ α ι ή γ λ ώ σ μ ε σ α σ τ η ν ε π ικ ο ι ν ω ν ία , τ ό σ ο π ιό π ο λ ύ υ π ο β α θ μ ίζ ο ν τ α ι κ α ί γ ί ν ο

117



τ α ι σ η μ ε ία κ ε ν ά ά π ό π ο ιό τ η τ α ο ι λ έ ξ ε ις (π ο ύ ή τ α ν μ έ χ ρ ι τ ό τ σ τ ικ ο ί φ ο ρ ε ίς τ ο ΰ ν ο ή μ α τ ο ς )· δ σ ο π ιό σ α φ ε ίς κ α ί δ ιά φ α ν ε ς λ έ ξ ε ις π ο ύ θ έ λ ο υ ν ν ά μ ε τ α β ιβ ά σ ο υ ν κ ά τ ι, τ ό σ ο π ιό σ κ ο τ ε ά δ ι ά φ α ν ε ς γ ίν ο ν τ α ι . Ή ά π ο μ υ θ ο λ ο γ ικ ο π ο ίη σ η τ ή ς γ λ ώ σ σ

μ έ ν η ώ ς σ τ ο ι χ ε ίο τ ή ς σ υ ν ο λ ικ ή ς δ ια δ ικ α σ ία ς τ ο ΰ δ ι α φ ω τ ισν α ι μ ιά ε π ισ τ ρ ο φ ή σ τ ή μ α γ ε ία . Ή λ έ ξ η κ α ί τ ό π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ό δ ι α κ ρ ιτ έ ς ά λ λ ά κ α ί σ τ ε ν ά σ υ ν δ ε δ ε μ έ ν ε ς . Έ ν ν ο ι ε ς ό π ω ς μ ε λ ισ τ ο ρ ί α κ α ί ζ ω ή ά ν α γ ν ω ρ ίζ ο ν τ α ν σ τ ή λ έ ξ η π ο ύ τ ίς π α ρ ίσ τ α δ ι α τ η ρ ο ύ σ ε . Ή μ ο ρ φ ή τ η ς τ ίς σ υ γ κ ρ ο τ ο ύ σ ε κ α ί τ α υ τ ό χ ρ ο ν τ α ν α κ λ ο ύ σ ε . Ό ά π ό λ υ τ ο ς δ ι α χ ω ρ ισ μ ό ς , π ο ύ κ ά ν ε ι τ υ χ α ί ο χ ό μ ε ν ο τ ώ ν λ έ ξ ε ω ν κ α ί α ύ θ α ίρ ε τ η τ ή σ χ έ σ η τ ο υ ς μ έ τ ό ά ν τ δ ίν ε ι έ ν α τ έ λ ο ς σ τ ή ν π ρ ο λ η π τ ικ ή σ υ γ χ ώ ν ε υ σ η τ ή ς λ έ ξ η ς π ρ ά γ μ α τ ο ς . Σ έ μ ιά κ α θ ο ρ ισ μ έ ν η δ ι α δ ο χ ικ ή σ ε ιρ ά γ ρ α μ μ ά π ο ύ ξ ε π ε ρ ν ά ε ι τ ή σ ύ ν δ ε σ η μ έ τ ό γ ε γ ο ν ό ς ά π ο ρ ρ ίπ τ ε τ α ι ώ ς β ε ρ μ π α λ ισ τ ικ ή μ ε τ α φ υ σ ικ ή . Ά λ λ ά τ ό ά π ο τ έ λ ε σ μ α ε ίν α ι δ π ο ύ μ π ο ρ ε ί ν ά ε ί ν α ι τ ώ ρ α μ ό ν ο έ ν α σ η μ ε ίο χ ω ρ ί ς κ α ν έ ν α κ ο λ λ ά ε ι τ ό σ ο π ο λ ύ μ έ τ ό π ρ ά γ μ α , π ο ύ γ ίν ε τ α ι μ ιά ά π ο λ ι φ ό ρ μ ο υ λ α . Α ύ τ ό ε π η ρ ε ά ζ ε ι τ ό σ ο τ ή γ λ ώ σ σ α ό σ ο κ α ί τ ό ά ν τ Ή ά π ο λ ιθ ώ μ έ ν η λ έ ξ η , ά ν τ ί ν ά ε π ιτ ρ έ π ε ι τ ή ν κ α τ α ν ό η σ η τ κ ε ιμ έ ν ο υ , τ ό μ ε τ α χ ε ιρ ίζ ε τ α ι σ ά ν κ ά τ ι τ ό ά φ η ρ η μ έ ν ο , κ α ί κ αλ ο (π ο ύ τ ώ ρ α χ ω ρ ίζ ε τ α ι ά π ό τ ή ν έ κ φ ρ α σ η έ π ε ιδ ή τ ο ύ ζ η φ τ ά σ ε ι σ έ μ ι ά ά ν ε λ έ η τ η σ α φ ή ν ε ια ) σ β ή ν ε ι σ ιγ ά σ ιγ ά μ έ σ π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α . ό ά ρ ι σ τ ε ρ ό χ ά φ σ τ ό π ο δ ό σ φ α ιρ ο , τ ό μ ακ ά μ ισ ο , τ ό μ έ λ ο ς τ ή ς χ ιτ λ ε ρ ικ ή ς ν ε ο λ α ία ς δ έ ν ε ίν α ι τ ίπ ο τ ε πν ω ά π ό ό ν ό μ α τ α . Ά ν , π ρ ίν ά π ό τ ή ν ό ρ θ ο λ ο γ ικ ο π ο ίη σ ή τ η έ π ι δ ε χ ό τ α ν τ ό σ ο τ ό ψ έ μ α ό σ ο κ α ί τ ή ν ο σ τ α λ γ ία , μ ε τ ά τ ή ν ό κ ο π ο ίη σ ή τ η ς έ χ ε ι γ ί ν ε ι έ ν α ς ζ ο υ ρ λ ο μ α ν δ ί α ς ό χ ι τ ό σ ο γ ι ά τ ό σ ο γ ιά τ ή ν ο σ τ α λ γ ία . Ή σ τ ρ α β ο μ ά ρ α κ α ί ή β ο υ β α μ ά ρ α τμ έ ν ω ν , σ τ ά ό π ο ια έ χ ε ι ά ν α γ ά γ ε ιτ ό ν κ ό σ μ ο ό θ ε τ ικ ισ μ ό ς , π ε ρ

σ α σ τ ή γ λ ώ σ σ α , π ο ύ π ε ρ ιο ρ ίζ ε τ α ι σ τ ή ν κ α τ α γ ρ α φ ή α ύ τ ώ ν μ έ ν ω ν . Ο ί ίδ ιο ι ο ί ό ρ ο ι γ ί ν ο ν τ α ι α δ ια π έ ρ α σ τ ο ι - ά π ο κ τ ο ύ ν μ ι τ ικ ό τ η τ α , μ ιά δ ύ ν α μ η π ρ ο σ κ ό λ λ η σ η ς κ α ί α π ώ θ η σ η ς π ο ύ τ ν ά μ ο ιά ζ ο υ ν μ έ τ ό ά ν τ ίθ ε τ ό τ ο υ ς , τ ή μ α γ ε ία . Γ ίν ο ν τ α ι έ ν α ε ίδ γ ια τ ί τ ό ό ν ο μ α τ ή ς β ε ν τ έ τ α ς μ α γ ε ιρ ε ύ ε τ α ι σ τ ό σ τ ο ύ ν τ ιο π ά ν σ τ α τ ισ τ ικ ή β ά σ η , ή γ ι α τ ί μ ιά κ υ β έ ρ ν η σ η ά ν α θ ε μ α τ ίζ ε τ α ι μ χ ρ ή σ η ς ό ν ο μ ά τ ω ν -τ α μ π ο ύ , ό π ω ς «γ ρ α φ ε ιο κ ρ ά τ ε ς » ή «δ ι αν ο ι », ή γ ια τ ί ο ί χ υ δ α ί ε ς π ρ α κ τ ικ έ ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ ό ό ν ο μ α

τ ρ ίδ α ς σ ά ν μ α γ ικ ό φ υ λ α χ τ ό . Γ ε ν ικ ά , τ ό ό ν ο μ α - μ έ τ ό ό π ο ι οτ α ι π ιό ε ύ κ ο λ α ή μ α γ ε ία - ύ φ ίσ τ α τ α ι σ ή μ ε ρ α μ ιά χ η μ ικ ή μ ε τ ό ό ν ο μ α μ ε τ α μ ο ρ φ ώ ν ε τ α ι σ έ ιδ ι ό τ ρ ο π η κ α ί χ ε ιρ α γ ω γ ή σ ιμ

118



π ο ύ ή ά π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ η τ ά τ η ς μ π ο ρ ε ΐ ν ά υ π ο λ ο γ ισ τ ε ί . 'Ω σ τ ό έ ξ α ιτ ία ς α υ τ ο ύ τ ο ύ γ ε γ ο ν ό τ ο ς , τ ό ό ν ο μ α ά π ο κ τ ά τ ή δ ε σ π ο τ ικ ή δν α μ η τ ο ύ ά ρ χ α ϊκ ο ύ ο ν ό μ α τ ο ς . ά β α φ τ ισ τ ικ ά ο ν ό μ α τ α , α ύ τ ά τ ά χ α ϊκ ά κ α τ ά λ ο ιπ α , έ χ ο υ ν ξ α ν α γ υ ρ ίσ ε ι σ τ ή ν έ π ικ α ιρ ό τ η τ α ε ϊτ ε μ έ ε ν ό ς σ τ υ λ ιζ α ρ ίσ μ α τ ο ς , π ο ύ τ ά μ ε τ α τ ρ έ π ε ι σ έ δ ι α φ η μ ισ τ ικ ά «σ ή μ κ α τ α τ ε θ έ ν τ α » (τ ά ε π ίθ ε τ α τ ώ ν σ τ ά ρ τ ο ύ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ γ ίν ο ν β α φ τ ισ τ ικ ά ο ν ό μ α τ α ) ε ϊτ ε μ έ σ ω τ ή ς σ υ λ λ ο γ ικ ή ς τ υ π ο π ο ίη σ η ς . ’Ατ ίθ ε τ α , τ ό ά σ τ ικ ό ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ό ό ν ο μ α π ο ύ , ά ν τ ί ν ά ε ίν α ι μ ιά έ τ ικ τ α , ε ξ α τ ο μ ικ ε ύ ε ι έ κ ε ΐν ο ν π ο ύ τ ό ε χ ε ι, δ ε ίχ ν ο ν τ α ς τ ή σ χ έ σ η τ ο υ μ έ τ ίδ ια τ ο υ τ ή ν ισ τ ο ρ ία , μ ο ι ά ζ ε ι ν ά έ χ ε ι π έ σ ε ι σ έ ά χ ρ η σ τ ία . Π ρ ο κ α λ μ ιά ο ρ ισ μ έ ν η ε ν ό χ λ η σ η σ έ π ο λ λ ο ύ ς Ά μ ε ρ ικ ά ν ο υ ς . Γ ιά ν ά κ ρ ύ ψ τ ή δ υ σ ά ρ ε σ τ η ά π ό σ τ α σ η π ο ύ χ ω ρ ί ζ ε ι τ ά ά τ ο μ α , φ ω ν ά ζ ο υ ν ό έ τ ό ν ά λ λ ο «Μ π ό μ π » κ α ί «Χ ά ρ ρ υ », σ ά ν ν ά ε ίν α ι π α ίχ τ ε ς μ ιά ς ο μ ά δ α Μ ιά τ έ τ ο ια π ρ α κ τ ικ ή ά ν ά γ ε ι τ ίς σ χ έ σ ε ις τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ιν ω ν ό ν τ ω ν σ υ ν τ ρ ο φ ικ ό τ η τ α τ ή ς ά θ λ η τ ικ ή ς κ ο ιν ό τ η τ α ς , κ α ί ε ίν α ι μ ιά ά μ υ ά π έ ν α ν τ ι σ τ ό α υ θ ε ν τ ικ ό ε ίδ ο ς σ χ έ σ η ς . Ή σ η μ α σ ία , ή μ ό ν η λ ε ιτ ογ ία τ ή ς λ έ ξ η ς π ο ύ ά ν α γ ν ω ρ ίζ ε τ α ι ά π ό τ ή σ η μ α σ ιο λ ο γ ία , ά γ γ ί ζ ε ι τ τ ε λ ε ιό τ η τ α μ έ σ α σ τ ό σ η μ ε ίο . Ό χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ η ς τ ο ϋ σ η μ ε ίο υ έ σ χ ύ ε τ α ι ά π ό τ ή ν τ α χ ύ τ η τ α μ έ τ ή ν ό π ο ί α κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν τ ά γ λ ω σ σ μ ο ν τ έ λ α π ο ύ κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο ν τ α ι ά π ό τ ά ά ν ώ τ ε ρ α κ ο ιν ω ν ικ ά σ τ ρ ώτ α . ό ά ν ε ίν α ι σ ω σ τ ό ς ή λ α ν θ α σ μ έ ν ο ς ό χ α ρ α κ τ η ρ ισ μ ό ς τ ώ ν λ α ϊ κ τ ρ α γ ο υ δ ιώ ν ώ ς ά ρ ισ τ ο κ ρ α τ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ έ κ α τ ά σ τ α σ η π ακ μ ή ς δ έ ν μ ά ς έ ν δ ι α φ έ ρ ε ι ε δ ώ · ε κ ε ίν ο π ο ύ μ ε τ ρ ά ε ι ε ίν α ι ό τ ι τ ά σ τ οχ ε ία τ ο υ ς π ή ρ α ν τ ή λ α ϊ κ ή τ ο υ ς μ ο ρ φ ή μ έ σ ω μ ι ά ς μ α κ ρ ό χ ρ ο ν η ς π ο λ ύ π λ ο κ η ς δ ια δ ικ α σ ία ς μ ε τ ά δ ο σ η ς . ’Α ν τ ίθ ε τ α , ή δ ι ά δ ο σ η τ τ ρ α γ ο υ δ ιώ ν τ ή ς μ ό δ α ς γ ίν ε τ α ι μ έ ά σ τ ρ α π ια ία τ α χ ύ τ η τ α . Ή ά μ ε κ α ν ικ ή έ κ φ ρ α σ η «fad» π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ε ίτ α ι γ ι ά μ ό δ ε ς π ο ύ ε ν σ κ ήπ τ ο υ ν σ ά ν ε π ιδ η μ ίε ς - δ η λ α δ ή π ο ύ π ρ ο ω θ ο ύ ν τ α ι ά π ό τ ίς ισ χ υ ρ έ ς

κ ο ν ο μ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις - π ρ ο σ δ ι ό ρ ιζ ε α ύ τ ό τ ό φ α ιν ό μ ε ν ο π ο λ ύ π ρ σ χ ε δ ι ά σ ο υ ν τ ίς γ ε ν ικ έ ς γ ρ α μ μ έ ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ά α ύ τ α ρ χ ικ ά φ ε ν τ ικ ά τ ή ς δ ι α φ ή μ ισ η ς . "Ο τ α ν ο ι γ ε ρ μ α ν ο ί φ α σ ίσ τ ε ς ά π ο φ ά σ ι μ ιά μ έ ρ α ν ά λ α ν σ ά ρ ο υ ν μ έ τ ά μ ε γ ά φ ω ν α μ ιά λ έ ξ η , ά ς π ο ύ μ ε τ ή λ «ά ν υ π ό φ ο ρ ο », τ ή ν ά λ λ η μ έ ρ α ό λ ο ς ό κ ό σ μ ο ς έ λ ε γ ε «ά ν υ π ό φ ο ρ Κ α τ ά τ ό ν ί δ ιο τ ρ ό π ο τ ά κ ρ ά τ η π ο ύ ύ π έ σ τ η σ α ν τ ό ν «blitzkrieg» [ά σ τ ρ α π ια ΐο π ό λ ε μ ο ] τ ή ς Γ ε ρ μ α ν ία ς έ β α λ α ν α υ τ ο ύ σ ια α ύ τ ή τ ή γμ α ν ικ ή λ έ ξ η σ τ ό λ ε ξ ιλ ό γ ι ό τ ο υ ς . Ο ί λ έ ξ ε ις π ο ύ σ χ ε τ ίζ ο ν τ α ι μ έ τ

«λ ή ψ η μ έ τ ρ ω ν » ε π α ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ι π α ν τ ο ύ , τ ό σ ο π ο ύ ά π ο κ τ έ ν α ν ο ικ ε ίο χ α ρ α κ τ ή ρ α - ε ίν α ι ή ί δ ια δ ια δ ικ α σ ία μ ’ ε κ ε ίν η π ο ύ λ ά β α ν ε χ ώ ρ α κ α τ ά τ ή ν ε π ο χ ή τ ή ς ε λ ε ύ θ ε ρ η ς ά γ ο ρ ά ς , ό π ο υ ή σ υ ν ε ε π α ν ά λ η ψ η ά π ’ ό λ ο υ ς τ ο ύ ο ν ό μ α τ ο ς ε ν ό ς π ρ ο ϊ ό ν τ ο ς ά ν έ β α ζ ε τ ίς



λ ή σ ε ις τ ο υ . Ή τ υ φ λ ή ε π α ν ά λ η ψ η κ α θ ο ρ ισ μ έ ν ω ν λ έ ξ ε ω ν χ ά ρ η σ τ ή ν τ α χ ύ τ η τ α δ ιά δ ο σ ή ς τ η ς , σ έ μ ιά σ ύ γ κ ρ ισ η τ ή ς δ ι μ έ τ ά φ α σ ισ τ ικ ά σ υ ν θ ή μ α τ α . ό μ έ ρ ο ς τ ή ς ε μ π ε ιρ ία ς , π ο ύ ππ ο ι ο ύ σ ε τ ίς λ έ ξ ε ις σ υ ν δ έ ο ν τ ά ς τ ις μ έ τ ο ύ ς α ν θ ρ ώ π ο υ ς π ο

γ α ν , έ χ ε ι χ α θ ε ί- έ τ σ ι , ή γ λ ώ σ σ α α π ο κ τ ά τ ώ ρ α ε κ ε ίν η τ ή ν ψ π ο ύ υ π ή ρ χ ε ά λ λ ο τ ε μ ό ν ο σ τ ίς μ ά ν δ ρ ε ς τ ο ιχ ο κ ό λ λ η σ η ς δ ια κ α ί σ τ ίς δ ι α φ η μ ισ τ ικ έ ς σ τ ή λ ε ς τ ώ ν ε φ η μ ε ρ ίδ ω ν . Ι Ι ά ρ α πθ ρ ω π ο ι χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν λ έ ξ ε ις κ α ί ε κ φ ρ ά σ ε ις π ο ύ δ έ ν τ ίςβ α ίν ο υ ν π ιά · ά λ λ ε ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι γ ια τ ί δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν εν α ά ν α κ λ α σ τ ικ ά . Μ ’ α ύ τ ή τ ή ν έ ν ν ο ια ο ί λ έ ξ ε ις ε ίν α ι «σ ή μ α τ ε θ έ ν τ α », π ο ύ τ ό σ ο π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ε ν ώ ν ο ν τ α ι μ έ τ ά π ρ ά γ μ π ρ ο σ δ ιο ρ ίζ ο υ ν , ό σ ο λ ι γ ό τ ε ρ ο γ ίν ε τ α ι κ α τ α ν ο η τ ή ή γ λ ω σ

σ η μ α σ ία τ ο υ ς . Ό υ π ο υ ρ γ ό ς Π α ιδ ε ία ς μ ιλ ά ε ι γ ιά «δ υ ν α μ ικμ ε ις » χ ω ρ ίς ν ά κ α τ α λ α β α ίν ε ι τ ί λ έ ε ι , κ α ί τ ά σ ο υ ξ έ έ ξ υ μ ν ο ύ ν τ η τ α τ ό «ο ν ε ιρ ο π ό λ η μ α » κ α ί τ ή «ρ α ψ ω δ ί α »· ώ σ τ ό σ ο , ή δ η μ τ ά τ ο υ ς ό φ ε ίλ ε τ α ι σ τ ή μ α γ ε ία τ ο ύ ά κ α τ α ν ό η τ ο υ , π ο ύ δ η μ σ υ γ κ ίν η σ η μ ιά ς π ιό μ ε τ α ρ σ ιω μ έ ν η ς ζ ω ή ς . ”Α λ λ α σ τ ε ρ ε ό τ ή «ά ν ά μ ν η σ η » δ έ ν έ χ ο υ ν κ α τ α ν ο η θ ε ΐ π λ ή ρ ω ς ά λ λ ά ξ ε φ ε ύ τ η ν ε μ π ε ιρ ία π ο υ θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά τ ο ύ ς δ ώ σ ε ι έ ν α π ε ρ ι Μ ο ι ά ζ ο υ ν μ έ «σ τ ε γ α ν ά » μ έ σ α σ τ ή ν ό μ ιλ ο ύ μ ε ν η γ λ ώ σ σ α . Σν ικ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο τ ο ύ Φ λ ε ς κ α ί τ ο ύ Χ ίτ λ ε ρ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ά σ τ ο ύ ν σ τ ή ν έ π ιτ η δ ε υ μ έ ν η π ρ ο φ ο ρ ά τ ο ύ έ κ φ ω ν η τ ή , ό τ α νλ η ν ύ χ τ α σ α ς » ή «Σ ά ς μ ι λ ά ε ι ή χ ιτ λ ε ρ ι κ ή ν ε ο λ α ία » ή ά κ ό μ η ρ ε ρ » μ ’ έ ν α ν τ ό ν ο τ ό ν ό π ο ιο μ ιμ ο ύ ν τ α ι έ κ α τ ο μ μ ύ ρ ια ά ν θ ρ ωτ ο ιε ς ε κ φ ρ ά σ ε ις κ ο β ο υ ν τ ό ν τ ε λ ε υ τ α ίο δ ε σ μ ό ά ν ά μ ε σ α σ κ ρ υ σ τ α λ λ ω μ έ ν η ε μ π ε ιρ ία κ α ί τ ή γ λ ώ σ σ α , δ ε σ μ ό π ο ύ , κ α τ α ιώ ν α , ε ίχ ε μ ιά ε ύ ε ρ γ ε τ ικ ή ε π ιρ ρ ο ή σ τ ή δ ιά λ ε κ τ ο . Ό γ ε ρ μμ ο σ ιο γ ρ ά φ ο ς π ο ύ κ α τ ά φ ε ρ ε ν ά γ ί ν ε ι «8(±π ί11ε ίΙ ε Γ »8χ ά ρ η σ τ ή μ ο σ τ η σ τ ά σ η τ ο υ , β λ έ π ε ι τ ίς γ ε ρ μ α ν ικ έ ς λ έ ξ ε ις ν ά ά π ο λ ιθ κ ά τ ω ά π ό τ ή ν π έ ν α τ ο υ κ α ί ν ά γ ί ν ο ν τ α ι ξ έ ν ε ς . Κ ά θ ε λ έ ξ η δ π ιό σ η μ ε ίο τ ό ν έ χ ε ι δ ια φ θ ε ίρ ε ι ή φ α σ ισ τ ικ ή «κ ο ι ν ό τ η τ α τ ο ύ Κ α ί, φ υ σ ικ ά , μ ιά τ έ τ ο ια γ λ ώ σ σ α ε ίν α ι ή δ η κ α θ ο λ ικ ή κ α ί ο λτ ικ ή . Δ έ ν ε ίν α ι π ιά δ υ ν α τ ό ν ά δ ια κ ρ ίν ο υ μ ε μ έ σ α σ τ ίς λ έ ξ ε ι β ι α τ η ν ο π ο ί α υ φ ίσ τ α ν τ α ι . Ό έ κ φ ω ν η τ ή ς τ ο ϋ ρ α δ ιο φ ώ χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι π ιά ν ά μ ιλ ά ε ι μ ’ έ ν α ν ε π ιτ η δ ε υ μ έ ν ο τ ό ν ο · κ α ν ε ί π α ρ α δ ε χ ό τ α ν π ιά ό τ ι ό τ ο ν ισ μ ό ς τ ή ς φ ω ν ή ς τ ο υ τ ό ν ξ ε χ ω ρ ί κ ο ι ν ο τ ο υ . Α λ λ α , α π ό τ ή ν ά λ λ η μ ε ρ ι ά , ή γ λ ώ σ σ α κ α ί ο ί χ ε ι τ ώ ν θ ε α τ ώ ν κ α ί τ ώ ν ά κ ρ ο α τ ώ ν έ χ ο υ ν τ ό σ ο π ο λ ύ ε μ π ο τ ισ τ8. Συντάκτης. Ο ίναζί προτιμούσαν τή λέξη αύτή άντίτής λέξης redaktor πού εί

χε ξενική προέλευση (σ.τ.μ.)

120



σ χ ή μ α τ α τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί φ τ ά ν ο υ ν σ έ τ ό σπ τ έ ς ά π ο χ ρ ώ σ ε ις , π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ε ξ η γ η θ ο ύ ν μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α κ α μ ιά ε μ π ε ιρ ικ ή μ έ θ ο δ ο . Σ ή μ ε ρ α ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε π ω μ ισ τ ε ί τ ή ν ε κ π ο λ ιτ ισ τ ικ ή κ λ η ρ ο ν ο μ ιά τ ή ς δ η μ ο κ ρ α τ ία ς τ ώ ν υδ ο υ λ ω μ έ ν ω ν κ α ί τ ώ ν ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ιώ ν (δ η μ ο κ ρ α τ ία ς π ο ύ π ο τ έ κ α τ α λ ά β α ιν ε κ α ί π ο λ ύ τ ίς δ ι α ν ο η τ ικ έ ς π α ρ ε κ κ λ ίσ ε ις ). Ό λ ο ι ε ίν ε λ ε ύ θ ε ρ ο ί , ν ά χ ο ρ ε ύ ο υ ν κ α ί ν ά δ ι α σ κ ε δ ά ζ ο υ ν , ά κ ρ ι β ώ ς ό π ω ς ε ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι , μ ε τ ά τ ή ν ισ τ ο ρ ικ ή ο ύ δ ε τ ε ρ ο π ο ίη σ η τ ή ς θ ρ η σ κ ε ία ς , π ρ ο σ χ ω ρ ή σ ο υ ν σ έ μ ι ά ά π ό τ ίς ά ν α ρ ί θ μ η τ ε ς θ ρ η σ κ ε υ τ ικ έ ς ο μ ά Ά λ λ ά ή ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ή ς ε π ιλ ο γ ή ς μ ι ά ς ιδ ε ο λ ο γ ία ς - ιδ ε ο λ ο γ ί α ς π ά ν τ α ν α κ λ ά π ά ν τ α τ ό ν ο ικ ο ν ο μ ικ ό κ α τ α ν α γ κ α σ μ ό - π α ρ ο υ σ ι ά ζ π α ν τ ο ύ ώ ς ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ή ς ε π ιλ ο γ ή ς ε ν ό ς π ρ ά γ μ α τ ο ς π ο ύ ε ίν α ι π ά τ ό ίδ ι ο . Ό τ ρ ό π ο ς μ έ τ ό ν ό π ο ιο δ έ χ ε τ α ι κ α ί τ η ρ ε ί έ ν α ρ α ν τ ε β ο ύ μ ν έ α κ ο π έ λ α , ό τ ό ν ο ς μ ι ά ς φ ω ν ή ς σ τ ό τ η λ έ φ ω ν ο ή σ τ ή ν π ιό ά π ό κ ρ κ α τ ά σ τ α σ η , ή ε π ιλ ο γ ή τ ώ ν λ έ ξ ε ω ν σ τ ή σ υ ζ ή τ η σ η , κ α ί μ ά λ ισ τ α κ λ η ρ η ή έ σ ω τ ε ρ ικ ή ζ ω ή , έ τ σ ι ό π ω ς τ α ξ ιν ο μ ε ίτ α ι ά π ό τ ή ν κ ά π ύ π ο τ ιμ η μ έ ν η σ ή μ ε ρ α ψ υ χ ο λ ο γ ία τ ο ύ β ά θ ο υ ς , ά π ο τ ε λ ε ί μ α ρ τ υ τ ή ς π ρ ο σ π ά θ ε ια ς τ ο ύ ά ν θ ρ ώ π ο υ ν ά μ ε τ α μ ο ρ φ ω θ ε ί σ έ μ η χ α ν ι ό μ ο ιο (ά κ ό μ η κ α ί σ τ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α τ α ) μ έ τ ό π ρ ό τ υ π ο π ο ύ π ρ ο ω θ β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ο ί π ιό έ ν δ ό μ υ χ ε ς ά ν τ ιδ ρ ά σ ε ις τ ώ ν

θ ρ ώ π ω ν έ χ ο υ ν π ρ α γ μ ο π ο ι η θ ε ί σ έ τ έ τ ο ιο β α θ μ ό , π ο ύ ή ιδ έ α τ ίδ ι α ιτ ε ρ ό τ η τ ά ς τ ο υ ς έ π ιζ ε ί μ ό ν ο κ ά τ ω ά π ό μ ιά έ ν τ ε λ ώ ς ά φ η ρ η μ μ ο ρ φ ή : ή π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α δ έ ν σ η μ α ίν ε ι σ ή μ ε ρ α κ ά τ ι π ε ρ ι σ σ ό τ ά π ό τ ή λ ά μ ψ η τ ώ ν λ ε υ κ ώ ν δ ο ν τ ιώ ν κ α ί τ ή ν ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η ά π μ υ ρ ω δ ιά τ ο ύ σ ώ μ α τ ο ς κ α ί ά π ό τ ίς σ υ γ κ ι ν ή σ ε ις . Ό θ ρ ία μ β ο ς τ δ ια φ ή μ ισ η ς σ τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι ό τ ι ο ί ά ν θ ρ ω ν ιώ θ ο υ ν υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ι ν ά ά γ ο ρ ά σ ο υ ν κ α ί ν ά χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ π ρ ο ϊ ό ν τ α τ η ς , ά κ ό μ η κ ι ό τ α ν β λ έ π ο υ ν ό τ ι ε ίν α ι έ ν τ ε λ ώ ς ά χ ρ η σ τ α

[1947]



έ ο ν τ ο ρ Ά ν τ ό ρ ν ο

ζ ά ζ , ή α ιώ ν ια μ ό δ α

Π έ ρ α σ α ν σ χ ε δ ό ν π ε ν ή ν τ α χ ρ ό ν ια ά π ό τ ό τ ε π ο ύ ξ έ σ π α σ ε σ τ ’Α μ ε ρ ι κ ή (1914) ό μ ε τ α δ ο τ ικ ό ς ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό ς γ ι ά τ ή ν τ ζ ά ζ · σ ’ ό λ ο τ δ ιά σ τ η μ α ή τ ζ ά ζ δ ι α τ η ρ ε ί τ ή θ έ σ η τ η ς ώ ς μ α ζ ικ ό φ α ιν ό μ ε ν ο . Π α τ ίς δ η λ ώ σ ε ις τ ώ ν ισ τ ο ρ ι κ ώ ν π ο ύ τ ή ν π ρ ο π α γ α ν δ ί ζ ο υ ν , ή μ έ θ ο δ τ η ς έ χ ε ι μ ε ίν ε ι ο υ σ ια σ τ ικ ά ά ν ά λ λ α κ τ η : ή π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ία τ η ς μ ά ς φ έ ρ π ί σ ω σ ’ ο ρ ισ μ έ ν α τ ρ α γ ο ύ δ ι α ά π ό τ ό π ρ ώ τ ο μ ισ ό τ ο ύ 19ο υ α ιώ ν ό π ω ς τ ό «Turkey in the Straw» κ α ί τ ό «Old Zip Coon». Ή τ ζ ά ζ ε ί ν α ι μ ιά μ ο υ σ ικ ή π ο ύ ά ν α μ ε ιγ ν ύ ε ιτ ή ν π ι ό σ τ ο ιχ ε ιώ δ η μ ε λ ω δ ικ ή , ά ρ μ κ ή , μ ε τ ρ ικ ή κ α ί τ υ π ικ ή δ ο μ ή μ έ τ ή φ α ιν ο μ ε ν ικ ά δ ι α σ π α σ τ ικ ή ά ρ τ ή ς σ υ γ κ ο π ή ς · σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ό μ ω ς , δ έ ν δ ι α τ α ρ ά σ σ ε ι π τ ή χ ο ν δ ρ ο ε ιδ ή ε ν ό τ η τ α τ ο ύ β α σ ι κ ο ύ ρ υ θ μ ο ύ , τ ή ν π α ν ο μ ο ιό τ η τ α μ έ τ ρ ο υ . Α ύ τ ό δ έ ν σ η μ α ίν ε ι ό τ ι δ έ ν σ υ ν έ β η τ ί π ο τ ε σ τ ή ν τ ζ ά ζ . ό μν ο χ ρ ω μ α τ ικ ό π ι ά ν ο υ π ο χ ρ ε ώ θ η κ ε ν ά π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ό ν κ υ ρ ί α ρ χ ολ ο π ο ύ έ π α ιζ ε κ α τ ά τ ή ν π ε ρ ί ο δ ο τ ο ύ ρ ά γ κ τ α ϊμ σ έ μ ικ ρ ά σ ύ ν ο λ α ά

τ ε λ ο ύ μ ε ν α κ υ ρ ίω ς ά π ό π ν ε υ σ τ ά ό ρ γ α ν α . Ή β ια ι ό τ η τ α τ ώ ν π ρ ώ τ ζ ά ζ -μ π ά ν τ τ ο ύ Ν ό τ ο υ κ α ί ιδ ίω ς τ ή ς Ν έ α ς Ό ρ λ ε ά ν η ς μ ε τ ρ ιά σ τ μ έ τ ή ν α ύ ξ η σ η τ ή ς έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ο π ο ίη σ η ς κ α ί τ ο ύ ά κ ρ ο α τ η ρ ί “Ο λ ε ς ο ί π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς γ ιά τ ή ν έ π α ν ά κ τ η σ η α ύ τ ή ς τ ή ς ά ρ χ ικ ή ς ζ ωτ ά ν ι α ς , ε ϊτ ε λ έ γ ο ν τ α ι «σ ο υ ίν γ κ » ε ϊτ ε «μ π ίμ π ο π », υ π ο κ ύ π τ ο υ ν σ τ ί ε μ π ο ρ ικ έ ς ά π α ιτ ή σ ε ις κ α ί χ ά ν ο υ ν γ ρ ή γ ο ρ α τ ό κ ε ν τ ρ ί τ ο υ ς . Ή ά ρ τ ή ς σ υ γ κ ο π ή ς , π ο ύ π ρ ο σ έ λ κ υ ε σ τ ή ν ά ρ χ ή τ ή ν π ρ ο σ ο χ ή χ ά ρ η σ υ π ε ρ β ο λ ή τ η ς , έ γ ιν ε σ τ ό μ ε τ α ξ ύ τ ό σ ο α υ τ ο ν ό η τ η π ο ύ δ έ ν χ ρ ε ιά ζ ε π ιά ν ά τ ο ν ίσ ε ι τ ο ύ ς ά δ ύ ν α μ ο υ ς χ ρ ό ν ο υ ς , ό π ω ς κ α ν ο ν ικ ά θ ά έ π ρ

ν ά κ ά ν ε ι . 'Ό π ο ι ο ς ε ξ α κ ο λ ο υ θ ε ί ν ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ε ί τ έ τ ο ιο υ ς χ ρ ό ν ο σ ή μ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε τ α ι «γ ε λ ο ί ο ς », π α λ ι ο μ ο δ ίτ ικ ο ς , ό π ω ς έ ν α β ρδ ιν ό φ ό ρ ε μ α τ ο ϋ 1927. ό π ν ε ύ μ α ά ν τ ι λ ο γ ί α ς έ χ ε ι μ ε τ α τ ρ α π ε ί σ έ «ό μ α λ ό τ η τ α » δ ε ύ τ ε ρ η ς δ ι α λ ο γ ή ς . Ή τ ζ ά ζ -μ ο ρ φ ή ά ν τ ίδ ρ α σ η ς έ κ α τ ο χ υ ρ ω θ ε ί τ ό σ ο π ο λ ύ , π ο ύ μ ιά ο λ ό κ λ η ρ η γ ε ν ιά ν έ ω ν ά κ ο ύ ε ι μ «σ υ γ κ ο π έ ς », χ ω ρ ίς ν ά έ χ ε ι έ π ίγ ν ω σ η τ ή ς ά ρ χ ικ ή ς σ ύ γ κ ρ ο υ σ ή ς τ ο μ έ τ ό β α σ ικ ό μ έ τ ρ ο . 'Ω σ τ ό σ ο , τ ίπ ό τ ε ά π ’ ό λ α α ύ τ ά δ έ ν ά κ υ ρ ώ ν ε γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ή τ ζ ά ζ έ χ ε ι μ ε ίν ε ι κ α τ ά β ά σ η σ τ α τ ικ ή , ο ύ τ ε λ ύ ν ε ι τ ό αν ιγ μ α π ο ύ π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ό τ ή δ ι α π ί σ τ ω σ η ό τ ι ό κ ό σ μ ο ς δ έ ν β α ρ ι έ π ο τ έ τ ή μ ο ν ο τ ο ν ί α τ η ς . Ό Winthrop Sargeant, δ ιε θ ν ώ ς γ ν ω σ τ ό ς σ ή

123



μ ε ρ α ώ ς σ υ ν τ ά κ τ η ς τ ή ς κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ς σ τ ή λ η ς τ ο ϋ π ε ρ ιο δ ικ ο ύ έ χ ε ι γ ρ ά ψ ε ι τ ό κ α λ ύ τ ε ρ ο κ α ί τ ό π ιό α ξ ιό π ισ τ ο β ιβ λ ίο π ά ν ω σ τμ α - π έ ρ α σ α ν ε ίκ ο σ ι π έ ν τ ε χ ρ ό ν ια ά π ό τ ό τ ε π ο ύ έ γ ρ α ψ ε δ τ ι ή δ έ ν ε ίν α ι κ α τ ά κ α ν έ ν α ν τ ρ ό π ο Ε ν α κ α ιν ο ύ ρ ιο μ ο υ σ ικ ό ι δ ίω μ α α ν ίθ ε α , ό τ ι ε ίν α ι , «ά κ ό μ η κ α ί σ τ ίς π ο λ υ π λ ο κ ό τ ε ρ ε ς έ κ φ ά ν σ τ η ς , μ ιά σ ε ιρ ά ά π ό δ ια ρ κ ώ ς έ π α ν α λ α μ β α ν ό μ ε ν ε ς φ ό ρ μ ο υ λ ε ς τ έ τ ο ια ά μ ε ρ ό λ η π τ η π α ρ α τ ή ρ η σ η φ α ίν ε τ α ι ό τ ι μ π ο ρ ε ΐ ν ά γ ί ν ε σ τ ή ν ’Α μ ε ρ ι κ ή - σ τ ή ν Ε υ ρ ώ π η , ό π ο υ ή τ ζ ά ζ δ έ ν έ χ ε ι γ ί ν ε ι ά κ ό μ κ α θ η μ ε ρ ι ν ό φ α ιν ό μ ε ν ο , υ π ά ρ χ ε ι μ ιά τ ά σ η , ιδ ι α ίτ ε ρ α ά ν ά μ ε σ κ ε ίν ο υ ς τ ο ύ ς λ ά τ ρ ε ς τ ή ς τ ζ ά ζ π ο ύ τ ή ν έ χ ο υ ν υ ιο θ ε τ ή σ ε ι ώ ς κ οθ ε ώ ρ η σ η , ν ά τ ή ν κ ο ι τ ο ύ ν ώ ς δ ι ά σ π α σ η τ ή ς ά ρ χ ικ ή ς , ά ν ε μ π ό δ φ ύ σ η ς , ώ ς θ ρ ί α μ β ο π ά ν ω σ τ ή μ ο υ χ λ ια σ μ έ ν η , π α ρ α δ ο σ ια κ ή τ ο ύ ρ α -μ ο υ σ ε ϊο . Ό μ ω ς , ά κ ρ ιβ ώ ς δ π ω ς δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά ά μ φ ισ β ή ύ π α ρ ξ η τ ώ ν ά φ ρ ικ α ν ώ ν σ τ ο ιχ ε ίω ν σ τ ή ν τ ζ ά ζ , έ τ σ ι δ έ ν μ π ο ά μ φ ισ β η τ η θ ε ΐ κ α ί τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ή τ ε λ ε υ τ α ία ή τ α ν ε ν σ ω μ α τ ω ά π ό τ ή ν ά ρ χ ή σ ’ έ ν α ά κ α μ π τ ο σ χ ή μ α , ό τ ι ο ί ά ν υ π ό τ α κ τ ε ς κ ιν τ η ς σ υ ν ο δ ε ύ ο ν τ α ν ά π ό μ ι ά τ ά σ η τ υ φ λ ή ς ύ π α κ ο ή ς , π ο ύ τ ή ν κ ν ά μ ο ι ά ζ ε ι μ έ τ ό ν σ α δ ο μ α ζ ο χ ισ τ ικ ό τ ύ π ο π ο ύ έ χ ε ι π ε ρ ιγ ρ ά φ ε τ ή ν ά ν α λ υ τ ικ ή ψ υ χ ο λ ο γ ία μ έ τ ό π ρ ό σ ω π ο π ο ύ έ ρ ε θ ίζ ε τ α ι μ έ τφ ή τ ο ύ π α τ έ ρ α , έ ν ώ κ α τ ά β ά θ ο ς τ ό ν θ α υ μ ά ζ ε ι , π ο ύ π ρ ο σ π α τ ό ν σ υ ν α γ ω ν ισ τ ε ί κ α ί , π α ρ ά λ λ η λ α , ά ν τ λ ε ί ή δ ο ν ή ά π ό τ ή ν υ π τ ο υ σ ’ α υ τ ό ν , υ π ο τ α γ ή τ ή ν ό π ο ί α ά π ε χ θ ά ν ε τ α ι ά π ρ ο κ ά λ υ π τ α . ή τ ά σ η έ π ιτ α χ ύ ν ε ι τ ή ν τ υ π ο π ο ίη σ η , τ ή ν έ μ π ο ρ ε υ μ α τ ο π ο ί η σ η κ ά κ α μ ψ ία τ ο ΰ μ έ σ ο υ κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ς έ κ φ ρ α σ η ς . Ο ί σ υ ν έ π ε ιε ς ό φ ε ίλ ο ν τ α ι σ τ ή ν ίδ ια τ ή ν τ ζ ά ζ κ ι ό χ ι σ τ ή μ ε σ ο λ ά β η σ η ε ν ό ς π ρχ ο υ έ π ιχ ε ιρ η μ α τ ία π ο ύ ε κ φ α υ λ ί ζ ε ι τ ή φ ω ν ή τ ή ς φ ύ σ η ς χ τ υ π ώ τ η ν ά π ό έ ξ ω . Ή κ α κ ή χ ρ η σ ιμ ο π ο ί η σ η τ ή ς τ ζ ά ζ δ έ ν ό φ ε ίλ ε τ α ι π ο ι α έ ξ ω τ ε ρ ικ ή σ υ μ φ ο ρ ά , δ π ω ς υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν μ έ μ α ν ία ο ί κ αλ ό γ ο ι ύ π ε ρ α μ ύ ν τ ο ρ ε ς τ η ς «π ρ α γ μ α τ ικ ή ς », «μ ή π α ρ α π ο ι η μ έ τ ζ ά ζ , ά λ λ ά σ τ ή ν ίδ ι α τ ή ν τ ζ ά ζ . ά ν έ γ ρ ικ α σ π ιρ ίτ σ ο υ α λ ς , ο ί πδ ρ ο μ ο ι τ ώ ν μ π λ ο ύ ζ , ή τ α ν τ ρ α γ ο ύ δ ια τ ώ ν δ ο ύ λ ω ν κ α ί γ ι ’ α ύ τ όδ ύ α ζ α ν τ ό θ ρ ή ν ο τ ή ς ά ν ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς μ έ τ ή ν κ α τ α π ιε σ μ έ ν η έ π ιβ ε σ ή τ η ς . ’Ε π ιπ λ έ ο ν , ε ίν α ι δ ύ σ κ ο λ ο ν ά ά π ο μ ο ν ώ σ ο υ μ ε τ ά α ύ θ ε ν έ γ ρ ι κ α σ τ ο ιχ ε ία τ ή ς τ ζ ά ζ . ό λ ε υ κ ό λ ο ύ μ π ε ν π ρ ο λ ε τ α ρ ιά τ ο στ ε ίχ ε έ π ίσ η ς σ τ ή ν π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ία τ η ς , π ρ ίν ά κ ό μ η π ρ ο β λ η θ ε ί α ύ τ ή ε ν τ υ π ω σ ια κ ά σ έ μ ι ά κ ο ι ν ω ν ία π ο ύ έ δ ε ιχ ν ε σ ά ν ν ά τ ή ν π ε ρ ίμ ε ν π ο ύ ή τ α ν ά π ό π ο λ ύ π ιό π ρ ίν ε ξ ο ικ ε ιω μ έ ν η μ α ζ ί τ η ς , ά φ ο ύ ή ξ ε χ ο ρ ό ‘κ έ ικ γ ο υ ό κ ’ κ α ί τ ό χ ο ρ ό μ έ κ λ α κ έ τ ε ς .

Α ύ τ ή ά κ ρ ι β ώ ς ή ά σ ή μ α ν τ η π α ρ α κ α τ α θ ή κ η μ ε θ ό δ ω ν κ α ίκ τ η ρ ισ τ ικ ώ ν , δ η λ α δ ή ό α ύ σ τ η ρ ό ς ά π ο κ λ ε ισ μ ό ς κ ά θ ε ά π ε ίθ

124



π α ρ ό ρ μ η σ η ς , κ ά ν ε ι τ ό σ ο δ ύ σ κ ο λ η τ ή ν κ α τ α ν ό η σ η τ ή ς ά ν θ ε κ τ ικ ό τ τ α ς π ο ύ έ χ ε ι ή τ ζ ά ζ σ τ ό π έ ρ α σ μ α τ ο ϋ χ ρ ό ν ο υ (ά ξ ίζ ε ι ν ά θ υ μ η θ ο ύ μ ε ό τ ι ή τ ζ ά ζ δ έ χ ε τ α ι τ ή ν ά λ λ α γ ή μ ό ν ο ό τ α ν ά ν α γ κ α σ τ ε ΐ ν ά κ ά ν ε ι κ ά τ ι τ έ τ ο ιο κ α ί μ ό ν ο γ ι ά ν ά υ π α κ ο ύ σ ε ι σ τ ίς έ π ιτ α γ έ ς τ ή ς δ ια φ ή μ ισ η ς ).

Ε κ ε ί ν ο π ο ύ μ ε τ ρ ά ε ι ε ίν α ι ό τ ι ή τ ζ ά ζ κ α θ ι ε ρ ώ θ η κ ε , γ ιά μ ιά σ ύ ν τ ο μ η α ιω ν ιό τ η τ α , σ τ ά μ έ σ α μ ιά ς φ ά σ η ς π ο ύ δ έ ν ε ίν α ι κ α θ ό λ ο υ σ τ α τ ικ ή Ε π ίσ η ς , δ έ ν δ ε ίχ ν ε ι ο ύ τ ε τ ή ν π α ρ α μ ικ ρ ή δ ιά θ ε σ η ν ά π α ρ α τ ή σ ε ι κ άπ ο ι ο μ έ ρ ο ς τ ο ύ μ ο ν ο π ω λ ί ο υ τ η ς · ά ν τ ίθ ε τ α , δ ε ίχ ν ε ι σ υ ν ε χ ώ ς μ ιά τ ά σ η π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς σ τ ό α ύ τ ί τ ο ϋ ά κ ρ ο α τ ή , τ ό σ ο σ τ ό ε ξ ο ικ ε ιω μ έ ν ο ό σ ο κ σ τ ό ά ν ίδ ε ο . 'Η τ ζ ά ζ ε ίν α ι π ά ν τ α τ ή ς μ ό δ α ς . Έ δ ώ κ α ί π ε ν ή ν τ α π ε ρ ίπ ο υ χ ρ ό ν ια ο ί π α ρ α γ ω γ έ ς τ η ς μ έ ν ο υ ν τ ό σ ο ε φ ή μ ε ρ ε ς ό σ ο κ α ί τ ά ε π οχ ια κ ά σ τ ύ λ . Ή τ ζ ά ζ ε ίν α ι μ ιά μ ο ρ φ ή μ α ν ιε ρ ι σ τ ικ ή ς έ ρ μ η ν ε ία ς . Ό π ω ς σ υ μ β α ίν ε ι μ ’ ό λ ε ς τ ίς μ ό δ ε ς , α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι σ η μ α ν τ ικ ό ε ίν α ι τ ό «σ ό ο υ » ό χ ι τ ό ίδ ιο τ ό π ρ ά γ μ α · ά ν τ ί ν ά έ χ ο υ μ ε σ υ ν θ έ σ ε ις τ ή ς ίδ ια ς τ ή ς τ ζ ά ζ , έ χ ο υ μ ε μ ε τ α μ φ ιέ σ ε ις τ ή ς «έ λ α φ ρ ιά ς μ ο υ σ ικ ή ς », α ύ τ ο ύ τ ο ύ φ ο β ε ρ ά κ α κ ό γ ο υ σ τ ο υ π ρ ο ϊό ν τ ο ς τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς δ η μ ο φ ιλ ώ ν τ ρ α γ ο υ δ ι ώ ν . Ο ί θ α υ μ α σ τ έ ς (κ α ί ό χ ι ο ί φ α ν α τ ικ ο ί ) τ ή ς τ ζ ά ζ τ ό κ α τ α λ αβ α ίν ο υ ν α ύ τ ό , κ α ί γ ι ’ α ύ τ ό π ρ ο τ ιμ ο ύ ν ν ά υ π ο γ ρ α μ μ ίζ ο υ ν τ ά α ύ τ ο - σ χ ε δ ι α σ τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ή ς μ ο υ σ ι κ ή ς α ύ τ ή ς . Ά λ λ ά α υ τ ά ε ίν α π ε ρ ι τ τ ά ξ ό μ π λ ια . Κ ά θ ε π ρ ό ω ρ α ά ν α π τ υ γ μ έ ν ο ς ά μ ε ρ ικ ά ν ο ς τ ιν έ ι- τ ζ ε ρ ξ έ ρ ε ι ό τ ι ή σ η μ ε ρ ιν ή ρ ο υ τ ίν α π ο λ ύ λ ί γ ο χ ώ ρ ο ά φ ή ν ε ι γ ιά

ό π ο ι ο ν δ ή π ο τ ε α ύ τ ο σ χ ε δ ι α σ μ ά κ α ί ό τ ι α ύ τ ό π ο ύ φ α ίν ε τ α ι σ ά ν α ύ - θ ο ρ μ η τ ισ μ ό ς ε ίν α ι σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α σ χ ε δ ι α σ μ έ ν ο μ έ ε π ιμ έ λ ε ια ά π ό π ρ ίν μ έ ά κ ρ ί β ε ια μ η χ α ν ή ς . Ά κ ό μ η κ α ί έ κ ε ΐ ό π ο υ ύ π ά ρ χ ε ι ά λ η - θ ιν ό ς α ύ τ ο σ χ ε δ ια σ μ ό ς , σ τ ίς ά ν τ ιπ ο λ ιτ ε υ ό μ ε ν ε ς ό μ ά δ ε ς π ο ύ έ ξ α κ ο - λ ο υ θ ο ύ ν ίσ ω ς ά κ ό μ η κ α ί σ ή μ ε ρ α ν ά ε ν δ ί δ ο υ ν σ έ τ έ τ ο ια π ρ ά γ μ α τ α ύ π ο κ ιν ο ύ μ ε ν ε ς ά π ό τ ή ν κ α θ α ρ ή ά π ό λ α υ σ η , τ ό μ ο ν α δ ικ ό υ λ ικ ό ε ίν α τ ά δ η μ ο φ ιλ ή τ ρ α γ ο ύ δ ια . Έ τ σ ι , ο ί λ ε γ ό μ ε ν ο ι α ύ τ ο σ χ ε δ ι α σ μ ο ί ά ν ά - γ ο ν τ α ι σ τ ό ν ά α ν α μ α σ ο ύ ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ή λ ι γ ό τ ε ρ ο δ ια τ α κ τ ικ ά τ ίς β α σ ι κ έ ς φ ό ρ μ ο υ λ ε ς π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ο υ ν ά π ό λ υ τ α τ ό γ ε ν ικ ό σ χ ήμ α . Ά κ ό μ η κ α ί ο ί α ύ τ ο σ χ ε δ ια σ μ ο ί π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ο ν τ α ι σ έ μ ε γ ά λ ο β α θμ ό σ έ κ α ν ό ν ε ς κ α ί ε π α ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ι σ τ α θ ε ρ ά . Ή ά κ τ ίν α τ ο ύ έ π ι τ ρ ε π τ ο ΰ σ τ ή ν τ ζ ά ζ ε ίν α ι κ α θ ο ρ ισ μ έ ν η τ ό σ ο ό σ ο κ α ί ή ά ν τ ίσ τ ο ιχ ή τ η ς σ τ ή «γ ρ α μ μ ή » τ ώ ν φ ο ρ ε μ ά τ ω ν . Α π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν π λ η θ ώ ρ α τ ώ ν δ ι α θ έσ ιμ ω ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν γ ιά τ ή ν α ν α κ ά λ υ ψ η κ α ί τ ή μ ε τ α χ ε ίρ ισ η τ ο ύ μ ο υσ ι κ ο ύ υ λ ικ ο ύ ή τ ζ ά ζ ά π ο δ ε ίχ τ η κ ε ε ξ α ιρ ε τ ικ ά φ τ ω χ ή . Ό τ ρ ό π ο ς μ έ τ ό ν ό π ο ιο χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ε ί τ ίς ύ π ά ρ χ ο υ σ ε ς μ ο υ σ ικ έ ς τ ε χ ν ικ έ ς μ ο ι ά ζ ε ι έ ν τ ε λ ώ ς α υ θ α ίρ ε τ ο ς . Ή κ α τ ά ρ α τ ή ς ά λ λ α γ ή ς τ ο ϋ β α σ ι κ ο ύ ρ υ θ μ ο

τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς ε ίν α ι ά π ό μ ό ν η τ η ς ικ α ν ή ν ά π ε ρ ιο ρ ίσ ε ι τ ή σ ύ ν θ ε σ η σ έ ν α σ η μ ε ίο ό π ο υ α ύ τ ό π ο ύ χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι δ έ ν ε ίν α ι ή α ισ θ η τ ικ ή έ π ίγ ν ω -

125



σ η τ ο ΰ σ τ υ λ ά λ λ ά ή ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή υ π ο σ τ ρ ο φ ή . Ο ι π ε ρ ι ο ρ ι έ π ιβ ά λ λ ο ν τ α ι σ τ ό μ έ τ ρ ο , σ τ ή ν ά ρ μ ο ν ια κ α ι σ τ η μ ο ρ φ ή δ ε ν γ ό τ ε ρ ο ά σ φ υ κ τ ικ ο ί . 'Ω ς σ ύ ν ο λ ο , η α ιώ ν ια π α ν ο μ ο ιό τ η τ α δ έ ν ό φ ε ίλ ε τ α ι σ έ μ ιά β α σ ι κ ή ό ρ γ ά ν ω σ η τ ο ϋ υ λ ι κ ο ύ , σ τ ή ν ό π ρ ε ϊ ν ά π ε ρ ι π λ α ν ιέ τ α ι έ λ ε ύ θ ε ρ α κ α ί χ ω ρ ίς ά ν α σ τ ο λ ή ή φ α ό π ω ς κ ά ν ε ι σ τ ό ν έ ν α ρ θ ρ ο λ ό γ ο , ά λ λ ά σ τ ή ν ά π ο κ λ ε ισ τ ικ ή π ο ίη σ η ο ρ ισ μ έ ν ω ν κ α λ ο σ χ ε δ ι α σ μ έ ν ω ν τ ρ ίκ , φ ο ρ μ ο υ λ ώ ν Μ ο ι ά ζ ε ι μ έ τ η σ π α σ μ ω δ ικ ή έ π ιμ ο ν ή κ ά π ο ι ο υ ν ά μ ή θ έ λ ε ι ν ε ικ ό ν α έ ν ό ς ό ρ ι σ μ έ ν ο υ έ τ ο υ ς , έ π ιμ ο ν ή π ο ύ έ κ φ ρ ά ζ ε τ α ι σ τ ή τ ο υ ν ά σ χ ίσ ε ι τ ή σ ε λ ίδ α τ ο ΰ ή μ ε ρ ο λ ο γ ίο υ . Ή μ ό δ α έ ν θ ρ ο ν ίζ κ ά τ ι μ ό ν ιμ ο κ ι έ τ σ ι θ υ σ ιά ζ ε ι τ ή ν ά ξ ιο π ρ έ π ε ιά τ η ς , π ο ύ δ έ ν ελ η ά π ό τ ή ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ό τ η τ ά τ η ς .

Γ ιά ν ά κ α τ α λ ά β ε ι κ α ν ε ίς π ώ ς μ π ο ρ ε ϊ ν ά π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι μ ιά ό λ π ε ρ ι ο χ ή ά π ό μ ε ρ ι κ έ ς ά π λ έ ς σ υ ν τ α γ έ ς , π ρ έ π ε ι ν ά ε λ ε υ θ ε ρ ω θ κ λ ι σ έ , τ ή «ζ ω ν τ ά ν ια » κ α ί τ ό «ρ υ θ μ ό τ ή ς ε π ο χ ή ς », π ο ύ ε ξ υ μ ν ά π ό τ ή δ ι α φ ή μ ισ η , τ ίς έ φ η μ ε ρ ίδ ε ς κ α ί , σ τ ό τ έ λ ο ς , ά π ό τ ά ίδ ιαμ α τ α . Ή ά λ ή θ ε ια ε ίν α ι δ τ ι α ύ τ ό π ο ύ έ χ ε ι ν ά π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ά π ό ρ υ θ μ ο ύ ή τ ζ ά ζ ε ίν α ι έ ξ α ιρ ε τ ικ ά π ε ρ ι ο ρ ισ μ έ ν ο . ά π ιό έ ν τ υ π σ τ ο ι χ ε ία τ ή ς τ ζ ά ζ έ χ ο υ ν δ η μ ιο υ ρ γ η θ ε ϊ, ά ν α π τ υ χ θ ε ί κ α ί ξ ε π

ά ν ε ξ ά ρ τ η τ α ά π ’ α ύ τ ή ν , ά π ό τ ή σ ο β α ρ ή μ ο υ σ ικ ή (ά π ό τ ό ν κ α ί έ π ε ιτ α ). Κ α ί ή «ζ ω ν τ ά ν ια » τ η ς δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά π α ρ θ ε ΐ σ τ ά σ ά π έ ν α ν τ ι σ έ μ ι ά μ έ θ ο δ ο μ α ζ ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς π ο ύ ε ίν α ι τ υ π ον η ώ ς τ ίς λ ε π τ ό τ ε ρ ε ς ά π ο χ ρ ώ σ ε ις τ η ς . ’Ι δ ι α ίτ ε ρ α σ τ ή ν Ε υ ρο ί ί δ ε ο λ ό γ ο ι τ ή ς τ ζ ά ζ θ ε ω ρ ο ύ ν ε σ φ α λ μ έ ν α τ ό σ ύ ν ο λ ο τ ώ ν ψ υ χ υ π ο λ ο γ ισ μ έ ν ω ν κ α ί δ ο κ ιμ α σ μ έ ν ω ν έ φ έ ώ ς έ κ φ ρ α σ η μ ιά ς σμ α τ ικ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς , π ο ύ τ ή ν ψ ε υ δ α ίσ θ η σ η τ η ς δ η μ ιο υ ρ α κ ρ ο α τ ή ή τ ζ ά ζ · ά λ λ ά μ ιά τ έ τ ο ια ά π ο ψ η μ ο ι ά ζ ε ι μ ’ έ κ ε ίν η ν πτ ίζ ε ι τ ά φ υ σ ιο λ ο γ ικ ά ή θ λ ιμ μ έ ν α π ρ ό σ ω π α τ ώ ν σ τ ά ρ τ ο ύ κγ ρ ά φ ο υ , π ο ύ έ χ ο υ ν δ ια μ ο ρ φ ω θ ε ί σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ά π ο ρ τ ρ έ τμ ω ν π ρ ο σ ω π ι κ ο τ ή τ ω ν ό π ω ς τ ή ς λ α ί δ η ς Χ ά μ ιλ τ ο ν κ α ί τ ή ςτ ί α ς Β ο ρ γ ί α , μ έ τ ί ς τ ε λ ε υ τ α ίε ς . Α ύ τ ό τ ό ό π ο ιο ε ίν α ι , γ ι ά τ ή ν ά θ ω ό τ η τ α , μ ιά ζ ο ύ γ κ λ α ε ί ν α ι , σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , φ τ ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ά σ τ ό ε ρ γ ο σ τ ά σ ιο , ά κ ό μ η κ α ί σ τ ίς π ε ρ ι π τ ώ σ α ύ θ ο ρ μ η τ ισ μ ό ς δ ια φ η μ ίζ ε τ α ι ώ ς κ α ιν ο ύ ρ ι α ά τ ρ α ξ ιό ν . Ή πξ η ά θ α ν α σ ία τ ή ς τ ζ ά ζ έ χ ε ι τ ίς ρ ίζ ε ς τ η ς σ τ ή ν ο ι κ ο ν ο μ ία . Ό σν ισ μ ό ς σ τ ή ν ά γ ο ρ ά τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ χ ε ι ά π ο δ ε ίξ ε ι τ ή ν ά π ο τ τ ικ ό τ η τ α ο ρ ισ μ έ ν ω ν τ ε χ ν ικ ώ ν , ό π ω ς τ ή ς «σ υ γ κ ο π ή ς », τ ώ φ ω ν η τ ικ ώ ν , ή μ ιο ρ γ α ν ικ ώ ν ή χ ω ν , τ ώ ν ιμ π ρ ε σ ι ο ν ισ τ ικ ώ ν ά κ α ί τ ή ς π λ ο ύ σ ια ς έ ν ο ρ γ ά ν ω σ η ς , π ο ύ υ π ο δ ε ικ ν ύ ε ι δ τ ι «τ ίπ ο τ

126



ν α ι π ο λ ύ κ α λ ό γ ι ά μ ά ς ». Ύ σ τ ε ρ α , α υ τ έ ς ο ί τ ε χ ν ικ έ ς ξ ε δ ια λ έ γ ο ν τ κ α ί ά ν α μ ε ιγ ν ύ ο ν τ α ι κ α λ ε ιδ ο σ κ ο π ικ ά σ έ δ λ ο κ α ί π ιό κ α ιν ο ύ ρ ιο σ υ ν δ υ α σ μ ο ύ ς , χ ω ρ ί ς ν ά λ α μ β ά ν ε ι χ ώ ρ α ο ΰ τ ε κ α ί ή π ιό α ν ε π α ίσ θ α λ λ η λ ε π ίδ ρ α σ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ό σ υ ν ο λ ικ ό σ χ ή μ α κ α ί σ τ ίς ό χ ι λ ιγ ό τ σ χ η μ α τ ικ έ ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς . Α ύ τ ό π ο ύ μ έ ν ε ι σ τ ό τ έ λ ο ς ε ίν α ι ή έ κ β α τ ο ϋ σ υ ν α γ ω ν ισ μ ο ύ (π ο ύ δ έ ν ε ίν α ι κ α ί π ο λ ύ «ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς »). ό ρ α δ ιφ ω ν ο α ν α λ α μ β ά ν ε ι σ τ ό τ έ λ ο ς τ ή ν τ α κ τ ο π ο ί η σ η τ ώ ν τ ε λ ε υ τ α ί ω νπ τ ο μ ε ρ ε ιώ ν ο λ ό κ λ η ρ η ς τ ή ς «δ ο υ λ ε ιά ς ». Ο ί ε π ε ν δ ύ σ ε ις π ο ύ γ ίν ο ν τ σ τ ίς «μ ε γ ά λ ε ς μ π ά ν τ ε ς » (π ο ύ ή φ ή μ η τ ο υ ς ε ξ α σ φ α λ ί ζ ε τ α ι ά π ό μ ε π ι σ τ η μ ο ν ικ ά ο ρ γ α ν ω μ έ ν η π ρ ο π α γ ά ν δ α ) κ α ί τ ό χ ρ ή μ α π ο ύ χ ρ ημ ο π ο ιε ίτ α ι γ ιά τ ή ν π ρ ο ώ θ η σ η μ ο υ σ ικ ώ ν «μ π έ σ τ -σ έ λ ε ρ » π ρ ο γ ρ αμ ά τ ω ν , ό π ω ς τ ο ϋ «Hit Parade», ά π ό τ ίς φ ίρ μ ε ς π ο ύ ά γ ο ρ ά ζ ο υ ν ά π ό

τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο χ ρ ό ν ο γ ι ά δ ια φ ή μ ισ η , μ ε τ α τ ρ έ π ε ι τ ή ν ό π ο ια δ ή π ο ά π ό κ λ ισ η ά π ό τ ό ν κ α ν ό ν α σ έ ρ ίσ κ ο . Ε π ιπ λ έ ο ν , ή τ υ π ο π ο ίη σ η σμ α ίν ε ι τ ό δ υ ν ά μ ω μ α τ ή ς μ ό ν ιμ η ς κ α θ υ π ό τ α ξ η ς τ ο ΰ ά κ ρ ο α τ η ρ ί ο υ τ ώ ν ε ξ α ρ τ η μ έ ν ω ν ά ν α κ λ α σ τ ικ ώ ν τ ο υ . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι π ο ύ έ χ ο υ ν δ ύ ν α μ η σ τ ά χ έ ρ ια τ ο υ ς π ε ρ ιμ έ ν ο υ ν ά π ό τ ό ά κ ρ ο α τ ή ρ ιο ν ά ζ η τ μ ό ν ο α ύ τ ό τ ό ό π ο ιο έ χ ε ι σ υ ν η θ ίσ ε ι κ α ί ν ά ε ξ ο ρ γ ίζ ε τ α ι ό τ α ν δ ια ψ ε δ ο ν τ α ι ο ί π ρ ο σ δ ο κ ίε ς τ ο υ κ α ί ή ικ α ν ο π ο ίη σ ή τ ο υ (π ο ύ θ ε ω ρ ε ίτ α ι ώ ά ν α φ α ίρ ε τ ο δ ικ α ίω μ α τ ο ϋ π ε λ ά τ η ). Ά κ ό μ η κ ι ό τ α ν γ ίν ο ν τ α ι π ρ ο

π ά θ ε ιε ς ν ά γ ίν ε ι κ ά τ ι π ρ α γ μ α τ ικ ά δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ό σ τ ό χ ώ ρ ο τ ή ς έ λ φ ρ ιά ς μ ο υ σ ικ ή ς , ο ί π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς α ύ τ έ ς ε ίν α ι κ α τ α δ ι κ α σ μ έ ν ε ς ά π τ ή ν ά ρ χ ή λ ό γ ω τ ή ς ύ π α ρ ξ η ς τ ο ΰ ο ίκ ο ν ο μ ι κ ο ϋ σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ισ μ ο ύ

Ό ά ξ ε π έ ρ α σ τ ο ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς ε ν ό ς φ α ιν ο μ έ ν ο υ π ο ύ ε ίν α ι έ γ γ ε ν ε ξ α ρ τ η μ έ ν ο κ α ί α υ θ α ίρ ε τ ο ά ν τ α ν α κ λ ά κ ά τ ι ά π ό τ ή ν α ύ θ α ίρ ε τ η φσ η τ ώ ν π α ρ ό ν τ ω ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν έ λ έ γ χ ω ν . "Ο σ ο π ιό ο λ ο κ λ η ρ ω τ ε ξ α λ ε ίφ ε ι ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ό λ ε ς τ ίς ά π ο κ λ ίσ ε ις ά π ό τ κ α ν ό ν α (σ τ ε ρ ώ ν τ α ς έ τ σ ι τ ό medium ά π ό τ ίς έ σ ω τ ε ρ ικ έ ς τ ο υ δ υ ν α τ ό

τ η τ ε ς ά ν ά π τ υ ξ η ς ), τ ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ά κ ιν η τ ο π ο ι ε ΐτ α ι ή ή χ η ρ ή δν α μ ικ ή τ ο ΰ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς . Ό π ω ς ά κ ρ ιβ ώ ς κ α ν έ ν α κ ο μ μ ά τ ι τ ή ς τ δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ν ά έ χ ε ι μ ιά ισ τ ο ρ ία (κ α ί μ ιλ ά μ ε έ δ ώ γ ι ά «μ ο υ σ ικ ή ισ τ ορ ί α ») , ό π ω ς ά κ ρ ιβ ώ ς ό λ α τ ά σ υ σ τ α τ ικ ά τ ο υ σ τ ο ιχ ε ία μ π ο ρ ο ϋ ν ν ά μτ α κ ιν η θ ο ύ ν κ α τ ά β ο ύ λ η σ η κ α ί ό π ω ς ά κ ρ ιβ ώ ς κ α ν έ ν α μ ε μ ο ν ω μ μ έ τ ρ ο δ έ ν π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ό τ ή λ ο γ ικ ή τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς δ ι α δ ικ α σ ία ς , έ τ κ α ί ή α ιώ ν ια μ ό δ α γ ί ν ε τ α ι φ ω τ ο γ ρ α φ ία μ ιά ς σ χ ε δ ι ο π ο ιη μ έ ν η ς , ά π λ ιθ ω μ έ ν η ς κ ο ι ν ω ν ία ς ό χ ι κ α ί π ο λ ύ δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ή ς ά π ό τ ό ε φ ια λ τ ικ

ό ρ α μ α τ ο ύΘ α υ μ α σ ο ύ Κ α ιν ο ύ ρ ιο υ Κ ό σ μ ο υ τ ο ΰ Χ ά ξ λ ε ϋ . ό κ α τ ά π ό σ ο α ύ τ ό π ο ύ ε κ φ ρ ά ζ ε ι ή ε κ θ έ τ ε ι έ δ ώ ή ιδ ε ο λ ο γ ία ε ίν α ι ή τ ά σ η μ ι ύ π ε ρ σ υ σ σ ω ρ ε υ τ ικ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς ν ά ξ α ν α γ υ ρ ίσ ε ι π ίσ ω σ τ ό σ τ ά δ ιο ά π λ ή ς ά ν α π α ρ α γ ω γ ή ς , ε ίν α ι έ ν α θ έ μ α π ο ύ ά φ ο ρ ά τ ο ύ ς ο ίκ ο ν ο μ ο

127



γ ο υ ς . Ό φ ό β ο ς π ο ύ σ η μ ά δ ε υ ε τ ά τ ε λ ε υ τ α ί α κ ε ίμ ε ν α έ ν ό ς π ικ γ ο η τ ε υ μ έ ν ο υ Thornstein Veblen, ό τ ι τ ό π α ιχ ν ίδ ι τ ώ ν ο ικ ο ν ο μ ικ ώ κ α ί κ ο ι ν ω ν ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν τ ε ίν ε ι ν ά ά κ ιν η τ ο π ο ιη θ ε ΐ σ έ μ ιά κ ή ισ τ ο ρ ικ ή κ α τ ά σ τ α σ η , σ ’ έ ν α ε ίδ ο ς φ ε ο υ δ α ρ χ ισ μ ο ΰ

ισ χ ύ ο ς , μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε ίν α ι ά δ ικ α ιο λ ό γ η τ ο ς , ά λ λ ά , μ ο λ α τ α ύ τ α β α θ ύ τ ε ρ η έ π ιθ υ μ ία τ ή ς τ ζ ά ζ . Ή ε ικ ό ν α έ ν ό ς τ ε χ ν ικ ο ύ κ ό σ μ ιά ά ν ισ τ ο ρ ικ ή π λ ε υ ρ ά π ο ύ τ ή ς ε π ιτ ρ έ π ε ι ν ά χ ρ η σ ιμ ε ύ σ ε ι ώκ ό ς ά ν τ ικ α τ ο π τ ρ ι σ μ ό ς τ ή ς α ιω ν ιό τ η τ α ς . Ή σ χ ε δ ιο π ο ιη μ έ νγ ω γ ή μ ο ι ά ζ ε ι ν ά ά π α λ λ ά σ σ ε ι τ ή δ ι α δ ι κ α σ ία τ ή ς ζ ω ή ς ά π ’ μ π ο ρ ε ΐ ν ά έ λ ε γ χ τ ε ί , ν ά π ρ ο β λ ε φ τ ε ΐ κ α ί ν ά υ π ο λ ο γ ισ τ ε ί ά π ό κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια τ ή ν ά π α λ λ ά σ σ ε ι κ α ί ά π ό τ ό α υ θ ε ν τ ικ ά κ α ά π ’ α ύ τ ό π ο ύ δ ίν ε ι σ τ ή ν ισ τ ο ρ ία τ ό ν ό η μ ά τ η ς · ε π ι π ρ ό σ θ ε τ α

φ ή τ ή ς τ υ π ο π ο ιη μ έ ν η ς μ α ζ ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς τ ώ ν ε ιδ ώ ν μ ε τ α χ ρ ο ν ικ ή ά κ ο λ ο υ θ ία τ ώ ν ά ν τ ικ ε ιμ έ ν ω ν σ έ ε π α ν ά λ η ψ η τ ο ύ γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι μ ιά ά τ μ ά μ α ξ α τ ο ύ 1920 φ α ίν ε τ α ι δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή ά ά λ λ η π ο ύ ε ίν α ι φ τ ια γ μ έ ν η τ ό 1950 ά φ ή ν ε ι μ ιά π α ρ ά δ ο ξ η ε ν τ γ ι ’ α υ τ ό ν τ ό λ ό γ ο ε ί ν α ι δ ια κ ο σ μ η μ έ ν ε ς ο ί π ιό σ ύ γ χ ρ ο ν ε ς τ α φ ω τ ο γ ρ α φ ίε ς ά π α ρ χ α ιω μ έ ν ω ν μ ο ν τ έ λ ω ν . Ο ί σ ο υ ρ ε α λ ισ έ χ ο υ ν π ο λ λ ά κ ο ι ν ά μ έ τ ή ν τ ζ ά ζ , έ χ ο υ ν έ π ι κ α λ ε σ τ ε ΐ α ύ τ ό τ ό ε π ε ιρ ία ς ή δ η ά π ό τ ό ν Ά π ο λ λ ι ν α ίρ : «έ δ ώ ά κ ό μ η κ α ί τ ά α υ τ

μ ο ιά ζ ο υ ν π α λ ι ά ». "Ι χ ν η τ ή ς έ μ π ε ιρ ία ς α ύ τ ή ς έ χ ο υ ν ά φ ο μ ο ι ω ν ε ίδ η τ α ά π ό τ ή ν α ιώ ν ια μ ό δ α · ή τ ζ ά ζ , π ο ύ ξ έ ρ ε ι τ ί κ ά ν ε ι ό τ αμ α χ ε ί μ έ τ ή ν τ ε χ ν ικ ή , σ υ ν ε ρ γ ά ζ ε τ α ι σ τ ή ν κ α τ α σ κ ε υ ή τ ο ΰ «τγ ικ ο ύ π έ π λ ο υ » μ έ σ ω τ ο ϋ α υ σ τ η ρ ά ε π α ν α λ α μ β α ν ό μ ε ν ο υ , ά θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ο ύ τ υ π ι κ ο ύ τ η ς κ α ί υ π ο θ ά λ π ε ι τ ή ν α υ τ α π ά τ η όσ τ ό ς α ιώ ν α ς ε ίν α ι ή γ ε μ ά τ η σ κ λ ά β ο υ ς κ α ί ά τ έ λ ε ιω τ ε ς δ υ ν ά ρ χ α ία Α ίγ υ π τ ο ς . Α ύ τ ό ε ίν α ι ό μ ω ς μ ιά α υ τ α π ά τ η γ ια τ ί, π π ο ύ τ ό σ ύ μ β ο λ ο τ ή ς τ ε χ ν ο λ ο γ ία ς μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε ίν α ι ό ο μ ο ιό μ ορ ισ τ ρ ε φ ό μ ε ν ο ς τ ρ ο χ ό ς , ο ί ε σ ω τ ε ρ ι κ έ ς τ η ς δ υ ν ά μ ε ις ά ν α π τ ύ σ έ ά ν υ π ο λ ό γ ισ τ ο β α θ μ ό ε ν ό σ ω κ α θ ο δ η γ ο ύ ν τ α ι ά π ό μ ιά π ο ύ π ρ ο χ ω ρ ά ε ι π ρ ό ς τ ά ε μ π ρ ό ς μ έ σ ω τ ώ ν ε σ ω τ ε ρ ικ ώ ν τ σ ε ω ν , π ο ύ έ π ιμ έ ν ε ι ν ά δ ι α τ η ρ ε ί τ ή ν ά ν ο ρ θ ο λ ο γ ι κ ό τ η τ ά τ η ς π α ρ έ χ ε ι σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς π ο λ ύ π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ η ισ τ ο ρ ία ά πλ ο υ ν . Ή ά χ ρ ο ν ικ ό τ η τ α π ρ ο β ά λ λ ε τ α ι σ τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ία ά π όκ ό σ μ ια τ ά ξ η π ρ α γ μ ά τ ω ν π ο ύ ξ έ ρ ε ι ό τ ι ά λ λ α γ ή σ η μ α ίν ε ι κ ασ η . 'Ω σ τ ό σ ο , ή ψ ε υ τ ο α ιω ν ιό τ η τ α δ ια ψ ε ύ δ ε τ α ι ά π ό τ ό τ υ χ τ ή ν κ α τ ω τ ε ρ ό τ η τ α π ο ύ έ χ ο υ ν γ ίν ε ι κ α θ ο λ ι κ έ ς α ρ χ έ ς . Ο ί ά ν τ ώ ν σ η μ ε ρ ι ν ώ ν Χ ιλ ιε τ ώ ν Ρ ά ιχ μ ο ι ά ζ ο υ ν μ έ ε γ κ λ η μ α τ ίε ς κν ι α κ ίν η σ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι α ύ τ ή τ ο ϋ ά κ ο ιν π ρ ο σ ώ π ο υ . ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ά π ό δ λ α τ ά δ ια θ έ σ ι μ α τ ρ ίκ μ ό ν ο

128



κ ο π ή » ή τ α ν ε κ ε ίν ο π ο ύ ε π έ β α λ ε μ ιά μ ο υ σ ι κ ή δ ι κ τ α τ ο ρ ία π ά ν ω σ μ ά ζ ε ς , θ υ μ ίζ ε ι τ ή β α ν α υ σ ό τ η τ α π ο ύ χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε ι τ ίς τ ε χ ν ικ έ ς (δ σ ο ρ θ ο λ ο γ ικ έ ς κ ι ά ν ε ίν α ι κ α θ ε α υ τ έ ς ) ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ μ π α ίν ο σ τ ή ν υ π η ρ ε σ ία ε ν ό ς ά ν ο ρ θ ο λ ο γ ι κ ο ϋ ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ο ύ ε λ έ γ χ ο υ .

μ η χ α ν ισ μ ο ί π ο ύ , σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ε ίν α ι ά ν α π ό σ π α σ τ ο μ έ ό λ ό κ λ η ρ η ς τ ή ς σ η μ ε ρ ι ν ή ς ι δ ε ο λ ο γ ία ς , τ ή ς β ι ο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τρ α ς , δ ι α κ ρ ίν ο ν τ α ι π ο λ ύ ε ύ κ ο λ α μ έ σ α σ τ ή ν τ ζ ά ζ , π α ρ ά τ ό γ ε γ ο ν δ τ ι ή ά π ο υ σ ία τ ε χ ν ικ ώ ν γ ν ώ σ ε ω ν κ ά ν ε ι έ δ ώ π ιό δ ύ σ κ ο λ ο τ ό ν έ ν τ ο σ μ ό τ ο υ ς ά π ’ ό ,τ ι π .χ . σ τ ά φ ίλ μ . 'Ω σ τ ό σ ο , ά κ ό μ η κ α ί ή τ ζ ά ζ π α ίρ ν ο ρ ι σ μ έ ν ε ς π ρ ο φ υ λ ά ξ ε ις . Π α ρ ά λ λ η λ α μ έ τ ή ν τ υ π ο π ο ίη σ η π ά ε ιή ψ τ ο ε ξ α τ ο μ ίκ ε υ σ η . "Ο σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο χ α λ ιν α γ ω γ ε ίτ α ι ό ά κ ρ ο α τ τ ό σ ο λ ιγ ό τ ε ρ ο ά φ ή ν ε τ α ι ν ά τ ό κ α τ α λ ά β ε ι α ύ τ ό . ο ΰ έ χ ο υ ν π ε ί ό τ

τ ζ ά ζ ε ίν α ι «κ α τ α ν α λ ω τ ικ ή τ έ χ ν η », φ τ ια γ μ έ ν η ε ιδ ικ ά γ ι ’ α υ τ ό ν . ά ιδ ια ίτ ε ρ α έ φ έ , μ έ τ <̂ ό π ο ια γ ε μ ίζ ε ι ή τ ζ ά ζ τ ό σ χ ή μ α τ η ς , κ α ί π ρ ίν ά π ό λ α ή «σ υ γ κ ο π ή », π α σ χ ί ζ ο υ ν ν ά δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ο υ ν τ ή ν ε ν τ ύ π ω σ η ε ίν α ι τ ό ξ έ σ π α σ μ α (ή ή γ ε λ ο ιο γ ρ α φ ία ) τ ή ς ά ν ε μ π ό δ ισ τ η ς υ π ο κ ε ιν ικ ό τ η τ α ς - σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , τ ή ς υ π ο κ ε ιμ ε ν ικ ό τ η τ α ς τ ο ά κ ρ ο α τ ή - ή δ τ ι ε ίν α ι ή π ιό λ ε π τ ή ά π ό χ ρ ω σ η , μ ιά ά π ό χ ρ ω σ η π ά φ ιε ρ ώ ν ε τ α ι σ τ ή δ ό ξ α τ ο ΰ ά κ ρ ο α τ η ρ ίο υ . Ά λ λ ά ή μ έ θ ο δ ο ς π αδ ε ύ ε τ α ι σ τ ό ί δ ιο τ η ς τ ό δ ίχ τ υ . Γ ια τ ί, ε ν ώ π ρ έ π ε ι ν ά υ π ό σ χ ε τ α ι σ υ ν

χ ώ ς σ τ ο ύ ς ά κ ρ ο α τ έ ς τ η ς κ ά τ ι δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ό , ν ά π ρ ο κ α λ ε ΐ τ ή ν π ρ οχ ή τ ο υ ς κ α ί ν ά μ ή μ έ ν ε ι μ ο ν ό τ ο ν η , δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά ά π α λ λ α χ τ ε ί ά π ό π ε π α τ η μ έ ν η · π ρ έ π ε ι ν ά ε ίν α ι π ά ν τ α κ α ιν ο ύ ρ ια κ α ί π ά ν τ α ίδ ια . Γ α υ τ ό ν τ ό λ ό γ ο ο ί ά π ο κ λ ίσ ε ις ά π ό τ ό ν κ α ν ό ν α ε ίν α ι ε ξ ίσ ο υ τ υ π ο π ομ έ ν ε ς μ ε τ ά σ τ ά ν τ α ρ π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι - π ρ ά γ μ α τ ι, α ύ τ ο α ν α λ ο ΰ ν τ α ι ά κ ρ ιβ ώ ς τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ έ μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι . Ή τ ζ ά ζ , δ π ω ς κ κ α θ ε τ ί ά λ λ ο σ τ ή β ιο μ η χ α ν ία τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ι κ α ν ο π ο ι ε ί τ ίς ε π ιθμ ίε ς μ ό ν ο κ α ί μ ό ν ο γ ι ά ν ά τ ίς δ ια ψ ε ύ σ ε ι τ ή ν ’δ ι α σ τ ιγ μ ή . Ο ί ο π α δ τ ή ς τ ζ ά ζ , π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ο υ ν τ ό ν ά κ ρ ο α τ ή τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς , γ ε ν ι κ α ί π α ί ζ ο υ ν τ ό ν μ ή κ ο ν φ ο ρ μ ισ τ ή , χ ά ν ο υ ν , σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η ό λ ο κ α ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ό ν έ α υ τ ό τ ο υ ς . ά ά τ ο μ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι π ο ύ δ έ ν σ υ μ φ ω ν ο ύ ν μ έ τ ό ν κ α ν ό ν α π λ ά θ ο ν τ α ι , σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικτ α , ά π ’ α υ τ ό ν κ α ί γ ίν ο ν τ α ι σ η μ ά δ ια ά κ ρ ω τ η ρ ια σ μ ο ύ . ρ ο μ ο κ ρ αμ έ ν ο ι , ο ί ο π α δ ο ί τ ή ς τ ζ ά ζ τ α υ τ ί ζ ο ν τ α ι μ έ τ ή ν κ ο ιν ω ν ία , τ ή ν ό π ο ί φ ο β ο ύ ν τ α ι γ ια τ ί τ ο ύ ς έ κ α ν ε α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι . Α ύ τ ό π ρ ο σ δ ίδ ε ι σ ε θ ι μ ο τ υ π ικ ό τ ή ς τ ζ ά ζ τ ό ν κ α τ α φ α τ ικ ό τ ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ α , δ η λ α δ ή ε υ ν ο ϊκ ή υ π ο δ ο χ ή τ ο υ σ έ μ ιά κ ο ιν ό τ η τ α ίσ ω ν ά λ λ ά ά ν ε λ ε ύ θ ε ρ ω νθ ρ ω π ο ν . Γ ι’ α ύ τ ό ή τ ζ ά ζ μ π ο ρ ε ί ν ά ζ η τ ή σ ε ι τ ή ν α ύ τ ο δ ικ α ιο λ ό γ η τ η ς ά π ό τ ή μ ά ζ α τ ώ ν ά κ ρ ο α τ ώ ν μ έ μ ιά δ ι α β ο λ ι κ ά κ α λ ή σ υ ν ε ίδ η Ο ί τ υ π ο π ο ι η μ έ ν ο ι τ ρ ό π ο ι ε ν έ ρ γ ε ια ς , π ο ύ κ υ ρ ια ρ χ ο ύ ν χ ω ρ ί ς ν ά ά

129



φ ισ β η τ ο ύ ν τ α ι π ο τ έ , π ρ ο κ α λ ο ύ ν τ υ π ο π ο ιη μ έ ν ε ς ά ν τ ιδ ρ ά σλ ο π ρ ο α ίρ ε τ ο ι π α ιδ α γ ω γ ο ί , π ο ύ π ισ τ ε ύ ο υ ν δ τ ι μ ιά α λ λ α γ ή γ ρ α μ μ α τ ισ μ ό θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά κ ά ν ε ι τ ό κ α τ α π ιε σ μ έ ν ο κ α ά τ ο μ ο ν ά έ π ιθ υ μ ή σ ε ι κ ά τ ι κ α λ ύ τ ε ρ ο , ε ίν α ι π ο λ ύ μ ω ρ ό π ισ τ

λ α γ έ ς τ ώ ν π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν , ά κ ό μ η κ ι ό τ α ν δ έ ν ξ ε π ε ρ ν ο ύ ν ιδ ε ο λ ο γ ικ ή σ φ α ίρ α τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , ά π ο τ α ι μ έ β ά ν α υ σ ο τ ρ ό π ο σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α . Ό κ ό σ μ ο ς έ ξ ο ι κ ε ιω μ έ ν ο ς μ έ τ ίς ά ν ο η σ ίε ς π ο ύ τ ο ύ π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ι , π ο ύρ ε ΐ ν ά τ ίς ά π ο ρ ρ ίψ ε ι , ά κ ό μ η κ ι ό τ α ν ά ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι θ α μ π ά τμ α τ ικ ό τ ο υ ς χ α ρ α κ τ ή ρ α . Α ν τ ίθ ε τ α , ν ιώ θ ε ι υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ςμ ώ σ ε ι τ ό ν ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό τ ο υ γ ιά ν ά π ε ίσ ε ι τ ό ν έ α υ τ ό τ ο υ ό τ ι λ ισ μ ό ς τ ο υ ε ίν α ι ή κ α λ ή τ ο υ τ ύ χ η . Ή τ ζ ά ζ π ρ ο ω θ ε ί σ χ ή μ α τ

ν ικ ή ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς μ έ τ ά ό π ο ι α ο φ ε ίλ ε ι ν ά σ υ μ β ιβ α σ τ ε ί ό Ή τ ζ ά ζ κ α θ ισ τ ά ικ α ν ο ύ ς τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ν ά ε φ α ρ μ ό σ ο τ ο ύ ς τ ρ ό π ο υ ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς · ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι τ ή ν ά γ α π ο ύ ν άρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ε π ε ιδ ή κ ά ν ε ι λ ιγ ό τ ε ρ ο β α ρ ιά τ ή ν ά π ο δ ο χ ή τ ο ϋ φ ε υ κ τ ο υ . Ή τ ζ ά ζ ά ν α π α ρ ά γ ε ι τ ή ν ϊδ ι α τ η ς τ ή μ α ζ ικ ή β ά σ ό μ ω ς , δ έ ν σ η μ α ίν ε ι ό τ ι μ ε ιώ ν ε ι τ ή ν ε υ θ ύ ν η α ύ τ ώ ν π ο ύ τ ήγ ο υ ν . Ή α ιω ν ιό τ η τ α τ ή ς μ ό δ α ς ε ίν α ι έ ν α ς φ α ύ λ ο ς κ ύ κ λ ο ς .

Ό π ω ς δ ε ίχ τ η κ ε π ε ισ τ ι κ ά ά π ό τ ό ν David Riesman, ο ί ο π α δ ο ί τ τ ζ ά ζ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά χ ω ρ ι σ τ ο ύ ν σ έ δ ύ ο ε ύ κ ο λ α δ ια κ ρ ι τ έ ς ο μ ά έ σ ω τ ε ρ ικ ό κ ύ κ λ ο β ρ ίσ κ ο ν τ α ι ο ί ε ιδ ή μ ο ν ε ς , ή α υ τ ο ί π ο ύ τ π ώ ς ε ίν α ι τ έ τ ο ι ο ι . Σ υ χ ν ά ε ίν α ι ο ί π ιό π α θ ια σ μ έ ν ο ι λ ά τ ρ ε ς π ο ύ ε π ιδ ε ικ ν ύ ο υ ν τ ή ν κ α θ ιε ρ ω μ έ ν η ο ρ ο λ ο γ ί α κ α ί δ ι α φ ο ρ τ ά «σ τ ύ λ » τ ή ς τ ζ ά ζ μ ε σ τ ό μ φ ο · ώ σ τ ό σ ο , π ο λ ύ σ π ά ν ια μ π ο ε ξ η γ ή σ ο υ ν , χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τ α ς τ ε χ ν ικ ο ύ ς μ ο υ σ ικ ο ύ ς ό ρ ο π ο ύ τ ο ύ ς σ υ γ κ ιν ε ΐ τ ό σ ο π ο λ ύ . Ο ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι π ισ τ ε ύ ο υ ν κ ο υ ν σ τ ή ν π ρ ω τ ο π ο ρ ία κ ι έ τ σ ι σ υ μ μ ε τ έ χ ο υ ν σ έ μ ιά σ ύ γ χ υ σ η γ ίν ε ι κ α θ ο λ ικ ή σ ή μ ε ρ α . Μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν σ υ μ π τ ω μ ά τ ω ν τ ή ς ά π σ η ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ ή ς π α ιδ ε ία ς , έ ν α (κ α ί ό χ ι τ ό λ ιγ ό τ ε ρ τ ό γ ε γ ο ν ό ς : ό τ ι π ο τ έ δ έ ν έ ξ ε τ ά ζ ε τ α ι κ ρ ιτ ικ ά κ α ί, μ ά λ ισ τ α , ο ύ γ ίν ε τ α ι ά ν τ ιλ η π τ ή ή ο π ω σ δ ή π ο τ ε ά μ φ ισ β η τ ή σ ιμ η δ ιά κ ρ ι σ α υ τ ό ν ο μ η ς , «υ ψ η λ ή ς » τ έ χ ν η ς κ α ί ε μ π ο ρ ικ ή ς , «έ λ α φ ρ ιά ς » Κ α ί, σ ή μ ε ρ α π ο ύ ο ρ ισ μ έ ν ο ι η τ τ ο π α θ ε ίς δ ι α ν ο ο ύ μ ε ν ο ι έ χ ο τ η ν π ρ ώ τ η α ν τ ιμ έ τ ω π η μ έ τ η δ ε ύ τ ε ρ η , ο ί ά κ α λ λ ιέ ρ γ η τ ο ι ύ π τ ή ς β ιο μ η χ α ν ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ π ο ρ ο ύ ν ν ά π ε ρ η φ α ν ε ύ β α δ ί ζ ο υ ν σ τ ή ν π ρ ώ τ η γ ρ α μ μ ή τ ο ϋ π ν ε ύ μ α τ ο ς τ ή ς ε π ο χ ή ς (Z Ή ο ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ έ «ε π ίπ ε δ α », ό π ω ς ε ίν α ι τ ό τ ό δ ε ύ τ ε ρ ο κ α ί τ ό τ ρ ίτ ο π ρ ό γ ρ α μ μ α (π ο ύ ά ν τ ισ τ ο ιχ ο ύ ν σ τ ο

130



τ ώ τ ε ρ ο υ ς », τ ο ύ ς «μ έ σ ο υ ς » κ α ί τ ο ύ ς «δ ια ν ο ο ύ μ ε ν ο υ ς » ά κ ρ ο α τ έ ς ή θ ε α τ έ ς ) ε ίν α ι ά ξ ιο κ α τ ά κ ρ ιτ η . 'Ω σ τ ό σ ο , δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά κ α τ α ρ γ η θ ά π ό τ ο ύ ς ά κ α λ λ ιέ ρ γ η τ ο υ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς π ο ύ δ η λ ώ ν ο υ ν π ώ ς ε ίν α ι δν ο ο ύ μ ε ν ο ι . Ή ν ό μ ιμ η δ υ σ φ ο ρ ί α ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α π α ρ έ μ ιά π ρ ό φ α σ η , ά λ λ ά ο ύ τ ε τ ό π α ρ α μ ικ ρ ό ε π ιχ ε ίρ η μ α γ ιά τ ή ν ε ξ ύ μ νσ η ε ν ό ς ε ξ α ιρ ε τ ικ ά ό ρ θ ο λ ο γ ικ ο π ο ιη μ έ ν ο υ τ ο μ έ α τ ή ς μ α ζ ικ ή ς π α ργ ω γ ή ς , ε ν ό ς τ ο μ έ α π ο ύ ε ξ ε υ τ ε λ ίζ ε ι κ α ί π ρ ο δ ίδ ε ι τ ή ν κ ο υ λ τ ο ύ ρ α χ ωρ ί ς κ α θ ό λ ο υ ν ά τ ή ν υ π ε ρ β α ίν ε ι , π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ ά ς τ η ν ώ ς χ α ρ α υ μ ιά ς κ α ιν ο ύ ρ ια ς α ίσ θ α ν τ ικ ό τ η τ α ς ή σ υ γ χ έ ο ν τ ά ς τ η ν μ έ τ ό ν κ υ β ισ μ τ ή ν π ο ίη σ η τ ο ϋ Έ λ λ ι ο τ κ α ί τ ή ν π ε ζ ο γ ρ α φ ία τ ο ύ ζ ό υ ς . Ή π α ρ α κ δ έ ν ε ίν α ι ά ρ χ ή - ά ρ χ ή ε ίν α ι ή ιδ ε ο λ ο γ ία τ ή ς π α ρ α κ μ ή ς . "Ο π ο ιο ς ε π ιτ ρ έ π ε ι σ τ ή ν α υ ξ α ν ό μ ε ν η ε ύ υ π ο λ η ψ ία τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς τ ό ν π α ρ α σ ύ ρ ε ι σ έ μ ιά έ ξ ο μ ο ίω σ η ε ν ό ς δ η μ ο φ ιλ ο ύ ς τ ρ α γ ο υ δ ιο ύ μ μ ο ν τ έ ρ ν α τ έ χ ν η , χ ά ρ η σ τ ίς λ ίγ ε ς φ ά λ τ σ ε ς ν ό τ ε ς π ο ύ ξ ε π η δ ο ύ ν ά π έ ν α κ λ α ρ ιν έ τ ο - ό π ο ιο ς μ π ε ρ δ ε ύ ε ι μ ιά τ ρ ίφ ω ν η σ υ γ χ ο ρ δ ί α δ ι α κσ μ η μ έ ν η μ έ «β ρ ώ μ ικ ε ς ν ό τ ε ς » μ έ τ ή ν ά τ ο ν ικ ό τ η τ α , έ χ ε ι ή δ η π α ρ α δ θ ε ί σ τ ή β α ρ β α ρ ό τ η τ α . Ή τ έ χ ν η π ο ύ έ χ ε ι ε κ φ υ λ ισ τ ε ί σ έ «κ ο υ λ τ ο ύ ρ π λ η ρ ώ ν ε ι έ ν α β α ρ ύ τ ίμ η μ α : τ α υ τ ί ζ ε τ α ι π ο λ ύ ε ύ κ ο λ α μ έ τ ά σ κ ά ρ π ρ ο ϊό ν τ α τ η ς . Ή π α ιδ ε ία , π ο ύ π α ρ α δ ο σ ια κ ά ή τ α ν τ ό π ρ ο ν ό μ ιο τ λ ίγ ω ν , ε χ ε ι π λ η ρ ώ σ ε ι τ ό τ ίμ η μ ά τ η ς μ έ τ ή ν ε ν σ υ ν ε ίδ η τ η ά γ ρ α μ μ α σ ύ ν η , π ο ύ ο ν ο μ ά ζ ε ι «β α σ ίλ ε ιο τ ή ς ε λ ε υ θ ε ρ ία ς » τ ή χ α ύ ν ω σ η τ ή ς ά ν κ τ ή ς υ π ε ρ β ο λ ή ς .

Ο ί «ε ιδ ή μ ο ν ε ς » ο π α δ ο ί τ ή ς τ ζ ά ζ έ ξ ε γ ε ίρ ο ν τ α ι δ ια τ α κ τ ικ ά κ α ί ε ίν α ι π ά ν τ α έ τ ο ιμ ο ι ν ά σ κ ύ ψ ο υ ν τ ό κ ε φ ά λ ι ά κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς τ ό ν ά ρ χ τ ή ς τ ζ ά ζ , π ο ύ ε ν σ ω μ α τ ώ ν ε ι τ ό «π α ρ α π ά τ η μ α » κ α ί τ ή ν «π ρ ο σ ε χ ή εφ ά ν ισ η σ τ ή σ κ η ν ή » σ τ ό σ υ λ λ ο γ ικ ό σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό β ή μ α . Υ π ά ρ χ ε ι ε ν τ υ π ω σ ι α κ ή ο μ ο ιό τ η τ α ά ν ά μ ε σ α σ ’ α υ τ ο ύ τ ο ύ ε ίδ ο υ ς τ ό ν έ ν θ ο σ ιώ δ η ό π α δ ό τ ή ς τ ζ ά ζ κ α ί σ έ π ο λ λ ο ύ ς ά π ό τ ο ύ ς ν έ ο υ ς ο π α δ ο ύ ς τ λ ο γ ικ ο ύ θ ε τ ικ ισ μ ο ύ , π ο ύ ά π ο ρ ρ ίπ τ ο υ ν τ ή φ ιλ ο σ ο φ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ μ έ τ ό ν ί δ ιο ζ ή λ ο μ έ τ ό ν ό π ο ίο ο ί π ισ τ ο ί τ ή ς τ ζ ά ζ κ ό β ο υ ν τ ίς σ χ έ σ ε ι τ ο υ ς μ έ τ ή ν π α ρ ά δ ο σ η τ ή ς σ ο β α ρ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς . Ό έ ν θ ο υ σ ια σ μ ό ς τ α τ ρ έ π ε τ α ι σ έ μ ιά π ρ ο σ γ ε ιω μ έ ν η σ τ ά σ η , σ τ ή ν ό π ο ί α κ ά θ ε σ υ ν α ίσμ α σ υ ν δ έ ε τ α ι μ έ τ ή ν τ ε χ ν ικ ή , π ο ύ ε ίν α ι ε χ θ ρ ι κ ή π ρ ό ς ό π ο ι ο δ ή π ο ν ό η μ α . Ο ί π ισ τ ο ί α ύ τ ο ί ν ιώ θ ο υ ν ά σ φ α λ ε ϊς μ έ σ α σ ’ έ ν α σ ύ σ τ η μ α τ ό κ α λ ά ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο , π ο ύ ά π α γ ο ρ ε ύ ε ι τ ή ν ε μ φ ά ν ισ η ό π ο ιο υ δ ή π λ ά θ ο υ ς , κ α ί ή κ α τ α π ιε σ μ έ ν η λ α χ τ ά ρ α γ ιά π ρ ά γ μ α τ α π ο ύ β ρ ί σ κ ο ν

έ ξ ω ά π ό τ ό σ ύ σ τ η μ α π α ίρ ν ε ι τ ή μ ο ρ φ ή μ ι ά ς ά δ ιά λ λ α κ τ η ς έ χ θ ρ α ς β ρ ί σ κ ε ι έ κ φ ρ α σ η σ έ μ ι ά σ τ ά σ η π ο ύ σ υ ν δ υ ά ζ ε ι τ ή ν ά ν ώ τ ε ρ η γ ν ώ τ ο ύ μ υ η μ έ ν ο υ μ έ τ ό ν έ π η ρ μ έ ν ο χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ο ΰ π ρ ο σ ώ π ο υ π ο ύ τ ρ έ φ ε ι α υ τ α π ά τ ε ς . Ή π ο μ π ώ δ η ς κ ο ιν ο τ ο π ί α , ή ρ η χ ό τ η τ α π ο ύ π



ρ ο υ σ ιά ζ ε τ α ι ώ ς α π ο δ ε ικ τ ικ ή β ε β α ιό τ η τ α , ε ΐκ ο ν ί ζ ε ι τ ή δ ε ιλ ά π έ ν α ν τ ι σ έ κ ά θ ε ε ίδ ο ς α ύ τ ο σ τ ο χ α σ μ ο ΰ . 'Ό λ ε ς α υ τ έ ς ο ί π αφ έ ς ά ν τ ίδ ρ α σ η ς έ χ ο υ ν χ ά σ ε ι σ ή μ ε ρ α τ ή ν ά θ ω ό τ η τ ά τ ο υ ς , τ ο χ ρ ισ τ ε ί «φ ιλ ο σ ο φ ία » κ α ι έ τ σ ι έ χ ο υ ν γ ίν ε ι ά λ η θ ιν ά ο λ έ θ ρ ιε

Σ υ γ κ ε ν τ ρ ω μ έ ν ο ι γ ύ ρ ω ά π ό τ ο ύ ς ε ιδ ή μ ο ν ε ς , σ ’ έ ν α χ ώ ρ ο ό κ α τ α λ α β α ίν ε ι κ α ν ε ίς ε κ τ ό ς ά π ό τ ο ύ ς κ α ν ό ν ε ς , β ρ ίσ κ ο ν τ α ι ο ρ ισ τ ο ι , ά ν έ κ φ ρ α σ τ ο ι ο π α δ ο ί τ ή ς τ ζ ά ζ . Κ α τ ά γ ε ν ικ ό κ α ν ό δ η λ η τ η ρ ι α σ μ έ ν ο ι ά π ό τ ή ν α ϊ γ λ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ κ α τ ε υ θ ύ ν ε τ α ι ε π ιδ έ ξ ια ά π ό τ ή ν ίδ ι α τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ά ν θ ρ ω π ο ι α υ τ ο ί ε ίν α ι ε κ ε ίν ο ι π ο ύ ά ν ή κ ο υ ν σ έ κ λ ά μ π θ α υ τ ώ ν σ τ ά ρ τ ο ΰ σ ιν ε μ ά ή σ υ λ λ ο γ ή ς α ύ τ ό γ ρ α φ ω ν . Α ύ τ ό π ο ύμ α ν τ ικ ό γ ι ’ α ύ τ ο ύ ς ε ίν α ι ή α ίσ θ η σ η τ ο ΰ «ά ν ή κ ε ιν », ή τ α ύ τ ισ γ ίν ε τ α ι π α ρ α δ ε κ τ ή χ ω ρ ίς ν ά ε ξ ε τ ά ζ ε τ α ι τ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ό τ η τ ά κ ο ρ ίτ σ ι α , έ χ ο υ ν μ ά θ ε ι σ τ ο ύ ς ε α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς ν ά λ ι π ο θ υ μ ο ά κ ο ΰ ν ε τ ή φ ω ν ή έ ν ό ς «μ ε γ ά λ ο υ τ ρ α γ ο υ δ ισ τ ή ». ά χ ε ιρ ο κ ρ τ ο υ ς μ ε τ α δ ίδ ο ν τ α ι ά μ ε σ α ά π ό τ ά δ η μ ο φ ιλ ή ρ α δ ιο φ ω ν ικ ά μ α τ α π ο ύ έ χ ο υ ν τ ή ν ά δ ε ια ν ά ά κ ο ΰ ν ε . Α ύ τ ο α π ο κ α λ ο ΰ ν τbugs», μ α ν ια κ ο ί π ο ύ κ ά ν ο υ ν ά ν τ α ν α κ λ α σ τ ικ έ ς κ ιν ή σ ε ις , έ κ τ ε τ ή ς ίδ ια ς τ ο υ ς τ ή ς έ κ σ τ α σ η ς . Μ ό ν ο τ ό ό τ ι έ ν θ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ιπ ο τ α , τ ό ό τ ι έ χ ο υ ν κ ά τ ι δ ι κ ό τ ο υ ς , ά ν τ ισ τ α θ μ ίζ ε ι τ ή ν ε ξ α θ λ ίω

τ ή σ τ ε ιρ ό τ η τ α τ ή ς ύ π α ρ ξ ή ς τ ο υ ς . Ή τ ά σ η τ ή ς έ φ η β ε ία ς , π ολ η ρ ε ί γ ιά τ ό έ ν α π ρ ά γ μ α ή τ ό ά λ λ ο τ ή μ ιά μ έ ρ α έ χ ο ν τ α ς π ά νν α τ ό τ η τ α ν ά τ ό κ α τ α δ ι κ ά σ ε ι ώ ς η λ ίθ ι ο τ ή ν ε π ό μ ε ν η , ε ίν α ι κ ο ιν ω ν ικ ο π ο ιη μ έ ν η . Φ υ σ ικ ά , ο ί Ε υ ρ ω π α ίο ι έ χ ο υ ν τ ή ν τ ά σρ α β λ έ π ο υ ν τ ό γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ο ί ο π α δ ο ί τ ή ς τ ζ ά ζ σ τ ή ν Ε υ ρ ώ π η κ α τ ά κ α ν έ ν α ν τ ρ ό π ο ίσ ο ι μ έ ε κ ε ίν ο υ ς τ ή ς ’Α μ ε ρ ικ ή ς . ό σ τ ο υ π ε ρ β ο λ ή ς , τ ή ς ά ν υ π ο τ α ξ ία ς , π ο ύ υ π ά ρ χ ε ι σ τ ή ν τ ζ ά ζ , έ π ιζ σ τ ή ν Ε υ ρ ώ π η ά λ λ ά ό χ ι σ τ ή ν ’Α μ ε ρ ικ ή . Ή ά ν ά μ ν η σ η τ ώ ν ά

ρ ιζ ώ ν , τ ίς ό π ο ι ε ς μ ο ι ρ ά ζ ε τ α ι ή τ ζ ά ζ μ ’ ό λ α τ ά σ η μ ε ρ ι ν ά π ρ σ κ ε υ α σ μ έ ν α μ α ζ ικ ά κ ιν ή μ α τ α , έ χ ε ι ά π ω θ η θ ε ί σ έ τ ρ ο μ ε ρ ό σ ο κ ι α ν έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ϊ ν ά υ π ο β ό σ κ ε ι κ ά τ ω ά π ό τ ή ν ε π ιφ ά τ ζ ά ζ έ χ ε ι σ ή μ ε ρ α κ α θ ι ε ρ ω θ ε ί ώ ς θ ε σ μ ό ς . 'Ω σ τ ό σ ο , α ύ τ ό π κ ο ι ν ό σ τ ο ύ ς έ ν θ ο υ σ ιώ δ ε ις ο π α δ ο ύ ς τ ή ς τ ζ ά ζ ό λ ω ν τ ώ ν χ ω τ ό σ τ ο ιχ ε ίο τ ή ς υ π ο τ α γ ή ς π ο ύ ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι κ ά τ ω ά π ό τ ή μ ο γ ε λ ο ία ς υ π ε ρ β ο λ ή ς . ’Α π ’ α ύ τ ή τ ή ν ά π ο ψ η τ ό π α ιχ ν ίδ ι τ ο υ ς τ ή β ά ν α υ σ η σ ο β α ρ ό τ η τ α τ ή ς μ ά ζ α ς τ ώ ν ο π α δ ώ ν σ τ ά ο λ ο κ κ ρ ά τ η , ά κ ό μ η κ ι ά ν ή δ ια φ ο ρ ά π α ιχ ν ιδ ι ο ύ κ α ί σ ο β α ρ ό τ η τ α ν α μ ε ί μ έ τ ή δ ια φ ο ρ ά ζ ω ή ς κ α ί θ α ν ά τ ο υ . Ή δ ια φ ή μ ισ η γ ιάσ μ έ ν ο τ ρ α γ ο ύ δ ι π ο ύ π α ί ζ ε τ α ι ά π ό μ ιά μ ε γ ά λ η μ π ά ν τ α ε ίν λ ο υ θ ή σ τ ε τ ό ν ά ρ χ η γ ό σ α ς ». Π α ρ ό λ ο π ο ύ ο ί ά ρ χ η γ ο ί τ ώ ν ε

132



κ ώ ν δ ικ τ α τ ο ρ ιώ ν γ ίν ο ν τ α ν έ ξ ω φ ρ ε ν ώ ν μ έ τ ή ν τ ζ ά ζ κ α ί τ ή ν π α ρ α π ο ύ α ύ τ ή έ π έ φ ε ρ ε , ή ν ε ο λ α ία τ ώ ν ά λ λ ω ν χ ω ρ ώ ν ε ίχ ε , ά π ό π ο λ ύ κρ ό π ρ ίν , ε π ιτ ρ έ ψ ε ι σ τ ό ν ε α υ τ ό τ η ς ν ά ή λ ε κ τ ρ ίζ ε τ α ι , ό π ω ς σ υ μ β α ί κ α ί μ έ τ ά ε μ β α τ ή ρ ια , ά π ό τ ά σ υ γ κ ο π τ ό μ ε ν ο υ ρ υ θ μ ο ύ χ ο ρ ε υ τ ικ άμ α τ α , ά π ό μ π ά ν τ ε ς , π ο ύ 'δ έ ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο τ ό ό τ ι κ α τ ά γ ο ν τ α ι ά π ό σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή μ ο υ σ ι κ ή . Ή δ ιά κ ρ ισ η δ υ ν ά μ ε ω ν κ ρ ο ύ σ η ς κ α ί ά σ ύ κ τ ω ν ά κ ό λ ο υ θ ω ν έ χ ε ι κ ά τ ι ά π ό τ ή δ ιά κ ρ ισ η τ ή ς ε λ ίτ τ ο ϋ κ ό μ μ α ά π ό τ ό υ π ό λ ο ι π ο τ ο ύ «λ α ο ύ ».

ό μ ο ν ο π ώ λ ιο τ ή ς τ ζ ά ζ έ γ κ ε ιτ α ι σ τ ή ν ά π ο κ λ ε ισ τ ικ ό τ η τ α τ ή π ρ ο σ φ ο ρ ά ς κ α ί σ τ ή ν ο ικ ο ν ο μ ι κ ή δ ύ ν α μ η π ο ύ β ρ ίσ κ ε τ α ι κ ά τ ω α ύ τ ή ν . 'Ω σ τ ό σ ο , θ ά ε ίχ ε π ά ψ ε ι ν ά υ π ά ρ χ ε ι π ρ ίν ά π ό π ο λ ύ κ α ιρ ό , α ύ τ ή ή π α ν τ α χ ο ύ π α ρ ο ύ σ α «σ π ε σ ια λ ιτ έ » δ έ ν π ε ρ ιε ίχ ε κ ά τ ι «κ α θ οκ ό », κ ά τ ι σ τ ό ό π ο ίο ά ν τ α π ο κ ρ ίν ε ια ι ό λ ο ς ό κ ό σ μ ο ς . Ή τ ζ ά ζ ο φ ε ί ν ά έ χ ε ι μ ιά «μ α ζ ικ ή β ά σ η », ή τ ε χ ν ικ ή ο φ ε ίλ ε ι ν ά σ υ ν δ έ ε τ α ι μ έ κ άπ ο ι ο σ τ ο ιχ ε ίο τ ώ ν υ π ο κ ε ιμ έ ν ω ν - έ ν α σ τ ο ι χ ε ίο π ο ύ μ ά ς π α ρ α π έ μ π β έ β α ια , σ τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή δ ο μ ή κ α ί σ τ ίς τ υ π ικ έ ς σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ις κ ο ι νν ία ς κ α ί ε γ ώ . Σ τ ή δ ια δ ικ α σ ία έ ν τ ο π ισ μ ο ύ α ύ τ ο ύ τ ο ϋ σ τ ο ι χ ε ίο υ , π ρ ώ τ ο π ρ ά γ μ α π ο ύ μ ά ς έ ρ χ ε τ α ι σ τ ό ν ο ύ ε ίν α ι ό ε κ κ ε ν τ ρ ικ ό ς κ λ ό ή τ ό ά ν τ ίσ τ ο ιχ ό τ ο υ σ τ ίς π α λ ι έ ς κ ω μ ω δ ίε ς τ ο ύ κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ ά τ ο μ ικ ή ά δ υ ν α μ ία π ρ ο β ά λ λ ε τ α ι κ α ί ά ν α κ α λ ε ίτ α ι μ έ τ ό ν ίδ ι ο τ ρ ό τ ό «π α ρ α π ά τ η μ α » κ α θ ι ε ρ ώ ν ε τ α ι ώ ς έ ν α ε ίδ ο ς υ ψ η λ ή ς δ ε ξ ιο τ ε χ ν ί Σ τ ή δ ι α δ ι κ α σ ία έ ν σ ω μ ά τ ω σ η ς τ ο ύ ά κ ο ιν ω ν ικ ο ϋ , ή τ ζ ά ζ μ ο ιά ζ ε τ ά ε ξ ίσ ο υ τ υ π ο π ο ιη μ έ ν α σ χ ή μ α τ α τ ο ύ ά σ τ υ ν ο μ ικ ο ϋ μ υ θ ι σ τ ο ρ ήτ ο ς κ α ί τ ώ ν π α ρ α φ υ ά δ ω ν τ ο υ , π ο ύ δ ια σ τ ρ ε β λ ώ ν ο υ ν ή ά π ο κ α π τ ο υ ν τ ό ν κ ό σ μ ο κ ά ν ο ν τ α ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ό κ α ν ό ν α τ ή ν ά κ ο ιν ω ν ικ ό κ α ί τ ό έ γ κ λ η μ α , ά λ λ ά π ο ύ έ ξ ο ρ κ ίζ ο υ ν , τ α υ τ ό χ ρ ο ν α , τ ή γ ο η τ ε υ τ κ α ί ά π ε ιλ η τ ικ ή π ρ ό κ λ η σ η μ έ σ ω τ ο ύ ά ν α π ό φ ε υ κ τ ο υ θ ρ ιά μ β ο υ

ά ξ η ς . Μ ό ν ο ή ψ υ χ α ν α λ υ τ ικ ή θ ε ω ρ ί α μ π ο ρ ε ΐ ν ά δ ώ σ ε ι μ ιά δ ια έ ξ ή γ η σ η α ύ τ ο ύ τ ο ϋ φ α ιν ο μ έ ν ο υ . Ό σ κ ο π ό ς τ ή ς τ ζ ά ζ ε ίν α ι ή μ η χκ ή ά ν α π α ρ α γ ω γ ή έ ν ό ς ύ π ό σ τ ρ ο φ ο υ σ τ ο ιχ ε ίο υ , έ ν ό ς σ υ μ β ο λ ισ τ ο ύ ε ύ ν ο υ χ ισ μ ο ύ . «Π α ρ ά τ α τ ό ν ά ν τ ρ ισ μ ό σ ο υ , δ ε ξ ο υ τ ό ν ε υ ν ο υσ μ ό » κ ο ρ ο ϊδ ε ύ ε ι κ α ί π ρ ο τ ε ίν ε ι μ α ζ ί ό ή χ ο ς τ ή ς τ ζ ά ζ μ π ά ν τ , π ο μ ο ι ά ζ ε ι μ έ τ ή φ ω ν ή έ ν ό ς ε ύ ν ο ύ χ ο υ , «κ α ί θ ά ά ν τ α μ ε ιφ τ ε ΐς , θ ά γ ί ν δ ε κ τ ό ς σ έ μ ιά ά δ ε λ φ ό τ η τ α π ο ύ μ ο ιρ ά ζ ε τ α ι μ α ζ ί σ ο υ τ ό μ υ σ τ ή ρ ιο ά ν ικ α ν ό τ η τ α ς , έ ν α μ υ σ τ ή ρ ιο π ο ύ ά π ο κ α λ ύ π τ ε τ α ι τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ

ν ε τ α ι ή τ ε λ ε τ ή μ ύ η σ η ς ». ’Ά ν α ύ τ ή ή ε ρ μ η ν ε ία τ ή ς τ ζ ά ζ - π ο ύ ο ί σξ ο υ α λ ικ έ ς ε π ιπ τ ώ σ ε ις τ η ς γ ίν ο ν τ α ι κ α λ ύ τ ε ρ α κ α τ α ν ο η τ έ ς ά π ό τ σ ο κ α ρ ι σ μ έ ν ο υ ς ά ν τ ίπ α λ ο ύ ς τ η ς π α ρ ά ά π ό τ ο ύ ς ύ π ε ρ α μ ύ ν τ ο ρ έ ς φ α ίν ε τ α ι α υ θ α ίρ ε τ η κ α ί π α ρ α τ ρ α β η γ μ έ ν η , α ύ τ ό δ έ ν ά ν α ιρ ε ΐ κ α



λ ο υ τ ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι μ π ο ρ ε ί ν ά τ ε κ μ η ρ ιω θ ε ί ά π ό ά ν α ρ ίθ μ η τ ε ς λ ε πμ έ ρ ε ιε ς τ ό σ ο τ ή ς μ ο υ σ ικ ή ς δ σ ο κ α ί τ ώ ν σ τ ίχ ω ν τ ώ ν τ ρ α γ ο υ δ ιώ ν β ι β λ ί ο American Jazz Music, ό Wilder Hobson π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι τ ό ν π α λ ι ό ά ρ χ η γ ό μ ιά ς τ ζ ά ζ μ π ά ν τ Mike Riley ώ ς έ ν α ν έ κ κ ε ν τ ρ ι κ ό μ ο υ σ ικ ό π ο ύ κ α τ ά φ ε ρ ν ε ν ά ά κ ρ ω τ η ρ ιά σ ε ι τ ά ό ρ γ α ν α . « ά μ έ λ η τ ή ς μ π ά ν

π ε τ ο ϋ σ α ν ν ε ρ ά κ α ί έ σ κ ιζ α ν τ ά ρ ο ύ χ α τ ο υ ς κ α ί ό M ike Riley έ δ ιν ε ϊσ ω ς τ ή ν κ α λ ύ τ ε ρ η κ ω μ ικ ή π α ρ ά σ τ α σ η τ ρ ο μ π ο ν ιο ύ , μ ιά τ ρ ε λ ή έ ν ε ία τ ή ς “Dinah” κ α τ ά τ ή δ ιά ρ κ ε ια τ ή ς ό π ο ία ς δ ι έ λ υ ε τ ό κ ό ρ ν ο κ α ί τ ό σ υ ν α ρ μ ο λ ο γ ο ύ σ ε ξ α ν ά μ έ ά λ λ ο π ρ ό σ α λ λ ο τ ρ ό π ο · σ τ ό τ έ λ ο ς ,λ ή ν α ς κ ρ ε μ ό τ α ν ό π ω ς τ ά χ ά λ κ ιν α ά ν τ ικ ε ίμ ε ν α σ ’ έ ν α π α λ ι α τ ζ ίδ έ ν ώ έ β γ α ζ ε ά κ ό μ α έ ν α ν ά μ υ δ ρ ά ά ρ μ ο ν ικ ό ή χ ο .» Π ο λ ύ π ιό π ρ Virgil Thomson ε ίχ ε σ υ γ κ ρ ίν ε ι τ ί ς έ κ τ ε λ έ σ ε ις τ ο ύ δ ιά σ η μ ο υ τ ρ ο μ π ετ ίσ τ α τ ή ς τ ζ ά ζ Λ ο ύ ις Ά ρ μ σ τ ρ ο ν γ κ μ ’ έ κ ε ϊν ε ς τ ώ ν μ ε γ ά λ ω ν castr τ ο ύ 18ο υ α ιώ ν α . 'Ο λ ό κ λ η ρ η ή σ φ α ίρ α δ ια π ο τ ίζ ε τ α ι ά π ό μ ιά ο ρ ο

γ ία π ο ύ κ ά ν ε ι δ ιά κ ρ ι σ η μ ε τ α ξ ύ «μ α κ ρ υ μ ά λ λ η δ ω ν » κ α ί «κ ο ν τ ο κρ ε μ έ ν ω ν » μ ο υ σ ικ ώ ν . Ο ί τ ε λ ε υ τ α ίο ι ε ίν α ι τ ζ α ζ ίσ τ ε ς π ο ύ κ ε ρ δ ίζ ο χ ρ ή μ α τ α κ α ί μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ύ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν δ τ ι ε ίν α ι π α ρ ο υ σ ιά σ ιμ ο ά λ λ ο ι ε ίν α ι μ ιά κ α ρ ικ α τ ο ύ ρ α τ ο ύ π ια ν ίσ τ α μ έ τ ή μ α κ ρ ι ά χ α ίτ η σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ ν ο ν τ α ι κ ά τ ω ά π ό τ ό ν ε λ ά χ ισ τ α σ ε β α σ τ ό τ ύ π ο τ ο ύ κ ατ έ χ ν η π ο ύ π ε θ α ίν ε ι ά π ό τ ή ν π ε ίν α κ α ί π ε ρ ιφ ρ ο ν ε ϊ τ ο ύ ς σ υ μ β α τ ικ κ α ν ό ν ε ς . Α ύ τ ό ε ίν α ι τ ό έ κ δ η λ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ ή ς ό ρ ο λ ο γ ία ς . Α π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε ι ό «κ ο ν τ ο κ ο υ ρ ε μ έ ν ο ς » μ ο υ σ ικ ό ς δ έ ν χ ρ ε ιάτ α ι π ε ρ α ιτ έ ρ ω ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α . Μ έ τ ή ν τ ζ ά ζ ά π ο κ τ ο ύ ν π ά ν τ α α ί γ λ ά μ ό ρ φ ω τ ο ι π ο ύ κ ά θ ο ν τ α ι μ π ρ ο σ τ ά σ τ ό π ιά ν ο .

Π ρ ό κ ε ιτ α ι π ρ ά γ μ α τ ι γ ιά ά μ ό ρ φ ω τ ο υ ς . Ό σ υ μ β ο λ ισ μ ό ς τ ο ύν ο υ χ ισ μ ο ύ , θ α μ μ έ ν ο ς β α θ ι ά σ τ ίς π ρ α κ τ ικ έ ς τ ή ς τ ζ ά ζ κ α ί ά π ο κ ο μ ν ο ς ά π ό τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η μ έ σ ω τ ή ς θ ε σ μ ο π ο ίη σ η ς τ ή ς α ιώ ν ια ς ο μ οτ α ς , ε ίν α ι , γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό λ ό γ ο , έ ξ α ιρ ε τ ικ ά ισ χ υ ρ ό ς . Κ α ί , ά π ό κ ο ιν ων ιο λ ο γ ι κ ή ά π ο ψ η , ή τ ζ ά ζ π ρ α γ μ α τ ώ ν ε ι , ά κ ό μ η κ α ί ώ ς τ ή ν ίδ ι α φ υ σ ιο λ ο γ ί α τ ο ύ ύ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ , τ ή ν ε ν ίσ χ υ σ η κ α ί τ ή ν έ π έ κ τ α σ η ά π ο δ ο χ ή ς ε ν ό ς ρ ε α λ ι σ τ ικ ο ύ , χ ω ρ ίς ό ν ε ιρ α κ ό σ μ ο υ , σ τ ό ν ό π έ χ ο υ ν έ ξ α λ ε ιφ τ ε ϊ ό λ ε ς ο ί ά ν α μ ν ή σ ε ις τ ώ ν π ρ α γ μ ά τ ω ν π ο ύ δ έ ν έ χ έ ν σ ω μ α τ ω θ ε ΐ π λ ή ρ ω ς . Γ ιά ν ά κ α τ α λ ά β ε ι κ α ν ε ίς τ ή μ α ζ ικ ή β ά σ η τ ζ ά ζ , π ρ έ π ε ι ν ά λ ά β ε ι ύ π ό ψ η τ ο υ τ ό τ α μ π ο ύ τ ή ς κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ςφ ρ α σ η ς σ τ ή ν ’Α μ ε ρ ι κ ή , έ ν α τ α μ π ο ύ π ο ύ έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ϊ ν ά υ π ά π α ρ ά τ ή ν ε π ίσ η μ η β ι ο μ η χ α ν ία τ ή ς τ έ χ ν η ς κ α ί π ο ύ έ π η ρ ε ά ζ ε ι ά κ κ α ί τ ίς έ κ φ ρ α σ τ ικ έ ς π α ρ ο ρ μ ή σ ε ις τ ώ ν π α ι δ ιώ ν ή «π ρ ο ο δ ε υ τ ικ έ κ π α ίδ ε υ σ η , π ο ύ ε π ιδ ιώ κ ε ι ν ά π ρ ο β ά λ λ ε ι ώ ς α υ τ ο σ κ ο π ό τ ίς δ υτ ό τ η τ ε ς έ κ φ ρ α σ η ς τ ώ ν π α ιδ ιώ ν , ε ίν α ι ά π λ ώ ς μ ιά ά ν τ ίδ ρ α σ η σ ’ α τ ό π ρ ά γ μ α . Π α ρ ό λ ο π ο ύ ό κ α λ ιτ έ χ ν η ς ε ίν α ι ώ ς έ ν α σ η μ ε ίο α ν ε κ

134



κ α ί ώ ς έ ν α σ η μ ε ίο ε ν σ ω μ α τ ω μ έ ν ο ς σ τ ή σ φ α ίρ α τ ή ς κ α τ α ν ά λ ω σ η «ψ υ χ α γ ω γ ό ς », ώ ς υ π ά λ λ η λ ο ς (δ π ω ς ό σ ε ρ β ιτ ό ρ ο ς ), τ ό σ τ ε ρ ε ό τ υ τ ο ϋ κ α λ λ ιτ έ χ ν η έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ϊ ν ά ε ίν α ι ό έ σ ω σ τ ρ ε φ ή ς , ό έ γ ω κ ε ν τ ρ ι η λ ίθ ι ο ς κ α ί σ υ χ ν ά ό ο μ ο φ υ λ ό φ ιλ ο ς . έ τ ο ια χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά μ π ρ ο ϋ ν ν ά γ ίν ο υ ν ά ν ε κ τ ά σ τ ή ν π ε ρ ίπ τ ω σ η τ ώ ν έ π α γ γ ε λ μ α τ ιώ ν κ ατ ε χ ν ώ ν (μ ιά σ κ α ν δ α λ ώ δ η ς ιδ ιω τ ικ ή ζ ω ή μ π ο ρ ε ΐ ν ά ε ίν α ι μ έ ρ ο ς σ φ α ίρ α ς τ ή ς ψ υ χ α γ ώ γ η σ η ς )· ώ σ τ ό σ ο , κ ά θ ε ά λ λ ο ς γ ίν ε τ α ι α υ τ ό μ ύ π ο π τ ο ς , ό τ α ν ε κ δ η λ ώ σ ε ι κ ά π ο ι α α υ θ ό ρ μ η τ η κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή π α ρ μ η σ η π ο ύ δ έ ν ά ν τ α π ο κ ρ ίν ε τ α ι σ έ μ ι ά π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η π α ρ α γ γ ε λ ία κ ο ιν ω ν ία ς . Έ ν α π α ιδ ί π ο ύ π ρ ο τ ιμ ά ε ι ν ά ά κ ο ύ ε ι σ ο β α ρ ή μ ο υ σ ι κ ν ά π α ίζ ε ι π ιά ν ο ά π ό τ ό ν ά π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί έ ν α π α ιχ ν ίδ ι μ π ε ϊζ μ π ό λ ν ά β λ έ π ε ι τ η λ ε ό ρ α σ η υ π ο φ έ ρ ε ι ε π ε ιδ ή θ ε ω ρ ε ίτ α ι «ά δ ε λ φ ή » σ τ ή ν ξ η τ ο υ ή σ τ ίς ά λ λ ε ς ο μ ά δ ε ς σ τ ίς ό π ο ιε ς ά ν ή κ ε ι κ α ί ο ί ό π ο ιε ς έ χ ο υ π ο λ ύ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ε ξ ο υ σ ία ά π ’ α ύ τ ή ν π ο ύ έ χ ο υ ν ο ί γ ο ν ε ίς ή ο ί δ ά σ κλ ο ί τ ο υ . Ή ε κ φ ρ α σ τ ικ ή π α ρ ό ρ μ η σ η έ κ τ ίθ ε τ α ι σ τ ή ν ίδ ι α ά π ε ιλ ή τ ε υ ν ο υ χ ισ μ ο ύ π ο ύ σ υ μ β ο λ ί ζ ε τ α ι κ α ί ά π α λ ύ ν ε τ α ι μ η χ α ν ικ ά κ α ί τ ετ ο υ ρ γ ικ ά σ τ ή ν τ ζ ά ζ . Μ ο λ α τ α ύ τ α , ή ά ν ά γ κ η γ ιά έ κ φ ρ α σ η , π ο ύ δ ι α τ η ρ ε ί μ ιά ά ν α γ κ α ία σ χ έ σ η μ έ τ ή ν ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ή π ο ι ό τ η τ α τ ή ς χ ν η ς , δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά κ α τ α ρ γ η θ ε ϊ έ ν τ ε λ ώ ς , ε ιδ ι κ ά κ α τ ά τ ή δ ιά ρ κ ε τ ή ς ώ ρ ι μ ό τ η τ α ς . Ο ί τ ιν έ ιτ ζ ε ρ ς δ έ ν ε κ μ η δ ε ν ίζ ο ν τ α ι ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ά π ό τ ή ν ο ικ ο ν ο μ ικ ή ζ ω ή κ α ί τ ό ψ υ χ ο λ ο γ ικ ό σ ύ σ τ ο ιχ ό τ η ς , τ ή ν ά ρ τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς . Ο ί α ισ θ η τ ικ έ ς π α ρ ο ρ μ ή σ ε ις τ ο υ ς δ έ ν κ α τπ ν ίγ ο ν τ α ι , ά λ λ ά μ ά λ λ ο ν π α ρ ο χ ε τ ε ύ ο ν τ α ι σ έ ο ρ ισ μ έ ν α κ α ν ά λ ι α . τ ζ ά ζ ε ίν α ι τ ό π ρ ο τ ι μ ο ύ μ ε ν ο μ έ σ ο τ ή ς δ ια δ ικ α σ ία ς α υ τ ή ς . Σ τ ίς μ ά ζ τ ώ ν ν ε α ρ ώ ν π ο ύ χ ρ ό ν ο μ έ τ ό χ ρ ό ν ο κ υ ν η γ ο ύ ν τ ή ν α ιώ ν ια μ ό δ α , ν ά τ ή ν ξ ε χ ά σ ο υ ν π ιθ α ν ώ ς μ ε τ ά ά π ό λ ί γ α χ ρ ό ν ια , π ρ ο σ φ έ ρ ε ι μ σ υ μ β ι β α σ τ ικ ή λ ύ σ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ή ν α ισ θ η τ ικ ή έ ξ ιδ α ν ίκ ε υ σ η κ α ί κ ο ιν ω ν ικ ή π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή . ό «μ ή ρ ε α λ ισ τ ικ ό », π ρ α κ τ ικ ά ά χ ρ η σ τ φ α ν τ α σ τ ικ ό σ τ ο ιχ ε ίο μ π ο ρ ε ί ν ά έ π ιβ ι ώ σ ε ι μ ό ν ο ά ν ά λ λ ά ξ ε ι τ ό χ α ρκ τ ή ρ α τ ο υ · ο φ ε ίλ ε ι ν ά π α σ χ ί ζ ε ι σ υ ν ε χ ώ ς ν ά ξ α ν α φ τ ιά ξ ε ι τ ό ν ε α υ τ τ ο υ σ ύ μ φ ω ν α μ έ τ ή ν ε ικ ό ν α τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς , ν ά ε π α ν α λ α μν ε ι τ ίς δ ια τ α γ έ ς π ο ύ τ ο ϋ δ ίν ε ι ή π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ,ν ά υ π α κ ο ύ ε ι σ ’ α υτ έ ς . Ε τ σ ι , έ π α ν ε ν σ ω μ α τ ώ ν ε ι τ ό ν έ α υ τ ό τ ο υ σ τ ή σ φ α ίρ α ά π ό τ ή ό π ο ί α π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι. 'Η τ έ χ ν η χ ά ν ε ι τ ή ν α ισ θ η τ ικ ή τ δ ιά σ τ α σ η κ α ί ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι ώ ς μ έ ρ ο ς τ ή ς ίδ ι α ς τ ή ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς τ ή ν ό π ο ί α έ ρ χ ε τ α ι , ά π ό τ ή φ ύ σ η τ η ς , σ έ σ ύ γ κ ρ ο υ σ η . 5 π ’ α ύ τ ή τ σ κ ο π ιά μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α κ α τ α λ ά β ο υ μ ε ε υ κ ο λ ό τ ε ρ α ο ρ ισ μ έ ν α ά σ υ ν σ τ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ή ς τ ζ ά ζ , ό π ω ς π .χ . τ ό ρ ό λ ο τ ό ν ό π ο ιο π α ί ζ ε ι δ ι α σ κ ε υ ή , ρ ό λ ο ς π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ε ί ν ά ε ξ η γ η θ ε ί έ π α ρ κ ώ ς ά π ό τ ο ό ρ ο υ ς τ ο ύ τ ε χ ν ικ ο ύ κ α τ α μ ε ρ ι σ μ ο ύ τ ή ς ε ρ γ α σ ία ς ή τ ή ς μ ο υ σ ικ



ά γ ρ α μ μ α τ ο σ ύ ν η ς τ ώ ν δ ή θ ε ν «σ υ ν θ ε τ ώ ν ». ίπ ο τ ε δ έ ν μ π ο ρ εν ε χ ίσ ε ι ν ά ε ίν α ι α ύ τ ό π ο ύ ε ίν α ι ά π ό τ ή φ ύ σ η τ ο υ . ό κ α θ ε τ ί ν ά ρ υ θ μ ισ τ ε ί , ν ά σ φ ρ α γ ισ τ ε ί ά π ό μ ιά π ρ ο π α ρ α σ κ ε υ ή π ο ύ τ

π ιό κ ο ν τ ά σ τ ή σ φ α ίρ α τ ο ϋ «π α σ ίγ ν ω σ τ ο υ » κ α ί π ο ύ τ ό κ ά ν ε υ κ ο λ ό τ ε ρ α κ α τ α ν ο η τ ό . ή ν ίδ ια σ τ ιγ μ ή , α ύ τ ή ή δ ι α δ ι κ α σ ία ρ α σ κ ε υ ή ς δ ε ίχ ν ε ι σ τ ό ν ά κ ρ ο α τ ή ό τ ι ή μ ο υ σ ικ ή ε ίν α ι φ τ ια γ α ύ τ ό ν χ ω ρ ίς ό μ ω ς ν ά τ ό ν ε ξ υ ψ ώ ν ε ι . Κ α ί, σ τ ό τ έ λ ο ς , ή δ ια σ φ ρ α γ ίζ ε ι τ ή μ ο υ σ ικ ή μ έ τ ή ν έ π ίσ η μ η έ γ κ ρ ισ η π ο ύ μ α ρ τ υ ρ σ ε ιρ ά τ η ς , τ ή ν ά π ο υ σ ία κ ά θ ε κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ς φ ιλ ο δ ο ξ ία ς π ο ύλ ε ν ά ξ ε φ ύ γ ε ι ά π ό τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , τ ή ρ ο π ή τ ή ς μ ο υ σ κ υ λ ίσ ε ι μ α ζ ί μ έ τ ό ρ ε ύ μ α . Α ύ τ ή ε ίν α ι μ ιά μ ο υ σ ικ ή π ο ύ δ έ ν φ

τ α ι π ώ ς ε ίν α ι κ ά τ ι κ α λ ύ τ ε ρ ο ά π ’ ό ,τ ι ε ίν α ι.Ή π ρ ω τ ο κ α θ ε δ ρ ία τ ή ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς δ έ ν ε ίν α ι λ ιγ ό τ ε ρ ο

σ τ ικ ή γ ιά τ ό ν κ α θ ο ρ ισ μ ό τ ώ ν ιδ ι α ίτ ε ρ ω ν δ ε ξ ιο τ ή τ ω ν π ο ύ ζ τ ζ ά ζ ά π ό τ ο ύ ς μ ο υ σ ικ ο ύ ς τ η ς , ώ ς έ ν α β α θ μ ό ά π ό τ ο ύ ς ά κ ρ ο κ α ί , β έ β α ια , ά π ό τ ο ύ ς χ ο ρ ε υ τ έ ς π ο ύ π α σ χ ίζ ο υ ν ν ά μ ιμ η θ ο ΰ νσ ικ ή . Ή α ισ θ η τ ικ ή τ ε χ ν ικ ή , μ έ τ ή ν έ ν ν ο ι α τ ή ς π ε μ π τ ο υ σ ία ςσ ω ν π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι γ ιά τ ή ν ά ν τ ικ ε ιμ ε ν ο π ο ίη σ η έ ν όν ο μ ο υ θ έ μ α τ ο ς , ά ν τ ικ α θ ί σ τ α τ α ι ά π ό τ ή ν ικ α ν ό τ η τ α ξ ε π ε ρ ά

τ ώ ν ε μ π ο δ ίω ν , έ ν σ ω μ ά τ ω σ η ς τ ώ ν ά π ο δ ιο ρ γ α ν ω τ ικ ώ ν σ υ ν (ό π ω ς ε ίν α ι ο ί σ υ γ κ ο π έ ς ) κ α ί έ ξ υ π ν η ς ε κ τ έ λ ε σ η ς τ ή ς ιδ ια ίτ ε ρ ηξ η ς π ο ύ ά π ο τ ε λ ε ϊ τ ή β ά σ η τ ώ ν ά φ η ρ η μ έ ν ω ν κ α ν ό ν ω ν . Ή α π ρ ά ξ η γ ίν ε τ α ι σ π ό ρ μ έ σ ω τ ή ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η ς έ ν ό ς σ υ σ τ ρ ίκ . Ό τ α ν τ ό ε λ έ γ χ ε ις , δ ε ίχ ν ε ις τ ή ν π ρ α κ τ ικ ό τ η τ ά σ ο υ . ό ε πμ α τ ο ϋ μ ο υ σ ικ ο ύ κ α ί τ ο ϋ ε ιδ ή μ ο ν α τ ή ς τ ζ ά ζ δ έ ν ε ίν α ι π α ρ ά έ π ο ύ π ε ρ ν ιέ τ α ι μ έ ε π ιτ υ χ ία . Ά λ λ ά ή έ κ φ ρ α σ η , ό ά λ η θ ι ν ό ς τ ή ς α ισ θ η τ ικ ή ς δ ι α μ α ρ τ υ ρ ία ς , κ α τ α β ά λ λ ε τ α ι ά π ό τ ή δ έ ν ά ν τ ια σ τ ή ν ό π ο ί α δ ια μ α ρ τ ύ ρ ε τ α ι . Κ ά τ ω ά π ό τ ή ν έ π ε ν έ ρτ ή ς τ ή ς δ ύ ν α μ η ς ά π ο κ τ ά έ ν α ν φ θ ο ν ε ρ ό κ α ί ά θ λ ι ο τ ό ν ο π ο ύ δ κ α ί μ ό ν ο π ρ ό ς σ τ ιγ μ ή μ ε τ α μ φ ιέ ζ ε τ α ι σ έ α υ σ τ η ρ ό κ α ί π ρ ο κ

ό υ π ο κ ε ίμ ε ν ο π ο ύ έ κ φ ρ ά ζ ε τ α ι ε κ φ ρ ά ζ ε ι ά κ ρ ι β ώ ς α ύ τ ό : Δ τ ίπ ο τ ε , ε ίμ α ι ά χ ρ ε ϊο ς κ ι ό ,τ ι κ ι ά ν μ ο ύ κ ά ν ο υ ν μ έ ε ξ υ π η ρ ε τ ε ί.τ ικ ά α ύ τ ό τ ό υ π ο κ ε ίμ ε ν ο έ χ ε ι γ ίν ε ι ή δ η έ ν α ς ά π ό κ ε ίν ο υ ς τ οσ ο υ ς π ο ύ κ α τ η γ ο ρ ο ϋ ν τ α ι γ ιά κ ά π ο ι ο έ γ κ λ η μ α κ α ί , π α ρ ό λ ο π ά θ ώ ο ι , σ υ ν ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι μ έ τ ό δ ή μ ιο ά π ό τ ή ν ά ρ χ ή κ α ί ε ίν α ι ά ν ά β ρ ο υ ν μ ιά ά ρ κ ε τ ά α υ σ τ η ρ ή τ ιμ ω ρ ία . Ά ν ά ρ χ ικ ά ή α ισ θ ηρ ιο χ ή ε ίχ ε ά ν α δ υ θ ε ϊ ώ ς α ύ τ ό ν ο μ η σ φ α ίρ α μ έ σ α ά π ό τ ό μ α γπ ο ύ , π ο ύ ξ ε χ ώ ρ ιζ ε τ ό ι ε ρ ό ά π ό τ ό κ α θ η μ ε ρ ιν ό έ π ιδ ι ώ κ ο ν τ α ςτ η ρ ή σ ε ι τ ό π ρ ώ τ ο κ α θ α ρ ό , σ ή μ ε ρ α τ ό ά ν ίε ρ ο π α ίρ ν ε ι τ ή ν ε τ ο υ ά π ό τ ό ν ά π ό γ ο ν ο τ ή ς μ α γ ε ία ς , τ ή ν τ έ χ ν η . Ή τ έ χ ν η μ π



Λ έ ο Λ ό β ε ν τ α λ

Ι σ τ ο ρ ικ έ ς π ρ ο ο π τ ικ έ ς τ ή ς π ρ ο ο ρ ιζ ό μ ε ν η ς

γ ιά τ ό π λ α τ ύ κ ο ιν ό κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς1

Α ύ τ ό τ ό κ ε ίμ ε ν ο θ έ λ ε ι ν ά ε ίν α ι π ρ ο κ λ η τ ικ ό - γ ρ ά φ τ η κ ε ά π ό κ άπ ο ι ο ν π ο ύ ά σ χ ο λ ή θ η κ ε μ έ τ ή ν ε μ π ε ιρ ικ ή έ ρ ε υ ν α π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια κ α π ο ύ ά ν έ λ α β ε π ρ ό σ φ α τ α τ ή δ ιε ύ θ υ ν σ η μ ιά ς έ ρ ε υ ν α ς μ ε γ ά λ η ς κ λ ίμ ακ α ς . Ό σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ά σ χ ο λ ε ϊτ α ι μ έ τ ή ν π ρ ο ο ρ ι ζ ό μ ε ν η γ ιά τ ό π λ α τ ύ κ ο ι ν ό κ ο υ λ τ ο ύ ρ α υ ι ο θ ε τ ώ ν τ α ς έ ν α ν τ ρ ό π ο π ρ ο σ έ γ γ ισ η ς π ο ύ ο ν ο μ άζ ε τ α ι ά π ό μ ε ρ ι κ ο ύ ς «κ ο ιν ω ν ικ ή θ ε ω ρ ία » κ α ί ά π ό ά λ λ ο υ ς «ά π α ρ - χ α ιω μ έ ν η , ά φ η ρ η μ έ ν η κ ρ ι τ ικ ή ». Ε ιδ ι κ ό τ ε ρ α , τ ό κ ε ίμ ε ν ο ά σ χ ο λ ε ϊτ α ι μ ’ ο ρ ισ μ έ ν ε ς π λ ε υ ρ έ ς τ ο ύ ισ τ ο ρ ικ ο ύ κ α ί θ ε ω ρ η τ ικ ο ύ π λ α ίσ ιο υ ά ν α - φ ο ρ ά ς π ο ύ ε ίν α ι , κ α τ ά τ ό σ υ γ γ ρ α φ έ α , μ ιά β α σ ι κ ή π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ιά τ ή μ ε λ έ τ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς ε π ικ ο ι ν ω ν ία ς κ α ί , τ α υ τ ό χ ρ ο ν α , έ ν α ά δ ύ ν α τ ο σ η μ ε ίο τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς ε π ισ τ ή μ η ς . ό ά δ ύ ν α τ ο α ύ τ ό σ ημ ε ίο τ ώ ν σ ύ γ χ ρ ο ν ω ν ά ν α λ ύ σ ε ω ν τ ώ ν μ α ζ ικ ώ ν φ α ιν ο μ έ ν ω ν μ π ο ρ ν ά ε κ π ρ ο σ ω π η θ ε ί μ έ τ ό ν κ α λ ύ τ ε ρ ο τ ρ ό π ο ά π ό τ ίς ά κ ό λ ο υ θ ε ς π α ρ ατ η ρ ή σ ε ις τ ο ύ ν τ έ ο κ β ίλ π ά ν ω σ τ ή ν έ μ μ ο ν η ι δ έ α τ ή ς «π ρ α κ τ ικ ό τ η - τ α ς » τ ο ϋ ά μ ε ρ ικ α ν ικ ο ύ π ν ε ύ μ α τ ο ς , π ρ ίν ά π ό έ ν α ν π ε ρ ί π ο υ α ιώ ν α : «Ή π ρ α κ τ ικ ή τ ώ ν ’Α μ ε ρ ι κ α ν ώ ν τ ο ύ ς ό δ η γ ε ϊ ν ά σ τ ε ρ ε ώ σ ο υ ν τ ή σ τ αθ ε ρ ά τ ώ ν κ ρ ίσ ε ώ ν τ ο υ ς σ τ ό ν ίδ ι ο τ ο υ ς τ ό ν ε α υ τ ό . Κ α θ ώ ς κ α τ α λ αβ α ίν ο υ ν δ τ ι π ε τ υ χ α ίν ο υ ν ν ά λ ύ σ ο υ ν , χ ω ρ ίς β ο ή θ ε ια , δ λ α τ ά μ ικ ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι ή π ρ α κ τ ικ ή ζ ω ή τ ο υ ς , κ α τ α λ ή γ ο υ σ τ ό ε ύ κ ο λ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α δ τ ι τ ό κ α θ ε τ ί σ τ ό ν κ ό σ μ ο μ π ο ρ ε ί ν ά ε ξ η γ ηθ ε ί κ α ί δ τ ι τ ίπ ο τ ε δ έ ν ξ ε π ε ρ ν ά ε ι τ ά δ ρ ια τ ή ς ν ό η σ η ς . Έ τ σ ι , ά ρ ν ο ύ ν - τ α ι δ ,τ ι δ έ ν κ α τ α λ α β α ίν ο υ ν - γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό λ ό γ ο π ο λ ύ λ ί γ ο π ισ τ ε ύ ο υ ν

σ έ κ α θ ε τ ί ά φ ύ σ ικ ο κ α ί ν ιώ θ ο υ ν μ ι ά ά κ α τ α μ ά χ η τ η ά π έ χ θ ε ια γ ιά δ ,τ ι ε ίν α ι ύ π ε ρ φ υ σ ικ ό . ο ύ ς ά ρ έ σ ε ι ν ά ξ ε χ ω ρ ίζ ο υ ν τ ό ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο π ο ύ π ρ ο σ ε λ κ ύ ε ι τ ή ν π ρ ο σ ο χ ή τ ο υ ς μ έ τ ή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η δ υ ν α τ ή ά κ ρ ίβ ε ια γ ι ’ α ύ τ ό ν τ ό λ ό γ ο ά φ α ιρ ο ύ ν , δ σ ο μ π ο ρ ο ύ ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο , κ α θ ε τ ί π ο ύ τ ό σ κ ε π ά ζ ε ι κ α ί τ ό κ ρ ύ β ε ι - ά π α λ λ ά σ σ ο ν τ α ι ά π ό δ ,τ ι τ ο ύ ς χ ω ρ ίζ ε ι ά π ’ α ύ τ ό , π ε τ ο ύ ν δ ,τ ι κ ρ ύ β ε ι τ ή θ έ α τ ο υ γ ιά ν ά τ ό δ ο ύ ν ά π ό π ιό κ ο ντ ά κ α ί κ ά τ ω ά π ό τ ό ά π λ ε τ ο φ ώ ς τ ή ς μ έ ρ α ς . Α ύ τ ή ή τ ά σ η τ ο ύ π ν ε ύ μ ατ ο ς τ ο ύ ς ό δ η γ ε ϊ γ ρ ή γ ο ρ α σ τ ή ν α π ό ρ ρ ι ψ η ο ρ ισ μ έ ν ω ν μ ο ρ φ ώ ν π ο ύ ε

1. Popular culture: προοριζόμενη γιά τό πλατύ κοινό κουλτούρα. Ή έννοιασυμπίπτειμ’ έκείνη τής mas culture (μαζική κουλτούρα). Σ τή συνέχεια χρησιμοποιώ άδιάκριτα τίς δύο εννοιες Α κολουθώ ντας τό συγγραφ έα (σ.τ.μ.).

139



ν α ι , γ ι ’ α υ τ ο ύ ς , ά χ ρ η σ τ α κ α ί έ ν ο χ λ η τ ικ ά π έ π λ α π ο ύ π έ φ τ ο υ ν σ α σ ’ α υ τ ο ύ ς κ α ί σ τ ή ν ά λ η θ ε ια .»

Ή ε ν σ τ α σ ή μ ο υ π ά ν ω σ τ ό ζ ή τ η μ α α ύ τ ώ ν τ ώ ν π έ π λ ω ν π α μ ο ρ φ ή π έ ν τ ε μ ή σ υ σ τ η μ α τ ο π ο ιη μ έ ν ω ν ο μ ά δ ω ν π α ρ α τ η ρ ή

0 ά π ρ ο σ π α θ ή σ ω ν ά δ ε ίξ ω ό τ ι ή σ υ ζ ή τ η σ η π ά ν ω σ τ ή μ α ζ ικτ ο ύ ρ α έ χ ε ι μ ιά π α ρ ά δ ο σ η έ κ α τ ό χ ρ ό ν ω ν σ τ ή σ ύ γ χ ρ ο ν η ισ τ ο ρ σ η μ ε ρ ιν ό ς ισ τ ο ρ ικ ό ς τ ό π ο ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς α ύ τ ή ς μ π ο ρ ε ΐ νδ ι ο ρ ισ τ ε ί έ π α κ ρ ι β ώ ς . 3. Θ ά π ρ ο σ π α θ ή σ ω ν ά κ ά ν ω μ ιά έ κ τ ίμ σ υ ν ο λ ικ ή ς π ρ ο σ έ γ γ ισ η ς τ ή ς ε μ π ε ιρ ικ ή ς έ ρ ε υ ν α ς σ τ ό ζ ή τ η μ α ν ω ν ικ ή ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . 4.ν ο ψ ίσ ω μ ε λ ίγ α λ ό γ ι α τ ή ν τ ρ έ χ ο υ σ α φ ιλ ο σ ο φ ικ ή , π ο ιο τ ικ ή , μ έ τ ή ν έ ρ ε υ ν α , ά ν ά λ υ σ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . 5. Θ ά κ ά νκ έ ς π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ικ έ ς σ η μ ε ιώ σ ε ις π ά ν ω σ τ ή σ χ έ σ η κ ο ιν ω ν ικ ήκ ή ς κ α ί κ ο ιν ω ν ικ ή ς έ ρ ε υ ν α ς .

1. Π ρ ο ο ρ ι ζ ό μ ε ν η γ ιά ό π λ α ύ κ ο ι ν ό κ ο υ λ ο ύ ρ α : ε ν α π α λ ιό δ ίλ η μ μ α

Σ έ μ ιά έ ρ ε υ ν α , π ο ύ έ γ ιν ε π ρ ό σ φ α τ α σ έ μ ιά ξ έ ν η χ ώ ρ α γ ιά τ ίςθ ε ιε ς τ ώ ν ά κ ρ ο α τ ώ ν τ ο ϋ ρ α δ ι ο φ ώ ν ο υ , κ ά π ο ια ά π ό τ ο ύ ς ά π ο μ ε ν ο υ ς π α ρ α τ η ρ ο ύ σ ε : « ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο ε ίν α ι ό σ ύ ν τ ρ ο φ ο ς τ ή ς

ξ ιά ς . Έ χ ε ι κ ά ν ε ι γ ιγ ά ν τ ια β ή μ α τ α έ δ ώ κ α ί μ ισ ό α ιώ ν α . Ο ί γ υ ν ι δ ια ίτ ε ρ α , κ α ί μ ά λ ισ τ α έ κ ε ίν ε ς π ο ύ ζ ο ύ ν μ έ μ ι κ ρ έ ς σ υ ν τ ά ξ ε ις ε ίν α ι έ ν τ ε λ ώ ς ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ε ς , έ ρ χ ο ν τ α ι σ ή μ ε ρ α σ ’ ε π α φ ή μ ’ ό ρ ο τ ό ν κ ό σ μ ο χ ά ρ η σ τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο . Έ χ ο υ ν ύ π ο σ τ ε ί μ ι ά σ ο β λ α γ ή · έ χ ο υ ν β ρ ε ι έ ν α ε ίδ ο ς δ ε ύ τ ε ρ η ς ν ε ό τ η τ α ς . Ε ίν α ι ε ν η μ ε ρ ω κ α ί γ ν ω ρ ίζ ο υ ν τ ο ύ ς σ τ ά ρ τ ώ ν π ρ ώ τ ω ν σ τ η λ ώ ν τ ώ ν ε φ η μ ε ρ ίδ ρ α δ ιο φ ώ ν ο υ , τ ο ϋ θ ε ά τ ρ ο υ , τ ο ϋ κ ό σ μ ο υ τ ώ ν σ π ό ρ κ λ π . Ά κ ο υ ρ ι ά τ ε ς ν ά σ υ ζ η τ ο ύ ν τ ίς ά ρ ε τ έ ς τ ο ύ Μ ό τ σ α ρ τ κ α ί τ ο ϋ Σ ο π έ ν χ

α ύ τ ά π ο ύ ε ίχ α ν ά κ ο ύ σ ε ι ά π ό τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο ».Μ ’ έ ν α έ ν τ ε λ ώ ς ά ν τ ίθ ε τ ο ό μ ω ς π ν ε ύ μ α , μ ιά ά λ λ η γ υ ν α ίκ α έ λ δ έ ν ε ίχ ε ρ α δ ι ό φ ω ν ο σ τ ό σ π ίτ ι τ η ς . Ό τ α ν τ ή ς ζ ή τ η σ α ν ν ά ε ξ η γ λ ό γ ο , ά π ά ν τ η σ ε : «Γ ια τ ί, ά π ό τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ έ χ ε ις ρ α δ ιό φ ω ν σ π ίτ ι , δ έ ν μ π ο ρ ε ΐς ν ά ά ν τ ισ τ α θ ε ΐς . Ό λ ο ι ά κ ο ϋ ν ε η λ ίθ ι α , ό χ ι μ ό π α ιδ ι ά ά λ λ ά κ α ί ο ί μ ε γ ά λ ο ι. Ό τ α ν π ά μ ε ε π ί σ κ ε ψ η σ τ ή ς φ ίλ

ζ ., ό ά ν τ ρ α ς μ ο υ π α ί ζ ε ι δ λ η τ ή ν ώ ρ α μ έ τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο ».Ή ά π ο ψ ή τ η ς β ρ ή κ ε υ π ο σ τ ή ρ ιξ η κ ι ά π ό έ ν α ν ά ν τ ρ α ά π ο κ

ν ο π ο ύ έ π ίσ η ς δ έ ν έ π έ τ ρ ε π ε τ ό ρ α δ ι ό φ ω ν ο σ τ ό σ π ίτ ι. Α υ τ ό ς π

2. A. de Tocqueville, Democracy in America (New York, Knopf, 1945), σ. 4.

140



ό τ ι τ ό δ ι ά β α σ μ α , ή σ υ ζ ή τ η σ η κ α ί ή δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ α έ ξ ω κ α ί μ έ σ α σ π ίτ ι έ χ ο υ ν ά ρ κ ε τ ό ε ν δ ια φ έ ρ ο ν κ α ί ό τ ι τ ά λ ό γ ια κ α ί ή μ ο υ σ ικ ή π ξ ε χ ύ ν ο ν τ α ι ά δ ι ά κ ρ ι τ α ά π ό τ ό ρ α δ ιό φ ω ν ο υ π ο β ιβ ά ζ ο υ ν τ ό π ν ε υτ ικ ό έ π ίπ ε δ ο τ ο ΰ κ α θ έ ν α .

Α ύ τ έ ς ο ί α υ θ ό ρ μ η τ ε ς π α ρ α τ η ρ ή σ ε ις ε μ π ε ρ ιέ χ ο υ ν δ ύ ο κ ε ν τ ρ μ ο τ ίβ α π ο ύ δ ι α τ ρ έ χ ο υ ν ο λ ό κ λ η ρ η τ ή σ ύ γ χ ρ ο ν η π ε ρ ί ο δ ο : ά π ό τ ή μ ε ρ ι ά , μ ιά θ ε τ ικ ή σ τ ά σ η ά π έ ν α ν τ ι σ έ κ ά θ ε μ έ σ ο π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π οτ α ι γ ιά τ ή ν κ ο ι ν ω ν ικ ο π ο ίη σ η τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ , ά π ό τ ή ν ά λ λ η , μ ιά β α ά ν η σ υ χ ία γ ιά τ ή ν τ ύ χ η π ο ύ θ ά έ χ ε ι τ ό ά τ ο μ ο κ ά τ ω ά π ό τ ή ν π ί ε σ η ίσ ο π ε δ ω τ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν τ ώ ν θ ε σ μ ώ ν κ α ί τ ώ ν ά λ λ ω ν ό ρ γ α ν ω μ μ ο ρ φ ώ ν τ ή ς δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ α ς τ ο ΰ «έ λ ε ύ θ ε ρ ο υ χ ρ ό ν ο υ ». ό β α σ δ ίλ η μ μ α σ χ ε τ ικ ά μ έ τ ή ν ύ π α ρ ξ η τ ο ύ ά ν θ ρ ώ π ο υ π έ ρ α ά π ό τ ίς ά π α σ ε ις τ ή ς β ιο λ ο γ ι κ ή ς κ α ί υ λ ικ ή ς ε π ιβ ίω σ η ς , τ ό ζ ω τ ικ ή ς σ η μ α σ έ ρ ώ τ η μ α π ά ν ω σ τ ό π ώ ς π ρ έ π ε ι ν ά ζ ή σ ε ι κ α ν ε ίς έ κ ε ΐν ο τ ό κ ο μ μ τ ή ς ζ ω ή ς σ τ ό ό π ο ιο ο ύ τ ε δ ο υ λ ε ύ ε ι ο ύ τ ε κ ο ι μ ά τ α ι, έ χ ε ι β ρ ε ι τ ή ν κσ ικ ή δ ια ν ο η τ ικ ή τ ο υ έ κ φ ρ α σ η σ ’ έ ν α ν φ ιλ ο σ ο φ ικ ό δ ιά λ ο γ ο π ο ύ έ γ ιν ε π ο τ έ . ό ν 16ο α Ι ώ ν α ό Μ ο ν τ α ίν ε ξ έ τ α σ ε τ ή ν κ α τ ά σ τ α σ η τ ά τ ό μ ο υ ύ σ τ ε ρ α ά π ό τ ή ν π τ ώ σ η τ ή ς φ ε ο υ δ α ρ χ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς φ ο β η θ ε ί ιδ ι α ίτ ε ρ α ά π ό τ ό φ α ιν ό μ ε ν ο τ ή ς μ ο ν α ξ ιά ς σ ’ έ ν α ν κ ό σ χ ω ρ ί ς π ίσ τ η , ό π ο υ φ ο β ε ρ έ ς π ιέ σ ε ις ά σ κ ο ύ ν τ α ν π ά ν ω σ τ ό ν κ α θ κ ά τ ω ά π ό τ ίς σ υ ν θ ή κ ε ς μ ι ά ς μ ε τ α φ ε ο υ δ α ρ χ ικ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς . Ό Μ

τ α ί ν υ π ο σ τ ή ρ ι ζ ε ό τ ι έ ν α ς τ ρ ό π ο ς ά π ο φ υ γ ή ς τ ή ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς ά τ ό μ ο υ ά π ό τ ό β ά ρ ο ς α ύ τ ώ ν τ ώ ν π ι έ σ ε ω ν κ α ί έ ξ ο ρ κ ι σ μ ο ΰ τ ή ς μξ ιά ς κ α ί τ ώ ν ο λ έ θ ρ ιω ν έ π ιπ τ ώ σ ε ώ ν τ η ς ε ίν α ι ή δ ι α σ κ έ δ α σ η : «Ή πκ ιλ ία π ά ν τ α ά ν α κ ο υ φ ί ζ ε ι, δ ι α λ ύ ε ι κ α ί κ α τ α σ τ ρ έ φ ε ι . Ό τ α ν δ έ ν μρ ώ ν ά τ ή π ο λ ε μ ή σ ω , φ ε ύ γ ω μ α κ ρ ιά τ η ς κ α ί , φ ε ύ γ ο ν τ α ς , ά λ λ ά ζ ωτ ε λ ώ ς τ ή ν κ α τ ε ύ θ υ ν σ ή μ ο υ . ’Α λ λ ά ζ ο ν τ α ς τ ό π ο , έ π ά γ γ ε λ μ α κ αρ έ α , ξ ε φ ε ύ γ ω μ έ σ α σ τ ό π λ ή θ ο ς ά λ λ ω ν σ κ έ ψ ε ω ν κ α ί δ ια σ κ ε δ ά σ ό π ο υ α ύ τ ή χ ά ν ε ι τ ά ϊ χ ν η μ ο υ κ α ί μ ’ ά φ ή ν ε ι ή σ υ χ ο ... Ε ίν α ι λ ο γ ικ ό χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν κ α ί ν ά ά π ο κ ο μ ίζ ο υ ν ό φ ε λ ο ς ά π ό τ ή φ υ σ ικ ή β λ α κ α ί ή λ ιθ ι ό τ η τ ά μ α ς ά κ ό μ η κ α ί ο ί τ έ χ ν ε ς ; Ό σ υ ν ή γ ο ρ ο ς , λ έ ε ι ή Ρ ηρ ικ ή , γ ι ’ α ύ τ ή τ ή φ ά ρ σ α π ο ύ ό ν ο μ ά ζ ε τ α ι ύ π ο σ τ ή ρ ιξ η μ ιά ς υ π όσ η ς , π ρ έ π ε ι ν ά π α θ ι ά ζ ε τ α ι ά π ό τ ό ν ή χ ο τ ή ς φ ω ν ή ς τ ο υ κ α ί ά π ό ύ π ο κ ρ ι τ ικ ά α ίσ θ ή μ α τ ά τ ο υ κ α ί ν ά ά φ ή ν ε τ α ι ν ά π α ρ α σ υ ρ θ ε ΐ ά π π ά θ ο ς π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε ι. Θ ά π ρ έ π ε ι ν ά ν ιώ σ ε ι μ ιά ά λ η θ ι ν ή β α θ ι ά λ ύ π η μ έ σ α ά π ό τ η ν π α ν τ ο μ ί μ α π ο ύ π α ί ζ ε ι , γ ιά ν ά τ ή μ ε τ ασ ε ι σ τ ο ύ ς ε ν ό ρ κ ο υ ς π ο ύ δ έ ν έ ν δ ια φ έ ρ ο ν τ α ι τ ό σ ο γ ιά τ ή σ υ γ κ ε κ ρν η π ε ρ ί π τ ω σ η . Μ ο ι ά ζ ε ι μ ’ έ κ ε ίν ο υ ς π ο ύ π ρ ο σ λ α μ β ά ν ο ν τ α ι σ τ ίς

δ ε ίε ς γ ιά ν ά β ο η θ ή σ ο υ ν σ τ ή ν τ ε λ ε τ ή τ ή ς τ α φ ή ς κ α ί π ο ύ π ο υ λ ο ύ δ ά κ ρ υ ά τ ο υ ς μ έ τ ό δ ρ ά μ ι' γ ια τ ί , π α ρ ό λ ο π ο ύ σ υ γ κ ιν ο ύ ν τ α ι μ έ ξ έ

141



σ υ μ φ ο ρ έ ς , ε ίν α ι σ ίγ ο υ ρ ο δ τ ι, έ π ε ιδ ή έ χ ο υ ν σ υ ν η θ ί σ ε ι ν ά π ρζ ο υ ν τ ή ν έ κ φ ρ α σ ή τ ο υ ς σ τ ή ν έ κ ά σ τ ο τ ε π ε ρ ίσ τ α σ η , π α ρ α κ α ί ά π ο κ τ ο ϋ ν μ ι ά ά λ η θ ι ν ή μ ε λ α γ χ ο λ ί α .»3

Ε ίν α ι α ξ ιο π ρ ό σ ε κ τ ο τ ό δ τ ι π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι έ δ ώ ο ρ ισ μ

ν ο ι ε ς π ο ύ έ χ ο υ μ ε σ υ ν η θ ίσ ε ι ν ά τ ίς θ ε ω ρ ο ύ μ ε π ο λ ύ σ ύ γ χ ρ ο ή φ υ γ ή , ή δ ι α σ κ έ δ α σ η , ή ά ν α ψ υ χ ή κ α ί , ιδ ί ω ς , ό κ α τ ’ έ ν τ ο λ ή τ ο ύ ζ ή ν .

Ή ά π ά ν τ η σ η σ τ ό ν Μ ο ν τ α ί ν ή ρ θ ε έ ν α ν α ι ώ ν α ά ρ γ ό τ ε ρ αρ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίχ ε α ν α π τ υ χ θ ε ί σ τ ό μ ε τ α ξ ύ κ α ί ή μ ε ίω σ ηρ ο ή ς τ ή ς π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ η ς ή κ α ί τ ή ς μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ η ς ά π ότ α ρ ρ ύ θ μ ισ η θ ρ η σ κ ε ία ς ε ίχ ε φ α ν ε ί ιδ ι α ίτ ε ρ α σ τ ό ν μ έ σ ο τ ρ ό Ή ά ν η σ υ χ ί α , ή δ ια ρ κ ή ς α ν α ζ ή τ η σ η τ ή ς π ο ι κ ιλ ία ς , τ ο ύ σ π ά μ ο ν ο τ ο ν ία ς ε ίχ ε γ ίν ε ι έ ν α σ ο β α ρ ό κ ο ιν ω ν ικ ό φ α ιν ό μ ε ν ο . Ό κ α τ α φ έ ρ θ η κ ε ε ν ά ν τ ια σ τ ή χ ω ρ ί ς δ ρ ο υ ς π α ρ ά δ ο σ η τ ο ύ ά τ ό α ύ τ ο κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ ή ά ν η σ υ χ ία : «Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ά ν α λ α μ β ά τ ά π ρ ώ τ α β ή μ α τ ά τ ο υ ς τ ή φ ρ ο ν τ ίδ α τ ή ς τ ιμ ή ς τ ο υ ς , τ ή ς π ε τ ο υ ς κ α ί , μ ά λ ισ τ α , τ ή φ ρ ο ν τ ίδ α τ ή ς τ ιμ ή ς κ α ί τ ή ς π ε ρ ι ο υ σ ία ςλ ω ν τ ο υ ς . Ε ίν α ι φ ο ρ τ ω μ έ ν ο ι μ έ δ ο υ λ ε ιέ ς , μ έ τ ή μ ε λ έ τ η τ ώ ν κ α ί μ έ τ ή σ ω μ α τ ικ ή ά σ κ η σ η κ α ί μ α θ α ίν ο υ ν δ τ ι δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ε ύ τ υ χ ισ μ έ ν ο ι ά ν δ έ ν ε ίν α ι σ έ κ α λ ή κ α τ ά σ τ α σ η ή υ γ ε ία , ή τ ι π ε ρ ιο υ σ ία τ ό σ ο ή δ ικ ή τ ο υ ς δ σ ο κ α ί τ ώ ν φ ίλ ω ν τ ο υ ς . Ή έ λ λ κ α ί μ ό ν ο π ρ ά γ μ α τ ο ς ά ρ κ ε ί γ ιά ν ά τ ο ύ ς κ ά ν ε ι δ υ σ τ υ χ ισ μ έ ν ο γ ε μ ί ζ ο υ ν ά π ό σ κ ο τ ο ύ ρ ε ς κ α ί δ ο υ λ ε ιέ ς κ α ί τ ρ έ χ ο υ ν ά π ό δ ώ κ ά π ό τ ό ξ η μ έ ρ ω μ α . Σ ίγ ο υ ρ α , α ύ τ ό ς ε ί ν α ι έ ν α ς π ε ρ ίε ρ γ ο ς τ ρ ν ά τ ο ύ ς κ ά ν ε ις ε ύ τ υ χ ισ μ έ ν ο υ ς ! ί π α ρ α π ά ν ω θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε γ ι ά ν ά τ ο ύ ς κ ά ν ε ι π ιό ά θ λ ιο υ ς ; ’Α λ λ ά κ α ί τ ί θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά α ύ τ ή τ ή ν κ α τ ά σ τ α σ η ; Ν ο μ ίζ ο υ μ ε δ τ ι ά ρ κ ε ί ν ά τ ο ύ ς ά π α λ ά π ’ α ύ τ έ ς τ ίς φ ρ ο ν τ ίδ ε ς · τ ό τ ε , θ ά έ β λ ε π α ν μ ό ν ο ι τ ο υ ς τ ο ύ ς έ τ ο υ ς , θ ά σ κ έ φ τ ο ν τ α ν π ο ι ο ί ε ίν α ι , ά π ό π ο ύ έ ρ χ ο ν τ α ι , π ο ύ π

έ τ σ ι δ έ ν θ ά μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά ά π ο ρ ρ ο φ η θ ο ύ ν τ ό σ ο π ο λ ύ ά πλ ε ιά κ α ί τ ή δ ι α σ κ έ δ α σ η . Α ύ τ ό ό μ ω ς σ υ μ β α ίν ε ι σ τ ή ν π ρ α γ μτ α : ά φ ο ύ τ ο ύ ς φ ο ρ τ ώ σ ο υ μ ε μ ’ έ ν α σ ω ρ ό δ ο υ λ ε ιέ ς , τ ο ύ ς σ υο υ μ ε ν ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ο υ ν τ ό χ ρ ό ν ο τ ή ς ά ν ά π α υ σ η ς π ο ύ τ γ ιά δ ια σ κ έ δ α σ η κ α ί γ ιά π α ιχ ν ίδ ι . Έ τ σ ι τ ο ύ ς κ ρ α τ ά μ ε π ά ν τ σ χ ο λ η μ έ ν ο υ ς .

Π ό σ ο ά δ ε ια κ α ί α ι σ χ ρ ή ε ίν α ι ή κ α ρ δ ι ά τ ο ύ ά ν θ ρ ώ π ο υ !»4

3. Ε . J. Trechmann (trans.), The Essays o f Montaigne (New York: Oxford University Press, 1935), II, 291 κ.έ.

4. Blaise Pascal, Pensees (London and New York: Everyman’s Library, 1931),σ. 44.

142



Ό Π α σ κ ά λ τ ο ν ίζ ε ι ξ α ν ά κ α ί ξ α ν ά ό τ ι ή «δ ια σ κ έ δ α σ η », δ π ω ς τ ή ά ν τ ιλ α μ β ά ν ε τ α ι α υ τ ό ς , ε ίν α ι έ ν α ς τ ρ ό π ο ς ζ ω ή ς π ο ύ ο δ η γ ε ί μ ό ν ο σ μ ό ν ιμ η δ υ σ τ υ χ ία : «"Ο τ α ν κ ά π ο τ ε έ κ α τ σ α ν ά ε ξ ε τ ά σ ω τ ά δ ι ά φ ο ρ αδ η δ ι α σ κ έ δ α σ η ς τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν , τ ο ύ ς π ό ν ο υ ς κ α ί τ ο ύ ς κ ιν δ ύ ν σ τ ο ύ ς ο π ο ίο υ ς ε κ θ έ τ ο υ ν τ ο ύ ς ε α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς σ τ ίς ε π ίσ η μ ε ς σ υ γ κτ ρ ώ σ ε ις τ ή ς α υ λ ή ς ή σ τ ό ν π ό λ ε μ ο , ό π ο υ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν α ι τ ό σ ο ι πλ ο ί κ α β γ ά δ ε ς , π ά θ η , θ α ρ ρ α λ έ α κ α ί σ υ χ ν ά κ α κ ά τ ο λ μ ή μ α τ α κ λ α ν α κ ά λ υ ψ α δ τ ι ό λ η ή δ υ σ τ υ χ ία τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ό κ α ί μ ό ν ο γ ε γ ο ν ό ς : ά π ό τ ό δ τ ι δ έ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν ά κ ά τ σ ο υ ν ή σ υ χ ο ι σ σ π ίτ ι τ ο υ ς ... Έ χ ο υ ν έ ν α μ υ σ τ ικ ό έ ν σ τ ικ τ ο π ο ύ τ ο ύ ς σ π ρ ώ χ ν ε ι σ τ ά ν α ζ ή τ η σ η τ ή ς δ ι α σ κ έ δ α σ η ς κ α ί τ ή ς δ ο υ λ ε ιά ς , μ ιά ά ν α ζ ή τ η σ η π π ρ ο κ ύ π τ ε ι ά π ό τ ή μ ό ν ιμ η δ υ σ τ υ χ ία τ ο υ ς .»5

’Έ τ σ ι, ή σ τ ά σ η ά π έ ν α ν τ ι σ τ ή ν ά ν α ψ υ χ ή π ο ύ έ γ γ υ ά τ α ι , κ α τ ά τ Μ ο ν τ α ίν , τ ή ν ε π ιβ ίω σ η ο δ η γ ε ί , κ α τ ά τ ό ν Π α σ κ ά λ , σ τ ή ν α ύ τ ο κ α σ τ ρ ο φ ή . Κ α ί ή δ ια μ ά χ η α ύ τ ή σ υ ν ε χ ίζ ε τ α ι ώ ς τ ίς μ έ ρ ε ς μ α ς . Κ ά π λ ε υ ρ ά έ χ ε ι τ ο ύ ς ύ π ο σ τ η ρ ικ τ έ ς τ η ς σ ’ ό λ α τ ά δ ια ν ο η τ ικ ά ε π ί π ε τ ή ς κ α θ η μ ε ρ ιν ή ς ζ ω ή ς , ά π ό τ ίς μ ε λ έ τ ε ς τ ο ϋ ρ α δ ι ο φ ώ ν ο υ ώ ς τ ίς ε μρ ισ τ α τ ω μ έ ν ε ς π ρ α γ μ α τ ε ίε ς . Ά π ό τ ή μ ιά μ ε ρ ιά υ π ά ρ χ ε ι ό κ α λ ο κ άθ ο ς ά ν α λ υ τ ή ς έ ν ό ς μ έ σ ο υ μ α ζ ικ ή ς έ ν η μ έ ρ ω σ η ς π ο ύ μ ο ιά ζ ε ι ν ά ό τ ι , π α ρ ό λ ο π ο ύ τ ά π ρ ά γ μ α τ α δ έ ν ε ίν α ι ά κ ό μ η τ έ λ ε ια , β ε λ τ ιώ ν ο ν

μ έ ρ α μ έ τ ή μ έ ρ α : «Γ ια τ ί , τ ό ν π α λ ιό κ α ιρ ό , ο ί κ α λ λ ι τ έ χ ν ε ς , ο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ίς κ α ί ο ί τ ε χ ν ίτ ε ς δ έ ν δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ α ν κ α τ ’ ε ν τ ο λ ή ν τ λ α ο ΰ , ά λ λ ά γ ι ά ν ά ε υ χ α ρ ισ τ ή σ ο υ ν μ ικ ρ έ ς ισ χ υ ρ έ ς ο μ ά δ ε ς , τ ο ύ ς σ ιλ ιά δ ε ς , τ ο ύ ς λ ό ρ δ ο υ ς κ α ί τ ο ύ ς π ρ ίγ κ ιπ ε ς , π ο ύ κ ρ α τ ο ύ σ α ν γ ι ά τ ε α υ τ ό τ ο υ ς τ ά τ α λ έ ν τ α τ ή ς έ π ο χ ή ς τ ο υ ς κ α ί τ ά φ υ λ ά κ ιζ α ν μ έ σ α τ ε ίχ η τ ώ ν κ ά σ τ ρ ω ν κ α ί τ ώ ν β α ρ ο ν ιώ ν τ ο υ ς . Έ ν α μ ε γ ά λ ο μ έ ρ ο ς σ η μ ε ρ ιν ώ ν κ α λ ώ ν τ ε χ ν ώ ν ε ξ α κ ο λ ο υ θ ε ί ν ά μ έ ν ε ι ζ ω ν τ α ν ό χ ά ρ μ ι ά π α ρ ό μ ο ι α σ ύ ν δ ε σ η . 'Ω σ τ ό σ ο , ά ν π ά ρ ο υ μ ε τ ό ν π ο λ ιτ ισ μ ό σ τ ό

ν ο λ ό τ ο υ , ή π α λ ι ά α ύ τ ή δ ι α δ ι κ α σ ία έ χ ε ι σ ή μ ε ρ α ά ν τ ισ τ ρ α φ Υ π ά ρ χ ε ι μ ιά κ ίν η σ η π ρ ό ς τ ά έ ξ ω . Ο ί τ α ι ν ίε ς , ή δ ι α σ κ έ δ α σ η , ή ψχ α γ ω γ ία έ χ ο υ ν ά ρ χ ί σ ε ι ν ά β λ έ π ο ν τ α ι ώ ς ά ν α φ α ίρ ε τ η κ α τ ο χ ή ό τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν τ ά κ ό μ ικ ς ύ π α κ ο ύ ο υ ν σ ’ α ύ τ ό τ ό π ν ε ύ μ α κ α ί ά ν ν α κ λ ο ΰ ν α υ τ ό ν τ ό ν έ π ε κ τ ε ιν ό μ ε ν ο έ κ δ η μ ο κ ρ α τ ισ μ ό . Κ α ί ά ν σ τ ά ν τ α ρ τ ο ϋ λ α ο ΰ ε ίν α ι α ύ τ ή τ ή σ τ ιγ μ ή χ α μ η λ ό τ ε ρ α ά π ό τ ά σ τ ά ν τ ώ ν ε ρ γ α ζ ο μ έ ν ω ν π ο ύ ζ ο ύ σ α ν ά λ λ ο τ ε γ ύ ρ ω ά π ό τ ίς ε π α ύ λ ε ις ισ χ υ ρ ώ ν , ο ί κ α λ λ ι τ έ χ ν ε ς τ ο ύ λ α ο ύ μ π ο ρ ο ύ ν ν ά ε ίν α ι ικ α ν ο π ο ι η μ

σ ή μ ε ρ α , γ ια τ ί ξ έ ρ ο υ ν δ τ ι τ α υ τ ίζ ο ν τ α ι μ ’ έ ν α ε υ ρ ύ κ α ί π ρ ω τ ο π ο ρκ ό κ ίν η μ α π ο ύ έ π ιτ ρ έ π ε ι σ τ ο ύ ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ν άλ ο ύ ν κ α ί ν ά ζ ο ΰ ν κ ι α υ τ ο ί κ ά τ ω ά π ό τ ό ν ή λ ιο .»6

5. Στό ϊδιο, σ. 39-42.6. Coulton Waugh, The Comics (New York: Macmillan, 1947), σ. 354.



Ά π ό τ ή ν ά λ λ η μ ε ρ ι ά , β ρ ίσ κ ο υ μ ε τ ό ν μ ή κ ο ν φ ο ρ μ ισ τ ή κ ρ κ ο ι ν ω ν ία ς π ο ύ σ υ ν δ έ ε ι τ ή μ ο ν α ξ ιά τ ο ϋ σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ ά ν θ ρ ώ έ ν δ ια φ έ ρ ο ν τ ο υ γ ιά τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς έ ν η μ έ ρ ω σ η ς , έ ν δ ια φ θ ε ω ρ ε ίτ α ι ά π ο τ έ λ ε σ μ α μ ιά ς κ α θ ο λ ικ ή ς ά π ο γ ο ή τ ε υ σ η ς : «Ο

κ ε ς μ έ τ ί ς ό π ο ιε ς κ ε ρ δ ίζ ε ι κ α ν ε ίς τ ό ψ ω μ ί τ ο υ σ ’ α υ τ ή ν τ ή ν κ δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τ ό ν σ η μ ε ρ ι ν ό μ ο ν α χ ικ ό ά ν θ ρ ω π ο . Ο Ε σ υ ν θ μ ά ς β ο η θ ο ύ ν ν ά έ ξ η γ ή σ ο υ μ ε τ ή σ υ χ ν ά π υ ρ ε τ ικ ή α ν ά γ κ η πχ ε ι γ ι ά μ ιά δ ια σ κ έ δ α σ η π ο ύ τ ό σ ο σ υ χ ν ά έ π α ν α λ α μ β ά ν ε ι ο ν ε ιρ ο π ο λ ή σ ε ις , τ ίς ϊδ ιε ς φ α ν τ α σ ιώ σ ε ις , τ ο ύ ς ίδ ιο υ ς π α ιδ ικθ ο υ ς τ ή ς ε υ τ υ χ ία ς κ α ί τ ή ς ε π ιτ υ χ ία ς . ό σ ο π ο λ ύ έ χ ε ι σ τ ε γ ν ε σ ω τ ε ρ ικ ή ζ ω ή τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν π ο ύ ά ν α ζ η τ ά ε ι π α ρ η γ ο ρ ι ά γ ι ά ά ν θ ρ ώ π ο υ ς π ο ύ ε ίν α ι ε υ τ υ χ ι σ μ έ ν ο ι , υ γ ι ε ίς κ α ί π ά ν τ α π ε

ν ο ι ... Π α ρ ά λ λ η λ ο ς μ έ τ ό ν έ κ φ υ λ ι σ μ ό τ ή ς σ υ ν ε ίδ η σ η ς , π ο ύ ρ ε ίτ α ι π .χ . σ τ ό ν χ ο λ λ υ γ ο υ ν τ ια ν ό σ υ γ γ ρ α φ έ α , ε ίν α ι κ α ί ό πθ ρ ιο ς έ κ φ υ λ ι σ μ ό ς τ ή ς σ υ ν ε ίδ η σ η ς τ ο ύ κ ο ι ν ο ύ τ ώ ν κ ιν η μ ακ ώ ν τ α ι ν ιώ ν . 'Η κ α τ ά σ τ α σ η α ύ τ ή δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε ά π ό κ ο ι κ α ί ο ι κ ο ν ο μ ικ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς κ α ί ε π ιδ ε ιν ώ ν ε τ α ι ά π ό τ ίς κ ιγ ρ α φ ικ έ ς τ α ιν ί ε ς .»7

Ο ί δ ι α φ ο ρ έ ς σ τ ή δ ια τ ύ π ω σ η τ ο ύ δ ιλ ή μ μ α τ ο ς ε ίν α ι ο λ ο φ Ή γ λ ώ σ σ α τ ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς τ ο ύ 16ο υ κ α ί τ ο ύ 17ο υ α ιώ ν α δ ια τ α ι ά κ ό μ η ά π ό τ ή θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ή ο ρ ο λ ο γ ία · ή γ λ ώ σ σ α τ ώ ν σ σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν ά π ό κ ο ιν ω ν ιο λ ο γ ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς · ή γ λ ώ σ σ α τ ώ γ ε λ μ α τ ιώ ν ά κ ρ ο α τ ώ ν ή μ ή ά κ ρ ο α τ ώ ν τ ο ύ ρ α δ ιο φ ώ ν ο υ ά πθ ι σ μ έ ν ε ς λ έ ξ ε ις τ ή ς κ α θ η μ ε ρ ιν ή ς ζ ω ή ς . Ά λ λ ά , π α ρ ά τ ίς ό ν ο τ ικ έ ς α ύ τ έ ς δ ια φ ο ρ έ ς , τ ό δ ίλ η μ μ α π α ρ α μ έ ν ε ι τ ό ί δ ι ο - ίσ ω ς ρ ο ύ σ ε ν ά ο ν ο μ α σ τ ε ί σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ά ν ά μ ε σ α σ τ ή ν ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή θ ικ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς .

2. Ό ισ ο ρ ικ ό ς ό π ο ς ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς

Α ύ τ ό τ ό μ έ ρ ο ς τ ή ς π ρ α γ μ ά τ ε υ σ ή ς μ ο υ έ χ ε ι κ ά π ω ς δ ο γ μ αρ α κ τ ή ρ α π ρ ώ τ α γ ι ά λ ό γ ο υ ς σ υ ν τ ο μ ία ς κ α ί μ ε τ ά γ ια τ ί π ρ έ π εκ ό π τ ο υ μ ε κ ά π ο υ κ ά π ο υ τ ή ν κ ο ιν ω ν ιλ ο γ ικ ή μ α ς ρ ο υ τ ίν α κτ ά ζ ο υ μ ε τ ή γ ε ν ικ ή κ α τ ε ύ θ υ ν σ η π ο ύ ά κ ο λ ο υ θ ο ύ μ ε σ ή μ ε ρ α ό σ ο κ α ί τ ά ά ν τ ικ ε ίμ ε ν α τ ή ς ε ρ ε υ ν ά ς μ α ς .

Ή ά ν τ ίθ ε τ η έ ν ν ο ι α τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς ε ίν α ι ή τ έ χ ν ηρ α τ ά κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α χ ά ν ο υ ν ό λ ο κ α ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο

κ τ ή ρ α τ ο ύ α υ θ ο ρ μ η τ ισ μ ο ύ κ α ί ά ν τ ικ α θ ί σ τ α ν τ α ι ά π ό τ ά φ7. James Τ . Farrell, The League o f Frightened Philistines (New York- Vanguard

Press), σ. 170-77. 6



τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ δ έ ν ε ϊν α ι τ ίπ ο τ ε π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ά π ό κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν η ά ν α π α ρ α γ ω γ ή τ ή ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς ό π ω ς ε ίντ ή · ε π ιπ λ έ ο ν , ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α κ α θ α γ ιά ζ ε ι κ α ί ε ξ υ μ ν ε ί δ ,τ ι βσ κ ε ι ά ξ ιο ε π α ν ά λ η ψ η ς . Ό Σ ο π ε ν ά ο υ ε ρ ε ίχ ε π ε ι ό τ ι ή μ ο υ σ ικ ή ε

«ό κ ό σ μ ο ς ά λ λ η μ ιά φ ο ρ ά ». Α ύ τ ό ς ό φ ιλ ο σ ο φ ικ ό ς ά φ ο ρ ισ μ ό ς ά κ α λ ύ π τ ε ι τ ή ν ά γ ε φ ύ ρ ω τ η δ ι α φ ο ρ ά τ ή ς τ έ χ ν η ς ά π ό τ ή μ α ζ ικ ή κτ ο ύ ρ α : ε ίν α ι ή δ ι α φ ο ρ ά α ν ά μ ε σ α σ τ ή β α θ ι ά σ ύ λ λ η ψ η τ ώ ν π ρ ατ ω ν ά π ό έ ν α μ έ σ ο π ο ύ ύ π ο σ τ η ρ ί ζ ε ι μ ό ν ο τ ο υ τ ό ν ε α υ τ ό τ ο υ κ α ί ά π λ ή ε π α ν ά λ η ψ η τ ώ ν δ ο σ μ έ ν ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν μ έ σ ω τ ή ς χ ρ η σ ι μσ η ς δ α ν ε ικ ώ ν ε ρ γ α λ ε ίω ν .

“Ε ν α ς π ρ ό χ ε ιρ ο ς κ α τ ά λ ο γ ο ς τ ώ ν π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ω ν κ α ί τ ώ ν κ ιν ή τ τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ο ύ κ ό σ μ ο υ τ ή ς ψ υ χ α γ ω γ ία ς κ α ί τ ή ς δ η μ ο σ ιό τ

ό π ω ς έ μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ τ ό ν Δ υ τ ικ ό μ α ς Π ο λ ιτ ισ μ ό , θ ά έ π ρ ε π ε ν ά έ ρ ιέ χ ε ι Θ έ μ α τ α ό π ω ς τ ό έ θ ν ο ς , ή ο ι κ ο γ έ ν ε ια , ή θ ρ η σ κ ε ία , ή έ λ ε ύ θ ε π ιχ ε ίρ η σ η , ή ι δ ιω τ ικ ή π ρ ω τ ο β ο υ λ ία · σ τ ή ν π ε ρ ί π τ ω σ η τ ο ύ ’Α νλ ικ ο ύ μ π λ ό κ θ ά έ π ρ ε π ε ν ά σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ι τ ά ε π ιτ ε ύ γ μ α τ π ρ ο η γ μ έ ν η ς π α ρ α γ ω γ ή ς , ο ί ε θ ν ικ έ ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ ε ς κ α ί ή ή θ ικ ή δ ι αρ ά τ ή ς Δ ύ σ η ς . Ο ί τ ο π ικ έ ς δ ι α φ ο ρ έ ς δ έ ν π α ί ζ ο υ ν σ η μ α ν τ ικ ό ρ ό ο π ω σ δ ή π ο τ ε ε ίν α ι π ο λ ύ μ ικ ρ ό τ ε ρ ε ς ά π ό τ ίς π ο λ ι τ ικ έ ς δ ια φ ο ρ έ ς κ ρ α τ ο ύ ν τ ο ύ ς δ ύ ο κ ό σ μ ο υ ς χ ω ρ ισ τ ά . Ό Σ α ίν Σ ιμ ό ν , ό μ ε γ ά λ ο ς

λ ο ς π ρ ο μ α ρ ξ ισ τ ή ς σ ο σ ια λ ισ τ ή ς φ ιλ ό σ ο φ ο ς , π ο ύ ε ίχ ε ζ ή σ ε ι ό χ ι μ τ ό Π α λ α ιό Κ α θ ε σ τ ώ ς ά λ λ ά κ α ί τ ή ν ’Ε π α ν ά σ τ α σ η , τ ή ν α π ο λ ε ό π ε ρ ί ο δ ο κ α ί τ ή ν Π α λ ιν ό ρ θ ω σ η τ ώ ν Β ο υ ρ β ώ ν ω ν , π α ρ α τ ή ρ η σ ετ ε ό τ ι , π α ρ ό λ ο π ο ύ ε ίχ ε δ ε ι τ ά π ιό ά ν τ ιφ α τ ικ ά π ο λ ιτ ικ ά σ υ σ τ ή μ α ε ίχ ε σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ιή σ ε ι ό τ ι , σ ’ α ύ τ έ ς τ ίς δ ε κ α ε τ ίε ς , έ κ α ν α ν α ισ θ η τ ή ν π α ρ ο υ σ ία τ ο υ ς δ ι ά φ ο ρ ε ς σ τ α θ ε ρ έ ς , β α θ ιά ρ ιζ ω μ έ ν ε ς κ ο ι νκ έ ς τ ά σ ε ις , π ο ύ ή τ α ν ε ν τ ε λ ώ ς ά ν ε π η ρ έ α σ τ ε ς ά π ό τ ή ν π ο λ ιτ ικ ή ά γ ή . Ή ίδ ια ή έ ν ν ο ι α τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς έ ρ χ ε τ α ι σ ’ ά ρ μ ο ν ί α μ ’ α υ τ ή ν τ

κ α τ ά σ τ α σ η . Σ ή μ ε ρ α τ ά π ο λ ιτ ικ ά σ υ σ τ ή μ α τ α μ π ο ρ ο ύ ν ν ά έ χ ο υμ α ν τ ικ έ ς δ ι α φ ο ρ έ ς · ό μ ω ς , τ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ό π ω ς υ π ά ρ χ ε ι α ύ τ ή μ έ σ α σ ’ έ ν α δ ο σ μ έ ν ο π ο λ ιτ ικ ό σ ύ σ τ η μ α , χ ακ τ η ρ ί ζ ε τ α ι ά π ό έ λ λ ε ιψ η σ υ ν έ π ε ια ς , π α ρ ό λ ο π ο ύ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λρ α ε ίν α ι έ ν α θ ε μ ε λ ιώ δ ε ς σ τ ο ιχ ε ίο τ ή ς κ ο ι ν ω ν ία ς γ ε ν ικ ά . ό μ έ τ σ ύ γ κ ρ ισ η ς ε ίν α ι ή ε ξ υ π η ρ έ τ η σ η ο ρ ισ μ έ ν ω ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν κ α ί , τ ε ρ α , ή κ α τ α ν ο μ ή τ ή ς δ ύ ν α μ η ς .

Ό Ν ίτ σ ε , π ο ύ ε ίν α ι ε κ ε ίν ο ς π ο ύ ά ν α κ ά λ υ ψ ε κ α ί ά ν ά λ υ σ ε μ έ κκ ό κ α ίά π α ρ ά μ ιλ λ ο τ ρ ό π ο τ ή σ ύ γ χ ρ ο ν η μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , έ κ φ τ ό σ χ ε τ ικ ισ μ ό τ ο υ ώ ς π ρ ό ς τ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο ώ ς ε ξ ή ς : «Θ ά ε ξ ε τ ά σ ο τ ίς σ ύ γ χ ρ ο ν ε ς π α ρ α π ο ι η τ ικ έ ς π ρ α κ τ ικ έ ς π ο ύ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι τ έ χ ν ε ς π α ίρ ν ο ν τ ά ς τ ις ώ ς ά ν α γ κ α ϊε ς , δ η λ α δ ή ώ ς π ρ α κ τ ικ έ ς π ο ύ σ

145



δ έ ο ν τ α ι ά π ό λ υ τ α μ έ τ ίς ά ν ά γ κ ε ς τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ψ υ χ ή ς ... Ο ίχ ν ε ς ικ α ν ο π ο ι ο ύ ν , σ ’ α υ τ ή τ ή δ η μ ο κ ρ α τ ικ ή ε π ο χ ή , τ ά σ κ οσ τ ικ τ α τ ώ ν ά ν ικ α ν ο π ο ίη τ ω ν , τ ώ ν φ ιλ ό δ ο ξ ω ν κ α ί τ ώ ν α ύ τ α ν ω ν ά ν θ ρ ώ π ω ν ... Ο ί μ έ θ ο δ ο ι μ ιά ς τ έ χ ν η ς μ ε τ α φ έ ρ ο ν τ α ι σ τ

χ ή μ ιά ς ά λ λ η ς · τ ό ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ή ς τ έ χ ν η ς σ υ γ χ ω ν ε ύ ε τ α ι μ έ κ ε ίμ ε ν ο τ ή ς ε π ισ τ ή μ η ς , μ έ τ ό ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ή ς ε κ κ λ η σ ία ς , μ έ κ ε ίμ ε ν ο τ ώ ν ε ν δ ι α φ ε ρ ό ν τ ω ν τ ή ς φ υ λ ή ς (ε θ ν ικ ισ μ ό ς ) ή μ έ τ ό μ ε ν ο τ ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς - έ ν α ς ά ν θ ρ ω π ο ς π α ίρ ν ε ι ό λ α τ ά β ρ α β κ α ί δ η μ ιο υ ρ γ ε ί τ ή ν ψ ε ύ τ ικ η υ π ο ψ ία ό τ ι ε ίν α ι θ ε ό ς ... Ο ί κ α λ κ ο λ α κ ε ύ ο υ ν τ ίς γ υ ν α ίκ ε ς , α ύ τ ο ύ ς π ο ύ υ π ο φ έ ρ ο υ ν κ α ί τ ο ύ κ τ ισ μ έ ν ο υ ς . ά ν α ρ κ ω τ ικ ά κ α ί τ ά ό π ιο ΰ χ α π ρ ό κ ε ιτ α ι ν ά κ υσ ο υ ν σ τ ή ν τ έ χ ν η . Ο ί π ρ ο τ ιμ ή σ ε ις τ ώ ν κ α λ λ ιε ρ γ η μ έ ν ω ν ά ν

κ α ί τ ώ ν ά ν α γ ν ω σ τ ώ ν τ ή ς π ο ίη σ η ς κ α ί τ ή ς ά ρ χ α ί α ς ισ τ ο ρ ί α λ ο ΰ ν τ ό γ έ λ ιο .»8

Α ύ τ ό π ο ύ έ κ φ ρ α ζ ε ό Ν ίτ σ ε χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ώ ν τ α ς τ ο ύ ς γ ό ρ ο υ ς τ ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ χ ε ι τ ό ν ά ν τ ιπ ρ ό σ κ α ί σ ή μ ε ρ α . Σ έ μ ιά ά ν ά λ υ σ η τ ώ ν φ ίλ μ κ ιν ο ύ μ ε ν ω ν σ χ ε δ ί σ ύ γ χ ρ ο ν ο ς σ υ γ γ ρ α φ έ α ς έ χ ε ι υ π ο γ ρ α μ μ ίσ ε ι τ ό ν σ η μ α ν τ ικ ό π α ί ζ ε ι τ ό κ ρ ι τ ή ρ ιο τ ή ς έ ξ υ π η ρ έ τ η σ η ς ο ρ ι σ μ έ ν ω ν σ υ μ φ ε ρ ό ν ε π ιλ ο γ ή τ ο ϋ ύ λ ι κ ο ΰ τ ώ ν φ ίλ μ α υ τ ώ ν : « ό δ ια κ ρ ιτ ικ ό χ α ρ α κ

κ ό τ ο ΰ Ν τ ίσ ν ε ϋ ε ίν α ι ό τ ι ά π ο δ έ χ ε τ α ι χ ω ρ ίς κ ρ ιτ ικ ή α ύ τ ό π ο ύσ ιά ζ ε ι. Ε ίν α ι τ ε λ ε ίω ς ά σ χ ε τ ο ς μ έ τ ή ν τ έ χ ν η . Ό Ν τ ίσ ν ε ϋ α ύ τ ο ζ ε ι π ά ν ω σ τ ή β ά σ η τ ώ ν ά ξ ιώ ν π ο ύ σ τ η ρ ί ζ ο υ ν τ ή ν κ ο ι ν ω ν ία σ χ ε τ ικ ά ά π λ ό κ α ί ε π ιθ ε τ ικ ό τ ρ ό π ο θ έ α σ η ς τ ώ ν π ρ α γ μ ά τ μ ά ς δ ί ν ε ι τ ό ν Μ ίκ υ Μ ά ο υ ς . "Ο τ α ν ή ε π ο χ ή ε ίν α ι μ ιά έ π ο χ ή ό τ α ν ο ί ά ξ ίε ς α υ τ έ ς δ έ ν ε ίν α ι π ιά σ τ α θ ε ρ έ ς ά λ λ ά έ ρ χ ο ν τ α ι κ ρ ο υ σ η μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ή γ ί ν ο ν τ α ι ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο ά μ φ ισ β ή τ η σ η κ υ ρ ία ρ χ η ν ο ο τ ρ ο π ία χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι ά π ό μ ιά β α θ ι ά σ ύ γ Ν τ ίσ ν ε ϋ α υ τ ο σ χ ε δ ιά ζ ε ι κ α ί π ά λ ι χ ω ρ ίς κ α μ ιά ά ν α σ τ ο λ ή . όρ ό τ ο υ τ α λ έ ν τ ο ε ίν α ι ό τ ι δ έ ν σ κ ο τ ίζ ε τ α ι γ ι ά τ ίπ ο τ ε . Α ύ τ ό κ ά νκ έ ς φ ο ρ έ ς τ ε ρ α τ ώ δ η τ ά ό ν ε ιρ ά τ ο υ , ά λ λ ά κ α ί τ ά π ρ ο ι κ ίζ ε ι μρ ύ π λ α ίσ ιο ά ν α φ ο ρ ά ς .»9

Θ ά π ρ έ π ε ι ν ά σ η μ ε ιω θ ε ί έ δ ώ ό τ ι σ τ ή σ η μ ε ρ ιν ή μ ε τ α π ο λ ερ ίο δ ο έ χ ε ι έ π έ λ θ ε ι μ ιά σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ί η σ η τ ή ς έ λ λ ε ιψ η ς κ α θν ω ν π ο λ ι τ ισ μ ικ ώ ν κ α ί η θ ικ ώ ν λ ύ σ ε ω ν . Ή σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ί η β ρ ίσ κ ε ι έ κ φ ρ α σ η σ έ μ ιά τ ε χ ν η τ ή ά ν ά μ ε ιξ η τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ

8. F. Nietzsche, The Will to Power (Complete Works, London, 1910), II, σ. 265-66 .9. Barbara Deming, «The Artlessness of Walt Disney», Partisan Review 1945,

σ. 226.

146



γ ω γ ία ς μ έ τ ή θ ρ η σ κ ε ία . Σ τ ή μ έ σ η κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ή τ α ιν ία ή ά ν α τ η σ η τ ο ϋ έ ρ ω τ α σ η μ α ίν ε ι , σ χ ε δ ό ν π ά ν τ α , τ ή ν ε μ φ ά ν ισ η τ ο ϋ ιε ρ ων ο υ . Ό Ν ίτ σ ε ε ίχ ε ή δ η σ χ ο λ ι ά σ ε ι α υ τ ή ν τ ή ν τ ε χ ν η τ ή π ν ο ή π ο ύ ε ά π ο κ τ ή σ ε ι ή θ ρ η σ κ ε ία σ έ μ ιά έ π ο χ ή π α ρ α κ μ ή ς κ α ί μ η δ ε ν ισ μ

Ό τ α ν έ λ ε γ ε « Ό θ ε ό ς ε ίν α ι ν ε κ ρ ό ς », έ ν ν ο ο ύ σ ε ό τ ι ο ί ξ έ φ ρ ε ν ε ς δ ρσ τ η ρ ιό τ η τ ε ς τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ζ ω ή ς π α ρ ά γ ο υ ν τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ μ ιά π ρ ο σ π ά θ ε ια κ ά λ υ ψ η ς έ ν ό ς κ ε ν ο ύ π ο ύ δ έ ν μ π ο ρ ε ΐ ό μ ω ς ν ά κφ τ ε ί. Ό Ν ίτ σ ε σ υ ν έ δ ε ε τ ό ν π α ρ α π λ α ν η τ ικ ό ρ ό λ ο τ ή ς θ ρ η σ κ ε ία ς π ίε σ η τ ο ύ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ , μ έ τ ή ν ε υ ρ ω τ ικ ή ε π ίδ ρ α σ ή τ η ς π ά ν ω σ τ ό λ «Σ ή γ ε ι ο ν ιά ή ς ρ έ λ α ς . - Ε π ο μ έ ν ω ς , τ ό σ ύ ν ο λ ο τ ώ ν α ι σ θ ή σ ε ω ν , τ ή ς γ ν ώ σ η ς κ α ί τ ώ ν ε μ π ε ιρ ι ώ ν , ο λ ό κ λ η ρ ο τ ό β ά ρ ο ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ έ χ ε ι γ ίν ε ι τ ό σ ο μ ε γ ά λ ο π ο ύ ό ά ν θ ρ ω π ο ς κ ι ν δ υ ν ε ύ ε ι ά π ό τ ή ν υ π ε ρ

τ α σ η τ ώ ν ν ε ύ ρ ω ν κ α ί ά π ό τ ή ν ύ π ε ρ β ο λ ικ ή κ ιν η τ ο π ο ίη σ η τ ώ ν δμ ε ω ν τ ή ς σ κ έ ψ η ς . Π ρ ά γ μ α τ ι, ο ί κ α λ λ ιε ρ γ η μ έ ν ε ς τ ά ξ ε ις τ ώ ν ε υ ρπ α ϊκ ώ ν χ ω ρ ώ ν ε ίν α ι έ ν τ ε λ ώ ς ν ε υ ρ ω τ ικ έ ς κ α ί σ χ ε δ ό ν κ α θ ε μ ιά ά τ ίς μ ε γ ά λ ε ς ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς β ρ ίσ κ ε τ α ι, σ ’ έ ν α ά π ό τ ά π α ρ α κ λ ά δ ια τ η σ τ ό χ ε ίλ ο ς τ ή ς τ ρ έ λ α ς . Ή ύ γ ε ία κ α τ α δ ιώ κ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α μ έ κ ά θ ε δ υτ ό τ ρ ό π ο . Γ ι’ α ύ τ ό χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι μ ιά μ ε ίω σ η α ύ τ ή ς τ ή ς έ ν τ α σ η ς τ ώ νσ θ η μ ά τ ω ν , α ύ τ ο ύ τ ο ύ σ υ ν τ ρ ιπ τ ικ ο ύ β ά ρ ο υ ς τ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , μσ η π ο ύ , π α ρ ό λ ο π ο ύ μ π ο ρ ε ΐ ν ά ο δ η γ ή σ ε ι σ έ μ ιά β α ρ ιά θ υ σ ία , μ π ο

ν ά π α ρ α χ ω ρ ή σ ε ι μ ιά θ έ σ η σ τ ή μ ε γ ά λ η έ λ π ί δ α γ ι ά μ ιά κ α ιν ο ύ ’Α ν α γ έ ν ν η σ η .»10Μ ’ α ύ τ ό τ ό ά π ό σ π α σ μ α ξ α ν α γ υ ρ ίζ ο υ μ ε σ τ ίς δ ι α φ ο ρ έ ς μ α ζ ικ

κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί τ έ χ ν η ς , κ ίβ δ η λ η ς ε υ χ α ρ ίσ τ η σ η ς κ α ί α υ θ ε ν τ ικ ή ςπ ε ιρ ία ς ώ ς σ τ α δ ίο υ π ρ ό ς μ ι ά μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η π λ ή ρ ω σ η τ ο ϋ ά τ ό μ ο υ τ ό ε ίν α ι τ ό ν ό η μ α τ ή ς ά ρ ισ τ ο τ ε λ ικ ή ς κ ά θ α ρ σ η ς ). Ή τ έ χ ν η ζ ε ΐ σ κ α τ ώ φ λ ι τ ή ς π ρ ά ξ η ς . Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ά π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ο ν τ α ι ά π ό τ ή μκ ή σ χ έ σ η μ έ τ ά π ρ ά γ μ α τ α μ ό ν ο ό τ α ν ά π ο μ α κ ρ υ ν θ ο ϋ ν ά π ’ α ύ τ ό ά λ λ ο τ ε λ ά τ ρ ε υ α ν κ α ί π ο ύ σ ή μ ε ρ α ά ν α κ α λ ύ π τ ο υ ν ώ ς 'Ω ρ α ίο . Β ι τ ή ν ο μ ο ρ φ ιά σ η μ α ίν ε ι ά π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ο μ α ι ά π ό τ ή ν π α ν τ ο δ ύ ν α μ ηρ ι α ρ χ ία τ ή ς φ ύ σ η ς π ά ν ω σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς . Σ τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι ά π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ο ν τ α ι ά π ό τ ίς μ υ θ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις ά π ο ρ π τ ο ν τ α ς τ ό κ α θ ε τ ί, ά κ ό μ η κ α ί τ ό σ ε β α σ μ ό π ρ ό ς τ ό 'Ω ρ α ίο . ’ Α ρ ν ο τ α ι ό ,τ ι ύ π ε ρ β α ίν ε ι τ ή δ ο σ μ έ ν η π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α .11 Α ύ τ ό ά κ ρ ιβ ε ν ν ο ε ί ό ο κ β ί λ σ τ ό ά π ό σ π α σ μ α π ο ύ π α ρ α θ έ σ α μ ε σ τ ή ν ά ρ χ ή . ’Α

10. F. Nietzsche, Human All Too Human: A Book fo r Free Spirits (CompleteWorks, VII, 227).

11. Γ ιά μιά περιεκτική θεω ρία πάνω στό μύθο καίτήν τέχνη, δές Max Hor-kheimer und Theodor Adorno, Dialektik der Aufklarung (Amsterdam: QueridoVerlag, 1947).

147



τ ή ν π ε ρ ιο χ ή τ ή ς ο μ ο ρ φ ιά ς ό ά ν θ ρ ω π ο ς π ά ε ι σ τ ή ν π ε ρ ι ο χ ή σ κ έ δ α σ η ς π ο ύ ε ν τ ά σ σ ε τ α ι σ τ ίς ά ν α γ κ α ιό τ η τ ε ς τ ή ς κ ο ιν ω ν ά ρ ν ε ϊτ α ι τ ό δ ικ α ίω μ α τ ή ς π λ ή ρ ω σ η ς τ ο ύ ά τ ό μ ο υ : «Κ ά τ ω ά ά π ό λ υ τ η ε ξ ο υ σ ί α έ ν ό ς ά ν θ ρ ώ π ο υ π ρ ο σ β α λ λ ό τ α ν τ ό σ ώ μ α γ

τ α κ τ η θ ε ί ή ψ υ χ ή · ά λ λ ά ή ψ υ χ ή ά π έ φ ε υ γ ε τ ό χ τ ύ π η μ α κ α ί ο ρ κ α ί π ά λ ι ά γ έ ρ ω χ α . Α ύ τ ή ή τ α κ τ ικ ή δ έ ν υ ιο θ ε τ ε ίτ α ι ά π ό τ ή νν ία τ ώ ν δ η μ ο κ ρ α τ ικ ώ ν π ο λ ι τ ε υ μ ά τ ω ν σ ’ α ύ τ ά ά φ ή ν ε τ α ι ε τ ό σ ώ μ α ε ν ώ σ κ λ α β ώ ν ε τ α ι ή ψ υ χ ή . Ό ά φ έ ν τ η ς δ έ ν λ έ ε ι π ιά : ν ά σ κ έ φ τ ε σ α ι ό π ω ς ε γ ώ γ ια τ ί ά λ λ ιώ ς θ ά π ε θ ά ν ε ις ”· ά λ λ ά λ έ εσ α ι έ λ ε ύ θ ε ρ ο ς ν ά σ κ έ φ τ ε σ α ι δ ι α φ ο ρ ε τ ικ ά ά π ό μ έ ν α κ α ί ν ά δ τ ή ζ ω ή σ ο υ , τ ή ν π ε ρ ι ο υ σ ία σ ο υ κ ι δ ,τ ι ά λ λ ο κ α τ έ χ ε ις · ά λ λ ά σ θ ά ε ίσ α ι ε ν α ς ξ έ ν ο ς ά ν ά μ ε σ α σ τ ο ύ ς π α τ ρ ιώ τ ε ς σ ο υ . Θ ά μ π ο

δ ι α τ η ρ ε ίς τ ά π ο λ ι τ ικ ά σ ο υ δ ι κ α ιώ μ α τ α , ά λ λ ά θ ά σ ο ύ ε ίν α ι ά γ ια τ ί π ο τ έ δ έ ν θ ά σ έ δ ι α λ έ ξ ο υ ν ο ί σ υ μ π ο λ ί τ ε ς σ ο υ δ τ α ν ε κ λσ ε ις τ ίς ψ ή φ ο υ ς τ ο υ ς · κ α ί θ ά τ ο ύ ς π α ρ α κ ιν ή σ ε ις ν ά σ έ π ε ρ ιφ σ ο υ ν ά ν ζ η τ ή σ ε ις τ ή ν ε κ τ ίμ η σ ή τ ο υ ς . Θ ά ε ξ α κ ο λ ο υ θ ε ίς ν ά ε ίσμ ε σ α σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς ά λ λ ά θ ά έ χ ε ις χ ά σ ε ι τ ά δ ι κ α ιώ μ α τ α θ ρ ω π ό τ η τ α ς . Ο ί σ υ ν ά ν θ ρ ω π ο ί σ ο υ θ ά σ έ β λ έ π ο υ ν ώ ς ά κ ά θ κ α ί , ά κ ό μ η κ α ί κ ε ίν ο ι π ο ύ π ισ τ ε ύ ο υ ν σ τ ή ν ά θ ω ό τ η τ ά σ ο υ θ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν . Π ή γ α ιν ε ε ν ε ιρ ή ν η ! Σ ο ύ χ ά ρ ισ α τ ή ζ ω ή σ ο υ , άν α ι μ ιά ζ ω ή χ ε ιρ ό τ ε ρ η ά π ό τ ό θ ά ν α τ ο ”» .12

Ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι δ έ ν π α ρ α δ ί δ ο ν τ α ι π ιά σ έ α ύ τ α π ά τ ε ς .

3. Κ ο υ ν ω ν ικ ή ε ρ ε υ ν ά κ α ί μ α ζ ικ ή κ ο υ λ ο ύ ρ α

ό π ρ ό β λ η μ α ε ίν α ι ά ν , κ α ί κ α τ ά π ό σ ο , δ ι α θ έ τ ε ι ή σ ύ γ χ ρ ο νν ω ν ικ ή έ π ισ τ ή μ η ε ρ γ α λ ε ία π ο ύ θ ά τ ή ς έ π έ τ ρ ε π α ν ν ά ε ξ ε τ φ α ιν ό μ ε ν ο τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . ά ε ρ γ α έ ρ ε υ ν α ς έ χ ο υ ν τ ε λ ε ιο π ο ι η θ ε ί σ έ μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό . ’Α λ λ ά ε ίν α ι α ύ τ ό ; Ή ε μ π ε ιρ ι κ ή κ ο ιν ω ν ικ ή έ π ισ τ ή μ η έ χ ε ι γ ί ν ε ι έ ν α ε ίδ ο ς έ φ σ μ έ ν ο υ ά σ κ η τ ισ μ ο ύ . ’Α π ο φ ε ύ γ ε ι κ ά θ ε μ π λ έ ξ ιμ ο μ έ ξ έ ν ε ς ά δ υ ν ά μ ε ις κ α ί κ ιν ε ίτ α ι μ έ σ α σ ’ έ ν α κ λ ίμ α α ύ σ τ η ρ ή ς ο υ δ ε τ ε ρ ό Ά ρ ν ε ϊ τ α ι ν ά μ π ε ι σ τ ή σ φ α ίρ α τ ο ύ ν ο ή μ α τ ο ς . Γ ιά π α ρ ά δ ε ιγ μ ε λ έ τ η τ ή ς τ η λ ε ό ρ α σ η ς θ ά ά ν α λ ύ σ ε ι μ έ λ ε π τ ο μ ε ρ ε ια κ ό τ ρ ό πδ ο μ έ ν α τ ή ς ε π ίδ ρ α σ η ς τ ή ς τ η λ ε ό ρ α σ η ς σ τ ή ν ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ή ζ ω θ ά ά φ ή σ ε ι σ τ ο ύ ς π ο ιη τ έ ς κ α ί σ τ ο ύ ς ό ν ε ιρ ο π ό λ ο υ ς τ ό ε ρ ώ τ η ύ π α ρ κ τ ώ ν ά ν θ ρ ώ π ιν ω ν ά ξ ιώ ν π ο ύ ε μ π ε ρ ι έ χ ε ι α ύ τ ό ς ό ν έ ο ς

Ή κ ο ιν ω ν ικ ή έ ρ ε υ ν α π α ίρ ν ε ι τ ά φ α ιν ό μ ε ν α τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η

12. De Tocqueville, δ.π., 1,264.

148



σ υ μ π ε ρ ι λ α μ β α ν ο μ έ ν ω ν κ α ί τ ώ ν μ έ σ ω ν μ α ζ ικ ή ς έ ν η μ έ ρ ω σ η ς ο ν ο μ α σ τ ικ ή α ξ ία . Ά ρ ν ε ΐ τ α ι ν ά τ ά τ ο π ο θ ε τ ή σ ε ι σ ’ έ ν α ισ τ ο ρ ικ ό κ ή θ ι κ ό π λ α ίσ ιο . Σ τ ίς ά π α ρ χ έ ς τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ε π ο χ ή ς ή κ ο ιν ω ν ικ θ ε ω ρ ί α ε ίχ ε ώ ς π ρ ό τ υ π ό τ η ς τ ή θ ε ο λ ο γ ί α , ά λ λ ά σ ή μ ε ρ α ή θ ε ο λ ο

έ χ ε ι ά ν τ ικ α τ α σ τ α θ ε ϊ ά π ό τ ίς φ υ σ ικ έ ς έ π ισ τ ή μ ε ς . Α ύ τ ή ή ά λ λ α γ ή τ π ρ ο τ ύ π ω ν έ χ ε ι σ η μ α ν τ ικ έ ς σ υ ν έ π ε ιε ς . Ή θ ε ο λ ο γ ία ά π ο β λ έ π ε ι σ σ ω τ η ρ ί α , ή φ υ σ ικ ή έ π ισ τ ή μ η σ τ ή χ ε ιρ α γ ώ γ η σ η · ή μ ιά ο δ η γ ε ί σ π α ρ ά δ ε ισ ο κ α ί σ τ ή ν κ ό λ α σ η , ή ά λ λ η σ τ ή ν τ ε χ ν ο λ ο γ ία κ α ί σ τ ό ν έ κ χ α ν ισ μ ό . Ή κ ο ιν ω ν ικ ή έ π ισ τ ή μ η ο ρ ίζ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α σ ά ν μ ιά ά ν ά λ π ρ ο σ ε κ τ ικ ά π ε ρ ιχ α ρ α κ ω μ έ ν ω ν , π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ή λ ιγ ό τ ε ρ ο τ ε χ ν ά π ο μ ο ν ω μ έ ν ω ν , κ ο ιν ω ν ικ ώ ν τ ο μ έ ω ν . Φ α ν τ ά ζ ε τ α ι ό τ ι α ύ τ ά τ ά ζ ό ν τ ια τ μ ή μ α τ α ά π ο τ ε λ ο ΰ ν τ ό ε ρ γ α σ τ ή ρ ιο έ ρ ε υ ν ώ ν τ η ς κ α ί μ ο ιά

ν ά ξ ε χ ν ά ε ι δ τ ι τ ά μ ό ν α κ ο ιν ω ν ικ ά ε ρ γ α σ τ ή ρ ι α έ ρ ε υ ν ώ ν π ο ύ μ πρ ο ύ ν ν ά γ ί ν ο υ ν ά π ο δ ε κ τ ά ε ίν α ι ο ί ισ τ ο ρ ικ έ ς κ α τ α σ τ α σ ε ις .

Α ύ τ ό δ έ ν σ υ ν έ β α ιν ε π ά ν τ α . Ή π ρ ο ο ρ ιζ ό μ ε ν η γ ιά τ ό π λ α τ ύ κ ο κ ο υ λ τ ο ύ ρ α , ιδ ι α ίτ ε ρ α α υ τ ή π ο ύ ά ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε τ α ι ά π ό τ ίς έ φ η ρ ίδ ε ς , ε ίχ ε γ ί ν ε ι ά ν τ ικ ε ίμ ε ν ο σ υ ζ η τ ή σ ε ω ν γ ι ά έ ν α δ ιά σ τ η μ α 150 χ ρ όν ω ν π ε ρ ί π ο υ . Π ρ ίν έ ρ θ ε ι ή ν α τ ο υ ρ α λ ισ τ ικ ή φ ά σ η τ ή ς κ ο ιν ω ν ικ ε π ισ τ ή μ η ς , τ ά φ α ιν ό μ ε ν α τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς έ ξ ε τ ά ζ ο ν τ α ν κ ο ι ν ω ν ικ ό κ α ί ισ τ ο ρ ικ ό σ ύ ν ο λ ο . Α ύ τ ό ι σ χ ύ ε ι κ α ί γ ι ά τ ίς θ ρ η σ κ ε υ

κ έ ς , π ο λ ι τ ικ έ ς κ α ί φ ιλ ο σ ο φ ικ έ ς σ υ ζ η τ ή σ ε ις ά π ό τ ή ν έ π ο χ ή τ ο ϋ Ν π ο λ έ ο ν τ α ώ ς τ ό ν Χ ίτ λ ε ρ . Ή σ ύ γ χ ρ ο ν η κ ο ιν ω ν ικ ή έ π ισ τ ή μ η δ ε ί δ τ ι δ έ ν λ α μ β ά ν ε ι κ α θ ό λ ο υ ύ π ό ψ η τ η ς τ ά π ο λ υ ά ρ ι θ μ α κ ε ίμ ε ν α έ χ ο υ ν γ ρ α φ τ ε ί τ ό σ ο ά π ό τ ή δ ε ξ ιά δ σ ο κ α ί ά π ό τ ή ν α ρ ισ τ ε ρ ή π τ έ ρ τ ώ ν π ο λ ι τ ικ ώ ν κ α ί π ο λ ι τ ισ μ ικ ώ ν μ ε τ ώ π ω ν τ ο ϋ 19ο υ α ιώ ν α . ’Α γ ν τ ό σ ο τ ή ν Κ α θ ο λ ι κ ή κ ο ιν ω ν ικ ή φ ιλ ο σ ο φ ία ό σ ο κ α ί τ ή σ ο σ ι α λ ισ π ο λ ε μ ικ ή , τ ό σ ο τ ό ν Ν ίτ σ ε ό σ ο κ α ί τ ό ν μ ε γ ά λ ο , ά λ λ ά έ ν τ ε λ ώ ς ά γσ τ ο , α υ σ τ ρ ια κ ό κ ρ ιτ ικ ό Κ ά ρ λ Κ ρ ά ο υ ς π ο ύ π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν ά ε κ τσ ε ι τ ή ν κ ρ ίσ η τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ έ β ά σ η μ ιά κ ρ ιτ ικ ή μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς . Ό Κ ρ ά ο υ ς έ δ ιν ε ιδ ια ίτ ε ρ η π ρ ο σ ο χ ή σ ά ν ά λ υ σ η τ ή ς γ λ ώ σ σ α ς . Ό κ ο ιν ό ς π α ρ ο ν ο μ α σ τ ή ς τ ώ ν δ ο κ ιμ ί ω ν ε ίν α ι ή θ έ σ η τ ο υ δ τ ι μ έ σ α ά π ό τ ή ν ά ν ίχ ν ε υ σ η τ ή ς γ λ ώ σ σ α ς μ π ο ρ ο ν ά δ ο ύ μ ε τ ή ν ά π ο σ ύ ν θ ε σ η , ά κ ό μ η κ α ί τ ή ν έ ξ α φ ά ν ισ η , τ ο ύ α υ τμ ο υ υ π ο κ ε ιμ έ ν ο υ , τ ή ς π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α ς μ έ τ ή ν κ λ α σ ικ ή σ η μ α σ ί λ έ ξ η ς . / s /

Ο ί μ ε λ έ τ ε ς π ο ύ γ ί ν ο ν τ α ι π .χ . π ά ν ω σ τ ό ρ ό λ ο τ ο ύ ύ π ο υ , α κ ό μ η έ κ ε ίν ε ς π ο ύ α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ έ ε ιδ ι κ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α ό π ω ς ε ίν α ι π .χ ε ίδ η τ ο ύ ά ν α γ ν ω σ τ ικ ο ύ κ ο ι ν ο ύ , θ ά ’κ α ν α ν κ α λ ά ν ά σ υ μ β ο υ λ ε ύ ο τ ίς ά ν α λ ύ σ ε ις τ ο ϋ ύ π ο υ π ο ύ έ χ ο υ ν γ ί ν ε ι σ τ ή Γ ε ρ μ α ν ία τ ο ύ 19ο υ κ τ ώ ν ά ρ χ ώ ν τ ο ύ 20ο ύ α ίώ ν α . ’Ε κ ε ί θ ά έ β ρ ισ κ α ν λ α μ π ρ ά π α ρ α δ ε ίγ

149



τα ο π ο θ έ η σ η ς κ α ί μ ε λ έ τ η ς τ ώ ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν φ α ιν ο μ έ ν ω ν μ £ν α γενικ ό π λ α ίσ ιο ά ν α φ ο ρ ά ς . Σ τ ή ν π ε ρ ίπ τ ω σ η τ ο ύ ύ π ο υ , θπ α ν τ ή σ υ σ χ έ τ ισ η τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ε φ η μ ε ρ ίδ α ς μ έ τ ή ν ισ τ ο ρ ίκ ο ν ο μ ικ ή ς , κ ο ιν ω ν ικ ή ς κ α ί π ο λ ι τ ικ ή ς χ ε ιρ α φ έ τ η σ η ς τ ή ς μ εξ η ς . Μ ιά μ ε λ έ τ η τ ή ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς έ φ η μ ε ρ ί δ α ς δ έ ν έ χ ε ι κ α ν έ ν τ ω ς ν ό η μ α ό τ α ν δ έ ν λ α μ β ά ν ε ι ύ π ό ψ η τ η ς τ ό ισ τ ο ρ ικ ό π λ αφ ο ρ ά ς , ό τ α ν δ έ ν ύ π ο λ ο γ ί ζ ε ι τ ό σ ο τ ίς κ ρ ιτ ικ έ ς π α ρ α τ η ρ ή σ Κ ά ρ λ Κ ρ ά ο υ ς ό σ ο κ α ί τ ίς α ισ ιό δ ο ξ ε ς σ τ ά σ ε ις π ο ύ κ ρ ά τ η σ αν ο ι σ τ ο χ α σ τ έ ς , ό π ω ς ό γ ε ρ μ α ν ό ς π ο λ ιτ ικ ό ς ά ρ θ ρ ο γ ρ ά φ ο Goerres σ τ ίς ά ρ χ έ ς τ ο ύ 19ο υ α ιώ ν α : « Ό ,τ ι ε π ιθ υ μ ε ί κ α ί θ έ λ ε ι ό θ έ ν α ς π ρ έ π ε ι ν ά έ κ φ ρ ά ζ ε τ α ι σ τ ίς έ φ η μ ε ρ ί δ ε ς · ό ,τ ι κ α τ α π ιέ ά ν α σ τ α τ ώ ν ε ι τ ό ν κ α θ έ ν α δ έ ν π ρ έ π ε ι ν ά μ έ ν ε ι κ ρ υ φ ό - π ρ ύ π ά ρ χ ε ι κ ά π ο ι ο ς π ο ύ ν ά ’ν α ι ά ν α γ κ α σ μ έ ν ο ς ν ά π ε ι τ ή ν ά ά μ ε ρ ό λ η π τ ο ς , θ α ρ ρ α λ έ ο ς κ α ί ά δ έ σ μ ε υ τ ο ς . Γ ια τ ί, κ ά τ ω ά πλ ό σ ύ ν τ α γ μ α , τ ό δ ικ α ίω μ α τ ή ς ε λ ε υ θ ε ρ ία ς τ ή ς έ κ φ ρ α σ η ς ά π λ ώ ς ά ν ε κ τ ό , ά λ λ ά ε ίν α ι μ ιά β α σ ι κ ή ά π α ίτ η σ η · ό ο μ ιλ η τ ή ν ά θ ε ω ρ ε ίτ α ι ιε ρ ό π ρ ό σ ω π ο ώ ς τ ή σ τ ιγ μ ή π ο ύ θ ά π ρ ο δ ώ σκ α ίω μ ά τ ο υ μ έ τ ά ί δ ι α τ ο υ τ ά λ ά θ η κ α ί τ ά ψ έ μ α τ α . ’Ε κ ε ίν ο ι πλ ε ύ ο υ ν έ ν ά ν τ ια σ έ μ ιά τ έ τ ο ια έ λ ε υ θ ε ρ ία ά φ ή ν ο υ ν τ ό ν έ α υ ά κ ά λ υ π τ ο μ π ρ ο σ τ ά σ τ ή ν κ α τ η γ ο ρ ία ό τ ι τ ο ύ ς β α ρ α ίν ε ι ή έ τ ώ ν δ ι κ ώ ν τ ο υ ς μ ε γ ά λ ω ν λ α θ ώ ν .»13

ά π α ρ α π ά ν ω δ έ ν σ η μ α ίν ο υ ν ό τ ι ό λ ό κ λ η ρ η ή κ ο ιν ω ν ιο λ π α ρ α δ ο θ ε ϊ σ τ ό ν ισ τ ο ρ ι κ ό ά σ κ η τ ισ μ ό . Π ο λ λ ο ί ε π ισ τ ή μ ο α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ έ τ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ή θ ε ω ρ ία κ α ί τ ή ν κ ο ι ν ω ν ικ ή έ χ ο υ ν κ ρ α τ ή σ ε ι ζ ω ν τ α ν ή τ ή σ υ ν ε ίδ η σ η έ ν ό ς ισ τ ο ρ ικ ο ύ σ μ ο ύ . ’ ξ ί ζ ε ι ν ά θ υ μ η θ ο ύ μ ε τ ίς ά κ ό λ ο υ θ ε ς π α ρ α τ η ρ ή σ ε ις bert Ε . Park: «Σ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ό λ ό γ ο ς π ο ύ έ χ ο υ μ ε έ φ ηδ ε ς ε ίν α ι ό τ ι έ δ ώ κ α ί έ κ α τ ό χ ρ ό ν ι α , σ τ ά 1835 γ ι ά τ ή ν α κ ρ ίβ ε ια έ κ δ ό τ ε ς έ φ η μ ε ρ ί δ ω ν τ ή ς Ν έ α ς 'Υ ό ρ κ η ς κ α ί τ ο ύ Λ ο ν δ ίν ο υ ά

ψ α ν α ) ό τ ι ο ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι* π ρ ο τ ιμ ο ύ σ α ν ν ά δ ια τ ά ν έ α (ά ν ή ξ ε ρ α ν β έ β α ια ν ά δ ι α β ά ζ ο υ ν ) π α ρ ά ό τ ιδ ή π ο τ ε ά β ) ό τ ι ό κ ο ι ν ό ς ά ν θ ρ ω π ο ς χ ρ ε ια ζ ό τ α ν μ ά λ λ ο ν δ ια σ κ έ δ α σ μ ό ρ φ ω σ η . Έ μ ο ι α ζ ε μ έ τ ή ν ά ν α κ ά λ υ ψ η , π ο ύ έ γ ιν ε ά ρ γ ό Χ ό λ λ υ γ ο υ ν τ , ό τ ι ο ί κ ύ ρ ιο ι π ρ ο τ ιμ ο ύ ν τ ίς ξ α ν θ έ ς .»14

Ή ο π τ ικ ή α ύ τ ή β ρ ίσ κ ε ι έ π ιβ ε β α ίω σ η σ έ μ ι ά έ ξ α ίρ ε τ η μ ε Louis Β . Wright π ά ν ω σ τ ή ν Ι σ τ ο ρ ία τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς : « ε π ιχ ε ιρ ή σ ο υ μ ε ν ά χ α ρ ά ξ ο υ μ ε τ ό γ ε ν ε α λ ο γ ι κ ό δ έ ν τ ρ ο τ ή ς

13. Joseph Goerres, Rheinischer Merkur, 1814.14. Introduction to News and the Human Interest Story, by Helen McGill Hug

hes (Chicago: University of Chicago Press, 1940), a. XII-XIII.

150



δ τ ι ή κ ο ι ν ω ν ικ ή ε ρ ε υ ν ά ε ίν α ι , σ έ τ ε λ ικ ή ά ν ά λ υ σ η , έ ρ ε υ ν α τ ήρ ά ς , έ ν α ε ρ γ α λ ε ίο π ρ ό σ φ ο ρ η ς χ ε ιρ α γ ώ γ η σ η ς , έ ν α έ ρ γ α λ ε ϊον ε ι τ ο ύ ς δ ια τ α κ τ ικ ο ύ ς ά γ ο ρ α σ τ έ ς ν ά ξ ο δ έ ψ ο υ ν τ ά λ ε φ τ ά τ ο υ τ ά τ ε λ ε υ τ α ία 20 χ ρ ό ν ια ά ν τ ιλ ή φ τ η κ α ν ο ί κ ο ι ν ω ν ικ ο ί έ π ι σ τ ή

τ ο ύ ς κ ιν δ ύ ν ο υ ς π ο ύ π ε ρ ικ λ ε ίο υ ν τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς ε ν η μ έ ρ ω θ ε ώ ρ η σ α ν χ ρ έ ο ς τ ο υ ς ν ά ά σ χ ο λ η θ ο ϋ ν τ ό σ ο μ έ τ ίς ά ρ ν η τ ικ έ ς μ έ τ ίς θ ε τ ικ έ ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς τ ώ ν μ έ σ ω ν α ύ τ ώ ν . Σ τ ό π ρ ω τ ο π ά ρ θ ρ ο «Ο ί Φ ο ρ ε ίς τ ή ς Ε π ικ ο ιν ω ν ί α ς » , ο ί Malcolm Μ . Willey κ α Stuart A . Rice έ γ ρ α φ α ν : « ά ά π ο τ ε λ έ σ μ α τ α τ ώ ν μ έ σ ω ν μ α ζ ικ ή ς έ μ έ ρ ω σ η ς δ έ ν ε ίν α ι π ρ ο μ ε λ ε τ η μ έ ν α , π α ρ ό λ ο π ο ύ ό μ η χ α ν ισ μ γ ε ι τ ό δ ρ ό μ ο τ ή ς ά π ο π λ ά ν η σ η ς τ ώ ν μ α ζ ώ ν έ π ε ιδ ή σ υ μ β α ιδ ι α ίτ ε ρ ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς , δ η μ ό σ ιο υ ς ή ι δ ιω τ ικ ο ύ ς . ό ά τ ο μ ο χ ρ

π ο ι ε ί ό λ ο κ α ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο α ύ τ ά τ ά μ έ σ α , κ α ί α υ τ ά ε π ιφ έ ρ ο α ν α π ό φ ε υ κ τ η ά λ λ α γ η σ τ ίς σ τ ά σ ε ις τ ο υ κ α ί σ τ η σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ χ α ρ α κ τ ή ρ α ς α ύ τ ώ ν τ ώ ν ά λ λ α γ ώ ν έ ξ α ρ τ ά τ α ι ά π ό λ υ τ α ά π ό π ο ύ έ λ έ γ χ ο υ ν τ ά μ έ σ α . Π ο τ έ ά λ λ ο τ ε δ έ ν ύ π ή ρ ξ α ν μ ε γ α λ ύ τ ε ρτ ό τ η τ ε ς γ ι ά μ ιά κ ο ιν ω ν ικ ή χ ε ιρ α γ ώ γ η σ η , γ ι ά σ κ ο π ο ύ ς ε γ ω ισ κ ο ι ν ω ν ικ ά ε π ιθ υ μ η τ ο ύ ς . ό σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο π ρ ό β λ η μ α ε ί ν α ιτ α σ ία τ ώ ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν κ α ί τ ή ς ε υ η μ ε ρ ία ς τ ο ΰ μ ε μ ο ν ω μ έ ντ η ».18

Σ ή μ ε ρ α ή χ ε ιρ α γ ώ γ η σ η θ ε ω ρ ε ίτ α ι σ κ ο π ό ς ά π ό τ ή ν κ ο ιν ω νσ τ ή μ η . Έ ν α ς έ κ δ ο τ η ς τ ό λ μ η σ ε ν ά έ π α ιν έ σ ε ι μ έ τ ά ά κ ό λ ο υ θ ε ν α σ η μ α ν τ ικ ό κ ο ι ν ω ν ιο λ ο γ ικ ό έ ρ γ ο : «Γ ιά π ρ ώ τ η φ ο ρ ά γ ί ν ε τ ό σ ο μ ε γ ά λ η π ρ ο σ π ά θ ε ια έ π ι σ τ η μ ο ν ικ ή ς δ ιε ρ ε ύ ν η σ η ς τ ή ς ά ν η ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς , κ α ί τ ά ά π ο τ ε λ έ σ μ α τ ά τ η ς σ η μ α δ ε ύ ο έ ν α ρ ξ η μ ιά ς ν έ α ς έ π ο χ ή ς γ ι ά τ ίς κ ο ι ν ω ν ικ έ ς μ ε λ έ τ ε ς κ α ί τ ή ν κ οκ ή δ ια χ ε ίρ ισ η ... Ό έ κ δ ο τ η ς ε λ π ίζ ε ι δ τ ι τ ό έ ρ γ ο θ ά έ χ ε ι γ ι ά τ ή νν ω ν ικ ή έ π ισ τ ή μ η ί σ η ά ξ ία μ ’ α ύ τ ή ν π ο ύ έ χ ε ι γ ι ά τ ο ύ ς σ τ ρ α τ ιω γ ι ά τ ο ύ ς ό π ο ιο υ ς έ γ ιν ε ή ά ρ χ ικ ή έ ρ ε υ ν α ... ά π ρ ο β λ ή μ α τ α σ τ ρ α τ ιω τ ικ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α κ α ί , ι δ ι α ίτ ε ρ α , π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο ’Α λ λ ά ο ί σ υ ν έ π ε ιέ ς τ ο υ ς έ χ ο υ ν γ ε ν ικ ό έ ν δ ια φ έ ρ ο ν ».19

Ή έ ξ υ π η ρ έ τ η σ η ό ρ ισ μ έ ν ω ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν κ α ί ή έ λ λ ε ιψ ισ τ ο ρ ι κ ο ύ ή φ ιλ ο σ ο φ ικ ο ύ π λ α ισ ίο υ ά ν α φ ο ρ ά ς σ ’ έ ν α θ λ ιβ ε ρλ ο .

18. Recent Social Trends in the United States, I (New York: McGraw - Hill1933), σ.215.

19.'Ό .π.

152



Δ έ ν έ χ ο υ μ ε έ ν α σ υ σ τ η μ α τ ο π ο ιη μ έ ν ο σ ώ μ α θ ε ω ρ ιώ ν . Ή κ α τ άσ η α ύ τ ή ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι π ο λ ύ ώ ρ α ϊα ά π ό τ ό ν Frederick Laws: «Δ έ ν μ π ορ ο ύ μ ε ν ά ά ρ ν η θ ο ύ μ ε τ ό γ ε γ ο ν ό ς δ τ ι ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ή ς κ ρ ι τ ικ ή ς σρ α ε ίν α ι χ α ο τ ικ ή , ιδ ι α ίτ ε ρ α δ τ α ν ε φ α ρ μ ό ζ ε τ α ι σ τ ά π ρ ο ϊ ό ν τ α α ύ τ τ ώ ν τ ε ρ ά σ τ ιω ν δ ια ν ε μ η τ ικ ώ ν μ η χ α ν ώ ν π ο ύ ε ίν α ι τ ά μ έ σ α μ α ζ ε ν η μ έ ρ ω σ η ς . Π ο λ λ έ ς μ ε λ έ τ ε ς π α ρ α σ ύ ρ ο ν τ α ι ά π ό έ ν α ν μ ή ε π ιλ ε κ έ ν θ ο υ σ ια σ μ ό , ε ν ώ ά λ λ ε ς δ ύ σ κ ο λ α δ ι α κ ρ ίν ο ν τ α ι ά π ό τ ίς δ ι α φ η μκ έ ς κ α μ π ά ν ιε ς ... 'Υ π ά ρ χ ε ι μ ιά έ λ λ ε ιψ η κ α θ α ρ ά δ ια τ υ π ω μ έ ν ω ν γ ε ν ικ ά ά ν α γ ν ω ρ ισ μ έ ν ω ν ά ξ ιο λ ο γ ικ ώ ν κ ρ ιτ η ρ ίω ν . Π ισ τ ε ύ ο υ μ ε α ύ τ ή ή σ ύ γ χ υ σ η ό φ ε ίλ ε τ α ι σ τ ή ν ά π ο τ υ χ ία μ α ς ν ά ά ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ μ τ ό κ ο ιν ω ν ικ ό π λ α ίσ ιο σ τ ό ό π ο ί ο π α ρ ά γ ο ν τ α ι κ α ί κ ρ ίν ο ν τ α ι τ ά έ ρ τ έ χ ν η ς έ χ ε ι ά λ λ ά ξ ε ι ρ ιζ ικ ά . Ε ίν α ι ά ν ό η τ ο ν ά π ισ τ ε ύ ο υ μ ε δ τ ι τ ά μ έ κ α τ α ν ο μ ή ς ή ή κ ο ιν ω ν ικ ή π ρ ο έ λ ε υ σ η τ ο ϋ κ ο ιν ο ύ κ α θ ο ρ ίζ ο υ ν κ λ η ρ ω τ ικ ά τ ή ν π ο ιό τ η τ α τ ή ς τ έ χ ν η ς ή τ ή ς ψ υ χ α γ ω γ ία ς , ά λ λ ά ε έ ξ ίσ ο υ η λ ίθ ι ο ν ά υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ μ ε δ τ ι δ έ ν τ ή ν έ π η ρ ε ά ζ ο υ ν κ α θλ ο υ ...» 20

Σ ή μ ε ρ α υ π ά ρ χ ο υ ν μ ε λ έ τ ε ς π ά ν ω σ τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α έ χ ο υ ν ε ν τ ε λ ώ ς κ ρ ι τ ικ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α . Θ ά π ρ ο σ π α θ ή σ ω ν ά σ υ σ τ ηπ ο ι ή σ ω σ ύ ν τ ο μ α τ ά ε υ ρ ή μ α τ α α ύ τ ο ύ τ ο ύ σ υ ν ό λ ο υ κ ε ιμ έ ν ω ν .21 'Οσ μ έ ν ο ι κ α τ ε υ θ ύ ν ο υ ν τ ή ν κ ρ ιτ ικ ή τ ο υ ς ε ν ά ν τ ια σ τ ό π ρ ο ϊ ό ν , ά λ π ο λ λ ο ί τ ή σ τ ρ έ φ ο υ ν ε ν ά ν τ ια σ τ ό σ ύ σ τ η μ α ά π ό τ ό ό π ο ι ο έ ξ α ρ τ τ ό π ρ ο ϊ ό ν . Σ τ ίς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς κ α θ α ρ ά φ ιλ ο σ ο φ ικ έ ς ή κ ο ι ν ω ν ιο λκ έ ς μ ε λ έ τ ε ς , ο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ίς σ υ μ φ ω ν ο ύ ν σ τ ό ν τ ε λ ικ ό χ α ρ α κ τ η ρ ι τ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς .

Ή π α ρ α κ μ ή τ ο ύ α τ ό μ ο υ σ τ ή ν έ κ μ η χ α ν ισ μ έ ν η δ ι α δ ικ α σ ί α τ ήγ α σ ία ς τ ο ύ σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ π ρ ο κ α λ ε ΐ τ ή ν ε μ φ ά ν ισ η τ ή ς μ

κ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς , π ο ύ ά ν τ ικ α θ ι σ τ ά τ ή λ α ϊκ ή τ έ χ ν η κ α ί τ ή ν «υ ψ η τ έ χ ν η . Έ ν α π ρ ο ϊ ό ν τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς δ έ ν έ χ ε ι κ α ν έ ν α ά π χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ή ς γ ν ή σ ια ς τ έ χ ν η ς . Ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α έ χ ε ι τ ή ν ά λ λ η , σ ’ δ λ ο υ ς τ ο ύ ς τ ύ π ο υ ς τ η ς , τ ά δ ι κ ά τ η ς γ ν ή σ ια χ α ρ α κ τ ησ τ ικ ά : τ ή ν τ υ π ο π ο ί η σ η , τ ή σ τ ε ρ ε ο τ υ π ία , τ ό σ υ ν τ η ρ η τ ισ μ ό , τ ή ν ψδ ο λ ο γ ία , τ ά χ ε ιρ α γ ω γ η μ έ ν α κ α τ α ν α λ ω τ ικ ά ά γ α θ ά .

4. Ή κ ο ιν ω ν ικ ή κ ρ ι ικ ή ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ ο ύ ρ α ς σ ή μ ε ρ α

20. Introduction to Made fo r Millions: A Critical Study o f the New Media of In- formation and Entertainment (London: Contact Publishers, 1947), σ. XVII.

21. Ε τοιμάζω μιά μελέτη πάνω στίς φιλοσοφικές κα ίθεω ρητικές πλευρές τώ νμελετώ ν που έχουν γίνειγιά τά μέσα μαζικής ενημέρω σης.



'Υ π ά ρ χ ε ι μ ιά ά λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η ά ν ά μ ε σ α σ ’ α ύ τ ό π ο ύ θ έ λ ε ι κ α ί σ ’ α ύ τ ό π ο ύ τ ο ϋ ε π ι β ά λ λ ο υ ν ο ί δ υ ν ά μ ε ις ε λ έ γ χ ο υ γ ιά ν ά δσ ο υ ν τ ή ν ε ξ ο υ σ ία τ ο υ ς . Π ο λ λ ο ί σ π ο υ δ α σ τ έ ς έ χ ο υ ν τ ή γ ν ώ μ σ υ ν ή θ ε ια τ ή ς δ ι α φ ή μ ισ η ς ε ίν α ι ε κ ε ίν η π ο ύ κ α θ ο ρ ίζ ε ι τ ή ν ά

τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί π ώ ς τ ά ίδ ια τ ά π ρ ο ϊό ν τ α π α ίρ ν ολ έ ς φ ο ρ έ ς τ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ή ς δ ια φ ή μ ισ η ς .

Δ έ ν υ π ά ρ χ ε ι σ υ μ φ ω ν ία ώ ς π ρ ό ς τ ό γ ο ύ σ τ ο τ ο ϋ ά π λ ο ύ κ Έ ν ώ μ ε ρ ικ ο ί ε μ π ισ τ ε ύ ο ν τ α ι τ ή ν α ίσ θ η σ η τ ο ύ ώ ρ α ίο υ π ο λ α ό ς , ο ί π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι π ισ τ ε ύ ο υ ν ό τ ι ή α ισ θ η τ ικ ή τ ο υ ε ύ χ α ρ σ η μ α δ ε ύ ε τ α ι ά π ό τ ό ά σ χ η μ ο κ α ί τ ό χ υ δ α ίο .

Υ π ά ρ χ ε ι σ υ μ φ ω ν ία ώ ς π ρ ό ς τ ό ό τ ι ό λ α τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς εσ η ς ε ίν α ι ά π ο ξ ε ν ω μ έ ν α ά π ό ά ξ ίε ς κ α ί ό τ ι π ρ ο σ φ έ ρ ο υ ν μ ό ν ο

δ α σ η κ α ί ψ υ χ α γ ω γ ία , δ η λ α δ ή φ υ γ ή ά π ό τ ή ν ά ν υ π ό φ ο ρ η πκ ό τ η τ α . Ο ί ε π α ν α σ τ α τ ικ έ ς τ ά σ ε ις π ο ύ τ υ χ ό ν ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι ά ρ ιά ζ ο ν τ α ι ά μ έ σ ω ς κ α ί σ κ ε π ά ζ ο ν τ α ι ά π ό δ ιά φ ο ρ ο υ ς έ π ίπ λ π ό θ ο υ ς κ α ί ό ν ε ιρ α , ό π ω ς ε ίν α ι ό π λ ο ύ τ ο ς , ή π ε ρ ιπ έ τ ε ια , ό πσ μ έ ν ο ς έ ρ ω τ α ς , ή δ ύ ν α μ η , κ α ί ή ώ μ ή π α ρ ο υ σ ία σ η β ί α ς , τ ρ ό κ λ π .

Ο ί σ υ ν τ α γ έ ς γ ιά κ ά π ο ι α β ε λ τ ίω σ η τ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς έ χ ο υ ν π ο ικ ιλ ία : ά ρ χ ί ζ ο υ ν ά π ό τ ίς α π λ ο ϊκ έ ς π ρ ο τ ά σ ε ις π ρ ο σ φ ο ρ ά ς σ θ η τ ικ ά κ α λ ύ τ ε ρ ο υ ε μ π ο ρ ε ύ μ α τ ο ς , έ τ σ ι ώ σ τ ε ν ά δ η μ ιο υ ρ γ α ίσ θ η σ η τ ο ύ ώ ρ α ίο υ σ τ ίς μ ά ζ ε ς , κ α ί τ ε λ ε ιώ ν ο υ ν μ έ τ ή θ ε ω κ ά τ ω ά π ό τ ή ν τ ω ρ ιν ή ο ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς δ ύ ν α μ η ς , δχ ε ι κ α μ ιά έ λ π ίδ α β ε λ τ ίω σ η ς τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς κ α ί ό τ ιλ ύ τ ε ρ η μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι τ ή ν ύ π α ρ ξ η μ ιά ς κ α κ ο ι ν ω ν ία ς .

έ λ ο ς , ύ π ά ρ χ ε ι π ο λ ύ ς π ρ ο β λ η μ α τ ισ μ ό ς γ ύ ρ ω ά π ό τ ίς σ χ έ σ π ρ ο ϊ ό ν τ ο ς τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς μ έ τ ή ν π ρ α γ μ α τ ικ ή ζ ω ήδ ιό φ ω ν ο , ο ί κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ έ ς τ α ιν ίε ς , ο ί ε φ η μ ε ρ ί δ ε ς κ α ί τ ά

σ έ λ ε ρ ε ίν α ι π ρ ό τ υ π α γ ιά τ ό ν τ ρ ό π ο ζ ω ή ς τ ώ ν μ α ζ ώ ν κ α ί σ υ γ έ κ φ ρ α σ η τ ο ύ π ρ α γ μ α τ ικ ο ύ τ ρ ό π ο υ ζ ω ή ς τ ο υ ς .

5. 'Ο ρ ισ μ έ ν ε ς θ έ σ ε ις γ ιά ή ν κ ρ ι ικ ή θ ε ω ρ ία κ α ί ή ν ε μ π ε ιρ ικ ή έ ρ ε υ ν α

Σ ’ α ύ τ ό τ ό μ έ ρ ο ς θ ά π α ρ ο υ σ ιά σ ω ο ρ ι σ μ έ ν α ά π ό τ ά θ ε ω ρ ην η τ ρ α π ο ύ κ α θ ο ρ ίζ ο υ ν τ ό ν σ ύ γ χ ρ ο ν ο φ ιλ ο σ ο φ ικ ό σ τ ο χ α σ σ τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς ε ν η μ έ ρ ω σ η ς . Π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο υ ν ο ρ ι σ μ έ ν ε ιδ έ ε ς π ο ύ π ρ ο σ π ά θ η σ α ν ν ά έ φ α ρ μ ό σ ο υ ν σ έ μ ιά σ ε ιρ ά κ ε ιμ

154



τ ε λ ε υ τ α ία 15 χ ρ ό ν ι α , ό Μ ά ξ Χ ο ρ κ χ ά ιμ ε ρ κ α ί τ ό έ π ι τ ε λ ε ίο τ ο ΰ Ι ντ ο ύ τ ο υ Κ ο ιν ω ν ικ ή ς Έ ρ ε υ ν α ς .22

α . ό ά φ ε τ η ρ ια κ ό σ η μ ε ίο δ έ ν ε ίν α ι τ ά δ ε δ ο μ έ ν α τ ή ς ά γ ο ρ ά ς

ε μ π ε ιρ ικ ή ε ρ ε υ ν ά δ ο υ λ ε ύ ε ι κ ά τ ω ά π ό τ ή ν έ σ φ α λ μ έ ν η υ π ό θ ε σ ε π ιλ ο γ ή τ ο ΰ κ α τ α ν α λ ω τ ή ε ίν α ι τ ό ά π ο φ α σ ισ τ ικ ό κ ο ιν ω ν ικ ό φμ ε ν ο ά π ό τ ό ό π ο ιο π ρ έ π ε ι ν ’ ά ρ χ ίσ ε ι κ α ν ε ίς τ ή ν ά ν ά λ υ σ ή τ ο υ . Ε ρ ω τ ά μ ε π ρ ώ τ α : Π ο ιέ ς ε ίν α ι ο ί λ ε ιτ ο υ ρ γ ίε ς τ ή ς έ π ικ ο ι ν ω ν ία ς - μ έ τ ή ς - κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς σ τ ή σ υ ν ο λ ικ ή δ ι α δ ι κ α σ ία μ ιά ς κ ο ι ν ω ν ία ς ; Ύρ α , κ ά ν ο υ μ ε τ έ τ ο ι ε ς ε ιδ ικ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ις : ί π ε ρ ν ά ε ι ά π ό τ ή λ ο γ οσ ί α τ ώ ν κ ο ιν ω ν ικ ά ισ χ υ ρ ώ ν π α ρ α γ ό ν τ ω ν ; Π ώ ς φ τ ιά χ ν ο ν τ α π ρ ά γ μ α τ α κ ά τ ω ά π ό τ ίς έ π ιτ α γ έ ς τ ή ς τ υ π ικ ή ς κ α ί ά τ υ π η ς λ ο γ ο

σ ί α ς ;β . Δ έ ν π ισ τ ε ύ ο υ μ ε ό τ ι α ύ τ έ ς ο ί μ ε λ έ τ ε ς ε ίν α ι ψ υ χ ο λ ο γ ικ έ ς μ σ τ ε ν ή σ η μ α σ ία τ ή ς λ έ ξ η ς . Σ κ ο π ό ς τ ο υ ς ε ίν α ι ν ά β ρ ο ύ ν π ώ ς π γ ο ν τ α ι κ α ί ά ν α π α ρ ά γ ο ν τ α ι ά π ό τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς ε ν η μ έ ρ ω σ η ς τ ικ ε ιμ ε ν ικ ά σ τ ο ιχ ε ία έ ν ό ς κ ο ι ν ω ν ικ ο ύ ό λ ο υ . ’Έ τ σ ι , δ έ ν δ ε χ ό μ α τ ό γ ο ύ σ τ ο τ ώ ν μ α ζ ώ ν ώ ς β α σ ι κ ή κ α τ η γ ο ρ ί α , ά λ λ ά θ έ λ ο υ μ ε ν άμ ε π ώ ς δ η μ ιο υ ρ γ ε ϊτ α ι α ύ τ ό τ ό γ ο ύ σ τ ο σ τ ο ύ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς ώ ς σκ ρ ιμ έ ν ο ά π ο τ έ λ ε σ μ α τ ώ ν τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ώ ν , π ο λ ι τ ικ ώ ν κ α ί ο ι κ ο

κ ώ ν σ υ ν θ η κ ώ ν κ α ί σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν τ ώ ν ά φ ε ν τ ικ ώ ν σ τ ή σ φ α ί π α ρ α γ ω γ ή ς . Θ έ λ ο υ μ ε ν ά ε ξ ε τ ά σ ο υ μ ε μ έ κ ο ιν ω ν ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς π ο ύ ά ρ έ σ ε ι ή δ έ ν ά ρ έ σ ε ι π ρ α γ μ α τ ικ ά σ τ ο ύ ς ά ν θ ρ ώ π ο υ ς . Ε ί ν α ι θ ε ια ό τ ι ό κ ό σ μ ο ς σ ή μ ε ρ α σ υ μ π ε ρ ιφ έ ρ ε τ α ι σ ά ν ν ά έ χ ε ι σ τ ή δ ιά τ ο υ μ ιά μ ε γ ά λ η κ α ί ε λ ε ύ θ ε ρ η δ υ ν α τ ό τ η τ α ε π ιλ ο γ ή ς σ ύ μ φ ω ν α γ ο ύ σ τ ο τ ο υ . Ε ίν α ι ά λ ή θ ε ια , ε π ίσ η ς , ό τ ι ψ η φ ίζ ε ι μ έ φ α ν α τ ισ μ ό υ ή κ α τ ά έ ν ό ς σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο υ δ η μ ιο υ ρ γ ή μ α τ ο ς τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υρ α ς . 'Ω σ τ ό σ ο , π α ρ α μ έ ν ε ι τ ό ε ρ ώ τ η μ α π ώ ς σ υ μ β ι β ά ζ ε τ α ι α ύ

σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά μ έ τ ή σ η μ ε ρ ιν ή ο λ ο φ ά ν ε ρ η κ α τ ά ρ γ η σ η τ ή ς ε λ ε ύ ε π ιλ ο γ ή ς κ α ί μ έ τ ή θ ε σ μ ο π ο ιη μ έ ν η ε π α ν ά λ η ψ η π ο ύ χ α ρ α κ τ η ό λ α τ ά μ έ σ α μ α ζ ικ ή ς ε ν η μ έ ρ ω σ η ς . Α ύ τ ή ε ίν α ι ίσ ω ς ή θ ε ω ρ η τ ικρ ι ο χ ή σ τ ή ν ό π ο ί α θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε κ α ν ε ίς ν ά ε ξ ε τ ά σ ε ι τ ή ν ά ν τ ικ α τ ά σ η τ ο ΰ γ ο ύ σ τ ο υ (μ ιά έ ν ν ο ι α τ ο ύ φ ιλ ε λ ε υ θ ε ρ ι σ μ ο ύ ) ά π ό τ ή ν ά π σ η γ ι ά π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η .

γ . Ε ξ ε τ ά ζ ο υ μ ε β έ β α ια ο ρ ισ μ έ ν ε ς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ή λ ιγ ό τ ε ρ ο υν ο ο ύ μ ε ν ε ς π α ρ α δ ο χ έ ς τ ή ς ε μ π ε ιρ ι κ ή ς έ ρ ε υ ν α ς , ό π ω ς π .χ . τ ή δ ι

ρ ο π ο ίη σ η μ ε τ α ξ ύ «σ ο β α ρ ώ ν » κ α ί «μ ή σ ο β α ρ ώ ν » γ ρ α π τ ώ ν , ο π τ

22. Δ ές Max Horkheimer, «Art and Mass Culture», Studies in Philosophy and Social Science, Vol. IX (1941)· T. Adorno, «On Popular Music», S.P.S.S., Vol.IX· Leo Lowenthal, «Biographies in Popular Magazines», Radio Research, 1942 43, ed. Paul F. Lazarsfeld and Frank Stanton (New York, 1944).



ή α κ ο υ σ τ ικ ώ ν π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν . Θ ά λ έ γ α μ ε ό τ ι τ ό π ρ ό β λ η μ α ,μ ε ν ά κ ά ν ο υ μ ε μ έ σ ο β α ρ ά ή μ ή σ ο β α ρ ά έ ρ γ α , έ χ ε ι δ υ ό δ ι α Π ρ ώ τ α θ ά π ρ έ π ε ι ν ά κ ά ν ο υ μ ε μ ιά α ι σ θ η τ ικ ή ά ν ά λ υ σ η τ ώ ντ ω ν κ α ί ΰ σ τ ε ρ α ν ά ε ξ ε τ ά σ ο υ μ ε ά ν δ έ ν ύ π ό κ ε ιν τ α ι σ έ ά λ λ α γ

σ θ η τ ικ έ ς π ο ιό τ η τ ε ς κ ά τ ω ά π ό τ ίς σ υ ν θ ή κ ε ς τ ή ς μ α ζ ικ ή ς ά ν γ ω γ ή ς . ’Α μ φ ισ β η τ ο ύ μ ε τ ή ν π α ρ α δ ο χ ή δ τ ι μ ι ά α ύ ξ η σ η τ ώ ν ό μ έ ν ω ν «σ ο β α ρ ώ ν » π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν ή π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ η μ α ίν ε ι α «π ρ ό ο δ ο » τ ή ς π α ιδ α γ ω γ ικ ή ς κ α ί κ ο ιν ω ν ικ ή ς ύ π ε υ θ υ ν ό τ η τ αδ ο σ τ ή ν κ α τ α ν ό η σ η τ ή ς τ έ χ ν η ς κ .ο .κ . Θ ά λ έ γ α μ ε δ τ ι ε ίν α ι ε σ φ ή ά π ο ψ η δ τ ι δ έ ν μ π ο ρ ο ύ μ ε ν ά μ ιλ ά μ ε γ ιά σ ω σ τ ό κ α ί γ ιά λ ά α ισ θ η τ ικ ά θ έ μ α τ α . Έ ν α κ α λ ό π α ρ ά δ ε ιγ μ α έ γ κ α θ ίδ ρ υ σ η ς κ ώ ν κ ρ ι τ η ρ ίω ν μ π ο ρ ε ί ν ά β ρ ε θ ε ί σ τ ά έ ρ γ α τ ο ΰ Μ π ε ν ε ν τ έ τ τ ο

π ο ύ π ρ ο σ π α θ ε ί ν ά δ ε ίξ ε ι σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α δ τ ι τ ά έ ρ γ α τ έ χ ν η ς έ χγ ε ν ε ί ς ν ό μ ο υ ς π ο ύ ε π ιτ ρ έ π ο υ ν τ ή λ ή ψ η ά π ο φ ά σ ε ω ν γ ιά τ ή ρ ό τ η τ ά » τ ο υ ς . Δ έ ν ε ίν α ι ά π α ρ α ίτ η τ ο ο ύ τ ε ά ρ κ ε τ ό ν ά σ υ μ π λ ημ ε μ ι ά μ ε λ έ τ η π ά ν ω σ τ ίς ά ν τ ιδ ρ ά σ ε ις α ύ τ ώ ν π ο ύ τ ο ύ ς θ έ τ ο υ ν σ ε ις μ έ μ ιά μ ε λ έ τ η π ά ν ω σ τ ίς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ώ ν π α ρ α γ ω γ ώ ν τ ή γ ιά ν ά ά ν α κ α λ ύ ψ ο υ μ ε τ ή φ ύ σ η κ α ί τ ή ν π ο ιό τ η τ α τ ώ ν κ α λ λ ι π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν .

δ . Ε ίμ α σ τ ε ά ν α σ τ α τ ω μ έ ν ο ι ά π ό τ ή ν ε ύ κ ο λ η π α ρ α δ ο χ ή ο ρ ε ν ν ο ι ώ ν (δ π ω ς ή τ υ π ο π ο ίη σ η ) ώ ς ά ξ ιώ ν . Θ έ λ ο υ μ ε ν ά μ ά θ ο υμ α ίν ε ι ή τ υ π ο π ο ίη σ η γ ιά τ ή β ιο μ η χ α ν ία , γ ιά τ ά π ρ ό τ υ π α σ υφ ο ρ ά ς κ α ί γ ιά τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α . Π ισ τ ε ύ ο υ μ ε δ τ ι ό ε ιδ ι κλ ο γ ικ ό ς κ α ί ά ν θ ρ ω π ο λ ο γ ικ ό ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ ε ίν α ι έ ν α κ λ ε ιδ ί γ ι ά τ ή ν ε ρ μ η ν ε ία τ ή ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς τ ή ς τ υ π ο π σ τ ό ν σ ύ γ χ ρ ο ν ο ά ν θ ρ ω π ο .

ε . Σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ό τ ε λ ε υ τ α ίο , έ ν δ ια φ ε ρ ό μ α σ τ ε ιδ ια ίτ ε ρ α φ α ιν ό μ ε ν ο τ ή ς ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή ς ύ π ο σ τ ρ ο φ ή ς . Θ έ λ ο υ μ ε ν ά μ ά θ κ α τ α ν ά λ ω σ η τ ή ς μ α ζ ικ ή ς κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι έ ν α μ

κ ιω μ έ ν ο ά ν θ ρ ώ π ιν ο ό ν ή ά ν ό σ ύ γ χ ρ ο ν ο ς ά ν θ ρ ω π ο ς έ χ ε ι μσ μ έ ν η π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α : ά ν ε ίν α ι π α ρ α μ ο ρ φ ω μ έ ν ο π α ιδ ί κτ ό χ ρ ο ν α , τ υ π ο π ο ι η μ έ ν ο ς ε ν ή λ ικ α ς . Θ έ λ ο υ μ ε ν ά μ ά θ ο υ μ ε τ ον ισ μ ο ύ ς τ ή ς ά λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η ς μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν π ιέ σ ε ω ν τ ή ς έ π α γ κ ή ς ζ ω ή ς κ α ί τ ή ς ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η ς ά π ό τ ή δ ια ν ο η τ ικ ή κ α ί α ι έ ν τ α σ η , σ τ ή ν ό π ο ια ε ν δ ίδ ε ι ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α .

σ τ . έ λ ο ς , τ ό ε ρ έ θ ι σ μ α π ο ύ μ ά ς π α ρ α κ ιν ε ί κ α ί ή φ ύ σ η τ ο υ ν ά ά ν α ζ η τ η θ ε ϊ ιδ ι α ίτ ε ρ α σ τ ή ν ε υ ρ ω π α ϊκ ή φ ιλ ο σ ο φ ικ ή κ λ η ρ

Ό τ ρ ό π ο ς σ κ έ ψ η ς μ α ς έ χ ε ι τ ίς ρ ί ζ ε ς τ ο υ σ τ ή ν έ ν ν ο ι α τ ή ς κ α τ α (verstehen), δ π ω ς ε δ ρ α ιώ θ η κ ε φ ιλ ο σ ο φ ικ ά κ α ί ισ τ ο ρ ικ ά ά π ό Dilthey κ α ί κ ο ιν ω ν ι ο λ ο γ ικ ά ά π ό τ ό ν Simmel. Π ισ τ ε ύ ο υ μ ε δ τ ι ή έ

156



π ε ιρ ικ ή ε ρ ε υ ν ά θ ε ω ρ ε ί τ ό ε ρ έ θ ι σ μ α ε ξ ίσ ο υ κ ε ν ό ά π ό π ε ρ ι ε χ ό μ ε έ ν α χ ρ ω μ α τ ικ ό ε ρ έ θ ι σ μ α σ ’ ε ν α -ψ υ χ ο λ ο γ ικ ό έ ρ γ α σ τ ή ρ ιο . 'Υ π ορ ίζ ο υ μ ε ό τ ι τ ό έ ρ έ θ ι σ μ ά μ α ς ά π ό τ ή μ α ζ ικ ή κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ε ίν α ι τ ό

έ ν α ισ τ ο ρ ι κ ό φ α ιν ό μ ε ν ο κ α ί ό τ ι ή σ χ έ σ η ε ρ ε θ ί σ μ α τ ο ς κ α ί ά ν τ ίδ σ η ς δ ια μ ο ρ φ ώ ν ε τ α ι κ α ί ο ρ γ α ν ώ ν ε τ α ι ε κ τ ώ ν π ρ ο τ έ ρ ω ν ά π ό ισ τ ο ρ ι κ ή κ α ί κ ο ιν ω ν ικ ή μ ο ίρ α τ ό σ ο τ ο ΰ έ ρ ε θ ίσ μ α τ ο ς ό σ ο κ α ί τ ή τ ίδ ρ α σ η ς .

[1950]



ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΜΑΡΚΟΥΖΕΑ Ρ Ν Η Σ Ε Ι Σ

•

ΡΑΣΕΛ ΤΖΑΚΟΜΠΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν Ι Κ Η Α Μ Ν Η Σ ΙΑ

•

ΜΩΡΙΣ ΜΕΡΛΩ-ΠΟΝΤΥ

Ο Ι Π Ε Ρ ΙΠ Ε Τ Ε ΙΕ Σ Τ Η Σ Δ Ι Α Λ Ε Κ Τ ΙΚ Η Σ •

ΜΑΞ ΧΟΡΚΧΑΪΜΕΡΦ ΙΛ Ο Σ Ο Φ ΙΑ Κ Α Ι Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ Η Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Η

•ΑΝΤΟΡΝΟ, ΛΟΒΕΝΤΑΛ

ΜΑΡΚΟΥΖΕ, ΧΟΡΚΧΑΪΜΕΡΤ Ε Χ Ν Η Κ Α Ι Μ Α Ζ ΙΚ Η Κ Ο Υ Λ Τ Ο Υ Ρ Α

•

ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΜΑΡΚΟΥΖΕΛ Ο Γ Ο Σ Κ Α Ι Ε Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Η •

ΛΙΟΥΙΣ ΜΑΜΦΟΡΝΤΟ Μ Υ Θ Ο Σ Τ Η Σ Μ Η Χ Α Ν Η Σ

•ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΜΑΡΚΟΥΖΕ

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Η Σ Ο Υ Τ Ο Π ΙΑ Σ •

ΑΝΤΟΡΝΟ, ΧΟΡΚΧΑΪΜΕΡΗ Δ ΙΑ Λ Ε Κ Τ ΙΚ Η Τ Ο Υ Δ ΙΑ Φ Ω Τ ΙΣ Μ Ο Υ



Κ ατά τίς τελευτα ίες δεκ α ετίες τοϋ αιώ να μ ας, ό δυ τικός «π ολιτισ μένος»κόσ μος, ό κόσ μ ος τή ς ύλική ς ά φ θο νία ς καίτής ιδεολογική ς άπ οτελμ άτω -

σ ης, χαρα κτηρίζεται καί στηρ ίζετα ι σ τήν έμφ άνιση τής μ αζικής κο υλτούρα ς. Ή μαζική κο υλτούρ α , πο ύ σ υμ βα δίζει μέ τήν έξάλειψ η τοϋ λαϊκούπολιτισμ ού τή ς ύπ α ίθρο υ καί τώ ν πόλεω ν καί πού έθαλ ε στό περιθώ ριοτή γνήσια, τήν α υθ εντική τέχνη, κα τασκευά σ τηκε γιά νά γεμίσ ει τόνέλεύθερο χρόνο τοϋ σύ γχρονου ά νθρώ που. Ό λο ι σήμ ερα, ά νεξάρτηταάπό τήν κοινω νική ή έθνική του ς προ έλευσ η , ά νεξάρτητα άπό τήν κο ινωνική κατηγορία σ τήν όπ οία ά νήκο υν καί άπό τίς ιδεολο γικές πεπο ιθή σ ειςτους, είναι ά φ οσ ιω μ ένοι μα νιακά σ τήν ά νάγνω ση βιβλίω ν μ πέστ σέλλερ,έφ ημ ερίδω ν καί περιοδικώ ν ποικίλης ύλης, στήν άκρόα ση άμ φ ίβολω ν ραδ ώ ά ί ώ ώ ή όδ

152140894-Αντόρνο-Λόβενταλ-Μαρκούζε-Χορκχάιμερ-Τέχνη-και-μαζική-κουλτούρα-εκδ-Ύψιλον...

Documents