Bài Thuyết Minh Tuyến - Điểm TP.HCM - Đà Lạt

Địa phận Tp.HCM: Sơ Lược Về Lịch Sử Hình Thành Của Thành Phố Hơn 300 Năm

Vào khoảng đầu thế kỷ XVII, cả vùng đất Nam Bộ ở trong tình trạng hầu hết đất đai đều hoang vu, rừng hoang bạt ngàn, dân cư thưa thớt, hệ thống sông ngòi chằng chịt. Ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay đã hình thành một thị trấn nhỏ, hình thức cư trú tập trung ban đầu. Trong số dân cư ở đây, người Khơmer chiếm đa số, cạnh đó còn có những người Việt đầu tiên từ các tỉnh miền Trung vào đây sinh sống. Đây là nơi buôn bán trao đổi của nhân dân trong vùng .

Sự xuất hiện của con người ở vùng này khá sớm, tồn tại nhiều nền văn hoá từ thời kỳ đồ đá đến kim khí với di tích Bến Đò quận 9 .

Qua các dữ liệu trong quá khứ và hiện nay, chúng ta thấy trên vùng đất Nam Bộ từ sông Tiền trở lên vùng Tây Bắc ra phía Bà Rịa ở phía Đông đã có giống người sinh sống và tồn tại. Giống người đó ngày nay thuộc hai phần dân tộc chính là Mạ và Stiêng, người Khơme đến sau chiếm một vùng đất trên rẻo đất phía Tây Tây Ninh .

Căn cứ vào thư tịch cổ và các chứng cứ khảo cổ học cho thấy ở miền Nam có sự tồn tại của nền văn hóa sáng giá và vương quốc Phù Nam có nền văn hoá phát triển được mệnh danh là văn hoá Óc Eo. Vương quốc này hiện diện từ thế kỷ II sau Công Nguyên cho đến nửa đầu thế kỷ VIII. Có giả thiết cho rằng vào thời điểm này có một trận hồng thủy lớn đã chôn vùi hải cảng Óc Eo phồn thịnh dưới lớp phù sa .

Sau đó một thời gian, nước Chân Lạp của người Khơmer đang ở sâu trong nội địa Nam Lào mở rộng ra và chia thành hai miền :

_Lục Chân Lạp ở phía Bắc là miền núi đồi ._Thuỷ Chân Lạp có biển và đầm lầy .Thuỷ và Lục Chân Lạp thống nhất vào đầu thế kỷ IX, người Khơmer sống tập trung ở vùng đất cao ráo gần

Biển Hồ, xây dựng Ankor huy hoàng. Đồng bằng Nam Bộ nói chung là một vùng gần như hoang dã, chỉ có vài số người Khơme sống rải rác ở vùng cao .1 .Thời chúa Nguyễn :

Người Việt vào miền Nam lúc nào sử sách không ghi lại. Không ghi vì họ không phải là cánh quân chinh phục, cũng không có sứ mạng rao giảng gì cả, những di dân đầu tiên chỉ là những nông dân nghèo phải tha phương cầu thực. Có thể vào cuối thế kỷ XVI, vào thời Trịnh _Nguyễn phân tranh trong 9 trận đánh lớn kể từ năm 1692 đến 1672 chỉ có một trận đánh lớn là do quân Trịnh chủ động gây chiến, đi từ Thăng Long vào nhưng đều thất bại. Như vậy, qua mấy chục năm chiến tranh, sự thiệt hại nặng nề thuộc về chúa Trịnh. Điều đó cho thấy những lưu dân người Việt buổi đầu vào đất Gia Định có thể là những người này chạy loạn đến đây .

Cũng có người cho rằng những lưu dân đầu tiên của người Việt đặt chân đến vùng Mô Xoài vào thời thuộc Minh. Sử sách đã ghi chép về tính hà khắc của bọn xâm lược Minh đối với dân Việt đến nỗi người ta không sống được. Có lẽ lực lượng kháng chiến chống quân Minh của quân dân nhà Trần đã rút vào Thuận Hoá. Cuộc kháng chiến thất bại, sẵn có thuyền bè, lương thực, chắc chắn số người này sẽ căng buồm vào Nam nơi nghe nói trù phú và hoàn toàn vô chủ (giai đoạn này không thể vượt đường bộ vì vùng đất từ núi Bà Rịa vào Nam đến Hàm Tân còn là lãnh thổ của nước Chiêm Thành cho đến 1693).

Đến năm 1697, hai tướng nhà Minh là Dương Ngạn Địch và Trần Thượng Xuyên với 3000 quân và 50 chiến thuyền trốn nhà Thanh chạy sang chúa Nguyễn cho vào Mỹ Tho và Biên Hoà làm ăn. Họ lập ra phố chợ, phát triển sở trường thương mại. Năm 1698 khi lưu dân đã khá đông, chúa Nguyễn cử Thống Suất Nguyễn Hữu Cảnh vào tổ chức bộ máy chính quyền ở Gia Định và lập ra đơn vị hành chính như sau :

+ Lập dinh Phiên Trấn thuộc huyện Tân Bình .+ Lập dinh Trấn Biên thuộc huyện Phước Long. Hai dinh này thuộc phủ Gia Định .Đến năm 1788, Nguyễn Ánh chiếm Gia Định, nâng Gia Định trấn thành Gia Định thành, cho xây dựng

thành Bát Quái vào năm 1790 vị trí nằm giữa bốn con đường hiện nay là Đinh Tiên Hoàng, Lê Thánh Tôn, Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Đình Chiểu .

Từ năm 1802 đến năm 1808 đất Sài Gòn thuộc hai huyện Bình Dương và Tân Long, Sài Gòn vừa là trụ sở của trấn Phiên An tại chợ Thị Nghè, vừa là trụ sở của Gia Định thành .

Tháng 7 năm 1832 tả quân Lê Văn Duyệt chết, vua Minh Mạng bỏ cấp thành Gia Định và chia Nam Bộ ra thành Lục tỉnh.

Đến năm 1836 vua Minh Mạng cho xây thành Phụng sau khi phá bỏ thành Bát Quái với vị trí ngày nay thuộc bốn con đường : Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Mạc Đỉnh Chi .2. Sài Gòn thời Pháp thuộc:

Đầu thế kỷ XIX, tư bản Pháp phát triển cao đòi hỏi phải có một thị trường cung cấp nguyên liệu và tiêu thụ hàng hoá sản phẩm sản xuất ở chính quốc. Hai nhân vật quan trọng trong việc cổ vũ Pháp chiếm Việt Nam là giám mục Pellerin_cai quản địa phận Huế và linh mục Huc_cựu thừa sai truyền giáo .

Sau một thời gian chuẩn bị, ngày 01-9-1858 Pháp huy động 3000 quân, 14 tàu chiến tấn công Đà Nẵng. Ngày 02-2-1859 Pháp rời Đà Nẵng kéo vào đánh thành Gia Định bằng đường biển rồi tiến vào sông Lòng Tàu, nhưng dọc sông Lòng Tàu có nhiều pháo đài do quân triều đình đóng giữ và đánh trả quyết liệt. Chính vì vậy, đoàn quân viễn chinh phải mất một tuần lễ mới vượt qua được. Tuy nhiên, đến chiều ngày 15-2-1859, quân Pháp vẫn đến cửa ngõ thành Gia Định và bắn đại bác vào thành để yểm trợ cho bộ binh tiến lên cổng thành .

Quân ta cầm cự đến 10g thì rút, bỏ lại hầu hết súng đạn, 200 khẩu đại bác, 8 chiến thuyền trong xưởng, 85.000kg thuốc súng và nhiều kho gạo đủ để nuôi 7000-8000 người trong một năm. Đến ngày 08-3-1859 Pháp huỷ thành Phụng và triều đình Huế ký hoà ước vào ngày 05-6-1862 giao ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho Pháp là: Biên Hoà –Gia Định –Định Tường. Sau đó là hoà ước 1867 giao ba tỉnh miền Tây : Vĩnh Long-An Giang –Hà Tiên. Như vậy trên nguyên tắc chiến tranh giữa Pháp và triều đình Huế chấm dứt. Cả Nam Kỳ trở thành thuộc địa của Pháp .

Ngày 08-1-1877 tổng thống Pháp ký sắc lệnh chính thức thành lập thành phố Sài Gòn. Thành phố Sài Gòn được xếp vào loại thành phố cấp I .

Ngày 20-10-1879, thống đốc Nam Kỳ Le Myre deVillers ban hành nghị định thành lập thành phố Chợ Lớn và xếp vào cấp II.

Ngày 17-10-1877, tổng thống Nam Kỳ ban hành sắc lệnh thành lập liên bang Đông Dương trong đó có xứ Nam Kỳ. Ngày 12-11-1887, do sắc lệnh của tổng thống Pháp, Sài Gòn được chọn làm thủ phủ Đông Dương .3. Sài Gòn vào thời Mỹ-Nguỵ:

Bị sa lầy ở chiến trường Đông Dương, đặc biệt là sau thất bại Điện Biên Phủ, thực dân Pháp buộc phải ngồi vào bàn hội nghị Genève, đàm phán với chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà về việc chấm dứt đưa tay sai Ngô Đình Diệm lên làm Thủ tướng bù nhìn tại miền Nam Việt Nam và nước ta bị chia cắt làm hai miền .

Với bản chất hiếu chiến độc tài, gia đình trị, Ngô Đình Diệm chẳng những không được lòng dân mà ngay cả giới sĩ quan, binh lính cũng bất mãn. Chính vì vậy, ngày 01-11-1963 cuộc đảo chính lật đổ chế độ độc tài nổ ra kết thúc cuộc đời Diệm –Nhu trên đường từ nhà thờ Cha Tam về Sài Gòn. Mỹ đưa Nguyễn Văn Thiệu, rồi Trần Văn Hương cuối cùng là Dương Văn Minh lên nắm quyền tổng thống .4. Thời kỳ thống nhất đất nước :

Từ năm 1974, bộ chính trị đã đề ra kế hoạch và nhiệm vụ cho Cách Mạng miền Nam trong năm 1975-1976. Tuy nhiên, nếu có thời cơ thì giải phóng trong miền Nam ngay trong năm 1975. Trên tinh thần đó, sau hàng loạt chiến thắng của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam: chiến dịch Tây Nguyên, chiến dịch Huế – Đà Nẵng, giải phóng Phước Long, ta tiếp tục mở chiến dịch giải phóng Sài Gòn –Gia Định .

Ngày 14-4-1975 chiến dịch này chính thức mang tên ”chiến dịch Hồ Chí Minh“. Ngày 26-4-1975 quân giải phóng chia làm 5 mũi tiến chiếm được năm mục tiêu quan trọng nhất Sài Gòn .

5g sáng ngày 30-4-1975, sau đợt bắn pháo chuẩn bị, đội hình thọc sâu của quân đoàn 3 vượt qua ngã tư Bảy Hiền tiến đánh sân bay Tân Sơn Nhất. Trên tất cả các hướng, các sư đoàn tiến nhanh về thành phố mà điểm tập hợp là Dinh Độc Lâp Đến 11g30’ ngày 30-4-1975 lá cờ Cách Mạng đã tung bay trên nóc Dinh Độc Lập .Sau khi chính quyền cũ Việt Nam Cộng Hoà và đế quốc Mỹ hoàn toàn sụp đổ với sự đầu hàng của tổng thống cuối cùng là Dương Văn Minh nước Việt Nam vẫn còn tồn tại hai chính phủ :

+ Ở miền Bắc đang tiến lên Xã Hội Chủ Nghĩa là chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam, quốc kỳ là lá cờ đỏ sao vàng .

+ Ở miền Nam là chính phủ Cách Mạng lâm thời miền Nam Việt Nam của nhân dân miền Nam đã đứng lên giải phóng đất nước bao gồm quân giải phóng và các lực lượng tiến bộ khác, quốc kỳ nửa đỏ nửa xanh, sao vàng ở giữa.

Sau khi giành được độc lập hoàn toàn vào ngày 30-4-1975, ngày 26 và 27-12-1975 tại Dinh Độc Lập lúc bấy giờ đã diễn ra hội nghị Hiệp Thương hai miền Nam –Bắc thống nhất đất nước.

Sau khi thống nhất đất nước, nước Việt Nam chỉ còn lại một chính phủ là Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam với quốc kỳ là lá cờ đỏ sao vàng .

Ngày 02-7-1976 Quốc hội khoá VI đã chính thức đổi tên Sài Gòn thành Thành Phố Hố Chí Minh ĐÔI NÉT VỀ TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh trong địa giới hôm nay rộng hơn 2093,7 km2; Dân số hơn 8 triệu người (năm 2006). Là Thành Phố lớn và đông dân nhất của đất nước, có năng lực lớn về sản xuất kinh doanh và là một trong những thành phố đang phát triển khá sầm uất của khu vực Đông Nam Á. Gồm 20 quận và 4 huyện:Nội thành có 15 quận: Quận 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, Phú Nhuận, Gò Vấp, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân.Ngoại thành có 4 quận: quận 2, 9, 12, Thủ Đức .5 huyện : Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh, Cần Giờ.Sau thời gian dài trường kì kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, cuộc tổng tiến công và nổi dậy Mùa xuân 1975 đã đánh dấu bước ngoặt mới cho sự hòa bình và ấm no của dân tộc Việt Nam.Tên thành phố Sài Gòn được đổi thành tên thành phố Hồ Chí Minh vào năm 1976.Sau hơn 10 năm cùng với cả nước thực hiện đường lối đổi mới kinh tế trên địa bàn thành phố tăng trưởng khá cao và ổn định đóng góp 37,8% GDP cả nước. Hiện nay, Tp.HCM là trung tâm du lịch lớn nhất cả nước, thu hút hàng năm 70% lượng khách quốc tế đến Việt Nam .Giao Thông

Thành phố Hồ Chí Minh là đầu mối giao thông của cả miền Nam bao gồm đường sắt, đường bộ, đường thủy và đường hàng không. Từ thành phố đi Hà Nội có quốc lộ 1A, đường sắt Thống Nhất và quốc lộ 13 xuyên Đông Dương.

Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất chỉ cách trung tâm thành phố 7km, là sân bay lớn nhất nước với hàng chục đường bay nội địa và quốc tế. Có các đường bay nội địa từ Tp. Hồ Chí Minh tới Buôn Ma Thuột, Đà Lạt, Đà Nẵng, Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Nha Trang, Phú Quốc, Pleiku, Quy Nhơn, Rạch Giá, Vinh.

Tp. Hồ Chí Minh cách Hà Nội 1.730 km, cách Tây Ninh 99km, Biên Hòa (Đồng Nai) 30km, Mỹ Tho 71km, Vũng Tàu 129km, Cần Thơ 168km, Đà Lạt 308km.

Ngã Tư Hàng XanhĐược xây dựng vào ngày 17 tháng 9 năm 1994 và hoàn thành vào ngày 30 tháng 4 năm

1995 do công ty Huy Hoàng làm chủ xây dựng, với kinh phí lên đến 15,6 tỷ đồng. Nếu tính cả tiền đền bù giả tỏa thì kinh phí lên tới 63 tỷ đồng.

Đây là một trong những giao lộ quan trọng và là cửa ngõ ra vào thành phố với lưu lượng hơn 20.000 lượt xe qua lại trong một giờ. Cho nên thường xảy ra tình trạng kẹt xe trong giờ cao điểm. Trước tình hình này UBND TP.Hồ Chí Minh đã xem xét dự án xây dựng giao lộ này với kinh phí xây dựng 15,6 tỉ đồng. Tên gọi Hàng Xanh bởi ngày xưa khu vực này có rất nhiều cây Sanh (một loại cây gỗ cùng họ với cây Si) đọc chạy nên có tên là Hàng Xanh. Người dân ở đây quen gọi là Ngã 4 Hàng Xanh.Khu vực Văn Thánh

Có nhiều tên gọi như cầu Văn Thánh, bến xe Văn Thánh, chợ Văn Thánh, khu du lịch Văn Thánh. Tên gọi Văn Thánh xuất phát từ năm 1824, khu vực này có xây dựng ngôi văn miếu thờ Đức Khổng Tử nên người ta gọi la khu Văn Thánh. Trong thời Pháp, miếu hổ đã bị phá vỡ hiện nay không còn nữa.

Bến xe Văn Thánh là một bến xe lớn và lâu đời ở khu vực này. Từ đây có thể đi Vũng Tàu, Biên Hòa và một số tỉnh miền miền Trung. Cuối năm 1996, bến xe đuợc dời sang bến xe miền Đông vì ở đây xây dựng hệ thống đường lớn và cao tốc, nếu bến xe còn sẽ gây ra ách tắt giao thông.

Chợ Văn Thánh được xây dựng từ khoảng những năm 1993 - 1994 dự kiến đây là chợ đầu mối cho các lọai hàng hóa từ miền Trung và khu vực Tân Cảng. Nhưng chợ Văn Thánh đi vào họat động chưa bao lâu thì bến xe Văn Thánh dời đi, làm chợ mất khách dẫn đến mất luôn vị trí chiến lược như dự tính. Hiện nay, chợ rất ế, nhà nước đang có dự kiến bán chợ cho doanh nghiệp Đài Loan sử dụng vào việc khác.

Khu du lịch Văn Thánh nằm trên cù lao 7 hecta nên còn gọi là cù lao 7 mẫu. Khu du lịch này tuy nhỏ nhưng được khá nhiều người biết tới vì những năm 1993 - 1994 ở đây tổ chức thi

tuyển diễn viên điện ảnh. Vào ngày 5 tháng giêng âm lịch hàng năm nơi này tưng bừng tổ chức lễ hội mừng chiến thắng Đống Đa (ngày 5 tháng 1 năm 1789).Cầu Sài Gòn

Cầu Sài Gòn được xây dựng vào năm 1960 và hoàn thành vào năm 1964, cầu dài 987,2m, rộng 16m, dài 32 nhịp, trọng tải 25 tấn. Đây là chiếc cầu quan trọng của cửa ngõ dẫn vào thành phố. Cầu do hãng C.E.C (Captital Engineering Cooperation) thiết kế và hãng RMR (Mỹ) thi công xây dựng bắt qua sông Sài Gòn, kinh phí do chính quyền Mỹ tài trợ, sông Sài Gòn bắt nguồn từ Sông Bé(Sông Mê Kông) chảy qua Củ Chi, Thanh Đa, Nhà Bè rồi đổ ra cửa biển Cần Giờ qua sông Soài Rạp.

Năm 1998, ta liên minh với Pháp xây dựng, sửa chữa và nâng cấp lại phần chịu lực đồng thời mở rộng từ 16m thành 25m với tải trọng 45 tấn. Trong tương lai sẽ có thêm một cây cầu nữa bắc song hành với cây cầu cũ nhằm giảm bớt áp lực cho cầu Sài Gòn. Cầu Sài Gòn là ranh giới giữa đường Điện Biên Phủ và xa lộ Hà Nội.

Sông Sài Gòn dài 220 km, bắt nguồn từ cao nguyên Hớn Quảng. Một đoạn của con sông này là ranh giới tự nhiên của tỉnh Tây Ninh và Bình Phước. Một phần đổ vào hồ Dầu Tiếng, sau khi chảy qua Bến Cát sông lại nhập chung với sông Đồng Nai và đổ ra cửa biển Gành Rái.Cư xá Thanh Đa

Cư xá Thanh Đa gồm 29 lô chiếm diện tích 36ha được xây dựng 1973 làm khu nhà ở cho công nhân viên chức. Đây là khu cư xá lớn nhất cả nước nhưng giờ nó đang bị xuống cấp trầm trọng, nhà nước đang có kế hoạch đầu tư nâng cấp.

Đặc sản của khu vực này là: bánh tráng phơi sương cuốn thịt luộc, cháo vịt… ngoài ra ở đây còn nổi tiếng với Khu Du Lịch Bình Quới: gọi là khu du lịch dưới nước với nhiều hoạt động vui chơi trên đoạn sông Sài Gòn. Đến đây chúng ta có thể tổ chức các hoạt động dã ngoại như: lướt ván trên sông, câu cá giải trí, du thuyền trên sông…hàng năm ở đây thường tổ chức trại hè cho thiếu nhi toàn thành phố. Khu biệt thự An Phú còn gọi là khu nhà cao cấp màu hồng được bố trí khá đẹp mắt ven sông Sài Gòn, giá thuê rất cao dành cho người nhiều tiền.Khu vực Tân Cảng

Khu Tân Cảng nằm ngay dưới chân cầu Sài Gòn phía hạ lưu quận Bình Thạnh. Trước đây là một hải cảng quân sự lớn của Mỹ - Ngụy. Sau ngày giải phóng, đây là khu vực của Hải Quân Việt Nam. Giữa năm 1999, Tân Cảng được chia làm hai khu vực: khu vực quân sự và khu vực kinh tế cho tàu xuất nhập hàng hóa và kho để container. Từ cầu Sài Gòn nhìn xuống ta có thể thấy hệ thống container xếp chồng lên nhau trong một khu vực rộng lớn.

Cảng Sài Gòn trực thuộc Cục Hải Quan Việt Nam, là cảng lớn nhất của Việt Nam hiện nay, đã trải qua trên 100 năm phát triển và là thành viên của Hiệp hội cảng quốc tế từ năm 1992. Hiện nay cảng còn tiếp tục thu hút đầu tư để phát triển và mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế. Điều kiện tự nhiên của cảng Sài Gòn khá thuận lợi cho một cảng biển với độ dốc luồng 85 km từ Vũng Tàu với mức nước bình quân 11 m, thấp nhất là 9,7 m và cao nhất là 12,1 m. Cảng có thể tiếp nhận tàu có trọng tải 30.000 DWT, dài 230m trong khoảng thời gian 6 -> 15 giờ/ngày.Quận 2

Qua khỏi cầu Sài Gòn là địa phận của Quận 2 TP.HCM với diện tích hơn 5000 ha gồm An Phú-An Khánh-Thủ Thiêm-Thạnh Mỹ Lợi-Bình Trưng. Trước năm 1997 khu vực này thuộc huyện Thủ Đức. Quận 2 gồm khu công nghiệp Cát Lái và khu đô thị mới Thủ Thiêm hiện nay là trung tâm mới của Thành Phố. Kế hoạch phát triển khu kinh tế của quận là trở thành một trung tâm thương mại và dịch vụ, ngân hàng, tài chính, chứng khoán.

Hiện nay cùng với sự phát triển kinh tế đặc biệt là khi Việt Nam gia nhập WTO (11/2006), những nhà đầu tư nước ngoài chọn Quận 2 là trung tâm để xây dựng các cao ốc biệt thự, nhà cho thuê, dọc theo tuyến đường chúng ta thấy cơ sở vật chất ở đây khá khang trang. Ngoài ra còn nhiều công trình giao thông như: cầu Thủ Thiêm, đường song hành Quốc lộ 22, xa lộ Vành Đai nối dài, đường cao tốc Bà Rịa - Vũng Tàu, xa lộ nối đường Bắc Nhà Bè - Nam Bình Chánh.Xa lộ Hà Nội

Xa lộ Hà Nội dài 31 km, rộng 21m được xây dựng từ năm 1959->1961 do Mỹ viện trợ. Xa lộ Hà Nội nối liền từ cầu Điện Biên Phủ (trước đây là cầu Phan Thanh Giản) đến ngã ba Tam Hiệp (Hố Nai) theo dự định ban đầu xa lộ có 4 làn xe nhưng do thất bại trong “chiến tranh đặc biệt” Hoa Kỳ đã cắt giảm kinh phí nên năm 1964 xa lộ được khánh thành chỉ với 2 làn xe. Mỹ và chính quyền Sài Gòn sử dụng con đường này như một đường bằng quân sự dã chiến phòng khi sân bay Tân Sơn Nhất gặp sự cố. Đến năm 1971 chính quyền Việt Nam Cộng Hòa cho rằng xa lộ sẽ là 1 đường băng tuyệt vời cho quân giải phóng tấn công Sài Gòn nên đã cho xây dựng 1 con lươn chạy dọc theo xa lộ. Tuy vậy xét về mặt giao thông vận tải thì đây là một điều kiện tốt nhằm giúp cho giao thông trên xa lộ được an toàn hơn.

Ngày 10-10-1984 nhân kỷ niệm 30 năm giải phóng Hà Nội, xa lộ Biên Hòa đổi tên là xa lộ Hà Nội. Năm 1998, cùng với dự án khôi phục QL 1A, xa lộ Hà Nội cũng được khôi phục và mở rộng, bàn giao lại cho chính phủ Việt Nam vào ngày 20/1/1998. Đây là con đường quan trọng về kinh tế, quân sự nối liền miền Bắc và Sài Gòn.Cầu Rạch Chiếc

Đọan đường từ cầu Sài Gòn đến cầu Rạch Chiếc là địa bàn thuộc quận 2, cầu Rạch Chiếc đến cầu Đồng Nai thuộc Quận 9 và Quận Thủ Đức. Đây là cửa ngõ quan trọng về quân sự của chính quyền Sài Gòn. Sở dĩ cầu có tên Rạch Chiếc là do khi làm cầu này ở sông có loại rau chiếc nên được gọi là cầu Rạch Chiếc.

Đựơc xây dựng cùng thời điểm với cầu Sài Gòn và xa lộ Biên Hòa(1959-1961) dài 150m. Đây tuy là chiếc cầu nhỏ nhưng chứa đựng một sự kiện lịch sử hết sức quan trọng góp phần làm rạng rỡ cho chiến dịch Hồ Chí Minh. Vào ngày 27/4/1975, tại chân cầu này đã xảy ra liên tục năm trận đánh giữa quân Giải Phóng và quân lính chế độ Sài Gòn bảo vệ cầu. Cuối cùng, quân giải phóng đã chiếm được cầu Rạch Chiếc nhưng 59 chiến sỹ cách mạng đã hy sinh tại đây để giành đường lưu thông an toàn cho quân giải phóng tấn công vào Sài Gòn.Hiện nay nhà nước đang có kế hoạch đầu tư xây dựng tại đây một đài tưởng niệm các chiến sỹ cách mạng đã hy sinh ngày 27/4/1975.Quận Thủ Đức- Lâm Viên Thủ Đức

Trước kia Thủ Đức là một huyện ngoại thành có diện tích 20.000ha. Vào ngày 4-4-1997 để mở rộng trung tâm nội thành ra, UBND thành phố quyết định thành lập 5 quận mới. Trong đó Thủ Đức được tách ra thành 3 quận ngoại thành: quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức. Xét về tiềm năng kinh tế tại khu vực Thủ Đức này phát triển rất nhiều cơ sở đầu tư của nước ngoài; món ăn đặc sản ở đây là nem Thủ Đức.

Lâm viên Thủ Đức: 1992 được phép xây dựng tại đây sân Golf 36 lỗ đạt tiêu chuẩn quốc tế và một khách sạn 120 phòng đạt tiêu chuẩn 3 sao và những công trình phụ như: sân quần vợt, hồ bơi, sân chơi trẻ em…với tổng kinh phí 7 triệu USD hoàn thành năm 1996. Nhà Máy Xi Măng Hà Tiên

Nhà máy xi măng Hà Tiên được người Pháp xây dựng từ năm 1969 đến 1964 nhằm cung cấp xi măng cho các tỉnh thành phố. Một trong những cánh chim đầu đàn về sản xuất vật liệu xây dựng ở Việt Nam.

Ngã Tư Bình TháiRẽ phải đi vào có một số nhà máy lớn: Vietronics, thép Posvina, dệt Phước Long.

Rẽ trái vào chùa Một Cột, trường Đoàn Lý Tự Trọng và chợ Thủ Đức.Làng Đại Học

Được xây dựng từ năm 1961 hơn 200 ngôi biệt thự dành cho 200 giáo sư ở và làm việc. Đây là một dự án lớn xây làng đại học ở cây số 12, cạnh xa lộ Biên Hòa cũ do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đưa ra phương án qui hoạch tổng thể khu làng Đại Học này. Biệt thự được thiết kế đa dạng đầy đủ tiện nghi nằm trên các lô đất thoáng mát .Ngã Tư Thủ Đức

Đi phía phải: vào chợ nhỏ, bệnh viện, quân đội 7A, trường công an Phước Sơn Học Viện chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh –phân viện TP.HCM, Đại học giao thông.

Đi phía trái: Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật Thủ Đức và vào 2km đến chợ Thủ Đức, nếu đi thẳng sẽ qua Water Park và về đường cầu Bình Triệu .

Tìm Hiểu Về Thủ ĐứcVừa qua viện Khoa Học Xã Hội Thành Phố, cùng với nhà truyền thống Huyện tìm hiểu

thực tế: tại tổ 3 ấp 10 thị trấn Thủ Đức còn ngôi mộ cổ kiến trúc theo hình voi phục có tấm bia đá Granit khắc chữ Hán nội dung như sau: Mộ ông Tạ Huy, hiệu Thủ Đức tiền hiền thôn Linh Chiểu Đông nước Đại Nam. Ông chết ngày 19-6. Hương chức lập mộ bia vào tháng 2-1890.

Như vậy đã rõ tên hiệu của ông Tạ Huy. Tìm hiểu thêm ông Tạ Huy hay Tạ Dương Minh là thủ lãnh của người Hoa bài Thanh phục Minh sang cư ngụ tại vùng Linh Chiểu, có công trong việc khai khẩn đất hoang, lập ấp nên người ta gọi địa danh này là Thủ Đức.Nhà Máy Nước Thủ Đức

Được xây dựng năm 1959. Đây là nhà máy nước quan trọng cung cấp nước cho toàn thành phố.

Bên trái chúng ta có 2 ống cao nhô lên là: Cột thủy áp lực (giống cầu Điện Biên Phủ) nhằm điều hòa các lực trong các đường ống nước. Ví dụ, vào ban đêm tất cả các van nước của các gia đình đều đóng lại thì áp lực nước trong ống rất lớn, nên 2 trụ này có nhiệm vụ giảm áp suất tránh các đường ống bị phá vỡ.Công Ty Nước Giải Khát Coca-cola

Nhà máy nước ngọt Coca-cola: trước đây là công ty liên doanh giữa công ty nước giải khát Chương Dương và công ty Indochina chi nhánh PCB (Paciffic Beverga Company) đặt tại Singapore. Chính thức ký hợp đồng vào tháng 7-1993 với tổng vốn đầu tư là 24 triệu USD. Nhà máy PCB nằm trên một lô đất khoảng 2ha tại Thủ Đức. Nhà máy có 3 dây chuyền sản xuất 3.5000 két/ngày và công suất tối đa là 40 triệu lít/năm. Hiện nay là doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài.

Trước đây thị trường nước ngọt giải khát ở TP.HCM là Tribêcô –tiếp Pepsi –hiện nay Coca-cola chiếm lĩnh thị trường nước ngọt ở TP.HCM và cả nước.

Hiện nay Coca-cola là một trong những đơn vị tài trợ cho nhiều hoạt động thể thao thành phố và cả nước.Xa Lộ Đại Hàn

Đến ngã ba trạm 2: phía trái là xa lộ Đại Hàn. Sau tổng tấn công vào tết nổi dậy năm Mậu Thân 1968, Mỹ hoảng sợ và cho xây dựng hệ thống đường vành đai để bảo vệ sân bay Tân Sơn Nhất và Sài Gòn, để ngăn cách giữa Sài Gòn và quân cách mạng ở Hóc Môn –Củ Chi.

Xa lộ Đại Hàn được xây dựng 1960-1970, do công ty Mỹ thiết kế và do công binh Đại Hàn xây dựng (nên có tên gọi là xa lộ Đại Hàn).

Xa lộ Đại Hàn dài 40km, rộng 16m bắt đầu từ ngã 3 trạm 2 đến ngã 3 An Lạc. Hiện nay đoạn đường này là quốc lộ 1A (trên đoạn này từ Trạm 2 đến ngã 2 Bình Phước gọi là đường Trường Sơn).

Xa lộ Đại Hàn là một hệ thống đường giao thông hết sức quan trọng là cầu nối 2 khu vực kinh tế: vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long và vùng Đồng Bằng Nam Bộ. Đa số những xe đi từ các tỉnh miền Tây lên miền Đông không phải vào TP.HCM mà đi qua xa lộ Đại Hàn.

Đường Xuyên ÁKhoảng năm 1996 chính phủ đã có quyết định xây dựng đường Xuyên Á từ (Bangkok)

Thái Lan qua Campuchia (Nôm Pênh) qua cửa khẩu Mộc Bài (Bến Cầu –Tây Ninh) qua thị trấn Gò Dầu đến quốc lộ 22A đến Ngã 4 An Sương quẹo trái qua xa lộ Đại Hàn đến ngã 3 trạm 2 và đi Vũng Tàu.

Đoạn đường từ Bangkok –Nôm Pênh –TP.HCM –Vũng Tàu là công trình đầu tiên Liên Á được “hội nghị kỹ thuật vùng” của Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) đầu năm 1996 ưu tiên chọn lựa. Theo tính toán các chuyên gia, cảng Bến Đình –Sao Mai –Thị Vải nối thông mạng ôtô Xuyên Á, sẽ làm cho các sức sản xuất khu vực tăng gấp 2 đến 2,5 lần (Có các tỉnh như: Tây Ninh, Bình Dương, TP.HCM, Đồng Nai, Vũng Tàu).

Đường Xuyên Á trên địa phận Việt Nam từ cửa khẩu Mộc Bài đến Vũng Tàu dài 173km.Kinh phí toàn tuyến Bangkok –Nông Pênh –Vũng Tàu là 306 tr USD. Trên địa phận Việt Nam là 120 tr USD.

Từ trạm 2 vào phía trái khoảng 2km (rẽ phải) vào trường Đại Học Đại Cương –Đại Học Dược, TDTT, … Nếu đi tới khoảng 500m (phía trái) là khu điện tử Nam Triều Tiên VINASAMSUNG, tiếp tục đi tới phía trái là khu chế xuất Linh Trung.Khu du lịch văn hoá Suối Tiên

Lâm trại Suối Tiên cách trung tâm TP. Hồ Chí Minh 19km thuộc xã Tân Phú huyện Thủ Đức cách xa lộ Hà Nội 100m.

Vào năm 1987, Suối Tiên vẫn còn là đồng ruộng, đầm lầy, rừng rậm, và đã từng là căn cứ địa cách mạng thời kháng chiến chốngMỹ... Suối Tiên bắt nguồn nối tiếp Suối Lồ Ô (huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương ngày nay) chảy ngầm trong lòng đất hàng chục kilômét qua xa lộ Hà Nội và trồi lên mặt đất này , để rồi tiếp tục xuôi dòng đổ ra sông Đồng Nai. Lúc đó, Suối Tiên còn cả một khu rừng đặc hữu, một khung cảnh thiên nhiên hiếm hoi còn sót lại. Tại đây còn có một miếu thờ bảy cô gái ở ven suối có cùng tuổi rồng, tình cờ đến đây tắm và qui tiên ở đoạn suối sâu. Dân trong vùng kể lại: “Bảy cô gái rất linh thiêng nên bà con thường xuyên nhang khói, thờ phụng”. Phải chăng bảy cô gái đã qui tiên trở nên linh thiêng thành Tiên, độ cho đời, nên suối này có tên gọi là “Suối Tiên” và được lưu truyền đến ngày nay. Đến với Suối Tiên quý khách sẽ tận hưởng những giây phút thoải mái không khí trong lành cùng với thiên nhiên và đặc biệt được chiêm ngưỡng hình ảnh một con rồng được xây dựng theo truyền thuyết “con rồng cháu tiên” lớn nhất Việt Nam, dài 400m được đúc bằng bêtông. Trong tương lai một phần của sở thú sẽ được chuyển ra đây.

Nghĩa trang liệt sĩ Thành phố.Nghĩa trang Thành Phố là nơi quy tụ mộ anh hùng liệt sĩ, đã hy sinh trong 3 cuộc kháng

chiến chống Pháp, Mỹ và Campuchia. Nghĩa trang này rộng 3 ha gồm hơn 12.000 ngôi mộ được sắp xếp xung quanh đài tưởng niệm “ Bà Mẹ Việt Nam Anh Hùng” . Công trình được xây dựng năm 1984 và hoàn thành vào 4-1987.

Cầu Đồng NaiCầu Đồng Nai dài 453,9 mét trọng tải 25 tấn, được xây dựng cùng thời với cầu Sài Gòn và

xa lộ Biên Hòa. Sông Đồng Nai dài 586 km. sông được bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên chảy qua địa phận tỉnh Đồng Nai sau đó hợp với sông Sài Gòn và đổ ra vịnh Gành Rái. Sông Đồng Nai có giá trị kinh trế lớn như nước sinh hoạt, giao thông, nông nhiệp đặc biệt là thủy điện.

Sông Đồng Nai: Hệ thống sông Đồng Nai-Vàm Cỏ là hệ thống sông kép vì hai con sông này chỉ gặp nhau ở ngoài cửa Soài Rạp và được kết nối với nhau bằng những con kênh nhân tạo. Đây là hệ thống sông lớn thứ ba trong nước sau hệ thống sông Hồng và sông Cửu Long.

Từ trên cầu, ở ngã ba sông về phía thượng lưu là Cù Lao Phố. Ngược dòng lịch sử, năm 1679, khi triều Minh Mạng ở Trung Hoa bị nhà Thanh lật đổ có khoảng 3000 binh sĩ và gia đình trong nhóm bài Thanh phục Minh đã đến nước ta và xin Chúa Nguyễn cho làm dân Việt. Trong đó có một nhóm do Trần Thượng Xuyên làm thủ lĩnh đến cư trú tại đây và lập nên một cảng có hoạt động thương mại sầm uất gọi là Nông Nại Đại Phố. Năm 1698, thừa lệnh của Chúa Nguyễn, Nguyễn Hữu Cảnh vào Nam kinh lý, ông thấy vùng đất này trù phú và yên bình nên đã dừng chân tại đây. Ông đã chia đặt các đơn vị hành chính và thành lập chính quyền Nam Bộ, hai huyện đầu tiên là Phước Long và Tân Bình. Sông Đồng Nai là ranh giới tự nhiên giữa thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Đồng Nai.

Cù lao phốQua Cầu Đồng Nai, nhìn bên trái, xa xa chúng ta thấy cù lao, đó chính là Cù Lao Phố. Có

diện tích khoảng 660ha và hơn 9.000 dân sống ở đây thuộc xã Hiệp Hòa, thành Phố Biên Hòa, Đồng Nai. Thế kỷ 17, Cù lao phố là thương cảng sầm uất, tên gọi là Nông Nại Đại Phố, trao đổi hàng hóa với nhiều nước trong khu vực: Nhật, Trung Quốc, Ấn Độ, Inđônexia. Năm 1679, nhóm người Hoa di dân của nhà Minh-nhóm Trần Thượng Xuyên đến Cù Lao Phố.

Năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh đến vùng đất này, đặt tổng hành dinh tại Cù Lao Phố thuộc dinh Trấn Biên, huyện Phước Long. Năm 1998, tp.HCM –tp.Biên Hòa kỷ niệm 300 năm, ngày đặt nền hành chính đầu tiên tại Nam Bộ.

TỈNH ĐỒNG NAIĐồng Nai là tỉnh thuộc Miền Đông Nam Bộ nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam,

có diện tích 5.862,73 km2, chiếm 1,76% diện tích tự nhiên cả nước và chiếm 25,5% diện tích tự nhiên của vùng Đông Nam Bộ. Dân số toàn tỉnh theo số liệu thống kê năm 2003 là 2.149.030 người, mật độ dân số: 365 người/km2. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên của toàn tỉnh năm 2004 là 1,22%. Tỉnh có 11 đơn vị hành chính trực thuộc gồm: Thành phố Biên Hòa - là trung tâm chính trị kinh tế văn hóa của tỉnh; thị xã Long Khánh và 9 huyện: Long Thành; Nhơn Trạch; Trảng Bom; Thống Nhất; Cẩm Mỹ; Vĩnh Cửu; Xuân Lộc; Định Quán; Tân Phú.

Là một tỉnh nằm trong vùng phát triển kinh tế trọng điểm phía Nam Đồng Nai tiếp giáp với các vùng sau:

• Phía Đông giáp tỉnh Bình Thuận.• Phía Đông Bắc giáp tỉnh Lâm Đồng.• Phía Tây Bắc giáp tỉnh Bình Dương và Bình Phước• Phía Nam giáp tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu• Phía Tây giáp Thành phố Hồ Chí Minh

Là một tỉnh có hệ thống giao thông thuận tiện với nhiều tuyến đường huyết mạch quốc gia đi qua như quốc lộ 1A, quốc lộ 20, quốc lộ 51; tuyến đường sắt Bắc - Nam; gần cảng Sài Gòn, sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh tế trong vùng cũng như giao thương với cả nước đồng thời có vai trò gắn kết vùng Đông Nam Bộ với Tây Nguyên.

Khu Căn Cứ Long BìnhKhu căn cứ Long Bình nằm phía phải (góc đông bắc ngã 3 xa lộ), được xây dựng 1964 với

diện tích ban đầu là 6km2, dùng làm kho chứa đạn và dụng cụ chiến tranh đầu tiên gọi là kho Long Bình .

Tháng 4-1965 sau khi kiểm tra tình hình miền Nam Việt Nam, phái đoàn quân sự do Mac Namara và Taylor cầm đầu đã quyết định xây dựng lại kho Long Bình năm 1986, mở rộng gấp 4 lần so với trước là 24km2 và gọi là tổng kho Long Bình. Tổng kho Long Bình lấy hàng từ cảng Sài Gòn, cảng Vũng Tàu, sân bay Biên Hòa và trở thành trung tâm cung cấp vũ khí cho quân đội Mỹ và chư hầu. Tổng kho Long Bình có 6 hầm ngầm đủ chứa 150.000 tấn bom, đạn. Có 7 lớp rào bao bọc 72 tháp canh.Siêu thị Big C

Được khánh thành ngày 18/8/1998 do tập đoàn Boubon của Pháp đầu tư với số vồn là 54 triệu USD, diện tích 20.000 m vuông. Siêu thị có trên hơn 20.000 mặt hàng và 90% hàng hòa là sản xuất tại Việt Nam. Tập đoàn Boubon là một trong những tập đoàn lớn nhất của Pháp về lương thực thực phẩm. Các dự ánBoubon đã đầu tư vào Việt Nam như nhà máy đường Bourbon Tây Ninh-nhà máy thức ăn gia súc Boron trong quy hoạch phát triển tại Việt Nam, Bourbon đã vạch rõ sẽ thôn tính toàn bộ hệ thống siêu thị Việt Nam với khách hàng chủ yếu là tầng lớp trung lưu. Hiện nay tập đoàn Bourbon có 3 siêu thị lớn ở Việt Nam: siêu thị An Lạc, siêu thị Cora Miền Đông-siêu thị Cora Hà Nội. Trước đây có tên là CoRa nhưng tập đoàn này đã bán lại cho một tập đoàn của Thái Lan.Khu Công nghiệp Biên Hòa 1 và 2Đây là khu công nghiệp được đầu tư xây dựng quy mô khá lớn. Trước năm 1975, Mỹ đã xây dựng những khu công nghiệp này lên nhằm làm cho nền kinh tế ta phát triển, hàng hóa của Mỹ chiếm độc quyền. Tại đây chuyên sản xuất về các mặt hàng như: công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, dày da, công nghiệp thực phẩm, điện tử……và thu hút nhiều nhà đầu tư đến từ các nước như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc….Đặc biệt nhờ có biện pháp xử lý và đầu tư tốt cho nên mặc dù hai khu công nghiệp này nằm bên đường quốc lộ nhưng không gây ô nhiễm môi trường.

Khu công nghiệp Biên Hoà 1: Được thành lập năm 1963, nằm ở thành phố Biên Hòa ngay trên trục giao thông Bắc - Nam, cách thành phố Hồ Chí Minh 27 km, cách Vũng Tàu 90 km.

Khu công nghiệp Biên Hoà 2: Được thành lập năm 1993 tại thành phố Biên Hòa, nằm đối diện với khu công nghiệp Biên Hòa I.

Khu công nghiệp Amata: Nằm cách tp.hcm 30km nằm cạnh khu công nghiệp Biên Hòa 2.Khu Thiên Chúa Giáo Hố Nai

Khu Thiên Chúa giáo Hố Nai cách trung tâm thành phố Biên Hòa 3 km về phía Đông Bắc, nằm trên giải đất dài 12 km với nhiều nhà thờ rải rác hai bên quốc lộ 1. Trước năm 1954, khu đất còn là rừng hoang thuộc địa phận xã Bình Phước, huyện Đức Tu tỉnh Biên Hòa; năm 1954 có hơn 40.000 đồng bào theo đạo thiên chúa giáo thuộc 25 xứ đạo từ nhiều tỉnh trên miền Bắc, đặc biệt là tỉnh Hà Nam Ninh cũ, đã di cư vào đây, lập trại định cư theo sự bố trí của chính quyền Ngô Đình Diệm. Tháng 8-1956 Ngô Đình Diệm ra sắc lệnh gọi trại định cư này là Hố Nai, xã có diện tích 2090 ha, trụ sở cách trung tâm thành phố Biên Hòa 10 km, cư dân ở đây tuyệt đại đa số là người

Việt chỉ có rất ít là người Nùng. Hiện nay xã Hố Nai đã trở thành một khu dân cư đông đúc và hoạt động kinh tế phong phú với dân số lên đến 100.000 người, nhiều cơ sở tôn giáo và y tế giáo dục được xây dựng, xã có gần 30 nhà thờ, 28 trường học, 1 bệnh viện và các cơ sở từ thiện của khu vực. Sau năm 1975 xã Hố Nai được chia thành 4 khu: Hố Nai 1, 2, 3 và 4 thuộc huyện Thống Nhất-Đồng Nai. Ngày nay Hố Nai là một trong những trọng điểm sản xuất dịch vụ đang phát triển mạnh của miền Đông Nam Bộ, đặc biệt là chế biến gỗ phát triển mạnh của miền Đông Nam Bộ.

Trảng BomTrảng Bom cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 36 km. Trước khi có tên gọi là Trảng

Bom nơi đây là một vùng đất hoang sơ chưa có đơn vị hành chính và có nhiều cây bom nên người ta quen gọi là Trảng Bom và tên gọi này tồn tại cho đến ngày nay. Còn một cách lí giải thú vị khác là vào lúc chiến tranh quân đội Mĩ đã dùng máy bay B52 oanh tạc vùng đất này. Bom sau khi nổ tạo thành những hố lớn, gọi là chảng bom mà đọc trại đi là trảng bom. Từ đó tên gọi Trảng Bom đã trở thành đơn vị hành chính nơi đây.Cây cao su Cây cao su có tên gốc gọi là cây Hê vê (Hévéa), mọc dọc theo sông A-ma-zôn ở Nam Mỹ, cách đây gần 10 thế kỷ, thổ dân Mainas sống ở đây đã biết lấy nhựa của cây này dùng để tẩm vào quần áo chống ẩm ướt, và tạo ra những quả bóng vui chơi trong dịp hội hè. Họ gọi chất nhựa này là Caouchouk, theo Thổ ngữ Mainas nghĩa là “Nước mắt của cây” (cao là gỗ. Uchouk là chảy ra hay khóc). Những cây cao su đầu tiên xuất hiện ở nước ta được trồng ở vườn thực jvật Sài Gòn vào năm 1877, lấy giống từ Singapore nhưng không cây nào sống. Đến năm 1897, dược sỹ Raoult đã gửi hạt giống và một số cây con từ Java để gieo trồng tại vườn thí nghiệm ông Yêm (Thủ Dầu Một); Đồng thời bác sỹ Yersin cũng đã nhận được một số cây con đem trồng tại suối Dầu trong phần đất của viện Pasteur Nha Trang. Sau đó bác sỹ Yersin nhập nhiều hạt giống từ Cô Lôm Bô (Srilanca) để thành lập đồn điền cao su đầu tiên ở nước ta. Thông thường cây cao su có chiều cao khoảng 20 mét, rễ ăn rất sâu để giữ vững thân cây, hấp thu chất bổ dưỡng và chống lại sự khô hạn. Cây có vỏ nhẵn màu nâu nhạt. Lá thuộc dạng lá kép, mỗi năm rụng lá một lần. Hoa thuộc loại hoa đơn, hoa đực bao quanh hoa cái nhưng thường thụ phấn chéo, vì hoa đực chín sớm hơn hoa cái. Quả cao su là quả nang có 3 mảnh vỏ ghép thành 3 buồng, mỗi nang một hạt hình bầu dục hay hình cầu, đường kính 02 cm, có hàm lượng dầu đáng kể được dùng trong kỹ nghệ pha sơn. Cây phát triển tốt ở vùng nhiệt đới ẩm, có nhiệt độ trung bình từ 22°C đến 30°C (tốt nhất ở 26°C đến 28°C), cần mưa nhiều (tốt nhất là 2.000 mm) nhưng không chịu được sự úng nước và gió. Cây cao su có thể chịu được nắng hạn khoảng 4 đến 5 tháng, tuy nhiên năng suất mủ sẽ giảm. Tại Việt Nam cây thích hợp với đất đỏ sẫm ở vùng Đông Nam Bộ.Cây chỉ sinh trưởng bằng hạt, hạt đem ươm được cây non. Khi trồng cây được 5 tuổi có thể khai thác mủ, và sẽ kéo dài trong vài ba chục năm. Việc cạo mủ rất quan trọng và ảnh hưởng tới thời gian và lượng mủ mà cây có thể cung cấp. Bình thường bắt đầu cạo mủ khi chu vi thân cây khoảng 50 cm. Cạo mủ từ trái sang phải, ngược với mạch mủ cao su. Độ dốc của vết cạo từ 20 đến 350, vết cạo không sâu quá 1,5 cm và không được chạm vào tầng sinh gỗ làm vỏ cây không thể tái sinh. Khi cạo lần sau phải bốc thật sạch mủ đã đông lại ở vết cạo trước. Thời gian thích hợp nhất cho việc cạo mủ từ 7 đến 8 giờ sáng.

Hiện nay cây cao su là một trong những cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao, và đang được trồng nhiều trên các huyện Châu Đức, Tân Thành của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, Lâm Đồng… Cuối TK IXX đầu TK XX bác sĩ Alexangder Yersin mang giống cao su sang VN cho trồng thí nghiệm tại Suối Dầu – Nha Trang và nhận thấy giống cây này thích hợp với điều kiện đất đai và khí hậu VN. Vào TK XVIII tại Bazil lưu vực sông Amazôn người ta đã tìm thấy cây cao su, lâu lắm rồi bộ tôc Mai – Nác đã biết dùng mủ cây cao su để chống ẩm, làm bóng để chơi vào các mùa hè nên họ đặt tên cho cây này là Caoochoc có nghĩa là “Nước Mắt của cây”. Đến TK XIX khắp thế giới đã trồng cây cao su nhưng tập trung nhiều ở vùng nhiệt đới của xứ châu Phi, Châu Mỹ và vài nước Châu Á. Khi mang giống cây này sang Việt Nam, người Pháp đã phiên âm chữ Caoochoc và gọi là cây cao su, họ đã cho trồng thử nghiệm ở 1 số nơi nhưng không thành công. Đến năm 1863 người Pháp đưa hạt giống từ Java,Malaysia để gieo trồng tại vườn Ong Thêm – Thủ Dầu Một, ngoài ra còn trồng thí điềm tại Phú Nhuận với diện tích 45 ha, cùng thời điềm mà BS Yersin cho trồng thử nghiệm tại Suối Dầu – Nha Trang. Sau đó họ nhập giống từ Colombia & Bazil, đến năm 1904 thành lập đồn điền cao su Suzana (tên của vợ toàn quyền Đông Dương) với diện tích 3.400 ha đầu tiên ở ngã 3 Dầu Giây. Ngày nay hầu hết các nông trường cao su do Nhà Nước quản lý, tuy nhiên cũng có 1 số người dân trồng và phát triển ngành cao su. Cây cao su được trồng bằng cách ươm cây giống trong vườn ươm, khi cây cao khoảng 0,8m – 10m người ta mang cây cao su con ra trồng tại vườn theo từng hàng thẳng, mỗi cây cách nhau 4 – 5m thuận tiện cho việc chăm sóc và lấy mủ cao su và để cho ánh nắng chiếu vào cây. Khoảng 7 năm sau khi trồng cao su bắt đầu cho mủ, đường kính của cây lúc dó phải đạt khoảng 20cm. Người thợ cao su phải lấy mủ vào lúc sáng sớm vì khi ấy quá trình quang hợp chưa xảy ra mạnh nên mủ cao su có chất lượng hơn. Ban đầu người thợ dùng 1 con dao có móc cong cạo lớp vỏ lụa bên ngoài cây cao su tránh cạo sâu vào bên trong vì như vậy cây cao su sẽ bị tổn thương và làm ảnh hưởng đến năng suất của cây. Trung bình 1 cây cao su cạo được khoảng 60l mủ = 20kg. Mủ tươi sau khi sấy khô sẽ còn 1/3 trọng lượng, giá trung bình 1 tấn mủ cao su là 1.600USD. Hiện nay diện tích trồng cây cao su trên cả nước VN gần 700.000 ha. Ban đêm cây cao su thải ra khí độc (cacbonic) rất có hại cho sức khỏe của người thợ nếu họ ở trong nông trường. Vào thời Pháp thuộc, những người phu làm đồn điền cao su cho Pháp bị bóc lột rất tàn nhẫn và bị đàn áp rất dã man. Chính vì vậy mà người ta đã truyền khảu một số câu ca dao như sau: “Bán thân đổi mấy đồng xu Thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng” Hay “Cao su đi dễ khó về Khi đi trai tráng khi về bủng beo” Ngã Ba Dầu Giây

Ngã Ba Dầu Giây là điểm giao nhau giữa quốc lộ 20 và quốc lộ 1A, cách thành phố Hồ Chí Minh 67 km. Sở dĩ có tên là Dầu Giây là vì vào năm 1954 khi người Bắc di cư vào đây họ mang một số trầu dây leo. Nhưng họ không phát âm được chữ “trầu” mà phát âm là chữ “dầu” do đó mới có tên là Dầu Giây. Có giải thích cho rằng: ngày xưa ở đây có một cây dầu thật to có nhiều dây leo bám chằng chịt. Đặc biệt quanh vùng chỉ có dây dầu này là to nhất nên địa phương mới đặt tên nơi đây thành một địa danh: Dầu Giây và do ở đây là ngã 3 nên mới gọi là Ngã 3 Dầu Giây.

Cách Tp.HCM, khoảng 67 km, quẹo trái đi 232 km đến Đà Lạt, nếu đi thẳng theo quốc lộ 1A đi các tỉnh miền Trung.

Gỉa thuyết về Dầu Giây: người ta cho rằng trước đây vùng này có nhiều cây dầu và cây giây leo. Có giả thuyết khác cho rằng Dầu Giây là đọc lại từ Trầu giây, khu vực này có trồng nhiều cao su.

Nằm trên đầu mối giao thông quan trọng của khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, Đồng Nai có nhiều điều kiện thuận lợi cả về đường bộ, đường thuỷ và đường hàng không để thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội. Nhận thức được tầm quan trọng đó, trong nhiều năm qua ngành Giao thông Vận tải đã không ngừng phấn đấu, từng bước xây dựng hoàn thiện hệ thống giao thông, phục vụ kịp thời nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và của khu vực.

Thủy điện Trị AnTrị An là thác nước cuối cùng trên con sông Đồng Nai trước khi chảy vào đồng bằng. Với sự giúp đỡ của Liên Xô và sự đóng góp công sức của cả nước, công trình thủy điện lớn thứ hai sau thủy điện Hòa Bình trên sông Đà đã khởi công xây dựng năm 1983. Đập chính chắn ngang sông Đồng Nai được xây dựng phía thượng nguồn của thác Trị An, tạo nên hồ rộng 232 km2 chứa 3 tỷ m3 nước. Nước từ hồ chính đưa qua hồ phụ rồi chảy qua nhà máy làm quay, 4 tổ máy có công suất tổng cộng 400 MW. Sản lượng điện hàng năm đạt 1,7 tỷ kv/h.

RỪNG CÂY GIÁ TỴ- ĐÁ CHỒNG ĐỊNH QUÁN Rừng cây Giá Tỵ km 54-55. Dọc hai bên đường chúng ta thấy trồng rất nhiều cây Giá Tỵ, thân thẳng lá rộng (40-50cm)Vỏ trắng,gốc có nhiều khía cạnh, hoa có chùm màu trắng thường gặp ở Lào Miến Điện, miền Bắc Thái Lan. Rừng cây giá tỵ được trồng năm 1958 do bà Trần Lệ xuân (vợ cố vấn Ngô Đình Nhu) Diện tích 165 ha, hiện là nơi cung cấp giống cho cả nước. Thân cây thường được dùng trong những nghành công nghiệp chính xác:báng súng, gỗ công nghiệp, trang trí ….(do tính chất gỗ nhẹ, nhiều sớ, ít bị co giãn)Lá, hạt dùng làm lá xông tắm trị bệnh ngoài da, thuốc lợi tiểu. Bông sử dụng làm thuốc hạ nhiệt. Cây giá tỵ 80 năm mới thu hoạch. Diện tích cả nước 4.670ha. Đá chồng Định Quán. Nằm cách TP.HCM khoảng 110 km. Chúng ta thấy có những khối đá xếp chồng lên nhau 1 cách khéo léo, người ta gọi đó là đá ba chồng (có ba khối đá nằm chồng lên nhau gần đường đi) Những khối đá hoa cương này trước đây nằm trong lòng đất. Sau đó do quá trình kiến tạo những mạch đá nằm bên trong bị đứt gãy. Vì vậy nước mưa có thể thấm sâu vào những khe nứt, làm tách dần chúng ra, phần lớp mặt theo thời gian bị bóc mòn dần và lộ ra những nhân đá bên trong. Để những khối đá có bề mặt tròn trịa như vậy chứng tỏ trải qua thời gian rất dài hàng triệu năm.

Vườn quốc gia Cát TiênLà một khu rừng nguyên sinh tiêu biểu cho hệ sinh thái rừng ẩm nhiệt đới, rừng nằm uốn khúc quanh sông Đồng Nai. Cát Tiên có phong cảnh tuyệt vời và đa dạng : vừa có đồi núi chập chùng, các mảng tự nhiên rộng lớn bằng phẳng và những dòng chảy nhỏ. Vào mùa mưa các dòng chảy này đổ thành thác, nước ở đây trong veo, tuôn nhẹ nhàng qua các gờ đá, tạo thành con suối mát hiền hòa.Trên đoạn đường chính vào rừng du khách sẽ thấy phía bên tay trái là rừng già tập trung rất nhiều gỗ quý như gõ, bằng lăng, cẩm lai, gụ, trắc … Phía bên tay phải rừng là thác rời. Cách bìa rừng 7

km là vùng Bàu Sấu, làng Bàu Sấu chứa rất nhiều cá. Chính vì thế mà gà lôi, công trĩ, mồng két … tập trung rất đông. Vườn quốc gia Cát Tiên hầu như còn nguyên vẹn thảm thực vật và động vật phong phú. Ngoài ra trong khu vực này có cây gõ Ông Đồng 300 tuổi, cây thiên tuế bảy ngọn làm phong phú bộ sưu tập rừng.Vườn quốc gia Cát Tiên có thể xem là khu bảo tồn động vật lớn chất lượng vì có rất nhiều loại chim và thú hiếm, chính là rừng vàng của Nam bộ. Nhà máy đường La NgàĐược xây dựng năm 1979-1984 do Đan Mạch viện trợ với công suất thiết kế 2000 tấn mía cây/ ngày, đạt 2 triệu tấn đường/năm. Phía sau nhà máy đường là một đồi trồng cây xanh rất đẹp, dân ở đây gọi là đồi du lịch, gần khu nhà ở của các chuyên gia nước ngoài làm việc tại nhà máy đường La Ngà. Sau đó mở thêm nhà máy kẹo, công suất 2,5 tấn/ ngày và nhà máy sản xuất phân Komix, các sản phẩm kẹo và phân Komix đạt tới 170 tỷ đồng ( nguyên liệu làm từ bả bùn trong sản xuất đường ). Ngoài ra còn liên doanh với Úc để sản xuất ra các loại men khô, men dùng trong thực phẩm với vốn đầu tư 4,5 triệu USD. Tổng số công nhân làm việc trong nhà máy La Ngà lên đến 2000 người.Cầu La NgàĐược xây dựng năm 1985-1987, chiều dài 173,4 m; rộng 9,56 m, cầu được bắt qua sông La Ngà nổi tiếng với những chặng đánh lịch sử của quân và dân miền Nam trong thời gian chống đế quốc xâm lược.Hai bên cầu trên dòng nước phẳng lặng, chúng ta nhìn thấy những ngôi nhà bồng bềnh trên mặt nước đó là làng nuôi cá bè. Ban đầu chỉ có vài người ở miền Tây lên đây lập nghiệp và họ đã mang theo nghề nuôi cá bè đặc trưng ở miền Tây Nam bộ. Một công việc đã đem lại cho họ một cuộc sống ổn định hơn. Về sau có lẽ do dòng sông hiền hòa ấy thích hợp cho việc nuôi cá bè, từ đó kinh tế của họ đi lên. Chính vì vậy mà ngày càng tập trung nhiều người tại đây và đã từ từ hình thành nên một làng nuôi cá bè.Đèo ChuốiDài 4 km, chạy giữa thung lũng của hai dãy núi cao. Trước đây vùng này mọc rất nhiều cây chuối hoang nên người ta thường gọi là Đèo Chuối. Lên đèo Chuối chúng ta đang ở độ cao 350 m so với mực nước biển.Khu du lịch Suối TiênSuối Tiên bắt nguồn từ núi San-Say giáp tỉnh Bình Thuận, dài trên 10 km, là khu du lịch liên doanh giữa Saigon tourist và huyện Đa Hoài năm 1989.Suối Tiên là dòng suối rộng, trong xanh, chảy xiết với nhiều khối đá nổi lên trên lòng suối. Dòng suối này chảy qua vùng rừng nhiệt đới nguyên sinh càng tạo phong cảnh hưu tình. Ở đây có thể tổ chức tour nghỉ ngơi, giải trí, cắm trại, tham quan rừng. Hiện nay có trồng thêm vườn lan và nuôi nhiều thú cho khách thưởng ngoạn.Tên gọi Suối Tiên với truyền thuyết như sau : Tương truyền từ xa xưa, ông trời nổi giận không cho mưa xuống, làm khắp buôn làng người Mạ âu sâu, lo lắng, trẻ con khóc thét đòi nước uống. Một gia đình nọ, vợ sinh con đầu lòng nhưng thiếu sữa cho con bú, chồng liền cầm nỏ vào rừng tìm trái chua cho vợ con. Chàng đã vượt qua ba ngọn núi , bảy cánh rừng. Khi mặt trời lên cao, người thợ săn nhìn thấy một tổ ong, chàng vươn cung lên bắn, tên vừa chạm vào tổ ong thì một dòng nước bắn thẳng vào thợ săn, chàng trai hoảng sợ bỏ chạy, tức thì dòng nước chạy theo. Chàng chạy càng nhanh dòng nước chạy càng nhanh, chàng chạy mãi đến bên cánh rừng thì kiệt sức và thiếp đi thì dòng nước dừng lại và lan rộng, lan rộng mãi thành một vùng nước sâu. Nhờ dòng nước này mà buôn làng được cứu sống và tồn tại cho đến ngày nay.Theo quốc lộ 20 từ ranh giới tỉnh Lâm Đồng ta bắt gặp vùng cư trú của dân tộc Mạ ngay từ huyện

Đa Hoài kéo dài đến Bảo Lộc. Dân tộc Mạ có khoảng 20000 người (1989). Các dân tộc bản địa ở Lâm Đồng chủ yếu sống bằng các hoạt động kinh tế nương rẫy là chủ yếu. Hàng năm vào trước mùa mưa, các buôn làng tổ chức đốt rẫy và đến khi cơn mưa đầu mùa vào khoảng tháng tư, họ bắt đầu tỉa lúa, ngoài ra họ còn xen kẻ trong lúa là trồng bắp, đậu … Khi đã đến mùa gặt thì họ phơi khô lúa, ngô để trong kho. Sinh hoạt kinh tế nương rẫy có từ lâu đời, ngoài ra họ còn có nghề săn bắt rất đặc biệt truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hầu hết các dân tộc ít người ở Lâm Đồng cư trú thành các Bon (Plei). Mỗi Bon có từ vài chục nóc nhà. Vùng Mạ tồn tại các ngôi nhà dài hàng chục mét. Ở người Mạ, chế độ phụ hệ đã được xác lập. Mỗi Bon đều có một người đứng đầu do sự tín nhiệm và đề cử của các thành viên cộng đồng. Những việc gieo trồng, chia đất, chiến tranh … phải do sự quyết định tập thể của cộng đồng. Người Mạ cho đến ngày nay vẫn còn tồn tại một kho tàng dân gian tục ngữ khá đồ sộ nhất là những bản tình ca thật da diết, hồn nhiên. Vốn âm nhạc của dân tộc rất phong phú, đặc biệt là bộ cồng chiêng. Đêm đêm vào mùa lễ hội, sau khi đã thu hoạch xong một vụ lúa, người dân tổ chức ăn mừng lúa mới. Trong không gian hùng vĩ ấy của núi rừng, tiếng chiêng vang lên những âm điệu diệu kỳ như kêu gọi hướng về một tương lai của những ngày tươi đẹp. Âm nhạc là nhu cầu gửi gắm tâm tư nguyện vọng của dân tộc ít người. Chính ở vùng Mạ Bảo Lộc đã phát hiện được bộ đàn đá Bơrode (hiện lưu giữ tại Los Angeles) là một minh chứng cho trình độ âm nhạc độc đáo của các dân tộc ít người ở Lâm Đồng.

Đèo Bảo LộcNằm trên tuyến đường quốc lộ 20 với chiều dài 10 km. Lên đến đỉnh đèo chúng ta đang ở độ cao 800 – 850 m so với mực nước biển. Với đường quanh co, khung cảnh hùng vĩ của núi rừng và khí hậu mát mẻ của vùng cao nguyên chắc rằng du khách sẽ cảm thấy thoải mái nhẹ nhõm, cảnh thiên nhiên hùng vĩ đó là bức tranh hoàn mỹ, một thắng cảnh nổi tiếng của Bảo Lộc. Bên cạnh bức tranh thiên nhiên ấy, quý khách còn thấy ở nơi đây có miếu thờ Tam Cô và tương Đức Mẹ.Theo câu chuyện được truyền miệng, miếu thờ Tam Cô rất linh thiêng. Các lái xe tuyến đường này kể lại, vào những lúc sương mù hay trời tối, họ thường thấy bóng dáng của ba cô gái đứng trên đường, hướng dẫn cho xe của họ đi đúng hướng, tránh xảy ra những tai nạn thương tâm, đáng tiếc. Chính vì những tình tiết như vậy mà để cho linh hồn quá cố được ấm với những nén nhang của người đi đường, họ đã dựng miếu thờ những cô gái xấu số đó. Về sau những đóng góp của những người từ tâm, miếu Tam Cô được xây dựng khang trang như ngày nay.Sát cạnh miếu thờ Tam Cô, bên dòng suối nhỏ là tượng Đức Mẹ Maria với đôi mắt dịu hiền được giáo dân xứ An Bình đóng góp xây dựng nên, xuất phát từ tín ngưỡng tôn giáo và sự tôn thờ Đức Mẹ, luôn ban ơn lành, hạnh phúc cho mọi người, luôn mở rộng vòng tay đón nhận những kẻ bất hạnh. Họ đã dựng nhữngtượng đài Đức Mẹ ngay cạnh đèo Bảo Lộc là để cầu sự an lành cho những người đi đường.

Thành phố Bảo Lộc Vào khoảng năm 1890, trên đường thám hiểm cao nguyên Langbiang, bác sỹ Alexander Yersin đã phát hiện ra vùng đất này, gọi là xứ B'Lao. Trải qua suốt quá trình lịch sử, Bảo Lộc luôn được coi là đô thị quan trọng của tỉnh Lâm Đồng, từng là tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng cũBảo Lộc trươc đây là một thị xã trực thuộc tỉnh Lâm Đồng, được thành lập năm 1994 trên cơ sở tách huyện Bảo Lộc cũ thành hai đơn vị mới là thị xã Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm. Tháng 3-2009, Bảo Lộc được công nhận là đô thị loại III thuộc tỉnh và ngày 8-4-2010, Chính phủ đã ra Nghị quyết thành lập thành phố Bảo Lộc. Bảo Lộc nằm trên tuyến quốc lộ 20, cách Thành phố Đà Lạt

khoảng 110 km, cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 190 km, cách thành phố Phan Thiết (Bình Thuận) khoảng 100 km.

Bảo Lộc là vùng chuyên canh trà, cà phê và dâu tằm. Các cây ăn trái của Bảo Lộc cũng rất phong phú, trong đó có những loại cây đặc sản như: bơ, sầu riêng, mít tố nữ...

Do có khí hậu mát mẻ quanh năm nên đây là nơi lý tưởng để xây dựng các khu du lịch nghỉ dưỡng. Bảo Lộc có nhiều thác, hồ, suối đẹp như: Thác ĐamB'ri, thác bảy tầng, hồ Nam Phương, suối Đá Bàn...Khu du lịch ĐamB'ri nổi tiếng với thác nuớc hùng vĩ cao 57m và các cánh rừng nguyên sinh, là nơi có thể nghỉ dưỡng, cắm trại...Sân bay Liên Khương : - Cách thành phố Đà Lạt khoảng 30km- Là một sân bay dân sự, lúc đầu sân bay này dành phục vụ cho mục đích quân sự, sân bay này là một trong những cựu chiến binh trong hàng ngũ các sân bay Việt Nam.- Với thời gian tồn tại gần 73 năm tức thời vàng son của máy bay cánh quát đường hạ cánh lúc bấy giờ bằng đất nên sở dĩ người Pháp cho xây dựng sân bay này vì họ coi Đà Lạt là một trung tâm du lịch, một “thủ đô mùa hè” dành cho quan chức người Pháp làm việc ở Đông Dương.- Sân bay được xây dựng vào năm 1933 tức cách đây 73 năm. Sau năm 1945 quân đội Nhật đảo chính Pháp Nhật nối dài đường băng cho các loại máy bay hiện đại hơn hạ cánh. Năm 1956 nhà ga mới thực sự ra đời, đến 1972 đường băng mới được phủ nhựa hoàn toàn dài 1480m và rộng 40m sử dụng để đáp 35 tấn trở xuống. Đến 1992 tuyến bay Sài Gòn- Đà Lạt mới được khôi phục đều đặn. Hiện nay, sân bay Liên Khương có đầy d8ủ các chuyến bay Sài Gòn- Đà Lạt trong suố tuần.

Đèo PrennĐỉnh đèo Prenn ở độ cao 1500 m so với mực nước biển, cách trung tâm thành phố Đà Lạt 10 km. Đây là ngọn đèo cuối cùng trên quốc lộ 20 đưa du khách đến viếng thăm Đà Lạt. Ở đây chúng ta thấy những gốc thông già cả trăm tuổi, đồi núi chập chùng, khí hậu mát mẻ tạo cho du khách cảm giác thoải mái, thư thái.Ngay dưới chân đèo Prenn là thác Prenn mà gốc tiếng Chăm có ý nghĩa xa xưa là vùng xâm chiếm. Nguyên trước đây nhiều thế kỷ, người Chăm ở Ninh Thuận luôn có những cuộc giao tranh dai dẳng với các dân tộc ít người ở Lâm Đồng. Prenn là ranh giới giao tranh và nhận định ( từ Đơn Dương, Phan Rang ) là của người Chăm và từ Prenn trở lên là của người K’Ho, Mạ. Hiện nay nhiều làng ở vùng Đơn Dương vẫn còn mang ảnh hưởng của người Chăm từ đó. Thác cao 15 m từ trên các tảng đá đổ xuống và từ dưới trônglên cứ như từ trên trời đổ xuống nên người Sài Gòn gọi là thác Thiên Sa (những giọt châu sa từ trên trời rơi xuống).Từ năm 1998 đến nay, thác Prenn được cơ quan chủ quản là công ty du lịch Lâm Đồng và nay là công ty dịch vụ du lịch Đà Lạt đầu tư mạnh nên đang là điểm thu hút du khách của du lịch Lâm Đồng. Trong khuôn viên thác có cầu treo dân tộc, có hồ nuôi cá sấu, có một ít thú. Quý khách đến đây có thể thưởng thức được món đặc sản là cháo cá lóc, món ăn này được xếp vào loại nhất nhì Đà Lạt. Cá được róc bỏ xương, ăn với bồ tạt tạo cho du khách một cảm giác khó quean. Chỉ 100.000 đồng, một nhóm du khách khoảng 4-6 người đã có thể dùng bữa cháo thay cơm trưa, bên dòng thác chảy róc rách rất lý tưởng và tuyệt vời.

Tổng Quan Tỉnh Lâm Đồng

Lâm Đồng là một tỉnh miền núi thuộc Nam Tây Nguyên, nằm giữa các tọa độ địa lý:X = 110 12' - 12015' vĩ độ Bắc;Y = 107015' - 108 0 45' kinh độ Đông.Tỉnh Lâm Đồng có diện tích 9.764,8km2; chiếm khoảng 2,9% diện tích cả nước.Phía Đông giáp các tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận,Phía Tây giáp tỉnh Bình Phước, phía Tây Nam giáp tỉnh Đồng Nai.Phía Nam - Đông Nam giáp tỉnh Bình Thuận.Phía Bắc giáp tỉnh Đắc Lắc.Đường ranh giới tỉnh Lâm Đồng phía bắc là các sông Đa Dâng, Krông Knô; phía đông đi ngang qua phía đông núi Bi Đúp, núi Kanan, núi Yàng Kuet; phía nam là núi Yam, núi Marông, núi Đrơnăng; phía tây là sông Đồng Nai.Lâm Đồng nằm trọn trong nội địa của nước Việt Nam, không có đường biên giới quốc gia và bờ biển.Lâm Đồng nằm trn cao nguyên thứ ba và cao nhất của vùng đất Tây Nguyên với độ cao 1.500m so với mặt biển. Tỉnh Lâm Đồng ngày nay được hợp nhất từ hai tỉnh Lâm Đồng, Tuyên Đức và thị xã Đà Lạt trước năm 1975. Tỉnh Lâm Đồng có 9 huyện: Lạc Dương, Đơn Dương, Đức Trong, Lâm Hà, Bảo Lâm, Di Linh, Đạ Hoai, Đạ Tẻh, Cát Tiên và thị xã Bảo Lộc cùng thành phố Đà Lạt.Với diện tích 9.765km2, trong đó rừng núi chiếm 70%, phía Bắc giáp tỉnh Đăklăk, phía Đông Nam giáp tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, phía Tây giáp Bình Phước và Đồng Nai.Về địa hình: phía bắc là hai dãy núi đi song song từ đông sang tây, có đỉnh Chư Yang Sin cao 2.405m, Yang Bông cao 1.749m. Dãy núi phía nam, sát ngay Đà Lạt có các đỉnh Đan Sê Na cao 1.950m, Langbian cao 2.163m, Hòn Nga cao 1,948m. Giữa hai dãy núi này là nơi bắt nguồn của các dòng sông Đa Dung chảy vào sông Đồng Nai, sông Cái chảy ra Nha Trang. Phía Nam của hai dãy núi là cao nguyên Langbian, trong đó có thành phố Đà Lạt ở độ cao 1.475m. Phía đông và nam tỉnh có cao nguyên nhỏ Di Linh cao 1.010m, khá bằng phẳng và đông dân cư, là nơi đầu nguồn của sông La Ngà chảy vào Đồng Nai.Khí hậu Lâm Đồng chia làm hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Lượng mưa trung bình năm tương đối lớn. Lượng mưa mùa khô chiếm từ 10 - 17%, còn mùa mưachiếm từ 83 - 89%. Số ngày mưa trung bình năm ở Đà Lạt, Liên Khương là 140 - 150 ngày, tại Di Linh là 130 ngày, tại Bảo Lộc từ 170 - 180 ngày. Hướng gió thịnh hành vào mùa đông là hướng tây, vào mùa hạ là hướng đông.Nhiệt độ trung bình năm tương đối thấp. Đà Lạt không có thời kỳ dài trên 20oC và cao nguyên Di Linh không có thời kỳ dài 25oC. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng nhỏ, nhưng chênh lệch giữa ngày và đêm lại tương đối lớn. Độ ẩm không khí tương đối thấp, trung bình toàn tỉnh là 80 - 85%. Các tháng có mùa khô thì độ ẩm từ 75 - 80% và mùa mưa có độ ẩm từ 85 - 90%. Trong mùa khô, ở Lâm Đồng, trung bình mỗi tháng có 200 - 250 giờ nắng, còn mùa mưa là 100 - 150 giờ.Về dân cư, trước năm 1900, dân cư Đồng Nai Thượng (Lâm Đồng ngày nay) thưa thớt, chủ yếu là các dân tộc K'ho, Mạ, Churu, M'nông… Từ khi Pháp tập trung xây dựng Đà Lạt thành nơi nghỉ mát và bắt đầu khai thác tài nguyên, mở đồn điền, thị trường sức lao động được mở rộng, người Kinh đến ngày càng nhiều. Năm 1923, Đà Lạt chỉ mới có 1.500 người.Năm 1936 - 1937, dân số Đồng Nai Thượng có 60.000 người, trong đó dân số tại Đà Lạt gần 10.000 người; còn tại Di Linh, Blao và Dran là trên 50.000 người. Sau năm 1975, sự biến động dân số diễn ra đáng kể do cuộc vận động đi xây dựng kinh tế mới. Người Kinh từ rất nhiều tỉnh của đất nước Việt Nam đến đây lập nghiệp, đặc biệt là các tỉnh Hà Tây, Ninh Bình, Nam Hà, Nghệ An, Hà Tỉnh, Thừa Thiên - Huế, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Bình Định và thành phố Hà

Nội…Dân số tỉnh Lâm Đồng tính đến ngày 31/12/1995 có trên 850.000 người, bao gồm 29 dân tộc khác nhau, người Kinh chiếm 77%, các dân tộc thiểu số chiếm 23% nhưng phân bổ không đều. Nếu so sánh với cả nước thì tỷ lệ dân tộc thiểu số ở Lâm Đồng gần bằng 2 lần của cả nước nhưng so sánh với các tỉnh Tây Nguyên, tỷ lệ này còn thấp hơn nhiều. Theo thống kê ngày 31/12/2002, dân số của tỉnh Lâm Đồng là 1.098.000 người, trong đó chủ yếu là dân tộc Kinh và hơn 150.000 người thuộc dân tộc ít người gồm các dân tộc bản địa như Mạ, K'ho, Churu… và một số dân tộc miền Bắc di cư vào như Thái, Tày, Nùng…Trong các dân tộc thiểu số ở Lâm Đồng, dân tộc K'ho là dân tộc gốc địa phương có tỷ lệ cao nhất, chiến 12,98% trong dân số của tỉnh, tiếp đó là dân tộc Mạ chiếm 3,1%, Hoa chiếm 1,75%, Churu chiếm 1,63%, Nùng chiếm 1,33%, Tày chiếm 1,03%. Các dân tộc bản địa sống trải theo chiều dài của tỉnh, bắt đầu từ Đạ Hoai, Đạ Tẻh, Cát Tiên kéo dài đến thị xã Bảo Lộc là vùng cư trú của dân tộc Mạ. Từ ranh giới thị xã Bảo Lộc và huyện Di Linh, dọc theo quốc lộ 20 là vùng cư trú của dân tộc K'ho và người Churu sinh sống chủ yếu ở huyện Đơn Dương. Lịch Sử Hình Thành Vùng Đất Lâm Đồng

Lâm Đồng là một vùng đất cổ, có cảnh quan địa mạo đa dạng, cấu tạo địa chất phức tạp với nhiều dân tộc anh em thuộc ngữ hệ Môn - Khơ Me và ngữ hệ Malayô - Polynêxia lần lượt đến sinh sống trên mảnh đất Nam Tây Nguyên này. Lâm Đồng có một nền văn hoá, lịch sử lâu đời. Các dân tộc anh em trong tiến trình lịch sử lâu dài của mình đã để lại nhiều di tích hình thành nên bản sắc chung của văn hoá Lâm Đồng. Vùng đất Lâm Đồng còn lưu giữ nhiều dấu tích văn hoá, lịch sử của các dân tộc. Đó là những công cụ lao động, dụng cụ gia đình, đồ trang sức cá nhân, những đền tháp, những khu mộ táng của nhiều thời đại. Đó là những chứng tích sống động về cuộc sống của những con người và của các thời đại đã từng sinh sống trên vùng đất này. Quá trình hình thành các nhóm cư dân của các dân tộc trên đất Lâm Đồng có những nét riêng. Di tích rất phong phú, đa dạng nhưng công cuộc phát hiện, khai quật trên đất Lâm Đồng chưa làm được bao nhiêu. Vài ba năm nay, trên cơ sở phát hiện ngẫu nhiên của nhân dân, công cuộc tìm kiếm, khai quật khảo cổ bước đầu được triển khai. Những hiện vật phát hiện thu lượm được đã cho thấy sự phong phú, đa dạng của di tích khảo cổ vùng này, cùng với mối quan hệ văn hoá với các vùng xung quanh. Nét đặc biệt của lịch sử Lâm Đồng gần giống như các vùng Tây Nguyên là cư dân của nhiều dân tộc thiểu số trong thời gian dài sống trong một nền kinh tế lạc hậu, sau này mới hoà nhập vào nền văn hoá, lịch sử của người Việt. Do đó không thể đem khái niệm thời gian Đinh, Lê, Lý, Trần để tìm hiểu di tích khảo cổ trên đất Lâm Ðồng. Di tích khảo cổ trên đất Lâm Đồng có thể phân làm 2 giai đoạn: di tích khảo cổ thời tiền sử và di tích khảo cổ trong các thời kỳ lịch sử.Các Di Tích Khảo Cổ Thời Tiền SửỞ Lâm Đồng các di tích khảo cổ thời tiền sử thường tập trung ở những sườn đồi bazan có độ cao vừa phải và có các thềm đất phù sa hoặc các sườn đồi ven các dòng sông, suối trong tỉnh.Những công cụ bằng đá của người tiền sử phát hiện được lẻ tẻ ở nhiều nơi từ Di Linh, Lạc Dương đến Lâm Hà, Đơn Dương, Đạ Huoai, Đạ Tẻh, Cát Tiên. Trong quá trình làm nương rẫy hoặc đào ao, làm nhà, nhân dân thường nhặt được các lưỡi rìu bằng đá mà họ thường gọi là "lưỡi tầm sét" hay "búa nhà trời", ít thì một chiếc, nhiều thì vài ba chiếc. Chính từ những thông tin ban đầu này, ngành khảo cổ học đã vào cuộc. Kết quả từ những cuộc khai quật khảo cổ này đã làm cho nhiều nhà khoa học trong cả nước ngạc nhiên và thích thú.

Các Di Tích Khảo Cổ Trong Các Thời Kỳ Lịch SửỞ Lâm Đồng nói riêng, cũng như các tỉnh trên Tây Nguyên nói chung, các di tích lịch sử được phát hiện, nghiên cứu chưa nhiều. Mặc dù vậy, trong nhiều năm qua, trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, nhiều di tích lịch sử được quan tâm tiếp cận nghiên cứu, một số di tích được tiến hành tổ chức khai quật khảo cổ học và kết quả đã cung cấp nhiều tư liệu quý góp phần phục dựng lại tiến trình lịch sử trên vùng đất Nam Tây Nguyên này.Các di tích khảo cổ hiện biết ở Lâm Đồng có khá nhiều, phân bổ rộng với nhiều loại hình, có tính liên tục về thời

gian. Riêng các di tích giới khảo cổ học khai quật chủ yếu gồm hai loại hình kiến trúc tôn giáo và mộ táng, tập trung chủ yếu ven dòng sông Đa Dâng.Văn hoá Chăm Pa, văn hoá Óc Eo mỗi khi có điều kiện lại lan tỏa lên cao nguyên. Sự kết hợp chặt chẽ giữa các nền văn hoá của các tộc người sinh sống, quản lý vùng đất này với các nền văn hoá khác đã để lại khá nhiều di tích lịch sử trên đất Lâm Ðồng. Mặc dù, cho đến nay, các di tích đó mới được biết đến hay khảo sát ban đầu, nhưng đã cho thấy sự phong phú về loại hình và số lượng của các di tích ở đây. Có thể kể ra một số di tích khác như địa điểm Pró thuộc huyện Đơn Dương còn dấu vết một hầm gạch chạy dài. Khu mộ cổ này với gò mộ cao 2m, chu vi hơn 20m đã từng bị đào trộm, hoặc phế tích biến táng ở Đạ Huoai với bộ ngẫu tượng linga - yony đơn lẻ.Ngoài những di tích, có thể biết đến những di vật lịch sử quý của hoàng tộc vương quốc Chăm Pa để lại trên đất Lâm Đồng như tại làng Sopmadrong (huyện Đơn Dương) của người Chu Ru có bộ sưu tập vũ khí như súng, dao, lao, đao, kiếm,... những đồ dùng như chậu, ấm, cùng mũ của vua Chăm Pa khi lưu lạc trên cao nguyên.Tại đền thờ Krayo ở làng La Bui (huyện Đơn Dương) của người Chu Ru còn lưu giữ bộ sưu tập gồm: gươm, kiếm, giáo, lao cùng những hiện vật như hộp đồng, ấm đồng của người Chăm giữ lại. Những di tích, hiện vật này phản ánh lại lịch sử của vùng đất Lâm Ðồng nói riêng, của cao nguyên nói chung trong tiến trình tồn tại, phát triển và hoà nhập chung vào lịch sử cộng đồng các dân tộc Việt Nam.Trải dài theo tiến trình lịch sử, các di tích ở Lâm Đồng với nhiều loại hình, đa dạng về hiện vật đã cung cấp thêm những tư liệu để hiểu về cội nguồn văn hoá của một vùng đất. Một nền văn hoá truyền thống bản địa cùng những yếu tố hội nhập đã tạo nên bản sắc văn hoá cao nguyên giàu tính dân tộc, làm tăng nét độc đáo và làm giàu bản sắc đa dạng của văn hoá dân tộc trong lịch sử sâu xa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Tài nguyên du lịch tự nhiên của Lâm Đồng Tài nguyên du lịch tự nhiên của Lâm Đồng đa dạng và phong phú, được hình thành bởi đặc điểm tổng hợp của các yếu tố địa hình, khí hậu, rừng và khu hệ động thực vật, thủy văn,... đã tạo ra cảnh quan đặc sắc với nhiều hồ, thác nước, đồi núi, rừng thông ngoạn mục.Tài nguyên tự nhiên có giá trị du lịch được phân bố tương đối tập trung ở khu vực Ðà Lạt và vùng phụ cận, đây là một thuận lợi đối với việc khai thác và bảo vệ những tài nguyên này. Mặt khác, nằm rải rác trên địa bàn tỉnh cũng có những thắng cảnh, di tích, mỗi nơi một sắc thái, tạo cho Lâm Ðồng có thể phát triển nhiều điểm tham quan, đa dạng hoá các sản phẩm du lịch.Một số cảnh quan du lịch tự nhiên đặc sắc: Hồ Xuân Hương, Đan Kia - Suối Vàng, Tuyền Lâm, Than Thở, Thung lũng Tình yêu, Đa Nhim ; thác Cam Ly, Ðatanla, Prenn, Liên Khương, Gougah, Pongour, Ðambri, Bobla, Li Liang, thác Voi, Pong Giang ; đồi Cù, núi Lang Bian,...Các di tích văn hoá lịch sử như Dinh I, Dinh II, Dinh III, Khách sạn Palace; chùa Linh Sơn, Linh Phong ; Thiền viện Trúc Lâm ; nhà thờ Chánh tòa, Cam Ly ; Nghĩa trang Liệt sĩ ; khu mộ cổ của dân tộc Mạ, khu di tích Cát Tiên ; các lễ hội văn hoá dân gian như lễ hội đâm trâu, lễ hội cồng chiêng,... là điểm hẹn của du khách trong nước và quốc tế. THÀNH PHỐ ĐÀ LẠTDiện tích 417 km2.Chia làm 12 phường và 3 xã.Gồm có khoảng 116.000 dân.Đà Lạt, một nơi du lịch và nghỉ dưỡng lý tưởng.Thành phố Đà Lạt nằm trong cao nguyên Lang Biang, phía Bắc tỉnh Lâm Đồng, giáp ranh với huyện Đức Trọng và Đơn Dương; ở giữa những ngọn núi cao như: núi Lang Biang (2.163m), phía Tây Nam là núi Voi (1800m), phía bắc là đỉnh Lapbe Bắc (1732m) và đỉnh Lapbe Nam (1707m) án ngữ phía Tây Nam.Vĩ độ 10,57, kinh độ 108,20. Cao trung bình so với mặt biển là 1500m. Nơi cao nhất trong trung tâm thành phố là Nhà Bảo Tàng (1532 m), nơi thấp nhất là thung lũng Nguyễn Tri Phương (1398,2m). Đà Lạt cách biển Thuận Hải theo đường chim bay 90 km, nhưng theo quốc lộ 11 đến Phan rang là 108 km; cách thành phố Hồ Chí Minh 250 km theo đường chim bay và theo quốc lộ 20 là 305 km.

Đất Đà Lạt được cấu tạo bởi một sơn khối cổ, gồm chủ yếu các loại nham hoa cương, hoa vân, mica, diệp thạch qua sự biến hóa, tạo thành nhiều lớp kaolin và đất sét. Khí HậuDo ảnh hưởng của cao độ và rừng thông bao bọc nên tuy ở phương nam của nhiều vùng nhiệt đới châu Á, Đà Lạt mang nhiều đặc tính của miền ôn đới. Không khí trong lành mát mẻ quanh năm. Ánh sáng phong phú và điều hòa, dù là ngày mưa vẫn có mặt trời. Nhiệt độ trung bình 18-210C, nhiệt độ cao nhất chưa bao giờ quá 32 0C và thấp nhất không dưới 50C.Đà Lạt có hai mùa rõ rệt. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, mùa nắng từ tháng 11 đến tháng 4. Mùa hè thường có mưa vào buổi chiều, đôi khi có mưa đá. Những tháng cuối năm là lúc phong cảnh tươi đẹp nhất. Tuy sáng có sương mù nhưng khi nắng lên trời trong ngần, lộng nắng igó. Đó là muột mùa lý tưởng cho du ngoạn và cắm trại.Lượng mưa trung bình năm là 1562 mm và độ ẩm 82%.Đà Lạt không bao giờ có bão, chỉ có gió lớn do ảnh hưởng bão từ biển thổi vào vì sườn đông không có núi che chắn.Kinh TếĐược thiên nhiên ưu đãi, khí hậu trong lành, đất đai phì nhiêu nên phần đông dân Đà Lạt sống bằng nghề trồng rau, quả, hoa, một số làm tiểu thủ công nghiệp, gần đây thương mại và dịch vụ du lịch đã bắt đầu phát triển. Ngoài ra dân Đà Lạt còn làm nghề khai thác lâm sản và khoáng sản quý (khai thác vàng ở Tà In), đất sét trắng, cát núi, đá quý.Về những vùng đồng bào dân tộc ít người quanh thành phố đã đi vào định canh định cư, đời sống tương đối ổn định. Ngoài việc khai thác lâm sản, săn bắn họ đã biết đầu tư cho việc sản xuất cây công nghiệp, làm kinh tế vườn: cà phê, dâu tằm, xen kẽ việc trồng lúa, hoa màu. Có những gia đình đã trở nên khá giả. Riêng những vùng sâu như Đầm Ròn, Manline đời sống vẫn còn nhiều khó khăn, đói kém. Nông nghiệpRau: khí hậu thích hợp cho các loại rau miền ôn đới, Đà Lạt cung cấp nguồn rau cho thành phố Hồ Chí MInh và các tỉnh phía Nam. Gồm có cà rốt, xà lách, xà lách son, su su, cải bông, khoai tây, cải bắp thảo.Hoa: nghề trồng lan phát triển rộng rãi sau 1975. Hoa lan có giá trị xuất khẩu cao. Gần đây Đà Lạt lại xuất khẩu thêm sản phẩm hoa Ly trắng. Ngòai ra còn có hoa glailleul, hoa hồng, hoa cúc Nhật, cẩm nhung# được gởi đi bán ở các tỉnh.Quả: Đáng kể nhất có lẽ lá trái hồng - có cây mỗi năm thu đựơc cả lạng vàng. Hồng có giá trị kinh tế cao vì có thể chế biến được trái hồng khô và rượu. Ngoài ra Đà Lạt còn có mận Trại hầm thơm ngon, trái dâu tây, táo tây, đào lông, trái bơ, chuối.Dược liệu: Đà Lạt có nhiều cây dược liệu quý như artichaut, các loại sâm, trầm hương, kỳ namĐà Lạt đã có công nghệ chế biến artichaut xuất khẩu.Cây công nghiệp: Đất Đà Lạt cũng phù hợp với những loại cây công nghiệp trà, cà phê, dâu tằm, đồn điền chè Cầu Đất có diện tích khá lớn.Chăn nuôi: Đà Lạt có nhiều đồi cỏ thích hợp cho việc chăn nuôi. Gần đây việc chăn nuôi bò sữa đã lại phát triển. Hiện nay thành phố có trên 5000 con bò, hằng trăm con trâu và nhiều gia súc.Trước kia Đà Lạt có những trại chăn nuôi lớn như Trại Dankia, trại Faraut, Grillet ở Suối Tía, Trại gà scala.Tuy là một vùng đất có nhiều hồ nước, nhưng việc nuôi cá nước ngọt chưa được quan tâm đúng mức.Lâm NghiệpLâm sản chủ yếu của Đà Lạt là nhựa thông và gỗ thông - nguồn tài nguyên phong phú, có giá trị

xuất khẩu cao. Việc khai thác gỗ ồ ạt trong một giai đoạn đầu tưởng như đem lại nhiều hiệu quả kinh tế nhưng thật ra đã ảnh hưởng không tốt tới môi trường sinh thái của một thành phố du lịch. Trồn grừng chỉ vù đắp lại một phần so với việc phá rừng. Hơn nữa chưa có biện pháp hữu hiệu, ngăn chặn nạn cháy rừng xảy ra vào mùa khô. Tiểu Thủ Công NghiệpChủ yếu phát triển ở một số nghề đan, móc, thêu xuất khuẩu, tranh cưa lộng, tranh bút lửa. Những hợp đồng kinh tế với nứơc ngoài không đều nên có nhiều thời gian gián đoạn gây khó khăn cho đời sống của người lao động trực tiếp.Hàng thêu, đan len của Đà Lạt được du khách trong và ngoài nước rất ưa chuộng. Riêng ngành tiểu thủ công nghiệp, từ sản phẩm gỗ gặp khó khăn về đầu tư, cải tiến mẫu mã nên phát triển chậm so với thành phố Hồ Chí Minh. Dịch Vụ Du LịchSau Nghị quyết VI, nguồn sinh khí đã dần dần trở lại với thành phố Đà Lạt. Ngoài hệ thống nhà hàng, khách sạn của Nhà nước và khách sạn của các đoàn thể như tỉnh ủy, thanh niên, công đoàn, công tư hợp doanh. Đà Lạt còn có khách sạn, nhà trọ của tư nhân. Đây là một biện pháp hữu hiệu để đầu tư cho du lịch thành phố, vì lượng khách trong năm không đều. Đó là đểim khó khăn nhất cho ngành du lịch Đà Lạt. Có lúc hàng loạt khách sạn trống vắng nhưng cũng có lúc du khách không thể nào tìm được một chỗ trọ. Việc cho phép nhà nhà làm dịch vụ du lịch đã giải quyết được một phần tình trạng mất cân đối này và làm cho bộ mặt thành phố có những biến đổi rõ nét. Tôn GiáoĐà Lạt - Lâm Đồng có 12 tôn giáo và tín ngưỡng khác nhau. Đông nhất là Phật giáo, thiên chúa giáo, tin lành và cao đài.Phật giáo: có 4 hệ phái - Ấn quang, Tịnh độ, Khất sĩ và Hoa tông. Phật giáo Ấn quang chiếm tín độ đồng nhất. Sau giải phóng các hệ phái này được sáp nhập làm một gọi là Phật giáo thống nhất. Đà Lạt có những chùa lớn như chùa Linh Sơn, chùa Sư nữ, chùa Linh Phong, chùa Tàu.

Thiên chúa giáo: theo bước chân của linh mục Robert, quản lý hội thừa sai Balê tại viễn đông, đã tháp tùng đợt thám hiểm sau cùng với bác sĩ Yersin, thiên chúa giáo đã hiện diện rất sớm trên đất Đà Lạt, với những cơ sở đồ sộ, những công trình kiến trúc đẹp mắt: nhà thờ chánh tòa, Giòng chúa cứu thế, Fansiscaine, Domaine de Marie, Giáo hoàng học viện# Sau đợt di dân từ miền Bắc (1954), thiên chúa giáo Đà Lạt đã lớn mạnh - gồm có 38 dòng tu.Tin lành: Từ năm 1929, thông qua những mục sư người Mỹ, đạo Tin lành đã bắt đầu hoạt động ở vùng dân tộc ít người. Trong những năm 30, tại thành phố Đà Lạt đã bắt đầu có những hội thánh tin lành hoạt động.Cao Đài: bao gồm số tín đồ trung niên nhiều hơn thanh thiếu niên. Cao Đài gồm có 2 hệ phái: Tây Ninh và Bến Tre.

Văn hóaVài nét về bộ tộc Lạt và ChillVề thời kỳ lập quốc của nước Việt Nam có truyền thuyết: ngày xưa Lạc Long Quân hóa thân rồng lấy nàng Âu Cơ hiện thân của Tiên, đẻ ra một bọc trăm trứng nở ra trăm người con. Sau năm chục người theo cha xuống biển là người Kinh, năm chục người theo mẹ lên núi nay là đồng bào dân tộc ít người. Đà Lạt là một trong những nơi tụ hội Con Rồng cháu Tiên.Trước kia, vùng thung lũng nay là hồ Xuân Hương là nơi cư trú của người Lat, vùng gần Cam Ly là địa bàn của bộ tộc Chill. Sau họ lui dần ra ngoại vi thành phố. Người Lat rút về ở xã Lát, dưới

chân núi Lang Biang. Người Chill ở rải rác quanh Đà Lạt, Tà Nung, Đức Trọng.Hai bộ tộc Lat, Chill thuộc dân tộc K'ho có quan hệ gần gũi về chủng tộc và văn hóa nên họ có những tập tục giống nhau:- Về lịch sử, họ có một vị anh hùng là tù trưởng Yagut đã từng lãnh đạo các bộ tộc chống ngoại xâm (hiện nay Đà Lạt vẫn có con đường mang tên vị tù trưởng này).- Bon (buôn làng) là đơn vị cư trú của người Chill, Lat. Mỗi bon gồm khoảng 4-5 nhà dài. Mỗi nhà dài là một đại gia đình huyết tộc gồm có nhiều bếp. Mỗi gia đình có một bếp để nấu nướng sinh hoạt quanh đó. Mỗi bếp chỉ cách nhau vài mét. Ranh giới giữa các bếp có tính chất ước lệ, không có phên vách hoặc vật chuẩn phân chia cụ thể.- Người Chill và Lạt theo chế độ mẫu hệ. Con gái lớn lên đi cưới chồng. Trong lễ cưới, nhà gái phải nộp một số tài sản cho nhà trai để bắt chồng. Thân phận người con trai được thể hiện qua câu tục ngữ Chill:Um mơ h'ru chill chaoUm mơ bao chill n'dĩ(Ở với chị thì làm người.Ở với vợ thì làm tớ.)- Về y phục : trước kia, đàn ông đóng khố ; phụ nữ chỉ mặc độc nhất chiếc sa-rong (một loại váy quấn). Thân thể họ nâu sậm, đầy sinh lực vì tiếp xúc trực tiếp với nắng gió, với thiên nhiên. Chỉ những lúc trời thật lạnh, họ mới cần đến một tấm chăn khóac quanh mình.- Cà răng căng tai : dùng vật cứng để cà răng cho mòn, căng trái tai thật to. Đến khi nào răng mòn hay tai đứt họ làm lễ ăn mừng. Đó là vẻ đẹp của người dân tộc trước kia, nay còn lại ở những người già.- Trang sức gồm những vòng đồng, chuỗi cườm, móng vuốt dã thú.- Chiêng, ché, cườm là những tài sản quý giá, biểu hiện cho sự giàu sang và hùng mạnh. Số chiêng, ché càng nhiều càng cổ xưa càng chứng tỏ sự giàu có lâu đời. Mỗi bộ chiêng (một loại nhạc cụ) gồm có 6 cái có thể đổi hàng chục con trâu. Các ché cổ và dây cườm cũng có giá trị lớn.- Dụng cụ lao động gồm có: chiếc xà-gạc (wek), một nông cụ hữu hiệu để phát rẫy, luôn đeo bên mình: chiếc gậy để chọc lỗ gieo hạt; cung nỏ để săn bắn và chiếc gùi ở sau lưng.- Họ đối xử tàn tê với những người bị nghi là ó ma lai. Người dân thiểu số tin rằng. Ó ma lai là người có thể rút đầu ra khỏi mình bay đi ăn phân người vào ban đêm. Người nào bị ó ma lai ăn phân sẽ bị rút mất ruột mà chết.- Họ sống với nhau trong quan hệ bình đẳng, được điều hành bởi các Kuan bon (chủ làng) là người được dân làng kính phục vì tài đức.- Thầy phù thủy, thầy cúng (Pô dâu, Thanghô, Krou). Những người này chuyên việc cúng bái lên đồng, phù chú chữa bệnh đoán xem vận mạng. Pô dâu thường là những người hiểu biết các phong tục truyền thống của dân làng, có kinh nghiệm sản xuất, chọn nương rẫy, xem thời tiết. Họ được tham gia các vụ phân xử tranh chấp trong bon. Pô dâu thường giúp chủ làng kiểm tra thật sự hay gian dối của bị cáo bằng cách đổ chì vào lòng bàn tay đun nước sôi để bị cáo nhúng tay vào. Chính vì vậy mà họ có một địa vị nhất định trong bon về mặt tín ngưỡng.- Già làng: một số người trên 60 tuổi có uy tín, đức độ và hiểu biết được bon gọi là già làng. Họ là lớp người tinh hoa của bộ tộc bởi tích lũy được nhiều kinh nghiệm sống, chiến đấu và sản xuất.

Già làng thường được mời đóng góp ý kiến về mọi việc quan trọng trong buôn làng.- Họ thờ nhiều Ỳang (thần), nhất là Ỳang Koi (thần lúa), lễ đâm trâu, được tổ chức linh đình để cúng thần mỗi khi khởi công mùa cấy và khi thu hoạch lúa, hoa màu.Vào ngày lễ, dân bản tụ tập đông đủ ở sân làng. Một cây nêu trạm trổ tinh vi, treo nhiều nhạc cụ và vào nhau vang lên âm thanh rất lạ tai. Một con trâu được cột dưới gốc cây nêu. Buổi lễ bắt đầu khi ngọn lửa được đốt lên. Thầy phù thủy cầm một cây thương dài, miệng ngậm một con dao khá lớn, bên hông lại đeo một con dao to nữa, múa may quay cuồng trong tiếng chiêng cồng rền vang, rồi thình lình đâm vào con trâu. Đầu trâu được chặt treo lên cây nêu để làm vật tế lễ. Sau đó mọi người cùng múa hát và lăn xả vào xẻ thịt con trâu ăn mừng lễ cúng Ỳang, bên những ché rượu cần cong.

CON NGƯỜI ĐÀ LẠTĐà Lạt là một tiểu hiệp chủng quốc của nước Việt Nam. Chỉ có người Lạt, người Chill mới thật sự có nguồn gốc Đà Lạt. Còn hầu hết là những người từ bốn phương trời hội tụ về đây qua những lần mộ phu, di cư… nhiều nhất là người Huế, người Bắc và người Quảng. Họ nhận mảnh đất này là quê hương.Sống trong mộ thành phố văn hóa với những ảnh hưởng xã hội và thổ nhưỡng đã tạo nên một con người Đà Lạt hiền hòa, khoan thai, lịch sự, kín đáo những lại thân tình và hiếu khách. Tính chất này không riêng cho những người trí thức mà đã ăn sâu rộng trong mọi người dân lao động. Trong một gặp gỡ tình cờ ở đâu đó với một chị bán hàng, anh thợ chụp hình, người sửa xe… có khi ta bất chợt thấy họ có thể nói một ngoại ngữ Pháp hay Anh. Và ta sẽ ngạc nhiên khi tìm hiểu về lai lịch của một con người - Trên mỗi số phận đã hằn bao biến cố của đất nước.Tiếng nói của người Đà Lạt có giọng đặc biệt, mang âm sắc pha trộn của các miền Bắc Trung Nam. Phong tục tập quán cũng đa dạng vô cùng. Một số gia đình tây học có nếp sống ảnh hưởng tây phương và hầu hết đều giữ lại một ít phong tục của quê quán xưa cũ. Có một cái gì đó hòa nhập giữa Âu - Á - Con người Đà Lạt là một sự tổng hợp của muôn sắc thái.Đến những nơi khác, một người chỉ cần mang danh người Đà Lạt thì sẽ nhận được một sự ưu ái đặc biệt. Hình như con người ấy mang theo quanh mình cả một vùng đất thần tiên.

Lược Sử Hình Thành Thành Phố Đà Lạt

Đà Lạt một thành phố trẻ đẹp, sớm hấp thụ nền văn minh Âu châu. Tuy là một mảnh đất của quê hương có trên 4000 năm văn hiến nhưng Đà Lạt mới được khám phá trong vòng 100 năm nay. Đó là một thành phố có nhiều nét đặc thù về mọi mặt lịch sử, địa lý, nhân văn.Khám phá cội nguồn Đà Lạt:Không ai ngờ rằng vào năm 1893, sau một chuyến thám hiểm dài ngày tại khu vực Đông Nam Bộ, bác sĩ Alexandre John Emile Yersin đặt chân lên vùng đất Ankroet Dankia và tiếp cận cao nguyên Langbian đã làm thay đổi một vùng đất hoang sơ và tạo ra một bước ngoặc lớn trong lịch sử phát triển của Đà Lạt, góp phần làm nên một thành phố nổi tiếng như ngày nay.Ngày 21.6.1893, Alexandre John Emile Yersin, một người Pháp, gốc Thụy Sĩ 30 tuổi, đã tìm ra

Dalat và sáng lập nên thành phố xinh đẹp này.Là một bác sĩ của hãng tàu Messageries Maritimes nhưng cuộc sống lênh đênh trên biển cả dường như quá phẳng lặng, nên khi tàu đi dọc biển phía Nam, qua những lăng kính thiên văn, ông bị cuốn hút bởi vẻ bí hiểm của dãy Nam Tây Nguyên Trường Sơn ở xa xa.Tháng 7.1890, khi chiếc Sài Gòn cập bến Nha Trang, ông đã xin phép lên bờ và tìm người hướng dẫn lên cao nguyên theo những con đường mòn của thổ dân. Suốt một ngày leo dốc dưới cơn mưa tầm tã, ông đã đến được ấp Tam Bố, vùng Djiring (Di Linh). Trải qua một đêm ở chòi canh ngoài rẫy, lại thêm một ngày đường ròng rã, vào hôm sau ông trở về Phan Thiết để kịp đáp chuyến tàu của hãng. Ngay lần mạo hiểm đầu tiên này ông đã bị bệnh sốt rét nặng, phải nằm liệt giường khá lây.Khó khăn không làm giảm đi lòng say mê mạo hiểm của ông. Hơn nữa, khi biết ý định đó, đại úy Cupet trong phái bộ Pave yêu cầu ông tiến hành cuộc mạo hiểm, việc này thật phù hợp với nhu cầu kiểm soát lãnh thổ của Pháp tại Đông Dương.Vào những năm 1890-1894, miền cao nguyên này còn là một vùng bí hiểm, ngoài một số bộ lạc dân tộc ít người, hầu như chưa có ai đặt chân đến vùng đấy hoang vu này. Vậy mà một người ngoại quốc như bác sĩ Yersin dám dấn thân vào miền rừng sâu nước độc, bất chấp dã thú và sự sát hại của thổ dân. Thật là một ý chí mạo hiểm phi thừơng.Năm 1893, trong cuộc thám hiểm vùng Dran, ông bị bọn cướp Thonk tấn công, chém đứt ngón tay cái trái và đâm nhiều nhát dao găm vào ngực, suýt chết. Trong lúc nguy khốn, ông nhờ người võng về Phan Rang, ngay đêm hôm đó để kịp cấp cứu. Dọc đường lại gặp một đàn voi đang tiến về hướng họ. Mấy người gánh võng hoảng sợ bỏ chạy hết, còn ông một mình trơ trọi giữa rừng. Kiệt sức không cử động được, ông đành nằm chờ chết. may thay đàn voi rẽ qua hướng khác. Dù đã đối diện với cái chết, ông không từ bỏ hoài bão thiết tha của mình. Đi đến đâu ông cũng ghi chép địa thế từ dòng sông, con suối, phong tục và giá trị kinh tế từng vùng.Sau ba cuộc thám hiểm liên tiếp, lần sau cùng trên con đừơng từ Nha Trang đi ngược lên núi, dò theo thung lũng sông Đa Nhim, đến Đơn Dương rồi qua Finnom lên đèo Prenn, vào lúc 15g30 ngày 21.6.1893, bác sĩ Yersin đã đứng ngẩn ngơ trước khung cảnh hoang sơ tuyệt đẹp của cao nguyên Lang Biang, ông thấy đồi núi cũng có những ngọn sóng thần kỳ ảo hơn cả biển khơi. Hướng Tây Bắc đỉnh núi Lang Biang sừng sững ở chân trời, làm cho khung cảnh tươi đẹp thêm hùng tráng. Như lạc vào một mảnh đất thần tiên, quên hết bao mệt nhọc, ông đã chạy hết tốc lực lên xuống những ngọn đồi như một chú học trò nhỏ. Rồi ông gặp bộ tộc M'Lates trên dòng suối nhỏ của một thung lũng xanh biếc. Tên Dalat có từ đây (Da: Dak: nứơc, suối, sông; Lat: M'Lates - Dalat: Suối của người Lat). Ở đây có một sự trùng hợp khá thú vị, người ta kể rằng bác sĩ Yersin thông thạo tiếng Latin, đã cho Dalat là nơi Dat Aliis Laetitiam Aliis Temperriem (Cho người này niềm vui, cho người kia sự mát dịu). Kỳ diệ sao khi ông phát hiện những chữ đầu của câu cách ngôn đó lại ghép thành tên mảnh đất thần tiên này.Sau cuộc thám hiểm, bác sĩ Yersin đề nghị toàn quyền Pháp Paul Doumer lập một trung tâm dưỡng sức tại Đà Lạt. Tháng 10.1897, Doumer cử một phái đoàn do đại uý pháo binh Thouard và ông Cunhac, phụ trách trắc địa, tìm hiểu Đà Lạt. Năm 1899, sau khi con đường đất từ Phan Rang lên Đà Lạt hoàn tất, Doumer đích thân lên quan sát và quyết định tức khắc một ngân quỹ xây cất những cơ sở đầu tiên cho một trung tâm nghỉ mát tương lai.

Một đề án quy mô do kiến trúc sư Hébrard thếit lập với một dự kếin xây dựng Đà Lạt thành thủ đô Liên bang Đông Dương. Những cơ sở quan trọng lần lượt dời về đây. Toàn quyền Decoux cho xây Dinh thự Mùa hè, vua Bảo Đại cũng lập Biệt điện.Thế chiến thứ II đã đưa Đà Lạt đến thời cực thịnh. Chiến tranh làm cho người Pháp không có phương tiện về chính quốc nghỉ mát nên họ tập trung lên Đà Lạt. Hàng hóa, mọi nhu cầu cung cấp cho họ không thể mang từ Pháp sang. Chính quyền Pháp tại Đông Dương phải quyết định áp dụng chính sách tự túc. Hơn nữa, những giống rau, hoa quả# mang từ Pháp trồng rất tốt trên đất Đà Lạt. Lúc bấy giờ Đà Lạt là một "tiểu Paris"là Hoàng triều cương thổ (Domaine de la Couronne) - Một mảnh đất dành riêng cho người Pháp và giòng dõi hoàng tộc cũng như quan lại cao cấp triều đình Huế; một vương quốc biệt lập, ai muốn đến đều phải có passeport như đi ngoại quốc vậy. Thực chất người Pháp lập Hoàng triều cương thổ chỉ là một lối trá hình để biến vùng cao nguyên thành thuộc địa trực tiếp của Pháp. Vùng cao nguyên này có một tầm quan trọng đặc biệt về chiến lược và kinh tế. Về chiến lược nó nằm giữa 3 quốc gia Việt, Cambốt, Lào - một ưu thế hiếm có. Về mặt kinh tế, có nhiều tài nguyên, nhiều khoáng sản chưa được khai thác.Sau hiệp định Genève, Pháp rời khỏi Đông Dương. Dân số Đà Lạt tăng nhanh với lượng người di cư từ Bắc vào Nam. Khu vực thương mại trung tâm thành phố được xây cất khang trang hơn. Một số địa danh, đường phố được đổi từ tên Pháp sang tên Việt Đà Lạt chuyển sang một giai đoạn mới.Ngay giây phúa phát hiện ra cao nguyên Langbian, chính Yersin đã bị cảnh sắc thiên nhiên hoang dã nơi đây cuốn hút. Khi toàn quyền Đông Dương Paul Doumer có ý định tìm một địa điểm thuận tiện ở độ cao cần thiết để xây dựng khu nghỉ dưỡng cho người Pháp không có điều kiện trở về chính quốc, Yersin đã đề nghị xây dựng cao nguyên Langbian như là một nơi đáp ứng đầy đủ yêu cầu về độ cao, khí hậu, nguồn nước và cả hệ thống giao thông. Đây chính là tiền thân của thành phố Đà Lạt sau này.Như một nàng công chúa ngủ quên trong rừng, từ một vùng đồi núi hoang sơ, vắng vẻ, chỉ lác đác một vài buôn làng, Đà Lạt sớm được đánh thức và nhanh chóng phát triển thành một thành phố mang dáng dấp Châu Au. Năm 1901, những căn nhà gỗ dùng làm bệnh viện, nơi làm việc của quan chức Pháp xuất hiện. Tiếp theo nhiều công trình như nhà thờ, nhà máy điện… được hình thành. Dân cư các vùng khác bắt đầu đến lập nghiệp tại Đà Lạt từ năm 1931.Ngày nay, Đà Lạt có hơn 2.500 biệt thư, đặc biệt là không biệt thự nào giống biệt thự nào. Mỗi biệt thự có một dáng vẻ riêng, lối kiến trúc riêng. Tuy nhiên, điều dễ nhận ra nếu ai đó quan sát chú ý: có hai loại biệt thự: cũ và mới. Biệt thự cũ là những biệt thự được xây dựng vào khoảng thời gian nữa đầu thế kỷ 20, tức là trước Đệ nhị thế chiến với kiểu kiến trúc có ống khói trên nóc biệt thự. Đây là ống khói lò sưởi theo thiết kế kiến trúc châu Au xưa. Loại biệt thự mới được tạo dựng vào khoảng thập niên 1950 trở về sau là những ngôi biệt thự không có ống khói, nghiên về lối kiến trúc cách tân.Nhìn chung, thành phố Đà Lạt ngày nay có một dáng vẻ đặc thù kỳ thú: một thành phố có nhà cửa kiến trúc theo châu Au giá lạnh nằm trong vùng nhiệt đới Á châu, được bao phủ bằng núi rừng còn hoang dã và trinh nguyên. Theo năm tháng, đến nay, Đà Lạt đã trở thành một thành phố du lịch nổi tiếng, thu hút nhiều du khách đến tham quan và nghỉ dưỡng, bởi nơi đây không gian yên ả và thơ mộng với những làn sương mờ ảo, những biệt thự nép mình bên đồi thông, sắc vàng của mimosa trải dài trên những con dốc trong thành phố. Cảnh quan Đà Lạt có những nét đặc trưng độc đáo và

tuyệt vời riêng khiến lữ khách bồi hồi, xao xuyến khi chia tay với thành phố sương mù xinh đẹp này

Huyền thoại một tên gọi:Tên Đà Lạt có từ bao giờ và do ai đặt ra cho đến nay vẫn còn là vấn đề bàn luận của các nhà chuyên môn. Người bản địa cho rằng tên Đà Lạt là do biến âm của từ Đạq Lạch, có nghĩa là dòng sông, dòng suối của bộ tộc Lạch, một bộ tộc đã chọn các khu rừng thưa trên cao nguyên Langbian làm nơi cư trú.Có lẽ cũng nên lắng nghe ý kiến của người Pháp, viên công sứ đầu tiên của Đà Lạt - ông Counhac đã lý giải về ý nghĩa tên gọi Đà Lạt như sau "Ở hồ nước mà dòng suối nhỏ của bột tộc Lạch chảy qua, người ta gọi là Đà Lạt". Ong còn cẩn thận ghi thêm chú thích "Theo tiếng Thượng, Đa hay Đak có nghĩa là nước".Nhưng một số người khác lại cho rằng khi người Pháp xây dựng Đà Lạt, họ đã chọn cho thành phố này một câu phương ngôn bằng tiếng Latinh, có nghĩa khá hay lại phù hợp với một thành phố vừa trẻ trung vừa xinh đẹp "Dat Aliis Laetitian Aliis temperiem", có nghĩa là "Cho người này niềm, người kia sự mát lành". Năm chữ cái đầu tiên của năm từ trên khi ghép lại thành ra chữ DALAT - điều này đã khiến nhiều người suy đoán rằng tên Đà Lạt là do người Pháp đặt và cách hiểu đó cho đến nay vẫn còn được nhiều người quan tâm.Dù với cách hiểu nào đi nữa thì Đà Lạt - thành phố cao nguyên này vẫn còn nhiều điều mới lạ, cuốn hút, cho dù bạn đã có thời gian dài sinh sống hay đã nhiều lần đến công tác, nghỉ ngơi ở chốn này.

CÁC ĐIỂM DL TẠI TP.ĐÀ LẠTThác Đam Ri Theo quốc lộ 20, du khách đến Đam Ri, cách thị xã Bảo Lộc khoảng 18 km về phía Tây, thác cao 90 mét. Đây là thác quan trọng của tỉnh Lâm Đồng, nằm trong tuyến du lịch Đà Lạt, tới từ thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Nam Bộ, cùng tỉnh Bình Thuận. Thác Đam Ri rất kỳ vỹ, luôn âm vang tiếng nước đổ lan rộng hàng mấy cây số.Tên Đam Ri theo ngôn ngữ KHo có nghĩa là “chờ đợi”, bắt nguồn từ tên Đam và HRi (đọc là Hờ Ri) của một đôi trai gái trong chuyện tình chung thủy.“Truyền thuyết kể lại rằng từ rất xa xưa ngọn thác này chỉ là dòng suối nhỏ và là nơi tắm thường ngày của nàng HRi duyên dáng. Một hôm, chàng thanh niên Đam (có chỗ nói là KĐam) đi săn tới đây, tình cờ nhìn thấy nàng đang ở dưới suối. Chàng bị vẻ đẹp của nàng làm mê mẩn. Sau đó hai người yêu nhau và kết hôn.Một hôm, chàng Đam đi săn trong rừng quá lâu. Nàng HRi ở nhà chờ đợi, chẳng thấy tin chồng về. Ngày lại ngày, đam vẫn bặt tin. Quá thương nhớ chồng, HRi khóc mãi đến mức nước mắt tuôn trào, hoà cùng nước suối tạo thành dòng thác lớn.Sau chuyến đi săn lâu ngày, chàng Đam quay trở về nhà. Nghe chuyện của vợ, chàng đau lòng đến bên bờ suối, nhảy từ trên cao xuống để giữ trọn lời thề thuỷ chung. Thân xác chàng hoá thành con sư tử, ngày đêm đứng cạnh thác nước.Ngày nay, du khách đến bên ngọn thác này có thể nhìn thấy được tảng đá hình con sư tử dưới chân thác. Đó chính là chàng Đam ngày đêm phục bên thác nước khóc thương người vợ yêu. Do chuyện tình này, người KHo đặt tên thác là Đam HRi, ngày nay người ta quen gọi là Đam Ri.”

Thiền viện Trúc Lâm

Thiền viện Trúc Lâm cách trung tâm thành phố Đà Lạt 5 km về hướng Nam, đến đường dẫn vào hồ Tuyền Lâm phóng tầm mắt về phía trước thấy thiền viện Trúc Lâm thấp thoáng trên đầu núi Phụng Hoàng trầm hùng, kỳ vỹ. Thiền viện bắt đầu được xây dựng vào năm 1993 đến năm 1994 thì hoàn thành, bản thiết kế do kiến trúc sư Vũ Xuân Hùng và kiến trúc sư Trần Đức Lộc vẽ.Thiền viện được chia ra làm năm khu vực: khu vực ngoại viện, khu tịnh thất hòa thượng, hòa thượng viện trưởng, khu nội viện tăng và khu nội viện ni.Đây là một công trình kiến trúc độc đáo bên cạnh hồ Tuyền Lâm. Đi lên từ phía hồ Tuyền Lâm là một con đường dốc có 140 bậc thang bằng đá, hai bên là những rặng thông cao vút dẫn qua ba cổng tam quan để vào chính điện.Chính điện có diện tích 192 m2, bên trong thờ tự đơn giản, nhưng mang đầy ý nghĩa của nhà Phật. Giữa điện thờ tượng đức Phật bổn sư Thích Ca Mâu Ni cao khoảng 2 mét, tay phải cầm cành hoa sen đưa lên. Bên phải đức Phật là bồ tát Văn Thù cưỡi sư tử, bên trái là bồ tat Phổ Hiền cưỡi voi trắng sáu ngà.Chung quanh phía trên chính điện là các bức phù điêu chạm khắc tám tướng thị hiện của đức Phật và các bao lam, án thờ bằng gỗ được chạm khắc rất công phu. Hành lang phía trước chính điện là hàng cột gồm bốn cột tròn giả gỗ. Trần được lợp bằng ngói tráng men sáng loáng, mái ngói uốn nhẹ toát lên nét khiêm cung của người Việt, nét thanh thoát của nhà thiền. Hồ Tuyền Lâm Theo quốc lộ 20, lên đèo Prenn, qua khỏi thác Đatanla rẽ về phía trái chừng hơn 1 km, băng qua những rừng thông ngút ngàn, du khách sẽ bắt gặp một hồ nước mênh mông, xanh biếc và đầy vẻ quyến rũ - đó là hồ Tuyền Lâm. Với diện tích mặt nước khoảng 350 hecta, hồ Tuyền Lâm được tạo thành bởi dòng suối Tía.Tên hồ không biết có tự bao giờ và do ai đặt, nhưng có lẽ cũng do xuất phát từ khung cảnh thiên nhiên kỳ vỹ ở đây mà tên gọi ấy đã sống mãi. Đó là nơi gặp gỡ giữa sông, suối và cây rừng.Năm 1982, để đảm bảo nước tưới cho hàng trăm hecta lúa của huyện Đức Trọng, Nhà nước đã cho xây dựng đập ngăn nước tại đây. Năm năm sau, công trình được hoàn thành và đã dần dần trở nên một điểm tham quan, du lịch không thể thiếu đối với nhiều người. Với mặt nước mênh mông quanh co dưới chân những ngọn núi nhấp nhô, trùng điệp, ở mỗi khúc quanh, non nước trời mây hình như luôn biến đổi. Nơi này là rừng thông non, nơi kia là non cao với lớp lớp ngàn thông thẳng tắp. Tuyền Lâm! Thật đúng là non xanh nước biếc, phong cảnh hữu tình.Vào những ngày đẹp trời, dùng ca-nô hay thuyền buồm du ngoạn trên mặt hồ, du khách sẽ được chiêm ngưỡng tận mắt những đồi thông xanh mởn, xen giữa là những cụm rừng già và những sườn đồi thoai thoải, soi bóng xuống mặt hồ. Trước khung cảnh ấy, lòng ta như bâng khuâng, đồng thời lại có cảm giác như vừa trút bỏ được hết những vướng bận của bụi trần để bước chân vào chốn thần tiên.Buổi sớm, hồ nước phủ đầy sương trắng và yên tĩnh đến lạ kỳ, chỉ có tiếng chim quyện thành vòng, thành chuỗi để rồi tan xuống mặt hồ phẳng lặng. Buổi trưa bầu trời sáng láng, mặt hồ xanh biếc như biển khơi, lấp lánh ánh thủy tinh. Đến chiều thì mềm ra trong ánh sáng mát lạnh và mặt hồ dần dần chuyển sang màu xanh thẫm. Nếu ngồi ở hồ Tuyền Lâm câu cá, làm thơ, hoặc đi dạo với người yêu vào những thời điểm như vậy, mới cảm nhận được hết vẻ kỳ ảo, thơ mộng và huyền diệu của cảnh sơn thủy hữu tình mà tạo hóa đã ban cho đất trời Đà Lạt.Ga Cáp treo:-Tuyến cáp treo dài 2.300m từ đỉnh đồi Rôbin đến Thiền viện Trúc Lâm, ở độ cao 1.600m so với mực nước biển.- Hệ thống cáp treo Đà Lạt được khởi công xây dựng vào ngày 3/2/2002, khánh thành ngày 24/1/2003 và chính thức đưa vào hoạt động ngày 1/2/2003.- Hệ thống này do Hãng Doppelmayr của Thụy Sĩ và Áo thiết kế, chế tạo và lắp đặt.- Với 50 cabin tự động đủ màu sắc có công suất vận chuyển tối đa 900 lượt/giờ, du khách có thể

thưởng ngoạn rừng núi Tây Nguyên hùng vĩ, toàn cảnh thành phố ngàn hoa và bay trên những rừng thông bạt ngàn, tận hưởng cái lành lạnh của trời Đà LạtGa cáp treo đồi Rôbin:- khu du lịch cáp treo Đà Lạt hình thành từ đầu năm 2003, cáp trep giăng qua khoảng không gian trên các đồi thông, từ một ngọn đồi phía trái bến xe Đà Lạt tới chân đồi Phượng Hoàng của thiền viện Trúc Lâm với quãng đường chim bay gần 2km.Trên tháp treo, du khách nhìn được toàn cảnh thành phố Đà lạt phía dưới, xa xa là dãy núi Lang Biang và có cảm giác như là đang bay giữa những thung lũng hẹp, đồi và rừng thông xanh mát, mượt mà.

Hồ Xuân Hương

Hồ Xuân Hương không mang trên mình nhiều huyền thoại như một số địa danh khác của Đà Lạt. Khi xưa, hồ chỉ là một con suối chảy giữa thung lũng, từ đó mà phát sinh tên gọi Đà Lạt - dòng suối của người Lạch. Năm 1919, kỹ sư công chánh người Pháp Labbé cho đào một cái hồ nhân tạo tại thung lũng mà con suối chảy qua và xây đập nước từ Thủy Tạ đến quán Hướng Đạo cũ. Đến năm 1923, hồ được mở rộng có tên là Grand Lac và lại xây thêm một cái đập nữa phía dưới tạo thành hai hồ. Sau cơn bão năm 1932, cả hai đập đều bị sập. Đến khoảng năm 1934 - 1935, người ta lại xây một cái đập đá lớn phía dưới và hồ Xuân Hương thành hình từ đó đến nay. Năm 1953, ông Nguyễn Vỹ - chủ tịch hội đồng thị xã Đà Lạt đổi tên từ Grand Lac do người Pháp đặt trước kia thành Xuân Hương - tên một nữ sĩ tài hoa, bà chú thơ Nôm nổi tiếng của Việt Nam thế kỷ 19. Hồ Xuân Hương còn là bản làng của các dân tộc bản địa trước kia qua việc phát hiện ở đây những di chỉ của người xưa.Đep lộng lẫy và dịu dàng, Hồ Xuân Hương là không chỉ là viên ngọc bích, mà còn là trái tim của thành phố Đà Lạt. Viền quan hồ là con đường nhựa láng tiếp nối với hàng loạt con đường khác từ khắp các nẻo của thành phố đổ về. Đây là hồ đẹp nhất nằm ở trung tâm thành phố Đà Lạt, chu vi 5.000m, rộng khoảng 38ha, độ sâu trung bình là 1,5m, có hình dáng một mảnh trăng lưỡi liềm. Mặt hồ phẳng lặng, trong vắt tựa chiếc gương soi, chỉ gợn vài đợt sóng lăn tăn khi có cơn gió nhẹ thổi qua. Ven hồ, bờ cỏ xanh mượt điểm những cây thông tùng, anh đào, liễu rũ… xinh đẹp tạo thành một khung cảnh thơ mộng cuốn hút khách nhàn du. Cầu phía trên đập chỗ đi vào trung tâm thành phố có tên gọi là cầu ông Đạo, mang chức danh ông quản đạo người Việt đầu tiên ở đây là ông Phạm Khắc Hòe.Trên bờ hồ, cách khoảng 300m về phía Tây Nam là quảng trường Hòa Bình cao rộng và sầm uất. Xung quanh quảng trường san sát những tiệm ăn, buôn bán, rạp chiếu bóng, chợ… khách ra vào tấp nập. Từ quảng trường có cầu bắc thẳng vào tầng 2 của chợ Đà Lạt, ngôi chợ 3 tầng lớn nhất Đà Lạt. Cách bờ hồ hơn 1km về phía Đông là ga xe lửa Đà Lạt, nằm im lìm, gợi trong lòng du khách về một thời dĩ vãng đã xa có những chuyến tàu xuôi ngượcNgày 10/1/1977, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Lâm Đồng ký quyết định số 26.QĐ-UB xác định: Trung tâm du lịch lấy trọng tâm là khu vực Hồ Xuân Hương.Tháng 10 - 1984, chính quyền tỉnh Lâm Đồng cho nạo vét lại lòng hồ, gia cố móng của đập cầu Ông Đạo. Trong 6 tháng nước hồ được tháo cạn, đáy hồ được hàng vạn thanh niên của thành phố Hoa đổ mồ hôi, công sứ nạo vét nhằm làm đẹp thêm cho quê hương mình. Đây là lần chỉnh trang thứ 2 kể từ sau năm 1934, lúc kỹ sư Trần Đăng Khoa cho xây dựng cầu Ông Đạo. Ngày 16-11-1988, Bộ Văn-Hoá Thông Tin và Thể Thao đã ra quyết định số 1288 công nhận Hồ Xuân Hương là 1 trong 464 thắng cảnh cấp quốc gia. Nhưng rồi, sau đó theo năm tháng, trước những tác động xấu của một số người một phần Hồ Xuân Hương đã bị bồi lấp làm giảm đi vẻ đẹp quyến rũ, nên thơ vốn có. Vì vậy, công việc nạo vét Hồ Xuân Hương được chính thức khời công với tổng kinh phí lên tới 20 tỉ, trong đó ngoài vốn ngân sách nhà nước còn có sự đóng góp của ngươì dân thành phố lên đến 6 tỉ. Có thể nói đây là lần chỉnh trang lại Hồ Xuân Hương lớn nhất từ trước đến nay vì ngoài việc nạo vét, còn phải xây dựng thêm hồ lắng phía thượng lưu và xây kè đá chống sụp lở xung quanh hồ. Sau hơn 3 tháng thi công, chủ yếu bằng cơ giới với việc nạo vét lòng hồ trên 1 triệu m3 đất, gia cố lại móng, các cống thoát nước của cầu Ông Đạo, xây bờ kè bằng đá chung quanh hồ, khôi phục lại các "cầu chữ Y" quanh bờ hồ, lát cỏ và cho xây dựng 4 hồ chống bồi lắng tại các dòng chảy chính trước khi vào hồ. Cuối tháng 9-1998 Hồ Xuân Hương được đóng nước, góp phần làm cho một thắng cảnh vốn đã đẹp nay còn đẹp hơn.Thực tế, hơn trăm năm qua, hồ Xuân Hương đã gắn liền với cuộc sống người dân Đà Lạt, gắn liền với những thăng trầm, biến động của thành phố Hoa. Vào mùa nắng và những ngày đẹp trời, mặt hồ Xuân Hương xanh biếc, gợn sống lăn tăn. Những ngày mưa lớn, nước đỏ ngầu làm người ta chạnh nhớ đến Hồng Hà-Hà Nội. Tuy nhiên, vẻ đẹp của Xuân Hương không giống với vẻ đẹp Hoàn Kiếm của kinh thành Thăng Long hay Tịnh Tâm của cố đô Huế. Nước hồ Hoàn Kiếm có màu xanh lục soi bóng tháp rùa, tháp Bút-ghi dấu ấn anh hùng của một giai thoại lịch sử dân tộc Việt Nam trong công cuộc chống ngoại xâm. Còn Tịnh Tâm ngát hương sen hình như lúc nào cũng thăng trầm và lặng lẻ như tính cách người dân xứ Huế. Còn hồ Xuân Hương lại có nét kiều diễm của phương Tây. Nước

xanh soi bóng những cây Anh Đào rực hồng mỗi độ Xuân về, không e lệ ngại ngần, luôn bặt thiệp với khách trong nước cũng như ngoài nước. Có ai ngờ rằng cách đây 105 năm, đáy hồ còn là ruộng lúa của dân bản Langbi ang. Hằng năm, cứ mỗi độ xuân về, hồ Xuân Hương lại tươi trẻ hơn, rực rỡ hơn bởi ngàn hoa Anh Đào đua nở và mặt hồ xanh trong như mây trời.Hôm nay, hồ Xuân Hương vẫn còn in bóng khách sạn Palace-nơi đón tiếp đoàn đại biểu Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa đến dự hội nghị trù bị Đà Lạt năm 1946 và là nơi Bộ Chính Trị mở hội nghị tổng kết chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Đó còn là chứng nhân và niềm tự hào chính đáng của nhân dân các dân tộc thành phố Đà Lạt.Hồ xuân hương không những là một thắng cảnh của đà lạt mà còn là niềm tự hào của các dân tộc tỉnh Lâm Đồng. Đó còn là niềm cảm hứng bất tận cho biết bao thế hệ văn nghệ sĩ Việt Nam để sáng tác ra những áng văn, thơ tuyệt mỹ:"Ai hãy lặng thinh chớ nói nhiềuĐể nghe dưới đáy nước hồ reoĐể nghe tơ liểu rung trong gióVà để nghe trời giải nghĩa yêu"(Đà Lạt Trăng Mờ-Hàn Mạc Tử)"Hồ Xuân Hương mặt nước trầm tưThi nhân hỡi, có nhìn tôi không thấyHồ trong xanh, lòng sâu đến tận trờiNghiêng mơ màng bao bóng thông trôi"(Một Ngày Đà Lạt-Lâm Thị Mỹ Dạ)

Nhà thờ Domain De Marie Nhà thờ Domain De Marie tọa lạc trên một một ngọn đồi thoáng đẹp, các trung tâm thành phố Đà Lạt 1 km về hướng Tây Nam. Nhà thờ còn có tên là nhà thờ Mai Anh vì trước đây khu vực này có rất nhiều cây mai anh đào.Từ một nhà nguyện của nữ tu dòng Bác Ái, năm 1943 nhà thờ này được xây dựng lại theo lối kiến trúc độc đáo hơn bất cứ nhà thờ nào khác ở Đà Lạt.Nét đặc trưng của nhà thờ là có tượng Đức Mẹ đứng trên quả địa cầu tạo theo mẫu người phụ nữ Việt Nam do Jon Chère, kiến trúc sư người Pháp thiết kế. Tượng cao 3 mét, nặng 1 tấn được làm vào năm 1943 là quà tặng của phu nhân toàn quyền Đông Dương Decoux. Đây cũng là nơi yên nghỉ của phu nhân toàn quyền Đông Dương - an táng ở hành lang phía sau của nhà thờ.Ngày nay các nữ tử bác ái thánh Vinh Sơn tham gia vào nhiều hoạt động xã hội mang tính từ thiện như: chăm sóc trẻ em chậm phát triển, giúp đỡ các cô nhi, chữa trị bệnh cho người nghèo... Đến thăm nhà thờ Domaine De Marie, du khách sẽ được chiêm ngắm dàn hài tiên khá hiếm nở hoa thật đẹp.Đà Lạt sử quán (XQ sử quán)Đà Lạt sử quán nằm gần cạnh khu du lịch Thung Lũng Tình Yêu, xây dựng trong năm 2001, đưa vào hoạt động từ năm 2002 và được du khách biết đến như là một bảo tàng nghệ thuật về nghề thêu tranh nghệ thuật (thêu tay trên lụa) Việt Nam.Chủ nhân của nó là công ty trách nhiệm hữu hạn XQ Đà Lạt do hai vợ chồng chị Hoàng Thị Xuân và anh Võ Văn Quân làm chủ. Đà Lạt sử quán được thiết kế thành mười khu vực: 1. Khu vực truyền thống.2. Khu vực bản sắc.3. Khu vực phát tích.4. Nhà trưng bày.5. Khu vực vấn vít nghệ thuật và cuộc đời.6. Vườn tri kỷ.7. Sân thiên thai hội tụ.8. Khu vực trưng bày “Của Những Con Người Bị Ruồng Bỏ”.

9. Khu vực trưng bày “Nghệ Thuật Cho Bản Thân Tôi”.10. Khu vực “Đà Lạt Của Tôi”. Các khu vực được sắp xếp hài hòa với yếu tố địa hình, cảnh quan và lối kiến trúc mang dáng dấp cung đình Huế với vật liệu truyền thống đã tạo cho Đà Lạt sử quán một vẻ đẹp văn hóa riêng biệt đầy chất thơ. Khách đến đây có dịp tìm hiểu thêm về nghề thêu tay trên lụa và có dịp thả hồn phiêu diêu theo ý tưởng của chủ nhân để tâm hồn bay bổng thanh thoát.Từ chỗ chỉ là nơi trưng bày, giới thiệu về nghề thêu; Đà Lạt sử quán đã trở thành nơi con người và thiên nhiên gặp gỡ, giao hoà trong một không gian đầy chất thơ.Tại đây, vào tối thứ bảy hàng tuần có tổ chức phố ẩm thực phục vụ du khách và khách Đà Lạt với các món ăn truyền thống của khu vực miền Trung như: bánh bột lọc, cơm hến, bún bò Huế... HỒN VIỆT QUA ĐƯỜNG KIM MŨI CHỈVới bàn tay tài hoa, người nghệ nhân thêu tranh đã thả hồn theo những đường kim mũi chỉ, làm nên bức tranh sống động, gợi nhiều cảm xúc trong tâm hồn người xem. Xuất phát từ nghề thêu truyền thống, với nỗ lực sáng tạo không ngừng của các nghệ nhân, tranh thêu đã trở thành một loại hình nghệ thuật độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam.Một trong những món quà lưu niệm được khách du lịch nước ngoài ưa thích nhất khi đến Việt Nam chính là tranh thêu. Tranh thêu bán ở Nha Trang có nhiều nguồn khác nhau, nhưng đa dạng và độc đáo nhất vẫn là tranh thêu XQ - được phát triển từ nghề thêu truyền thống ở xứ Huế.Ai đã từng nhìn ngắm những bức tranh thêu chắc hẳn không khỏi thán phục sự tài hoa của những nghệ nhân thêu tranh. Đến với thế giới nghệ thuật tranh thêu là đến với thế giới của màu sắc, đường nét và vẻ đẹp của tâm hồn. Ai đã từng đến XQ sử quán - Đà Lạt, Trung tâm XQ ở Nha Trang… đều thấu hiểu vì sao các nghệ nhân làm được những tác phẩm tinh tế đến vậy. Những tà áo dài tha thướt, vườn thơ nghệ nhân, chén trà thơm hương… đã góp phần thanh lọc tâm hồn để người nghệ nhân bước vào nghệ thuật tranh thêu một cách toàn tâm toàn ý. Sự thành công của tranh thêu XQ bắt đầu từ khâu tạo mẫu. Những họa sĩ vẽ mẫu đã hòa mình vào thiên nhiên, tìm sự tĩnh tại của tâm hồn, cảm nhận cuộc sống một cách tinh tế từ đó tạo ra những mẫu tranh thêu độc đáo bằng màu chì đen trên nền giấy can. Bằng kinh nghiệm và sự nhạy cảm, các nghệ nhân tranh thêu sẽ chọn chất liệu, màu sắc phù hợp cho tác phẩm. Thường thì giữa họa sĩ tạo mẫu và nghệ nhân thêu tranh có sự bàn bạc, trao đổi để tìm được tiếng nói chung, ý tưởng chung cho tác phẩm. Vì vậy, tranh thêu XQ luôn có sự hòa điệu giữa chủ đề với màu sắc, tạo nên giá trị thẩm mỹ cao.Có thể nói, nghệ thuật thêu tranh của các nghệ nhân tranh thêu XQ đã đạt đến trình độ cao, tạo nên ngôn ngữ ngành nghề riêng biệt. Các nghệ nhân tranh thêu đã biết kết hợp kỹ thuật đồ họa, sự hòa phối màu sắc, xử lý ánh sáng… làm cho bức tranh sống động. Sự rung cảm trong tâm hồn cùng đường kim mũi chỉ đã giúp đôi tay tài hoa của người nghệ nhân “bay lượn” trên nền vải tạo nên thế giới của muôn vàn màu sắc với những cỏ cây, hoa, lá… Đỉnh cao của nghệ thuật thêu tranh là tranh thêu 2 mặt. Trên nền vải voan, bằng kỹ thuật giấu chỉ, các nghệ nhân XQ đã tạo nên những bức tranh có 2 mặt y hệt nhau. Nghệ thuật thêu tranh 2 mặt xuất phát từ những bức rèm thêu của người chinh phụ với nỗi mong ngóng người chồng đi chinh chiến trở về. Qua nghệ thuật thêu tranh 2 mặt, người nghệ nhân bày tỏ khát vọng tái tạo không gian êm ả để những người ra đi mong muốn trở về căn nhà của mình. Đó cũng là khát vọng muôn đời của người phụ nữ Á Đông.Chủ đề của tranh thêu khá đa dạng: phong cảnh quê hương, cuộc sống đời thường, chân dung… Với tình yêu thiên nhiên, người Á Đông bao giờ cũng dành những ngôn từ, đường nét, giai điệu

đẹp nhất để tái hiện vẻ đẹp của tự nhiên. Riêng với chủ đề phong cảnh quê hương, tranh thêu đã tái hiện cả ký ức tuổi thơ với nhiều hình ảnh thân thuộc. Nhìn những mái đình cong vút, cây đa, bến nước trong tranh thêu của XQ, nhiều người nhớ về tuổi thơ êm đềm với những buổi tắm sông, chọi gà trên bờ đê xa tít tắp… Nghệ thuật thêu tranh phong cảnh của XQ đã đạt đến độ tinh tế hiếm thấy. Một bức tranh thêu của XQ sử dụng vài chục, thậm chí cả trăm màu chỉ. Ngoài các loại chỉ công nghiệp, các nghệ nhân tranh thêu còn sử dụng chỉ tơ tằm… Đặc biệt, chỉ tơ tằm với sắc độ tự nhiên đã tạo cho các bức tranh phong cảnh gần hơn với màu sắc thực. Nhờ vậy, tranh thêu phong cảnh luôn có vẻ đẹp lộng lẫy, sang trọng. Cái hay của tranh phong cảnh XQ, đặc biệt là tranh về thế giới của loài hoa không chỉ nằm ở sự hài hòa giữa màu sắc và đường nét mà ngay cả ở tên gọi của bức tranh. Các nghệ nhân XQ đã sáng tạo ra những câu chuyện tình, những huyền thoại gắn liền với tên mỗi loài hoa - tên bức tranh. Bởi vậy, tranh thêu luôn mang một vẻ đẹp lung linh, huyền hoặc. Nếu như tranh thêu phong cảnh gợi nhớ đến tuổi thơ nơi làng quê, thì những bức tranh chân dung của XQ lại chạm đến những tình cảm sâu kín nhất trong tâm hồn con người. Sự trải nghiệm trong cuộc sống và tình cảm chân thực giúp người nghệ nhân chuyển tải được cái hồn của bức tranh. Nhìn gương mặt hằn in dấu thời gian của người phụ nữ trong tranh thêu XQ, những kỷ niệm một thời thơ ấu thức dậy, ùa về… với những câu hát ru à ơi chậm buồn, trĩu nặng như cuộc đời tảo tần sớm hôm của người phụ nữ thôn quê. Không chỉ vậy, những bức tranh thiên về cuộc sống đời thường là hình ảnh con người khắc khổ, trầm mặc nhưng luôn hiện lên khát vọng ước mơ về cuộc sống ngày mai: Ông già nhặt rác, Giấc ngủ của những đứa bé đánh giày… Nói cách khác, tranh thêu chân dung XQ luôn chất chứa những nỗi niềm sâu kín, những tình cảm thiêng liêng. Đặc biệt, những bức tranh như Vinh quang nơi trần thế… còn là tiếng nói cảnh tỉnh mọi người trước những cám dỗ của đời thường. Cái đẹp của tranh thêu XQ không chỉ là sự tinh tế của đường kim mũi chỉ, sự hài hòa lộng lẫy của màu sắc… mà cao hơn đó là sự hòa quyện giữa hình thức bên ngoài và ý nghĩa sâu sắc của bức tranh. Chính vì vậy, tranh XQ không đơn thuần là những vật trang trí bình thưòng mà còn chuyên chở triết lý nhân sinh, cuộc đời khơi dậy những tình cảm tốt đẹp của con người.

Đồi Mộng mơĐồi Mộng mơ cách thành phố Đà Lạt chừng 4 - 5 km theo đường Phù Đổng Thiên Vương, nằm gần thung lũng Tình Yêu, lối vào đập Đa Thiện với những đồi hồng, nương dâu đang vào mùa thu hoạch. Phía xa xa là dãy núi chập trùng có hình dáng như thiếu nữ nằm nghiêng với bầu sữa căng tròn đầy sức sống - đỉnh Lang Biang. Khu du lịch này vừa được công ty cổ phần Thành Ngọc mở cửa đón khách tham quan vào đầu tháng 11 năm 2003, chào đón sự kiện Đà Lạt 110 năm hình thành và phát triển. Ðây là một khu du lịch khá rộng lớn khoảng 11 ha nằm trên ngọn đồi thoai thoải, lộng gió.Từ cổng chào đi vào, điều du khách bắt gặp đầu tiên là các loài hoa Đà Lạt nằm bên vạt cỏ êm ái dưới những rặng thông toả bóng. Phía bên phải quả đồi là dãy nhà nghỉ được thiết kế theo kiểu nhà sàn gồm 5 ngôi trông rất xinh xắn được mang tên các loài hoa: Mimoza, đỗ quyên, forgetmenot, trà my và mai anh đào.Thăm ngôi nhà cổ có tuổi trên 300 năm được bê nguyên bản từ Bình Định vào. "Ai hãy lặng thinh chớ nói nhiều để nghe tơ liễu rung trong gió, và để nghe trời giải nghĩa yêu của nhà thơ Hàn Mặc Tử và cũng đâu đó là bài Ðoá hoa vô thường của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Đó chính là hai tác

phẩm nghệ thuật rất đặc sắc của nghệ nhân Phạm Văn Hạng đã tặng cho nơi này, cả hai bức tượng được đặt trong không gian khá lãng mạn, trữ tình, trong một khuôn viên rợp bóng thông già và hoa lá. Đi "dăm" bước nữa là đến khu trung tâm du khách có thể thưởng lãm hàng trăm loài hoa mang dáng vẻ xứ cao nguyên, nổi bật nhất vẫn là vườn hồng trồng xen kẽ giữa muôn loài cây miền ôn đới. Nếu có nhu cầu khách còn được nghe giới thiệu về nghệ thuật trồng hoa.Một Vạn lý trường thành cũng đang chờ thử thách sức khỏe dẻo dai của du khách. Một vòng quanh tiểu Vạn Lý Trường Thành, con đường sẽ dẫn đến một thung sâu với ngôi nhà sàn của đồng bào thiểu số có một sân khấu khá rộng dành cho việc giao lưu văn hoá văn nghệ, có thể đốt lửa trại vào ban đêm. Ở đây có chương trình văn nghệ mang đậm bản sắc văn hoá Tây Nguyên. Rời khu sinh hoạt văn hoá cồng chiêng, du khách sẽ đến thăm Mộng Mơ tửu với hầm rượu luôn luôn có không dưới 20.000 lít bàu đá được ngâm lâu ngày, cùng với sản phẩm rượu vang nổi tiếng của Đà Lạt, rượu cần Tây Nguyên, rượu cần Tây Bắc... Và, một điểm dừng chân khác không thể không ghé qua: Nhà hàng mang tên Hạnh Phúc nằm trên một quả đồi lộng gió với tầm nhìn rất hào phóng với khoảng 400 chỗ ngồi.Giữa rừng thông, du khách còn có thể gặp bầy nai đang gặm cỏ chạy đùa, phía bên kia đồi là khu dã ngoại dành cho các bạn trẻ sinh hoạt tập thể, cắm trại. Kế bên vườn lan là nơi trưng bày bộ sưu tập đá nghệ thuật "quý" của cao nguyên Bảo Lộc như: silic trầm tích, bồ kết trầm tích . Bạn có thể ngắm nhìn vẻ đẹp như những bức tranh trừu tượng được thiên nhiên điêu khắc sắc sảo và khéo léo. Ngay lối ra đang khẩn trương hoàn tất là dãy nhà rông Tây Nguyên dành để khách tận hưởng không gian yên tĩnh, thoáng đãng.Là một ngọn đồi khá thơ mộng đồi mộng mơ mang trên mình nhừng kiến trúc khá hoa mĩ cụ thể như một bức tường vạn lí trường thành thu nhỏ, ở đâ chúng tôi có thể thả hồn mình theo thiên nhiên.

Dinh thự tại Đà LạtBên cạnh lối kiến trúc thâm nghiêm cổ kính của các chùa chiền, nhà thờ, Đà Lạt còn thu hút bởi các dinh thự và nhiều công trình xây dựng theo kiểu dáng phương Tây rất hoành tráng. Mỗi biệt điện, mỗi villa đều có lối kiến trúc độc đáo riêng, nhưng nhìn tổng thể lại mang nét hài hòa, tao nhã, tạo cho thành phố này một phong cách đặc biệt mà không nơi nào sánh được. Dinh 1Nằm cách trung tâm thành phố Đà Lạt khoảng 4km về phía Đông Nam, theo đường Trần Hưng Đạo đến ngã 3 Trại Hầm rồi rẽ phải đi 400m tiếp đường Trần Quang Diệu sẽ đến được Dinh 1. nguyên đây là cơ ngơi của một ngươì pháp được Bảo Đại mua lại.Dinh 1 có kiến trúc độc đáo mang dáng vẻ cổ kính uy nghi mà tao nhã khiến ai đã một lần đến đây đều nhớ mãi. Nguyên đây là cơ ngơi của một người Pháp, được vua Bảo Đại mua lại từ tháng 8/1949 và cho xây dựng thành Tổng hành dinh của chính phủ Hoàng triều cương thổ. Đến thời Ngô Đình Diệm được gia cố thành một lâu đài tráng lệ và kiên cố. Dưới toà nhà chính có một đường hầm thoát hiểm, cửa chính đường hầm này nằm ngay cạnh phòng ngủ của Ngô Đình Diệm. Một phần đường hầm nổi lên mặt đất có đường thoát hiểm thông ra phía sau dinh, nơi có sân tráng nhựa cho máy bay trực thăng đỗ dài khoảng 100m. Hiện nay dinh đã được mở cửa cho tham quan và đang thuộc quyền quản lý của liên doanh DRI Dinh 2 - Dinh Toàn QuyềnDinh tọa lạc trên một đồi thông có diện tích 16ha ở đầu đường Trần Hưng Đạo, cách trung tâm thành phố 2km về hướng Đông Nam. Ở đây phong cảnh rất đẹp, có thể nhìn thấy mặt hồ Xuân Hương thấp thoáng qua những tán lá thông, xa xa là đồi Cù với những dải cỏ non xanh biếc.Dinh 2 được xây dựn gtừ năm 1933 - 1937, gồm 25 phòng được bài trí cực kỳ sang trọng. Khi còn đương chức, Toàn quyền Jean Decoux đã cho xây dựng dinh thự này làm nơi nghỉ mát mỗi mùa hè. Để tránh máy bay oanh tạc và tránh sự tấn công từ bên ngoài; toàn quyền đã cho xây dựng đường hầm bí mật để khi có sự cố thoát ra ngoài, ngoài ra còn cho xây dựng những đường hầm rất kiên cố, được nối vào hầm chứa rượu với bề ngang khoảng 1.5m và cao hơn 1m có nhiều ngóc ngách được đổ bêtông chắc chắn, nhiều năm nay đường hầm không được bảo vệ nên đã hư hại khá nhiều.

Đến đời Ngô Đình Diệm cầm quyền ở miền Nam thì dinh này được ông cố vấn Ngô Đình Nhu lên ở như là dinh riêng.Ngoài dinh toàn quyền chủ yếu dùng để gia đình toàn quyền nghỉ ngơi, người Pháp còn xây dựng một văn phòng phủ toàn quyền khá bề thế. (Nhà nghỉ Liên đoàn lao động tỉnh hiện nay). Trong dinh có một số hiện vật quý như bức liễn khảm xà cừ khắc những bài thơ của vua Tự Đức đang để ở phòng khách. Trước đây còn có cả ngà voi nhưng hiện nay đã bị thất lạc qua nhiều lần thay đổi chủ quản lý. Trong dinh hiện vẫn còn chiếc dương cầm của phu nhân toàn quyền.Việc sửa chữa và khôi phục lại đường hầm chắc chắn sẽ làm cho dinh hấp dẫn khách hơn và có thể cho khách thuê để tổ chức tiệc tùng, cưới xin ở ngay phòng dưới đường hầm.Hiện nay, Dinh 2 là nhà khách của UBND tỉnh Lâm Đồng.

Dinh 3 - Dinh Bảo ĐạiNằm trên đường Triệu Việt Vương, cách trung tâm thành phố Đà Lạt khoảng 2km về hướng Tây Nam, ẩn mình trong một đồi khung cảnh thơ mộng trên đồi thông cao. Dinh 3 là biệt thự nghỉ hè của vua Bảo Đại và gia đình được xây dựng từ năm 1933 - 1937 trên diện tích 2.600m2 do kiến trúc sư người Pháp cùng kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát thiết kế và người thực hiện là ông Võ Đình Trung và kỹ sư Tôn Thất Hường. Vật liệu xây dựng được đem từ Pháp sang và từ miền Trung Việt Nam vào.Biệt điện Bảo Đại có 25 phòng, 2 tầng lầu. Tầng trệt dùng làm nơi hội họp, yến tiệc. Căn phòng làm việc của vua Bảo Đại có trưng bày những ấn tín quân sự, ngọc tỷ hoàng đế, quốc thư, quốc kỳ các quốc gia có quan hệ ngoại giao, tượng bán thân của vua Khải Định và vua Bảo Đại.Trên lầu là phòng ngủ của vua Bảo Đại, hoàng hậu Nam Phương, cùng thái tử Bảo Long, các công chúa Phương Mai, Phương Liên, Phương Dung và hoàng tử Bảo Thăng. Phía ngoài phòng ngủ của cựu hoàng là Lầu Vọng nguyệt khá đẹp dùng làm nơi cho cựu hoàng cùng hoàng hậu ngắm trăng….. Do thái tử Bảo Long là người được chọn kế nghiệp ngai vàng (từ năm 1939) nên trong phòng trang hoàng toàn màu vàng.Vua Bảo Đại có một bà vợ chính thức là hoàng hậu Nam Phương (tên thật là Nguyễn Hữu Thị Lan), con nhà hào phú Nguyễn Hữu Hào). Từ năm 1949, khi hoàng hậu Nam Phương đưa các con sang sống, học tập bên Pháp thì Bảo Đại chung vui với 3 thứ phi là Bùi Mộng Điệp, Phi ánh và bà Jeny Woong (người Hương Cảng). Ba bà thứ phi ở 3 dinh riêng tại Đà Lạt, mỗi khi cựu hoàng cần thì cho xe đến đón và dùng cơm chiều với ông rồi ở lại luôn trong dinh. Sáng hôm sau lại có xe đưa các bà trở về dinh của mình. Theo nhiều người đã từng phục vụ Bảo Đại kể lại thì cựu hoàng Bảo Đại mê bà Mộng Điệp hơn do bà vừa có sắc đẹp lại trẻ trung. Bảo Đại đã có với bà này 3 người con là hoàng nữ Phương Thảo, 2 hoàng nam Bảo Hoàng và Bảo Sơn. Cách đây vài năm con gái của cựu hoàng Bảo Đại với bà Mộng Điệp có về ở lại trong dinh (cùng chồng là một kỹ sư người Pháp).Sau khi Bảo Đại qua Pháp sống lưu vong, dinh là nơi nghỉ mát cao cấp của chính phủ Ngô Đình Diệm và sau này là Dinh của Nguyễn Văn Thiệu. Trong nhiều năm, dinh thuộc Ban tài chính quản trị tỉnh uỷ Lâm Đồng và mới được giao về cho Công ty du lịch dịch vụ Xuân Hương quản lý từ giữa năm 2000.Năm 1988, người ta đã phát hiện ra một số bảo vật gồm 122 món ngọc ngà, châu báu của triều Nguyễn do bà Từ Cung (mẹ vua Bảo Đại) đem từ Huế vào. Theo một tài liệu đáng tin cậy thì số bảo vật này là của cải riêng của hoàng thái hậu Từ Cung và cựu hoàng Bảo Đại, được Chính phủ cách mạng lâm thời (tháng 9.1945) cho phép tự do sử dụng. Đáng chú ý có nhiều đồ dùng bằng ngọc như thau rửa mặt bằng vàng nạm 16 viên ngọc, các loại bát ngọc, đĩa ngọc, một số đồ dùng bằng vàng. Số bảo vật này đang được lưu giữ tại kho bạc tỉnh Lâm Đồng và chưa dám khui ra vì địa phương rất lo lắng đến phương án bảo vệ. Qua các tài liệu còn lưu giữ được thì có lẽ đây là bộ sưu tập về ngọc đầy đủ nhất, quý giá nhất của các triều đại phong kiến Việt Nam còn lưu giữ được cho đến ngày nay. Trong một tương lai gần, bộ sưu tập ngọc này sẽ được đưa ra trưng bày

tại Dinh 3 để cho du khách gần xa có dịp chiêm ngưỡng.Phía ngoài dinh (từ ngoài vào mé bên trái) vẫn còn hầm rượu của Bảo Đại nằm chìm dưới đất, cửa vào trông ra mé đồi thông. Theo nhiều người kể lại thì ngày trước Bảo Đại có rất nhiều loại rượu ngoại, chủ yếu là ảnh hưởng của lối sống Pháp. Thường buổi trưa ông thích ăn cơm ta và chiều ăn cơm Tây, một điều lạ là ông không thích nhậu nhẹt mà chỉ để tiếp khách. Nếu ăn cơm ta thì dọn các món lên một lần còn cơm Tây thì dọn từng món một. Một sở thích của vua Bảo Đại là thích săn bắn, ông thường tổ chức những chuyến đi săn xuyên đường quốc lộ 27 qua bên Dăk Lăk và kéo dài cả tuần, với đoàn tùy tùng đi theo rất đông. Cựu hoàng bắn rất giỏi, chính các quan chức Pháp cũng phải phục, bằng chứng là ngày trước trong dinh có 3 bộ da cọp để trang trí ngay phòng khách và trên lầu do chính tay Bảo Đại săn được. Chung quanh khu vực dinh ngày trước còn khá rậm rạp và cọp thỉnh thoảng cũng có về định "hỏi thăm".Một số căn phòng được phục chế trong Dinh 3:¢ Phòng làm việc của vua Bảo Đại: tại đây hiện vẫn còn nguyên như bàn làm việc, điện thoại (bên phải là của vua Bảo Đại, bên trái là của tổng thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu). Chính giữa có kệ tủ, bên trên có tượng vua Khải Định đặt ở hai bên, giữa là tượng vua Bảo Đại, 4 thanh kiếm của thị vệ đại thần, 2 dãy cờ 2 bên tượng trưng cho mối bang giao với các quốc gia trên thế giới, chiếc mũ khi đi môtô của vua Bảo Đại. Bên trái là ảnh gia đình. Trong kệ có sách săn hóa, kinh thánh và 2 ấn nổi bằng đồng của vua Bảo Đại khi làm Quốc trưởng Hoàng Triều Cương Thổ.¢ Phòng tiếp khách: là nơi dùng tiếp khách của vua Bảo Đại, trong phòng có trưng bày đàn piano, là cây đàn mà hoàng hậu Nam Phương thường sử dụng. Ngoài ra còn có bức tranh sơn mài vẽ đền Angkor do một người bạn Campuchia tặng nhân ngày sinh nhật vua Bảo Đại vào năm 1951 và có một bức sơn dầu vẻ cảnh Thái Miếu ở Huế. Bên trên lò sưởi là cặp sừng min (trâu rừng) do vua Bảo Đại săn được ở đèo Krông Pha.¢ Phòng tiếp khách thân mật: là nơi dùng tiếp những người thân trong hoàng tộc. Bên trên còn trưng bày cặp sừng nai do vua Bảo Đại đi săn được tại 1 vùng núi thuộc dãy Langbian.¢ Phòng Khánh tiết: là nơi dùng để hội họp, chiêu đãi yến tiệc. Phòng trang trí tranh sơn mài vẽ cảnh núi rừng Tây Nguyên, bản đồ do một nhóm du học sinh tại Pháp vẽ tặng năm 1952 có hình bản đồ Việt Nam và các danh lam thắng cảnh tượng trưng cho 3 miền Bắc - Trung - Nam và một bức tranh vẽ điện Kiến Trung ở Đại Nội - Huế, ngoài ra con có một tượng bán thân vua Bảo Đại mặc quốc phục, đeo thẻ bài và huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh.¢ Phòng giải trí: có để hai chiếc võng gọi là "Võng đào" dành riêng cho vua và hoàng hậu.¢ Phòng sinh hoạt gia đình: trong phòng có 6 chiếc ghế, ghế dài của vua và hoàng hậu, hai ghế dành cho thái tử Bảo Long và hoàng tử Bảo Thăng, 3 ghế còn lại dành cho 3 công chúa Phương Mai, Phương Liên và Phương Dung.Tất cả đều như chỉ mới hôm qua, tạo cho du khách mường tượng được cuộc sống vương giả của các bậc vua chúa trước đây. Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy

" 22/10/1913: Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy được sinh ra tại Huế (nhằm ngày 23/9 năm Quý Sửu)" 28/3/1922: được sách lập Đông Cung Hoàng Thái Tử" 15/6/1922: cùng vua cha Khải Định xuất hành Tây du để thượng ngoạn cuộc triển lãm hàng hóa tại Marseille" 6/1922: được vợ chồng cựu Khâm sứ Trung Kỳ nhận làm con nuôi, cho ăn học tại Pháp" 11/1925: từ Pháp về nước thọ tang vua cha Khải Định tạ thế ngày 25/11/1925" 8/1/1926: được tôn lên kế vị, lấy niên hiệu là Bảo Đại, vua thứ 13 triều Nguyễn khi đúng 13 tuổi" 3/1926: trở lại Pháp để tiếp tục học "nghề làm vua"

" 1932: hồi loan trở về nước chính thức cầm quyền chức vị vua; mở cuộc ngự du đầu tiên trong nước để đi thăm lăng tẩm và chiêm bái vong linh tiên đế nhà Nguyễn" 12/1933: ngự du Bắc kỳ thăm dân chúng" 20/3/1934: làm lễ cưới với Jeanne Mariette Nguyễn Hữu Thị Lan (con cái Nguyễn Hữu Hào và Lê Thị Bình - điền chủ đất Gò Công)" 23/3/1934: sắc phong cho vợ là Nguyễn Hữu Thị Lan là Nam Phương Hoàng Hậu" 4/1/1936: Nam Phương Hoàng hậu sinh hạ hoàng tử Bảo Long" 9/3/1945: Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương" 19/8/1945: Cách mạng Tháng tám thành công, toàn dân đứng lên đánh đuổi thực dân Pháp và chế độ quân chủ, Bảo Đại xin thoái vị" 30/8/1945: Bảo Đại chính thức thoái vị và trao ấn kiếm cho đại diện chính phủ lâm thời Việt Nam vừa đuợc thành lập." 9/1945: ra Hà Nội nhận chức Cố vấn Tối cao Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa theo lời mời của Chủ tịch Hồ Chí Minh" 6/1/1946: được bầu làm đại biểu Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa" 16/3/1946: sang thăm Trung Quốc trong phái đoàn nước Việt Nam DCCH và nhân dịp này ở lại Trung Quốc" 12/1947: sang Luân Đôn gặp một số yếu nhân Anh, Pháp để bàn về vấn đề Việt Nam" 1/1948: đi Genève gặp một số yếu nhân Pháp để bàn tiếp về vấn đề Việt Nam" 5/3/1948: từ Genève trở về Hồng Kông" 24/4/1949: trở về Việt Nam" 14/6/1949: tại Toà Đô Sảnh Sài Gòn, Cao ủy Pignon và cựu hoàng Bảo Đại trao đổi các văn kiện về Thỏa ước Elysée; Sau đó, Bảo Đại tuyên bố tạm cầm quyền đến khi tổ chức được tổng tuyển cử và tạm giữ danh hiệu Hoàng đế, để có một địa vị quốc tế hợp pháp" 2/7/1949: về VN chấp chính với danh nghĩa Quốc trưởng VN" 16/6/1954: chính phủ Bửu Lộc từ chức; Quốc trưởng Bảo Đại cử Ngô Đình Diệm về nước" 6/7/1954: Ngô Đình Diệm thành lập chính phủ mới" 30/4/1955: Hội đồng Nhân dân Cách mạng thành lập và tuyên bố truất phế Quốc trưởng Bảo Đại" 4/10/1955: một Uy ban trưng cầu dân ý thành lập, đưa ý kiến đòi truất phế Quốc trưởng Bảo Đại và suy tôn Thủ tướng Ngô Đình Diệm lên làm Quốc trưởng thay thế Bảo Đại" 15/9/1963: Hoàng hậu Nam Phương tạ thế tại Pháp" 1982: Cựu hoàng Bảo Đại lấy vợ kế là bà Monique Baudot làm vợ chính thức, có hôn thú và gia nhập đạo Thiên Chúa" 1/8/1997: Cựu hoàng Bảo Đại tạ thế tại Quân y viện Val de Grace (Paris), thọ 84 tuổi; thi hài được an táng tại Nghĩa trang Công giáo, số 2 Commandant Scholoesing, Quận 16, Paris, Pháp. Núi Lang Biang:-Nằm ở phía Bắc thành phố, cách trung tâm thành phố Đà Lạt khoảng 12km, thuộc địa bàn huyện Lạc Dương.- Núi Langbiang là một trong những ngọn núi cao nhất của tỉnh Lâm Đồng, đỉnh cao nhất là đỉnh Chưgianxin (2600m), bidup(2164m) và đỉnh Langbiang còn được gọi là núi Bà cao 2167. Dưới chân núi là nơi định cư của các bản làng dân tộc Lat, Chil,..còn lưu trữ khá nhiều nét văn hoá truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên.- Truyền thuyết kể rằng vùng cao nguyên La Ngư thượng này có 2 bộ tộc mạnh là Lat, Sré. Bộ tộc Lat có một tù trưởng đẹp trai, khoẻ mạnh, giàu lòng nhân ái và có tài chinh phục thú rừng.Một hôm có 2 con voi to đi lạc, chúng rất hung dữ, vài chục người trong bộ tộc không thể khuất phục nổi. Sau đó, Lang đi rẫy trở về ra dấu cho mọi ngưòi dừng tay và tự mình dùng lời lẽ khuất phục hai con voi. Langbiang gắn liền với một chuyện

tình đi vào huyền thoại giữa chàng Lang và nàng Biang con gái tù trưởng bộ tộc Chil.do mối bất hoà của hai bộ lạc nên hai người không đến được với nhau,cuối cùng cả hai người phải chọn cái chết cho trọn tình và phản đối tục lệ khắt khe, khi 2 người chết ông K’zềng vô cùng ân hận bèn kêu gọi các bộ lạc kết hợp với nhau tạo thành bộ tộc K’ho xoá bỏ mọi hiềm khích và các nam nữ giữa các bộ tộc có thể lấy nhau sinh con đẻ cái.Trên đỉnh Langbiang hiện nay có 2 pho tượng chàng Lang và nàng Biang. Từ trên đỉnh có thể thấy hồ suối Vàng_Dakia thượng nguồn sông Đồng Nai và là nguồn cung cấp nước chính cho Đà Lạt.

* Thiên tình sử núi Lang Bian: Ngày 21-6-1893, đoàn thám hiểm người Pháp do bác sĩ Alexandre Yersin dẫn đầu đến thác Prenn sau đó đặt chân lên cao nguyên Lang Bian và đã tìm ra được "xứ hoa đào"! Nhưng truyền thuyết về ngọn núi kiêu dũng và thơ mộng này có từ rất lâu mà người dân bản địa nơi đây vẫn lưu truyền và kể lại trong mỗi mùa xuân về.Một già làng Cơ Ho ngồi bên đống lửa, vừa uống rượu cần vừa chậm rãi kể. Ngày xưa, xưa lắm, vùng La Ngư Thượng - tức Đà Lạt bây giờ đất đai màu mỡ, khí hậu quanh năm mát mẻ. Có nhiều bộ tộc sống ở nơi đây và có hai bộ tộc mạnh nhất là Lạch và Srê. Tộc Lạch có một tù trưởng đẹp trai, khỏe mạnh với một sức mạnh phi thường có thể thắng hàng nghìn thú dữ. Thiếu nữ trong làng không ai "bắt" được chàng về làm chồng vì nghĩ mình không xứng, chàng tên là Lang. Ở bộ tộc Srê có một người con gái mà nhan sắc của nàng làm núi rừng phải nghiêng ngả, thú dữ phải bỏ chạy. Vì nhan sắc tuyệt trần đó nên có hai con rắn hồ tinh ghen ghét và kiên quyết hãm hại nàng. Một hôm nàng vào rừng hái quả thì bị bọn chúng tấn công. Chàng Lang đi săn, thấy người gặp nạn đến cứu, giết chết bọn yêu quái và giải thoát cho nàng, nàng tên là Bian. Cũng từ đó chàng Lang và nàng Bian đem lòng yêu mến nhau cho dù họ khác bộ tộc và cách xa nhau mấy con suối. Họ cùng đi dạo trên những quả đồi La Ngư Thượng, say sưa ngắm trăng và chàng Lang trao cho nàng Bian chiếc vòng cầu hôn.Tin lan truyền và đến tai Bạp (cha) của Bian, ông không chấp nhận mặc dù Bian đã nài nỉ, khóc lóc, ông kiên quyết rằng: "Trước đây người Lạch và Srê có thù oán nên con gái Srê không được bắt chồng người Lạch. Giàng (Trời) đã ghi trong luật tục Bạp không có quyền thay đổi". Bian tuyệt vọng và kiên quyết không bắt ai làm chồng nữa và thề sẽ trọn đời mang trong mình chiếc vòng cầu hôn của Lang.Ngày hôm sau, Bian vượt qua nhiều cánh rừng để báo tin cho Lang biết. Họ đau khổ khôn cùng. Bian khóc, nước mắt nàng tuôn trào hòa vào con thác khiến cho nó gầm rú ngày đêm như khóc than cho mối tình tuyệt vọng của hai người. Lang và Bian ngồi yên lặng bên nhau suốt ngày này qua ngày khác mặc cho nắng gió sương đêm. Thế rồi sau một đêm giông tố họ đã qua đời, các bộ tộc vô cùng thương xót. Trước xác hai con, hai già làng bắt tay nhau xóa mọi hận thù và tập hợp các bộ tộc khác thành dân tộc Cơ Ho. Người dân thương cảm hằng năm cứ đắp hai nấm mộ cao lên. Giàng thương xót phủ hoa lá thành một ngọn núi xinh đẹp: núi Lang Bian như một thiên tình sử của hai người mãi hiện hình trong tâm tư những người Cơ Ho.Trường cao đẳng sư phạm Đà Lạt Trường cao đẳng sư phạm Đà Lạt được xây dựng từ năm 1935, trước kia nơi đây là trường trung học Yersin (Lycée Yersin), trường là một trong những công trình kiến trúc lớn và đẹp nhất ở Đông dương lúc bấy giờ. Sau năm 1975, trường chính thức đổi tên thành trường cao đẳng sư phạm Đà Lạt vào ngày 6 tháng 10 năm 1976.Ngày 28 tháng 12 năm 2001, bộ văn hóa - thông tin đã ban hành quyết định về việc xếp hạng di tích trường trường cao đẳng sư phạm Đà Lạt là di tích kiến trúc cấp quốc gia.Trường cao đẳng sư phạm Đà Lạt là công trình kiến trúc được các nhà phê bình, kiến trúc sư và

nghiên cứu kiến trúc thế giới cùng hội kiến trúc thế giới công bố giới thiệu là một trong 1.000 công trình kiến trúc tiêu biểu của thế giới trong thế kỷ XX Ga Đà Lạt những điều chưa biếtGa Đà Lạt hiện lên với một kiến trúc độc đáo, một hình ảnh rất quen thuộc đối với người Đà Lạt. Từ cổng đi vào ta dễ dàng bắt gặp toàn cảnh nhà ga với một lối kiến trúc như hình đỉnh núi: ba đỉnh chóp hình tam giác như những đỉnh núi Lang Biang vây quanh xứ lạnh này.Ga Đà Lạt được gắn liền với tên tuổi một kiến trúc sư người Pháp tên là Moncet. Năm 1932, kiến trúc sư Moncet cùng đồng nghiệp của mình là Reveron đã thiết kế và thi công ga hỏa xa Đà Lạt. Sau 5 năm thi công (vào năm 1936), nhà ga hoàn thành.Tuy vậy, theo một tư liệu lịch sử cho biết dự án xây dựng tuyến đường sắt từ Tháp Chàm đi Đà Lạt được toàn quyền Paul Doumer phê duyệt và khởi công xây dựng từ năm 1908, đến năm 1922, Công ty thầu khoán Á Châu được ủy nhiệm nghiên cứu làm đoạn đường xe lửa răng cưa Kroongpha - Dran theo kiểu Thụy Sỹ, với đoạn đường sắt răng cưa dài khoảng 10km, vượt độ cao 1.000m của đèo Sông Pha với độ dốc 12% để đến đất Dran của Lâm Đồng.Kể từ khi có nhà ga Đà Lạt thì số lượng khách du lịch đến với thành phố du lịch và nghỉ dưỡng ngày càng nhiều. Theo tư liệu, mỗi ngày có ba đôi tàu thường xuyên hoạt động trên tuyến đường sắt Đà Lạt - Tháp Chàm. Khi đó, trên mỗi chuyến tàu, ngoài toa vận chuyển hàng hóa còn có 3 toa chở khách, và những toa chở khách này cũng được phân ra theo 3 hạng khác nhau.Sau khi người Pháp rời Việt Nam, việc chạy tàu từ Đà Lạt đi Tháp Chàm vẫn được duy trì. Đến thời Mỹ chiếm đóng, tuyến đường sắt này chủ yếu phục vụ việc vận chuyển thiết bị cho chiến tranh nên đã bị quân giải phóng cắt đứt và nhà ga này ngừng hoạt động năm 1972. Sau giải phóng, tuyến đường sắt này được khôi phục và chính thức kéo còi vào ngày 19-5-1975, nhân kỷ niệm ngày sinh nhật Bác.Ga Đà Lạt có thể coi là đặc biệt bởi nó không hề giống với bất cứ một dinh thự hay công sở nào lúc bấy giờ, và cũng không giống với bất cứ lối kiến trúc của một nhà ga nào khác ở Việt Nam. Nhà ga có chiều dài 66,5m, rộng 11,4 m, cao 11m. Ga Đà Lạt là nhà ga có độ cao cao nhất Việt Nam vì nó nằm ở độ cao 1.500m so với mặt nước biển, và lúc bấy giờ nó cũng được xem là nhà ga đẹp nhất Đông Dương và cả nước Pháp. Hiện nay ở nước ta ngoài ga Hải Phòng thì ga Đà Lạt là nhà ga cổ kính nhất còn lại ở Việt Nam.Ở Việt Nam hiện nay, loại tàu hỏa chạy bằng hơi nước chỉ còn lại vài chiếc, chủ yếu là ở Hà Nội. Ở miền Nam chỉ duy nhất có ở Đà Lạt. Chiếc đầu máy chạy bằng hơi nước này được sản xuất tại Nhật vào năm 1932. Theo tính toán của các kỹ sư thì để chiếc đầu máy này chạy được phải cần đến một nhiệt độ 3.000C, đun 12m3 nước để tạo ra một sức kéo 700 tấn. Tuyến đường ray mà con tàu này chạy cũng độc đáo không kém: đường sắt răng cưa, một đường sắt độc nhất vô nhị ở Việt Nam.Vào năm 1960, dưới chế độ Việt Nam cộng hòa, khối tài liệu mộc bản với hơn 35.000 tấm được chứa trong 3 toa mỗi toa nặng khoảng 25 tấn, nên đã phải dùng đến toa tàu hỏa có răng cưa để vận chuyển khối mộc bản lên cao nguyên này. Khối tài liệu mộc bản triều Nguyễn được hình thành dưới triều Nguyễn bao gồm những tác phẩm chính văn, chính sử; những áng văn ngự chế của các vị hoàng đế triều Nguyễn... Sau khi nhà Nguyễn sụp đổ thì toàn bộ những ván khắc in mộc bản này được chuyển về Đà Lạt.Ngày nay, tuyến đường sắt này chỉ còn 17 km đi từ ga Đà Lạt đến ga Trại Mát, và được đưa vào tuyến du lịch trên những toa tàu và đầu tàu cổ kính. Khi một cột khói đen bốc lên, những bánh răng cưa bắt đầu chuyển bánh. Những du khách hiếu kỳ có dịp ngắm phong cảnh Đà Lạt bên ngoài những ô cửa sổ với ngút ngàn đồi thông chập chùng và khung cảnh bầu trời Đà Lạt trong veo.

Chùa Linh Phước Chùa Linh Phước tọa lạc tại số 120, đường Tự Phước, nằm cách trung tâm thành phố Đà Lạt 8 km (khu vực Trại Mát) gần đường quốc lộ 27 cũ thuộc địa phận phường 11, thành phố Đà Lạt. Chùa được xây dựng từ năm 1949 đến năm 1952 và được Đại Đức Thích Tâm Vị trùng tu lại vào năm 1990. Kiến trúc chùa mang đậm màu sắc Á Đông. Cổng tam quan nằm sát đường quốc lộ.Sân chùa có điện thờ Phật Bà Quan Thế Âm. Chánh điện dài 33 mét, rộng 22 mét, trần nhà được đỡ bằng 12 cột rồng khảm mảnh sành. Tại điện thờ tượng Phật Thích Ca uy nghi trên tòa sen cao 4,9 mét được thiếp vàng rực rỡ. Quanh tường những bức phu điêu kể lại lịch sử của đức Phật, khảm bằng miểng chén sứ với nghệ thuật rất tinh vi và độc đáo.Bên phải chánh điện là tổ đường, sau bức Cửu Long Môn uốn mình chầu Phật là Long Hoa Viên với hồ nước và hòn giả sơn, cây cảnh và vườn phong lan. Một mình rồng dài 49 mét uốn lượn quanh hồ nước với đầu rồng che phủ tượng đài Di Lặc dựa theo tích pháp hội Long Hoa, toàn thân rông được khảm tạo vây bằng mảnh của 12.000 vỏ chai các loại.Ngoài các kiến trúc trên, chùa Linh Phước còn có một đại hồng chung khổng lồ cao 4,3 mét, rộng 2,2 mét và nặng gần 10 tấn được đúc năm 1999 đặt trong một tháp cao bảy tầng.Chợ Đà Lạt Chợ Đà Lạt lúc đầu được xây dựng tại ấp Ánh Sáng vào năm 1929 sau đó đươc dời lên phía trái khu Hòa Bình ngày nay. Lúc mới xây dựng, chợ có mái lợp tôn và cột bằng cây nên bị dân gian gọi là chợ Cây. Năm 1937, khu chợ này bị cháy hoàn toàn. Công sứ Lucien Anges cho xây lại khu chợ mới bằng gạch.Mặt tiền khi chợ có gắn huy hiệu của thành phố, trong đó có một đôi nam nữ thanh niên người Kho, một con hổ với câu châm ngôn bằng tiếng La Tinh “Dat Alliis Laetitum Alliis Temperriem”, câu này có nghĩa là “Cho người này niềm vui, cho người kia mát lành”. Vì thế mới có người giải thích tên gọi của thành phố bắt nguồn từ năm chữ đầu của câu châm ngôn La Tinh ghép lại.Ngày nay, chợ Đà Lạt là một toàn kiến trúc nhiều tầng được xem là một trong những chợ đẹp nhất của Việt Nam. Ngôi chợ mới này do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế, giống như một siêu thị. ĐẶC SẢN CỦA XỨ SỞ NGÀN HOARƯỢU ĐÀ LẠTKhông chỉ là một thức uống, rượu vang và rượu cần ở Đà Lạt còn gọi là đặc sản, là cái hồn tinh túy của xứ sở sương mù. Nổi tiếng nhất là thương hiệu vang Đà Lạt. Có mặt từ năm 1999, vang Đà Lạt nhanh chóng trở thành thức uống và món quà được nhiều người ưa chuộng.Vang là sản phẩm được lên men từ các loại trái cây đặc trưng của Đà Lạt như: dâu, nho… Qua quá trình chế biến bằng công thức truyền thống và công nghệ hiện đại, rượu vang ra đời với hương vị thơm ngon, đậm đà, mang tính năng bồi bổ sức khỏe, thường xuyên xuất hiện trên các bàn tiệc, bữa ăn gia đình của nhiều người trên khắp cả nước.Ngoài rượu vang, Đà Lạt còn có món đặc sản rượu cần của đồng bào dân tộc Tây Nguyên. Hương rượu cần ngon không kém một loại rượu nổi tiếng nào. Bạn sẽ được thưởng thức rượu cần với đồng bào người dân tộc trong những đêm hội cồng chiêng do nhiều công ty du lịch lữ hành ở Đà Lạt tổ chức. Trong không khí giao lưu đầm ấm, trong tiếng cồng chiêng rộn rã, chén rượu cần được mang ra cho mọi người cùng thưởng thức hương vị của phố núi…TRÁI CÂY TẠI ĐÀ LẠTHồng trái rộ vào mùa thu với các loại: hồng giòn, hồng tàu, hồng khía, hồng trứng… Bơ có vào mùa hè, trái không to như bơ Buôn Mê Thuộc, nhưng dẻovà béo hơn. Đào lông thường có vào cuối xuân, đầu mùa hạ. Trái đào lông khi chưa chín có màu xanh lục, chín có màu phơn phớt hồng, bên ngoài phủ một lớp lông trắng mịn như nhung. Đào lông có vị chua chua,ngòn ngọt. Dâu tây thì thường có vào mùa khô,

trái dâu màu đỏ, ở Đà Lạt có 2 loại: dâu tây Phápmàu đỏ nhạt, trái nhỏ nhưng vị ngọt hơn dâu Mỹ - trái to và hơi chua. Khi bạn mua dâu, người bán sẽ bỏ dâu vào hộp cartom có lóp rơm và lá dâu để tránh bị dập nát. Dâu tằm cũng có mùa vụ giống dâu tây, nhưng người ta ít chọn dâu tằm vì ăn không được ngon. Dâu tằm dùng để làm mứt rất ngon.Đặc sản mứt miền ôn đới:- Du khách cũng có thể mua các loại mứt đặc sản được bán trong khu chợ Đà Lạt để làm quà biếu. Có khá nhiều loại mứt cho bạn tha hồ lựa chọn như: mứt hồng (hay còn gọi là hồng khô), được làm từ trái hồng chín phơi khô, mứt mận, mứt đào, mứt dâu tây, mứt dâu tằm, khoai lang dẻo,…Trà Lâm Đồng- Đến Đà Lạt, còn 1 thứ mà bạn không thể bỏ sót được, đó là trà. Trà Bảo Lộc nổi tiếng thơm ngon từ xưa đến nay. Chỉ riêng trà đã có trên dưới 10 loại, với nhiều cơ sở chế biến. Bạn có thể đến các cơ sở sau để mua, giá cả rất hợp lý, tùy theo từng loại nguyên chất hay có ướp tương.

HOA ĐÀ LẠTĐược mệnh danh là vương quốc của các loài hoa, Đà Lạt ấp ủ trong mình hương sắc của đất trời rồi ban tặng cho con người. Mỗi loài hoa mang một tiếng nói riêng, hoa cho ngày đầu hò hẹn, hoa thay lời tỏ tình nồng nàn, hoa nói hộ những lời chia xa, hoa dành cho nỗi nhớ nhung da diết... Đà Lạt có hàng trăm, hàng ngàn loài hoa, hoa nào cũng đẹp, cũng mang dáng dấp riêng. Đặc trưng và tiêu biểu nhất là hoa anh đào, mimosa, phượng tím, ngoài ra phải kể đến hoa lan, cẩm tú cầu, dã quỳ,...Các loại rau củ quả:Không chỉ là vương quốc của các loài hoa, Đà Lạt còn là xứ sở của các loại rau quả. Rau quả ở Đà Lạt có chất lượng cao, không những cung cấp cho các tỉnh trong nước mà còn xuất khẩu sang nước ngoài.Rau Đà Lạt có khá nhiều chủng loại như: cải bắp, cải thảo, bó xôi, súp lơ, atisô, cần tây, đậu Hà Lan, cà rốt, khoai tây, su su, cải ngọt...