Iedereen wil oud worden, niemand wil het zijn, het vervolg40

Als een van de meest vergrijsde gemeenten van Gelderland is Lochem -33.250 inwoners-

doordrongen van de noodzaak mensen te helpen zo lang mogelijk in de woning te blijven.

Alle opgedane ervaringen met opplusprojecten –Lochem is hier al sinds 2008 actief mee-

komen dan ook goed van pas.

“Sinds 2010 is er wel het een en ander gebeurd op het gebied van langer zelfstandig

thuiswonen. Na het pilotproject in Eefde is het een tijdje stil geweest. Vervolgens hebben

we de draad opgepakt en startten we in 2013 een project voor de hele gemeente Lochem,

onder de titel Wonen met een plus. De nadruk ligt veel meer op bewustwording en minder

op concrete woningaanpassingen”, vertelt Jop van der Wee, beleidsmedewerker ruimtelijke

ontwikkeling en wonen bij de gemeente Lochem. Het project heeft met een looptijd van

vier jaar een structureler karakter, zodat de hele gemeente kan worden bereikt. Alle eerder

betrokken partijen Viverion, IJsseldal Wonen, ANBO, Stichting Welzijn Lochem, provincie

Gelderland en de gemeente leveren opnieuw een actieve bijdrage.

12 Lochem

“We verwachten een sterke toename van dementie onder onze huurders.”Yolanda Winkelhorst,

directeur-bestuurder IJsseldal Wonen

Yolanda Winkelhorst

Tips voor gemeenten

- Durf los te laten en geef andere

partijen het vertrouwen.

- Houdt niet krampachtig vast

aan benoemde doelstellingen

als je gaandeweg tot nieuwe

inzichten komt.

- Je hebt meerdere jaren nodig

om tot resultaat te komen.

Tips voor welzijnsorgani-

saties

- Zoek je kansen, beweeg mee

met lokale initiatieven, haak

aan.

- Periode van 4 jaar is mooi:

kracht van de herhaling kan

z’n werk doen doen en biedt

de mogelijkheid om langer

zelfstandig thuiswonen in te

bedden in het dagelijkse werk.

- Samenwerking betekent: met

elkaar doen!

Wonen met een plus in Lochem, ook voor

mensen met dementie

Iedereen wil oud worden, niemand wil het zijn, het vervolg41

Naast dit vierjarige project Wonen met een plus heeft Yolanda Winkelhorst, directeur-

bestuurder van IJsseldal Wonen het initiatief genomen voor een oppluspilot voor mensen

met dementie. De hier verkregen kennis en inzichten worden nu gebruikt om Opplussen

voor mensen met dementie te integreren in Wonen met een plus.

We zetten nu in op bewustwording

Vanuit Stichting Welzijn Lochem is Karin Nijkamp trekker van zowel het pilotproject Opplussen voor mensen met dementie, als van Wonen met een plus. Zij vertelt: “Hoewel de eerste opbrengsten in Lochem wat tegenvielen –het aantal aanpassingen in woningen was niet zo groot als verwacht- heb ik al met al steeds geprobeerd het onderwerp op de agenda te houden. In 2010 heeft de wethouder alle 65-plussers in de kern Eefde aangeschreven en met een stimuleringsbijdrage kwamen de eerste aanmeldingen voor aanpassingen gelijk binnen. Tegenwoordig zetten we in op bewustwording, daarin spelen onze vrijwilligers een grote rol. We werken samen met de ketenpartners. Wij zijn trekker, maar kunnen niet zonder de andere partners, zoals de gemeente, corporaties en zorg- en welzijnsinstellingen. De kracht zit ‘m in het samen uitdragen van de boodschap.

Bezoek aan alle senioren

De partijen zien kansen om een verbinding te leggen met de Wet maatschappelijke ondersteuning. Inwoners van de gemeente Lochem van 55 jaar en ouder dienen zich bewust te worden dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor het oplossen van beperkende situaties in hun leefomgeving. De gemeente is niet meer

als eerste aan zet voor het vergoeden van aanpassingen in woningen. Deze kennis over de gevolgen van de WMO sluit goed aan op het doel van het opplusproject om de bewustwording van ouderen over de eigen woonsituatie te versterken. Karin Nijkamp verwoordt de ambitie: “In 2016 willen we een geïntegreerd thuisinformatieproject hebben staan, met huisbezoek van vrijwilligers bij alle senioren in de gemeente Lochem, om brede voorlichting over zorg, welzijn en wonen te geven.”

De opbrengst zit in kleine zaken

De ervaringen van de vrijwilligers met mantelzorgers gekoppeld aan de expertise van alle partners leidden tot een compacte checklist met mogelijke oplossingen: zaken die in woningen kunnen gebeuren. Karin Nijkamp: “Met de checklist in de hand bezoeken we senioren, nemen de behoeften van mantelzorgers mee en stellen oplossingen voor. Een bepaalde snelheid van handelen is vaak nodig, een paar weken is soms al te lang. Het blijkt -en dat vind ik het mooie aan dit project- dat de opbrengst zit in kleine zaken. Zo ken ik bijvoorbeeld een mevrouw in een seniorenwoning, zij heeft dementie.

“Opplussen is een vakterm. Wij noemen het nu ‘wonen met een plus’.”Karin Nijkamp, beleidsmedewerker

Stichting Welzijn Lochem

Tips voor corporaties

- Stel de klantbehoefte centraal.

- Ga niet uit van grote investe-

ringen en een complexmatige

aanpak: laat dat los en doe

waar behoefte aan is.

- Kleine investeringen zijn vaak

voldoende.

Iedereen wil oud worden, niemand wil het zijn, het vervolg42

Door kleine aanpassingen aan de voordeur, zodat ze de tuin in kan, begrenzing van thermostaat, kranen en douche (totale investering nog geen € 600) woont mevrouw nog steeds thuis, terwijl de situatie twee jaar geleden weinig hoopvol leek. Door dit soort eenvoudige zaken kan zij toch nog even van haar leven thuis genieten.”

Corporatie heeft vooral te maken met

lagere inkomens

Yolanda Winkelhorst is tegenwoordig directeur-bestuurder van IJsseldal Wonen, een nieuwe corporatie voortgekomen uit Goed Wonen uit Twello en De Groene Waarden uit Gorssel. Met laatstgenoemde was zij in 2008 initiator van het opplussen in Eefde. “De verhuurdersheffing kwam eraan en dat kun je toch beter met een grotere organisatie opvangen. Reden voor ons om te fuseren. Ons woningbezit bevindt zich nu in de gemeenten Lochem en Voorst. We kijken hoe we onze ervaringen met het opplussen kunnen uitrollen. Dat mensen langer zelfstandig willen en moeten wonen, is wel duidelijk. Maar hóe dat moet, daar is nog veel onduidelijkheid over. Mensen zijn creatief, lossen het wel op met een bed in de woonkamer, maar nu krijgen we te maken met mensen die voorheen naar een verzorgingstehuis zouden zijn gaan. Ze moeten het voortaan zelf regelen, zelf betalen en dat zijn ze nog niet gewend. Als corporatie hebben we natuurlijk vooral te maken met lagere inkomens. Zo is binnen het project besloten dat huurders die vallen onder het minimumbeleid eerder in aanmerking komen voor subsidie. De drempel van een eigen bijdrage bleek toch te hoog. En daar zijn ze flexibel in

geweest bij de gemeente. We zitten met elkaar in een zoektocht en dan moet je ook aanpassingen doen.

Mensen blijven echt het liefst zo lang

mogelijk in hun eigen huis

Meer dan eenderde van onze huurders is ouder dan 70 jaar. Wij verwachten een sterke toename van dementie onder onze huurders. Door de eerste pilot in Gorssel hebben we al veel geleerd. Licht en zicht zijn belangrijk, de waarneming is beperkt. Een bonte wc-bril op een witte pot en een donker kozijn om een witte deur zorgen voor houvast en dus minder ongelukken, want patiënten zien wit op wit niet. Glazen keukenkastdeurtjes, zodat mensen zien waar de theekopjes staan en niet eindeloos zoeken: het zijn feitelijk hele simpele dingen die helpen. We doen wat werkt, en we doen niet alles tegelijk. Door kleine aanpassingen kunnen we opnamen in zorginstellingen makkelijk vertragen met soms meer dan een half jaar. Mensen blijven echt het liefst zo lang mogelijk in hun eigen huis.Overigens betekent de vergrijzing wel iets voor onze medewerkers. We bieden hen daarom scholing aan: want wat betekent het als iemand dementie krijgt? Daarop moet je goed kunnen inspelen.

Aanpassingen blijken duurzaam

Mensen tobben lang door en dat maakt dat je heel snel moet kunnen schakelen. Want áls er hulp gevraagd wordt, is de nood hoog. Wij kunnen nu in drie weken de nodige aanpassingen in een woning gerealiseerd hebben. We hebben er ervaring mee en weten wat mensen het vaakst kiezen: dat is bij ons op voorraad. Het blijken ook duurzame investeringen,

“De verantwoordelijkheid verschuift en komt steeds meer bij burgers zelf, daarom investeren we in voorlichting en bewustwording.” Jop van der Wee,

beleidsmedewerker ruimtelijke ontwikkeling en

wonen gemeente Lochem.

SPECIFIEK voor aanpak

Lochem

- Ketenpartners pakken door.

- Leren van eerdere ervaringen

en bijsturen.

- Bewustwording inwoners

staat centraal.

want ik heb nog nooit mensen gehad die zeiden: ‘doe mij die drempels er maar weer in’. Een aantal lokale ondernemers is er ook op ingesprongen en zij zijn niet ontevreden over de omzet. De lokale installateur en ook grote bouwmarkten verbreden hun assortiment. Er staan handige snufjes in de stellingen. Het wordt dus steeds gewoner om je huis aan te passen.

In 2015 wil ik onze ervaringen graag doorzetten naar Voorst. We zoeken nog naar de wijze waarop. In Lochem zijn we heel ver. We weten wie er wonen en wat de behoeften van de huurders zijn. Dat weten we in Voorst nog niet, dat onderzoek gaan we versneld inzetten.

De activiteiten van deze woningcorporatie zijn landelijk opgepikt: Yolanda Winkelhorst is uitgenodigd deel te nemen aan een klankbordgroep bij het ministerie. Ambitieus als ze is, zegt ze met een knipoog: “nou, daar kan nog wel een tandje bij”.

Iedereen wil oud worden, niemand wil het zijn, het vervolg43