การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 449Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ

รอแฮนง วาเฮง* ปรญญาตรเภสชศาสตรบณฑต

Raohaning Wahing

Bachelor of Pharmacy B.Pharm

AoLuek Hospital

Krabi

วารสาร วชาการแพทยเขต 11Reg

2 5 5 8Med J 2015

;29

:449 - 463

Abstract In this study Exploratory Study Survey aims to improve management of pharmaceuticals, health promoting hospital district to conform to the NHSO. To reduce the cost of drugs, health promoting hospital district.and to reduce the deterioration or expiration of the drug in the archives of the health promoting hospital district. The population was Health Promotion Hospital, TambonAoLuek district. Krabi.Krabi has 10 delivery centers, health centers and district hospitals, 1 of the Gulf. The tools provide a basis for evaluating the health promoting hospital district is a pharmaceutical executive. Assessment of the pharmaceutical care. Save pharmacy practice and to check the expiration date .Drug and evaluation system. Data were analyzed by frequency Percentage, mean, standard. The results showed that before every operation Strong Hospital. A pharmaceutical executive who has not met the standards have only string Hospital. He was just a glass of strawberry hospital. The only basis via the NHSO. Be. Is a score of 80 points or more storey hospital.Others. Continue to have problems in the administration of pharmaceuticals on each side, resulting in a total score less than 80 points not meet the criteria for the NHSO. Be. And found that all of God HospitalThe cost of the drug due to drug consumption and drug expired medication from the management of Alzheimer’s drugs are not standardized. When the operation in the development of pharmaceuticals that God Hospital . All the administration is developing pharmaceuticals that meet the criteria for NHSO .Be . Is a score of 80 points or more and . Is a score of 80 points or more and found that the cost of the drug decline because nothing is found expired medicine or medicine dementia found that the cost of the drug decline because nothing is found expired medicine or medicine dementia.

Education Management Pharmaceuticals and medicine Public Hospital.In the district AoLuek, Krabi.

Keywords : Pharmaceuticals Management Health Promotion Hospital District.

450 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

บทคดยอ การศกษาในครงน เปนการศกษาเชงส�ารวจ มวตถประสงคเพอพฒนางานบรหารเวชภณฑของโรงพยาบาลสง

เสรมสขภาพต�าบลใหเปนไปตามมาตรฐานท สปสช. เพอลดปรมาณคาใชจายดานยาของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบลและเพอลดปญหาการเสอมสภาพหรอหมดอายของยาในคลงของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลประชากรท

ศกษา คอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลในเขตพนทอ�าเภออาวลก จงหวดกระบ จ�านวน 10 แหงและศนยสงเสรมสข

ภาพต�าบลโรงพยาบาลอาวลก 1 แหง เครองมอทใชเปนเกณฑการประเมนงานบรหารเวชภณฑโรงพยาบาลสงเสรมสข

ภาพต�าบลคอ แบบประเมนการด�าเนนงานเภสชกรรมปฐมภม แบบบนทกการปฏบตงานเภสชกรรม แบบบนทกการตรวจ

สอบวนหมดอาย และแบบประเมนระบบยา วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย คาความเบยงเบน

มาตรฐาน

ผลการศกษาพบวา กอนการด�าเนนงานทก รพสต.มการบรหารเวชภณฑทยงไมผานเกณฑมาตรฐานมเพยง

รพสต.เขาแกวเพยง รพสต.เดยวทผานตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด คอ มคะแนน 80 คะแนนขนไป รพสต.อนๆยงคงพบ

ปญหาในการบรหารเวชภณฑและระบบยาในแตละดานสงผลใหคะแนนรวมนอยกวา 80 คะแนนไมผานตามเกณฑท

สปสช.ก�าหนด และพบวาทก รพสต. มคาใชจายดานยาสงเนองจากสนเปลองยาไปกบปญหายาหมดอายและยาเสอม

จากการบรหารเวชภณฑและระบบยาทไมไดมาตรฐานเมอหลงการด�าเนนงานในการพฒนาการบรหารเวชภณฑ พบวา

รพสต.ทกแหงมการพฒนางานการบรหารเวชภณฑและระบบยาผานตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด คอ มคะแนน 80 คะแนน

ขนไปและมคะแนนไมนอยกวา 3 ทกหมวด พบวาคาใชจายดานยาลดลงเนองจากไมพบปญหายาหมดอายหรอยาเสอม

นพนธตนฉบบค�ารหส : งานบรหารเวชภณฑ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล

*โรงพยาบาลอาวลก จงหวดกระบ

บทน�า

การบรหารจดการยาและเวชภณฑเปนการบรหาร

ทมจดมงหมายเพอใหมยาและเวชภณฑใชส�าหรบผ รบ

บรการอยางเพยงพอ ตรงตามเปาหมายมความคมคา ถก

คนถกโรค และมความสนเปลองนอยทสดตลอดจนการกระ

จายเวชภณฑทมคณภาพ เกดประสทธผลในการรกษา การ

บรหารระบบยาและเวชภณฑ(ส�านกพฒนาบรการสขภาพ

กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข,2557)

ประกอบดวย การคดเลอก การจดซอ/จดหาการตรวจรบ

การควบคม/เกบรกษา การเบกจายการใช การตรวจสอบ

และรายงาน ซงผด�าเนนการตองมความรเกยวกบระเบยบ

พสด ความเชยวชาญทางเทคนคเกยวกบสรรพคณยา การ

จดเกบ การรกษาและประสบการณในการกระจายยาทม

ประสทธภาพทงระบบของยารวมถงความปลอดภยของยา

ดวยเพอใหผปวยไดรบการรกษาทถกตองทนเวลา และม

ความปลอดภย รฐบาลไดมการแถลงนโยบายหลกประกน

สขภาพถวนหนาเพอสรางโอกาสในการเขาถงบรการ

สาธารณสขทไดมาตรฐานอยางเทาเทยม และสรางความ

เขมแขงใหแกประชาชนทงทางกาย จตและสงคม โดยให

บรการผานเครอขายศนยสขภาพชมชนหรอโรงพยาบาลสง

เสรมสขภาพต�าบล วตถประสงคเพอใหประชาชนได รบการ

บรการทมคณภาพ ทงดานการสงเสรมสขภาพ การรกษา

พยาบาล การปองกนโรคและการฟนฟสภาพ มการดแล

ประชาชนอยางเชอมโยงระหวางสถานบรการทกระดบภาย

ใตเกณฑมาตรฐานบรการสาธารณสขจะท�าใหเกดความ

ประหยดในดานงบประมาณเปนอยางมาก ทงนการจะ

บรหารใหดนน จ�าเปนตองค�านงถงหลกการทจะด�าเนนการ

คอตองมความเขาใจในระเบยบแบบแผนการปฏบต

กฎระเบยบทเกยวของ ตองมความโปรงใส โดยจะตองมการ

ก�าหนด หลกเกณฑขนตอนตาง ๆ ใหชดเจนเปดเผย และ

ใหคนอนๆ สามารถเขาใจและตรวจสอบไดและตองค�านง

ถงประโยชนของราชการหรอประโยชนสวนรวมเปน

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 451Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

จากการลงด�าเนนงานเภสชปฐมภมของโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพต�าบลในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาล

อาวลกจ�านวน 10 แหงและศนยสงเสรมสขภาพต�าบลโรง

พยาบาลอาวลก 1 แหง โดยการประเมนมาตรฐานงาน

เภสชกรรมปฐมภม พบวา โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบลบางแหงมปญหาการบรหารเวชภณฑทไมเปนสดสวน

ไมมการควบคมอณหภมและความชนงานทไมรดกม ไม

สอดคลองกบระเบยบพสด มการจดเกบในสถานททไมเปน

สดสวน อณหภมไมเหมาะสม ท�าใหเกดความไมมนใจใน

คณภาพของยาและเวชภณฑและพบวาโรงพยาบาลสง

เสรมสขภาพต�าบลทกแหงขาดการควบคมการเบกจาย

เวชภณฑใหเปนปจจบนรวมทงยงมเวชภณฑทเสอมสภาพ

หรอหมดอายในคลงเวชภณฑและพบวาสภาพปญหาใน

การจดการหรอบรหารยาของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบล พบวายาเสอมสภาพเนองจากการเกบรกษาและการ

มยาคงคลงมากเกนความจ�าเปนพบยาหมดอายหรอเสอม

คณภาพดวยและเพอใหทก รพสต.มระบบยาทปลอดภย

ดานยาลดความเสยงในการใชยา จงท�าใหมผวจยมความ

สนใจทจะบรหารจดการรวมกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบลในเขตพนทอ�าเภออาวลกทกแหงเพอลดปญหาคาใช

จายทเนองมาจากมยาคงคลงมากเกนความจ�าเปนสงผลให

ยาเสอมและเพมประสทธภาพความสามารถในการบรหาร

ยาเวชภณฑและระบบยาในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบลในเขตพนทอ�าเภออาวลก การศกษาในครงนจงม

วตถประสงคเพอระบบบรหารคลงเวชภณฑตรงตามเกณฑ

มประสทธภาพ หมายถง การด�าเนนการเพอไมใหม

เวชภณฑทเสอมสภาพ โดยมระบบการเบกจายตองม การ

บนทกขอมลทเปนขอมลลาสดและเปนปจจบน มการจด

เกบเวชภณฑในสถานททเหมาะสม มการรายงานเวชภณฑ

ตามทมาตรฐานก�าหนด การบรหารคลงยาและเวชภณฑ

นน มผรบผดชอบตองตดตามอตราการใชยา และตองร

ความเคลอนไหวของยาและเวชภณฑ ททนตอเหตการณ

การวเคราะหอตราการใชยาในระยะยาวทผานมา ตลอดจน

ทราบสถานการณโรคทมาตามฤด และควรมการแจง

สถานการณโรคใหโรงพยาบาลอาวลกทราบกรณม

สถานการณโรคทเปลยนแปลง เพอใหโรงพยาบาลอาวลก

สามารถคาดการณและเตรยมยาและเวชภณฑในคลงให

เพยงพอและไมมการสญเสยยาไปโดยไรประโยชน

วตถประสงค

1. เ พ อ พ ฒ น า ง า น บ ร ห า ร เ ว ช ภ ณ ฑ ข อ ง

โรงพยาบาล สงเสรมสขภาพต�าบลในเขตรบผดชอบของ

โรงพยาบาลอาวลกทกแหงใหเปนไปตามมาตรฐานท

สปสช.ก�าหนด คอ รพสต. จะตองมคะแนนโดยรวมไมนอย

กวา 80 เปอรเซนต

2. เพ อลดปรมาณค าใช จ ายด านยาของ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลในเขตรบผดชอบของ

โรงพยาบาลอาวลกทกแหง

3. เพอลดปญหาการเสอมสภาพหรอหมดอาย

ของยาในคลงของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลในเขต

รบผดชอบของโรงพยาบาลอาวลกทกแหงและใหมยา

ส�ารองเพยงพอไมเกดการขาดยาเนองจากยาหมดอาย

4. เพอพฒนาการด�าเนนงานระบบความ

ปลอดภยดานยาในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลใน

เขตอ�าเภออาวลก

ขอบเขตและประชากร การศกษาครงนเปนการศกษาเชงส�ารวจเปนการ

บรหารเวชภณฑและระบบของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภอ

อาวลก จ.กระบ จ�านวน 10 แหงและศนยสงเสรมสขภาพ

ต�าบลโรงพยาบาลอาวลก 1 แหง รวบรวมขอมลโดยใชแบบ

ประเมนการด�าเนนงานระบบความปลอดภยดานยา แบบ

ประเมนการด�าเนนงานเภสชกรรมปฐมภมโดยแบงเปน

หมวดหม ในแตละดาน ใชแบบบนทกการปฏบตงาน

เภสชกรรม ใชแบบประเมนประสทธภาพงานบรหารคลง

เวชภณฑโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล และใชแบบ

บนทกการตรวจสอบวนหมดอาย โดยมการประเมนกอน

และหลงการด�าเนนการใหคะแนนในแตละหมวดโดย

ก�าหนดใหทก รพสต. จะตองมคะแนนโดยรวมไมนอยกวา

80 เปอรเซนต ตามเกณฑท สปสช.ก�าหนดและใชแบบ

ประเมนผลการด�าเนนงานระบบความปลอดภยดานยาโดย

ก�าหนดการผานเกณฑคะแนนไมนอยกวา 3 ทกหมวดการ

ประเมน

452 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

กลมตวอยาง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลในเขตพนท

อ�าเภออาวลก จงหวดกระบ จ�านวน 10 แหงและศนยสง

เสรมสขภาพต�าบลโรงพยาบาลอาวลก 1 แหง

นยามศพท ยา หมายถง วตถทมงหมายใชในการวนจฉยโรค

บ�าบด บรรเทา รกษา หรอการปองกนโรค หรอความเจบปวย

ของมนษยหรอสตว

เจ าหนาทสาธารณสข หมายถง เจ าหนาท

สาธารณสขทท�าหนาทรกษาพยาบาลผปวยในระดบต�าบล

ซงไดแกผทส�าเรจการศกษาหรอไดรบการอบรมใหมความ

รทางดานสาธารณสขชมชน บคลากรเหลานมหนาทความ

รบผดชอบในการดแลรกษาพยาบาลโรคทไมมความซบ

ซอนมากนก

ผรบบรการหมายถงรวมทงผปวยและไมปวยมา

ขอรบบรการจากสถานพยาบาล ผทไมปวยไปขอรบบรการ

ในสถานพยาบาล เชน หญงตงครรภไปฝากครรภ เดกหรอ

คนปกตไปขอรบการฉดวคซนปองกนโรค เปนตน

เครอขายศนยสขภาพชมชนหรอศนยสขภาพ

ชมชน หมายถง หนวยบรการทางการแพทยและสาธารณสข

ทมหนาทรบผดชอบในการจดบรการตอบสนองตอความ

จ�าเปนทางดานสขภาพของประชาชนขนพนฐาน มความ

เชอมโยงตอเนองของกจกรรมดานสขภาพในลกษณะองค

รวม ผสมผสาน ประชาชนเขาถงบรการไดสะดวก และม

ระบบ การใหค�าปรกษาสงตอ ทงนเพอการสรางสขภาพ การ

สรางความเขมแขงใหประชาชน เพอปองกนหรอลดปญหา

ทปองกนไดทงทางกาย จต สงคม โดยประชาชนมสวนรวม

เภสชปฐมภมหมายถง การใหบรการเภสชกรรม

ทตอเนองจากการทใหบรการทางเภสชกรรมทโรงพยาบาล

เพอใหเกดความมนใจวาผปวยทไดรบยากลบไปรกษาตวท

บานนนมการใชยาทเปนไปตามแผนการรกษาของโรง

พยาบาล เหมาะสมและปลอดภย โดยมแนวทางการดแล

ตดตามโดยเภสชกร รวมกบทมรกษาในโรงพยาบาลชมชน

และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล พรอมกบเปนการสง

เสรมสขภาพใหเกดการใชยาและผลตภณฑสขภาพทเหมาะ

สมในชมชน

รพสต.หมายถงโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ประจ�าต�าบลในส�าหรบงานวจยนคอโรงพยาบาลสงเสรมสข

ภาพประจ�าต�าบลใน เขตพนท อ�าเภออาวลก จงหวดกระบ

จ�านวน 11 แหง

การรกษาพยาบาล หมายถง การรกษาคนทรสก

ไมสบายเพราะเจบไข ความเจบปวย ความบกพรองหรอผด

ปกตทางใจ การเจบไข การเจบปวย กคอการเปนโรค ดงนน

การจายเงนตามงบประมาณรายจายเพอเปนคารกษา

พยาบาล ทางราชการไดวางหลกเกณฑการจายเงนคารกษา

พยาบาลไววา ผรบบ�านาญจะเบกเงนคารกษาพยาบาลจาก

ทางราชการได จะตองเปนคารกษาพยาบาลทสถาน

พยาบาลเรยกเกบเงนในการรกษาพยาบาลเนองจากการ

เจบปวยดวยโรค หรอเกดจากลกษณะอาการทผดปกตทาง

รางกาย ตลอดจนความบกพรองหรอความผดปกตทาง

จตใจ และแพทยเหนวาจ�าเปนทจะตองท�าการรกษาใหกลบ

คนสสภาพปกต มฉะนนจะเกดอนตรายแกสขภาพของ

ผ ปวย ซงมใชเปนการกระท�าเพอการเสรมความงาม

การปองกนโรค บทบญญตแหงพระราชกฤษฎกาเงน

สวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาล ไมไดบญญตหลก

เกณฑทอนญาตใหการปองกนโรคเปนรายจายทน�ามาเบก

จายเปนคารกษาพยาบาลได ดงนน การปองกนโรคจงไม

สามารถน�ามาเบกจายเปนคารกษาได

การบรหารเวชภณฑ ทมประสทธภาพ หมายถง

การบรหารจดการเรองเวชภณฑทใชในหนวยปฐมภมให

เพยงพอเหมาะสม มคณภาพ ใหผปวยไดรบยาตามทผสง

ใชยาตองการใช อยางถกหลกวชาการและเปนยาทม

คณภาพในการรกษา ในเวลาทรวดเรว มการบรหารงบ

ประมาณคาเวชภณฑอยางเหมาะสมเปนธรรมกบทกฝายท

เกยวของ โปรงใส ตรวจสอบได ซงจะเปนผลดตอผปวย ตอ

หนวยปฐมภม และตอบคลากรสาธารณสขทเกยวของใน

การดแลรกษาพยาบาลผปวย

ระบบยาใน รพสต. หมายถง กระบวนการทด�าเนน

งานระบบบรหารเวชภณฑ และระบบความปลอดภยดาน

ยาทประกอบดวย กระบวนการทควบคลมตงแต การจดหา

การเกบรกษา การเบกจายส�าหรบบรการ การรวบรวม

ประเมนการใช และกระบวนการทสงเสรมใหเกดความ

ปลอดภยในการใชยา ไดแก การคดกรองและเฝาระวง

อาการไมพงประสงคจากยา การเฝาระวงความคลาดเคลอน

ทางยาในการบรการ

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 453Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. เพอใหมยาและเวชภณฑเพยงพอ สามารถ

รองรบความตองการของผรบบรการได

2. เพอไมใหเกดการขาดสภาพคลองทางการเงน

3. เพอใหมการลงทนในคลงยาและเวชภณฑ

นอยทสด

4. เพอเปนการประกนวายาและเวชภณฑคงคลง

ทไดรบมานนถกตอง ทงชนด จ�านวน และคณภาพ

5. เพอใหมการดแลรกษาทด ปองกนการขโมย

สญเสย เสอมสภาพ และหมดอาย

6. เพอใหมการบนทกและตรวจสอบยาคงคลง

เมอมการรบจายยา และใหมการตรวจสอบยาเปนระยะ

อยางสม�าเสมอ

7. เพอความปลอดภยของยาดวยเพอใหผปวย

ไดรบการรกษาทถกตอง ทนเวลา และมความปลอดภย

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาการบรหารเวชภณฑของ รพสต.ในเขต

พนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ ผวจยไดคนควาแนวคดและ

งานวจยทเกยวของเพอเปนแนวทางในการวจยดงน

สภาวด ศรลามาตย, (2556) จากการศกษาแรง

จงใจและการสนบสนนจากองคการ พบวามความสมพนธ

ระดบปานกลางทางบวกกบการบรหารเวชภณฑของ

เจาหนาทสาธารณสขในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล

จงหวดขอนแกน อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.01

(r =0.643,p-value<0.001,r=0.574, p-value<0.001

ตามล�าดบ) และตวแปรอสระทมผลตอการบรหารเวชภณฑ

ของเจาหนาทสาธารณสขในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบลจงหวดขอนแกน ไดแก ดานนโยบายและการบรหาร

ดานเทคโนโลยสารสนเทศ ดานความสมพนธระหวางบคคล

และดานลกษณะงานโดยตวแปรอสระทง 4 ตวสามารถ

พยากรณการบรหารเวชภณฑของเจาหนาทสาธารณสข

ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลจงหวดขอนแกนได

รอยละ 57.8 ปญหาอปสรรคทพบสวนใหญคอดานการจด

ซอ-จดหา รอยละ 38.1 และขอเสนอแนะคอผบรหารควรจด

ท�าแผนซอยาใหเพยงพอกบความตองการทงในภาวะปกต

และสภาวะวกฤตและควรพฒนางานคลงเวชภณฑใหได

ตามมาตรฐานทก�าหนด

นางสาวศศวมล ทองพว, (2550) จากการศกษา

การบรหารเวชภณฑ ศนยอนามยท 6 ขอนแกน พบวา

เปนการจดซอยาในบญชยาหลกจ�านวน 1,631,190.8 บาท

ยานอกบญชยาหลก จ�านวน 1,788,258.7 บาท และ

เวชภณฑทมใชยาจ�านวน 346,552.86 บาท การส�ารอง

เวชภณฑยาและเวชภณฑทมใชยาของโรงพยาบาลเฉลย

อยท 2.39 และ 3.18 เดอน ตามล�าดบ โดยมลคาเวชภณฑ

คงคลงสนไตรมาสท 4 เปนเวชภณฑยา จ�านวน 817,758.0

บาท และเวชภณฑทมใชยาจ�านวน 90,462.10 บาท และ

จากการตรวจสอบยาบนหอผปวยพบวามมลคายาท Over

Stock คดเปน 10,751.93 บาทและ Dead Stock/ Expired

คดเปน 9,204.14 บาท เมอวเคราะหแบงกลมยาตามมลคา

การใชยาโดยวธแนวทาง ABC Analysis เพอใชเปนแนวทาง

ในการบรหารคลงเวชภณฑ พบวากลม A ซงเปนกลมท

มลคาการใชสงมากมจ�านวนยา 31 รายการ สวนใหญเปน

ยาในกลมวคซน กลมยารกษากระดกพรน และฮอรโมน

ส�าหรบขอเสนอแนะเพมเตมไดแก ควรพฒนาระบบการเกบ

ขอมลการบรหารคลงเวชภณฑใหตอเนองทกป เพอดแนว

โน มและหาแนวทางเพมประสทธภาพระบบบรหาร

เวชภณฑ ลดปญหายา Over Stock และยา Dead Stock/

Expired ปญหายาขาดสตอก เพอใหการใชงบประมาณของ

รฐเปนไปอยางประหยดคมคา

นชนาถ เคยงวงค, (2557) จากการพฒนาคณภาพ

การบรหารเวชภณฑโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล ใน

เครอขายบรการสขภาพมวงสามสบ อ�าเภอมวงสามสบ

จงหวดอบลราชธานผลการวจย พบวา หลงด�า เนนการ ม

การพฒนาคณภาพการบรหารเวชภณฑเกดขนได คอ กลม

ตวอยางมคะแนนความรในระดบสงการประเมนงานบรหาร

เวชภณฑ ดานการเสอมสภาพ/ยาหมดอาย ดานการจดการ

คงคลง และดานงานบรหารเวชภณฑทวไป มการพฒนาขน

อตราคงคลงพบวาอย ในเกณฑ ปกต คอมอตราคงคลงอย

ในระหวางเกณฑ 1-3 แสดงถงมการส�ารองเวชภณฑ

เพยงพอ พบมลคาเวชภณฑเสอมสภาพ หมดอาย ในเครอขาย

ระบบบรการสขภาพปฐมภมมแนวโนมลดลง สวนปจจย

ความส�าเรจในการพฒนาคณภาพงานบรหารเวชภณฑ คอ

กระบวนการมสวนรวม การสรางทม องคกรและนโยบาย

ของผ บรหารนอกจากนนบคลากรมความรเกยวกบการ

บรหารเวชภณฑ เพมขนกอนการด�าเนนการอยางมนย

ส�าคญทางสถตทระดบ .05

454 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

ขนตอน/การด�าเนนงาน 1. ก�าหนดแบบแผนการปฏบตงาน 2. จดประชมชแจงนโยบายและความตองการรวมกนกบเครอขายศนยสขภาพชมชนหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลอาวลก จ�านวน 11 แหง 3. ลงปฏบตงานเภสชกรรมปฐมภม 3.1. ปฏบตงานตามปฎทนปฏบตงานเภสชปฐมภม 1 ครง/เดอน/รพสต โดยก�าหนดวนตรงตามทมวนคลนกของแตละรพสต. 3.2. เภสชกร จ�านวน 2 คน ปฏบตงาน 48 ชวโมง/สปดาห และเจาพนกงานเภสชกรรม จ�านวน 2 คน ปฏบตงาน 48 ชวโมง/สปดาห 4. วธการเกบรวบรวมขอมล 4.1. แบบประเมนการด�าเนนงานเภสชกรรมปฐมภม 2 ครง/ป (ตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด) - หมวดท 1 บคลากร - หมวดท 2 คลงยาและเวชภณฑ - หมวดท 3 งานบรหารงานเภสช - หมวดท 4 งานเภสชกรรมชมชน - หมวดท 5 งานคมครองผบรโภค - หมวดท 6 งานสงเสรมความปลอดภย การใชยาในชมชน - หมวดท 7 งานสงเสรมการใชสมนไพร 4.2. แบบบนทกการปฏบตงานเภสชกรรม - การปฏบตงานเภสชกรรม - ผลการปฏบตงาน/ปญหาทพบ - ขอเสนอแนะในการปฏบตงาน 4.3. แบบบนทกการตรวจสอบวนหมดอาย 4.4. แบบประเมนการด�าเนนงานระบบความปลอดภยดานยา - คณภาพตรวจรกษา - คณภาพการสงมอบ - ระบบการเฝาระวงอาการไมพงประสงค ทางยา - ระบบการเฝาระวงความคลาดเคลอน ทางยา 5. วเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมลใชสถตเชงพรรณนา ไดแก รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

6. โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร Microsoft

Excel 97 Thai Editioการว เคราะหขอมล

ผลการด�าเนนงาน

จากการลงปฏบตงานเภสชกรรมปฐมภมรพสต.

ทกแหง มการประเมนการบรหารเวชภณฑของ รพสต กอน

การด�าเนนการพบวา มเพยง รพสต.เขาแกวเพยง รพสต.

เดยวทผานตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด คอ มคะแนน 80

คะแนนขนไป รพสต.อนๆยงคงพบปญหาในการบรหาร

เวชภณฑในแตละดานสงผลใหคะแนนรวมนอยกวา 80

คะแนนไมผานตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด เมอหลงการ

ด�าเนนงานในการพฒนาการบรหารเวชภณฑ พบวา รพสต.

ทกแหงมการพฒนางานการบรหารเวชภณฑผานตาม

เกณฑท สปสช.ก�าหนด คอ มคะแนน 80 คะแนนขนไป

(ดงตารางท 1 และแผนภมท 1)โดยสรปผลการด�าเนนงาน

ในแตละดานไดดงน

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 455Reg 11 Med JVol. 29 No. 3ตา

รางท

1 แ

สดงค

ะแนน

การป

ระเม

นกอน

-หลง

ด�าเน

นงาน

456 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

1. แบบประเมนการด�าเนนงานเภสชกรรม

ปฐมภม

1.1 ดานบคลากรพบวา ทก รพสต. มเภสชกร

รบผดชอบในการพฒนางานบรการเภสชกรรมปฐมภม

อยางนอย 1 คนในการลงปฏบตงานเภสชกรรมปฐมภม

2 วนตอสปดาหทงกอนและหลงการด�าเนนการคะแนนการ

ประเมนอยในระดบด

1.2 ดานคลงยาและเวชภณฑ กอนการด�าเนน

การพบวา รพสต.บางแหงยงคงมปญหาในเรองของการ

ควบคมอณหภมของคลงเวชภณฑ การถายเทอากาศของ

คลง และปญหาการบนทกบญชควบคมการเบกจายยา

และบนทกขอมลทยงคงไมเปนปจจบนผลคะแนนการ

ประเมนกอนการด�าเนนงานอยในระดบพอใช หลงการ

ด�าเนนการไมพบปญหาดงกลาวคะแนนการประเมนในภาพ

รวมอยในระดบด

1.3 ดานงานบรการเภสชกรรม กอนการ

ด�าเนนงานพบวา รพสต.ทกแหงไมมการจดท�าเครองมอเพอ

สงเสรมการใชยาของผปวยใหถกตองปลอดภยเชน ฉลาก

ภาพแผนภมท 1 แสดงคะแนนกอนและหลงการด�าเนนการ

เสรม บตรแพยา เอกสารความรดานยา และบาง รพสต.

ไมมระบบบนทกทบทวนอบตการณสามคลาดเคลอนทาง

ยา ขาดอปกรณนบเมดยาหรอแคปซลอยางนอย 2 ชด เพอ

แยกนบยากลมทเกดอาการแพ เชน ยากลมเพนนซลลน

คะแนนการประเมนกอนการด�าเนนงานอยในระดบตอง

ปรบปรง หลงการด�าเนนงานพบปญหาดงกลาวบางจ�านวน

เลกนอยคะแนนการประเมนในภาพรวมอยในระดบพอใช

1.4 ดานงานเภสชกรรมชมชนกอนการด�าเนน

การพบวา รพสตบางแหงไมมการก�าหนดกลมเปาหมายเชน

กลมผปวยเรอรง ไมมกระบวนการในการตดตามดแลผปวย

ตอเนองคะแนนการประเมนกอนการด�าเนนงานอยในระดบ

พอใช หลงการด�าเนนการไมพบปญหาดงกลาวคะแนนการ

ประเมนในภาพรวมอยในระดบด

1.5 ดานงานคมครองผบรโภค กอนการด�าเนน

งานพบวา ทก รพสต.ไมมทะเบยนรานขายอาหารสดแผง

ขายอาหารสดและรานแผงขายอาหารสดในหมบาน ไมม

ผลตรวจวเคราะหผลตภณฑสขภาพจากหองปฏบตการและ

รถหนวยตรวจสอบเคลอนท ไมมการบนทกขอมลคะแนน

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 457Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

การประเมนกอนการด�าเนนงานอยในระดบตองปรบปรง

หลงการด�าเนนการไมพบปญหาดงกลาวคะแนนการ

ประเมนในภาพรวมอยในระดบด

1.6 ดานการสงเสรมความปลอดภยการใชยา

ในชมชนกอนการด�าเนนงานพบวา รพสต.บางแหงไมมการ

ส�ารวจยาทจ�าหนวยในรานคาและชมชน ไมมการอบรมช

แจง/ตรวจแนะน�าผประกอบการรานคา ไมมการอบรม

ประชาชนในชมชนใหมความรในการบรโภคยาทเหมาะสม

และไมมการท�าประชาคมและออกบทบญญตชมชนเพอ

ปองกนแกไขการจ�าหนายยาทไมปลอดภยในชมชนคะแนน

การประเมนกอนการด�าเนนงานอยในระดบตองปรบปรง

หลงการด�าเนนการไมพบปญหาดงกลาวคะแนนการ

ประเมนในภาพรวมอยในระดบพอใช

1.7 ดานการสงเสรมการใชสมนไพร พบวา

ทก รพสต.มการใชยาจากสมนไพรตามบญชยาสมนไพรใน

หนวยบรการและเจาหนาทสาธารณสขมความรการใชยา

จากสมนไพรตามบญชยาสมนไพร ทงกอนและหลงการ

ด�าเนนการคะแนนการประเมนอยในระดบด

2. การปฏบตงานเภสชกรรม

จากการปฏบตงานเภสชกรรม กอนการด�าเนน

งาน พบวา มการวาเวชภณฑบนพนหอง ยาบางตวไมมชอ

ยา มยาใกลหมดอายภายใน 6 เดอนและยาทหมดอายแลว

มยาเสอมภายในคลงเวชภณฑ มยาขาดสตอก การบนทก

การตรวจสอบการหมดอายของเวชภณฑไมเปนปจจบน

การบนทกอณหภมและความชนไมเปนปจจบนทกรพสต.ม

คะแนนรวมกอนการด�าเนนงานนอยกวา 80 คะแนนไมผาน

ตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด รวมไมถง 80 หลงการด�าเนน

การยงคงพบยาหมดอายภายใน 6 เดอนแตไมพบปญหายา

หมดอายเนองจากทก รพสต. มการบรหารจดการแลก

เปลยนยาทใกลหมดอายน�ามาใชกอนคะแนนการประเมน

ในภาพรวมอยในระดบดมคะแนนรวม 80 คะแนนขนไป

ผานตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด (ดงตารางท 2 )

ตารางท 2 แบบบนทกการปฏบตงานเภสชกรรม

458 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

3. แบบบนทกการตรวจสอบวนหมดอาย

จากการตรวจสอบวนหมดอายของเวชภณฑกอน

การด�าเนนงานพบวา ทก รพสต.มยาใกลหมดอายภายใน

6 เดอน ยาใกลหมดอายภายใน 3 เดอน และยาทหมดอาย

เปนจ�านวนมากสงผลใหคาใชจายดานยาสงเสยยาไปโดย

ไรประโยชน ทก รพสต.มคะแนนการประเมนกอนการด�าเนน

งานอยในระดบตองปรบปรง หลงการด�าเนนการไมพบ

ปญหายาหมดอาย พบยาใกลหมดอายภายใน 6 เดอน ยา

ใกลหมดอายภายใน 3 เดอนจ�านวนนอย (ดงตารางท 2)

และพบวาทก รพสต. มการบรหารจดการแลกเปลยนยาท

ใกลหมดอายน�ามาใชกอนคะแนนการประเมนในภาพรวม

อยในระดบดมคะแนนรวม 80 คะแนนขนไปผานตามเกณฑ

ท สปสช.ก�าหนดดงกลาวคะแนนการประเมนในภาพรวม

อยในระดบดและสามารถลดปรมาณคาใชจายยาและ

เวชภณฑทไมใชยาของ รพ.สต.ได ดง(ภาพแผนภมท 2)

ภาพแผนภมท 2

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 459Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

ตางร

างท

3

460 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

4.แบบประเมนการด�าเนนงานระบบความ

ปลอดภยดานยา

จากการประเมนผลการด�าเนนระบบความ

ปลอดภยดานยากอนการด�าเนนงานไมพบ รพสต.ทผาน

เกณฑบางรพสต.มคะแนนไมนอยกวา 3 ในบางหมวด

เทานนคดเปน (37.28%) โดยเรยงคะแนนการประเมนจาก

มากไปนอยไดแก คณภาพการตรวจรกษา (40%), คณภาพ

การสงมอบยา (38.18), ระบบการเฝาระวง ME (36.36%),

ระบบการเฝาระวง ADRs (36.36%) หลงการด�าเนนงานพบ

วาทกรพสต.ผานเกณฑมาตรฐานมคะแนนไมนอยกวา 3

ทกหมวดคดเปน (74.09%)หมวดทมการด�าเนนงานผาน

เกณฑเรยงจากมากไปนอยไดแก คณภาพการตรวจรกษา

(78.18%), คณภาพการสงมอบยา (70.90%), ระบบการ

เฝาระวง ME (67.27%), ระบบการเฝาระวง ADRs

(67.27%)(ดงตารางท 4)

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 461Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

ตางร

างท

4 ค

ะแนน

การป

ระเม

นผลก

ารด�า

เนน

ชอ

รพ.สต

.

คะแนนเฉ

ลยแตละหมวดของระ

บบความปลอดภยดานยา

คะแนนรวม

แตละ

รพสต

คณ

ภาพการต

รวจรกษา

คณ

ภาพการส

งมอบยา

ระบ

บการเฝาระว

ง ME

ระบบการเฝาระว

ง ADR

s กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

รพ.สต

.บานอาวลกนอย

1 4

2 3

2 3

2 4

7 14

รพ

.สต.บา

นนาเห

นอ

2 4

1 3

1 3

2 3

6 13

รพ

.สต.บา

นเขาลอม

2

3 3

5 2

4 2

4 9

16

รพ.สต

.บานแหลมสก

3 5

2 4

2 3

1 3

8 15

รพ

.สต.บา

นกลาง

2 3

2 4

3 5

2 3

9 15

รพ

.สต.บา

นนาจาน

1

4 2

3 1

3 2

4 6

14

รพ.สต

.หนองหลมพ

อ 3

5 2

3 2

4 2

3 9

15

รพ.สต

.บานเข

าแกว

1

3 1

3 2

4 1

3 5

13

รพ.สต

.บางเจ

รญ

2 3

1 3

1 3

1 3

5 12

รพ

.สต.บา

นคลองยา

2 4

3 4

2 5

3 4

10

17

ศนยสงเส

รมสขภาพต

าบล

3 5

2 4

2 4

2 3

9 16

คะแนนรวมแตละหมวด

22

43

21

39

20

37

20

37

83

16

3 รอ

ยละ

40

78.18

38

.18

70.90

36

.36

67.27

36

.36

67.27

37

.28

74.09

ตางรา

งท 4 คะแนนการป

ระเมนผลการดาเน

น

462 รอแฮนง วาเฮง วารสารวชาการแพทยเขต 11ปท 29 ฉบบท 3 ก.ค. - ก.ย. 2558

จากการลงพนทปฏบตงานเภสชกรรมปฐมภมใน

รพ.สต. ทกแหงในเขตพนทอ�าเภออาวลกเกบขอมลโดยใช

แบบประเมนการด�าเนนงานเภสชกรรมปฐมภม แบบบนทก

การปฏบตงานเภสชกรรม แบบประเมนประสทธภาพงาน

บรหารคลงเวชภณฑโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลและ

แบบบนทกการตรวจสอบวนหมดอาย พบวา รพ.สต ในเขต

พนทอ�าเภออาวลกมการพฒนาการบรหารจดการคลง

เวชภณฑทมประสทธภาพมากขนเปนไปตามวตถประสงค

ของการด�าเนนงานครงน ผลการประเมนการด�าเนนงาน

เภสชกรรมปฐมภมเปนไปตามเกณฑท สปสช.ก�าหนด คอ

รพ.สต ทกแหงมคะแนนรวมมากวา 80 คะแนนขนไป ไม

พบยาเสอมสภาพหรอยาหมดอาย พบยาทหมดอายภายใน

6 เดอนและภายใน 3 เดอนในปรมาณทนอยและสามารถ

บรการจดการน�ายามาแลกเปลยนกนใชไดและไมกอใหเกด

อนตรายแกผปวย ทก รพ.สต.ไมพบปญหาการขาดแคลน

ยา และผลจากการด�าเนนงานครงนสามารถชวยลดภาระ

คาใชจายดานยาและเวชภณฑทไมใชยาใหกบเครอขายใน

เขตพนทอ�าเภออาวลกได

อภปรายผลและค�าแนะน�า

การบรหารเวชภณฑของ รพสต. พบวา การรวม

มอกนของเจาหนาทใน รพสต.และความตระหนกของเจา

หนาทผเกยวของเปนปจจยเงอนไขทมความสมพนธกบ

ความรความสามารถของเจาหนาทใน รพสต.และการคง

ของมาตรฐานการบรหารเวชภณฑของ รพสต.โดยเฉพาะ

ในดานของความตอเนองและสม�าเสมอของการปฏบต

หนาทของเจาหนาททยงยนดงจะเหนจากการตดตอ

สอบถามการด�าเนนงานของแตละ รพสต.หากกจกรรมการ

ปฏบตงานในแตละดานของเจาหนาทของแตละ รพสต.ขาด

หายไปจะท�าใหมาตรฐานการบรหารเวชภณฑของ รพสต.

กจะลดลงดวย นอกจากนการสรางเครอขายเพอลดงบ

ประมาณคาใชจายยาและเวชภณฑทไมใชยาของ รพ. การ

สนบสนนของผบงคบบญชากมความส�าคญทจะสงผลให

ชมรมมกจกรรมการปฏบตงานเปนไปอยางตอเนองและ

บรรลวตถประสง ในสวนของกระบวนการสรางคณภาพและ

การพฒนาการบรหารเวชภณฑของ รพสต.อยางตอเนอง

ควรมงเนนกระบวนใหความตระหนกการเรยนรของเจา

หนาทเปนส�าคญ จากการด�าเนนงานรวมกนในเครอขาย

พบวา แมเจาหนาทจะพบอปสรรคทตองด�าเนนงานภายใต

งบประมาณทจ�ากดและความไมเขาใจในระยะแรกแตเมอ

ด�าเนนการตอเนอง เจาหนาทเรมเหนผลดทเกดขนทงกบผ

ปวยทสามารถใชบรการสภาพยาบาลใกลบานไดอยาง

ปลอดภยและตวเจาหนาทเองสามารถปฏบตงานไดอยาง

สะดวกสบายลดความเสยงและงานคลาดเคลอนทางยาค

ลงเวชภณฑมความสะอาดปลอดภยดงนนเจาหนาท รพสต.

ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ จงเปนกลมทใสใจตอ

สขภาพของประชาชนและใหความส�าคญตอคณภาพของ

องคกรจงมการพฒนาตอยอดไดงาย และเปนพลงกระตน

เจาหนาทในเขตพนทอนๆ ไดในระยะยาวสามารถแกปญหา

ของคลงเวชภณฑได เชน ปญหาการควบคมอณหภมของ

คลงเวชภณฑ ปญหาการบนทกบญชควบคมการเบกจาย

ยา ปญหาการบนทกขอมลทยงคงไมเปนปจจบน ปญหา

การจดท�าเครองมอเพอสงเสรมการใชยาของผปวยใหถก

ตองปลอดภย ปญหายาขาดสตอก ปญหายาหมดอาย ไมม

อะไรจะชวยใหเรารกการท�างานไดดเทากบการเหนคณคา

และความหมายของงานนน ๆ เมอเราขยายทศนะใหกวาง

จนเหนวางานของเราเชอมโยงกบสงอน ๆ อยางไร เราจะ

พบวางานของเรามความส�าคญและเปนสวนทขาดไมได

ส�าหรบสงทยงใหญคณคาทเกดจากการวจยครงนอกอยาง

หนงคอการไดยอนกลบมาทบทวนงานตวเองถงสงทก�าลง

คดและปฏบตอย ไดเหนขอบกพรองของงานทเคยท�า ท�าให

เหนชองทางในการแกไขขอบกพรองเดม กอใหเกดความ

ชดเจนในแนวปฏบต เชอมนวาวถทางนจะน�าไปสการสราง

การมสวนรวมของชมชนมากกวาทเคยม

ขอเสนอแนะ

สงทควรจะศกษาตอไปกคอมปจจยอะไรบางทม

ผลตอความสามารถในการบรหารยาและเวชภณฑของโรง

พยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล ทงนเพอทจะได ด�าเนนการ

แก ปญหาได ตรงกบสาเหตมากทสด ซงจะท�าใหงานบรหาร

ยาและเวชภณฑมคณภาพ เกดประสทธผลในการรกษาเกด

ประโยชนสงสดแกประชาชนตอไป

การบรหารเวชภณฑและระบบยาของ รพสต.ในเขตพนทอ�าเภออาวลก จ.กระบ 463Reg 11 Med JVol. 29 No. 3

เอกสารอางอง

1. คณะกรรมการพฒนาเครอขายผ เ ชยวชาญดาน

เภสชกรรมเครอขายบรการสขภาพท 10 ส�านกงาน

สาธารณสข จงหวดศรสะเกษ. (2556). เกณฑประเมน

การบรหารเวชภณฑและความปลอดภยดานยาโรง

พยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลป2556.

2. คณะท�างานสนบสนนการพฒนาโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพต�าบล (2554). ส�านกงานสาธารณสขจงหวด

อดรธาน. การพฒนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล

จงหวดอดรธาน ประจ�าป 2554.

3. สภาวด ศรลามาตย . ดร.ประจกร บวผน. (2556). การ

บรหารเวชภณฑ ของเจาหนาทสาธารณสขในโรง

พยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล จงหวดขอนแกน.

จงหวดขอนแกน.

4. สภค รองเมอง. (2555). ธงสโบกสะบดเตอนยาหมด

อาย. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลบานโนนแตน

อ�าเภออทมพรพสย จงหวดศรสะเกษ. จงหวดศรสะเกษ.

2555

5. ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2542). การ

พฒนาประสทธภาพระบบบรหารเวชภณฑกระทรวง

สาธารณสข. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

2542.

6. ส�านกนายกรฐมนตร. ระเบยบส�านกนายกรฐมนตรวา

ดวยการพสด พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม. 2535.

7. ส�านกพฒนาบรการสขภาพ กรมสนบสนนบรการ

สขภาพ กระทรวงสาธารณสข. (2557). มาตรการพฒนา

ประสทธภาพการบรหารเวชภณฑ ของหนวยบรการ

สงกดกระทรวงสาธารณสข ป งบประมาณ 2557.

8. ส�านกพฒนาระบบบรการสขภาพ กรมสนบสนนบรการ

สขภาพ กระทรวงสาธารณสข. (2550). มาตรฐานบรการ

กระทรวงสาธารณสข. โรงพมพ ชมนมสหกรณแหง

ประเทศไทยจ�ากด. 2550.

9. อภรด เหมะจฑา.(2542). ค มอมาตรฐานวชาชพ

เภสชกรรมโรงพยาบาล สมาคมเภสชกรรมโรงพยาบาล

แหงประเทศ ไทย(ประเทศไทย)กรงเทพมหานคร.

จนทรมวงการพมพ 2542.

10. อาคม สมบต. (2556). ความสามารถในการบรหาร

เวชภณฑของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลของ

เครอขายบรการสขภาพอ�าเภอหวยทบทน จงหวด

ศรสะเกษ. 2556.