1148 exam workshop book final col
TRANSCRIPT
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
1/101
[wU{ odm[rR>
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
gZ 2010
[arjm od^mJ,[wU{ odm[rR>>, [wU{-411007
ZH$ A{YH$V
*nMVmam[H$V CmwJ-j_Vmerb {dmnrR> *
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
2/101
gH$nZm$ :
grE (S>m.) {e. _mo. Am[haonarjm {Z H$,
nwUo {dmnrR>, nwUo-411007.
_wH$ :
S>m. _m. b. OmYdHw$bg{Md,
nwUo {dmnrR>, nwUo-411007.
_wU-Wi_wU-Wi_wU-Wi_wU-Wi_wU-Wi ::::: nwUo {dmnrR>> _wUmb`, nwUo {dmnrR>>, nwUo-411007.
[1000-8-2010 (1148)(1)]
_m. narjm {Z H$ d H$m H$mi
A.H$. Zmd H$m H$mi
1. S>m . g. am. XmVmZo gQ>|. 1995 Vo \o$~w. 2000
2. lr. _m. Jmo. qeXo \o$~w. 2000 Vo gQ>|. 2000
3. lr. _m. em. {\$aJo Am Q>mo. 2000 Vo OyZ 2009
4. grE (S>m.) {e. _mo. Am[hao Owb, 2009 nmgyZ
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
3/101
AZwH$_oUH$m
A.H$. V[erb [> H$.
1. [arjm od^mJmodf`r _mohVr ... 1
2. g[yVVm H$mbmdYr ... 13
3. [arjm H|$modf`r ... 24
4. [arjm Am`m{OZ ... 25
5. ododY [arjm`m [arjm-AOm]m]V ... 29
6. oVr` df H$bm d dmoU` [arj{`m gmV d ... 46odm[rR> b{Ir [arj{g ]g`mgX^mV
7. W_, oVr` d VVr` df ]r.Egr. d ]r.Egr. gJUH$em - ... 47
g[V `m dfm`m CmrUV{`m _mUm]m]V
8. JwUmMm $[mVnaV gmo`H$sH$ammMm V$m (60, 80 d 100 [H$s) ... 48
9. [`mdaUOmJVr gX^mV ... 50
10. Q>_ ES>/AVJV [arj{`m Cma[oH$m]m]V ... 55
11. A``Z Aj_Vm(Learning Disability)odm mZm [arjmg]YmV ode{f gdbVr ... 57
12. ode{f [arjmg]Yr ... 56
13. odm[rR> [arjm m H$m_m m AoZdm`V{]m]V ... 60
14. [arjm oZH$mbmgX^mVrb _hdmM{ A`mX{e ... 62
15. H|$r` _y`_m[Z H$[ `m{OZm ... 72
16. [wZ_y`mH$Z d \{$aV[mgUr ... 75
17. [arjm JaH$ma H$aU{ H$m dmhr]m]V ... 8018. A`mX{e H$. 182 - [na[H$ H$. 123/2008 ... 82
Cma[oH$mMr N>m`mnH$V V X{`m]m]V
19. A`mX{e H$. 104A - [na[H$ H$. 178/2008 ... 85
20. [W_ df H$bm, dmoU`, odkmZ, ... 86
[arjm _hmodmb`mH$S>{ dJ H$a`m]m]V
21. gH{$VWimda _mohVr C[bYV{]m]V. ... 95
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
4/101
1
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
[wU{ odm[rR>
[arjm od^mJmodf`r _mohVr
VmdZm
{dmnrR>mZo Wm{nV Ho$bo`m {Za{Zam`m nXdr, nX`wma A`mgH$_m`m narjm Ko`mMo, `mMo {ZH$mbOmhra H$a`mMo d CmrU {dm`mZm nX{dH$m, nXdr _mUno Xo`mMo H$m_ m_w`mZo {dmnrR> narjm {d^mJmVMmbVo. `m_wio narjm {d^mJ hm {dmnrR>mMm H|$q~X/nmR>rMm H$Um _mZbm OmVmo. {dmnrR>mMr {ddmgmhVm hrnarjm {d^mJm`m H$m_H$mOmda Adb~yZ AgVo. Aem H$mao narjm {d^mJ hm {dmnrR> emgZmMr _hdmMr^y{_H$m ~OmdVmo. narjm {d^mJmMo gnyU H$m_ ho _hmam> {dmnrR>o H$m`Xm, 1994 _Yrb VaVwXr d `mAZwfJmZo
Ho$bobo n[a{Z`_, A{Y{Z`_ Am{U {d{dY {Z`_m`m AYrZ amhZ MmbVo.narjm {d^mJmMr aMZm Am{U H$m`nVr
narjm {d^mJm`m H$m_mMr `mr d d$n bjmV KoD$Z, narjm {d^mJm`m H$m_m`m gmo rgmR>r, narjm{d^mJmMo H$m`mZw$n (on functional basis) VrZ {d^mJ H$a`mV Ambobo AmhoV
1) narjmnyd H$m_o
2. `j narjoMr d narjm {ZH$mbmMr H$m_o
3. narjmoma H$m_o.
(1) narjmnyd H$m_o
narjmnyd H$m_m_`o m_w`mZo _hmam> {dmnrR>o H$m`Xm, 1994, H$b_ 71 Ad o, narjoMr H$m H$_n{H$m,H$b_ 32(5)(E) Zwgma mpZH$, narjH$, _mS>aoQ>a m`m {Z`w`m H$aUo, H$b_ 32(8) Zwgma d[a> n`dojH$m`m{Z`w`m, narjoMo AXmOnH$ V`ma H$aUo, XjVm g{_Vr`m {Z`w`m, H|$r` _y`_mnZ H$nm`m gMmbH$mMr{Z`w$s H$aUo, gd narjmMo doimnH$ V`ma H$aUo, H|$r` _y`_mnZ H$nmMo {R>H$mU {ZpMV H$aUo, {dm`mMr~R>H$`dWm H$aUo, _hm{dmb` d {dmnrR> ej{UH$ {d^mJ `mZm narjm Am moOZmgmR>r CMb aH$_m Xo`m~m~VMrH$m`dmhr H$aUo, gd narjm H|$mZm narjm Am`moOZmgmR>r bmJUm`m Cman{H$m Am{U BVa gm{h` nwa{dUo,
mpZH$mH$Sy>Z Zn{H$mMr JmonZr` nm{H$Q>o drH$maUo, Zn{H$mMr N>nmB H$$Z KoUo, Zn{H$mMr grb~Xnm{H$Q>o g~{YV narjm H|$mZm nmohmoM{dUo, B`mXr H$m_mMm g_mdoe hmoVmo.
(2) `j narjoMr d narjm {ZH$mbmMr H$m_o
`m {d^mJmV m_w`mZo narjm AO drH$maUo, Zo_{bQ>, g_ar d {dm`mMr doeno _hm{dmb`mZmnmR>{dUo, m`{jH$ narjogmR>r g_d`H$mMr g^m Am`mo{OV H$aUo, narjm nma nS>`mZVa gd narjm H|$md$ZCman{H$m Jmoim H$aUo, `m H|$r` _y`_mnZ H$nmMo {R>H$mUr nmohmoM`m H$aUo, XjVm nWH$mZo JaH$mamg~YrgmXa Ho$bobo Ahdmb drH$maUo, m`{jH$ narjm`m JwU`mm `m `m {df mMo A`j/narjH$mH$Sy>Z drH$maUo,
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
5/101
2
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
Cman{H$mMr VnmgUr H$$Z KoUo, `m VnmgyZ Pm`mZVa {df`{Zhm` JwU H|$r` _y`_mnZ H$nmH$Sy>ZgrSr_`o KoUo Am{U {ZH$mb Omhra H$a`mg~YrMr gJUH$s` {H$`m H$$Z KoUo Am{U {ZH$mbg~{YV _hm{dmb`o/
gWmZm nmohmoM{dUo, _m. Hw$bnVr, {dmnrR> AZwXmZ Am`moJ d am` gaH$ma `mZm doimodoir bmJUmar gmp`H$sd narjmg~YrMr BVa _m{hVr nwa{dUo, Aer H$m_o MmbVmV.
(3) narjmoma H$m_o
JwUnS>VmiUr d nwZ_y`mH$ZmgmR>r _hm{dmb`/{dm`mH$Sy>Z Ambobo AO drH$maUo, Cman{H$mMrJwUnS>VmiUr d nwZ_y`mH$Z H$$Z KoD$Z `mg~YrMm {ZH$mb _hm{dmb`/{dm`mZm nmR>{dUo, Cman{H$mMrN>m`m{H$V V CnbY H$$Z XoUo, nXdr, nX{dH$m, _mUn A`mgH$_, B`mXtMo _mUn {_i`mgmR>r{dm`mZr Ho$bobo AO drH$maUo, `m gdmMr _mUno V`ma H$$Z KoD$Z `mMo dmQ>n H$aUo, narjm/H|$r`
_y`_mnZ H$nm`m {R>H$mUmd$Z mV Pmbo`m Cman{H$m drH$maUo d `mMo OVZ H$aUo, X`_ JwUnHo$XoUo, Q>mg{H$Q>, aH$ g{Q>{\$Ho$Q> XoUo, {dm`mZr Ho$bobo narjm JaH$ma VgoM {ejH$ d {ejHo$Va godH$mH$Sy>ZKS>bo`m _mXm~m~V`m (bgog) H$aUmMr XIb KoD$Z nwT>rb H$m`dmhr H$aUo, JwUnS>VmiUr d nwZ_y`mH$ZmZVagwYm[aV JwUnHo$ XoUo, B`mXr H$m_o `m {d^mJmV MmbVmV.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
6/101
3
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
}
g[yVVm H$mbmdYr
g[yVVm
[na[H$ H$. 376/1993
odm[rR> AoYH$ma _S>im`m oZU`mZwgma gd g]oYVm`m _mohVrgmR>r H$iod`mV {V{ H$s, H$m{U`mhrodmemI{Vrb odm`mZ{ `mMr ejoUH$ g[yVVm H{$`mZVa R>{db{br g{ (Q>g) g[yVVm H{$`mZVa `m `modmemI{`m Zmdmg_m{a Xeodb{`m H$mbmdYrgmR>r dY(Valid) R>aod`mV {V Amh{. odmemIm d dY H$mbmdYr`mMm V$m Imbrb_mU{
A.H$. odmemIm d Y H$mbmdYr1. H$bm, bobVH$bm d `m{JOrdr H$bm 6 df}
2. _mZg, ZrVr d g_mOodkmZ 6 df}
3. odYr 6 df}
4. dH$ 3 df}
5. Ao^`moH$s 3 df}
6. Am wd}X 3 df}
7. dmoU` 6 df}8. oejUem 6 df}
9. `dWm[Zem 6 df}
gd gb _hmodmb`mM{ _m. mMm d _m. gMmbH$, _m`VmmV gWm `mZm odZVr H$s, `m [na[H$mVrbAme` gd odmWu d m`m[H$ `m`m ZOa{g AmUmdm.
JU{eqIS>, [wU{-411007. ghr/- XXXOm.H$. gr.]r./1531, Hw$bg{MdmH$[aVm.oXZmH$ 27.11.1993.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
7/101
4
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
g[yVVm
[na[H$ H$. 165/1996
gX [na[H$ H$. 17/1996, oXZmH$ 22.1.1996
odm[rR> AoYH$ma _S>imZ{ K{Vb{`m oZU`mZwgma gd g]oYVmZm H$iod`mV {V{ H$s, g[yVV{gX^mVrb[na[H$ H$. 376/1993, oX. 27.11.1993 _ { ]Xb H$a`mV Amb{bm Zmhr. gm{]V [na[H$ H$. 376/1993Mr V [wZM _mohVrgmR>r [mR>odbr Amh{. gXa [na[H$mMr A_b]OmdUr gZ 1996-97 `m ejoUH$ dfm[mgyZH$a`mV {Bb.
[wT>{ Ag{hr H$iod`mV {V{ H$s, odm`mZm `m oZU`mMr [wa{em _mUmV _mohVr hm{`mgmR>r _hmodmb`mZr,
_m`VmmV gWmZr d od^mJmZr `m`m _mohVr[H$mV gXa _mohVr N>m[yZ odm`m`m d{im{d{ir oZXeZmgAmUmdr d `m gX^mV [> gyMZm odm`mZm X{`mV `m`mV.
_m. mMm , gd gb _hmodmb { d _m. gMmbH$, _m`VmmV gWm AmoU _m. od^mJ_wI, ejoUH$od^mJ, [wU{ odm[rR> `mZm odZVr H$s, `m [na[H$mVrb Ame` gd odmWu, m`m[H$m`m ZOa{g AmUyZ mdm.
JU{eqIS>, [wU{-411007. ghr/- XXX
Om.H$. gr]rE/494, Hw$bgoMdmH$naVm.oXZmH$ 27 _{/3 OyZ 1996.}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
8/101
5
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
g[yVVm
[na[H$ H$. 373/1999
odm[rR> AoYH$ma _S>im`m K{Vb{`m oZU`mZwgma gd g]oYVmZm H$iod`mV {V{ H$s, odm`mZr ejoUH$g[yVVm H{$`mZVa R>{db{br g{ (Q>g) g[yVVm H{$`mZVa oH$Vr H$mbmdYrgmR>r dY R>aod`mV `mdrV `mg]Yr[na[H$ H$. 376/93 d [na[H$ H$. 165/96 `mZwgma A_b]OmdUr H$a`mV `mdr.
[wT>{ Ag{hr H$iod mV {V{ H$s, ejoUH$ df 1996-97 [ydu mZr d{e K{Vb{bm Amh{ Aem gd odm`mMrejoUH$ g{ darb [na[H$m`m _`mX{_mU{ dY _mZ`mV `mdrV. hUO{M 1996-97 [ydu`m odm`mMr g{1996-97 h{ [W_ df _mZyZ `m `m odmemI{Zwgma dY _mZ`mV `mdrV.
[wT>{ Ag{hr H$iod`mV {V{ H$s, [na[H$ 376 _ { `m odmemImMm Cb{I Zmhr, `m ndmemImH$naVmImbrb[_mU{ dY H$mbmdYr ejoUH$ df 1999-2000 d{emM{ [ohb{ df _mZyZ R>aod`mV `mdm
1) odkmZ odmemIm - 6 df{
2) AmfYoZ_mUem odmemIm - 3 df{
3) emarnaH$ oejUem odmemIm -6 df{
4) hm{o_Am{[Wr odmemIm - 3 df{
_m. od^mJ_wI, odm[rR od^mJ, [wU{-7, >_m. mMm , gd gb _hmodmb { d _m. gMmbH$, gd_m`VmmV gWm, `mZm odZVr H$s, darb [na[H$mMm Amm` gd g]oYV oejH$ d odmWu `m`m ZOa{g AmUyZmdm.
JU{eoIS>, [wU{-411007. ghr/- XXXOm.H$. gr]r/5584, Hw$bgoMdmH$naVm.oXZmH$ 16.11.1999.
}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
9/101
6
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
g[yVVm
gX [na[H$ H$. 376/1993, oX. 27.11.93.
[na[H$ H$. 165/1996, oX. 03.06.96.[na[H$ H$. 373/1999, oX. 16.11.99.
_hm{X`,
C[am{$ odf`mgX^mV ndm[rR AoYH$ma _S>imZ{ K{Vb{`m oZU mZwgma H$iod`mV {V{ H$s, [na[H$ H$.376/1993 _ { Z_yX H{{$b{b{ dH$, Ao^`moH$s d Am wd}X, m odmemImMm g[yVV{Mm H$mbmdYr VrZ dfmE{dOrghm df} Agm g_O`mV mdm.
Am[Umg odZVr H$s, gXa [mMm Ame` gd g]oYVm`m ZOa{g AmUyZ mdm.
Am[bm odmgy,
JU{eoIS>, [wU{-411007. ghr/- XXXOm.H$. gr]r/1529, Hw$bgoMdmH$naVm.oXZmH$ 7.3.2000.
}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
10/101
7
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
gd odmemImVJV (odkmZ d emarnaH$ oejUem odmemIm`oVna$)ejoUH$ df 1996-97, 1997-98 d [ydu`m [wZ[arjm`mZm
(Repeater Students)[whm [arj{g ]g`mg ode{f ]m] hUyZgYr o_i`m]m]V...
[na[H$ H$. 373/2004
1. `m [na[H$mma{ gd g]oYVmZm odm[rR> AoYH$ma _S>imZ{ K{Vb{`m oZU`mZwgma H$iod`mV {V{ H$s, ejoUH$df 1996-97 d 1997-98 Vg{M `m[ydu d{e K{Vb{`m gd odmemImVJV (odkmZ d emarnaH$ nejUemodmemIm`oVna$) g[yVVm H$aUm m [wZ[arjm`mZm (Repeater Students ) m[ydu`m [na[H$ H$.13/2004 Ad { Eo[b /_{2004 [ V [arj{g ]g mg e{dQ>Mr gYr oXb{br hm{Vr. m gX^mV [wT>{ H$iod`mV {V{ H$s, Aem [wZ[arjm`mZm AmQ>m{]a/ Zm{h|]a 2004 AmoU _mM/Enb 2005 [ V hm{Um`m [arj{g]g`mg [wZM AoV_ gYr ode{f ]m] hUyZ X{`mV {V Amh{. (`mMr _mnhVr [arjm/g_d`/1031,oX. 25.8.2004 Ad { `m[yduM H$iod`mV Amb{br Amh{.)
2. `m gX^mV [wT>{ Ag{hr H$iod mV {V{ H$s, _mM/Eob 2005 `m e{dQ>`m gYrZVa AZwmrU odm`mZm V{ `mdJmV(Class)AZwmrU hm{Vrb `m dJmV g[yU odf`mM{ `mZr (b{Ir, [m`ojH$, B.) g[moXV H{$b{b{ H$m_(Performance) a g_O`mV {Bb d `mZm [whm `mM dJmV Z`mZ{ [d{e `mdm bmJ{b. hUO{M,Eo[b 2005 _ {hm{Um`m [arj{V Om{ [wZ[arjmWu odmWu AZwmrU hm{Bb, `m odm mg `m d{i{bm ApVdmV
Agb{`m A`mgH$_mg [whm Z`mZ{ d{e(Rejoining of Fresh / New Syllabus Course) `mdmbmJ{b. Vg{M, `m [wZd{em[mgyZ [wT>{ [whm Z`mZ{ g[yVVm dY H$mbmdYr _m{O`mV {Bb. Ag{ [wZd{emWu_Oya d{ej_V{_ { Ya`mV {D$ Z {V.
3. gd odm`mZm g[yVV{]m]V m[ydu oZJo_V H{$b{b{ [na[H$ H$. 376$/1993, 373/ 1999 _ { H{$b{b{ oZ`_bmJyamhVrb. (gm{]V gXa [na[H${ dnaV gX^mgmR>r Om{S>`mV Ambr Amh{V.) `m g[yVVm [na[H$mZwgmaodmemImoZhm` Z_yX H{$b{bm dY H$mbmdYr g[wQ>mV Am`mZVa darb H$. 2 AZwgma g]oYV odm`mg d{e`mdm bmJ{b.
[wU{ ndm[rR> d [wU{ odm[rR>m`m gd gbZ _hmodmb mM{ [mMm `mZm odZVr H$s, gXa [na[H$mMm Ame` gdg]oYVm`m, [m`m[H$ d odmWu m`m oZXeZmg AmUyZ mdm.
gm{]V [na[H$ H$. 376/1993 d 373/1999.
JU{eqIS>, [wU{-411007. ghr/-XXXOm. H$. gr]rE /5824, gMmbH$mH$naVmoXZmH$ 1/16 AmQ>m{]a, 2004. (_.od.od._.)
}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
11/101
8
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
Ao^`moH$s odmemI{AVJV g[yVVm H{$`mZVa ghm dfm[{jm OmV
H$mbmdYr Pmb{`m [wZ[arjm`mZm (Repeater Students)[wZ[arj{g
]g`mg ode{f ]m] hUyZ _m`Vm X{`m]m]V.
[na[H$ H$. 116/2007
odm[rR> AoYH$ma _S>imZ{ K{Vb{`m oZU`mZwgma Am[Umg H$iod`mV {V{ H$s, Ao^`moH$s odmemI{AVJV
g[yVVm H{$`mZVa ghm dfm[{jm OmV H$mbmdYr Pmb{`m [wZ[arjm`mZm(Repeater Students) 2003 `m
A`mgH$_mVrb g_H$j odf` K{D$Z _mM/Eob 2008 [ V hm{Um`m [arj{g ]g`mg AoV_ gYr ode{f ]m]
hUyZ X{`mV {V Amh{.
Vg{M, `m[wT>{ Agmhr R>amd H$a`mV {Vm{ H$s, _mM/Eob 2008 `m e{dQ>`m gYrZVa AZwmrU Pmb{`m
odm`mZm V{ `m dJmV(Class) AZwmrU hm{Vrb `m dJm`m g[yU odf`mM{ `mZr (b{Ir, m`ojH$) B.
g[moXV H{$b{b{ H$m_(Performance)a g_O`mV {Bb d `mZm `mM dJmV `m d{i{g ApVdmV Agb{`m
A`mgH$_mg [whm Z`mZ{ d{e (Rejoining as fresh/new syllabus course) `mdm bmJ{b.
Vg{M [wZd{em[mgyZ [wT>{ [whm Z`mZ{ g[yVVm dY H$mbmdYr _m{O`mV {Bb.
[wU{ odm[rR>mM{ gd gb _hmodmb`mM{ mMm `mZm odZVr H$s, gXa [na[H$mMm Ame` gd g]oYV
m`m[H$ d odmWu `m`m oZXeZmg AmUyZ mdm.
JU{eqIS>, [wU{{-411007, ghr/- XXXgX H$ CBE / 2353, gMmbH$mH$naVm
oXZmH$ 12.06.2007. (_.od.od._.)
}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
12/101
9
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
g[yVVm H$mbmdYr d AZwmrU odm`m`m [arj{]m]V....
1. C[am{$ odf`mgX^mV ejoUH$ od^mJm`m [na[H$ H$. 373/2004, oX. 16.10.2004 bm AZwg$Z odm[rR>
[arjm od mJm`m [ H$. [arjm /OZ./251, oX. 10 Owb, 2006 Ad { ejoUH$ df 2000-2001 _ {`m odm`mZr `m dfmg d{e K{Vbm hm{Vm, `m dfm`m [arj{`m AZwmrU odf`mZm [wZ[arjmWu(RepeaterStudents) hUyZ ]g`mg `mZm _mM/Eob 2007 `m [arjm gm[ V e{dQ>Mr gYr X{`mV Ambr hm{VrAg{ H$iod`mV Amb{ hm{V{. `mgX^mV [wT>{ H$iod`mV {V{ H$s, `m [arj{ZVahr Am[ Ag{ odmWv g]oYVdfm`m [arj{g AZwmrU AgVrb Va Aem gd odmemIm`m odm`mZm (Ao `moH$s odmemIm dJiVm)AmVm g]nYV dfm`m AZwmrU odf`m`m [arj{g ]gVm {Uma Zmhr. Aem odm`mM{ AZwmrU odf`m`m[arj{M{ [arjm-AO drH$m$ Z {V. Aem odm`mZm AZwmrU AgUm`m g]oYV dfmg [whm Z`mZ{ d{eK{D$Z g[yVVm H$amdr bmJ{b.
2. Ao^`moH$s odmemI{`m Ow`m A`mgH$_m`m gd [wZ[arjm`mZm(Repeater Students) `m`mAZwmrU odf`m`m [arj{Mr e{dQ>Mr gYr hUyZ _mM/Eo[b/_{ 2008 `m [arjm gm[ VM ]gVm {Bb.`mZVa `mZm g]oYV dfm`m AZwmrU odf`m`m [arj{g ]gVm {Uma Zmhr.
3. g[yVVm H$mbmdYr oZ`_mZwgma AmfYoZ_mUem AmoU hm{o_Am{[Wr odmemIm`oVna$ BVa odmemImVejoUH$ df 2001-2002 _ { d{e K{D$Z g[yVVm H{$b{`m gd [arjm`m [wZ[arjm`mZm(RepeaterStudents) V{ `m dfm`m odf`m`m/odf`m`m [arj{g Am[ AZwmrU Amh{V, `m AZwmrU odf`m`m
[arj{g e{dQ>Mr gYr hUyZ _mM/Eob/_{ 2008`m [arjm gm[ VM ]gVm {Bb, `mMr H$[`m Zm|X `mdr.Aem [wZ[arjm`mZm _mM/Eo[b/_{ 2008 `m [arj{ZVa [whm g]oYV odf`m`m AZwmrU odf`mZm ]gVm {Uma Zmhr. `mZm `m g]oYV dfmg Z`mZ{ d{e K{D$Z g[yVVm H$amdr bmJ{b.
4. AmfYoZ_mUem AmoU hm{o_Am{[Wv odmemIm`m ododY A`mgH$_mZm ejoUH$ df 2003-2004 _ {d{e K{D$Z g[yVVm H{$b{`m gd [arjm`m [wZ[arjm`mZm (Repeater Students) V{ `m dfm`modf`m`m/ odf`m`m [arj{g Am[ AZwmrU Amh{V, `m AZwmrU odf`m`m [arj{g e{dQ>Mr gYr hUyZ_mM/Eo[b/_{ 2007 `m g]nYV odf`m`m AZwmrU odf`mZm ]gVm {Bb, `mMr H$[`m Zm{X `mdr. Aem
[wZ[arjm`mZm _mM/Eob / _{ 2007 `m [arj{ZVa [whm g]oKV odf`m`m AZwmrU odf`mZm ]gVm {UmaZmhr. `mZm `m g]oYV dfmg Z`mZ{ d{e K{D$Z g[yVVm H$amdr bmJ{b.
`m Xm{Z odmemIm`m ejoUH$ df 2002-03 AmoU `m[ydu`m [wZ[arjm`mZm AmVm g]oYV dfm`mAZwmrU odf`m`m [arj{g [arjmg ]gVm {Uma Zmhr. Aem odm`mM{ AZwmrU odf`m`m [arjmM{ AOdrH$m$ Z {V. Aem odm`mZm AZwmrU$AgUm`m g]oYV dfmg [whm Z`mZ{ d{e K{D$Z g[yVVm H$amdrbmJ{b.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
13/101
10
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
4. odm[rR> ejoUH$ od^mJ [na[H$ H$.376/1993, oX. 27.11.1993, 373/1999, oX.16.11.1999,[ H$. gr.]r./1529, oX.7.3.2000 _ { Z_yX H{$`m_mU{ H$bm d bobVH$bm, _mZg, ZrVr d g_mOodkmZ,
odYr, dH$, Ao^`moH$s, Am wd}X, dmoU`, oejUem, `dWm[Z, odkmZ, emarnaH$ oejUem `modmemImMm dY g[yVVm H$mbmdYr ghm df} Amh{ AmoU AmfYoZ_mUem (\$m_gr) d hm{o_Am{[Wr `modmemImMm dY g[yVVm H$mbmdYr VrZ df} Amh{. odm`mZm `m dY g[yVVm H$mbmdYr_ { g]oYV dfmgCmrU hm{U{ Amd`H$ Amh{. `m_wi{ AmVm Xadfu [wZ[arjm`mMm (Repeater Students)[arjm-AOdrH$maVmZm Vm{/Vr dY g[yVVm H$mbmdYr_ { Amh{, h{ H$Q>mjmZ{ V[mgmd{. dY g[yVVm H$mbmdYr_YrbAZwmrU odm`mM{M [arjm-AO drH$m$Z V{ odm[rR>mH$S>{ [mR>dmd{V. {WyZ [wT>{gwm Xadfu g]oYV odmemI{Mmghm AWdm VrZ df} dY g[yVVm H$mbmdYr _m{O`mV `mdm.
darb oZ`_mMr _mohVr gd odm`mZm AmoU BVa gd g]oYVmZm X{`mV `mdr, hr odZVr.
Am[bm oddmgy,JU{eqIS>, [wU{{-411007, ghr/- XXXgX H$ [arjm/H$j-3/151, C[Hw$bgoMdoXZmH$ 12 Owb 2007. ([arjm-2)
}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
14/101
11
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
g[yVVm
gX^ [ H$. : [arjm/H$j-3/OZab/157, oX. 3 Owb, 2008
1. CnamoV {df`mgX^mV ej{UH$ {d^mJm`m n[anH$ H$. 373/2004, {X. 16.10.2004 bm AZwg$Z{dmnrR> narjm {d^mJm`m n H$. narjm/H$j-3/151, {X. 12 Owb, 2007 Ad`o ej{UH$ df2001-2002 _`o `m {dm`mZr `m dfmg doe KoVbm hmoVm. `m dfm`m narjo`m AZwmrU{df`mZm nwZnarjmWu(Repeater Students)hUyZ ~g`mg `mZm _mM/E{b, 2008 `m narjmgmn`V eodQ>Mr gYr Xo`mV Ambr hmoVr, Ago H$i{d`mV Ambo hmoVo. `m gX^mV nwT>o H$i{d`mV `oVoH$s, `m narjoZVahr Amn Ago {dmWu g~{YV dfm`m narjog AZwmrU AgVrb Va Aem gd{dmemIm`m {dm`mZm AmVm g~{YV dfm`m AZwmrU {df`m`m narjog ~gVm `oUma Zmhr. Aem
{dm`mMo AZwmrU {df`m`m narjoMo narjm-AO drH$m$ Z`oV. Aem {dm`mZm AZwmrU AgUm`mg~{YV dfmg nwhm Z`mZo doe KoD$Z gnyVVm H$amdr bmJob.
2. A{^`m{H$s {dmemIo`m Ow`m A`mgH$_m`m gd nwZnarjm`mZm(Repeater Students)`m`mAZwmrU {df`m`m narjog ~g`mMr eodQ>Mr gYr hUyZ _mM/E{b/_o, 2008 `m narjmgmn`VhmoVr. AmVm `mZm g~{YV dfm`m AZwmrU {df`m`m narjog ~gVm `oUma Zmhr. Aem {dm`mZmAZwmrU AgUm`m g~{YV dfmg nwhm Z`mZo doe KoD$Z gnyVVm H$amdr bmJob.
3. gnyVVm H$mbmdYr {Z`_mZwgma AmfY{Z_mUem Am{U hmo{_AmonWr {dmemIm`{V[a$ BVa {dmemIm_`o
ej{UH$ df 2002-2003 _`o doe KoD$Z gnyVVm Ho$bo`m gd narjm`m nwZnarjm`mZm(Repeater Students)Vo `m dfm`m {df`m`m/{df`m`m narjog Amn AZwmrU AmhoV, `mAZwmrU {df`m`m narjog eodQ>Mr gYr hUyZ _mM/E{b/_o, 2009 `m narjm gmn`VM ~gVm`oBb, `mMr H$n`m Zm|X `mdr. Aem nwZnarjm`mZm _mM/E{b/_o 2009 `m narjoZVa nwhm g~{YV{df`m`m AZwmrU {df`mZm ~gVm `oUma Zmhr. `mZm `m g~{YV dfmg Z`mZo doe KoD$Z gnyVVmH$amdr bmJob.
4. AmfY{Z_mUem Am{U hmo{_AmonWr {dmemIm`m {d{dY A`mgH$_mZm ej{UH$ df 2005-2006_`o doe KoD$Z gnyVVm Ho$bo`m gd narjm`m nwZnarjm`mZm (Repeater Students)Vo `m
dfm`m {df`m`m/{df`m`m narjog Amn AZwmrU AmhoV, `m AZwmrU {df`m`m narjog eodQ>MrgYr hUyZ _mM/E{b/_o, 2009 `m narjm gmn`VM ~gVm `oBb, `mMr H$n`m Zm|X `mdr. AemnwZnarjm`mZm _mM/E{b/_o, 2009 `m narjoZVa nwhm g~{YV {df`m`m AZwmrU {df`mZm ~gVm`oUma Zmhr. `mZm `m g~{YV dfmg Z`mZo doe KoD$Z gnyVVm H$amdr bmJob.
`m XmoZ {dmemIm_`o ej{UH$ df 2004-05 Am{U `mnydu doe KoD$Z gnyVVm Ho$bo`m {dm`mZmnwZnarjmWu hUyZ AmVm g~{YV dfm`m AZwmrU {df`m`m narjog ~gVm `oUma Zmhr. Aem {dm`mMoAZwmrU {df`m`m narjoMo narjm-AO drH$m$ Z`oV. Aem {dm`mZm AZwmrU AgUm`m g~{YVdfmg nwhm Z`mZo doe KoD$Z gnyVVm H$amdr bmJob.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
15/101
12
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
5. {dmnrR ej{UH$ {d^mJ, n[anH$ H$. 376/1993, {X. 27.11.1993, 373/1999, {X. 16.11.1999,n H$. gr.~r./1529, {X. 7.3.2000 _`o Z_yX Ho$`m_mUo H$bm d b{bV H$bm, _mZg, ZrVr
d g_mO{dkmZ, {dYr, dH$, A{^`m{H$s, Am`wd}X, dm{U`, {ejUem `m {dmemImMm dY gnyVVmH$mbmdYr ghm df} Amho Am{U AmfY{Z_mUem (\$m_gr) d hmo{_AmonWr `m {dmemImMm dY gnyVVmH$mbmdYr VrZ df} Amho. {dm`mZm `m dY gnyVVm H$mbmdYr_`o g~{YV dfmg CmrU hmoUo Amd`H$Amho. `m_wio AmVm Xadfu nwZnarjm`mMm(Repeater Students)narjm-AO drH$maVmZm Vmo/VrdY gnyVVm H$mbmdYr_`o Amho, ho H$Q>mjmZo Vnmgmdo. dY gnyVVm H$mbmdYr_Yrb AZwmrU{dm`mMoM narjm-AO drH$m$Z Vo {dmnrR>mH$S>o nmR>dmdoV. `oWyZ nwT>ogwm Xadfu g~{YV {dmemIoMmghm AWdm VrZ df} dY gnyVVm H$mbmdYr _moO`mV `mdm.
darb {Z`_mMr _m{hVr gd {dm`mZm Am{U BVa gd g~{YVmZm Xo`mV `mdr, hr {dZVr.
H$imdo,Amnbm {ddmgy,
ghr/- XXX
CnHw$bg{Md
(narjm-1)
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
16/101
13
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
gnyVVm H$mbmdYr d AZwmrU {dm`m~m~V
gX n$ H$./narjm/g_d`H$/68, {X. 2.7.2010
{dmnrR> A{YH$ma _S>imZo gnyVVogX^mV doimodoir KoVbo`m {ZU`m_mUo darb gX^u` n[anH$m d`ogd g~{YVmZm doimodoir H$i{d mV Ambobo Amho. darb gd n[anH$mMm EH${V {dMma H$Z gd g~{YVmZmA{YH$`m _m[hVrgmR>r H$i{d`mV `oVo H$s, H$moU`mhr {dmemIoVrb {dm`mZo `mMr ej{UH$ gnyVVmHo$`mZVa R>odbobr go (Q>g) gnyVVm Ho$`mZVa `m `m {dmemIo`m Zmdmg_moa Xe{dbo`m H$mbmdYrgmR>rdY (Validity) R>a{d`mV Ambr AmhoV. {dmemIm d dY H$mbmdYr `mMm V$m Imbrb_mUo :
A.H$. {dmemIm dY gnyVVm H$mbmdYr
1 H$bm, b{bVH$bm d `moJOrdr H$bm 6 df}
2 _mZg, ZrVr d g_mO{dkmZ 6 df}
3 {dYr 6 df}
4 {dkmZ 6 df}
5 A{^`m{H$s 6 df}
6 dm{U` 6 df}
7 {ejUem 6 df}8 em[aarH$ {ejUem 6 df}
9 `dWmnZem 6 df}
10 AmfY{Z_mUem 3 df}
11 dH$ 6 df}
12 Am`wd}X 6 df}
13 hmo{_AmonWr 3 df}
gnyVVm H$mbmdYr _moOVmZm gwdmVrbm doe KoVbobo ej{UH$ df gmoSyZ nwT>rb ghm df} _moOmd`mMrAmhoV. CXm. AmfY{Z_mU Am{U hmo{_AmonWr {dmemIm`{V[a$ BVa {dmemImV ej{UH$ df} 2004-05_`o doe KoD$Z gnyVVm Ho$bo`m gd narjm`m nwZnarjmWuZm, (Repeater Student) Vo `m dfm`m{df`m`m/{df`m`m narjog Amn AZwmrU AmhoV, `m AZwmrU {df`m`m narjog eodQ>Mr gYr hUyZE{b/_o, 2011 `m narjm gmn`VM ~gVm `oBb. Aem nwZnarjmWvZm E{b/_o, 2011 `m narjoZVanwhm g~{YV {df`m`m AZwmrU {df`mZm ~gVm `oUma Zmhr. `mZm `m g~{YV dfmg Z`mZo doe KoD$ZgnyVVm H$amdr bmJob. darb_mUo gnyVVm H$mbmdYrZVa AZwmrU Agbo`m nwZnarjmWu {dm`mMo
(Repeater Student) narjm AO dmH$m Z`oV.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
17/101
14
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
AmfY{Z_mUem Am{U hmo{_AmonWr {dmemIo`m {d{dY A`mgH$_mZm ej{UH$ df 2007-2008_`o doe KoD$Z gnyVVm Ho$bo`m gd narjm`m nwZnarjmWvZm (Repeater Students) Vo `m dfm`m
{df`m`m/{df`m`m narjog Amn AZwmrU AmhoV, `m AZwmrU {df`m`m narjog eodQ>Mr gYr hUyZE{b/_o, 2011 `m narjm gmn`VM ~gVm `oBb, `mMr H$n`m Zm|X `mdr. Aem nwZnarjmWvZm E{b/_o, 2011 `m narjoZVa nwhm g~{YV {df`m`m AZwmrU {df`mZm ~gVm `oUma Zmhr. `mZm `m g~{YVdfmg Z`mZo doe KoD$Z gnyVVm H$amdr bmJob.
{dm`mZm da Z_yX Ho$bo`m dY gnyVVm H$mbmdYr_`o g~{YV dfmg CmrU hmoUo Amd`H$ Amho.`m_wio AmVm Xadfu nwZnarjmWvMm (Repeater Students) narjm AO drH$maVmZm Vmo/Vr dY gnyVVmH$mbmdYr_`o Amho, ho H$Q>mjmZo Vnmgmdo. dY gnyVVm H$mbmdYr_Yrb AZwmrU {dm`mMoM narjm AOdrH$m$Z Vo {dmnrR>mH$S>o nmR>dmdoV. `oWyZ nwT>o gwm Xadfu g~{YV {dmemIoMm ghm (06) AWdm VrZ (03)
df} dY gnyVVm H$mbmdYr _moO`mV `mdm d `mZwgma narjm AO drH$mamdoV.
gd gb _hm{dmb`mMo mMm` d gMmbH$, _m`Vmm gWm Am{U {d^mJ_wI, {dmnrR>mVrbgd ej{UH$ {d^mJ `mZm {dZVr H$s, m nmVrb Ame` gd {dmWu, m`mnH$ d g~{YVm`m ZOaog AmUmdm.
H$imdo,
Amnbm {dmgy,
ghr/- XXX(S>m. {e. _mo. Am{hao)
narjm {Z`H$.
gX^ ej{UH$ {d^mJ n[anH$ H$. 376/1993, [X. 27/11/1993165/1996, [X. 3/6/1996, 373/1999, [X. 16/11/1999Om. H$. gr~r/1529, [X. 7/3/2000, 373/2004, Om.H$.gr~rE/5824, [X. 1/16/10/2004
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
18/101
15
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
[arjm H|$modf`r
[na[H$ H$. : 303, oX. 8/9/2008
darb {df`mg AZwg$Z AmnUmg H$i{d`mV `oVo H$s, nwUo {dmnrR>mZo `m _hm{dmb`mZm H$bm,b{bVH$bm d `moJOrdrH$bm, _mZg, ZrVr d g_mO{dkmZ, dm{U`, {dkmZ, {ejUem, AmfY{Z_mUem,`dWmnZ, {dYr d A{^`m{H$s, B`mXr {dmemImVrb A`mgH$_mgmR>r Z`mZo _m`Vm {Xbobr Amho, Aem_hm{dmb`mZm Z mZo narjm H|$ hUyZ _m`Vm {_i`mgmR>r narjm n[anH$ H$. 303, {X. 8.9.2008 Ad o{dmnrR>mg AO H$aUo A{Zdm` Amho. gXa narjm n[anH$ H$. 303 {dmnrR>m`m gHo$VWimda(www.unipune.ernet.in Link to students helpline and Examination info)
CnbY H$$ZXo`mV Ambo Amho.
gn[apWVrV Z`mZo gw$ Pmbo`m _hm{dmb`mZm, _hm{dmb` H$_mH$ d narjm H|$ H$_mH$ hoH$m`mb`rZ H$m_m`m gmo rgmR>r VmnwaVo Xo`mV Ambobo AmhoV. `m_wio Aem _hm{dmb`mZm/gWmZm narjmH|$ _Oya H$a`mV Ambobo Amho, Ago JhrV Y$ Z`o.
`m~m~V nwT>o AmnUmg H$i{d`mV `oVo H$s, Amn`m _hm{dmb`/gWog narjm H|$ hUyZ _m`Vm{_i`mgmR>r darb Z_yX narjm n[anH$ H$_mH$ 303 _mUo {d{hV Z_w`mVrb AO H$aUo A{Zdm` Ag`mZo
`mZwgma Amd`H$ Vr H$m`dmhr H$amdr, hr {dZVr.
H$imdo,
Amnbm {ddmgy
ghr/- XXX
CnHw$bg{Md
(narjm g_d`)
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
19/101
16
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
nwUo {dmnrR>
narjm n[anH$ H$_mH$ 303/2008
narjm Am`moOZm`m H$m`nVrMm EHy$UM AmT>mdm Ko`mMr ~m~ {dmnrR>m`m {dMmamYrZ hmoVr. `m~m~V{dmnrR> A{YH$ma _S>imZo KoVbo`m {ZU`mZwgma, Imbrb_mUo H$i{d`mV `oV Amho
(A) _hm{dmb`mg {dmnrR> narjmMo H|$ hUyZ _m`Vm {_i{d`mgmR>r VgoM g`m narjm H|$ hUyZ_m`Vm Agbo`m _hm{dmb`mgmR>r Imbrb ~m~r Amd`H$ AmhoV
1. g`m _m`Vm Agbo`m narjm H|$m_`o VgoM Z`m narjm H|$mgmR>r {dmnrR>_m` {ejH$^mar mMm` hUyZ Zo_UyH$ Ho$bobr AgUo Amd`H$ Amho.
2. _hm{dmb`m_ o EHy$U godoV Agbo`m {ejH$mnH$s {H$_mZ 25% {ejH$ {dmnrR> _m`VmmVAgUo Amd`H$ Amho. `mM_mUo {Z`_mZwgma (Staffing Pattern){ejHo$Va H$_Mm`mMr{Z`w$s Ho$bobr Agmdr.
3. AVJV d[a> n dojH$(Internal Senior Supervisor)hUyZ Zo_UyH$ H$a`mV Ambo`m {ejH$mgd[a> _hm{dmb`m_ o/_m`VmmV gWo_`o {eH${d`mMm {H$_mZ 5 df} AZw d d {dmnrR>mMr_m`Vm AgUo Amd`H$ Amho.
4. _hm{dmb`m_`o narjmWu {dmWu-g`o`m bmH$EdT>o (30 Vo 40 {dmWu {V bmH$){H$_mZ {ejH$ AgmdoV.
5. AmJQ> 2005 ZVa `m _hm{dmb`mZm {dmnrR> narjm H|$ hUyZ _m`Vm Xo`mV AmbobrAmho, Aem gd _hm{dmb`mMr narjm H|$mgmR>r bmJUm`m nm`m^yV gw{dYm AmhoV AWdmZmhrV `mgmR>r VnmgUr H$a`mV `oUma Amho.
Z mZo ApVdmV Ambo`m _hm{dmb`mZm {dmnrR narjmMo H|$ hUyZ _m Vm {_idm`MrAg`mg `mZr gmo~V OmoSbo m n[a{e "A'_Yrb {d{hV Z_w`m_ o AO H$aUo Amd`H$ Amho.
(gmo~V n[a{e> "A')
_mM/E{b_`o hmoUm`m narjmgmR>r H|$ hUyZ _m`Vm {_i`mgmR>r `mAmYr`m dfm`m
AmJQ>n`V Am{U AmQ>mo~a/Zmoh|~a_`o hmoUm`m narjmgmR>r H|$ hUyZ _m`Vm {_i`mgmR>rE{bnydu narjm {d^mJm_`o AO gmXa H$aUo Amd`H$ Amho.
_hm{dmb`mZr gmXa Ho$bo`m AOmVrb _m{hVrZwgma d {dmnrR>mZo Z_yX Ho$bo`m {ZH$fmMrn[anyVVm H$aUm`m _hm{dmb`mZm narjm H|$ hUyZ _m`Vm Xo`mgmR>r {dmnrR>mH$Sy>Z g{_VrZo_`mV `oBb d g{_Vr`m Ahdmbmda narjm H|$m~m~VMm A{V_ {ZU Ko`mV `oBb.
6. {Vdfu narjog ~gUm`m {H$_mZ {dmWu-g`oMm {ZH$f nyU H$aUm`m _hm{dmb`m_`oM{dmnrR>m`m narjmMo Am`moOZ H$a`mV `oBb.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
20/101
17
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
_hm{dmb`m_`o nXdr narjm ({dZmewH$) H|$ gw$ H$a`mg _m`Vm Xo`mgmR>r {H$_mZ 120{dmWu Amd`H$ AmhoV.
nXdr narjogmR>r gewH$ narjm H|$ hUyZ _m`Vm XoVmZm {H$_mZ 50 {dmWu AgUo Amd`H$Amho. CXm. Imbr Z_yX Ho$`mZwgma narjm H|$ ewH$ AmH$ma`mV `oBb.
1) nXdr narjm H|$ gw$ H$a`mgmR>r {H$_mZ {dmWu-g m ({dZmewH$) . 1202) ewH$mgh Amd`H$ {H$_mZ {dmWu-g`m . 503) Amd`H$ AgUm`m {dmWu-g`oVrb V\$mdV . 704) {V{dmWu narjm H|$ ewH$ _hm{dmb`mZo narjm H|$ hUyZ md`mMo . 100
EHy$U ewH$ = . 70100= .7,000
VgoM, nX`wma narjm H|$ (ewH$m{edm`) gw$ H$a`mgmR>r {H$_mZ {dmWu-g`m 60 BVH$sAgUo Amd`H$ Amho d ewH$mg{hV narjm H|$ gw$ H$a`mgmR>r {H$_mZ {dmWu-g`m 30BVH$s Amd`H$ Amho. gewH$ nX`wma narjm H|$ gw$ H$a`mgmR>r {V{dmWu .150/-EdT>o ewH$ Amho.
(~) `m _hm{dmb`m_`o/_m`VmmV gWm_`o {dmnrR> narjmMo Am`moOZ H$a`mV `oV Amho, Aemgd _hm{dmb`mZr/_m VmmV gWmZr EH$m {ejH$mMr {dmnrR> narjm H$mbmdYrgmR>r {deof d[a>n`dojH$ (Custodian)hUyZ Zo_UyH$ H$aUo Amd`H$ Amho.
{dmnrR>mH$Sy>Z narjm Zn{H$m drH$m$Z d nwT>o `m~m~VMr gd H$m`dmhr H$a`mgmR>r VgoM
{dmnrR> narjm {d^mJmg H$mhr _m{hVr hdr Ag`mg Vr {deof d[a> n`dojH$ `mZr nwadmdr._hm{dmb`m`m mMm`mZr/_m`VmmV gWo`m gMmbH$mZr {deof d[a> n`dojH$ hUyZ Zo_UyH$H$a`mV Ambo`m {ejH$mMm Vnerb Imbrb Z_w`mV narjm {Z`H$, narjm {d^mJ, nwUo {dmnrR>,nwUo-411007 `mZm narjm gw$ hmo`mnydu {H$_mZ 15 {Xdgmnydu gmXa H$amdm
1. Zmd
2. nmm (A) H$m`mb`rZ
(~) {ZdmgWmZ
3. XadZr (A) H$m mb`rZ (~) {Zdmg
(H$) ^_UdZr H$_mH$
4. e-mail address :
{deof d[a> n`dojH$mZo H$amd`mMr H$m_o
i) Zn{H$m drH$maUo d `mMr nmoMnmdVr XoUo.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
21/101
18
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
ii) nwUo {dmnrR>mH$Sy>Z Ambo`m Zn{H$m narjm H|$mVrb {df` d {dmWu-g`oZwgmaAmhoV H$m Vo Vnmgmdo d Zg`mg {dmnrR>mer gnH$ gmYUo.
iii) narjoMm `oH$ nona gw$ hmo`mnydu AYm Vmg Zn{H$mMr nm{H$Q>o d[a> n`dojH$mZmgwnyV H$amdrV.
_hm{dmb`mMr g`m dmT>`mZo gd _hm{dmb`mVrb Zn{H$m H$m`mb`rZ doio_`oMnmohmoM{dUo {dmnrR>mg e` hmoV Zg`mZo doi nS>`mg H$m`mb`rZ doioZVahr {deofd[a> n`dojH$ `mZr {dmnrR>mH$Sy>Z Ambo`m Zn{H$m drH$mam`mV. "{deof d[a>n`dojH$mg'(Custodian), d[a> n`dojH$m_mUo _mZYZ Xo Amho.
(H$) H${Z> n`dojH$m`m(Junior Supervisor)Zo_UwH$sMo {ZH$f
1. {dmnrR>m`m narjmgmR>r H${Z> n`dojH$m`m Zo_UyH$m g~{YV narjm H|$m`m mMm`mZrH$am`mV.
2. H${Z> n`dojH$m`m dVUwH$sMr, {dmgmhVoMr ImVaO_m mMm`mZr H$amdr.
3. e`Vmo, H${Z> n`dojH$ hUyZ _hm{dmb`mVrb {ejH$mMr Zo_UyH$ H$a`mV `mdr. nwaogm{ejH$dJ Zg`mg, dJ-3 _Yrb {ejHo$Va H$_Mm`mMr Zo_UyH$ H$a`mV `mdr. ZdrZ_hm{dmb`m_`o dJ-3 _Yrb {ejHo$Va H$_Mm`mMr Zo_UyH$ H$amd`mMr Pm`mg AWdm_hm{dmb`m~mhoarb `$sMr Zo_UyH$ H$amd`mMr Pm`mg, Vr `$s {H$_mZ nXdrYa Agmdr.
(S>) AVJV d[a d ~{hW d[a n dojH$m m(Internal and External Senior Supervisor) Zo_UwH$sMo {ZH$f.
1. d[a> n dojH$ hUyZ Zo_UyH$ H$aVmZm mYm`mZo {ejH$mMr Zo_UyH$ H$amdr.
d[a> n`dojH$ hUyZ Zo_UyH$ hmo`mgmR>r d[a> _hm{dmb`m_`o {eH${d`mMm qH$dm emgH$s`H$m_H$mOmMm {H$_mZ 5 dfmMm AZw d AgUo Amd`H$ Amho. emgH$s` H$m_H$mOmMm AZw dAgUmam {ejHo$Va H$_Mmar {H$_mZ dJ-2 _Yrb Agmdm.
2. d[a> n`dojH$ hUyZ Zo_UyH$ H$a`mV `md`m`m {ejH$mg {dmnrR>mMr _m`Vm AgUoAmd`H$ Amho.
(B) d[a> _hm{dmb`rZ {ejH$mg, nwUo {dmnrR>mH$Sy>Z EH$mnojm OmV Zo_UyH$no EH$mM H$mbmdYrgmR>r
m Pm`mg d `m_mUo W_ mV Pmbo`m Zo_UyH$nmZwgma Oa Vmo {ejH$ H$m`aV Agob VaVr O~m~Xmar nma nmSy>Z `mZVa BVa Zo_UyH$nmVrb O~m~Xmar mMm`m`m g_VrZo {dmnrR>mZo{ZpMV Ho$bo`m mYm`H$_mZwgma {ejH$mZo nma nmS>mdr d `m~m~VMm Ahdmb narjm g_d`{d^mJmg gmXa H$amdm.
(B) {dmnrR>m`m narjm {ZH$mon d {eV~ dmVmdaUmV nma nmS>`m~m~V d _hm{dmb`mVrbgwajm`dWo~m~V.
1. {dmnrR> narjmMo Am`moOZ {ZH$mon d `dpWV dmVmdaUmV nma nmS>`mMr O~m~Xmar g~{YV
_hm{dmb`mMr Amho. `mH$[aVm Amd`H$VoZwgma nmobrg ~Xmo~V ZOrH$`m nmobrg MmH$sH$Sy>Z
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
22/101
19
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
CnbY H$$Z Ko`mV `mdm. _hm{dmb`m_`o nmobrg ~Xmo~VmMr O~m~Xmar hr g~{YV_hm{dmb`mMr amhrb.
2. {dmnrR> narjm gwa{jVnUo nma nmS>Uo hr _hm{dmb`mMr O~m~Xmar AgyZ `mg AZwg$ZAVJV gwajm`UoMr `dWm g~{YV _hm{dmb`mZr H$amdr. Amd`H$VoZwgma _hm{dmb`mZrAVJV XjVm g{_Vr Zo_mdr.
gXa n[anH$mV Z_yX Ho$bobm Ame` gd g~{YV {ejH$, {ejHo$Va godH$ d BVa g~{YVm`m {ZXeZmgAmUyZ `mZwgma A_b~OmdUr H$a`mV `mdr, hr {dZVr.
JUoeqIS>, nwUo-411007._m. em. {\$aJo
gX^ narjm-g_d`/1111 narjm {Z`H$.{XZmH$ 8 gQ>|~a 2008
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
23/101
20
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
n[a{eQ> "A'
nwUo {dmnrR gb{V _hm{dmb`/_m`VmmV gWo_ o nwUo {dmnrRm`m narjmMo H|$ gw$ H$a m~m~V mAOmMm {d{hV Z_wZm
gb _hm{dmb`m`m/_m`VmmV gWo`m boQ>ahoS>da Imbrb _OHy$a Q>mBn Ho$bobm Agmdm.
_m. narjm {Z`H$,nwUo {dmnrR>,nwUo-411007.
{df` .................. _hm{dmb`m_`o/_m`VmmV gWo_`onwUo {dmnrR>m`m narjmMo Am`moOZ H$a`mgmR>r (narjm H|$)gw$ H$a`mgmR>r {dMma H$a`m~m~V...
_hmoX`,
ej{UH$ df ............. _Yrb W_mYmVrb/{Vr`mYmVrb {dmnrR>m`m narjmgmR>r Am_`m gb_hm{dmb`m_`o/_m`VmmV gWo_`o narjm H|$ gw$ H$a`mgmR>r gmo~V OmoS>bo`m {d{hV Z_w`m_`o AOH$arV Amho. VgoM mMm`mZr/gMmbH$mZr gmXa H$amd`mMo {d{hV Z_w`mVrb h_rn gmo~V OmoS>bo Amho.
gXa Vn{ebmMm {dMma H$$Z Am_`m _hm{dmb`m_`o/gWo_`o {dmnrR>mMo narjm H|$ gw$ H$amdo,hr {dZVr.
Amnbm,
_hm{dmb`mMm/_m`VmmV mMm`/gMmbH$gWoMm {eH$m ghr d {eH$m
Wi :
{XZmH$ :
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
24/101
21
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
(A) m gWoMo _hm{dmb`/_m`VmmV gWm Amho, `mMr _m{hVr
1. _hm{dmb`mMo/gWoMo Zmd d nmm
2. _hm{dmb`m`m/gWo`m A`jmMo Zmd d nmm3. _hm{dmb`m`m/gWo`m g{MdmMo Zmd d nmm
XadZr H$m`mb`
{Zdmg
(~) _hm{dmb`m`m mMm`mMr/_m`VmmV gWo`m gMmbH$mMr _m{hVr
1. mMm`mMo/gMmbH$mMo Zmd d KaMm nmm
2. XadZr H$_mH$- H$m`mb`
{Zdmg
^_UdZr(Mobile No.)
3. mMm`m`m/gMmbH$m`m Zo_UwH$sMm H$ma
H$m`_d$nr/hJm_r
4. {dmnrR>mMr mMm /gMmbH$ hUyZ Zo_UwH$sg _m`Vm Amho/Zmhr.
Ag`mg gXa nmMr gmjm{H$V V
5. _hm{dmb`mg nwUo {dmnrR>mMo gbrH$aU {_im`mMm {XZmH$ d H$_mH$ (gXa nmMr gmjm{H$V V)6. H$moU`m ej{UH$ dfmnmgyZ _hm{dmb`/gWm gw$ Pmbo Vo df
(H$) _hm{dmb`mVrb/_m`VmmV gWoVrb {ejH$ d {ejHo$Va godH$mMr _m{hVr
1. _hm{dmb`mVrb EHy$U {ejH$mMr `mXr Imbrb Vn{ebmgh OmoS>mdr
A.H$. {ejH$mMo Zmd {df` d[a> _hm{dmb`m_Yrb {dmnrR>mMr _m`Vm{eH${d`mMm AZw d Amho/Zmhr Ag`mg
nmMr gmjm{H$V V
2. _hm{dmb`mVrb {ejHo$Va godH$mMm Vnerb
A.H$. Zmd nXZm_ AZw d
(S>) _hm{dmb`m_ o/_m`Vmm gWo_`o, nwUo {dmnrR>m`m am~{d`m OmUm`m A`mgH$_mMm Vnerb
A.H$. A`mgH$_mMo Zmd doe KoVbo`m {dm`mMr narjogmR>r `mMo AOg`m {dmnrR>mH$S>o XmIb H$amd`mMo
AmhoV, Vr {dmWu-g`m
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
25/101
22
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
(B) Amn`m _hm{dmb`m`m Odi`m n[agamVrb BVa _hm{dmbm_`o nwUo {dmnrR>mMo narjm H|$Ag`mg `m _hm{dmb`mMo Zmd, nmm d Amn`m _hm{dmb`mnmgyZMo AVa
(B) _hm{dmb`mVrb nm`m^yV gw{dYm 1. _hm{dmb`mMr dVMr B_maV Amho AWdm Zmhr
2. EHy$U dJmMr g`m d `mVrb AmgZg`m{Zhm` Vnerb
3. {n m`m nm mMr `dWm
4. dN>VmJhmMr `dWm
5. {dmnrR> narjm H|$ hUyZ _m`Vm {_im`mg {dmnrR>m`m narjmMo Am`moOZ {ZH$mon dmVmdaUmVnma nmS>`mgmR>r bmJUm`m Amd`H$ gwajm `UoMm Vnerb
6. {dmnrR>mH$Sy>Z mV hmoUmao JmonZr gm{h` gwa{jVar`m R>od`mgmR>rMr `mo` Vr `dWm
(\$) BVa H$mhr Vnerb Z_yX H$amd`mMm Ag`mg
mMm`mMr/gMmbH$mMr ghr
mMm`mMo/gMmbH$mMo Zmd
Wi : {XZmH$ :
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
26/101
23
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
h_rn
mMm`mZr/gMmbH$mZr gmXa H$amd`m`m h_rnmMm {d{hV Z_wZm (gb _hm{dmb`m`m/_m`VmmVgWo`m boQ>ahoS>da)
_r, ..................................................... mMm`/gMmbH$ ....................................................................................................................... _hm{dmb`/gWmImbrb ~m~tMr h_r XoVmo H$s
1. {dmnrR>m`m {ZH$m on d {eV~ dmVmdaUmV nma nmS>`mgmR>r bmJUmar gwajm`dWm _hm{dmb`/gWm CnbY H$$Z XoBb.
2. narjm Am`moOZmgmR>r {dmnrR>mZo KmbyZ {Xbo`m gd {Z`_mMo Am{U gyMZmMo `mo` Vo nmbZ Ho$boOmBb.
3. {dmnrR> narjm_`o H$moU`mhr H$maMo JaH$ma hmoUma ZmhrV `m~m~VMr `mo` Vr gd H$miOrKo`mV `oBb.
{XZmH$ mMm`/gMmbH$
{eH$m
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
27/101
24
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
_hm{dmb`mg/gWog {dmnrR> narjmMo H|$ hUyZ _m`Vm {_i`m~m~V.
gX narjm n[anH$ H$_mH$ :1051, {X. 13.07.2010
_hmoX`/_hmoX`m,
darb {df`mg AZwgZ AmnUmg H$i{d mV `oVo H$s, nwUo {dmnrR>mZo `m _hm{dmb`mZm Z`mZo _m`Vm[Xbobr Amho VgoM `m _hm{dmb`mZm Z{dZ A`mgH$_mg _m`Vm {_imbobr Amho Aem gd _hm{dmb`mZrgwYm[aV narjm nH$ H$_mH$ 124 [XZmH$ 09.07.2010 (`mnyduMo narjm n[anH$ H$_mH$ 303 [XZmH$08.09.2008) Zwgma {dmnrRmg AO H$aUo A{Zdm Amho. gXa narjm n[anH$ {dmnrRm`m(www.unipune.ac.inLink : Important circulars for colleges) `m gHo$VWimda CnbY H$Z Xo`mV Ambo Amho.
g n[apWVrV Z mZo gw Pmbo`m _hm{dmb`mZm _hm{dmb` H$_mH$ d narjm H|$ H$_mH$ ho H$m`mb`rZH$m_m`m gmo`rgmR>r VmnwaVo Xo`mV Ambobo AmhoV. `m_wio Aem _hm{dmb`mZr/gWmZr narjm H|$ _OyaH$a`mV Ambobo Amho Ago J[hV Y Z`o.
`m~m~V nwT>o AmnUmg H$i{d`mV `oVo H$s, Amn`m _hm{dmb`/gWog narjm H|$ hUyZ _m`Vm{_i`mgmR>r darb gwYm[aV n[anH$m_`o Z_yX Ho$bo`m {d[hV Z_w`m_`o AO H$aUo A{Zdm` Ag`mZo`mZwgma Amd`H$ Vr H$m`dmhr H$amdr hr {dZVr.
H$imdo,
Amnbm {ddmgy
S>m. {e. _mo. Am[hao
narjm {Z H$
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
28/101
25
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
narjm H|$ _Owar~m~V gwYm[aV n[anH$ H$_mH$ : 124
gX narjm n[anH$ H$_mH$ :303, {X. 08.09.2008
narjm Am`moOZm`m H$m`nVrMm EHy$UM AmT>mdm Ko`mMr ~m~ {dmnrR>m`m {dMmamYrZ hmoVr. `m~m~V{dmnrR> _S>imZo KoVbo`m {ZU`mZwgma, n[anH$ H$. 303 [XZmH$ 08.09.2008 _Yrb A (1) _`o gwYmaUmH$Z Imbrb_mUo H$i{d`mV oV Amho.
(A) _hm{dmb`mg {dmnrR> narjmMo H|$ hUyZ _m`Vm {_i{d`mgmR>r VgoM g`m narjm H|$
hUyZ _m`Vm Agbo`m _hm{dmb`mgmR>r Imbrb ~m~r Amd`H$ AmhoV.
1) g`m _m`Vm Agbo`m narjm H|$m_ o VgoM Z`m narjm H|$mgmR>r {dmnrR>_m` mMm AWdm
[H$_mZ 5 df} AZw d Agbobm {dmnrR _m`Vmm {ejH$ ^mar mMm` hUyZ Zo_UyH$ Ho$bobr AgUoAmd`H$ Amho.
[H$dm
AVJV d[a> n dojH$ hUyZ Zo_UyH$ H$a`mV Ambo`m {ejH$mg d[a> _hm{dmb m_`o/_m`VmmgWo_`o {eH${d`mMm [H$_mZ nmM df} AZw d d {dmnrR>mMr _m`Vm AgUo Amd`H$ Amho. VgoMg~{YV _hm{dmb`mV/gWoV Ago {ejH$ CnbY Zg`mg A` _hm{dmb`/gWo`m {ejH$mMr_hm{dmb`mZo/gWoZo {Z w$s H$aUo Amd`H$ Amho. *(narjm _S>i g^m [XZmH$ 22.06.2010)
2) _hm{dmb`m_ o EHy$U godoV Agbo`m {ejH$mnH$s [H$_mZ 25% {ejH$ {dmnrR> _m`Vmm AgUoAmd`H$ Amho. `mM_mUo {Z`_mZwgma (Staffing Pattern) {ejHo$Va H$_Mm`mMr {Z`w$s Ho$bobrAgmdr.
3) AVJV d[a> n`dojH$ (Internal Senior Supervisor) hUyZ Zo_UyH$$ H$a`mV Ambo`m {ejH$mgd[a> _hm{dmb`m_`o/_m`Vmm gWo_`o {eH${d`mMm [H$_mZ 5 df} AZw d d {dmnrR>mMr_m`Vm AgUo Amd`H$ Amho.
4) _hm{dmb`m_ o narjmWu {dmWu g`o`m bmH$EdT>o (30 Vo 40 {dmWr {V bmH$) [H$_mZ
{ejH$ AgmdoV.5) Am JQ> 2005 ZVa `m _hm{dmb`mZm {dmnrR> narjm H|$ hUyZ _m`Vm Xo`mV Ambobr Amho,
Aem gd _hm{dmb`mMr narjm H|$mgmR>r bmJUm`m nm`m yV gw{dYm AmhoV AWdm ZmhrV `mgmR>rVnmgUr H$a`mV `oUma Amho.
Z mZo ApVdmV Ambo`m _hm{dmb`mZm {dmnrR> narjmMo H|$ hUyZ _m`Vm {_idm`Mr Ag mg`mZr gmo~V OmoS>bo`m n[a{e> "A' _Yrb {d[hV Z_w`m_`o AO H$aUo Amd`H$ Amho.
(gmo~V n[a{e> "A')
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
29/101
26
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
_mM/E{b _ o hmoUm`m narjmgmR>r H|$ hUyZ _m`Vm {_i mgmR>r `m AmYr m dfm`m AmJQ>n`V Am{U AmQ>mo~a/Zmoh|~a _`o hmoUm`m narjmgmR>r H|$ hUyZ _m`Vm {_i`mgmR>r E{b nydu
narjm {d^mJm_ o AO gmXa H$aUo Amd`H$ Amho._hm{dmb`mZr gmXa Ho$bo`m AOmVrb _m[hVrZwgma d {dmnrR>mZo Z_yX Ho$bo`m {ZH$fmMr n[anyVVmH$aUm m _hm{dmb`mZm narjm H|$ hUyZ _m`Vm Xo`mgmR>r {dmnrR>mH$Sy>Z g{_Vr Zo_`mV `oBbd g{_Vr`m Ahdmbmda narjm H|$m~m~VMm A{V_ {ZU` Ko`mV `oBb.
6) {Vdfu narjog ~gUm m [H$_mZ {dmWr g`oMm {ZH$f nyU H$aUm`m _hm{dmb`m_ oM {dmnrRm mnarjmMo Am`moOZ H$a`mV `oBb.
_hm{dmb`m_`o nXdr narjm ({dZmewH$) H|$ gw H$a`mg _m`Vm Xo`mgmR>r [H$_mZ 120 {dmWr
Amd`H$ AmhoV.nXdr narjogmR>r gewH$ narjm H|$ hUyZ _m`Vm XoVmZm [H$_mZ 50 {dmWu AgUo Amd`H$ AmhoV.
(CXm.) Imbr Z_yX Ho$`m_mUo narjm H|$ ewH$ AmH$ma mV `oBb.
1) nXdr narjm H|$ gw H$a`mgmR>r bmJUmar [H$_mZ{dmWu g`m ({dZmewH$) 120
2) ewH$mgh Amd`H$ [H$_mZ {dmWug`m 50
3) Amd`H$ AgUm m {dmWu g`oVrb V\$mdV 70
4) {V{dmWu narjm H|$ ewH$ . 100
_hm{dmb`mZo narjm H|$ hUyZ md`mMoEHy$U ewH$ = . 70 x 100 = . 7000/-
VgoM nX`wma narjm H|$ (ewH$m{edm`) gw H$a`mgmR>r [H$_mZ {dmWug`m 60 BVH$sAgUo Amd`H$ Amho d ewH$mghrV narjm H|$ gw H$a`mgmR>r [H$_mZ {dmWug`m 30 BVH$sAmd`H$ Amho. gewH$ nX wma narjmH|$ gw H$a`mgmR>r {V{dmWu . 150/- EdT>o ewH$ Amho.
(~) m _hm{dmb`m_`o/_m`Vmm gWm_`o {dmnrR> narjmMo Am`moOZ H$a`mV `oV Amho Aem
gd _hm{dmb`mZr/_m Vmm gWmZr EH$m {ejH$mMr {dmnrR> narjm H$mbmdYrgmR>r {deofd[a> n`dojH$ (Custodian) hUyZ Zo_UyH$ H$aUo Amd`H$ Amho.
{dmnrR>mH$Sy>Z narjm Zn{H$m drH$m$Z d nwT>o `m~m~VMr gd H$m dmhr H$a`mgmR>r VgoM {dmnrR>narjm {d^mJmg H$mhr _m[hVr hdr Ag`mg Vr {deof d[a> n`dojH$ `mZr nwadmdr. _hm{dmb`m`mmMm mZr/_m`Vmm gWo`m gMmbH$mZr {deof d[a> n`dojH$ hUyZ Zo_UyH$ H$a mV Ambo`m {ejH$mMmVnerb Imbrb Z_w`mV narjm {Z`H$, narjm {d^mJ, nwUo {dmnrR>, nwUo-411 007 `mZm narjm gwhmo`mnydu [H$_mZ 15 [Xdgmnydu gmXa H$amdm.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
30/101
27
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
1) Zmd :
2) nmm : A) H$m`mb`rZ
~) {Zdmg WmZ
3) X adZr : A) H$m mb`rZ
~) {Zdmg
H$) ^_UdZr H$_mH$
4) E-mail address :
{deof d[a> n`dojH$mZo H$amd`mMr H$m_o.
1) Zn{H$m drH$maUo d `mMr nmoMnmdVr XoUo.
2) nwUo {dmnrR>mH$Sy>Z Ambo`m Zn{H$m narjm H|$mVrb {df` d {dmWr g`oZwgma AmhoV H$m VoVnmgmdo d Zg`mg {dmnrR>mer gnH$ gmYUo.
3) narjoMm `oH$ nona gw hmo`mnydu AYm Vmg Zn{H$mMr nm[H$Q>o d[a> n dojH$mZm gwnyX H$amdrV.
_hm{dmb mMr g`m dmT`mZo gd _hm{dmb`mVrb Zn{H$m H$m`mb`rZ doio_ oM nmohmoM{dUo {dmnrRmge` hmoV Zg`mZo doi nS>`mg H$m`mb`rZ doioZVahr {deof d[a> n`dojH$ `mZr {dmnrR>mH$SyZ Ambo`mZn{H$m drH$mam mV. "{deof d[a> n`dojH$mg' (Custodian ), d[a> n dojH$m_mUo _mZYZ Xo` Amho.
(H$) H${Z> n dojH$m`m (Junior Supervisor) Zo_UwH$sMo {ZH$f
1) {dmnrR>m`m narjmgmR>r H${Z> n`dojH$m`m Zo_UwH$m g~{YV narjm H|$m`m mMm`mZr H$am`mV.
2) H${Z> n dojH$m`m dVUwH$sMr, {dmgmhVoMr ImVaO_m mMm`mZr H$amdr.
3) e`Vmo H${Z> n dojH$ hUyZ _hm{dmb`mVrb {ejH$mMr Zo_UyH$ H$a`mV `mdr nwaogm {ejH$ dJZg mg, dJ-3 _Yrb {ejHo$Va H$_Mm`mMr Zo_UyH$ H$a mV `mdr. ZdrZ _hm{dmb`m_`o dJ3 _Yrb {ejHo$Va H$_Mm`mMr Zo_UyH$ H$amd`mMr Pm`mg AWdm _hm{dmb`m~mhoarb `$sMr
Zo_UyH$ H$amd`mMr Pm`mg, Vr `$s [H$_mZ nXdrYa Agmdr.(S) AVJV d[aR> d ~[h:W d[a> n`dojH$m`m (Internal and External Senior Supervisor)
Zo_UwH$sMo {ZH$f.
1) d[a> n dojH$ hUyZ Zo_UyH$ H$aVmZm mYm`mZo {ejH$mMr Zo_UyH$ H$amdr.
d[a> n`dojH$ hUyZ Zo_UyH$ hmo`mgmR>r d[a> _hm{dmb`m_`o {eH${d`mMm [H$dm emgH$s`H$m_H$mOmMm [H$_mZ 5 dfmMm AZw d AgUo Amd`H$ Amho. emgH$s` H$m_H$mOmMm AZw dAgUmam {ejHo$Va H$_Mmar [H$_mZ dJ-2 _Yrb Agmdm.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
31/101
28
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
2) d[a> n dojH$ hUyZ Zo_UyH$$ H$a`mV `md`m`m {ejH$mg {dmnrR>mMr _m`Vm AgUo Amd`H$Amho.
(B) d[a _hm{dmb`rZ {ejH$mg, nwUo {dmnrRmH$SyZ EH$mnojm OmV Zo_UyH$no EH$mM H$mbmdYrgmRrm Pm`mg d `m_mUo W_ m Pmbo`m Zo_UyH$ nmZwgma Oa Vmo {ejH$ H$m aV Agob
Va Vr O~m~Xmar nma nmSyZ `mZVa BVa Zo_UyH$$ nmVrb O~m~Xmar mMm m`m g_VrZo
{dmnrR>mZo {ZpMV Ho$bo`m mYm`H$_mZwgma {ejH$mZo nma nmS>mdr d `m~m~VMm Ahdmb
narjm g_d` {d^mJmg gmXa H$amdm.
(B) {dmnrR>m`m narjm {ZH$mon d {eV~ dmVmdaUmV nma nmS> m~m~V d _hm{dmb`mVrb
gwajm `dWo~m~V.
1) {dmnrR> narjmMo Am`moOZ {ZH$mon d `dpWV dmVmdaUmV nma nmS>`mMr O~m~Xmar g~{YV_hm{dmb`mMr Amho. `mH$[aVm Amd`H$VoZwgma nmobrg ~Xmo~V ZOrH$`m nmobrg MmH$sH$Sy>ZCnbY H$$Z Ko mV mdm. _hm{dmb`m_ o nmobrg ~Xmo~VmMr O~m~Xmar hr g~{YV _hm{dmb mMramhrb.
2) {dmnrR> narjm gwa{jVnUo nma nmS>Uo hr _hm{dmb`mMr O~m~Xmar AgwZ `mg AZwg$Z AVJVgwajm`UoMr `dWm g~{YV _hm{dmb`mZr H$amdr. Amd`H$VoZwgma _hm{dmb`mZr AVJVXjVm g{_Vr Zo_mdr.
gXa n[anH$mV Z_yX Ho$bobm Ame` gd g~{YV {ejH$, {ejHo$Va godH$ d BVa g~{YVm`m {ZXeZmgAmUyZ `mZwgma A_b~OmdUr H$a`mV `mdr, hr {dZVr.
JUoeqIS>, nwUo {dmnrR> S>m. {e. _mo. Am[haogX^ : narjm-g_d`/1049 narjm {Z H$[XZmH$ : 09 Owb, 2010
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
32/101
29
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
ododY [arjm`m [arjm-AOm]m]V
ododY [arjm]m]V gyMZm
[arjmMr H$m H$_[oH$m gd g]oYVm[ V [m{hm{Mod`m`m d gd g]oYVmZm _mohVr hm{`m`m >rZ{_hmodmb {/_m`Vmm gWm Vg{M ejoUH$ od^mJmgh, odm[rR>m`m H$m j{mVrb [wU{ eha, [wU{ oOhm,Ah_XZJa d ZmoeH$ `m oR>H$mU`m _wI dV_mZ[mVyZ Vg{M odm[rR>m`m gH{$VWimda(www.unipune.ac.in)[og H$a`mV {V{.
gXa [na[H$m_ { _hmodmb`mVrb / _m`VmmV gW{Vrb / od^mJmVrb odm`mZr [arjm-AO odZmodb]ewH$ d odb] ewH$mgh odm[rR>mH$S>{ H{$hm d H$em [VrZ{ gmXa H$amd`mM{ Amh{V, Vg{M [arjm ewH$, g]oYV[arj{`m VmaIm, oZH$mbm`m g m` VmaIm B`mXrodf`H$ _hdmMr _mohVr Z{h_r[_mU{ X{`mV {V{. odm[rR>m`m
oZaoZam`m [arjm`m H$m_m_ { gwgyVm d oeV AmU`m`m >rZ{ d `mM]am{]a odm[rR> [arjmM{ g[yUd{im[H$ H$_rVH$_r H$mbmdYr_ { H$em [VrZ{ ]godVm {Bb `modf`r Jm r`mZ{ odMma H$a`mV Ambm Amh{.
`m [na[H$m`m AZwfJmZ{ Imbrb_mU{ H$mhr _hdm`m gyMZmhr H$a`mV {V Amh{V d `mMr H$mQ>{H$m{a[U{A_b]OmdUr H$a`mV `mdr
1. g]oYV [oa[H$ Am[`m _hmodmb`mVrb / _m`Vmm gW{Vrb / od^mJmVrb gd g]oYVm`m dode{fH$$Z odm`m`m R>iH$[U{ d{irM oZXeZmg AmUyZ md{.
2. odm mZm AoYH$Mr gm{` C[bY H$$Z X{`m m >rZ{ odm[rR>mZ{ K{Vb{`m Ym{aUm_H$ oZU`mZwgma [arjm-
AO ^a`m`m odb] ewH$m`m _wXVrZVa [wT>rb 15 oXdgmV odm`mM{ [arjm-AO g]oYV _hmodmb`mM{mMm / _m`Vmm gW{M{ gMmbH$/odm[rR>mM{ ejoUH$ od^mJ_wI ode{f odb] ewH$ . 1100/-AmH$m$Z drH$m$ eH$Vrb. Aem H$ma{ drH$mab{b{ [arjm-AO ewH$mgohV, ode{f odb] ewH$m`m_wXVrZVa VrZ oXdgmV odm[rR>mH$S>{ [mR>odU{ Amd`H$ Amh{.
3. `mdgmo H$ d A`mdgmo H$ A mgH$_m m(Professional & Non-Professional Courses)[arjm-AOmgmR>rodb] ewH$ . 110/- amhrb.
4. odohV _wXVrZVa _hmodmb` / _m`Vmm gWm / od^mJmZr [arjm-AO drH$m$ Z {V dm [arjm-AOdrH$ma`mMr odm[rR>mg oe\$mag H$$ Z {.
5. [oa[H$mV Z_yX H{$b{`m d{im[H$m_mU{M g]oYV odm`mM{ [arjm-AO [yU[U{ d `dpWVar`m ^$Z`md{V.
6. [arjm-AO ^a`mMr AoV_ VmarI g[`mZVa gmV oXdgmV g]oYV _hmodmb { / _m`Vmm gWm /od^mJmZr gd [arjm-AO, [na[H$mV Z_yX H{$b{`m H$m [VrZwgma odm[rR>mH$S>{ gmXa H$amd`mM{ Amh{V.
7. odm[rR>m`m `dWm[Z _mohVr od^mJmH$Sy>Z (E_.Am`.gr.) d{im{d{ir X{`mV {Um`m gyMZmMr / _mJXeH$VdmMr H$mQ>{H$m{a A_b]OmdUr H$a`mV `mdr.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
33/101
30
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
8. H$m{U`mhr [napWVrV odm[rR> AoYH$ma _S>imZ{ _Oya H{$b{`m odmWu-g {[{jm(Intake capacity)OmXm[arjm-AO drH$m$ Z {V d odm[rR>mH$S>{ [mR>dyZ {V. _Oya odmWu-g {[{jm H$m{U`mhr [nanWVrV OmXm
[arjm-AO [arjm od^mJmV drH$mab{ OmUma ZmhrV.9. m [arj{ m gX^mV [arj{g ]g`m`m gYrodf`r _wXV odohV H$a`mV Ambr Amh{ Vr _wXV g[w>mV
Amb{`m H$m{U`mhr g]oYV odm`mMm [arj{Mm AO drH$m$ Z { dm odm[rR>mH$S>{ [mR>od`mV {D$ Z {.A`Wm _Oya j_V{[{jm AoYH$ [mR>>odb{`m dm [arj{g gYr ZgVmZm [mR>odb{`m [arjm-AOmMr gddrO]m]Xmar g]oYV _hmodmb`/ _m`Vmm gWm / od^mJmda amhrb.
10. O{ odmWu odohV _wXVrV [arjm-AO gmXa H$aUma ZmhrV d `mM{ AO Am[UmH$Sy>Z odohV _wXVrV {UmaZmhrV Aem odm`mZm [arj{bm ]gVm {Uma Zmhr hr ]m] Am[`m _hmodmb` / _m`Vmm gWm /ejoUH$ od^mJmVrb gd g]oYVm`m d ode{fH$$Z g]oYV odm`m`m R>iH$[U{ oZXeZmg AmUyZ mdr.
11._hmam> odm[rR>{ H$m`Xm, 1994, H$b_ 32 (5) (J) Ad { [arjmg]YrM{ H$m_ Am[Um gdmda ]YZH$maH$Amh{, `mMr Am[Um gdmZm H$[Zm Amh{M.
odm[rRm m gd [arjm`m Am m{OZmM{ H$m_ hr Am[Um gdmMr d`o$H$ d gmoKH$ d$[mMr O]m]Xmar Amh{.`m H$m_r Am[U d Am[b{ A`m[H$, A`m[H{$Va g{dH$, ghH$mar odm[rR>mg Z{h_r ghH$m H$arV Amb{bm AmhmVd [wT>{hr Am[U Am[b{ ghH$m X{V amhmb Agm oddmg dmQ>Vm{.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
34/101
31
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
IMPORTANT INSTRUCTIONS FOR FILLING EXAM FORMS
1. The external student should follow the instructions issued separately regarding filling of the examinationform. They should ensure before filling the examination forms that he/she offers subject/s for which
teaching is provided in the affiliated colleges for relevant degree course/s.
2 a) accepted upto Twenty days from the date of declaration of the result. However the examination
forms of such students only will also be accepted upto seven days with late charges of Rs.220/
for Non-Professional courses and Rs.330/ for Professional courses after the expiry of the date of
filling of the examination form as mentioned above.
b) The examination forms may be accepted by the Principal / Director / Head of the University
Department concerned with special late fee of Rs. 1100/- upto fifteen days after the expiry of the
date of filling the examination form with late fee. Such examination forms should be submitted to
the University within three days after the expiry of date with special late fee.Under no circumstances the examination forms will be accepted after the expiry of the last date
with late fee/charges.
3. If the last date of filling the examination forms falls on Holiday/Bank Holiday or any other holiday
decided later, the examination forms will be accepted on the next working day.
4. The Examination fees and other Fees/Charges has been increased by 10 % and made applicable from
the examinations to be held in the Second Half of the Year 2010.
5. Examination Fee for backlog paper :
a) A student who has a backlog of any Term/Semester/Part/Year except the course(s) in the Faculty
of Management, Engineering, Pharmacy, Medicine, Ayurved and Homoeopathy will have to payhalf of the examination fee upto 50% of course/s prescribed for that Term / Semester / Part / Year,
e.g. In case of number of course(s) / Paper(s) for Term / Semester / Part / Year is seven then,
50% fees will be charged up to four papers. However a student having backlog of more than
50% courses shall pay full fee prescribed for that examination. In case of backlog course(s) in
respect of examinations in the faculties of Management/ Engineering / Pharmacy /Medicine/ Ayurved
/ Homoeopathy a fee of Rs.210/- per head of passing of backlog Courses/Subject/Head is pre-
scribed. However, the examination fee for backlog paper(s) should not be charged more than the
maximum fee prescribed for that particular examination.
b) A student having upto 50% backlog of under graduate term-end examination will have to pay
50% examination fee prescribed for that term-end examination. However, a student having back-log of more than 50% courses shall pay full fee prescribed for that term-end examination.
6. The fee for Project/ Dissertation, other than Ph.D. shall be Rs.260/- for Non-Professional course(s)
and Rs.390/- for Professional course(s). This shall be in addition to the examination fee prescribed for
the course(s) by the University.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
35/101
32
narjm H$m_H$mO nwpVH$m7. A charges for Statement of Marks, C.A.P. & Passing Certificate are as under:
Non-Professional Professional Remark
Courses Courses
Statement of marks Rs. 65/- Rs. 105/-
C.A.P. Rs. 65/- Rs. 105/- For each examination
Passing Certificate Rs. 65/- Rs. 105/- Those candidates who have paid this
charges previously need not pay again.
8. The printed Examination Forms will not be made available henceforth. The students concerned are
requested to download the Examination Form from University Website (www.unipune.ernet.in) (Linked
to : Student Helpline & Examination Info. - Download Exam. Form) and pay Rs. 20/- & Rs. 30/- for
Non Professional and Professional Courses respectively alongwith examination fees.
9. Blind students are exempted from the payment of examination fee only.
10. All the title of the papers will appear in the examination programme. However the question paper will be
set only on those papers for which the teaching is provided in the affiliated colleges/recognised institutes/
University departments.
11. Post Graduate Departmental Examinations will be conducted by the Principals of affiliated Colleges
having P.G. centres/Heads of the University Departments and Director of Recognized Institutes in such
a way that, the marks of the Examinations and Departmental Courses are submitted to the University on
or before the commencement of the respective examinations. No relaxation will be given in this regard.
12. The Departmental Courses and Term End Examination should be arranged by the Colleges/Depart-
ments/Institutes in such a way so that it should not clash with the dates of the University examinations.13. Rs.105/ for Non-Professional Courses & Rs.130/ for Professional courses will be charged for issuing
Duplicate Admit Cards to the students.
14. Rs.65/ for Non-Professional Courses & Rs.105/- for Professional courses will be charged to the
candidates for practical examination for out of turn.
15. The Examination fee of Rs.40/- for Professional courses and Rs.35/- for Non-Professional courses, per
credit except Performing Arts course, is prescribed wherever the credit system has been adopted for
the course. However, the Examination fee for Courses in Performing Arts, B.A./M.A. (Music, Dance,
Drama at Lalit Kala Kendra)(Gurukul System only) is Rs.60/- per credit is prescribed.
16. The Examination Fee for
a) Departmental Course(s) shall be Rs.60/ per course/Paper/Subject, out of which Rs.40/ per
course/Paper/Subject will be retained by the College/University Department/Institute for conduct
of examination(s) including payment of remuneration to paper setters and examiners,and Rs.20/
per course/Paper/Subject, shall be remitted to the University, by Demand Draft alongwith State-
ment of Marks of examination of Departmental Course/Paper/Subject.
b) Internal Examination shall be Rs.10/ per course/Paper/Subject, out of which Rs.7/ shall be
retained by the College/Institute/University Department/School/Centre. Out of Rs. 7/-, Rs. 2/-
has to be paid to Examiner, Rs. 1.50/- to the Staff concerned with the examination work and Rs.
3.50/- be spent on stationery and photocopying (Xeroxing). The expenditure for conducting
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
36/101
33
narjm H$m_H$mO nwpVH$minternal examination shall be met from the amount retained by the College/Institute/University
Department/School/Centre.
c) Term End Examinations :
i) The Examination fee for the term-end examination is Rs. 210/- for Post Graduate, out of
which Rs. 130/- for conduct of Post Graduate term-end examination will be retained by the
College / Institute / University Department / Centre / School. The expenditure for conducting
the term-end examination including stationery, assessment and all other related items shall be
met by the College / Institute / University Department / Centre / School concerned from the
amount retained by them. The remaining amount of Rs. 80/- of Post Graduate term-end
examination shall be remitted to the University. The Term End marks should be submitted to
the University before commencement of the Examination.
ii) The Examination fee for the term-end examination is Rs. 210/- for Under Graduate, out of
which Rs. 155/- for conduct of Under Graduate term-end examination will be retained by theCollege / Institute / Centre / School. The expenditure for conducting the term-end examination
including stationery, assessment and all other related items shall be met by the College / Insti-
tute / Centre / School concerned from the amount retained by them. The remaining amount of
Rs. 55/- of Under Graduate term-end examination shall be remitted to the University alongwith
the Term-End examination marks.
d) A Course in Environmental Awareness (Compulsory at the B.A., B.Com. and B.Sc. Degree
Level) : A fee of Rs.220/- per student be charged, out of which Rs.190/- shall be retained by the
College for the conduct of course and Rs.30/- shall be remitted to the University along with the
grade sheet.
The repeater students who have failed in the course of Environmental Awareness, having passed in allother subjects, should fill up University Examination form and will have to pay Rs. 110/- in the college,
out of which Rs. 95/- will be retained by the college & the remaining amount of Rs. 15/- shall be
remitted to the University alongwith the grade sheet. In addition to this students will have to pay pre-
scribed charges for statement of marks.
17. a) Those students who took admission in the Academic year 2003-2004 except Faculty of Pharma-
ceutical Sciences were eligible to appear for the Examination only upto March 2010. Hence such
students are not eligible to appear for the Examination hereinafter.
b) The repeater students who have taken admission in the academic year 2004-2005 are eligible to
appear for the examination only upto March / April, 2011 Session.
c) As per Letter No. CB/6636, dated 12.08.2008, the repeater students of this University are
allowed to appear for First M.B.B.S. Examination.
18. The students are not allowed :
a) To enter in the Examination Hall after half an hour of the Schedule time prescribed for the particu-
lar examination.
b) To leave the Examination Hall upto first 30 minutes of the Schedule time prescribed for the
particular examination.
c) To leave the Examination Hall during last 10 minutes of the Schedule time prescribed for the
particular examination.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
37/101
34
narjm H$m_H$mO nwpVH$m19. The students who have passed their University Theory Courses and yet to clear internal test, exclud-
ing B.Sc. & B.Sc. (Computer Science) will fill up the examination form with minimum fee of Rs.80/ to
ensure easy process of the declaration of the result.
20. M.A. (Part II) English Long Term Paper : The Examination fee for M.A. (Part II) English Long TermPaper is Rs.10/- per paper, out of which Rs.7/- shall be retained by the college for conduct of said
examination including payment of remuneration to Paper-Setters and Examiners and Rs.3/- shall be
remitted to the University alongwith the Mark List.
21. a) Professional Course: means & includes
Course conducted in all Professional faculties, Engineering including Architecture, Print Adminis-
tration, Pharmacy, Management, Computer, Town Planning, Applied Arts, Law, Education, Physical
Education, Applied Courses in Science such as Bio-Informatics, Bio-Technology, Health Sci-
ences, Environmental Sciences, Electronics or such other courses designated by the university as
Applied Courses, or Professional Courses conducted in faculty of Medicine including Dentistry,Nursing, Physiotherapy, Ayurved including Unani, Homoeopathy and such other Course(s) des-
ignated by the University/Maharashtra University of Health Sciences, State Government and
such other courses as may be designated to be so by the State Government, University Grants
Commission or Statutory Councils such as (AICTE, M.C.I., B.C.I., Nursing Council, C.C.I.M.,
C.C.H.M., Pharmacy Council, Council of Architecture) and any other Statutory Councils/Bod-
ies, as Professional Course.
b) Non-Professional Course: means & includes
Course conducted in the faculties of Arts and Fine Arts (excluding Applied Arts), Mental Moral
and Social Sciences including Bachelor and Master's Degree in Social Work, Communication
and Journalism, Commerce, Science (excluding Applied and Computer Science Courses), Coursein Home Science, as Non-Professional Course.
22. The students should not carry Mobile Phone in the Examination hall. Carrying Mobile Phone
in the Examination hall will attract the Provisions of Ordinance No. 9 regarding Unfairmeans.
23. Change of centre at any examination will not be allowed.
24. Student is allowed to use 'Non-Programmable Calculator' in the Examination Hall.
Attention of the students is invited to (1) Ordinance No. 111 and (2) Ordinance 116 which are
reproduced below.
Ordinance No.111
The external examinations shall be conducted in such subjects as are announced by the Registrar in the
beginning of the academic year.
[Note: These will ordinarily be subjects for which tuition is provided for the internal students of this
University. No external examination will be held in subjects requiring practical work such as Geography,
Experimental Psychology and Statistics except in the subject of Archaeology at the M.A. examination, where
a candidate is required to carry out field work. Such a candidate shall submit, alongwith his application for
admission to the examination a certificate from his guide to the effect that he has done the prescribed field
work in the subject.]
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
38/101
35
narjm H$m_H$mO nwpVH$mN.B. As the information regarding subjects for which tuition is provided for the Internal students may
not be available in June/July External students should ascertain from the University office before they send in
their registration forms, whether or not a particular Subject/Subjects could be offered by them for the exami-
nation.
Ordinance No. 116
No student shall be allowed to keep terms for two different degree courses simultaneously in the same
academic year provided that the students shall be allowed to keep terms for one degree and one diploma or
one certificate course simultaneously in the same academic year and to appear for the examinations for the
said course in the same examination session of the University, provided further that no student shall be entitled
to claim any change in the University Examination Programme or any other concessions on the ground that
examinations of the said two courses are held at the same time or on any other grounds.
The above mentioned concessions shall not available for course included in Medical Faculty.
Important Instruction for Principal/Senior Supervisor
Appointment of Writer
The writer appointed to write answer papers of the blind, disable and learning disable or such other
examinee will be paid Rs.100/- per paper in respect of examinations upto and inclusive of graduation and
Rs.125/- in respect of post graduate examinations.
The Senior Supervisors are authorized, to make the appointment of a writer at an examination for a
candidate who, in their opinion, is unable to write answer-scripts on serious medical grounds, blind or disabled
and learning disabled. The writer to be appointed must not have passed the examination at which he is
appointed to work for the examination. The concerned writer should not be first relative with Exam-
inee, i.e. Mother-Father, Sister-Brother, Paternal and Maternal Uncle. The concerned Examinee
must submit medical certificate from 'Registered Medical practitioner. The Senior Supervisor shall
make a separate seating arrangement for the candidate and the writer. The Senior Supervisor will recover the
prescribed fee of Rs.100/- per paper up to graduation and Rs.125/- per paper for Post-Graduate examina-
tion, from the candidate asking for the writer. The Principal or Senior Supervisor is permitted to collect the
writer fees at the prescribed rates mentioned above from the candidates concerned and disburse them to
writers appointed by them directly. No writer fee shall be collected from the blind candidates. The remunera-
tion in respect of the writer provided to the blind candidate should be paid by the colleges from the factotum
charges.
Time to Handicapped Students/Blind Students/Learning Disable
a) For Handicapped and Learning Disable:
The Senior Supervisors are also authorized to sanction additional half an hour to handicapped and
learning disable students. However students will have to submit the medical certificate of civil surgeon.
The candidate application must be received through the Principal to the Senior Supervisor concerned.
b) Blind Students:
The Blind students will be given an additional one hour, i.e. over and above the prescribed time.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
39/101
36
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
VrZ d [mM dfu` odYr A`mgH$_mM{[arjm-AO drH$ma`m]m]V
darb odf`m m gX mV _bm m Pmb{`m AmX{emZwgma Am[Umg H$iod mV {V{ H$s, Am[`m _hmodmb`mVyZVrZ d [mM dfu odYr A`mgH$_mgmR>r `m odm`mM{ ejoUH$ df 2006-07 _Yrb W_ g _OwarZVa W_gm`m [arm{M{ AO H$mhr H$maUm_wi{ ^amd`mM{ amhZ J{b{b{ Amh{V, Aem odm`mZm oVr` gm]am{]a W_gmMm [arjm-AO d VVr` g _Oya Pm`mZVa Mm`m gm`m [arjm-AOm]am{]a VVr` gmMm [arjm-AO^a`mg [admZJr X{`mV {V Amh{.
Vg{M `m[wT>{ Am[Umg Ag{hr H$iod`mV {V{ H$s, C[am{$ gdbV H$m`_d$[r X{`mV {V Amh{. _m. mMm
`mZm odZVr H$s, `mZr gXaMr ]m] g]oYV odmWu d oejH$ `m`m ZOa{g AmUZymdr.
H$imd{,
Am[bm,ghr/- XXX
gX : H$. gr.]r.Eb./1024, C[Hw$bgoMdoXZmH$ : 23.11.2007. (ejoUH$ od^mJ).}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
40/101
37
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
[arjm-AO ^$Z K{`m]m]V gyMZm
odm[rR>m m ]hVme [arjm`m oZH$mbmMr H$m_{ gJUH$mda H$a`mV {VmV. [arjmMr H$m_{ gJUH$mda H$arVAgVmZm [arjm-AOmVrb A[yU Vg{M MwH$s`m _mohVr_wi{ ]`mM AS>MUr oZ_mU hm{VmV d `m_wi{ H$Yr-H$Yrodm m`m oZH$mbmV ododY H$maUmVd wQ>r amhVmV. odm`mZm o]ZMyH$ d d{i{da oZH$mb o_imdm m >rZ{ ImbrbgyMZmM{ H$mQ>{H$m{a [mbZ H$amd{.
(A) [arjm-AO
Eob/_{/AmQ>m{]a/Zm{h|]a`m [arjmM{ AO odm`mH$Sy>Z _wXVrV ^$Z md{V.
[arjm-AO ^a`mgmR>r odohV H{$b{`m _wXVr[ V Eob/_{/AmQ>m{]a/Zm{h|]a_ { Pmb{`m [arjmM{ oZH$mb
Omhra Z Pm`mg Aem d{ir Imbrb_mU{ H$m [Vr Adbo]`mV `mdr A) Z`mZ{(Fresh) [arj{bm ]gUm m hUO{M ]H$bmJ Zgb{`m odm`mM{ [arjm-AO AJm{Xa ^$Z
K{`mV `md{V.
]) _mM/Eob_ { K{ mV Amb{ m ]r.E./]r.Egr./]r.H$m_./]r.Egr.(gJUH$em) [arjmZm ]gb{ modm mZr `mM{ Eob/_{ M{ [arjm-AO AmQ>m{]a/Zm{h|]a [arjmM{ oZH$mb Omhra Pmb{`m VmaI{[mgyZ15 oXdgm`m AmV _hmodmb`m_m\$V odm[rR>mH$S>{ [mR>dmd{V.
W_ df d oVr` dfmM{ H$m`_ Zm|XUr H$_mH$ ([r.Ama.EZ.) d{Ji{ Ag`mg Xm{hr H$m _ Zm|XUr H$_mH$
([r.Ama.EZ.) qH$dm 1995 [yduMm [r.Ama.EZ. d{Jim Ag`mg (Xm{hr [r.Ama.EZ.) mMmhr C{I[arjm-AOmV H$amdm.
H$) (W_ df/oVr` df) d (oVr` df/VVr` df) ]r.E./]r.Egr./]r.Egr.(gJUH$em)/]r.H$m_.H$mp]Z{eZbm (EH$oV) ]gUm`m odm`mZr EH$M [arjm-AO ^amdm. Xm{Z d{Ji{ AO^$ Z {V.(1) odm`mH$Sy>Z [arjm-AO gwdm` AjamV o]ZMyH$ d odohV _wXVrV ^$Z `md{V.(2) AOmVrb {H$ _wmdarb _mohVr [>[U{ `dpWV ^amdr.(3) N>m[rb [arjm-AOm`m _OHw$amV ImS>mIm{S> H$$ Z {.
(4) [wZ[arjm`mZ{ (aro[Q>a Q>wSQg) odm[rR>m m `m[ydu m [arj{Mr JwU[oH{$Mr _moUV g` V[arjm-AOm]am{]a Om{S>mdr.
(5) odm`mZ{ [arjm ewH$ d [arjm-AO _hmodmb`mV mdm.(6) [arjm-AOmg_d{V Agb{`m gyMZmM{ [mZ odm`mZ{ H$mTy>Z `md{ d \$$ [arjm-AO dlatest
JwU[oH{$Mr _moUV g` V _hmodmb`mH$S>{ mdr. (W_ dfmg ]gUm m odm mZr 12dr Mr JwU[oH$m Om{Sy> Z {.)
(7) A[y Uar`m ^ab{b{ [arjm-AO odMmamV K{Vb{ OmUma ZmhrV.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
41/101
38
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
(8) _hmodmb`mZ{ [arjm-AO [mR>odVmZm {H$ [arj{M{ [arjm-AO d Zmdm`m `mm d{Jd{J`m[mR>dm mV.CXm. mdgmo`H$(Vocational), [wZaoMV(Re-structured), oZ`o_V(Regular).
(9) [arj{`m >rZ{ _hdm`m Agb{`m gd A`mX{emMr _mohVr (CXm. 163, 134A, 149, B.)odm mZm _hmodmb`mZ{ d{im{d{ir H$$Z mdr.odmWu H$m{U`m A`mgH$_[Vrg(Pattern)[arj{g ]gV Amh{ V{ R>iH$ AjamV AOmda obohU{A V _hdmM{ Amh{. Am[`mH$S>{ A`mgH$_[Vr _m{R>m _mUmV d ododY H$ma`m Amh{V. [UImbr Wm{S>m _mUmV Z_yX H{$`m Amh{V.(e.g. : Regular, Vocational, 2004 Pattern, 1999 Pattern,1985 Pattern, Regular to External, External to Regular, etc.)
(]) [arjm \$s odm[rR>m`m [na[H$mZwgma [arjm-AOmda [arjm, JwU[oH$m, CmrU XmIbm, H|$r` _y`_m[Z H$[, B.
ewH$mMr Zm|X `dpWV H$amdr. mV ImS>mIm{S> H$$ Z {. (A) {H$ dfmgmR>r gr.E.[r. \$s dV ^amdr(W_/oVr`/VVr`). (]) JwU[oH{$gmR>r W_ df d oVr` dfmgmR>r dV \$s ^amdr.
(H$) H$mb{O Z]a - g|Q>a H$m{S> Z]a H$mb{O d H|$ (g|Q>a) `mgmR>r oXb{`m H$m{S>`m Z]gZwgma _hmodmb`mMm a]ar oe$m V`ma H$$Z `mdm dVm{ {H$ AOmda [> CR>dmdm. (gbVm Z]a d{Jim Amh{. ejoUH$ od^mJmH$Sy>Z Amb{bm Z]a \$$[ dhmamgmR>r Kmbmdm.)
(S>) H$m b{O am{b Z]a
[arjm-AOmda H$mb{O am{b Z]a d oS>phOZ obhmd{.(B) odm`mM{ Zmd
(1) {H$ odm mZ{ dVM{ Zmd gwdm AjamV d mZm m [VrZ{{ EM.Eg.gr. JwU[oH{$da/[_mU[mdaAmh{ `m_mU{ obhmd{ (BJOr d _amR>r Xm{ht_ { obhmd{), ZmdmV ]Xb Ag`mg, [arjm-AOmgm{]V`m{` `m H$mJX[mMr P{amg V Om{S>mdr. odm[rR> XVamda Vgm ]Xb {`mgmR>r [arjm od^mJmerdV g[H$ gmYmdm.odm mZ{ AmBM{ Zmd obohU{ Amd`H$ Amh{.
(2) EH$gma m ZmdmM{ Xm{Z odmWu Ag`mg `mZr [arjm-AOmda (A) AmOm{]mM{ Zmd, (]) H$mb{O am{b
Z]a d VwH$S>r, AmoU (H$) KaMm [mm `dpWV obhmdm d dmjar H$amdr.(3) [aX{er qH$dm [amVmVrb odm mZr `mM{ Zmd `m`m [_mU[m`m [Vr_mU{ [arjm-AOmV obhmd{.(4) [arjm-AOm_mU{ Zmd d BVa _mohVr AS>o_Q> H$mS>da Ag{b, `mV ZVa ]Xb H{$bm OmUma Zmhr.
(\$) H$m`_ Zm|XUr H$_mH$ ([r.Ama.EZ.) (1) odm`mZ{ gwdm` AjamV dVMm H$m`_ Zm|XUr H$_mH$ ([r.Ama.EZ.) e{dQ>`m BJOr Ajamgh
`dpWV d o]ZMyH$ obhmdm.(2) [arjm-AOmM{ J>{ ]mYVmZm JwU[oH{$darb [r.Ama.EZ. H$_mH$ `dpWV oXg`mgmR>r JwU[oH{$`m
ghr m ]mOybm Q>J ]mYmdm.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
42/101
39
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
(J) odf` (1) A`mgH$_mV oXb{`m JQ>m_mU{(Group)odf`mMr oZdS> H$amdr.
(2) odm`mZ{ Am[U H$m{U`m odf`mZm ]gUma Amh{, `m odf`m`m [wT>{ ( ) Aer IyU H$amdr. [{ebodf`mM{ Zmd [arjm-AOmV obhmd{.(3) odm`mZ{ [arjm-AOmV obohb{b{ odf` _hmodmb`mV/odm[rR>mVrb ejoUH$ od^mJmV oeH$odb{
OmV Agb{ [mohO{V d `mg]YrMr Imr odm`mZ{ H$$Z `mdr.(4) [wZ[arjm`mZm [ydu V{ `m odf`m_ { CmrU Amh{V `m odf`m m [arj{g [aV ]gVm {V Zmhr.(5) W_ df ]r.E. A`mgH$_m_mU{ ghm b{Ir(Theory)odf`mMr oZdS> H$aVmZm (1) EZ.Eg.Eg., (2)
mT> oejU h{ odf` K{Vb{`m odm`mZr [arjm-AOm_ { `m odf`mbm ( ) IyU H$amdr.(6) [m{Q>>g/EZ.gr.gr. B`mXr_ { ^mJ K{Vb{`m odm`mZr [arjm-AOmVNSS/NCC/NPED/AED/
IUTbm ( ) IyU H$amdr.(7) [wT>{ Z_yX H{$`m_mU{ odmWu H$m{U`m A`mgH$_mg(Course)]gUma Amh{, `m_mU{ ( ) oQ>H$
H$amdr. Vg{M _hmodmb`mZ{ `m A`mgH$_mMm oe$m [arjm-AOmda _mamdm. CXm. oZ`o_V(Regular),`mdgmo H$ (Vocational), [wZaoMV(Re-structured).
(h) odf`gy Q> (EP{eZ) (1) EbEb.]r. A mgH$_mV 50 JwU o_im`mg odf`mg gyQ> (EP{eZ) o_iV{. hr gyQ> 6 dfm[ V dY
AgV{. ghm dfm[{jm [yduMr gyQ> (EP{eZ) a g_O`mV {Bb.
(2) {H$ [arj{V odf` CmrU Ag`mg `m odf`mg gyQ> (EP{eZ) g]oYV A mgH$_m`m oZ`_mZwgmaK{Vm {V{ (EbEb.]r.`oVna$).
(`) Xwg`m odm[rR>mH$Sy>Z {Uma{ odmWu
odm`mZ{ EImX{ df A` odm[rR>mV H{$b{ Ag{b Va Vgm C{I [arjm-AOmV H$amdm d odm[rR>m`moZ`_m_mU{ H$m{UV{ odf` CmrU hm{U{ Amd`H$ Amh{ `m_mU{ `m odm[rR>m`m [arj{g ]gmd{.
(b) E_.E./E_.H$m_./E_.Egr. gmV [arjm
(1) _hmodmb {/ejoUH$ od^mJmH$Sy>Z EH$Xm Amb{`m gmV JwUm_ { [arj{Mm oZH$mb Omhra Pm mZVa
H$m{UVmhr \{$a]Xb H{$bm OmUma Zmhr.(2) O{ odmWu odm[rR>mMr dmofH$ [arjm [mg AgVrb [aVw `mZm \$$ gmV [arjm md`mMr Amh{ Aem
odm mZrgwm odm[rR>mMm [arjm-AO ^aU{ Amd`H$ Amh{.
(3) `m odm`mMr Zmd{ gmV JwUV`m_ { {V ZmhrV Aem odm`mM{ JwU R>amdrH$ Z_w`m`mJwUV m_ { ^$Z [mR>dmd{V.
(4) gmV JwU [mR>odVmZm odm mM{ AmgZ H$_mH$ obohU{ Amd`H$ Amh{.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
43/101
40
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
(_) Zmdm`m `mm [arj{M{ AO odm[rR>mH$S>{ [mR>odVmZm `m AOmgm{]V Zmdm`m `mm Imbr oX`m_mU{ d{J`m
[mR>dm`mV :(1) [y du [arj{g ]gyZ AZwmrU Pmb{b{ OwZ{ (aro[Q>a) d Zd{ (\{$e) (1) OwZm A`mgH$_, (2) ZdrZA`mgH$_, (3) `mdgmo`H$, (4) [wZaoMV Aem H$ma`m odm`m`m d{J`m mm [mR>dm`mV.
(2) Eob, W_ df ]r.E. [arj{g O{ odmWu EH$Xm CmrU Pm`mZVa gmVdm OmXm odf` K{D$Z (AoS>eZbgO{Q>) [arj{g ]gUma AgVrb Aem [arjm-AOmMm dV J>m d ZmdmMr `mXr mdr. Vg{M {H$[arjm-AOmda(F.Y.B.A. Appearing for the Additional Subject only) Ag{ erfH$ md{.
(3) EZ.gr.gr., EZ.Eg.Eg. d mT> oejU `m{OZm d ododY I{im_ { oOhm AWdm am` [mVirdamdr o_iodb{`m odm`m`m Zmdm`m `mm [arj{_mU{ d{J`m H$$Z [arjm od^mJmg m mV.
(4) [arj{_mU{ d{J`m H{$b{`m AOmMm 50 ([mg) Mm EH$ J>m Q>JZ{ ]mYmdm.(5) A` [arj{gmR>r oXb{br {H$ AoV_ VmarI odZmodb] d odb] ewH$mgh g[`mZVa bJ{MM gmV
oXdgmV darb_mU{ [arjm-AOmM{ J>{ H$$Z odm[rR>mH$S>{ [mR>odU{. _wXVrZVa Amb{b{ [arjm-AOdrH$mab{ OmUma ZmhrV.
(6) 'Class Improvement Scheme'(l{Ur gwYma `m{OZ{) Imbr [arjmZm [aV ]gUm`m odm`mZr'ClassImprovement'gmR>rMm d{Jim [arjm-AO ^amdm. `mZr oZ o_V odm mgmR>rMm [arjm-AO ^$ Z {.l{Ur gwYmagmR>rM{ [arjm-AO dV `mXr H$$Z [mR>dmd{V.
(7) [arjm-AO [m{Q>mZ{ [mR>dyZ {V. `j odm[rR> H$M{arV AmUyZ md{V. [arjm-AOmMr KS>r KmbyZ {.
Vg{M AO MwaJibm OmUma Zmhr `mMr XjVm `mdr.(Z) A S>o_Q> H$mS>
_hmodmb`mZm d{e[{ (ASo_Q> H$mS>) o_im`mda [arjm-AOmg_d{V [mR>odb{`m `mXr_mU{ d{e[{(ASo_Q> H$mS>) Ambr Amh{V mMr Imr H$$Z `mdr. MwHy$Z Xwg m _hmodmb mMr d{e [{ (AS>o_Q> H$mS>)Ambr Ag`mg Vr odm[rR>mg dnaV [aV H$amdrV.d{e[mV (AS>o_Q> H$mS>_ {) Oa H$mhr XwVr Ag{b AWdm EImm odm`mZ{ [arjm-AO d{i{V ^$Zgwm`mM{ AS>o_Q> H$mS> Amb{ Zg`mg Aem d{ir dnaV odm[rR>mer g[H$ gmYmdm. XwVrgmR>r AS>o_Q> H$mS>mMr
P{amg V AmoU XwVr]m]VMm AO 15 oXdgm`m AmV [mR>dmdm. mgmR>r odm`mZm odm[rR>mV [mR>dyZ {.([) [arjmM{ oZH$mb Omhra Pm`mZVa mg]YmV H$mhr VH$mar/wQ>r Ag`mg `mM{ oZamH$aU H$a`mgmR>r [arjm
od mJmH$S>{ g]oYV _hmodmb`mZ{ dnaV (EH$ _oh`m`m AmV) g[H$ gmYU{ Amd`H$ Amh{. Coeam Amb{`mVH$marM{ oZdmaU H$aU{ H$mbmVamZ{ H$R>rU hm{V{.
da Z_yX H{$b{`m gyMZmMr H$mQ>{H$m{a A_b]OmdUr H$$Z oZH$mbmM{ H$m_ `dpWV, d{i{da d o]ZMyH$ H$a mgghH$m H$amd{, hr odZVr.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
44/101
41
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
ode{f gyMZm
_m. mMm , gd gb _hmodmb {/odm[rR> ejoUH$ od^mJ_wI/_wI, _m`Vmm ejoUH$ gWm `mZmodZVr H$s, gm{]V Om{S>b{`m [mV Z_yX H{$`m_mU{ gd [arjm-AO V[mgb{ Amh{V `m]b Imr H$$Z m [mdaH$mb{OM{ aoO>Q>ma/mMm /od^mJ_wI `mZr ghr H$amdr. A`Wm, [arjm-AO odm[rR> H$m`mb`mV drH$mab{ OmUmaZmhrV. {H$ [arjm-AOmda _m. mMm`m`m ghr m e{Omar [arjm-AO ^a`mMr VmarI d _hmodmb`mVrb[arjm-AO ^$Z K{Um m g]oYV H$_Mm mMr dmjar/Ammja{ Amd`H$ Amh{V. m [m`m(Appendix 'A') VrN>m[yZ `m`mV d [arjm-AO/Q>_-ES>M{ JwU [mR>odVmZm gm{]V Om{S>b{b{ [(Appendix 'A') [mR>dmd{.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
45/101
42
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
(Appendix 'A')
_hmodmb`mM{ Zmd/]ohW od^mJ
H$mb{O / gWm H$m{S> Z]a .....................
_m. Hw$bgoMd,
[wU{ odm[rR>,
JU{eqIS>, [wU{-411007.
odf` Eob/AmQ>m{]a [arj{]m]V...
_hm{X`,
Am_Mr gWm/_hmodmb`mVrb/odm[rR> od^mJ `m_Yrb odm`mM{ [arjm-AO d ZmdmMr `mXr m[mgm{]V [mR>odV Amhm{V. odm`mZr [arjm-AOmV Imbrb ]m]tMr [yVVm H{$br Amh{
(1) gd odm`mZr AOmgm{]V [yduMr JwU[oH{$Mr g` V Om{S>br Amh{.
(2) oeH$od`m OmUm m A mgH$_m_mU{ odf` d odf` H$_mH$ (H$m{S> Z]a) g_m{a ( ) Aer IyU H{$brAmh{.
(3) H$m b{O H$m{S> Z]a, H|$ (g|Q>a) H$m{S> Z]a `m{` Ag`mMr Imr H{$br Amh{.(4) odm mZr gwQ>b{b{ odf`(Exemption)`m{` H$ma{ obohb{ Amh{V.
(5) odm mZr [arjm-AO \$s/JwU[oH$m \$s/CmrU _mU[ \$s/gr.E.[r. \$s ^abr Amh{.
(6) [arj{g ]gUm`m gd odm`mM{ AO odm[rR> H$M{arH$S>{ Z{_yZ oXb{`m _wXVrV [mR>odV Amhm{V. Am_MrgWm/_hmodmb`/odm[rR> od^mJ H$m`mb`mV H$m{U`mhr odm mMm [arjm-AO amohbm Zmhr.
ghr /- ..........................................
od^mJ_wI/mMm /gMmbH$
oXZmH$ _hmodmb`mM{ Zmd: .........................................................
_m`Vmm gWm : ................................................................................
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
46/101
43
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
odm`m`m [arjm-AOm]m]V `md`mMr H$miOr
( 1 ) H $ m p]Z{eZ ]am{]a Ag`mMr Imr H$$Z darb aH$m`mV ( ) Aer oQ>H$ H$amdr.( 2 ) H $ m b{O d g|Q>a H$m{S> Z]a ]am{]a Ag`mM{ [mhZ aH$m`mV Z]a Q>mH$md{V A`Wm H$mb{O d g|Q>a H$m{S> Z]aMm
_m{R>m oe$m _mab{bm Agmdm.
( 3 ) SC/ST/OBC/DT/NT `m[H$s H$m{U`mhr H$Q>{JarMm odmWu Ag`mg `mM aH$m`mV nQ>H$ H$amdr dMale/Female`mM]am{]a nQ>H$ _mH$ H$amd{.
( 4 ) odmWuFresh/Repeater[H$s H$m{UVm Amh{ h{ [mhZM ( ) _mH$ H$$Z `mdm.
( 5 ) odm`mZ{ \$m_da Zmd ^aVmZm W_ AmS>Zmd, dVM{ Zmd d doS>bmM{ Zmd Aem da oXb{`m Z_w`mVBLOCK LETTERS
_ { ^amd{.( 6 ) odmWuRepeaterAg`mgPrevious Mark Statementd$ZPRNobhmdm d `mMMarksheetMrXeroxOm{S>mdr.
( 7 ) S.Y./T.Y.B.A.`m odm`mZrSpecialodf` K{V`mM{ \$m_da oXb{`m aH$m`m_ {Subject Code No.`dpWV [mhyZ obhmdm.
CXm. Marathi (02), Hindi (09), Eco (15)`m_mU{.
( 8 ) T.Y.B.Com.`m odm`mZrT.Y.Mm \$m_ ^aVmZmSpecial SubjectMm H$m{S> Z]a Kmbmdm.
CXm. Cost & Works (01), Busi. Entre. (06)`m_mU{. Vg{MT.Y.B.Sc.bmSpecialodf`mM{ AjaCXm.(A) Mathematics, (B) Physics`m [VrZ{ [mhZ Aja Q>mH$md{.
( 9 ) odmWu [arj{g ]gV Agb{`m odf`mda oQ>H$ ( ) _mH$ H$$Z O{dT>{ odf` ^ab{b{ AgVrb V{dT>{Modf \$m_`m da oXb{`m aH$m`mV _m{OyZ AmH$S>mV obhmd{V.
(10) odmWuVocationalAWdmRestructureMm Ag`mg \$m_da darb ]mOyg oQ>H$ ( ) _mH$ H$amdm d`mgmR>r AgUmamM \$m_ ^amdm.
(11) T.Y.B.Sc.[arj{Mm [arjm-AO ^aVmZm `m_ { Elective SubjectMm C{I `dpWV H$amdm.
gyMZmdarb gd Jm{>tMr [yVVm Pmbr Ag`mM{ _hmodmb` H$m`mb`mH$Sy>Z V[mgyZ K{D$ZM odm mZ{ \$m_da
dVMr ghr H$amdr d `mZVa H$mb{O Amo\$g_ { \$m_ O_m H$amdm, Vg{M _hmodmb` H$m`mb`mZ{gwm \$m_[yU[U{ o]ZMyH$ ^ab{bm Amh{ `mMr Imr H$$Z K{D$ZM mMm`m`m ghrMm oe$m _mamdm A`Wm [arjm-AO aH$a`mV {Bb. Vg{M AOm_ { AgUm`m MwH$m]m]V odmWu d mMm O]m]Xma amhVrb `mMr Zm|X `mdr.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
47/101
44
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
{d{dY AO gHo$VWimd$Z Ko`m~m~V
gX n H$. narjm/141, {X. 27.5.2009
{dmnrR> A{YH$ma _S>imZo KoVbo`m {ZU`mZwgma AmnUmg H$i{d`mV `oVo H$s, {dmnrR>m`m {d{dYnarjmMo narjm-AO, \o$aVnmgUr d nwZ_y`mH$Z AO, nXdr _mUn, B`mXr AO {dmnrR>m`m gHo$VWimda(www.unipune.ac.in) (examination information)`m _W`m_`oDownloadable examination forms`oWoCnbY H$$Z Xo`mV Ambo AmhoV. gXaMo AO {dm`mZm S>mD$ZbmoS> H$$Z Ko`m~m~V _m{hVr Xo`mV `mdr.AmVm ho AO {dmnrR>m`m H$meZ {d^mJmV {dH$sH$[aVm R>od`mV `oUma ZmhrV, `mMr H$n`m Zm|X `mdr.
{dmnrR>m`m gHo$VWimd$Z S>mD$ZbmoS> H$$Z KoVbo`m AOmMo ewH$ {dm`mH$Sy>Z Ko`mV `mdo d
narjm-AOmV Z_yX Ho$bo`m narjm ewH$m`m aH$m`mImbr {b{h`mV `mdo Am{U gd {dm`mMo narjm-AOewH$, narjm ewH$, B`mXtMm EH${V {S>_mS> S>mQ> H$mTy>Z Zoh_r`m nVrZo narjm-AO narjm {d^mJmV d`mMm {S>_mS> S>mQ> {dm {d^mJmV gmXa H$amdm.
CnamoV Z_yX Ho$bo`m ZdrZ nVrMr gd {dm`mZm, {ejH$mZm, {ejHo$Va H$_Mm`mZm d BVa gdg~{YVmZm _m{hVr mdr Am{U `m ZdrZ nVr_mUo H$m`dmhr `edr H$$Z {dmnrR>mg ghH$m` H$amdo, hr{dZVr.
H$imdo,
Amnbm {ddmgy,ghr/- XXX
(S>m. {e. _mo. Am[hao)
narjm {Z`H$.
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
48/101
45
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
{d{dY AO gHo$VWimd$Z Ko`m~m~V
gX n[anH$ H$. 232, {X. 21.7.2009
{dmnrR> A{YH$ma _S>imZo KoVbo`m {ZU`mZwgma gd g~{YVmZm H$i{d`mV `oVo H$s,
1. narjoV boI{ZH$ (writer)Zo_`mgmR>r "narjo`m H$m_mgmR>r _ohZVmZm Xa nwpVH$m'(Rates of Remunerationfor Examination Work)^mJ-2 (1,4) "am`Q>g MmO}g'_Yrb VaVwXt{edm` d[a> n`dojH$mZr AemH$mao boI{ZH$ Zo_VmZm Imbrb VaVwXrhr {dMmamV `m`mV
A) g~{YV "boI{ZH$' ho narjm`m`m W_ Zm`mVrb(First Relative)hUOo AmB-dS>rb, ~hrU-^mD$, MwbVo-MwbVr `mnH$s Zgmdm.
~) g~{YV narjm`mZo 'Registered Medical Practioner'Mo dH$s` _mUn gmXa H$aUo Amd`H$Amho.
2. A) {dmnrR>m`m narjm gw$ Pm`mZVa narjm mg narjm hmb_`o n{h`m 30 {_{ZQ>mn`V narjog~g`mg doe Xo`mV `mdm.
~) narjm gw$ Pm`mZVa n{h`m 30 {_{ZQ>mn`V, VgoM eodQ>Mr 10 {_{ZQ>o {ebH$ AgVmZmH$moU`mhr narjm`mg narjm hmb_YyZ ~mhoa gmoSy> Z`o.
3. narjoV narjm`mZmNon-Programmable CalculatordmnaVm `oBb.
darb {ZU` {dmnrR>m`m gZ 2009 `m {Vr`mYmVrb narjmnmgyZ A_bmV `oBb.
S>m. {e. _mo. Am[hao
narjm {Z`H$.
gX^ narjm-g_d`/1068{XZmH$ 21 Owb, 2009
V _m{hVrgmR>r d Amd`H$ `m H$m`dmhrgmR>r 1. _m. mMm , gd gb _hm{dmb`o2. _m. gMmbH$, gd _m`VmmV gWm3. _m. narjm {Z`H$ `mMo dr` ghm`H$4. CnHw$bg{Md, narjm 1, 2 d 35. gd ghm`H$ Hw$bg{Md, narjm {d^mJ6. gd H$jm{YH$mar, narjm {d^mJ
7. H$jm{YH$mar, narjm {dm {d^mJ
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
49/101
46
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
oVr` df H$bm d dmoU` [arj{`m gmV dodm[rR> b{Ir [arj{g ]g`mgX^mV...
W_ df H$bm d dmoU` [arj{`m gmV d odm[rR> b{Ir [arj{`m gX^mV [ gX H$. [arjm/]r.E./]r.H$m_./892, oX. 19 Owb, 2005 [mR>od`mV Amb{ hm{V{. `mg AZwg$Z [wT>{ Am[UmgH$iod`mV {V{ H$s, Eg.dm`.]r.E. AmoU Eg.dm`.]r.H$m_.`m [arj{g O{ odmWu gmV (Q>_ ES>)[arj{m{ JwU d odm[rR> b{Ir [arj{M{ `mg]oYV odf`mVrb CmrU JwU EH$oV[U{ Y$Zhr `mg]oYVodf`mV 40 [{jm H$_r JwU o_idyZ AZwmrU Pmb{ Amh{V, Aem odm`mZr g]oYV odf`m`m odm[rR>b{Ir [arj{g Vg{M gmV (Q>_ ES>) [arj{Mm [arjm-AO odnhV ewH$mgh ^aU{ Amd`H$ Amh{.
E\$.dm`.]r.E. AmoU ]r.H$m_.gmR>r darb_mU{ H$m [Vr _mJrb dfm_mU{M Amh{.
gXa VaVwXtMr A_b]OmdUr Q>r.dm`.]r.E. d ]r.H$m_. [arj{ghr AmJm_r AmQ>m{]a 2007 d`m[wT>rb [arjm[mgyZ bmJyamhrb.
gmV (Q>_ ES>>) [arjm g]oYV _hmodmb`mZ{ Am`m{oOV H$$Z `mM{ JwU odm[rR>mZ{ oXb{`mAmgZH$_mH$mda odm[rR>mH$S>{ b{Ir [arjm g[`m`m AJm{Xa [mR>odU{ Amd`H$ Amh{.
Am[bm odmgy,ghr/- x x xC[Hw$bgoMd,
([arjm-2)
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
50/101
47
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
W_ df ]r.Egr./]r.Egr. H$m`wQ>a gm`g (dmofH$ [arjm [V)oVr` d VVr` df ]r.Egr./]r.Egr. H$m`wQ>a gm`g
ndkmZ odmemIm g [V m dfm m CmrUV{M{ _mU(Standard of Passing )`m]m]V...[na[H$ H$. 10/2004
`m [na[H$mma{ g]oYVmZm odm[rR> AoYH$ma _S>imZ{K{Vb{`m oZU`mZwgma Ag{ H$iod`mV {V{ H$s, W_df]r.Egr. H$m yQ>a gm`g [arj{H$naVm AVJV _y`_m[ZmMr [arjm 20 _mH$mMr K{`mV {D$Z `m`mV dVar mCmrU hm{`mMr Amd`H$Vm Zmhr. odm[rR>mMr b{Ir [arjm 80 JwUmMr hm{D$Z `m`mV 32 JwU o_iodU{ Amd`H$Amh{. EHy$U 100 [H$s 40 JwU o_idyZ CmrU hm{U{ Amd`H$ Amh{. W_ df ]r.Egr./]r.Egr. H$m yQ>a gm`g modf`mMr [m`ojH$ [arjm _hmodmb`mZr Am`m{oOV H$amd`mMr Amh{. AVJV JwU 20 [H$s md`mM{ AgyZ `mV
dVar m CmrUhm{U{ Amd`H$ Zmhr. [m`ojH$ [arjm 80 JwUmMr AgyZ `mV 32 JwU o_iU{Amd`H$ Amh{. EHy$U100 [H$s 40 JwU o_idyZ CmrU hm{U{ Amd`H$ Amh{.
(A) nVr` df ]r.Egr./]r.Egr. H$m yQ>a gm`g g [arjm ejoUH$ df 2003-2004 [mgyZ [wT>{ dVVr` df ]r.Egr./]r.Egr. H$m yQ>a gm`g g [arjm 2004-2005 [mgyZ [wT>{ hm{Um`m [arjmgmR>rCmrUV{M{ _mU (Standard of Passing )Imbrb_mU{ amhrb odm[rR> [arj{V 40 [H$s 16 JwU Amd`H$ Amh{V. AVJV [arjm 10 JwUmMr hm{Bb. EHy$U 50 [H$s 20JwU o_idyZ CmrU hm{U{ Amd`H$ Amh{.AVJV 10 JwUm`m [arj{gmR>r dVar`m CmrUhm{`mMr Amd`H$Vm Zmhr. Vg{M W_, oVr` d VVr`
df odkmZ AmoU gJUH$ odkmZm`m odm`mMr AVJV [arjm [whm K{Vbr OmUma Zmhr.(]) oVr df ]r.Egr. ]m`m{Q>{ZmbmOr `m A`mgH$_mMr g [VrMr [arjm 100 JwUmMr hm{Uma AgyZ
CmrUV{M{ _mU Imbrb_mU{ amhrb odm[rR> [arjm 80 [H$s 32 JwU Amd`H$. AVJV [arjm 20 JwUmMr amhrb. EHy$U 100 [H$s 40 JwUAmd`H$. AVJV JwUm`m [arj{V dVar`m CmrU hm{U{ Amd`H$ Zmhr.
(H$) odm[rR>mMr m`ojH$ [arjm oVr` dfmMr oVr` gm`m d{ir d VVr` dfmMr MVwW gm`m d{irAm`m{oOV H{$br AgyZ Vr 100 JwUmMr AgyZ `mM{ CmrUV{M{ [_mU Imbrb_mU{ amhrb m`ojH$ [arjm 80 [H$s 32 JwU Amd`H$. AVJV hm{U{ Amd`H$ Zmhr. EHy$U 100 [H$s 40 JwUo_idyZ CmrU Amd`H$ Amh{.
(S>) g [arjm 1 qH$dm 3 `m [arj{g ndmWu ]gbm Zg`mg `mg g 2 d 4`m [arj{g g 1 d 3 `mamohb{`m ndf`mgh ]gVm {Bb.
[wU{ ndm[rR>m`m gd gbZ ghmodmb`mM{ [mMm `mZm odZVr H$s, gXa [na[H$mMm Ame` gd g]oYVm`m,m`m[H$ d odmWu m`m oZXeZmg AmUyZ mdm.JU{eqIS>, [wU{-411007. ghr/- x x xOm. H. gr]rE/782 gMmbH$mH$naVm
oXZmH$ 21.1.2004 (_.od.od._.)
}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
51/101
48
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
STATISTICAL CONVERSIONAL TABLE
Out of 60 Out of 80 Out of 100 Out of 60 Out of 80 Out of 100
1 1 2 31 41 52
2 2 3 32 42 53
3 3 4 33 43 54
3 4 5 33 44 55
4 5 7 34 45 57
5 6 8 35 46 58
6 7 9 36 47 59
6 8 10 36 48 60
7 9 12 37 49 628 10 13 38 50 63
9 11 14 39 51 64
9 12 15 39 52 65
10 13 17 40 53 67
11 14 18 41 54 68
12 15 19 42 55 69
12 16 20 42 56 70
13 17 22 43 57 72
14 18 23 44 58 73
15 19 24 45 59 74
15 29 25 45 60 75
16 21 27 46 61 77
17 22 28 47 62 78
18 23 29 48 63 79
18 24 30 48 64 80
19 25 32 49 65 82
20 26 33 50 66 83
21 27 34 51 67 84
21 28 35 51 68 85
22 29 37 52 69 87
23 30 38 53 70 8824 31 39 54 71 89
24 32 40 54 72 90
25 33 42 55 73 92
26 34 43 56 74 93
27 35 44 57 75 94
27 36 45 57 76 95
28 37 47 58 77 97
29 38 48 59 78 98
30 39 49 60 79 99
30 40 50 60 80 100
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
52/101
49
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
CONVERSION TABLE
Out of 60 Out of 20Out of 60 Out of 20
1 1
2 1
3 1
4 1
5 2
6 2
7 2
8 3
9 3
10 3
11 4
12 4
13 4
14 5
15 5
16 5
17 6
18 6
19 6
20 7
21 7
22 7
23 824 8
25 8
26 9
27 9
28 9
29 10
30 10
31 10
32 11
33 11
34 11
35 12
36 12
37 12
38 13
39 13
40 13
41 14
42 14
43 14
44 15
45 15
46 15
47 16
48 16
49 16
50 17
51 17
52 17
53 1854 18
55 18
56 19
57 19
58 19
59 20
60 20
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
53/101
50
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
ENVIRONMENTAL AWARENESS
IMPLEMENTATION OF SIX MONTHS COURSE ENTITLED
A COURSE IN ENVIRONMENTAL AWARENESS
CIRCULAR NO. 286 / 2004
It is notified for the information of all concerned that the University Authorities have decided
to institute six months course entitled A Course in Environmental Awareness as enclosed in the
Appendix. (Syllabus, Evaluation Pattern and Guidelines for the conduct of the course are enclosed.)
The above decision will come into force from Academic Year 2004-2005.
The Head, Department of Environmental Sciences, University of Pune, Pune-7 and the
Principals of all Affiliated Colleges are requested to bring the contents of this Circular to the notice
of all concerned teachers and students.
Ganeshkhind, Pune-411007. Sd/- XXX
Ref. No. CBS/4083, forDirector
Date : 15.7.2004 B.C.U.D.}
-
7/28/2019 1148 Exam Workshop Book Final Col
54/101
51
narjm H$m_H$mO nwpVH$m
A COURSE IN ENVIRONMENTAL AWARENESS
(Compulsory at the B.A., B.Com., B.Sc. Degree Level)
Guidelines for the conduct of the course :
1. A Certificate Course in Environmental Awareness with duration of six months (40 lectures) has been
introduced from the academic year 2004-2005 at the second year of degree course (B.A., B.Com.
and B.Sc.) as a compulsory course.
2. The syllabus is prepared by the University.
3. A Fee of Rs. 200/- per student be charged to meet the expenditure on the conduct of the Course.
The utilization of Rs. 200/- shall be as follows :
(A) Rs. 50/- will be sent to the University of Pune.(B) Rs. 5/- each to Principal, Co-ordinator and Assistant Co-ordinator per student.
4a. A Course Co-ordinator be appointed to organize teaching and evaluation.
4b. Co-ordinator will be appointed by the Principal.
5. Facultywise Assistant Co-ordinator shall be appointed in multifaculty colleges.
6. Qualifications of a Teacher :
University approved teacher (Lecturer) in any subject possessing substantial knowledge to teach
courses on environmental studies shall be eligible to teach the proposed course.
Principal of the College shall be authorized to decide the eligibility of the teacher. Based on published
work or expository articles or books written by the teacher on environmental studies or workshop/
refresher course/training programme on environmental studies attended by the teacher.
7. A candidate has to appear for this course in the IInd year/IInd terms of the degree course.
8. (A) This course can be cleared in the IIIrd year also