BÀI THUYẾT TRÌNH NHÓMNhững người thực hiện

Chương V : Quy luật thặng dư

Học thuyết kinh tế giá trị thặng dư

Bài thuyết trình gồm 4 phần

I . Sự chuyển hóa của tiền thành tư bản

1 . Công thức chung của tư bản Sự vận động của 2 công thức

H - T - H T - H - T +Bắt đầu và kết thúc là H+T đóng vai trò trung gian

+ Mục đích lưu thông là GTSD + Kết thúc bằng việc mua H

+ Bắt đầu và kết thúc là T

+H đóng vai trò trung gian

+ H đóng vai trò trung gian

+ Vận động không giới hạn

• Trong chủ nghĩa tư bản, mọi tư bản đều vận động trong lưu thông dưới dạng khái quát:

T - H - T’ T’ = T + ΔT

Vì vậy, công thức này được coi là công thức chung của tư bản.. Số tiền trội hơn so với số tiền ứng ra (∆t) được gọi là giá trị thặng dư, ký hiệu là m.. Số tiền ứng ra ban đầu được gọi là tư bản. Tư bản là giá trị mang lại giá trị thặng dư.

2. Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản.

T - H - T’ T’ = T + ΔT

Giá trị thặng dư (m) được sinh ra từ đâu?Thoạt nhìn công thức T-H-T’, hình như m do lưu thông (qua quá trình mua – bán) sinh ra.Điều này mâu thuẫn với lý luận giá trị của Mác bởi vì theo lý luận giá trị: giá trị hàng hoá do lao động xã hội của người sản xuất hàng hóa tạo ra, như vậy là giá trị hàng hóa được tạo ra trong sản xuất.

2. Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản.

Xét trong lưu thông:Trao đổi ngang giá.

Trao đổi không ngang giá: Xét ngoài lưu thông: đối với cả H (H2TLSH và H2TLSX);

Tất cả đều không có dấu vết của m (không lý giải được sự chuyển hóa của tiền thành TB).

Vậy m ở đâu ra? Phải chăng tiền đẻ ra tiền?

Trao đổi ngang giáKhông làm tăng thêm m vì giá trị chỉ thay đổi hình thái từ tiền sang hàng hoá và ngược lại, còn tổng giá trị trong tay mỗi người tham gia trước và sau trao đổi không thay đổi.

Trao đổi không ngang giá

Nếu bán hàng > giá trị: Lời nhận được khi bán bằng mất nhận được khi mua.

Nếu mua hàng <giá trị: Lời nhận được khi là người mua bằng mất khi là người bán

Chuyên mua rẻ, bán đắt (cá biệt): Tổng giá trị trước trao đổi = Tổng giá trị sau trao đổi, chỉ có phần giá trị trong tay mỗi bên là thay đổi.

Ngoài lưu thông

• Ở ngoài lưu thông, nếu để tiền và hàng đứng yên, không tiếp xúc với lưu thông thì giá trị của tiền và hàng không thể tăng lên được, tức là không thể có giá trị thặng dư (m)

Vấn đề đặt ra: Phải xuất phát từ những quy luật nội tại của lưu thông hàng hoá (trao đổi ngang giá) để lý giải sự chuyển hóa của tiền thành tư bản.

Kết luận Từ những phân tích trên, có thể nhận thấy: “Vậy là tư bản không thể xuất hiện từ lưu thông và cũng không thể xuất hiện bên ngoài lưu thông. Nó phải xuất hiện trong lưu thông và đồng thời không phải trong lưu thông”. Đó chính là “Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản”

T - H - T’

3. Hàng hoá sức lao động.

• Sức lao động, đó là toàn bộ các thể lực và trí lực ở trong một thân thể con người, trong nhân cách sinh động của con người, thể lực và trí lực mà con người phải làm cho hoạt động để sản xuất ra những vật có ích

• ***********************• Sức lao động chỉ trở thành hàng hoá khi có hai điều kiện:

Thứ nhất, người có sức lao động phải được tự do thân thể tức là họ phải làm chủ được sức lao động của mình và có quyền đem bán sức lao động của mình như một hàng hóa trên thị trường.Thứ hai, người lao động không có tư liệu sản xuất cần thiết để tự mình đứng ra tổ chức sản xuất nên họ buộc phải bán sức lao động của mình cho người khác sử dụng để kiếm sống.Sức lao động trở thành hàng hoá đánh dấu bước ngoặt cách mạng trong phương thức kết hợp người lao động với tư liệu sản xuất, là một bước tiến lịch sử so với chế độ nô lệ và phong kiến. Sự bình đẳng về hình thức giữa người sở hữu sức lao động với người sở hữu tư bản đã che đậy bản chất của CNTB - chế độ được xây dựng dựa trên sự đối kháng về lợi ích kinh tế giữa tư bản và lao động làm thuê.

Giá trị của hàng hóa sức lao động.

- Thước đo: Thời gian LĐ xã hội cần thiết.- Đặc thù: Không thể đo trực tiếp mà phải đo gián tiếp thông qua thời

gian lao động XH cần thiết để SX ra những tư liệu SH cần thiết nuôi sống công nhân và gia định anh ta.

- Cơ cấu giá trị hàng hóa sức lao động:

– Giá trị những TLSH cần thiết nuôi sống công nhân.

– Giá trị những TLSH cần thiết nuôi sống gia đình người công nhân.

– Phí tổn đào tạo tay nghề cho công nhân

• Yếu tố tinh thần và lịch sử: • Giá trị của hàng hóa sức lao động còn phụ thuộc vào:• + Hoàn cảnh lịch sử ở mỗi nước, trong mỗi thời kỳ.• + Điều kiện địa lý, khí hậu ở mỗi nước.• + Trình độ phát triển kinh tế ở mỗi nước trong mỗi thời kỳ.• ===> Yếu tố nói lên sự khác biệt của giá trị HHSLĐ so với giá trị của

hàng hóa thông thường.- Những nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động của giá trị sức lao động.

• + Sự gia tăng của nhu cầu do tác động của sự phát triển lực lượng sản xuất.• + Sự tăng năng suất lao động xã hội.

Giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động.

- Hình thức biểu hiện: quá trình tiêu dùng SLĐ, tức quá trình lao động của người công nhân.

- Trong lao động người công nhân sáng tạo ra giá trị mới.– Khả năng: Giá trị mới sáng tạo sẽ lớn hơn giá trị sức lao động.– ===> Giá trị thặng dư = - – Kết luận: Hàng hóa SLĐ có giá trị sử dụng đặc biệt, thể hiện ở chỗ khi

sử dụng nó, nó có khả năng sáng tạo ra một lượng giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân nó.

– Đây chính là đặc điểm riêng có của giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động. Đặc điểm này chính là chìa khoá để giải quyết mâu thuẫn trong công thức chung của tư bản.

Sự thống nhất giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư

• Quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa là sự thống nhất giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư .

Quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng

Công nhân làm việc dưới sự kiểm soát của nhà tư bản

Sản phẩm làm ra thuộc về nhà tư bản chứ không thuộc về công nhân

Qua trình nhà tư bản tiêu dung hàng hóa sức lao đ ng và tư li u sản ộ ệxuất ra giá trị th ng dư có hai đă ăc điểm:

Cảnh bóc lột sức lao động trẻ em ở Anh

• Khi nghiên cứu quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư , ta cần giả định :

_ Nhà tư bản mua vật liệu sản xuất và lao động đúng giá trị . _Khấu hao máy móc , đúng tiêu chuẩn giá trị . _ Năng suất lao động đạt trình độ nhất định .

Quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư.

• * Kết lu n:â

- M t là, giá trị thăng dư là phần giá trị mới dôi ra ngoái giá trị lao ôđ ng do công nhân tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không.ô

- Hai là, ngày lao đ ng của công nhân chia thành hia phần: Thời ôgian lao đ ng cần thiết; thời gian lao đ ng th ng dư.ô ô ặ

- Ba là, giá trị của hàng hóa gồm hai phần: giá trị TLSX, giá trị lao đ ng trừu tượng của CN tạo ra trong quá trình lao đ ng, gọi là ô ôgiá mới lớn hơn giá trị của bản thân nó. Đây chính là chì khóa để giải quyết mâu thuẫn công thức chung của CNTB.