103 (3160) 2014-09-13

13 +19°..+17°+10°.. +8°

–

–

– ОТАННЫН ОШАFЫ6-7

2

5

2www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

***

***

***

***

***

***

Биыл елордада 672 жас отбасы баспаналы болады.

Қазіргі заманғы өнер мұражайында Астана, Алма-ты, Қызылорда, Тараз қалалары суретшілерінің «Астананың жаңа келбеті» атты көрмесі өтті.

Конгресс холда елордалықтар «Жайдарман» көңілді тапқырлар клубының жаңа маусымдағы өнерін тамаша-лайды.

«Көрме» орталығында «Алтын күз» атты кеш ұйым-дастырлады.Басталуы: 17.00

Кеше Астана қаласы әкімдігінде кәсіпкерлікке қатысты келелі мәселелерді бірігіп қарастырып ш е ш у , с о н д а й - а қ , о т а н д ы қ бизнестің бәсекеге қабілеттілігін арттыру жөніндегі жүйелі шара-ларды жүргізу мақсатында билік пен бизнес арасында келісімдер жүргізуге бағытталған қала әкімдігі мен аймақтық Кәсіпкерлер пала-тасы арасында консультативті-кеңесші органдардың қызметі жөніндегі әріптестік туралы ме-

стартап форумы осының бір айғағы болса, онда үш мыңға жуық екі жақты кездесу, он екі бизнес-тре-нинг өткізіліп, әр түрлі семинарлар мен көрмелер ұйымдастырылды. Бұл кәсіпкерліктің дамуы үшін үлкен мүмкіндік береді» деді Астана қаласының әкімі Иманғали Тасмағамбетов.

«Еңбекке қабілетті тұрғындардың 40%-ы шағын және орта бизнес са-ласында жұмыспен қамтылған. Бізде елу мыңнан астам шағын және орта бизнес (ШОБ) субъектісі бар. Бұл ретте мемлекет тарапынан ШОБ дамуы үшін айтарлықтай қолдау көрсетіліп келе жатыр. «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы аясында осы шара қолға алынғалы 67 миллиардтан астам теңгенің 349 жобасы мақұлданса, бағдарламаны жүзеге асыру басталғалы сегіз мыңнан астам жұмыс орны сақталып, төрт мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылды. Бұл – өте жақсы көрсеткіш. Алдағы уақытта бизнес-ортаның жайлылығын қамтамасыз ету үшін біртұтас міндеттер кешені қабылданады» деді әкім.

Сағи ОРАЛ

морандум жасалды. Қала әкімдігі атынан Иманғали Тасмағамбетов, Кәсіпкерлер палатасы атынан Мейірбек Мажитов осы құжатқа қол қойды.

«Ұлттық кәсіпкерлер палата-сы құрылған сәттен бастап біздің б а й л а н ы с ы м ы з ж а қ с ы ж о л ғ а қойылған. Мемлекет бизнеске қаржы жағынан да, басқа жағынан да үлкен қолдау көрсетіп келеді. Өте көп іс-шаралар өткізілді. Жу-ырда ғана 1200 кәсіпкер қатысқан

Оған ұлағатты ұлтын, мерейлі мемлекетін сүйетін ұрпақ тәрбиелеп жүрген өнегелі отбасыларды дәріптеп, насихаттау мақсатында 2006 жылдан бері ұйымдастырылып келе жатқан «Отан отбасынан б а с т а л а д ы » а т т ы б а й қ а у д ы ң ж е ң і м п а з д а р ы ш а қ ы р ы л д ы . Мерекелік шараны кіріспе сөзбен ашқан Астана қаласы Тілдерді дамы-ту басқармасының бастығы Ербол Тілешов ұлтжандылық мәселесіне тоқталып, елорда азаматтарын қазақ тілінің дамуына үлес қосуға үндеді.

Мерекелік шарада танымал

ақын С.Дүйсенғазин жиылған ж ұ р т ш ы л ы қ қ а ж ы р ы н а р н а -ды. Қ.Қуаншыбаев атындағы мемлекеттік академиялық Қазақ музыкалық драма театры актерлері Тахауи Ахтановтың «Күшік күйеу» қойылымынан тіл мәселесіне

қатысты тұстарынан үзінді көрсетті. Сондай-ақ, киелі сахнаның төрінде белгілі әншілердің патриоттық сезімге толы әуелеткен әсем әніне барша халық сүйсінді.

Қуат ҚИЫҚБАЙ


ОТАН ОТБАСЫНАН БАСТАЛАДЫ

Отан мен отбасы – егіз ұғым. Әр шаңырақ берік болса, Отан мықты болмақ . Мен қарапайым ғана қазақ отбасының отағасымын. Жұбайымызбен үй болып үйленіп,

отау құрып, шаңырақ көтергенімізге 36 жыл болды. Екі балам бар, 5-6 немеренің

атасымын. Отбасымызда қалыптасқан өз дәстүрлеріміз де жоқ емес. Мәселен, басқа шару-

аларымды ысырып қойып, әр аптаның сенбі күнін немерелеріме арнаймын. «Балаларым, қараңдар, мынандай әдемі қала дүние жүзінде жоқ. Астананы салған қазақ – ер халық. Сендер де батыр болыңдар!» деп саналарына кішкентайынан құйып жүремін. Әсіресе, ұлы тұлғаларымыздың ескерткіштеріне әдейілеп апарып, қазақтың тарихын айтамын. Өйткені біздің басты міндетіміз – өнегелі, парасатты, ұлтжанды ұрпақ тәрбиелеу.

Бір дастарқан басында төрт көзіміз түгел боп отырған әрбір күніміз – мереке. Дегенмен, бас қосып, отау құрған күннен бастап алғашқы перзентіңнің дүниеге келген

сәтінен-ақ, сен сол бала үшін ерекше жауапкершілік арқалап, шаңырақ иесі

болғаныңды ерекше сезінеді екенсің. Заманның ырғағына қарай отбасы институты өзгерді.

Екі ұлымыз ата-әженің ұлағатты тәрбиесін көрсін деп, қала ырғағынан алыстау болып, жаңалықтардан кішкене қалыс қалып жатса да, бірнеше жыл ауылда болды. Кенже баламыз жазғы демалыста қалаға келген. Көрші балалар «Ойнай ма Абылай? Бар ма Абылай?» деп іздейтін. Сонда ұлымның:

– Әй, сендер дұрыс сөйлемейсіңдер! Абылай хан деп айтыңдар! Хан дегенді жоғары дауыспен айтыңдар, - деп ай-татыны бар.

Қазір баланы бір ғана бағытта дамытатын уақыт келмеске кетті. Жан-жақты, барлық ақпаратты игеру керек. Әлдеқашан есейіп кеткен ата-ананың өздері де баласымен бірге үйренуден қалыспау керек. Өйткені, өзің білмей тұрған дүниені балаға үйрете алмайсың.

Бала кезімізде ауылда жатып, қиялға берілетінбіз: Киіз үй. Оның маңында сақалын тарап, қамшысының сабын жонып, немерелер ойынын сырттай

бақылап отырған ата, кимешегінің ұшы желбіреп, ұршығын иіріп отырған

әже. Ошағын түтеткен ана. Жылқысын жусатып жүрген әке. Иә, қазақ отбасының

таза классикалық үлгісі. Сондай отбасы құруды армандай-тын едік. Киіз үйде тұрмасақ та, қазіргі заманға сай отбасы үлгісін сақтап қалдық деп ойлаймын. Кезінде өз әкеміздің салған сара жолымен келе жатырмыз. Бір ұл, бір қызымыз бар. Жаһанданудың жұтқыншағына кеткелі отырған мына заманда саяси-экономикалық жағдай ауытқып тұрады. Ұрпағымыздың болашағына алаңдаймын. Тек соған қарсы ұлттық имму-нитет болу керек деп ойлаймын. Қолымыз қалт еткенде, өз дережемізше идеологиялық тұрғыда Балапан арнасын көрсетіп, «Балдырған» журналын оқытып, ертегі тыңдатуға барынша тырысып жатырмыз. Дегенмен де, технология заманында ба-лалаларымыз оған көнбей жатады. Бірақ қазіргі ата-ана ондай жағдайлармен күресе білуі керек деп ойлаймын.

Мәдина ЖАҚЫП

Комиссия мәжілісінде мемлекеттік кәсіпорын басшылары мен сот орындаушыларға қатысты он бір іс қаралды. Олардың барлығы да атқарып отырған қызметтерінде салғырттық танытып, сыбайластыққа жол бергендар еді. Сондықтан көп-шілігін жұмыстарынан босату жөнінде ұсыныс жасалды.

Мәселен, Астана қаласындағы «Толағай» жоғары шеберлік мек-тебінің басшысы мекеменің кре-диторлық қарызы бола тұра қыз-

меткерелеріне әр мереке сайын сыйақы беріп, оның тең жартысын өзіне қайтырып алып отырған. Алайда, айып тағылып отырған басшы «біздегі қарыз кредиторлық емес, ағымдағы қарыз болатын» деп ақталып, ко-миссия оның ісін қарауды құзырлы органдарға жолдады.

Сондай-ақ, Мемлекеттік қызмет істері агенттігі департаментінің басшысы-Тәртіптік кеңес төрағасы Тілеген Қаскин оған «ҚР Сы-байлас жемқорлыққа қарсы күрес

жөніндегі» заңына сәйкес бұл іс-әрекетіңіз үшін қатаң жауап бересіз» деп ескертті.

Отырыс барысында сот орындау-шыларының тоғыз ісі қаралды. Олар сот шешімдерін орындамағаны үшін айыпталып отыр. Осыған байланы-сты тәртіптік кеңес төрағасының ұсынысы бойынша бірқатар сот орындаушылар атқарып отырған қызметтерінен босатылды.

Таңатар ТӨЛЕУҒАЛИЕВ

Сапар барысында қонақтар қаланың өндіріс орындарын аралап, бизнес-форум жұмысына қатысады. Сондай-ақ, Қазақстанның татар диаспорасы өкілдерімен кездеседі.

Бұған қоса, Бейбітшілік және келісім сарайында Татарстан өнер шеберлерінің гала-концерті, фотокөрме және ұлттық қолөнер шеберлерінің көрмесі ұйымдастырылады.

Бұл күндері Астанада татарлардың ұлттық мейрамы Сабантой тойла-нып, шара барысында Татарстанның өндірістік және ауылшаруашылық әлеуетін көрсететін көрмелер ұйымдастырылады. Сабантой кезінде күрестен ауыр салмақта Қазақстан

чемпионаты, сондай-ақ, Қазақстан мен Татарстан командалары арасындағы матчтық кездесу өтеді. Жауыры жерге тимеген жеңімпаз балуан жеңіл көлікке ие болады. Той барысында бұдан басқа, халықтық ойындардың 13 түрінен жа-рыстар өткізіледі.

Астана қаласы әкімдігінің «ЖасНұр» өндірістік шаруашылық кәсіпорнының маманы Жарылқасын Әб дікерімовтің айтуынша, бұл шабақтар 1,5-2 жылда халық кәдесіне асады, олардың құны базардағыдай тым қымбат емес. Астана қаласының арнаулы нүктелерінде арзан бағамен сатылады.

«Көріп тұрғанымыздай, су қоймасына жіберіліп жатқан 13-15 сантиметр шабақтар келер жылдың көктеміне қарай едәуір өседі, бір жылдан кейін аулап, сауда орындарының сөрелеріне жеткіземіз. Біз бұл шабақтарды Қарағандыдан биыл екінші мәрте әкеліп жатырмыз. Енді ақ амур шабақтарын әкелу жоспар-да бар» дейді «ЖасНұр» кәсіпорнының маманы Жарылқасын Дәулетұлы.

Былтыр Жамбыл өңірінен Қоянды су қоймасына жет кізілген ақ амур тұқымдастары биыл әжептәуір жетіліп қалыпты. Тіпті, ауға түскен аса ірілері сауда орындарына жол тартып үлгерген. Келер жылы да биылғы жіберілген мөңке балықтардың өсіп-өнуі басты назарға алынады.

Қуат ҚИЫҚБАЙ



ЖОЛЫ КЕСIЛЕДI

Жиынды ашқан әрі жүргізіп отырған «Нұр Отан» партиясы төрағасының бірінші орынбаса-ры Бауыржан Байбек сыбайлас жемқорлықпен күрес – өзекті мәселе екенін, осыған байланысты мемлекеттік деңгейде кешенді шаралар қолға алынғанын атап өтті. Атап айтқанда, әкімшілік кедергілерд і азайт у шара ла-ры белсенді жолға қойылған. Кәсіп керлік саласын тексеруге мораторий жарияланудың өзі – жемқорлықты тежеудің бір тетігі. Бүгінгі уақытта стандарт-тау, реттеу және бақылау жолы арқылы мемлекеттік органдардың

қарапайым азаматтарға көрсететін қызметінің сапасы едәуір артып, «Электрондық үкімет» пен ХҚО арқылы «бір терезе» қағидатымен тұрғындарға қызмет көрсету тиімді екені дәлелденіп отыр. Енді 2015 жылдан бастап кәсіпорындарды жоспарлы тексеруге де тыйым салынбақ. Бұған қоса, келесі жылы күшіне енетін Қылмыстық кодекс-те жемқорлық қылмысы үшін шартты жаза қолдануды тоқтатып, жемқорлық қылмыс жасаған тұл-ғаларды мемлекеттік қызметке қайта оралуға өмір бойы тыйым салу амалдары қарастырылып отыр.

Жиында сөйлеген ҚР премьер-министрінің бірінші орынбаса-ры Бақытжан Сағынтаевтың ай-туынша, биыл жылдың аяғына дейін халыққа көрсетілетін мем-лекеттік қызметтер түгел авто-мат тандырылған жүйеге көшеді. Бизнес саласын жөнсіз тексеру келешекте сыбайлас жемқорлық дерегі ретінде қаралуы мүмкін. Кәсіпкерлік бойынша тексерістер тек арыз-шағымдар бойынша ғана жүргізілетін болады.

Биылғы шілдеде «Нұр Отан» партиясы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бағдарламасының жобасын әзірлеп, қалың бұқараның

талқылауына ұсынғаны белгілі. Бұл жөнінде бағдарламаны әзірлеген жұмысшы тобының жетекшісі, ҚР Парламенті Мәжілісіндегі «Нұр Отан» партиясы фракциясының мүшесі Нұрлан Әбдіров әңгімелеп берді. Партия қатарындағы сы-байлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың механизмі туралы «Нұр Отан» партиясы қарамағындағы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі республикалық қоғамдық кеңестің төрағасы Қайырбек Сүлейменов мәлімдеді. Белгілі болғандай, бағдарлама жо-басы алты мыңнан астам алаңда талқыланып, оған 800 мыңнан ас там қазақстандық қатысқан. Бар-лы ғы 800-ден астам ұсыныстар мен то лықтырулар түскен екен.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы бұл партиялық бағдарлама жақын уақытта партияның Саяси ке-ңесінің отырысында қабыл дан-бақшы.

Жиын қорытындысында ДКЖК мүшелері Коалиция атынан барлық Қазақстан азаматтарына арнаған Үндеу қабылдады.

Естеріңізге сала кетейік, елі-міз дегі жеті партияны бірік тірген «Қазақстан 2050» Демо кра-тиялық күштердің жалпы ұлт тық коалиция сы «Нұр Отан» пар-тиясының бастамасымен 2009 жылы құрылған болатын.

2010 жылдың желтоқсанында Кеңес құрамына еліміздегі он алты үкіметтік емес ұйым кірді. Олар дың қатарында: Қазақстан кәсіподақтар федерациясы, «Ата-мекен» Ұлттық кәсіпкерлер пала-тасы, «Қазақстанның азаматтық альянсы» және тағы басқалар бар.

Жалпы, коалиция Елбасының Қазақстан халқына Жолдауларын-да және басқа да бағдарламалық құжаттарында баяндалған мәселе-лерді тиісті органдар тиімді ше-шуі үшін ұсыныстар әзірлеуге бағытталған.

Қымбат НҰРҒАЛИ

-

--

-

ЖЕМКОРДЫН

Адам еңбегінің беделін артты-рып, жұмысшы мамандықтарын насихаттауға, өндіріс саласына жастарды тартуға және жұмысшы әулетіндегі көп жылдық дәстүрді нығайтуға бағытталған шараға Астана қаласы мәслихатының хат-шысы Сансызбай Есілов, Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар феде-рациясының төрағасы Әбіл ғазы Құсайынов және қалалық мәслихат депутаттары, атқарушы және өкілетті органдардың өкілдері, үкіметтік емес ұйымдардың же-текшілері қатысты.

Форумға қатысушылар Қазақ-станның игілігі үшін табысты еңбек етіп жүрген әрбір елордалықтың азаматтық белсенділік танытып, қоғамдағы келісім мен бейбітшілікті

қолдауға үндеді. Сонымен бірге, елорданың барлық мекемелерінде еңбекшілер әулетін, еңбек ардагер-лерін, тәлімгер-жетекшілер мен жас маман қызметкерлерді барынша қолдауға, оларға құрмет көрсетуге шақырды.

– Биыл алғаш рет, 28 қыркүйекте атап өткелі отырған Еңбек күні

қарсаңында осындай шаралар әрбір еңбек ұжымында өтуі керек. Ал, еңбек адамы – еліміздің қуатын арт-тырып, жаңа техника мен техноло-гияны енгізіп, меңгерудің негізгі бу-ыны, азаматтық қоғамды жасаудың белсенді мүшесі болып табылады. Сол себепті барлық құрмет Еңбек адамына арналуы керек, - деді Аста-на қаласы кәсіподақтар кеңесінің төрағасы Сәрсенбай Мыңбаев.

Елорда экономикасының сан-саласында еңбек етіп жатқан үздік жұмыскерлерді марапаттаған бұқаралық шара Астана қаласы Көңілді тапқырлар театрының және мемлекеттік филармониясы әншілерінің концерті мен спорттық жарыстарына ұласты.

Айгүл УАЙСОВА

5www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

Мәңгілік елдің материалдық тұғыры өрісті экономикасы болса, рухани тұғыры – өркенді мәдениеті. Сан тарау салалардан түзілетін ұлт мәдениетінің мәйекті арнасы – бағзы-бағзы күндерден бері үзілмей жалғасып келе жатқан дәстүрлі өнері. Ал, жаһан жұрты арасынан Қазақтың ғана маңдайына біткен бірегей өнерлердің бірі – айтыс.

Қазақ айтысы – өзге жұрттың түрлі мазмұндағы сөз қақтығысына да, шешендік сайыстарына да мүлде ұқсамайтын, өзіне ғана тән өлшемі, өзіне ғана тән сан қырлы қасиет-сипаттары бар өнер. Қазақ айтысын өзге топырақтың өзіне теліп әкете алмайтын себебі де оның ұлттық бол-мыспен біте-қайнасып кетуінде жатыр. Өйткені, айтыс – қазақ баласының асқақ рухы, дүниетанымы, дүниеге көзқарасы, талғамы, арманы мен аңсары.

Арғы-бергі дәуірлердегі айтыстың

қай-қайсына назар салсаңыз да, солардың бірде-бірінен торығу, үміт үзу сияқты пессимистік сезімдерді көре алмайсыз. Тіпті, өз заманының аса ауыр қиындықтарын, сол бір тұстағы өмірдің ауыртпалықтарын арқау ете отырып, әлеумет өміріндегі келеңсіз жағдайларды ащы тілмен әшкерелей сынап көрсетсе де, бәрібір, айтыстың түпкі мазмұнынан ертеңгі күнге үміт арту, келешекке кәміл сенімділік аңғарылып тұрады. Қазақ айтысының темірқазық идеясы, қай уақытта да, біртұтас ел болып, жақсы күндерге ұмтылуға үндейтін абзал ойлармен желілесіп жатады. Айтыс өнерінің ел өміріндегі аса маңызды миссиясы да осы оптимистік рухында жатқаны анық. Бұл орайда, айтыстың дәуірден дәуірге жалғаса, қасиетті тінінен ажырамай жетуінде ел қаншалықты маңызды рөл атқарса, екінші жағынан, елдің еңсесі түспей, ұлттық қасиетті жоғалтпай, асқақ рухынан ажырамай, ұрпақтан ұрпаққа Елдік қасиетін сақтай ұласуында айтыс та маңызды орын иеленгені даусыз.

Бұл жағдай айтыс пен қазақ болмы-сы ажырамас тұтастықта жаралғанын байқатады. Демек, айтыс – қазақ баласының жаратылысына тән өр рух-ты ұрпақтан ұрпаққа жеткізуші алтын көпір, ұлттық рухтың сақтаушысы әрі қозғаушы күші.

Айтыстың айшықты сипаттарының бірі – дүниедегі кез келген құбылысқа қазақ баласының көзімен қарап, қазақы таным тұрғысынан баға беруі. Бұл сипат айтыстың таза ұлттық өнер екендігін айғақтайтын бірден-бір мәнді белгісі. Айтыс өнеріне тән қазақы дүниетаным өлең үлгісінен ба-стап, ішкі мазмұнына дейін сабақтаса өріліп, тіпті, әлдебір жайтты бейне-леуге пайдаланылған детальға дейін қамти көрінеді. Себебі, айтыскер ақын дүниенің сыртқы көрінісіне де, ішкі мәніне де қазақ баласының көзімен қарап, ғасырлар бойына қалыптасқан

ұлттық түсінік тұрғысынан баға береді. Айтыстың әр қазақтың жанына жақын, ойына етене болуының сыры да – осында, ұлттық танымға негізделуінде. Ұлттық таным, түсінік – айтыстың сарқылмас құнары. Сондай-ақ, айтыс болмысында ұлттық қасиеттердің айшықтана көрінуінің бір себебі ай-тыскер ақын әуенінің халық жүрегінде нық орныққан жыр, толғау, терме, халық әні іспетті дәстүрлі үлгілерден нәрленіп жатқанында екені де шүбәсіз.

А йт ыс барысында өмірдегі түрлі құбылыстарға, жағдайларға берілетін баға әрдайым ұлттық мүдде тұрғысынан алынады. Ұлт мұраты, ұлт мүддесі – айтыстың мызғымас тұғыры. Қандай мазмұндағы ай-тыс болса да, оның түп-негізінде ұлт мүддесін қорғау, ұлттың мұңын мұңдап, жоғын түгендеуге ұмтылу, елдік қасиеттің нығая түсуіне қызмет ету мақсат етіледі. Айтыс жаратылы-сына тән публицистикалық сарындар да осы мақсатқа орай туындайды. Бұл тұрғыда, елдік тұтастықты ұлықтауға бағытталған публицистикалық сипат-тар – айтыстың әлеумет өмірімен бірге тыныстап, бірге жасап келе жатқан және халықтың шынайы өмірінен өріс тартып жатқан өнер екендігін таныта-тын маңызды белгілердің бірі.

Сөз орайына қарай әрекідік қ о л д а н ы л ы п қ а л м а с а , я к и , көпшіліктің көңілін сергіту үшін әдейі ұйымдастырылмаса, айтыста арзан әзіл, жеңіл қылжаққа орын тие бермейді. Себебі, жеңіл-желпі сөз етек ала бастаса, тыңдаушы жұрт айтыстың қадірін қашырмай, де-реу тоқтатады. Керісінше, тірліктің келеңсіз тұстарын өткір әжуалау, әшкерелей сынау жиі ұшырасады. Бұл жайттың өзі әлеумет талғамының аса жоғары екенін көрсетед і . Осыған сәйкес айтыскер ақындар да көпшіліктің талғам биігінен табылуды діттейді. Таным кеңістігін ұлғайтуға, білім деңгейін, сөз шеберлігін

а р т т ы р у ғ а ұ д а й ы ұ м т ы л а д ы . Айтыстың ұдайы өсіп отыруының, үнемі уақыт талабына сай жаңа мазмұндағы маңызды жағдайларды, х а л ықт ың көңіл ін а л аңдат қан кө ке й ке с т і м ә с е л е л е рд і а л ғ а тартуының және оны көркем сөзбен көмкеріп, қоғамдық мәнділігімен салмақтандырып отыруының сыры да талғам деңгейінің биіктігіне бай-ланысты. Демек, айтыс – талғампаз таңдаулылар ғана беттей алатын, екінің біріне жалына ұстата бермейтін тарпаң мінезді өнер.

Айтыс өнерінде жоғарыда айтылған жайттармен арқауласа танылатын терең тамырлы сипаттардың бірі – ай-тыста халық арманының, ел көздеген мақсаттың жарқырай көрінуі. Айты-скер ақындардың азаматтық болмысын, ақындық қарым-қабілетін, таным-талғамын еркін танытуға мүмкіндік беретін ақындар айтысы, сондай-ақ, жастардың жан сезімін, махаббат жайы мен арман-ниеттерін арқау ететін қыз бен жігіт айтысы сияқты кең тыныс-ты айтыс түрлерінен бастап, үстірт қарағанда ойын-күлкіге құрылғандай көрінетін жұмбақ, бәдік сияқты айтыстарға дейін зерделей үңілсек, солардың қай-қайсынан да қалың елдің көңілін мазалаған жағдайларды және сол жағдайлардан арна тартып жатқан көшелі ойларды танимыз. Көбіне-көп орайда ойын-сауық элементі басым сияқты көрінетін бәдік айтысының өзінен тұрмыс-тіршілігі төрт түлікпен байланыс ты халықтың арман-тілегін тану қиын емес. Өйткені, мал амандығы – ел амандығының кепілі.

Ал, аса ауқымды мәселелерді тақырып еткен ақындар айтысын-да ел арманы, ұлт мұраты әрдайым шоқтықтана алға тартылады. Негізгі ой Ел бірлігі, ұлт тұтастығы, өсіп-өркендеу, кемелдену идеяларынан нәр алып жатады. Демек, айтыс өнері – Мәңгілік ел идеясының мәңгілік на-сихатшысы.

Халқымыздың асыл мұраттарды арқау еткен айтыс өнерінің қадір-қасиетін, даралық сипаттарын, өміршеңдік сырларын танып-білуге, тереңдей зерделеуге ұмтылған ізденістер де бірер жылдың жемісі емес. Айтыстың алғашқы үлгілерінің ежелгі жазба мұралардан ұшырасып жатуы, Қашқари жинағынан орын алуы, сондай-ақ, ерте дәуірлердің өзінде-ақ айтыс үлгісіндегі туындылардың жа-зылуы тектен-тек болмаса керек. Ұлы ғалым Шоқан Уәлихановтың айтысты ғылыми назарға алуы, одан беріде Ахмет Байтұрсынов, Халел Досмұхамедов сияқты алаш қайраткерлерінің, қазақ көркем сөзінің жаһандық кеңістікке көш түзеуіне жол ашқан Сәкен Сейфул-лин, Мұхтар Әуезов, Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов, Мәлік Ғабдуллин сынды әдебиет алыптарының айтыс тарихы мен көркемдік табиғатына зерттеу тұрғысынан тереңдей үңілуі, Серік Қирабаев, Тұрсынбек Кәкішев, Рахманқұл Бердібаев, т.б. танымал ғалымдардың, кейінгі буын өкілдерінің қазақ халқының төл өнері турасында ауқымды зерттеулер жүргізіп, арнайы ғылыми еңбектер мен проблемалық мақалалар жариялап отыруы – айтыс табиғатының әр кезеңде де әдебиет зерттеушілерінің қызығушылығын туғызып отырғанын айғақтайды. Қазіргі таңда да айтыстың тарихына, бүгінгі жай-күйіне байланысты зерт-теулер мен ой бөліскен үлкенді-кішілі мақалалар ұдайы жарияланып келеді. Осы жағдайлардың бәрі де біздің халық үшін айтыс өнерінің қадір-қасиетінің қаншалықты жоғары екенін, сондай-ақ, алдағы уақытта сол маңызынан айырыла қоймайтынын, керісінше, күннен-күнге мәні артып, тұғыры биіктей берерін айқын танытады. Олай болатын себебі, айтыс – Мәңгілік елдің Мәңгілік өнері.

Аманжол ӘЛТАЙ, филология ғылымының док-

торы, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері



(Басы 1-бетте)Отбасынан жаман мен жақсыны

айырып өскен тәрбиелі жанның мемлекет үшін баға жетпес байлық екендігі де даусыз. Мейірімділік пен қайырымдылық секілді ада-ми қасиеттерді бала бойына сіңіру отбасында жүзеге асатын қасиет. Мейірімді жан – қоғамға қайырымын төгетін тұлға. Яғни, өзгеге жақсылық жасау қолынан келетін адам.

Ата-бабаларымыз, олардың көзін көріп өскен асылдың сынығы болған әкелеріміз бен әжелеріміз ұлттың қауіпсіздігін қорғауға зор үлес сіңірген жандар десек те, артық айтпаған болар едік. Өйткені, олар өздерінің саналы ғұмырын, бар күш-қуатын ұрпағының есті адам болып өсуіне арнады. Өздерінің қарақан бастарының қамын күйттемей, кейінгі ұрпағының тәрбиелі әрі ата-бабасының ісіне беті қызармауының қамы үшін ар тазалығын бәрінен де жоғары қойды. Ұрпағын да ар тазалығымен тәрбиелеуге ерек-ше мән берді (Сөзімізге осы мағынадағы этнологиялық мәні биік мақал-мәтелдер, даналық сөздер дәлел бола алады). Сондықтан да, дархан байтақ даламызды атүстінде жүріп, найзаның ұшымен ғана қорғап, кейінгі ұрпаққа аманаттап кеткен рухты іс түзу тәрбиенің жемісі болса керек-ті. Ата-ана баланы ел мен жерді қастерлеуге тәрбиелеген. Ел мен жерді қадірлей білген сана батырлық рухты оятқан.

С о н ы м е н , е л д і к с а н а н ы ң ұйытқысы – шаңырағы шайқалмаған отбасы. Қазақ баласы шаңырақты қ а д і р л е п , қ а с т е р л е й б і л г е н . Шаңырақ иесі бүкіл отбасы өміріне ұйытқы болған. Шаңырақ киелі саналғандықтан, оның иесі ер аза-мат та ерекше құрметтеліп, киелі саналған.

Төл тарихымызға байыппен зер салып, бала бойынан батырлық рухты оятуға себепкер болған от-басы құндылығын зерделегенде, әке феномені жіті көзге түседі. Отбасындағы әкенің рөлі, ұрпақты тәрбиелеудегі әкенің орны, ұлттың даму жолындағы әкенің қосқан үлесі тым ерекше. Сондықтан да, қазақ «Әке – асқар таудай» деген даналықты да қалдырған. Асқар тау қандай биік болса, әке де асқар таудай рухани биіктікте болған. Әке шаңырақтың иесі, әйелі мен бала-шағасының қорғаны болған бейне ретінде ұғынылған. Қазақта отбасы иесі, ер-азаматтан «бала-шағаң, мал-жан аман ба?» деп сұрайтын болған. «Әйел, бала» деген сөз тіркестері «бала-шаға» түсінігімен алмас-тырылып, ер азаматтың биіктігін көрсеткен.

«Әке феноменінің мәні неде?» деген сауал әркімнің көкейінде т ұ р а т ы н д ы ғ ы д а а н ы қ . Ә к е феноменін құрайтын сипаттар бір сөзділік, мәрттік, жомарттық, қайырымдылық, әділеттілік , адалдық және т.б. қасиеттермен шендесіп тұрады.

Ә к е б о й ы н д а ғ ы қ а с и е т т і а р т т ы р а т ы н с а п а л а р ә к е н і ң беделін қалыптастырып, отбасы құндылығын еселейді. Нәтижесінде, әкені айрықша құрметтеу сезімі бірте-бірте әдетке айналып, әкені ерекше құрметтейтін отбасылық дәстүрді өмірге әкеледі. Әкенің а л д ы н д а қ а л а й б о л с а с о л а й сөйлемеу, бейәдеп күле беру, әке айтқанын тыңдамау және осы тектес тұлғалануға жат қылықтар бас көтермейді. Қазақ даналығы: «әке тұрып, ұл сөйлегеннен без, шеше тұрып, қыз сөйлегеннен без» деп өсиет етеді. Жатқылықтар болмаған жерде отбасы мүшелері арасында жарастық тамырын жай-ып, әке феномені өмірге келеді. Әке тұлғасын қалыптастыру мәселесі, ең алдымен, ер азаматтың өзін қадірлетуге байланысты, содан кейін, әйелдің ер азаматты сый-лай білу тәрбиесіне, үшіншіден, ата-анасының перзенттерін қалай тәрбиелейтіндіктеріне қатысты айқындалады.

Ер азамат тектілігімен өзін қадірлете білген еді. Нәтижесінде, ер азаматтың тектілік деңгейі қалыптасып, халық та тектілене түсті. Отбасының қорғаны бола білген адам Отанға да қорған болатындығы ақиқат. Өйткені, қ а з а қ ы с а н а н ы ң т ұ т а с т ы ғ ы бұзылмаған заманда сөз құдіретімен ұрпақты тәрбиелеген уақытта ер бала мен қыз баланың атына за-тына сай болып өсуі заңдылық

еді. Қазақы отбасында ер азамат мәртебесінің жоғары болғандығы өмір заңдылығынан туындады. Ер мен әйелдің табиғатына қарай олардың қоғамдағы әлеуметтік мәртебелері анықталды. Бұл тұста оқырман осы айтқанымыздың мәніне ақыл көзімен қарауы тиіс. Олайтын дейтініміз, көпшілік әйел мәртебесін ермен теңестіріп, жоқтан өзгеге дау шығарып жатады. Мәселе теңестіруде емес, басты проблема ер мен әйелдің жараты-лысына орай анықталатын алуан түрлі қызметтерінде. Соны ақылмен ойланып, өмір тәртібі мен өткен тарихымызға жіті көзқараспен қарағанда ғана шынайы өмірге жарасқан шындық келбеті көрінеді. Ата-ана ер баласы мен қыз баласын ешқашан алаламайды. Алайда, олар ержетіп, отбасы құрған уақыттағы өмір талабы басқа. Қыз бала ана бейнесіне еніп қана қоймай, оны атқара алуы тиіс, ал ер бала әке рөлін асқар таудай биіктікпен орындай білуі тиіс. Сондай қызметтерді атқаруға дайын болмаған жағдайда үй-ішінің шырқын бұзатын жанжал туындайды.

Біз қазіргі таңда «ер адам мәртебесі» деген сөздің мағынасын жете түсінеміз бе?! Жете түсінбейтін сияқтымыз. Себебі, БАҚ беттерінде болсын, күнделікті өмірде болсын ер адам, ер азамат сөздерінің орнына «еркек» сөзі тым жиі қолданылады. Жапы, біздің қоғамда өз мәнінде жете қолданбайтын «термин-

дер» саны артып барады. Оған бірғана мысал, «бешбармақ» сөзі. Ұлтымыздың сан ғасырлардан бергі тәрбиесіне сызат түсіретін осындай түсініктерді оңды-солды қолдану тым қауіпті. Әріден түсінген адамға, Ахмет Байтұрсынұлы дананың: ер орнында еркек қалды, көлеңкеде үркек қалды деген зары көп жәйттің мәнін ұғындырып тұр.

Патшалық, кеңестік Ресейге көгендеулі болған зар замандарда ер адам мәртебесі құрметтелуі мен әйел адамның отбасының ұ й ы т қ ы с ы б о л а р р ө л д е р і «патриархалдық тәрбие» ретінде теріс ұғындырылып, ғасырлар қойнауынан келе жатқан әлеуметтік құрылым теріс түсіндірілді.

Қазіргі жаһандану заманында ұлттық дәстүрдің ұлттық мей-рамдарда ғана ескеріліп, отба-сы құндылығының еуропалық түсінікпен зерделенген уақытында әке феномені мен ана бейнесі өзіндік келбетінен ажырай бастады. Ер аза-матты, ананы қадірлеу ісіне қатысты көптеген мәселелер де бас көтеруде. Ш ә к ә р і м ғ ұ л а м а ж а з ғ а н д а й : өзіңді кімге сыйлатып, өзің кімді

сыйлайсың? Шындығында, да өзіңді өзгелердің сыйлауы үшін өзің қадірлі болуың керексің, ал өзінің қадірін білмейтін адам кімді сыйлап қарық қылады? Өзін сыйлаған адам қана өзгелерге өзіндей көзқарас қалыптастыра алады. Өзін сыйлау дегеніміз дұрыс жүру, дұрыс сөйлеу, дұрыс күлу және тағы тағылар, бір сөзбен айтқанда, әлеуметтік мәртебеңе сай болу.

Ер азамат беделінің жоғары бо-луына тұрмыс сәні ықпал етті. Ал, тұрмыстан сән кеткен уақытта ер азамат беделі де өзінің түпкі мәнінен айырыла бастады. Осы бір халық мінезінде болған өзгерісті тарқата айта кетсек. Адам санасына тұрмыс салттың ықпал ететіндігі сөзсіз. Ер азамат отбасының асыраушысы қызметін толық мәнде атқара алған жағдайда ғана отбасы билігіне толықтай қол жеткізеді. Бұл жер-де билік мәселесіне ұлттық сана тұрғысынан қарағанымыз да жөн. Отбасы билігі деп отырғанымыз ер азаматтың әйел мен бала тәрбиесіне оң ықпал етуге қадам басқызатын қылықтары. Билік жөн көрсетіп түзу басшылық жасай алған адамның қолына жинақталады деп айтсақ, қателеспеген болар едік. Қазақ халқында «әйелді – бастан, бала-ны – жастан» деген даналықтың астарында тәрбие қуаты жатыр. Түсінген адамға әйел болудың өзгеше өмір мектебі екендігі белгілі. Себебі, әйелдің атқаратын ерекше өмірлік мәні жоғары қызметі сан


ұрпаққа жеміс береді. Оны тарих жүзі дәлелдеп отыр. Қыз баланың өз үйіндегі тәрбиесі жат жұртқа барғанда оның одан арғы өміріне бағыт болғанымен, әйелдік міндетті дұрыс атқаруы, барған жерінің үйретуіне әрі өзінің үйренемін деген ықылас ниетіне де тәуелді. Бұл екі жаққа да тәуелді мәселе. Үйретуші мен үйренушінің екі жақты қарым-қатынасы жемісті болғанда ғана елдік санаға ұйытқы болар отбасы қалыптасады. Ата мен ене мектебі жаңа түскен келінге өмір мектебі екендігі рас. Сол өмір мектебіне икемделген жан ғана аз жылдан соң сол әулеттің беделді мүшесіне айналып, ақырында, ақылшы ана кейпіне ене береді. Сөйтіп, өзіне дейінгі әжелер институтының жалғастырушы буынына айналады. Әрине, бүгінде осы бір өмірлік мәселе өзінің алғашқы мәнінен ажы-рап қалды. Өкінішке қарай, қазақ отбасылары арасынан ата-анасын қарттар үйіне тастап кету және т.б. басқа адам айтқысыз тексіздік істер де жиі кездесуде. Бұл дегеніміз, ел ішіне енген тасбауыр қылық, нағыз трагедия. Қасіреттің ең үлкені ақиқаттан адасу. Ақиқаттан адасқан адам құдайды танудан қалып, құдайдан қ о р ы қ п а й т ы н д а р қ а т а р ы н а р т т ы -р а д ы . « Қ ұ д а й д а н қорықпағаннан қорық» деген мақал сөзімізге дәлел. Ал, мұсылман діні ата-ананы құрметтеуге ерекше мән береді.

Қ а з а қ т а р и х ы н а үңілгенде аталар мен әжелер институтының ұрпақ тәрбиесінде салмақты орынды иеленгендігін зерделейміз. Ата мен әже даналығы баланың өмірге бейімді болуға жетелейтін еді. Соны-мен, адамның қоғамнан өзіне тиесілі орынды иелену ісі түзу тәрбие қуатына қатысты анықталмақ-шы. Қоғамға сіңісу дегеніміз өзгелерді өзіңдей құрметтей білу. Бұлай дейтін себебіміз, өмір мектебінен ө т у м ә с е л е с і а д а м б о й ы н д а қалыптасатын адами сапаларға бай-лаулы.

Баланы түзу тәрбиелеу тектілік қ а л п ы е к е н д і г і а қ и қ а т . Т ү з у тәрбие алған адам – иманды адам. Қазақтың дәстүрлі қоғамында балаға, ең алдымен, діни білім берілген еді. Алаш зиялыларының барлығы ишан, молдалардан білім алған жандар. Діни білім арқылы өмірдің мәні ұғындырылды, өмір ақиқаты түсіндірілді. Қазақтың м ұ с ы л м а н ш ы л ы ғ ы А р ы с т а н бап, Иассауи даналардың жо-лымен сүрленген имандылыққа негізделген еді. Ұлттық дәстүр и с л а м қ а ғ и д а л а р ы н а қ а й ш ы келмегендіктен де, мұсылманшылық тұтқасымен қабысқан еді. Қазақ болмысының алғырлығы, өмір ақиқатын ұғынған білімі мен білігі ел сүйгіш тұлғаларды қалыптастыруға негіз болды.

Сонымен, түзу тәрбие адамды кемелдендіріп, даралық иесіне ай-

налдырады. Түзу тәрбиелі адам тоғышарлықтан ада болып, жұртына адал қызмет етеді. Адалдық дегеніміз – а да мны ң бүкіл ғұмырында бағыттаушы рөл атқаратын рухани құндылық. Адалдық ана сүтімен дариды. Адалдық категориясының теориялық және практикалық қырларын талдау өте маңызды әрі тым өзекті де. Олай дейтін себебіміз, адалдық болмаған жерде түзу отбасы, мемлекеттілік іргетасы берік қаланбайды. Сондықтан да, өрімтал жасты адалдық қалыппен тәрбиелеу мемлекеттілік, жұрт бо-лып жұмыла атқаратын іс. Жұртына адалдық ең алдымен отбасына деген жанашырлықтан, тәрбиелі қалыптан өріс алатындығын да ескеруіміз шарт. «Жақыныңды жаттай сыйла» деген қазақ даналығы да бар.

Ө м і р д і ұ ғ ы н д ы р а т ы н к е ң түсініктер. Түсінігі кең адамның қоғамға игілігі де көп тиеді . Қазақ даласында әр түсінік өзінің м а ғ ы н а с ы м е н қ о л д а н ы л ғ а н . М ә с е л е н , е р а з а м а т ұ ғ ы м ы отбасының қорғаны, елдің па-насы болар тұлғаға арналып айтылған. Өкінішке орай, өткен ғасырларда қазақ ұлты мойнына

артылған отаршылық қамытынан шыға алмай, күші жетпегендіктен күштінің әлімжеттігіне амалсыз көніп, көнбістің күнін кеше ба-стады. Буырқанып бұлқынған ұлттық сана ақырындап булыққан күйі дәрменсіздіктің күйін кешті. Тұрмыстың тепкісінде қалған ұлттық рух, күн көріс, бала-шаға қамын күйттеу ісінен аса алма-ды. Бір қарағанда, адалдықпен бала-шағаның қамын ойлаудың өзі ұлттық сананың айқын бір көрінісі, естілік келбеті. Есті адам ұрпағының қамын ойлап, елдік санаға қызмет етеді. Қазақ тарихындағы Батырлық рухтың үлгісі ата-баба-әке тәрбиесінен бастау алғандығы шындық. Ахмет Байтұрсынұлы «елде жоқ рух ақын сөзінде қайдан болсын» деген-дей, елде рух болу үшін отбасы мүшелерінің бойында рух болу керек. Қазақ даналығы айтқандай, «Ұяда не көрсең ұшқанда соны ілерсің».

Сонымен, отбасы құндылығын сақтау әрі оны кейінгі ұрпаққа аманаттау қазақ өркениетінің темірқазығы болып табылады.

Құралай СӘРСЕМБИНА,тарих ғылымының

кандидаты, Л. Гумилев атындағы ЕҰУ доценті

Шаңғы жарысынан әлемдік деңгейде талай мәрте жүлдегер атанған бұл әулеттің ү л к е н і Ю р и й С т р о с т и н с п о р т т ы ң осы түрінен қалалық команданың аға жаттықтырушысы. Спортқа кездейсоқ келген оның әкесі кезінде әскери офицер болса керек. Ұлы Отан соғысына қатысқан Михайл Старостин сол кезде қалыптасқан әдетімен балаларының тәрбиесіне келгенде тым қатал болыпты.

– Әкем біздің спортшы болғанымызды басты мақсат тұтпаған. Ол үшін біздің деніміздің сау, кез келген қиындыққа төтеп бере алатын мықты, шыныққан шымыр азаматтар болып өсуіміз маңыздырақ болатын. Дәл осындай тәртіппен өскен спортты өмірімізге серік етіп, салауатты өмір салтын ұстандық. Қыстың күнгі суықтарға қарамай, қарындасым екеуміз таңсәріден суық сумен жуынып, күн сай-ын жаттығу жасауға дағдыландық. Мен бір жылдай егіс даласында тракторшы, кейін комбайншы болып еңбек еттім. Дала төсінде, егіс алқабында ел игілігі үшін тер төгудің рахатын сезіндім. Әрине, мен үшін бұл бір ерекше кездер болатын. Со-дан Целиноградтағы Ауылшаруашылығы институтына оқуға түсіп, жоғары білім алдым. Сол кезде де кішкентайымнан бойыма сіңген қасиеттен арыла алма-дым. Институтта ұйымдастырылатын спорттық шараларға белсене қатысып, қолым қалт етсе, жаттығу жасаумен, өзімді-өзім шынықтырумен айналыстым. Уақыт өте келе мен ауыл шаруашылығын емес, кең жазық даланы, айналамызды қоршаған

табиғатты сүйетінімді түсіндім. Сөйтіп, мамандығымнан біржола қол үзіп, спортқа ден қойдым. Мені өмірлік жолдасыммен табыстырған да – спорт, - дейді Юрий Михайлович.

Бүгінде оның шәкірттері елімізді әлемге әйгілеп жүрген атақшы спортшылар қатарын толықтыруда. Жұбайы Маргари-та да 15 жасынан спортпен айналысқан, мықты спортшы.

Юрий мен Маргарита Старостиндердің балалары Дарья мен Марк шаңғы жарысы-нан өткен әлем біріншіліктерінде бірнеше дүркін жүлдегер атанып, ата-анасының ғана емес, елінің мерейін асқақтатып жүр. Ең бастысы, балалар спортты әу баста-ақ өз жүрек қалауларымен таңдап алған көрінеді. Сондықтан да, олар әр жарысқа шын ықыласымен, бойындағының бәрін салып беріле дайындалады. Себебі, бұл – балалардың өмір салты.

С п о р т ш ы С т а р о с т и н д е р әулетіндегілердің басы үнемі бірге қосыла бермейді. Бірі үйде болса, екіншісі жарыста, үшіншісі жаттықтыруда жүретін олар жыл сайын тек Жаңа жыл мерекесінде ғана бір дастархан басына жиналуды дәстүрге айналдырған.

Қоштасарда кейіпкерім Юрий Михай-лович отбасының тағы бір құпиясын ашып берді: ол әкесі үйленген күні отау құрған екен. Оның әкесі де дәл сол күні шаңырақ көтеріпті. Енді Марктің де отбасылық осы үрдісті жалғастырып, ата-анасына әлі талай қуаныш сыйлайтына сеніміміз мол.

Гүлбаршын ӨКЕШҚЫЗЫ

Ñòàðîñòèíäåð



Қ а й ы р л ы к ү н , т у ғ а н қаламның бас газеті – «Астана ақшамының» ұжымы! Осыдан бір жыл бұрын құжаттарымды Вена университетіне тапсы-руды ұйғарған едім. Неміс тілін меңгеруге жұмсалған бір жыл да өте шықты. Өзге елге аяқ басқан сәттен бастап, ондағы барлық құбылыстарға жіті назар аударып, шет қоғам бейнесін бақылап, соның бәрін өз еліңдегі жағдаймен салыстырады екенсің.

А н ы қ т ү с і н г е н і м : Австрияның – білімі , ал Қазақстанның – менталитеті мықты. Санамызда ес білгелі қалыптасқан «Ұят болма-сын!» деген түсінік бол-са, Венада ондай жоқтың қасы. Табиғи ориентация-сын өзгерткендерді жиі көзіміз шалады. Жыл сай-ын мұнда тақырып ауқымы өзгеріп тұратын «Life ball» өткізіледі. «Евровидениенің» жеңімпазы Кончита Вурстты естіген боларсыздар? Сол бастаған «жындылар» тобы үлкен алаңға жиналып, секіріп билеп, ойларына келгенін жасады. Өте жиіркенішті! Ең сорақысы, бұл оларда қалыпты жағдай саналады екен. Дәріс кезінде оқытушыға осыны психикалық ауруға теңеп, қоғамды емдеу керек дегенімде, «Әр адам жеке өмірін қалай сүремін десе, өз еркі емес пе? Бұл – таңдау құқы» деп, айтқаныма үзілді-кесілді қарсы болды. Бізде де ондайлар жоқ емес шығар.

Бірақ онысын барынша жасы-рып, жария етуден тартынады.

Таңғалдырған екінші нәрсе – қасиетті жұма күні кел-се, қала адамға лық толып, қоқыс шашылып, көшелер быт-шыт, астан-кестен бола-ды. Себебі – аптаның соңғы күндері, жұмыстан шаршап, демалмақшы болған жұрт ішімдік ішіп, аяқтарын баса алмай, тәлтіректеп, көрінген жерде сұлап жатады. Тәртіп сақшылары қайда қарап отыр дерсіз? Жауабы мынау – бұл үрдіс бұқараланып кеткен. Халық жаппай ішіп жүрсе, кімге қой дейсің? Бұзақылық жасайтындардың көбі – мек-теп жасындағы оқушылар. Ал, студенттердің бар ойы – оқуда. Өзге дүниелерге көңіл бөлетін уақыт та тапшы. Өйткені...

Өз елімізде университетке апталап бармай қалсаң да, бағдарламаны оңайлықпен қуып жетуге болады. Ал Вена-да мүмкін емес. Оқу – қиын. Университет кітапханасында 1 миллионнан аса кітап қоры бар. Басым уақытымыз сол кітап кемірумен өтеді.

Айтпақшы, оқытушылар пара дегенді мүлде білмейді. Жемқорлық атымен жоқ. Бірде аудиторияда дәріс оқылып жатқан. Қоңырау соғылғанда, шет елден кел-ген бір студент сыйластық ретінде ме, жоқ әлде бөтен оймен бе, білмеймін, әйтеуір, мұғалімге бір қорап кәмпит ұсынғаны сол еді, ескерту алды. Ақша берсе, тіпті, сот-

талып кететін еді. Мінезіңе, түр-түсіңе бөлмей, тек қана білімдарлықты талап етеді. «Сабаққа неге келмедің?» д е п ұ р ы с ы п , б а ғ а н ы төмендетпейді. Оқысаң, өзің үшін оқисың. Тек сессия кезінде емтиханды тапсыруға үш-ақ мүмкіндік беріледі, тиісті балл жинамасаң, оқудан шығарады. Уақыт өткен сайын білімдегі қатаң талаптарға шыдамай, «ұшып кететіндер» к ө п . Ж ы л с о ң ы н д а к і л мықтылары ғана қалады. Соны түсінген біз оқуға жанымызды саламыз. Берілетін диплом құны бір жапырақ қағаз ғана емес, түлектің білімі мол дай-ын маман екендігін білдіреді.

Айтпақшы, Қазақстан оқу жүйесіндегі «Platonus» өте асығыс енгізілгенін айтқым к е л е д і . О л ә л і д е ү л к е н жетілдіруді қажет етеді . Мысалы, жеке кабинетте студенттің бүкіл құжаттары, сабақ кестесі, оған қажет мәліметтің бәрі де болуы тиіс қой. Вена университетінде бір мұғалім «Platonus»-қа кіріп, студенттерге хабарландыру жазса, мәтін бір мезетте бүкіл баланың телефонына келіп түседі.

М і н е к и , о л а р б і з д і ң т ә р б и е д е н , б і з о л а р д ы ң білімінен үлгі алсақ деймін. Өзім қатарлы жастардың ше-телде оқығанын құптаймын. Қазақстанда да ізденушілерге талап күшейсе, біраз кемшілік жөнделер ме еді?..

Жалпы, «Абай» кітап дүкенін білмейтін астаналық жоқ шығар. Мек-теп кітапханасының оқулықтары қолымызға тимей қалған кездерде қажет кітаптардың осы жерден табы-ла кететіні әлі есімде. Көркем әдеби кітаптарды іздесек те, ең әуелі сол дүкенге жүгіретінбіз. Сондықтан болар, ең алдымен «Абай» дүкеніне бағыт алдық.

Дүкенге адамдар бірінен соң бірі келіп жатыр. «Оларды не қызықтырады екен» деп байқап көріп едік, сұрайтындары мектеп оқулықтары мен ҰБТ-ға арналған тест кітапшалары болып шықты. «Әрине, оқу жылының басы болғандықтан, со-лай шығар» деп ойладық.

« Ж а с т а р д ы ң к і т а п о қ у ғ а қызығушылығы жоқ деп айта алмай-мын. Бірақ келетіндердің көбі – орта сыныптағы оқушылар. Олар мектеп бағдарламасында оқытылатын Абай атамыздың, Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов, Жүсіпбек Аймауытұлы, Мағжан Жұмабаев, Міржақып Дулатұлы, Сәбит Мұқанов, т.б сынды ақын-жазушылардың кітаптарын сұрайды» дейді сатушы Гүлдана Әлібекова. Ал, студенттер қауымы мұнда оқу жылы аяқталып, кітапханаға берешегін қайтару, жоғалтқан кітабының орнын толтыру үшін ғана бас сұғады екен. Дегенмен, олардың ішінде көркем әдебиетті оқитындар да баршылық. Қызметкерлер, тіпті, жүздерін жатқа білетіндігін айтты. «Филология факультетінің студенттері ғой» дейді Гүлдана.

Оның айтуынша, соңғы екі жыл-да шежіреге қызығатындар саны артыпты. Адамдар өзінің руының тарихы жөніндегі кітаптарды сұрайды. Бұрын шежіреге арналған кітап сөресі

болмаған екен, енді дүкеншілер осы тақырыпта жазылған кітаптарды іздеп, тапсырыс беріп жүр.

Сондай-ақ, үй шаруасындағы әйелдер де жеке кітапхана қорын жасақтауға құштар екен. Әсіресе, «Атамұра» баспасынан шыққан әдеби кітаптарды жинағанды ұнатады.

Дүкен сөрелеріндегі кітаптарға көз жүгірте отырып, осы заманда жазылған жаңа туындылардың некен-саяқ екенін байқадық. Шерхан Мұртаза, Мұхтар Мағауин, Дулат Исабеков, Төлен Әбдіковтің кітаптары бірен-саран ғана. «Жастар «жаңадан шыққан авторлардың шығармалары бар ма?» деп сұрайды бізден. Қалқаман Сарин, Ерлан Жүніс, Бейбіт Сарыбайдың кітаптарын да іздейді. Олар түгілі, өзіміз де қайдан табарымызды білмейміз. Авторлар кітаптарын азғантай ти-ражбен жеке меншік баспалардан шығартып, өздері тарататын болып тұр ғой. Сол жағынан қиналатынымыз бар. Әйтпесе, бүгінгі уақыттың тынысын суреттейтін өзекжарды туындылардан тұратын үлкен бұрыш ашқымыз-ақ келеді. Өкінішке орай, баспалардың ұсынатыны да өткен кезеңде жазылған, қайта басылып жатқан шығармалар» дейді сатушы қыз.

«Астана кітаптың» жағдайы өзгешелеу. Қазақ тіліндегі кітаптар орыс тіліндегіге қарағанда әлдеқайда аз болса да, мұнда «Абайда» кез-деспеген авторлардың кітаптарын көрдік. Менеджер жастар Әзілхан Нұршайықовтың «Махаббат, қызық мол жылдар» романын әлі де қызыға оқитындарын жасырмады. «Ал, біздің байқауымызша, шетел авторларынан ең көп оқылатыны – Пауло Коэльо, Джейн Остен, Стефани Майер, Мар-гарет Митчелл, т.б» дейді ол.

Дүкендегі әр сөрені мұқият қарап, керегін іздеп жүрген жас қызды көрдік. Студент екен. Әңгімеге тарттық. «Кітапты да, электронды нұсқаны да оқығанды ұнатамын. Бірақ екіншісінен көзім талып кетеді. Негізінен, Мұхтар Мағауиннің шығармаларын сүйіп оқимын. Көп кітабын оқыдым. Өкінішке қарай, дүкендерде кітаптары кездесе бермегендіктен, кітапханадан алып оқып жүрдім» дейді студент қыз.

Негізінде, Қазақстанда он екі мыңдай кітапхананың 5000-ға жуығы – мемлекеттік кітапхана. Ал, мемлекеттік тапсырыспен шығатын кітаптардың саны 2000-нан аспайды. Есептеп қарасаңыз, 2000 кітапты ары-бері тартсаңыз да, кітапхана мен дүкендерге жеткізу мүмкін емес. Сондықтан олардың электронды нұсқалары kitap.kz, Әдебиет порталы секілді сайттарға шығады. Ізденушілердің көбі кітабы шықпаған шығармаларды осылай-ша ғаламтордан оқуға мәжбүр. Бе

тті д

айын

даға

н: М

әдин

а ЖАҚ

ЫП


«Ел екеніңді көрейін, ерлеріңді аташы» деген аталы сөз Торғай елі үшін арнай айтылған сөз секілді көрінеді. Торғай топырағы ел бастаған көсемдерге, қол бастаған ерлерлерге, сөз бастаған шешен-дерге кенде емес, оның үстіне, та-лантты ақын, жазушыларымен де аты аспандаған ел екеніміз белгілі. Солардың бірі де бірегейі, жас кезінен «бала махаббаты» әнімен атағы алыс қа кеткен, отызында орда бұзып, «Халық ақыны» атанған, ел аузына ілінген ақын ағамыз Қонысбай Әбілов еді.

1980-90 жылдар аралығында Торғай ақын-жазушылары жаз айларында ел аралап, шығар-машыл ық кештерін өт кіз іп , халықпен кездесулер өткізіп, үсті-бастарын құм басып, өздері шаң жұтып, әзіл-қалжыңдары жарасып жүрген кездеріне де-малыс кезімді пайдаланып, біраз атқосшы болып едім.

Сол кезде ақын-жазушылардың туралы арасында айтылған Қо-ныс бай аға әзіл-шыны аралас әңгі-мелерді естіген елдің ауызында жүрсін деп ортаға салып отырмын.

Қонысбай ең алғаш қатысқан үлкен бәйгесі – 1980 жылы өт-кізілген облыстық ақындар ай-тысы. Сол айтыста Қонысбай Аманкелді ауданының белгілі ақыны Ғазез Әмірхамзиннің ба-ласы Батырболат Ғазезовпен сөз сайысына шығады. Қонысбай кезек тиіп, домбырасын қолына ала бергенде, өнеріне риза болған алдыңғы қатарда отырған, бір қария қалтасынан алма алып кө-

кірек тұсына басады да, ақынға қарай лақтырып жібереді. Оны жерге т үсірмей қағып а лған Қонысбай:

Шын жүйрік қай кезде де алда болар,Жақсының жанкүйері мол да болар.Әзірге дәл мен үшін үлкен сыйлық,Ағасы, өзің берген алма болар, -

деп басын иіпті. Тауып айтқан сөзге халық дүркірете қол соғып, қошемет көрсетеді. Қонысбай сол жолы бас бәйгені де жеңіп алыпты.

1983 жылы Арқалық қаласында Аманкелді ауданынан келген Ғали-бек Деріпсалдинмен айтысып жа-тады. Ғалибек өз өлеңін қағаздан оқып айтып отырғанда, жарық жалт сөніп қалды да, амалсыз тосы лады. Әзер шыдап отырған Қо нысбай домбырасын ала сала:

Өлеңді айтшы, кәне, кем болмасаң,Шортанға мен секілді жем болмасаң.Қараңғы, жарық маған бәрі бірдей,Өлеңін жаттамаған сен болмасаң,-

деп төкпелетіп, ұрымтал жерден ұстапты.

Бір жылы ақындар айтысында әнші жігіт бірінші орын алып кетіп, Қонысбайға екінші орынның біреуі әзер тиіпті. Көңіл-күйінің түсіп, түтігіп тұрғанын аңғарған бір досы:

- Еңсеңді түсірме, өнерде ондай-ондай болады, - деп жұбатса керек.

Сол кезде Қонысбай жұлып алғандай:

Күншілдік топырағын шашып алдан,Қай кезде де шын таланттың қасы болған.Неге мен өкпелейін бәйге жолда, Бір кезде Құлагердің басы қалған, -

деп бұрылып кете барыпты.

- Қонысбай, тонымды алып берші, - депті Жұмағали.

- Тоныңыз қандай еді, – деп сұрапты Қонысбай.

- Сырты нашарлау, іші жақсылау болса менікі болады, - депті.

- Ондай болса тоныңызды неге теріс айналдырып киіп жүрмейсіз? - деп тонын кигізіп тұрып ақыл қосыпты ағасына Қонысбай.

Жұмағали да, Қонысбай да жастау кездерінде етженділеу, қазақша айтқанда «салмақтаса, кір басатын» жігіттер екен. Бір

кездескенде Жұмағали Қоныстың дене бітіміне қарап тұрып:

- Осы сен енді он жылдан кейін қандай болар екенсің? - депті.

- Он жылдан кейін мен сіздей боламын, ал енді он жылдан кейін сіз қандай болар екенсіз? - деп сөз тауып кетіпті Қоныс

Бірде Қонысбай сағат күндізгі екілер шамасында ақындардың да йындығына келсе, барлығы келі-сіп алғандай бірауыздан дом бы-раларын Совет деген ағала ры-ның кабинетіне қойғанын, ол кісі түстіктен кешігіп жатқанын айтады. Барлығы сөйтіп үшке дейін оты рады күтіп. Ақыры, әлгі кісінің келе жатқанын көрген Қонысбай алдынан шығып:

Ассалаумағалейкім, Совет аға,Үшке дейін не қылған обед, аға.Осыншама кешігуге қарағанда,Тамаққа жақсы-ау деймін, тәбет аға, -

деп жұртты ду күлдіріпті.Уыз лебіз:Міне, ақтаңгер айтыс ақыны

Конысбай аға жетпіске аяқ басты, одан кейін – 80, одан кейін – 90, одан кейін.....

Өзіңіз айтқандай:«Қарасынан шашымның ағы басым,Бұйрығына тағдырдың бағынасың.Кішілерге аға боп қалғаныңмен, Іні болған күндерді сағынасың», -

деп, жүзге бір жетіп қалсаңыз, сол тойыңызда бас қосуға жазсын, аға!

Жасұлан КЕНЖЕАХМЕТ

Қызыл граниттен жасалған биік тұғырға қондырылған баһадүрдің сұсты да сом тұлғасының биіктігі төрт метрден асады. Сәулетші Бақытжан Сыздықов пен мүсінші Темірхан Қолжігіттің шығармашылық еңбектерінің жемісі болып табылатын бұл туындыны елордаға Жамбыл облысы тарту еткен болатын. Қоламен кескінделген алып ескерткіш 2008 жылдың маусым айының 6 жұлдызында қойылды. Айналасын саялы бақ, гүлзарлар көмкерген батыр ескерткіші бүгінгі Бауыржандар елін, жерін сүюдің ұлағатын ұғар өнеге орталығына айналған. Б.Момышұлының ескерткіші жанында жастардың Отанға деген патриоттық сезімін арттыруға бағытталған шаралар көптеп ұйымдастырылады. Осындай асқарлы да айбынды тұлғалар туралы біліп өсу өскелең ұрпақ болашағы үшін аса қажет.

Ол – ұлы тұлға, айбынды жауынгер, фило-соф-интернационалист жазушы. Екінші шешуші дүние жүзілік соғыстың батырының ескерткішінен халық көптеген ұрпақтың ай-бынды батырларының бейнесін көреді.

Ескерткіштің түр-түрі бар десек, соның ішінде халық үшін қасық қаны мен ащы терін аямаған ата-бабаларымыз бен аға ұ рпаққа орнатылған ескерткіштердің орны бір бөлек. Ондай ескерткіштердің халық жиі баратын орындарда орныққаны абзал. Олай болса, шетелдіктер жиі келетін,

тіпті тұрақты жұмыс істейтін Аста-намызда қазақ хандары мен батырла-рына, ақындары мен жазушыларына, қоғам қайраткерлеріне орнатылған ескерткіштердің қазақ тарихы мен шежіресін насихаттауда маңызы зор.

Гүлжәмилә ЗАЙЫРОВА



– Қалада тiркелмегенмiн. Ауыра қалсам, қайда барып емделуіме болатынын білгім

келеді. Пәтерде тұратын мекен-жайдағы емханаға тiркелуіме бола ма?

– Қ а з а қ с т а н Р е с п у б л и к а с ы Үкіметінің 2011 жылғы 1 қарашадағы қаулысына сәйкес, қаланың әрбір тұрғыны дәрігер мен медициналық ұйымды еркін таңдау принципі бойынша әрі қарай көмек алу үшін емханаға немесе бастауыш медициналық-санитариялық көмек орталығына бекітіле алады. Емханаға бекітілу үшін қалаға тіркелу қажет емес. Дегенмен, емханадағылар ақпараттық жүйе арқылы сіздің тұратын және алдыңғы тіркелген жеріңізді анықтауға құқылы. Ал, бекітілу үшін Астана қаласының аумағында тұруыңыз қажет және өзіңізбен бірге жеке куәлігіңіз бен ЖСН болуы тиіс. Қолжетімділік принципі бойынша өтініш берген барлық азамат емханаға бекітіледі.

Б е к і т і л г е н е м х а н а а у д а н ы -нан басқа жерде тұрсаңыз, алыс о р н а л а с қ а н ы н а ж ә н е қ ы з м е т көрсету радиусының көп болуына, халықтың көшіп-қонуы мен емха-на жүктемесінің жоғары болуы-на байланысты сізге үй жайында қызмет көрсетілмейді. Егер емхана жүктемесі көп, бекітілген халық саны нормадан жоғары, дәрігер жүктемесі көп болса, медициналық ұйым сізді осы емханаға бекітпеуге құқылы. Қосымша ақпаратты біздің басқарма мен қала емханаларының с а й т т а р ы н а н н е м е с е т і к е л е й медициналық мекемеге жүгініп алуға болады.

Тегін медициналық көмектің

кепілді көлемі шеңберінде халыққа медициналық қызмет көрсету бекітілген жеріндегі емханаларда, ал шұғыл жағдайларда жүгінген жері бойынша көрсетіледі.

– Б ү г і н д е п с и х о л о г мамандарға деген сұраныс жоғары. Бірақ олардың

қызметі көбіне ақылы. Тегін қызмет көрсететін психологтар неге жоқ?

– А с т а н а д а ғ ы м е д и ц и н а мекемелерінде психолог маман-дар жұмыс істейді. Қаладағы №3, №4 емханаларда жедел психологиялық жәрдем кабинеті бар. Ондағы ма-мандар тегін медициналық кепілді көмек көлемінің шеңберінде ересектер мен балаларға ақысыз көмек көрсетеді.

– Биыл Астана-да қанша жаңа ны-с а н п а й д а л а н у ғ а

беріледі?– Жыл соңына таман Есілдің

сол жағалауындағы Бас проку-ратура ғимаратының жанынан 500 адамға арналған қазіргі заман талабына сай амбулаториялық-емханалық кешен пайдалануға беріледі. Сонымен бірге, биыл Ильинка елдімекені аумағында және Досмұхамедұлы көшесінің бойынан әрқайсы 500 адамды қабылдауға ыңғайластырылған екі емхана ашылады. Ал, келесі жылы балалар жұқпалы аурулар ауруханасын пайдалануға беру жоспарланып отыр. Сондай-ақ,

ересектерге арналған жұқпалы ау-рулар ауруханасының да мәселесі шешіледі. Біздің жұмысқа қатысты барлық жаңалықтар Денсаулық сақтау басқармасының densaulyk.astana.kz сайтында толық жазылған.

– С о ң ғ ы ж ы л д а р ы м е м л е к е т т а р а п ы н а н е л і м і з д е г і д е н с а у л ы қ сақтау нысандарын жаңа

үлгідегі медициналық құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету мәселесіне ерекше назар ауда-

рылып отыр. Ал, бұл салада осы құралдардың «тілін» меңгерген мамандар жеткілікті ме?

– И ә , м е м л е к е т д е н с а у л ы қ сақтау нысандарын заманауи құрал-жабдықтармен қамтамасыз етуді ерекше назарда ұстап, соның ішінде Астананың медициналық мекемелері заманауи үлгідегі жабдықтармен толықтырылып, жаңартылуда. Ал, кадр мәселесіне к е л с е к , қ а л а л ы қ Д е н с а у л ы қ сақтау басқармасы жаңа үлгідегі медициналық құрал-жабдықтармен жұмыс істейтін мамандардың білімін

жетілдіруге көп көңіл бөлініп келеді. Бұл ретте басқармаға қарасты оқу-клиникалық орталығымен бірлесе отырып, жергілікті бюджет есебінен оқулар өткізіледі. Медициналық ұйымдардың өтінінімдеріне бай-ланысты оқуларды толық көлемде өткіземіз.

Сонымен қатар, осы бағытта шетел мамандарымен де тығыз бай-ланыста жұмыс жүргізілуде. Жыл сайын жаңа инновациялық техно-логияларды енгізу мен қолдану бой-ынша шеберлік сабақтары өткізіледі. Тәжірибе алмасу бойынша маман-дарды шетелге де оқуға жіберіп отырамыз.

– А с т а н а д а ғ ы № 2 қ а л а л ы қ е м х а н а н ы ң д ә р і г е р і Қ ы д ы р б а е в а Жәзира Жақанқызына

ш е к с і з р и з а ш ы л ы ғ ы м д ы білдіргім келеді. Дәрігер болудың қиындығын сырқаты жанына батқан, басы ауырып, балты-

ры сыздаған адам ғана жақсы біледі. Мен – сондай жандардың бірімін. Еңбектеріңізге табыс, отбастарыңызға амандық, жеке өмірлеріңізге бақыт пен шаттық тілеймін!

– Рахмет, ауырмаңыз.

– Қайырлы күн, Айгүл Кимқызы?! Жүктiлігіме байланысты перзентхананы еркiн таңдауыма бола ма?

– Қаламызда әрбір емханаға бекітілген перзентхана бар. Деген-мен, Қазақстан Республикасының

«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодексіне сәйкес және елімізде Бiрыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесiнiң енгізілуіне бай-ланысты сіз босанатын жерді еркін таңдау құқын еркін пайдалана аласыз.

– Жолдасым Ресей Федерациясының

азаматы болғандықтан, жақында сол жерде ішкі ұйқы артериясы-на ота жасатып келді. Астанада мұндай ота жасайтын мамандар бар ма?

– Астана қаласында ұйқы артери-ясына және жалпы қан-тамырларға операциялар жасалынады. Ол опе-рациялар қаламыздағы №1 және №2 ауруханаларда, «Ұлттық онкология және трансплантология ғылыми орталығы» АҚ-ның интервенцион-ды кардиология және кардиохирур-гия бөлімшелерінде рентгенхирур-гия әдісімен жасалынады.

– Биыл қыз балаларға жа-тыр обырына қарсы вакцина-ция жүргiзiлетiндiгiн естiдiм.

Бұл екпе міндетті ме? – Елімізде әйелдер арасындағы

жатыр мойны обыры ауруынан өлім-жітім екінші орынды алып отыр. Оның алдын-алу және пайда болу жиілігін төмендету мақсатында 11-12 жастағы қыздар арасында адам папиломасы вирусына қарсы вакцинация жүргізу басталды. ҚР ДСМ 2012 жылғы 22 қазандағы «Қыз балаға адам папиломасының жұқпасына қарсы екпе салу туралы» бұйрығымен Қазақстанның төрт өңірінде, атап айтсақ Астана және Ал-маты қалаларында, сондай-ақ Павло-дар және Атырау облыстарында осы бағдарламаны енгізу қарастырылған. Бұл екпе қыздардың ата-аналарының ерікті келісімі бойынша жүргізіледі.

– Дәрiгерлердiң қызметiне к ө ң i л і м т о л м а с а , қ а й д а шағымдануыма болады? Ме-

кемелерде немесе басқармада сенiм телефондары бар ма?

– Астанадағы әрбір аурухана мен емханада бас дәрігердің медициналық қ ы з м е т т е р с а п а с ы н б а қ ы л а у жөніндегі орынбасары бар. Олар сол мекемеге қатысты шағымдарды қарап, талап-тілектерінің орында-луын қадағалайды. Сондай-ақ, әрбір медициналық ұйымда шағымдар мен ұсыныстарды қабылдайтын сенім телефондары жұмыс істейді. Басқармамыздың сайтындағы «Бай-ланыс үшін ашықпыз» бөліміне еніңіз. Біздегі сенім телефоны: 55-69-85. Со-нымен қатар, 2014 жылдың маусым айында Call-орталық медициналық анықтама қызметі ашылды. Басқа да барлық ескертпелеріңізді 963-777 нөміріне хабарласу арқылы жеткізуіңізге болады.

– Перзент сүю үшiн ЭКО-ға кезекке тұрғым келедi. Ол үшiн қандай құжаттар қажет

және оларды қайда тапсыруым керек?

– Ең алдымен, күйеуіңіз екеуіңіз тұрғылықты мекенжайыңыз бой-ынша емханаға барып, дәрігердің толық тексеруінен өтіңіздер. Бедеулік анықталғаннан кейін дәрігер сіздерге қаламыздағы №1 перинаталдық орталықта орналасқан отбасын жоспарлау және репродук-ция бөліміне жолдама береді. Бұл бөлімде жұбайыңызбен бірге толық тексеріліп, жыныс гормондарының, спермограмманың, инфекцияның бар-жоғын анықтап, эндокрино-лог, маммолог, психолог секілді арнаулы мамандардың кеңесін аласыздар. Осы тексерулерден өткеннен кейін бедеуліктің себебі анықталады. Егер бедеулікті емдеу мүмкін болса, дәрігерлер емдейді, ал емделмейтін жағдайда экстракорпо-ралды ұрықтандыруды қажет ететін тұлғалардың тізіміне тіркеледі.

Қ а з і р г і т а ң д а қ а л а м ы з д а экстракорпоральді ұрықтандыруды қажет ететін жұптар саны 400-ден асады.

Дайындаған: Гүлбаршын ӨКЕШҚЫЗЫ

777


Ел болғалы тіліміз тұғырына тұрақтап, бөгде тілдің қамытын киген қалың атаулар қазақыланды. Алайда, артық салмақтан арылсақ та, жат тілдің жұрнағы жармасып келеді. «Көрмейін десем, көзім бар», көшедегі емлеге сай емес жа зулар сауатымызға – сұрау белгі.

Қазірге дейін бұл мәселе бірнеше мәрте сөз болып қозғалды, ел болып жүріп біраз олқылықтың орнын толтырдық. Әйтсе де әлі күнге дейін осы әңгімені төңіректеп жүрміз. Бүгін тағы қаптаған қатеден қапа көңіл қолға қалам ұстатты.

Күн сайын жұмысқа бара жатып автобус ішінде дағдыға айналған даңғыл бойынан қаншама қатені көзім шалады. Салтанат сарайына таяғанда аялдама атауы «Салта-нат» сарайы» деп жазылғанын байқаймын (1). Дұрысында салтанат сөзі тырнақшаға алынбай жазылу керек. Мұндағы ғимараттың да, аялдаманың да аты – Салтанат емес, Салтанат сарайы. Сондықтан «салта-нат» сөзі оқшауланбай, өзі тіркескен «сарай» сөзімен тұтастай жазылады.

Қазақ тіл білімінің ережесі бой-ынша тіркескен сөздер екі не үш сөзден құралып бір ұғымды білдіреді. Қаламызда тіркесу арқылы жасалған жаңа сөздердің қатарында Салтанат сарайы сынды Министрліктер үйі, Парламент үйі, Үкімет үйі, Жастар

кАПЕРГЕ АЛЫНСА...

сарайы, т.б. атаулар бар. Өкініштісі, осылардың арасында Жастар сарайы көп жерде Салтанат сарайының күйін кешіп жүр. Дегенмен, аталған екі атау өз ғимаратының маңдайшасында дұрыс таңбаланған.

Назар аудартатын қателердің көбін жарнамалардан жолықтырамыз. Мұндағы бірінші мәселе – қазақ тіліне тән төл дыбыстарымыздың сауатты жазылмауы. Мысалы, Сей-фуллин көшесіндегі сауда орында-рында «Сауда уйі» мен «Айгу-лек» деген сөздердегі «ү» және «ө» әріптерінің екеуі де «у» әрпімен басылған.

Тағы... Қабанбай батыр көшесінде орналасқан үлкен экрандағы али-мент төлеуге қатысты «Балаңның алдында қарыздарсыңба?» (2) деген мәтіндегі «ба» шылауы бөлек жазылуы керек. Жалпы, жалғаулық (-ақ, -ау, -ай), демеулік (да, де, та, те), сұраулық (ба, бе, па, пе, ма, ме) шылауларының бірге жазылуы көп ұшырасады.

Сондай-ақ... жарнамадағы сөй-лемдердің құрылымына қарның ашады. Орысшада бәрі орынды, қазақшада мағына қаңғып кетеді. Ағылшынша аталған мына балалар киімі дүкенінде «талғамнан та-тыр киімдер» бар (3). «Татырға» таңдай тоздырғанша «талғамға сай киімдер» дегені жөн еді.

«Бәйтерек» аялда ма сының картасында көрсетілген су реттегі сөзді атау ма әлде сөй лем бе, өзім де түсінбедім (4).

Тілде айтуға қолайсыз шұбалаңқы сөздер қыс қар тылып қолданылады. Қысқарған сөздер – екі немесе одан да көп сөздің қысқартылып берілуі. Бұл сөздердің жасалуының бірнеше жолы бар. Бастысы, бас әріптерімен белгіленетін ұғымдарға тоқталсақ.

Қаламызда Халыққа қызмет көрсету орталықтары бар. Ол «ХҚКО» деп қысқартылады. Ал, орысшада жай ғана «ЦОН» және жұртқа ұғынықты. Негізі, бұл тіркескен төрт сөз үш әріппен қыс қартылып жазылады. «Қызмет көрсету» деген еркін сөз тіркесі жалғыз «Қ» әрпімен белгілену керек. Себебі, екі сөз тіркесіп бір мағына береді, яғни, «қандай?» деген сұраққа жауап береді. Сонда, дұрыс нұсқасы – ХҚО.

Енді екінші айтпағым – Сауда ойын-сауық орталықтары. Шаһар-дағы «Ханшатыр», «Керуен», «Азия парк», «Мега», «Сары ар-қа» – бәрін де СОСО деген тірке ме бар. Мұнда да жоғарыдағы жағ дай. «О» әрпімен «ойын-сауық» қыс-қар тылса, «СОО» деп жазылады.

кАПТАгАН кАТЕ

Иә, бірлік жоқ. Қанша біріктірсек те, бөлініп кете береді. «Бөлінгенді бөрі жейді». Жат тілдің жетегінде жем болғанымыз жетер, бірігем де-ген сөздің бөліп берекесін қашыра бермейікші осы?!

Кейінгі кезде біршама бірігу тәсілі арқылы жасалған жаңа сөздер сөздік қорымызға қосылып, тілімізді байы-та түсті. Сөзжасам ғылымындағы өнімді сөз жасаушы техниканың бірі – бірігу тәсілі.

Біріккен сөздер дегеніміз – бір немесе бірнеше сөздің бірігіп бір мағынаға ие болуы. Бұл сөздерді білесіздер, мысал келтірудің қажеті жоқ деп ойлаймын. Айтайын дегенім – бөлек жазылып жүрген біріккен сөздер жайы.

Қонақүй. Қаладағы қонақүйлердің барлығында десем болатын шығар, төбесіне «Қонақ үй» деген басы бө-лінген «құс» қонақтап алған. Бірен-саран ғана «құстың» дені – сау.

Мекенжай. Мұнда ажырағысы келіп тұрған қос жұбайдың арасын «дефис» дейтін жалғыз үміт жалғап тұр. Әлеуметтік желіде, баспасөз бетінде, теледидарда, жарнамада «мекен-жай» деген жазуды көп байқаймыз.

Жанұя. Мекенжайдың мұңы мұнда да. Бәлен жер, түген жер демей-ақ қояйын. Осы суретте, Сарыарқа көшесінен ғана кез-дес тірдім «Жан-ұя» есімді бұл бейбақты (5). Тіпті, орыс тіліндегі «семьяның» баламасы ретінде алын ған осы атауды қолданудың өзі – лекси кографиялық сауатсыздықтың шалығы. Өйткені, оны 1993 жылы Мемтерминком «отбасы» деп қазақшалап, бекіткені мәлім. Ал, «жанұя» сөзі – теологиялық мәні бар, эзотерияға табан тіреген ұғым.

Ханшатыр – халық көп жина-латын елдорданың еңселі орын-дарының бірі. Әлемдегі ең үлкен шатырдың шекесіне өз аты дұрыс қойылған. Бірақ, басқа кездерде бұл біріккен екі сөз үнемі бөлек, «Ша-тыр» «Ханның» жанында шіреніп бас әріппен бойын биік ұстайды. Алысқа ұзамай-ақ аясындағы авто-бус аялдамасына ныспысы «Хан Шатыр» деп жапсырылыпты (6). Қазақта көбіміздің атымыз бірігу тәсілі арқылы жасалады. Егер өз аты-мыз осылай бөлінетін болса, жаны-мыз шығып кетердей шырылдаймыз. Мәселен, есімім Орын Бек болып тізілсе, түземей тағат таппаспын.

Біріккен сөзге қатысы жоқ болса да «Встреча» сауда үйі маңындағы тұрғын үйдің төбесіндегі «Бірігіп са-ламыз!» деген сөз де бірігуге құлқы жоқ. «1000 бірліктің бірін алса, нөл қалады» деген сияқты бұл сөздегі бірі жоқ «...ігіп саламыздың» мағынасы да нөл.

P.S. Тоқсан ауыз сөздің т о б ы қ т а й т ү й і н і А б а й атамыздың сөзін сәл өзгертіп айтсақ, сөз түзелді, жазу-шы, сен де түзел. Жазғанда жұрт жазғырмайтындай түзу жазайық, ағайын!

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

1 2 3

4 5 6

05.08.2014

11.08.2014



05.08.2014


1 2 3 4 5 6 7

(

_______________________________________

_______________________________________

1 2 3 1 4

2

5

+-

-

+

6

2

5

1 3

2

61 4 7 3 9

8

--

- -

1 3

2

6

1

4

2

5

3

8

4

11

7



___________________________

1 2 3 4 5 6 7

_______________________________________

1 2 3 1 4

2

5

+-

-

+

6

2

5

1 3

2

61 4 7 3 9

8

--

- -

1 3

2

6

1

4

2

53

8

4

11

7

05.08.2014


05.08.2014

1 2 3 4 5 6 7

__________________________________________



-

-

-

10

-

__________________

-3-

–

;

,

– –

–

–

––

–

. -

–. –

-

- 15

– .–

. –

––

.

-–

.


1

15

3 ( )

;

3 ( ).

.

-

-

-

6

– .–

–

––

.

-–

.

15

.

3 (;

-

.

.

3 ( .

3 (.

-

.

.

.

.

- ;

-

-

1

15

3 ( )

;

3 ( ).

.

www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

18

05.08.2014 № 102/1257

1 2 3 4 5 6 7

(

1 2 3 4 5 6 7

_________________________________________________


1 2 3 1 4

2

5

+-

-

+

6

2

5

1 3

2

61 4 7 3 9

8

--

________________________________

- -

1 3

2

6

1

4

2

5

3

8

4

11

7

05.08.2014 № 102/1258

________________________

1 2 3 4

3-2-1- 4-



-

- - --

- -

1

_________________________________

_________________________________________

- 1 2 3 4

( - ) -

(-)

-

30

_____________________________________________

2-

5-

1- 3-

2-

6-1- 4- 7- 3- 9-

8-

--

-

________________________________________________

2-1- 4-3-

-

_____________________________________________

2-

5-

1- 3-

2-

6-1- 4- 7- 3- 9-

8-

--

-


-

- - --

- -

1

-

- - --

- -

1

-

______________________________

1 2 3 4

3-2-1- 4-



_______________________________

- 1 2 3 4 5

( - )

(-)

30 30 1-2 15

1- 2- 3- 4-

5-

____________________________________________

2-

5-

1- 3-

2-

6-1- 4- 7- 3- 9-

8-

--

-

- -

1- 3-

2-

6-

1-

4- 9-

2-

5-

3-

8-

4-

11-

7-10-

-

- - --

- -

- -


__________________________

_______________________________________

- 1 2 3 4 5

( - )

(-)

40 30

1

______________________________________

3- 2-1- 4-

2-

5-

1- 3-

2-

6-1- 4- 7- 3- 9-

8-

--

-

______________________________________

- -

1- 3-

2-

6-

1-

4- 9-

2-

5-

3-

8-

4-

11-

7-10-

-

- - --

- -

1



____________________________

- 1 2 3 4

( - )

(

- ) )

3-2-1- 4-

2-

5-

1- 3-

2-

6-1- 4- 7- 3- 9-

8-

-

________________________________________

1- 3-

2-

6-

1-

4- 9-

2-

5-

-

8-

4-

11-

7-10-

-

- - --

- -

1

www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

25www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected] www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

6122 27.01.2010

6123 27.01.2010

6124 27.01.2010

6125 - 27.01.2010

6126 27.01.2010

6127 27.01.2010

6128 27.01.2010

6129 - 27.01.2010

6130 27.01.2010

6131 - 28.01.2010

6132 28.01.2010

6133 28.01.2010

6134 28.01.2010

6135 - 28.01.2010

6136 28.01.2010

6137 28.01.2010

6138 28.01.2010

6139 28.01.2010

6140 28.01.2010

6141 29.01.2010

6142 29.01.2010

6143 29.01.2010

6144 29.01.2010

6145 29.01.2010

6146 29.01.2010

6147 29.01.2010

6148 29.01.2010

6149 29.01.2010

6150 - 29.01.2010

6151 29.01.2010

6152 29.01.2010

6153 29.01.2010

6154 29.01.2010

6155 29.01.2010

6156 01.02.2010

6157 01.02.2010

6158 01.02.2010

6159 02.02.2010

6160 02.02.2010

6161 02.02.2010

6162 02.02.2010

6163 02.02.2010

6164 02.02.2010

6165 02.02.2010

6166 02.02.2010

6167 - 02.02.2010

6168 02.02.2010

6169 02.02.2010

6170 02.02.2010

6171 03.02.2010

6172 - 03.02.2010

6173 03.02.2010

6174 03.02.2010

6175 03.02.2010

6176 03.02.2010

6177 03.02.2010

6178 03.02.2010

6179 - 03.02.2010

6180 04.02.2010

6181 04.02.2010

6182 - 04.02.2010

6183 04.02.2010

6184 04.02.2010

6185 04.02.2010

6186 04.02.2010

6187 04.02.2010

6188 04.02.2010

6189 04.02.2010

6190 04.02.2010

6191 04.02.2010

6192 04.02.2010

6193 - 05.02.2010

6194 05.02.2010

6195 05.02.2010

6196 05.02.2010

6197 05.02.2010

6198 - 05.02.2010

6199 05.02.2010

6200 05.02.2010

6201 05.02.2010

6202 05.02.2010

6203 05.02.2010

6204 08.02.2010

6205 - 08.02.2010

6206 08.02.2010

6207 - 08.02.2010

6208 08.02.2010

6209 08.02.2010

6210 08.02.2010

6211 08.02.2010

6212 08.02.2010

6213 08.02.2010

6214 08.02.2010

6215 09.02.2010

6216 09.02.2010

6217 09.02.2010

6218 - 09.02.2010

6219 09.02.2010

6220 09.02.2010

6221 09.02.2010

6222 09.02.2010

6223 09.02.2010

6224 09.02.2010

6225 09.02.2010

6226 09.02.2010

6227 - 09.02.2010

6228 09.02.2010

6229 09.02.2010

6230 10.02.2010

6231 10.02.2010

6232 10.02.2010

6233 10.02.2010

6234 10.02.2010

6235 10.02.2010

6236 10.02.2010

6237 10.02.2010

6238 10.02.2010

6239 10.02.2010

6240 11.02.2010

6241 11.02.2010

6242 11.02.2010

6243 11.02.2010

6244 11.02.2010

6245 11.02.2010

6246 11.02.2010

6247 11.02.2010

6248 11.02.2010

6249 11.02.2010

6000 - 09.12.2009

6001 09.12.2009

6002 09.12.2009

6003 09.12.2009

6004 10.12.2009

6005 10.12.2009

6006 10.12.2009

6007 10.12.2009

6008 11.12.2009

6009 11.12.2009

6010 11.12.2009

6011 11.12.2009

6012 11.12.2009

6013 - 14.12.2009

6014 14.12.2009

6015 14.12.2009

6016 - 14.12.2009

6017 14.12.2009

6018 14.12.2009

6019 14.12.2009

6020 14.12.2009

6021 15.12.2009

6022 20.12.2009

6023 20.12.2009

6024 20.12.2009

6025 21.12.2009

6026 21.12.2009

6027 21.12.2009

6028 21.12.2009

6029 22.12.2009

6030 22.12.2009

6031 - 22.12.2009

6032 22.12.2009

6033 22.12.2009

6034 23.12.2009

6035 23.12.2009

6036 23.12.2009

6037 24.12.2009

6038 25.12.2009

6039 25.12.2009

6040 25.12.2009

6041 25.12.2009

6042 28.12.2009

6043 28.12.2009

6044 28.12.2009

6045 29.12.2009

6046 29.12.2009

6047 29.12.2009

6048 29.12.2009

6049 29.12.2009

6050 29.12.2009

6051 29.12.2009

6052 29.12.2009

6053 30.12.2009

6054 30.12.2009

6055 30.12.2009

6056 30.12.2009

6057 30.12.2009

6058 05.01.2010

6059 05.01.2010

6060 05.01.2010

6061 06.01.2010

6062 11.01.2010

6063 12.01.2010

6064 12.01.2010

6065 12.01.2010

6066 13.01.2010

6067 13.01.2010

6068 13.01.2010

6069 13.01.2010

6070 14.01.2010

6071 14.01.2010

6072 14.01.2010

6073 15.01.2010

6074 15.01.2010

6075 15.01.2010

6076 15.01.2010

6077 18.01.2010

6078 18.01.2010

6079 19.01.2010

6080 19.01.2010

6081 19.01.2010

6082 19.01.2010

6083 19.01.2010

6084 19.01.2010

6085 19.01.2010

6086 19.01.2010

6087 19.01.2010

6088 20.01.2010

6089 20.01.2010

6090 20.01.2010

6091 20.01.2010

6092 20.01.2010

6093 20.01.2010

6094 20.01.2010

6095 21.01.2010

6096 21.01.2010

6097 21.01.2010

6098 22.01.2010

6099 22.01.2010

6100 22.01.2010

6101 22.01.2010

6102 22.01.2010

6103 22.01.2010

6104 22.01.2010

6105 22.01.2010

6106 25.01.2010

6107 25.01.2010

6108 25.01.2010

6109 25.01.2010

6110 25.01.2010

6111 25.01.2010

6112 25.01.2010

6113 - 26.01.2010

6114 26.01.2010

6115 26.01.2010

6116 26.01.2010

6117 26.01.2010

6118 26.01.2010

6119 26.01.2010

6120 26.01.2010

6121 26.01.2010

(Жалғасы. Басы газетіміздің №101 (3158) санында)



«Астана қаласы мәслихатының ап параты» ММ Астана қаласы мәс-лихаты аппаратының мемлекеттік қызметшілері сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес заңнамасын, «Мем-л е к е т т і к қ ы з м е т т у р а л ы » Қазақстан Рес публикасының Заңы мен Ар-намыс кодексі нор ма ларын бұзу мәселелері бойынша хабарлау үшін сенім телефоны нөмірін хабарлайды: 55-66-35

«Дан Ай НС» ЖШС-не директор қажет.

Талаптары: жоғары экономикалық немесе заңгерлік білімінің болуы;

мамандығы бойынша басшы лауа-зымдарда жұмыс өтілінің болуы.

Байланыс тел.: 41-24-52.

Ресей Федерациясының вете ри-нариялық және фитосанитариялық қадағалау Федералдық қызметінен келіп түскен ақпарат бойынша:

2014 жылғы 1 тамыздан Польшадан келетін жемістер мен көкөністердің кейбір түрлерін әкелуге шектеу, 2014 жылғы 16 маусымнан Украинадан Ресей Фе-дерациясы аумағына картопты әкелуге уақытша шектеу, сонымен қатар, 2014 жылғы 21 шілдеден бастап Молдавиядан кейбір жеміс түрлерін әкелуге уақытша шектеу қойылған.

Жоғарыда аталғандарға байланыс-ты карантинге жатқызылған өнімдерді тасымалдаушылардың назарына каран-тинге жатқызылған өнімдерді кедендік рәсімдеу кезінде Молдавия, Польша, Украина елдерінен келген келесі карантин-ге жатқызылған өнімдердің реэкспорты уақытша тоқтатылғандығын хабарлаймыз.

Польшадан: КО СЭҚ ТН коды 0808 – жаңа піскен алмалар, алмұрттар мен айва, КО СЭҚ ТН коды 0809 – жаңа піскен өріктер, шие мен қызыл шие, шабдалы-лар (нектариндерді қоса алғанда), қара өріктер мен шомырт, КО СЭҚ ТН коды 0704 – жаңа піскен немесе тоңазытылған

қауданды қырыққабат, түсті қырыққабат, кольраби, жапырақты қырыққабат және осыған ұқсас Brassica тектес, жеуге жа-рамды көкөністер, КО СЭҚ ТН коды 0709 – жаңа піскен немесе тоңазытылған басқа да көкөністер;

Молдавиядан: КО СЭҚ ТН коды – 0809 - жаңа піскен өріктер, шие мен қызыл шие, шабдалылар (нектариндерді қоса алғанда), қара өріктер мен шомырт;

Украинадан: КО СЭҚ ТН коды 1201 90 – ұнтақталған немесе ұнтақталмаған қытайбұршақ бұршақбастары, КО СЭҚ ТН коды 1206 00 – ұнтақталған немесе ұнтақталмаған күнбағыс тұқымдары, КО СЭҚ ТН коды - 11031300 – жүгері жармасы, КО СЭҚ ТН коды 2304 00 0001 – қытайбұршақ майын бөліп алу кезінде алынатын тартылған немесе тартылмаған, түйіршіктелмеген күнжаралар және басқа да қатты қалдықтар.

Со н д а й - а қ , к а ран т и н д і к жә н е фитосанитариялық сертификаттар алуға өтінімді жеке және заңды тұлғалар ҚР АШМ АӨК МИК Астана қаласы бойынша аумақтық инспекциясының электрондық поштасы: [email protected] арқылы бере алады.

(Жалғасы бар)


Аст

ана қ

алас

ы әк

імді

гінің

«Ж

ұмыс

пен қ

амт

у орт

алығ

ы» К

МК-

ге х

абар

ласы

ңыз!

Мек

енжа

йы: А

стан

а қал

асы,

Бру

сило

вски

й көш

есі, 1

7/3,

Биз

нес-о

ртал

ық ғи

мара

тын

ың

2-қа

бат

ы. 10

4,5,

14,3

4 авт

обус

тар

ымен

келу

ге бо

лады

. Аны

қтам

а алу

тел

ефон

ы: 5

7-88

-88.

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

64063 86485

-

-

-

-

-

-

-

-

-

:

-



59 19 88, 52 78 87(Астана қаласы бойынша)

Арландар мен қабылан-д а р д ы ң а р п а л ы с ы е к і к ү н г е с о з ы л д ы . WSB чемпионатының

2013/2014 жылғы жеңімпаздары кездесудің көрігін қыздырды. Алайда, арландар алғашқы күннен-ақ жеңістің тізгінін кубалықтарға беріп қойды. Майданды бастаған 49 келідегі Мар-дан Берікбаев Сантьяго Амадораны сан соқтырып, 1 ұпай еншілеген еді. Бірақ, қалған төрт боксшымыз Марданның жеңісті жолын жалғай алмады. Бұл күнгі есеп 1:4 болып тіркелді.

Жанкүйерлер қауым екінші күннен үміт күтті. Үміт ақталды! Алдымен шаршы алаңға көтерілген Мирас Жақыпов жеңіс жолын ашты. Нағыз арланша айқасқан Мирас олимпиада және әлем біріншілігінің жүлдегері Вейтианы айқын жеңді.

Келесі салмақта Роман Щегринов әлем чемпионы Алварез Эстрадаға тегеурінді төтеп берсе де, таразы басын өзіне аудара алмады. Бостандық аралынан кел-ген шымыр жігітке шамасы жетпеді.

Ал, 69 келі салмақтағы жекпе-жек осы матчтағы ең тартысты бәсеке болғаны сөзсіз. Мадияр Әшкеев әлем чемпионы әрі олимпиада ойындарының жеңімпазы Иглесиас Сотолан-гамен болған шайқасқа нағыз намыстың найзағайын көрсетті. Қанша соққы алып, бет-аузы қанжоса болса да, шегінбей соңына дейін қарсылық танытты. Ақыры, оның жеңіске деген жігерін жоғары бағалаған төрешілер біздің Мадияр-ды жеңімпаз деп таныды. Зал толы көрермен осы сәтте қазақтың қайсар ұлына орындарынан тік тұрып, құрмет көрсетті.

81 келіде сынға түскен Хргое Сеп екі дүркін әлем чемпионы, олим-

пиада жеңімпазы Ла Крузге қарсылық көрсете алмады. Біздің ұлттық құраманың мақтанышы Әділбек Ниязымбетовтің байрақты бәсекелерде жолын кескен кубалық боксшы бұл жолы да басым болды.

Ең ауыр салмақтағы жекпе-жекте жанкүйердің делебесін қоздырды. Филип Хргович қарсыласы Ортеганы бесінші раундта нокаутқа түсірді. Осылайша, арландар 3:2 есебімен жеңіске жетті.

Түптеп айтқанда, «Астана арланда-ры» және «Куба қабыландары» ара-сында өткен жолдастық кездесу, яғни, «Чемпиондар шайқасы» 4:6 есебімен қонақтардың пайдасына шешілді. Ең бастысы, қазақ боксшылары әлемдегі ең мықты команда саналатын кубалықтарға қарсы тегеурінді тойтарыс берді.

Ғалым ҚОЖАБЕКОВ

103 (3160) 2014-09-13

Documents