TÜRK EDEBIYATI TÜRK EDEBIYATI DEVIRLERI VE DEVIRLERI VE ÖZELLIKLERIÖZELLIKLERI

#01#01

UMUT AÇIKGÖZ -2004UMUT AÇIKGÖZ -2004

TÜRK EDEBİYATININ DEVİRLERİTÜRK EDEBİYATININ DEVİRLERİİslam Öncesi İslam Öncesi

Türk Türk EdebiyatıEdebiyatı

1) Sözlü Edebiyat1) Sözlü Edebiyat

2) Yazılı Edebiyat2) Yazılı Edebiyat

İslami Devir İslami Devir Türk Türk EdebiyatıEdebiyatı

1)1) Divan EdebiyatıDivan Edebiyatı

2)2) Halk EdebiyatıHalk Edebiyatı

a- Anonim H. Ed.a- Anonim H. Ed.

b- Tekke Ed.b- Tekke Ed.

c- Âşık Ed.c- Âşık Ed.

Batı Etkisinde Batı Etkisinde Gelişen Türk Gelişen Türk Ed.Ed.

1)1) Tanzimat DönemiTanzimat Dönemi

2)2) Servet-i Fünun Servet-i Fünun (Edebiyat-ı Cedide)(Edebiyat-ı Cedide)

3)3) Fecr-i AtiFecr-i Ati

4)4) Milli Edebiyat AkımıMilli Edebiyat Akımı

5)5) Milli Mücadele Milli Mücadele Dönemi EdebiyatıDönemi Edebiyatı

6)6) Cumhuriyet DönemiCumhuriyet Dönemi

7)7) Son Dönem Türk Son Dönem Türk EdebiyatıEdebiyatı

İslam Öncesi İslam Öncesi Türk EdebiyatıTürk Edebiyatı

İslami Devir Türk Edebiyatı

Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı

11. yy11. yy 19. yy19. yy

İSLAM ÖNCESİ TÜRK İSLAM ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATIEDEBİYATI

A.A.Sözlü EserlerSözlü Eserler1.1. SAGULARSAGULAR

2.2. KOŞUKLARKOŞUKLAR

3.3. SAVLARSAVLAR

4.4. DESTANLARDESTANLAR

B.B.Yazılı EserlerYazılı EserlerGÖKTÜRK KİTABELERİGÖKTÜRK KİTABELERİ

A. A. SÖZLÜ ESERLERSÖZLÜ ESERLER

1.1. SAGU:SAGU: Yuğ adı verilen ölüm (cenaze) Yuğ adı verilen ölüm (cenaze) törenlerinde, çoğunlukla yiğitlerin arkasından törenlerinde, çoğunlukla yiğitlerin arkasından söylenen, onların iyilik ve kahramanlıklarını söylenen, onların iyilik ve kahramanlıklarını anlatan şiirleridir.anlatan şiirleridir.

Halk edebiyatımızdaki karşılığı “ağıt” Halk edebiyatımızdaki karşılığı “ağıt” tır. tır.

Kafiyelenişi : aaax – bbbx – Kafiyelenişi : aaax – bbbx – cccx cccx

SAGUSAGUAlp Er Tunga Öldü mü?Alp Er Tunga Öldü mü?Esiz ajun kaldı mı?Esiz ajun kaldı mı?Özlek öçün aldı mı?Özlek öçün aldı mı?İmdi yürek yırtılır.İmdi yürek yırtılır.

……Begler atın argurup,Begler atın argurup,Kadgu anı turgurup,Kadgu anı turgurup,Mengzi yüzi sargarup,Mengzi yüzi sargarup,Körküm angar türtülür.Körküm angar türtülür.

• Kafiye şemasıKafiye şeması aaax – bbbxaaax – bbbx• ÖlçüÖlçü

4+3= 7’li hece4+3= 7’li hece• Nazım birimiNazım birimi

DörtlükDörtlük

2.2. KOŞUK :KOŞUK : Şavaş, yiğitlik, doğa, aşk Şavaş, yiğitlik, doğa, aşk konularında söylenen şiirlerdir. Halk konularında söylenen şiirlerdir. Halk edebiyatındaki “koşma”ya benzer. edebiyatındaki “koşma”ya benzer. Dörtlükler halinde, hece ölçüsünün 8’li Dörtlükler halinde, hece ölçüsünün 8’li ve 11’li kalıplarıyla, “abab – cccb” ve 11’li kalıplarıyla, “abab – cccb” kafiyelenişi ile ve yalın dille söylenen kafiyelenişi ile ve yalın dille söylenen şiirlerdir.şiirlerdir.

KOŞUKKOŞUKTümen çeçek tizildi,Tümen çeçek tizildi,

Bükünden ol yazıldı,Bükünden ol yazıldı,

Öküş yatıp üzüldi,Öküş yatıp üzüldi,

Yirde kopa adrışur.Yirde kopa adrışur.

Kızıl sarığ arkaşıp,Kızıl sarığ arkaşıp,

Yipkin yaşıl yüzkeşip,Yipkin yaşıl yüzkeşip,

Bir bir kerü yürkeşip,Bir bir kerü yürkeşip,Yalnguk anı tanglaşurYalnguk anı tanglaşur..

• Kafiye şemasıKafiye şeması

aaab – cccbaaab – cccb

• ÖlçüÖlçü

4+3= 7’li hece4+3= 7’li hece

• Nazım birimiNazım birimi

DörtlükDörtlük

3.3. SAV :SAV : Bugünkü atasözünün karşılığıdır. Günümüze Bugünkü atasözünün karşılığıdır. Günümüze ulaşmış olan çoğu sav örneğini “Divan-ı Lugati’t Türk” ulaşmış olan çoğu sav örneğini “Divan-ı Lugati’t Türk” ten öğreniyoruzten öğreniyoruz..

• Esende ivek yok.Esende ivek yok.

(Sağlam işte ivedi yoktur.)(Sağlam işte ivedi yoktur.)

• Aç ne yemes, tok ne temes.Aç ne yemes, tok ne temes.

(Aç ne yemez, tok ne demez.)(Aç ne yemez, tok ne demez.)

• Ulugnı uluglasa kut bolur.Ulugnı uluglasa kut bolur.

(Yaşlılara saygı gösterenler uğur, ferahlık bulurlar.)(Yaşlılara saygı gösterenler uğur, ferahlık bulurlar.)

DESTANLADESTANLARR

DESTANLARDESTANLAR

Bütün dünya edebiyatlarının başlangıç Bütün dünya edebiyatlarının başlangıç eserleri olan destanlar, çeşitli konularda eserleri olan destanlar, çeşitli konularda yaradılış hikâyeleri yanında, milletlerin yaradılış hikâyeleri yanında, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış bir hayatında büyük yankılar uyandırmış bir kahramanın veya tarih olayının millet kahramanın veya tarih olayının millet muhayyilesinde ortak sembol ve ifadelerle muhayyilesinde ortak sembol ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun manzum zenginleştirilmiş uzun manzum hikâyeleridir.hikâyeleridir.Türk destanları, kâinatın, insanın, kadının Türk destanları, kâinatın, insanın, kadının ve erkeğin yaradılışı; Türk milletinin ve erkeğin yaradılışı; Türk milletinin doğuşu, çeşitli Türk devletlerinin kuruluş doğuşu, çeşitli Türk devletlerinin kuruluş gelişme, çöküşleri, zafer ve yenilgileri gibi gelişme, çöküşleri, zafer ve yenilgileri gibi konularla beraber pek çok sebep açıklayıcı konularla beraber pek çok sebep açıklayıcı efsaneyi de içinde barındırır.efsaneyi de içinde barındırır.Bütün dünya edebiyatlarında olduğu gibi Bütün dünya edebiyatlarında olduğu gibi Türk Edebiyatının da ilk örnekleri Türk Edebiyatının da ilk örnekleri destanlardır.destanlardır.

DESTANLARIN ÖZELLİKLERİ:DESTANLARIN ÖZELLİKLERİ:Milletlerin toplumu derinden etkileyen, Milletlerin toplumu derinden etkileyen, tarihî önem arz eden önemli olaylarını tarihî önem arz eden önemli olaylarını (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın vb.) konu edinirler.vb.) konu edinirler.Manzum hikâyelerdir. Manzum hikâyelerdir. Destanlarda olağan üstü olaylar ve Destanlarda olağan üstü olaylar ve olağan üstü özellikte kahramanlar olağan üstü özellikte kahramanlar vardır. vardır. Destanlar anonim ve sözlü edebiyat Destanlar anonim ve sözlü edebiyat ürünleridir. ürünleridir. Ağızdan ağza dolaşmak suretiyle Ağızdan ağza dolaşmak suretiyle oluşmuşlardır. oluşmuşlardır. Destanlarda anlatılan olayların geçtiği Destanlarda anlatılan olayların geçtiği yer ve zaman bilinmez.yer ve zaman bilinmez.Kahramanlar lider ve kurtarıcı Kahramanlar lider ve kurtarıcı rolündedir.rolündedir.

Ilk Türk DestanlarIIlk Türk DestanlarI• Altay-Yakut:Altay-Yakut:

Yaradılış DestanıYaradılış Destanı

• Sakalar Dönemi:Sakalar Dönemi:

Alp Er Tunga Destanı, Şu Destanı Alp Er Tunga Destanı, Şu Destanı

• Hun Dönemi:Hun Dönemi:

Oğuz Kağan DestanıOğuz Kağan Destanı

• Köktürk Dönemi:Köktürk Dönemi:

Bozkurt Destanı, Ergenekon DestanıBozkurt Destanı, Ergenekon Destanı

• Uygur Dönemi:Uygur Dönemi:

Türeyiş Destanı, Göç DestanıTüreyiş Destanı, Göç Destanı

B- B- YAZILI DÖNEMYAZILI DÖNEM

Bu dönemde Göktürkler ve Uygurlar tarafından Bu dönemde Göktürkler ve Uygurlar tarafından kendi alfabeleriyle eserler verilmiştir. kendi alfabeleriyle eserler verilmiştir.

Türk dilinin tespit edilebilen en eski yazılı Türk dilinin tespit edilebilen en eski yazılı metinleri VII. asrın sonlarına ve VIII. asrın ilk yarısına metinleri VII. asrın sonlarına ve VIII. asrın ilk yarısına ait olan dikili taşlar (Yenisey ve Orhun anıtları) ve ait olan dikili taşlar (Yenisey ve Orhun anıtları) ve Uygur dönemine ait olan dinî metinlerdir. Uygur dönemine ait olan dinî metinlerdir.

Anıtlar arasında yer alan, Kültigin, Bilge Kağan Anıtlar arasında yer alan, Kültigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilen Orhun Anıtları, gerek ve Tonyukuk adına dikilen Orhun Anıtları, gerek muhtevaları, gerekse mükemmel dil ve üslûplarıyla muhtevaları, gerekse mükemmel dil ve üslûplarıyla Türk dilinin, edebiyatının ve tarihinin şaheserleri Türk dilinin, edebiyatının ve tarihinin şaheserleri arasında yer almaktadır. Abidelerin yazarı Yolluğ arasında yer almaktadır. Abidelerin yazarı Yolluğ Tigin’dir. Tigin’dir.

Yenisey KitabeleriYenisey Kitabeleri Yenisey ırmağı çevresinde daha çok mezar taşlarından Yenisey ırmağı çevresinde daha çok mezar taşlarından oluşan bu kitabelerin edebi olarak fazla bir önemi yoktur.oluşan bu kitabelerin edebi olarak fazla bir önemi yoktur.

  

Göktürk Kitabeleri Göktürk Kitabeleri   • Tonyukuk AnıtıTonyukuk Anıtı

720 yılında Göktürk devleti veziri Tonyukuk adına 720 yılında Göktürk devleti veziri Tonyukuk adına dikilmiştir. Kitabede Tonyukuk, anılarını ve dönemin tarihini dikilmiştir. Kitabede Tonyukuk, anılarını ve dönemin tarihini anlatmıştır. Anlatımda, atasözlerine bolca yer verilmiştir.anlatmıştır. Anlatımda, atasözlerine bolca yer verilmiştir.

  • Kültigin AnıtıKültigin Anıtı

732 yılında dikilen anıt Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır. 732 yılında dikilen anıt Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır. Anıtta Kültigin’in ölümü ve yas töreni anlatılmıştır.Anıtta Kültigin’in ölümü ve yas töreni anlatılmıştır.

  • Bilge Kağan AnıtıBilge Kağan Anıtı

735 tarihini taşır. Bilge Kağan’ın yiğitlikleri ve Türk milletine 735 tarihini taşır. Bilge Kağan’ın yiğitlikleri ve Türk milletine iletmek istediği mesajlar anıtın içeriğini oluşturur. Bu anıt iletmek istediği mesajlar anıtın içeriğini oluşturur. Bu anıt da Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır.da Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır.

Göktürk (Orhun) Kitabelerinin ÖzellikleriGöktürk (Orhun) Kitabelerinin Özellikleri

• Türklerin ilk yazılı eseridir.Türklerin ilk yazılı eseridir.• Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar.Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar.• Söylev türünde yazılmıştır.Söylev türünde yazılmıştır.• Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.• Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler

edinilebilir.edinilebilir.• Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.• Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.• Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış

tarzını ortaya koyar.tarzını ortaya koyar.• Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması,

yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur. yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur. • Kitabeleri Strahlenberg bulmuş, 1893’te Wilhelm Kitabeleri Strahlenberg bulmuş, 1893’te Wilhelm

Thomsen okumuştur.Thomsen okumuştur.• Bir yüzleri Göktürk alfabesiyle, diğer yüzleri Çince Bir yüzleri Göktürk alfabesiyle, diğer yüzleri Çince

yazılmıştır. yazılmıştır.

İslâmiyet’in Kabulünden İslâmiyet’in Kabulünden Sonraki Türk DestanlarıSonraki Türk Destanları

• Karahanlı Dönemi:Karahanlı Dönemi: Satuk Buğra Han Satuk Buğra Han DestanıDestanı

• Kazak-Kırgız Kültür Dâiresi:Kazak-Kırgız Kültür Dâiresi: Manas Manas

• Türk-Moğol Kültür Dâiresi:Türk-Moğol Kültür Dâiresi: Cengiz-name Cengiz-name

• Tatar-Kırım:Tatar-Kırım: Timur ve Edige Destanları Timur ve Edige Destanları

• Selçuklu-Beylikler ve Osmanlı Dönemleri:Selçuklu-Beylikler ve Osmanlı Dönemleri: Seyid Battal Gazi Destanı Seyid Battal Gazi Destanı (Battal Gazi’nin (Battal Gazi’nin İslamiyet’i yayış mücadelesini ve yiğitliklerini anlatır), İslamiyet’i yayış mücadelesini ve yiğitliklerini anlatır),

Danişmend Gazi Destanı Danişmend Gazi Destanı (Danişmendname),(Danişmendname),

Köroğlu DestanıKöroğlu Destanı

ILK ESERLERILK ESERLER

1. 1. Kutadgu Bilig Kutadgu Bilig (Yusuf Has (Yusuf Has Hacip)Hacip)

• Dönemin ilk edebî eseridir. Dönemin ilk edebî eseridir.

• İlk siyasetname.İlk siyasetname.

• 1070 yılında Balasagunlu Yusuf tarafından 1070 yılında Balasagunlu Yusuf tarafından Karahanlılar Karahanlılar devrinde yazılmış ve Karahanlı hükümdarı Tabgaç devrinde yazılmış ve Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur. (Eseri beğenen hükümdar Buğra Han’a sunulmuştur. (Eseri beğenen hükümdar bunun üzerine Yusuf’a Has Haciplik unvanı vermiştir.)bunun üzerine Yusuf’a Has Haciplik unvanı vermiştir.)

• Eserin adı “Mutluluk Veren Bilgi” anlamındadır. Eserin adı “Mutluluk Veren Bilgi” anlamındadır.

• Mesnevi nazım şekliyle ve Mesnevi nazım şekliyle ve ////// (Şehname (Şehname vezni) vezin kalıbıyla yazılmıştır. vezni) vezin kalıbıyla yazılmıştır.

• 6600 beyittir. Ayrıca 173 tane de dörtlük vardır.6600 beyittir. Ayrıca 173 tane de dörtlük vardır.

• Beyit nazım birimiyle yazılmıştır; ancak dörtlük Beyit nazım birimiyle yazılmıştır; ancak dörtlük nazım birimi de kullanılmıştır. nazım birimi de kullanılmıştır.

• Aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eserimiz kabul edilir. Aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eserimiz kabul edilir.

• Didaktik (öğretici) bir nitelik taşır. Bir ahlâk ve Didaktik (öğretici) bir nitelik taşır. Bir ahlâk ve öğüt kitabıdır. öğüt kitabıdır.

• Hükümdara siyası öğütlerde bulunur. Hükümdara siyası öğütlerde bulunur.

• Eserde allegorik Eserde allegorik [1][1] (sembolik) bir anlatım vardır. (sembolik) bir anlatım vardır.

• Hükümdar Kün Toğdı: Adaleti, Vezir Ay Toldı: İyi Hükümdar Kün Toğdı: Adaleti, Vezir Ay Toldı: İyi yönetimi, Vezirin Oğlu Ögdilmiş: Aklı, Vezirin yönetimi, Vezirin Oğlu Ögdilmiş: Aklı, Vezirin Kardeşi Odgurmış: Öbür dünyayı temsil eder.Kardeşi Odgurmış: Öbür dünyayı temsil eder.

• Eser Hakaniye (Çağatay) Türkçesiyle kaleme Eser Hakaniye (Çağatay) Türkçesiyle kaleme alınmıştır. alınmıştır.

• Dili oldukça sadedir. Dili oldukça sadedir.

[1][1] Alegori: Bir düşünceyi anlatmak için kullanılan sembol. Alegorili yazılarda bir konu, Alegori: Bir düşünceyi anlatmak için kullanılan sembol. Alegorili yazılarda bir konu, kendisiyle benzeme ilgisi bulunan başka şeylerle anlatılır. Alegori uzun bir istiareden kendisiyle benzeme ilgisi bulunan başka şeylerle anlatılır. Alegori uzun bir istiareden ibarettir. Alegorik: Alegorili.ibarettir. Alegorik: Alegorili.

2. Divanü Lûgati't Türk 2. Divanü Lûgati't Türk (Kasgarlı (Kasgarlı Mahmud)Mahmud)• “ “Türk Dilleri Sözlüğü” anlamına gelir.Türk Dilleri Sözlüğü” anlamına gelir.• Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074

tarihleri arasında yazılmıştır.tarihleri arasında yazılmıştır.• Eser bir sözlük olarak hazırlanmasına Eser bir sözlük olarak hazırlanmasına

rağmen, Türk sosyolojisi, psikolojisi, rağmen, Türk sosyolojisi, psikolojisi, edebiyatı, gelenek ve görenekleriyle ilgili edebiyatı, gelenek ve görenekleriyle ilgili bilgi veren önemli bir eserdir.bilgi veren önemli bir eserdir.

• Türkçenin önemini anlatmak ve Araplara Türkçenin önemini anlatmak ve Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır.Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır.

• Mensur (düzyazı) bir eserdir.Mensur (düzyazı) bir eserdir.• Türkçenin ilk sözlüğü kabul edilir. Kelimeleri Türkçenin ilk sözlüğü kabul edilir. Kelimeleri

göçebe boylar arasında gezerek bizzat göçebe boylar arasında gezerek bizzat kendisi derlemiştir. (Diğer önemli sözlükler: kendisi derlemiştir. (Diğer önemli sözlükler: Ali Şir Nevai, Muhakemetü’l-Lugeteyn, Ali Şir Nevai, Muhakemetü’l-Lugeteyn, Şemseddin Sami, Kamus-ı Türki)Şemseddin Sami, Kamus-ı Türki)

• İslamiyet öncesi edebiyatın sagu, koşuk ve sav İslamiyet öncesi edebiyatın sagu, koşuk ve sav örneklerini içerir.örneklerini içerir.

• Eserde 7500 kelime ve Arapça karşılıklarıyla bunların Eserde 7500 kelime ve Arapça karşılıklarıyla bunların kullanıldığı örnek cümle veya şiirler, dilbilgisi kullanıldığı örnek cümle veya şiirler, dilbilgisi kuralları ve bir harita (o devirdeki Türk boylarının kuralları ve bir harita (o devirdeki Türk boylarının yerleşim alanını gösteren) bulunmaktadır.yerleşim alanını gösteren) bulunmaktadır.

• Etnografik bir eser olarak kabul edilir.Etnografik bir eser olarak kabul edilir.• Zamanında konuşulan ve yazılan Türk lehçelerindeki Zamanında konuşulan ve yazılan Türk lehçelerindeki

7500 Türkçe kelimeye Arapça karşılıklar veren ve 7500 Türkçe kelimeye Arapça karşılıklar veren ve harf sırasına göre düzenlenmiş bir sözlük harf sırasına göre düzenlenmiş bir sözlük durumundadır.durumundadır.

• Ayrıca manzum-mensur parçalar (sav, sagu, koşuk), Ayrıca manzum-mensur parçalar (sav, sagu, koşuk), örnekler ve bazı olaylarla donatılmış bir örnekler ve bazı olaylarla donatılmış bir ansiklopedidir.ansiklopedidir.

• Zamanın Türk tarih ve efsanelerine, coğrafya, halk Zamanın Türk tarih ve efsanelerine, coğrafya, halk edebiyatı ve folkloruna dair geniş bilgiler vererek edebiyatı ve folkloruna dair geniş bilgiler vererek Türkoloji'nin temellerini atmıştır.Türkoloji'nin temellerini atmıştır.

3.3. Atabetü'l-hakayık (Edip  Atabetü'l-hakayık (Edip Ahmet)Ahmet)

• “ “Hakikatlerin eşiği” anlamına gelir.Hakikatlerin eşiği” anlamına gelir.• 12. yy’da Edip Ahmet Yügnekî tarafından 12. yy’da Edip Ahmet Yügnekî tarafından

yazılmıştır.yazılmıştır.• Didaktik bir eserdir, ahlak ve öğüt Didaktik bir eserdir, ahlak ve öğüt

kitabıdır.kitabıdır.• Cömertlik, ilim, doğruluk gibi konuları Cömertlik, ilim, doğruluk gibi konuları

işler.işler.• Aruz ve hece ölçüsü birlikte kullanılmıştır.Aruz ve hece ölçüsü birlikte kullanılmıştır.• Nazım biçimi mesnevidir.Nazım biçimi mesnevidir.• Hakaniye (Çağatay) Türkçesiyle Hakaniye (Çağatay) Türkçesiyle

yazılmıştır.yazılmıştır.

4. 4. Divan-ı Hikmet (Ahmet Divan-ı Hikmet (Ahmet Yesevî)Yesevî)

• Mutasavvıf Hoca Ahmet Yesevî Mutasavvıf Hoca Ahmet Yesevî tarafından 12. yy.da yazılmıştır. tarafından 12. yy.da yazılmıştır.

• İlâhî aşkın, ibadetin, cennetin vb. İlâhî aşkın, ibadetin, cennetin vb. konu edildiği didaktik bir eserdir. konu edildiği didaktik bir eserdir.

• 7’li ve 12’li hece ölçüsüyle yazılmıştır. 7’li ve 12’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

• Dörtlükler halinde yazılmıştır. Dörtlükler halinde yazılmıştır. Dörtlüklerin adı eserde “hikmet”tir.Dörtlüklerin adı eserde “hikmet”tir.

• Tasavvufi bir eserdir.Tasavvufi bir eserdir.

• Dili oldukça sadedir.Dili oldukça sadedir.

5. 5. Kitab-ı Dede KorkutKitab-ı Dede Korkut • Destandan halk hikâyesine geçiş dönemi Destandan halk hikâyesine geçiş dönemi

ürünüdür.ürünüdür.• 12 hikâyeden oluşur.12 hikâyeden oluşur.• Eserde bir yandan Türklerin İslâm öncesi hayatları Eserde bir yandan Türklerin İslâm öncesi hayatları

anlatılırken diğer yandan İslâm’a ait unsurlara da anlatılırken diğer yandan İslâm’a ait unsurlara da yer verilir.yer verilir.

• Dede Korkut, hikâyelerin içinde adı geçen, yaşlı, Dede Korkut, hikâyelerin içinde adı geçen, yaşlı, bilge, meçhul bir halk ozanıdır.bilge, meçhul bir halk ozanıdır.

• Eser 15. yy.da yazıya geçirilmiştir.Eser 15. yy.da yazıya geçirilmiştir.• Nazımla nesir iç içedir.Nazımla nesir iç içedir.• Kahramanlık, yiğitlik, boylar arası savaşlar, aşk, Kahramanlık, yiğitlik, boylar arası savaşlar, aşk,

aile birliği eserde işlenen konular arasındadır.aile birliği eserde işlenen konular arasındadır.• Özellikle Deli Dumrul hikâyesinde olduğu gibi Özellikle Deli Dumrul hikâyesinde olduğu gibi

Türk aile yapısı, aile bağları, ailenin kutsallığı Türk aile yapısı, aile bağları, ailenin kutsallığı önemli yer tutan bir konudur.önemli yer tutan bir konudur.

SonSon#01#01

#02#02İslamî Devir Türk Edebiyatıİslamî Devir Türk Edebiyatı

>>>>>>>>>>>>>>Umut AÇIKGÖZ - 2004Umut AÇIKGÖZ - 2004