10-görüntü İşleme cihazları

59
T.C. Mİ LLÎ E Ğİ Tİ M BAKANLIĞ I MEGEP (MESLEKİ EĞİ Tİ M VE ÖĞ RETİ MSİ STEMİ Nİ N GÜÇLENDİ Rİ LMESİ PROJESİ ) Bİ LİŞİ M TEKNOLOJİ LERİ GÖRÜNTÜ İŞ LEME Cİ HAZLARI ANKARA 2007

Upload: muecahit-guersoy

Post on 20-Aug-2015

2.990 views

Category:

Technology


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 10-Görüntü İşleme Cihazları

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİEĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ)

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

GÖRÜNTÜ İŞLEME CİHAZLARI

ANKARA 2007

Page 2: 10-Görüntü İşleme Cihazları

Milli Eğitim Bakanlığıtarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararıileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmişöğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmışmodüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

Page 3: 10-Görüntü İşleme Cihazları

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ.......................................................................................................................................11. KAMERALAR.....................................................................................................................3

1.1. Dijital Kameralar (Dijital Fotoğraf Makineleri) ...........................................................31.1.1. Yapısıve Çeşitleri ................................................................................................. 41.1.2. Çalışma İlkesi ........................................................................................................91.1.3. Aksesuarları.........................................................................................................141.1.4. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 18

1.2. Dijital Video Kameralar (Camcorder) ........................................................................221.2.1. Yapısıve Çeşitleri ............................................................................................... 221.2.2. Çalışma İlkesi ...................................................................................................... 251.2.3. Aksesuarları.........................................................................................................271.2.4. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 28

1.3. Hafıza Kartları............................................................................................................291.3.1. MMC ................................................................................................................... 291.3.2. SD ........................................................................................................................ 301.3.3. CF ........................................................................................................................ 311.3.4. Memory Stick ...................................................................................................... 32

UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 34ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................35

ÖĞRENME FAALİYETİ-2................................................................................................... 372. TARAYICILAR .................................................................................................................37

2.1. Tarayıcılar ................................................................................................................... 372.1.1. Yapısıve Çeşitleri ............................................................................................... 372.1.2. Çalışma İlkesi ...................................................................................................... 402.1.3. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 42

2.2. Barkod Tarayıcılar/Okuyucular .................................................................................. 432.2.1. Yapısıve Çalışma İlkesi ...................................................................................... 442.2.2. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 45

UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 47ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................50

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 51CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................53ÖNERİLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 54KAYNAKÇA .........................................................................................................................55

İÇİNDEKİLER

Page 4: 10-Görüntü İşleme Cihazları

ii

AÇIKLAMALARKOD 481BB0018ALAN Bilişim TeknolojileriDAL/MESLEK Alan OrtakMODÜLÜN ADI Disk SürücüleriMODÜLÜN TANIMI Sayısal ses ve görüntü kaydıyapan cihazlarla optik

tarama işlemi gerçekleştiren cihazların teknik özelliklerinianlatan öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/8ÖN KOŞUL Yazıcılar modülünü almışolmak.

YETERLİKGörüntü işleme cihazlarının bağlantısınıyapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Bu modül ile fotoğraf çekme ve optik tarama ilkelerinesahip görüntü işleme cihazlarınıtanıyacak ve bilgisayarakurulumlarınıyapacaksınız.

Amaçlar1. Dijital fotoğraf ve dijital video makinelerini çalışma

biçimini öğrenecek, aksesuarlarını tanıyacak vekullanabileceksiniz.

2. Tarayıcıve barkot okuyucuların yapısını, çalışmabiçimini öğrenecek ve bunlarıkullanabileceksiniz

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

OrtamGörüntü işleme cihazlarınıtanıtmaya uygun bilgisayar

laboratuarı.Donanım ve Yazılım USB, paralel port ve PS/2 portu bağlantılarıbulunan PC, Dijital kamera, tarayıcıve barkod okuyucu.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modül içinde ve sonunda verilen öğretici sorularlaedindiğiniz bilgileri pekiştirecek, uygulama örneklerini vetestleri gerekli süre içinde tamamlayarak etkili öğrenmeyigerçekleştireceksiniz.

AÇIKLAMALAR

Page 5: 10-Görüntü İşleme Cihazları

1

GİRİŞSevgili Öğrenci,

Çevrede olup biten olaylarıkaydetmek ve kalıcıkılmak, teknolojik gelişim sürecindeinsanlığın önemli uğraş alanlarından olmuştur. İlk geliştirilen fotoğraf ve videomakineleriyle siyah beyaz görüntü kaydıyapılabilirken ilerleyen yıllarda renk filtrelerigeliştirilmişve renkli görüntü elde edilmiştir. Dijital teknolojinin gelişimiyle birlikte ses vevideo görüntüleri bilgisayar ortamında kolaylıkla işlenebilecek biçimde kaydedilmeyebaşlanmıştır.

Görüntünün bilgisayar ortamına aktarılabilmesiyle birlikte görüntü işleme cihazlarınınhız ve kapasite oranlarında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Her ilerleyen yılla birlikte dahayüksek çözünürlüklü ve pikselli görüntüler elde etmeye olanak veren sayısal resimişlemcileri geliştirilmeye başlanmıştır. Yüksek çözünürlük ve piksel oranıberaberindeyüksek veri kapasitesini açığa çıkarmışve kayıt ortamlarında önemli gelişmeler yaşanmıştır.Pek çok üretici kendi kayıt standardınıkabul ettirmeye çalışmışve bununla birlikte piyasayaçok farklıkayıt ortamlarıkullanan görüntü işleme cihazlarısürülmüştür.

Bu modülle sizlere durağan ve hareketli görüntü kaydıyapan dijital görüntülemecihazları, bu cihazlarda kullanılan kayıt teknolojileri, aksesuarları ve kurulumlarıanlatılacaktır.

Görüntü İşleme Cihazları

GİRİŞ

Page 6: 10-Görüntü İşleme Cihazları

2

Page 7: 10-Görüntü İşleme Cihazları

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Dijital fotoğraf ve dijital video makinelerini çalışma biçimini öğrenecek,aksesuarlarınıtanıyacak ve kullanabileceksiniz.

35 mm film üzerine analog kayıt yapan fotoğraf makineleriyle dijital kameralarıkarşılaştırın.

Dijital kameralarla birlikte ne gibi üstünlüklerin geldiğini sınıf içinde tartışın. Hangisiyle elde edilen görüntünün daha kolay taşınabildiğini ve işlenebildiğini

araştırın. Analog fotoğraf çekimi yapan makinelerde piksel ve çözünürlük kavramlarının

olup olmadığını, dijital makineyle kaydedilen bir resmin çekilen fotoğrafın tümayrıntılarınıiçerip içermediğini öğrenin.

1. KAMERALAR1.1. Dijital Kameralar (Dijital Fotoğraf Makineleri)

Dijital kameralar, 35 mm’lik film bantlarıüzerine analog çekim yapan ve temel olarakmercek düzeneğiyle mekanik bir aksama sahip olan, fotoğraf makinelerinden farklıolarakelektronik kayıt yapan cihazlardır. Örneğin, çektiğiniz bir fotoğrafıe-posta yoluylaarkadaşlarınıza göndermeyi düşünüyorsanız fotoğrafın bilgisayar tarafından anlaşılabilir birdile çevrilmesi gerekir. Bu dil bildiğimiz üzere ‘0’ ve ‘1’ kodlarından oluşan ikilik sayısistemine dayalıdijital bilgi kümesidir. Şekil 1.1’de çeşitli dijital kameralar gösterilmiştir.

Şekil 1.1: Çeşitli dijital fotoğraf makineleri

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Page 8: 10-Görüntü İşleme Cihazları

4

1.1.1. Yapısıve Çeşitleri

Film bandıüzerine analog çekim yapan kameralar, merceklerinin çekim alanına girentüm bilgiyi alır. Dolayısıyla gerçeğe en yakın çekim işlemi analog kameralarla gerçekleşir.Ancak işlenmesi zor olan bu sürekli bilginin bilgisayar ortamına aktarılıp kolaylıklataşınabilir ve işlenebilir duruma getirilmesi gerekir. Sürekli analog bilgi yığınında insangözünün algılayamadığıçok fazla ayrıntıve birbirini tekrar eden bilgi kümeleri bulunur.Analog bilginin belli aralıkta örneklenmesi, birbirini yineleyen kısımların ve gereksizayrıntıların elenmesiyle ‘1’ ve ‘0’ kodlarına çevrilen sayısal bilgi elde edilir.

Genel olarak iki tür dijital kamera bulunmaktadır. Şekil 1.2’de yalnızca tek bir açıdançekim yapma olanağısağlayan klasik dijital kameranın yapısıgösterilmiştir. Şekil 1.6’da iseiçinde değiştirilebilir lensler bulunan ve dolayısıyla tek bir odak noktasından farklıbakışaçılarıelde etmeyi sağlayan dijital SLR (Single Lens Reflex) kameranın yapısıgösterilmiştir.

Şekil 1.2: Dijital kameranın yapısı

Dijital kameranın yapısında genel olarak şu parçalar yer alır:

Lens Ünitesi: İçerisinde sıralıbiçimde, farklıboyutlarda çok küçük merceklerinbulunduğu ve ışığın kırılmasınısağlayan kısımdır (Bk. Şekil 1.3).

Şekil 1.3: Işığın lens ünitesinden geçmesi

Şekil 1.4: CCD resim algılayıcısı

Page 9: 10-Görüntü İşleme Cihazları

5

CCD (Charge Coupled Device): Lens ünitesinden geçen ışık bir tür ışık algılayıcısıolan CCD üzerine düşer. Algılayıcının üzerinde bulunan ışığa duyarlımalzeme üzerinedüşen ışıkla orantılı olarak elektron üretilir. Işığa duyarlımalzemenin her birfotohücresinde, yüklenen elektron miktarıyla orantılıolarak ADC (Analog-DigitalConverter-Analog Sayısal Dönüştürücü) çıkışında dijital sinyal elde edilir. Analogkameralarda yer alan film bandının işini gören kısım burasıdır. Dolayısıyla dijitalkameraların en önemli ve çözünürlük kalitesini belirleyen parçasıdır.

Dijital Görüntüleme İşlemcisi (DIGIC): CCD ya da CMOS gibi bir resimalgılayıcısıtarafından dijital bilgiye çevrilen resmi yüksek hızlarda işleyerek resim üzerindeçeşitli işlemleri gerçekleştiren ve hafıza kartına kaydeden parçadır.

LCD (Liquid Crystal Display): Vizör ekranından izlenen görüntünün dijital birkopyasınıüzerinde oluşturan ekrandır. Böylece çekilecek resmin daha genişboyutlu hali buekranlar yardımıyla izlenebilir.

Şekil 1.5: Dijital kamera ve video kameracihazlarında kullanılan çeşitli hafıza kartları

Hafıza Kartı: SD, MS,MMC, CF ve XD Picture Cardgibi çeşitleri bulunan elektronikkayıt kartıdır. Genelde FlashMemory olarak adlandırılırlar.Kaydedilebilir ROM belleklerinyapısına sahip olup veriler seriolarak kaydedilir ve okunur.

Dijital SLR kameralarda yer alan en önemli fark, ayarlanabilir aynalar yardımıylavizör ekranından görünen görüntünün farklıaçılardan çekilebilmesidir. Dijital kameralarınçalışma ilkesi adlıbölümde dijital SLR bir kameranın nasıl çalıştığıayrıntılıolarakanlatılmıştır.

Page 10: 10-Görüntü İşleme Cihazları

6

Şekil 1.6: Dijital SLR kameranın yapısı

CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) Resim Algılayıcısı: Işığaduyarlımalzeme üzerine düşen elektronlar aracılığıyla pikseller üretilir. Bu algılayıcıdaüretilen her bir piksel için birkaç adet transistör kullanılır. CCD resim algılayıcılarında ADCkullanılırken CMOS sinyali dijital olduğundan dönüştürücüye gerek yoktur.

(A) (B)Şekil 1.7: (A) CMOS dijital dönüştürücü, (B) Resim

algılayıcısıüzerine renk filtresi geçirilmiş

Şekil 1.7’de CMOS dijitaldönüştürücü ve CMOS devreninresim algılayıcısı, renk filtresi vemercek katmanı ile ilişkisigösterilmiştir.

Araştırma Ödevi: Piyasada satılan dijital kameralarda çoğunlukla hangi resimalgılayıcısının kullanıldığınıaraştırın. CCD ve CMOS algılayıcıların kullanıldığıve aynıteknik özelliklere sahip dijital kameralarıfiyat/performans açısından karşılaştırmaya çalışın.

Üretici firmaların birbirinden ayrılan tasarım çizgileri ve her türlü kullanıcızevkinehitap etme politikasısonucu piyasaya sürekli olarak çok farklıdijital kamera modellerisürülmektedir. Şekil 1.8 ve 1.10’da farklıiki tür dijital kamera gösterilmişve bu kameralarınönemli öğeleri açıklanmıştır.

Page 11: 10-Görüntü İşleme Cihazları

7

Şekil 1.8: Dijital bir kamerada yer alan genel öğeler

(1) LCD ekrandır. Çekilecek görüntünün bir kopyasıbu ekranda oluşturulur.

(2) Dijital veri aktarım terminalidir. Çoğu dijital kamerada bulunur ve bilgisayar,yazıcıgibi aygıtlara kablo aracılığıyla bağlantıkurmayısağlar. USB, FireWire gibi bağlantıarayüzleri en sık tercih edilen standartlardır.

(3) DC girişterminalidir. Bataryanın bitmesi ya da azalmasıdurumunda 110-220VACşehir şebekesinden adaptör aracılığıyla uygun seviyede (3,6,9,12Vdc gibi) DC gerilim eldeedilebilir ve bu girişyardımıyla harici besleme sağlanmışolur.

(4) Görüntü (video) ve ses (audio) bilgilerinin analog olarak iletilmesini sağlayan A/Vçıkışterminalidir. Televizyon, video oynatıcı, vb. aygıtlara görüntü ve ses aktarımıiçinkullanılır. Böylece çektiğiniz bir görüntüyü A/V girişi bulunan bir televizyonda hemenizleyebilirsiniz.

(5) Vizör ekranıdır. LCD ekranıkullanmak istemediğiniz durumlarda vizör ekrandançekim alanınıizleyebilirsiniz.

(6) Hareketli video çekimi, fotoğraf çekimi, özel sahne çekimi ve çekilen görüntülerinoynatılmasıgibi işlevleri yerine getiren anahtardır. Modelden modele değişiklik gösterebilir.

(7) Zoom anahtarıdır. Odaklanan görüntüyü yakınlaştırmak amacıyla kullanılır. Dijitalkameralarda iki tür büyütme (zoom) işlevi vardır (Bk. Teknik Özellikler).

(8) Kamera modeline göre değişkenlik gösteren ve kameranın içindeki yazılımıkullanarak çeşitli menü işlemlerini yapmayısağlayan kontrol anahtarıdır. Örnek olarakkameranın menü seçenekleri arasında gezinmeyi, flaşve makro çekim özelliklerini açma-kapamayı, zamanlamalıotomatik çekim yapmayı, seçilen tercihleri onaylamayı, vb. işlemlerisağlar.

Page 12: 10-Görüntü İşleme Cihazları

8

Şekil 1.9 ve 1.10’da dijital SLR bir kameranın farklıaçılardan görünüşü verilmiştir.

Şekil 1.9: Dijital SLR bir kameranın flaşıve objektifi kapalı/açık durumdayken öndengörünüşü

Şekil 1.10: Dijital SLR kameranın diğer açılardan görünüşü

(1) Deklanşör düğmesidir. Çekim işlemini başlatmak için kullanılır.

(2) Farklıçekim ve izleme modlarınıayarlamak için kullanılan anahtardır.

(3) Flaşbellek kartının ve yüksek akım/saat oranına sahip batarya ya da pillerintakıldığıyuvadır. Yuvanın kapağınıaçmak için kapağıkırmızıok yönünde hareket ettirmekgerekir.

(4) Dijital giriş/çıkış, A/V ve DCin terminallerinin bulunduğu yuvadır. Kapağıkırmızıok yönünde hareket ettirerek açabilirsiniz.

Page 13: 10-Görüntü İşleme Cihazları

9

NOT: Dijital kameraların modeline göre batarya ve flaşbellek yuvasının,dijital giriş/çıkış, A/V ve DCin gibi terminallerin kullanımıfarklılık gösterebilir. Ne türbellek kartının ya da bataryanın kullanıldığı, bunların nasıl takıldığıya da kapakların nasılaçıldığıgibi bilgiler dijital kameraların kullanım kılavuzlarında yer almaktadır.

Araştırma Ödevi: Bir dijital kamera kullanım kılavuzu elde edin ve kullanılan bellekkartını, bataryayı, resim algılayıcısını, dijital giriş/çıkış terminalinin türünü, başkaterminalinin bulunup bulunmadığınıraporlayın. Bataryanın ve bellek kartının nasıltakıldığınıresimli olarak raporunuzda gösterin.

1.1.2. Çalışma İlkesi

Gerek film kameralarda gerekse dijital kameralarda görüntünün bir kopyasınınoluşturulmasıilkesi aynıdır. Bu işlem için birkaç sıralımercekten oluşan lens ünitesikullanılır.

Dışbükey mercek içinden geçen ışın yardımıyla gerçek resim biçimlendirilir. Eldeedilen resim ışığın mercek içinde nasıl hareket ettiğine bağlıolarak değişir. Işığın mercekiçindeki hareketi iki unsurdan etkilenir:

- Işık huzmesinin lense girişaçısı

- Lensin yapısı

Nesneden merceğe yansıyan ışığın mercek içine girişaçısınesneyle mercek arasındakimesafeye göre değişir (Bk. Şekil 1.11). Mercek nesneye yaklaştığında mercek dışına çıkanışın huzmeleri daha uzak noktada buluşur. Bu durum elde edilen kopyanın büyümesineneden olur. Mercek nesneden uzaklaştığında mercekten çıkan ışın huzmeleri daha yakınnoktada buluşur. Böylece resmin kopyasıküçülür.

(A) (B)Şekil 1.11: (A) Mercek nesneye yakın, (B) Mercek nesneden uzaklaştırılıyor

Page 14: 10-Görüntü İşleme Cihazları

10

Şekil 1.12: Mercekten geçen ışınhuzmelerinin kırılma açılarının

değişimi ve bulanıklığa neden olması

Mercekten çıkan ışın huzmelerikesişmeleri gereken noktada buluşmayacakşekilde yüzeye çarpacak olursa elde edilenkopyada bulanıklık meydana gelir (Bz. Şekil1.12). Örneğin, kameranın nesneye çok fazlayaklaştırılması durumunda görüntüdebulunıklık meydana geldiği görülür.

Şekil 1.11A’da nesne mercektenuzaklaştığında mercekten çıkan ışınhuzmeleri perdenin önüne düşecek açıdakırılacak ve görüntü bulanıklaşacaktır. Şekil1.11B’de ise nesne merceğe yaklaştırıldığındamercekten çıkan ışın huzmeleri perdeninarkasında buluşacak açıda kırılacak vegörüntü bulanık olacaktır.

Görünür ışık bilindiği üzere kırmızıve mor arasında değişen bir renk tayfına sahiptir.Her renk farklıbir kırılma değerine sahiptir. Renkler merceğin içinden geçerken farklıkırıldıklarından tek mercekle oluşturulan resmin kopyasında renk bozulmalarımeydanagelecektir. İşte bu nedenle gerçeğe en yakın resmin elde edilmesi için kameralarda birdenfazla mercek kullanılır. Ana renklerin istenilen şekilde kırılmasınısağlamak için farklımalzemelerden üretilen mercekler kullanılır. Her mercek renkleri farklışekilde kırdığındanmerceklerin birleştirilmesiyle doğru renk değerlerine sahip resim kopyasıelde edilir.

Aşağıdaki şekillerde mekanik aksamından dolayıdaha karmaşık olan dijital SLR birkameranın çalışma ilkesi gösterilmiştir.

(A) (B)Şekil 1.13: (A) Işık yansıtıcıana ayna yardımıyla bakışaçısınıayarlamayısağlayan odaklama

ekranına yansıtılır, (B) Vizör üzerinde resmin gerçek bir örneği oluşturulur

(A) (B)Şekil 1.14: (A) Daha ufak bir aynaya yansıtılan resmin bir görüntüsüyle lenslerin en iyişekildeodaklanmasısağlanır, (B) Lenslerin içinden geçen ışık miktarıhesaplanarak en uygun pozlama

süresi belirlenir

Page 15: 10-Görüntü İşleme Cihazları

11

(A) (B)Şekil 1.15: (A) Deklanşöre basıldığında Aperture denen diyafram sayesinde lensin

açma/kapama değeri ayarlanır, (B) Yansıtıcıana ayna kalkar ve ışığın yol almasınısağlar

(A) (B)Şekil 1.16: (A) Shutter diye adlandırılan perdeışığın resim algılayıcısına varmasınısağlar, (B)

Işık filtre üzerine çarpar ve gerekli olan ışık geçirilir

(A) (B) (C)Şekil 1.17: (A) Resim algılayıcısıışığıelektriğe çevirir ve DIGIC’e yollar, (B) Resim DIGIC

tarafından yüksek hızda işlenir ve bellek kartının ilgili adresine yazılır (C) Resmin tutulduğubellek kartı

Makine çekim için hazırlandığında vizör üzerinden ya da LCD ekran üzerindençekilecek görüntüyü izlemek için ayna düzeneği yardımıyla resmin bir kopyasıoluşturulur.Ana ayna tarafından yansıtılan ışık buzlu bir camla kaplıolan odaklama ekranına gönderilir(Bk. Şekil 1.13).

CMOS üzerinde AF algılayıcısıvardır. AF yardımcıışınıolumsuz hava koşullarındaodaklamanın daha iyi yapılmasıamacıyla kullanılan bir ışındır. Daha küçük bir aynayardımıyla AF algılayıcısına gönderilen resmin bir örneği yardımıyla lenslere AF yardımcıışını(odaklama sinyali) gönderilir (Bk. Şekil 1.14).

Hem 35mm film kameralarda hem de dijital kameralarda diyafram (aperture) ve lensaçma/kapama kapağı(shutter) bulunmaktadır. Kamerada yer alan ışık ölçme algılayıcısıyardımıyla diyafram ayarlanarak lenslerin içinden geçecek olan ışık miktarıbelirlenir.Ayrıca lens açma/kapama kapağıayarlanarak içeri giren ışığın süresi belirlenir (Bk. Şekil1.15).

Deklanşör tuşuna basıldığında diyafram ve lens açma/kapama kapağıyukarıdaanlatıldığıgibi belirlenen miktarda ışığın içeri girmesini sağlar. Ana yansıtıcıayna kalkar ve

Page 16: 10-Görüntü İşleme Cihazları

12

ışık CCD ya da CMOS resim algılayıcısına gelir. Ancak bundan önce kızılaltıve morötesi(görünür ışık tayfının dışında kalan ışınlar) ışınlar bir filtre yardımıyla elenir (Bk. Şekil1.16).

Resmin dijital bilgisi elde edildikten sonra bilgi dijital resim işleyicisine (DIGIC) veoradanda flash bellek kartına gönderilir (Bk. Şekil 1.17).

CCD ya da CMOS resim algılayıcılarıyarıiletken teknolojiyle üretilmişve üzerlerindemilyonlarca fotohücresi, fotoeleman ya da piksel olarak adlandırılan ışığa duyarlıdiyotbulunan yongalardır (chip).

Gerçekte CCD ya da CMOS olsun her fotohücresi renk körüdür. Diğer bir ifadeylefotohücreler yalnızca yüzeye çarpan ışığın şiddetine (parlaklık) duyarlıolup renk algılamaözelliğine sahip değildirler. Her bir fotohücresi Şekil 1.18’de gösterildiği gibi saf beyazdansaf siyaha 256 farklıgri tonuna duyarlıdır.

Şekil 1.18: Gri ölçeği 256 farklıton içerir

Şekil 1.19: Üç ana renkten diğerrenklerin elde edilmesi

Renkli resim elde etmek için pek çokalgılayıcıönünde renk filtresi bulunur. Renk filtresiyardımıyla ışık üç temel renge (kırmızı, yeşil,mavi) ayrıştırılır. Dijital kamerada üç rengi dekaydetmenin çeşitli yollarıvardır.

Yüksek kaliteli kameralarda her renk içinayrırenk algılayıcısıkullanılır. Gelen ışığıanarenklerine ayrıştıran bir düzenek yardımıyla (beamsplitter) her renk ilgili algılayıcıya gönderilir. Herüç algılayıcıya giden resim de aynıolmaklabirlikte, filtreler nedeniyle her algılayıcıyalnızcatemel renklerden birine yanıt verir (Bkz. Şekil1.20).

Page 17: 10-Görüntü İşleme Cihazları

13

Şekil 1.20: Işığın ana renklerine ayrıştırılmasıve herrenk algılayıcısında yalnızca ilgili rengin gözükmesi

Elde edilen üç ayrıresim üstüste bindirildiğinde gerçek resim eldeedilmişolur. Bu tür kameraların enbüyük üstünlüğü her üç rengindegerçek piksel değerlerindekaydedilmesidir. Ancak bu yöntemikullanan kameralar hem daha ağırdırhem de daha pahalıdır.

Bir başka yöntem tek bir algılayıcının önünde kırmızı, yeşil ve mavi filtreleri sıraylahızlıbir şekilde döndürmektir. Algılayıcıüç ayrıresmi de hızlıca kaydeder. Bu yöntemle deher üç rengin gerçek piksel değerleri kaydedilir. Ancak kameranın ve hedefin durağan olmasışartıvardır ki bu da elde tutulan kameralar ve hareketli nesnelerin çekimi için uygundeğildir.

Şekil 1.21: Üzerinde üç ayrırenk filtresi bulunan dönen bir diskin gerçek görüntüyü taraması

Bu her iki yöntem de profesyonel stüdyo fotoğrafçılığıiçin uygun olmakla birliktedüşük seviyeli ve daha ufak kameralar için pek uygulanabilir değildir.

Temel renkleri kaydetmenin daha uygulanabilir ve tasarruflu bir yöntemi renk filtredizisi (color filter array) diye adlandırılan sabit bir filtre kullanmaktır. Algılayıcıkırmızı,yeşil ve mavi filtreli piksellere parçalanır. Gerçek resmin renk değerleri hakkında yaklaşıkbilgi elde etmek söz konusudur. Bu işlem komşu piksellere de bakmayıve interpolationdiye adlandırılan çok iyi bir tahminde bulunmayıgerektirir.

En yaygın kullanılan filtre paterni (iz) Bayer Filter Pattern olarak adlandırılanpaterndir (Bk. Şekil 1.22). Pikseller eşit olarak dağılmamıştır. Kırmızıve mavi piksellerin

Page 18: 10-Görüntü İşleme Cihazları

14

sayısıkadar yeşil piksel vardır. Çünkü insan gözü her üç renge eşit duyarlıkta değildir.Gerçek resme yaklaşabilmek için yeşil piksellerden daha fazla bilgi almak gerekir.

Şekil 1.22: Bayer filtresi ve büyütülmüşbir parçası

Her piksel yalnızca kendi filtresinin karşıladığırengi kaydedebilir. Örneğin kırmızıfiltreli piksel kendisine çarpan kırmızıışığın parlaklığınıbilir. Çekilen görüntünün herpikselinin gerçek rengini bilmek için komşu filtrelere bakılır. Komşu filtrelerdeki parlaklıkşiddetine göre gerçek renk tahmin edilir.

Örnek vermek gerekirse, kırmızıfiltreli piksel çok parlak ve komşu yeşil filtrelipikselle mavi filtreli piksel de çok parlaksa çekilen görüntünün o andaki pikselinin beyazrenk olduğu belirlenir. Burada olay tamamen komşu filtrelerin parlaklık şiddetleriyleilgilidir. Hangi filtre daha parlaksa gerçek renk o filtrenin rengine yakındır.

Bu tekniği kullanan kameralarda yalnızca tek bir algılayıcıkullanılır ve tüm renkbilgisi tek seferde kaydedilir. Bu nedenle bu tür kameralar daha küçüktür, ucuzdur ve çokfarklıdurumlarda rahatlıkla kullanılabilir. Ancak interpolation denen tahmin işlemi için çokhızlıçalışan işlemciye (DIGIC) gereksinim vardır.

1.1.3. Aksesuarları

Dijital kameraların kullanım esnekliği sağlayan ve bazı teknik özelliklerinikullanabilmek için gerekli olan aksesuarlar vardır. Bu aksesuarlarışu şekilde sıralayabiliriz:

Batarya ve Şarj Cihazı

Dijital kameralar modellerine göre farklıbataryalar kullanır. Burada bilinmesi gerekenmA/h (saat başına mA cinsinden akım) değeridir. Dijital kameralar, film kameralara göredaha fazla enerjiye gereksinim duyduğundan yüksek mA/h değerine sahip bataryakullanılmalıdır. mA/h değeri yükseldikçe daha fazla görüntü kaydıyapılabilir, ancak fiyat dayükselir.

Dijital kameranın kullandığıbatarya türüne göre şarj cihazıkullanmak gerekir. Dijitalkameralar çok fazla enerji harcadıklarından “akaline”gibi şarj edilemeyen bataryalar tercihedilmez. Her ne kadar alkaline bataryalar uzun ömürlü olsa da dijital kameralar için uygundeğildir. Genellikle LiIon (Lityum Ion), NiCad (Nikel Cadmiyum) ve NiMH (NikelMetal Hydride) gibi şarj edilebilir bataryalar kullanmak daha ekonomiktir.

Page 19: 10-Görüntü İşleme Cihazları

15

NOT: Şarj edilebilir bataryalar içinde en uzun ömürlü ve güvenilir olanNiMH bataryalardır. Diğerlerine göre yeni bir batarya teknolojisi olup çevreyi zehirleyenmaddeler en aza indirgenmiştir. Özellikle NiCad bataryalarda yer alan Kadmiyum malzemesiçevre için son derece zararlıdır.

Şekil 1.23: AA serisi 2300mA/h’lik NiMHbataryalar ve şarj cihazı

Şekil 1.24: NB-3L serisi 790mA/h’lik LiIonbatarya veşarj cihazı

FireWire ve USB Dijital Veri Aktarım Kabloları

Dijital kameraların elbette en güzel yanıçektiğiniz görüntüleri anında bilgisayar gibibir başka dijital platforma aktarabilmesidir.. Bu işlem için genellikle FireWire ve USBarayüzleri tercih edilir.

Şekil 1.25: Solda 4’ten 6’ya, ortada 9’dan 9’a, sağda 9’dan 6’ya iğne sayılıüç farklıFireWirekablosu

Şekil 1.26: Dijital kamera bağlantınoktalarıfarklıolan iki ayrıUSB kablo

Page 20: 10-Görüntü İşleme Cihazları

16

NOT: Kablosuz dijital veri iletimi standardıolan bluetooth teknolojisiningeliştirilmesiyle birlikte bazıdijital kameralara da bluetooth vericisi eklenmiştir. Böylecebluetooth alıcısıolan cihazlara kablosuz görüntü aktarımıgerçekleştirilebilir.

Analog A/V Bilgisi AktarımKabloları

Dijital kameraların bir önemli özelliği deanalog çıkışverebilmeleridir. Böylece analogses ve görüntü girişine sahip televizyonlardaçektiğiniz görüntüleri izleyebilirsiniz. AyrıcaA/V girişi olmayan televizyonlara takılıolanvideo oynatıcıların ya da uydu alıcılarınarkasında bulunan A/V girişleri yardımıyla dagörüntüleri televizyondan izlemenizmümkündür. A/V kablosunda genellikle ikiçıkışbulunur. Sarırenkli olan video çıkışıdırve televizyon ya da video oynatıcısının sarırenkli video girişine takılır. Diğer çıkışgenellikle siyah renklidir ve beyaz ya dakırmızırenkli audio girişine takılır.

Şekil 1.27: A/V kablosu ve A/V girişleri

DC Adaptör

Dijital kameraların çoğu harici DCgirişine sahiptir. Böylece bataryaya gerekkalmadan uygun DC adaptörüyle 110/220VACşebeke geriliminden besleme alınabilir.

Şekil 1.28: DC adaptör ve kablosu

Flaş

Dijital kameralarla gece çekimi yapıldığında dâhili flaşyeterli gelmeyebilir. Budurumda ortam parlaklığınıyükseltmek için çok daha güçlü harici flaşlar kullanılır. Hariciflaşdesteği genellikle profesyonel çekim yapan makinelerde bulunur. Nasıl takıldığınıöğrenmek için teknik kullanım klavuzuna bakın.

Page 21: 10-Görüntü İşleme Cihazları

17

Şekil 1.29: Düz ve halka yapısında iki ayrıharici flaş

Çok Amaçlıİstasyon (Dock Station)

Dijital kameranızla TV’ye, bilgisayara, yazıcıya, vb. cihazlara veri aktarmak içinsürekli kablo kullanmak istemiyorsanız çok amaçlı istasyonlardan kullanarak kablosıkıntısından kurtulabilirsiniz. Eğer dijital kameranızla sürekli olarak bilgisayara görüntüaktarıyorsanız istasyonu bilgisayarın USB girişine bağlarsınız. Kameranızın istasyonkullanma özelliği varsa kameranızıistasyonun üzerine takarsınız. İstasyonla birlikte gelenuzaktan kumandayla ya da cihazın üzerinden veri aktarımı, fotoğraf gösterisi, kamerapillerini dahili şarj etme gibi pek çok işlemi yapabilirsiniz.

Çok amaçlı istasyonlar harici beslemeyle çalışır. Kullandığınız istasyonunkameranızla uyumlu olmasıgerekir. Ayrıca uyumlu bir yazıcıya da bağlantıyapabilirsiniz.

Şekil 1.30: Üstte bir istasyonun önden ve arkadan görünüşü, altta uzaktan kumandalıbirbaşka istasyon

Page 22: 10-Görüntü İşleme Cihazları

18

Tripot

Dijital kameranızla sabit çekim yapmakistiyorsanız üç ayaklıtripotlardan kullanabilirsiniz.Dijital kameraların altında tripotlara takılmalarınısağlayan bağlantıyuvasıbulunur.

Şekil 1.31: Sabit çekim için tripot1.1.4. Teknik Özellikleri

Piyasada birbirinden çok farklıteknik özelliklere sahip kameralar bulunmaktadır.Aşağıda bu özelliklerden öncelikli olanlarıaçıklanmıştır.

Çözünürlük

Dijital kameraların en önemli teknik özelliklerinden biri çözünürlük değeridir. Birkameranın yakalayabildiği ayrıntımiktarıçözünürlük (resolution) olarak adlandırılır.Kamera içinde yer alan CCD ya da CMOS resim algılayıcısının sahip olduğu piksel sayısıkameranın çözünürlüğünü belirler. Daha fazla piksel sayısına sahip olan kameralar bozulmaolmadan daha büyük boyutlu resimler çekebilir.

3,2 Megapiksellik bir kameranın başlıca çözünürlük değerleri aşağıdaki gibidir.

640X480: Resimlerin e-posta olarak gönderilmesi için uygundur.

1024X768: Yazıcıbaskısıiçin yeterli bir kalitedir.

1600X1200: Yaklaşık iki milyon piksellik yüksek çözünürlüklü resim elde edilebilir.Bozulma olmadan 13,5X10 cm ebatlarında fotoğraf baskısıalınabilir.

2048X1536: 3,2 Megapiksele yakın çok yüksek çözünürlüklü resim elde edilebilir.Bozulma olmadan 17X13 cm ebatlarında fotoğraf baskısıalınabilir.

Page 23: 10-Görüntü İşleme Cihazları

19

Şekil 1.32: Farklıçözünürlükte resimlerin piksel değerlerinin karşılaştırılması

Örnek olarak 2048X1536 piksel çözünürlüğünde bir resmi ele alalım; Böyle bir resimyatayda 2048, düşeyde 1536 pikselden oluşur.

2048 x 1536 = 3145728 piksel = 3145728/1000000 = 3,15 Megapiksel

Dijital fotoğraf baskısında inç (1 inch = 2,54cm) başına 300piksel basılır. Budurumda;

2048/300 = 6,8inç 17cm

1536/300 = 5,1inç 13cm Dolayısıyla 17X13 cm boyutlarında fotoğraf baskısıelde edilebilir.

Soru: 11Mpiksel çözünürlüğünde çekilmişbir fotoğraf kaç cm ebatlarında fotoğrafkâğıdına özgün kalitesinde basılabilir?

11Mpiksellik fotoğraf 4294X2516 çözünürlüğündedir.

4294/300 = 36,4cm 2516/300 = 21,3cm

Kayıt Kalitesi

Dijital kameralar resimleri TIFF ya da JPEG formatından birinde kaydeder. TIFFsıkıştırılmamışresim formatıdır. JPEG ise sıkıştırılmışresim formatıdır. Dijital kameralarınbüyük çoğunluğu JPEG türünü kullanmakta olup kullanıcıya yüksek, orta ve düşük gibi

Page 24: 10-Görüntü İşleme Cihazları

20

kalite ayarlarısunar. Tablo 1.1 size farklıresim boyutlarıiçin tahmin edebileceğiniz dosyaboyutlarıhakkında bir fikir sunacaktır.

Tablo 1.1: Farklıresim çözünürlükleri için farklıkayıt kalitelerinde elde edilecek resimboyutları

Resim Boyutu TIFF(Sıkıştırılmamış)

JPEG(Yüksek Kalite)

JPEG(Orta Kalite)

640X480 1.0MB 300KB 90KB800X600 1.5MB 500KB 130KB

1024X768 2.5MB 800KB 200KB1600X1200 6.0MB 1.7MB 420KB

Resim boyutunun hesaplanmasıyla ilgili bir örnek yapacak olursak;

Resmin 1 pikselinde gerçek renk değeri için 24 bitlik renk bilgisi vardır. 8 bit kırmızı,8 bit yeşil ve 8 bit mavi renk içindir. 24 bit = 3 byte yapar.

Dolayısıyla 1600X1200 çözünürlüğünde çekilmişbir fotoğrafın;

1600 x 1200 = 1920000 pikseli bulunur. Toplam renk bilgisi;

1920000 x 3 = 5760000 byte = 5625 KB = 5,5 MB yapar.

Renk bilgisi dışındaki bilgileri de hesapladığımızda Tablo 1.1’de gösterildiği gibi1600X1200 çözünürlüğünde sıkıştırılmamışresmin boyutu yaklaşık 6 MB yapar. Kısa adıylaJPEG olarak bilinen sıkıştırma formatıyla insan gözünün algılayamadığıayrıntılar elenir yada birbirini tekrar eden bilgiler çıkartılır ve %80-90’lara varan sıkıştırma işlemigerçekleştirilir.

Zoom

Dijital kameraların bir diğer teknik özelliğide hedefe yakınlaşma (zoom) değerleridir.İki tür zoom özelliği vardır:

Optik Zoom

Bu yakınlaşma işleviyle lens düzeneği içindeki merceklerin konumu değiştirilerekgerçek büyütme ve küçültme işlemi yapılır. Bazıdijital kameralarda 35 mm film kameramercekleri kullanılmaktadır.

Dijital Zoom

Bu yakınlaşma işleviyle odaklanan görüntü dijital olarak büyütülür. Görüntübüyütüldükçe resmin aralarına otomatik olarak pikseller yerleştirilir. Gerçek büyütmedeğildir. Büyütme oranıölçeğinde resim kalitesi düşer.

Her kamerada optik zoom özelliği bulunmayabilir. Optik zoom değeri yükseldikçecihaz fiyatıda yükselir. Yakınlaşma oranı‘X’ harfiyle gösterilir. Optik zoom değeri

Page 25: 10-Görüntü İşleme Cihazları

21

yükseltildikçe Şekil 1.1’de gösterildiği gibi mercek dışarıdoğru hareket ettirilir (nesneyeyaklaşır). Böylece odaklanılan görüntünün daha büyük bir kopyasıresim algılayıcısıüzerinedüşürülür. Mercek içeri doğru hareket ettikçe (nesneden uzaklaşır) görüntü küçülür, ancakdaha genişbir çekim alanıelde edilir.

FlaşBellek

Dijital kameraların film kameralara göre en büyük üstünlüğü film bitmesi gibi birsıkıntının olmamasıdır. Görüntüler flash bellek kartlarına dijital olarak kaydedildiğindenbelleğin dolmasıdurumunda istenmeyen görüntüler silinerek yer açılabilir. Farklıflashbellek kartlarıkullanan dijital kameralar bulunmaktadır. Kamera hangi tür kartıdestekliyorsaonu kullanmak gerekir.

Dijital kameralar dahili hafıza kartlarıyla gelir. İstendiğinde daha büyük bir hafızakartıkullanılabilir. 8MB, 16MB, 32MB, 64MB, 128MB, 256MB, 512MB, 1GB, 2GB, 4GB,8GB… değerlerinde hafıza kartlarıbulmak mümkündür.

Video Oynatma

‘Dijital kamera’ deyimi her ne kadar dijital fotoğraf makineleri için kullanılsa da bukameraların tek özelliği durağan resimler çekmek değildir. Dijital kameraların pek çoğuhareketli görüntü çekimi yapabilme özelliğine sahiptir. Ancak dijital kameralarda kullanılangörüntü işleme işlemcisi dijital camcorder gibi video kameralarda kullanılan işlemci kadargüçlü olmadığından görüntü çekimi sınırlandırılmıştır. Örnek vermek gerekirse pek çokdijital kameranın en yüksek görüntü çekim çözünürlüğü 640X480 piksel ve saniyede 30çerçevedir (30fps-frame per second). Ayrıca pek çok dijital kamerada görüntü kalitesinegöre çekim süresi de sınırlandırılmıştır. Örneğin 640X480 çözünürlükte 30sn, 320X240çözünürlükte 180sn süre sınırıbulunmaktadır.

Kablosuz İletişim

Yeni nesil dijital kameraların bazımodellerine kablosuz (wireless) veri iletişimiyapmayısağlayan bluetooth işlevi eklenmiştir. Böylece Bluetooth yoluyla kablosuz alıcıözelliği bulunan bir başka cihaza kablosuz görüntü aktarımıgerçekleştirilebilir.

LCD Boyutu ve Nokta Sayısı

LCD ekran çekim yaparken görüntüleri oluşturmak, menü ayarlarınıayarlamak vegörüntüleri oynatmak için kullanılabilir. LCD boyutunun artmasıyla birlikte çekilengörüntülerin ön izlemesi daha rahat yapılabilir, ancak enerji tüketiminin artacağınıunutmamanız gerekir.

PictBridge

Bu özelliğe sahip dijital kameralar yardımıyla aynıözelliğe sahip yazıcılardan baskıalınabilir. PictBridge ortak bir standart olup bu özelliği destekleyen herhangi bir yazıcıdanbaskıalmak mümkündür. PictBridge özelliğini kullanmak için bağlantıuçlarıher iki cihaza

Page 26: 10-Görüntü İşleme Cihazları

22

da uygun dijital veri kablosu (USB ya da FireWire’dan hangisi kullanılıyorsa) kullanılır.Kameranın üzerinde yer alan baskıtuşuyla baskıişlemi başlatılır.

Odak (Focus) ve Açma Kapama Hızı

Sabit odaklıkameralar hareketli lens düzeneğine sahip değildir. Yüksek seviyelimakinelerse kamerayıilgili nesneye otomatik olarak odaklar.

Çoğu kamera aydınlık durumuna göre doğru açma kapama süresini belirleyebilir. Bazıdurumlarda (sahnenin çok karanlık ya da çok aydınlık olmasıgibi) diyaframdan geçecek ışıkmiktarınıelle ayarlama gerekebilir. Bir dijital kameranın ISO değeri ışık hassasiyetinibelirler. Geleneksel film kameralarda kullanılan filmlerin ne kadarlık ışık hassasiyetine sahipolduklarıüzerlerinde yazılıdır. ISO-100’lük bir dijital kamera ISO-100 film kullanangeleneksel film kamerayla aynıışık duyarlığına sahiptir. Yüksek ISO değeri kameranın ışığadaha duyarlıolmasıanlamına gelir ve daha karanlık anlarda resim çekilebilir.

Bir kameranın en yüksek diyafram açma kapama oranıne kadar ışığın içeri gireceğinibelirler. Düşük diyfram oranıkameranın ışığa daha duyarlıolduğunu ve düşük ışıklarda dahakaliteli görüntü alınabileceğini gösterir. Ayrıca yüksek hızda hareket eden nesnelerin berrakbir şekilde ve duruyormuşgibi yakalanabilmesi için yüksek ISO ve düşük açma kapamaözelliğine sahip kameralar kullanılmalıdır.

1.2. Dijital Video Kameralar (Camcorder)

Yüksek kalitede hareketli dijital video kayıtıyapabilen cihazlardır. Dijital fotoğrafmakinelerinin hareketli görüntü çekebilmesi gibi dijital video kameralar da fotoğrafçekebilir.

1.2.1. Yapısıve Çeşitleri

Kullandıklarıkayıt teknolojileri bakımından farklıdijital video kameralar vardır.Dijital video kameraların ilk versiyonlarıDijital 8 olarak adlandırılan bir kayıt formatıkullanan ve analog Hi 8 video kameraların varisi olan cihazlardır. Dijital 8’in kaset bantgenişliği 8 mm’dir.

Şekil 1.33: Dijital 8 video kamera Şekil 1.34: Dijital 8 video kamera (arka görünüş)

Dijital 8 kayıt formatınıkullanan cihazlar Hi 8 analog kasetleri oynatabilme özelliğinede sahiptir. Gelişen teknolojiyle birlikte dijital kasetlerin boyutu küçültülmüşve MiniDV

Page 27: 10-Görüntü İşleme Cihazları

23

olarak adlandırılan dijital kaset standardıgeliştirilmiştir. MiniDV kaset teknolojisinikullanan cihazların daha yeni bir teknolojiye sahip olmasısonucu bünyelerine gününkoşullarına uygun teknolojiler eklenmiştir. MiniDV’nin kaset bant genişliği 6 mm’dir.

Şekil 1.35: MiniDV video kamera

Şekil 1.36: MiniDV video kamera (arka görünüş)

Dijital 8 ve MiniDV standardlarının kaset yapılarıfarklıolup her ikisi de 500 satırlıkçözünürlüğe sahiptir. Dijital 8 kameralar MiniDV’lere göre birazcık daha büyükölçülerdedir.

Araştırma Ödevi: VHS, VHS-C, S-VHS, 8mm, Hi-8 gibi analog kayıt yapan videooynatıcıların çözünürlük değerlerini ve boyutlarınıkaset kullanan dijital video oynatıcılarıylakarşılaştırın.

Şekil 1.37: DVD kaydedicili videokamera

Dijital kayıt ortamıolarak CD ve DVD’lerinyaygınlaşmasıve özellikle DVD disklere uzun süreliyüksek kaliteli video kaydıyapılabilmesiyle birliktekayıt ortamıolarak DVD kullanan video oynatıcılargeliştirilmiştir. MPEG-1 (Moving Picture ExpertsGroup) sayısal video sıkıştırma formatında VCDkalitesinde bir video görüntüsü 352X288 pikselçözünürlüğünde kaydedilirken, MPEG-2 sayısal videosıkıştırma formatında DVD kalitesinde bir videogörüntüsü 720X526 piksel çözünürlüğündekaydedilmektedir.

Dolayısıyla 500 satır kalitesinde olan Dijital 8ve MiniDV’lerden biraz daha yüksek kaliteli bir kayıtteknolojisi ortaya çıkmaktadır.

DVD disklerin önemli üstünlükleri vardır. Kaydettiğiniz DVD diski kayıt formatınıdestekleyen bir DVD oynatıcıda ya da bilgisayarda hiçbir dönüştürme yapmaya gerekkalmadan izleyebilirsiniz. DVD’li kaydedicilerde bilgi izler , üzerine kaydedildiğindengörüntünün istenen bir noktasına hemen gidilebilir.

Page 28: 10-Görüntü İşleme Cihazları

24

Araştırma Ödevi: Dijital video kaydedicilerinde yerden kazanç sağlamak ve kayıtsüresini uzatmak amacıyla MPEG diye adlandırılan bir sıkıştırma formatıkullanılır. Her birfilm çerçevesi (frame) üç yoldan biriyle sıkıştırılır. Bu sıkıştırma yolları; intraframe,predicted frame ve bidirectional frame olarak adlandırılır. Bu sıkıştırma yollarınınözelliklerini ve farklarınıaraştırın. Piyasada satılan video oynatıcılardan bu sıkıştırmayollarınıkullananlara örnek bulun ve hangi yolun daha çok kullanıldığınıöğrenin.

İlk önce Japonya’da ve ardından ABD’de başlayan yüksek tanımlamalı/yoğunluklu(HD-High Definition) TV yayınlarıyla birlikte yüksek çözünürlükte kayıt yapan videokameralar geliştirilmiştir. Standard bir VGA kalitesinde video görüntüsü 640 sütun ve 480satırdan oluşurken HD teknolojisiyle bu oran 1080i formatıiçin 1920X1440 değerineçıkartılmıştır. HD kayıt yapan video kameralar HDV kasetler kullanır.

Şekil 1.38: HD video kamera

Şekil 1.39: HD video kamera (arka görünüş)

Dijital kameraların yaşadığıen büyük sorun uzun süreli yüksek kaliteli film kaydıyapmada yaşanılan sorundur. Bunun nedeni kullanılan kayıt medyasının sınırlıkapasitedeoluşudur. DVD çözünürlüğünde MPEG-2 sayısal video sıkıştırma formatında 21 saate kadarkayıt yapabilen ve kayıt medyasıolarak HDD (Hard Disk Drive) kullanan video kameralargeliştirilmiştir. HDD kapasitesinin yükseltilmesiyle birlikte kayıt süresi deyükseltilebilmektedir. Bu tür kameralarla çok yüksek çözünürlüklü (HD standardında) videoçekimi yapabilmek te mümkündür. Şekil 1.40’da 30GB kapasiteli ve maksimum videoboyutu 2016X1512 piksel olan bir video oynatıcıgösterilmiştir.

Şekil 1.40: HDD video kamera

Şekil 1.41: HDD video kamera (arka görünüş)

Şekil 1.42’de dijital video kameranın (camcorder) genel yapısıgösterilmiştir. Dijitalkameraların yapısıyla paralellik göstermekte olup en büyük farklarıyüksek kaliteli ve uzunsüreli video çekimi yapabilmeleridir. Bunun nedeni yapılarında kullanılan genişölçek

Page 29: 10-Görüntü İşleme Cihazları

25

entegreli (LSI-Large Scale Integrated) sayısal resim işlemcisinin (DIGIC DV) dijitalkameralarda kullanılan resim işlemcisinden daha kuvvetli olmasıdır.

Şekil 1.42: Dijital video oynatıcısının yapısı

Genel bir video kamera cihazıiki temel bölümden oluşur:

- Kamera Bölümü: Bu bölüm CCD’yi, mercekleri, yakınlaşma (zoom) motorlarını,odaklamayıve diyaframı(aperture) içerir.

- Video Kayıt Bölümü: Bu bölüm CCD yoluyla elde edilen bilginin analog-dijitaldönüştürücüler yoluyla sayısala çevrilmesinden sonra kayıt ortamına yazılmasınısağlar (Analog video kameralarda ADC işlemi yoktur. Bilgi manyetik kasetbandlarına analog olarak kaydedilir).

Kayıt ortamıolarak HDD, HDV, DVD, MiniDV, Dijital 8 sayısal kayıt ortamlarınıkullanan video oynatıcılarından farklıolarak CF (Compact Flash) Microdrive, SD (SecureDigital), Memory Stick gibi flaş bellek kartlarına video kaydıyapan kameralarüretilmektedir.

1.2.2. Çalışma İlkesi

Şekil 1.43: CCD ve mercek

Dijital kameralarda ve analog videokameralarda olduğu gibi dijital video kameralarda damercek düzeneğinden geçen ışık küçük bir yarıiletken resim algılayıcısı olan CCD üzerinegönderilir. Çok yüksek çözünürlüklü modern videokameralarda bir CCD üzerinde 3 milyonun üzerindefotohücresi (ışığa duyarlıdiyot) bulunur.

Page 30: 10-Görüntü İşleme Cihazları

26

Her bir fotohücresinin ışığın şiddetini ölçtüğü ve daha parlak ışığın daha yüksekelektrik yüküyle temsil edildiği dijital kameralar bölümünde anlatılmıştı. Mercek düzeneği,CCD’nin çalışmasıve daha pek çok fiziksel donanım dijital kameralarda olduğu gibidir.Ancak dijital video kameralarda kayıt ortamıolarak kaset bant, DVD ya da hard diskkullanılır.

Dijital video görüntüsünün kaydedilmesinde izlenen iki yol vardır; bunlardan birianalog televizyonlarda kullanılan tarama sistemine uygun geçmeli (interlaced) kayıt tekniği,diğeriyse yeni nesil dijital kameralarda kullanılan tam kayıt tekniğidir (Ayrıntılıbilgi için‘Monitörler’ modülüne başvurun).

Geçmeli analog video görüntüsünde tam bir çerçeve (resim) ikiye bölünmektedir.Önce tam görünümlü birinci yarım çerçeve ekrana yazdırılır, ardından ikinci yarım çerçeveekrana yazılır. Tam görünümlü iki yarım çerçeve ekrana yazıldığında tam resim ortayaçıkmışolur.

İlk nesil dijital video kaydedicilerde geçmişe uyum sağlamak amacıyla geçmeli taramailkesine uygun kayıt tekniği korunmuştur. Böylece televizyonun video girişine bağlanan birvideo kameranın dönüştürme işlemi yapmasına gerek kalmamıştır. Ancak video kameralarınperformanslarının ve teknolojilerinin ilerlemesiyle birlikte geçmeli kayıt tekniğindenvazgeçilmiştir. Böylece her bir çerçeve tek seferde kaydedilmektedir. Televizyonun analogvideo girişine bağlanan böyle bir kameranın görüntüsünü izleyebilmek için tam çerçevelerinikiye ayrıştırılmasıgerekir.

Şekil 1.44-1.49’da dijital video kaydedicisinin çalışma ilkesi gösterilmiştir.

Şekil 1.44: Kameranın mercek düzeneğiŞekil 1.45: Titremeye duyarlıgörüntü

dengeleme sistemi

Şekil 1.46: Merceklerden geçen ışığın CCDyüzeyine çarpması

Şekil 1.47: CCD’den gelen video sinyalini vemikrofondan gelen ses sinyalini işleyen

elektronik kontrol kartı

Page 31: 10-Görüntü İşleme Cihazları

27

Şekil 1.48: Verilerin elektronik kontrolkartından kayıt ortamına aktarılması

Şekil 1.49: Kaset teknolojisini kullanan kayıtortamı

1.2.3. Aksesuarları

Dijital kameralarda kullanılan aksesuarların pek çoğu dijital video kameralarda dakullanılır. İçinde sigara yakıcısıadaptörü, farklıpriz adaptörleri, şarj aleti ve taşıyıcıçantanınolduğu bir aksesuar takımıŞekil 1.50’de gösterilmiştir.

Şekil 1.50: Aksesuar takımı

Video kameraların bataryalarıgenellikle daha uzun ömürlü olacak şekilde üretilirler.Bu nedenle dijital kameralarda kullanılanlardan biraz daha büyük bataryalarıvardır. Ayrıcaharici mikrofon takılabilme özellikleri sayesinde daha güçlü ses kaydıyapabilirler.

Page 32: 10-Görüntü İşleme Cihazları

28

Şekil 1.51: (A) Video kamera LiIon bataryası, (B)Mikrofon

Şekil 1.52: Bataryanın videokameraya takılması

Şekil 1.53: Destek bataryası

Dijital video kameralar ve dijitalkameraların altında tripot bağlanabilmesi içinyuva bulunmaktadır. Daha uzun süreli kayıtişlemi gerçekleştirebilmek amacıyla burayatakılabilen bataryalar geliştirilmiştir. KameranınDCin girişi kullanılarak daha uzun süreli vetaşınabilir güç desteği sağlanmışolur.

1.2.4. Teknik Özellikleri

Dijital kameraların sahip olduklarıteknik özelliklerin büyük çoğunluğu dijital videokameralarda da bulunur.

CCD ya da CMOS performansı, aydınlatma özelliği, dijital/analog girişve çıkışdesteği (video, ses ve DV giriş/çıkışı), kablosuz iletişim, uzaktan kontrol edilebilme, flaşbellek desteği, kayıt teknolojisi, zoom özelliği, video kayıt çözünürlüğü, fotoğraf çekmeçözünürlüğü… önemli özelliklerdendir.

Camcorder olarak adlandırılan video kameraların en önemli özelliklerinden biri lensdüzeneğinin yapısıdır. Bir kamerayla açık ve berrak bir görüntü alabilmek için lensdüzeneğinin odağının iyi ayarlanmasıgerekir. Hareket halindeki bir kamerayla odaklamayapabilmek zordur. Bu nedenle video kameralarda otomatik odaklama (autofocus) düzeneğibulunur.

Otomatik odaklama kızılaltı(infrared) sinyalle nesnelerin mesafesinin ölçülmesiyleyapılır. Kızılaltısinyal çerçevenin ortasındaki nesneye çarpar ve video kamerada yer alan biralgılayıcıya geri döner. Mikroişlemci kızılaltıışığın ne kadar sürede geldiğini hesaplar. Busüre ışık hızıyla çarpılır ve gidişdönüşdolayısıyla ikiye bölünür. Böylece nesnenin mesafesihesaplanır ve lens düzeneğini hareket ettiren küçük bir motor yardımıyla odaklama işlemigerçekleştirilir.

Page 33: 10-Görüntü İşleme Cihazları

29

Camcorder video kameraların bir diğer önemli özellikleri ışık şiddetinin farklıseviyeleri için kendilerini otomatik olarak ayarlayabilmeleridir. Camcorder CCD üzerindekifotohücrelerin yüklerini izler ve kameranın iris’ini ayarlayarak lensin içinden daha fazla yada daha az ışık geçmesini sağlar. Camcorder içindeki bilgisayar olarak nitelendirilebilecekelektronik devre yardımıyla her zaman en iyi kontrast (karanlık ve ışık arasındaki denge)oranıayarlanır. Böylece resimler çok karanlık ya da çok aydınlık gözükmez.

Kameraların bir diğer özelliği de NTSC ve PAL yayın türünde video çıkışına ya davideo kaydına sahip olup olmadıklarıdır. Özellikle eski televizyonlarda yalnızca PAL ya dayalnızca NTSC yayın desteği bulunurdu. NTSC Kuzey Amerika ve Japonya’da kullanılan birtelevizyon yayın standardıolup, PAL Avrupa ve Türkiye’de kullanılan yayın standardıdır.Hem DVD hem de VCD kalitesindeki PAL yayının satır sayısıNTSC yayına göre dahafazladır. Artık yeni nesil televizyonların ve kameraların hepsi her iki yayına da destekvermektedir. PAL destekli eski televizyon sahiplerinin kamera görüntüsünü televizyonaaktarmalarıiçin video çıkıştürü PAL’a ayarlanmalıdır.

Araştırma Ödevi: Arızalıbir video kamera temin etmeye çalışın. İçindeki zoomdüzeneğini, lens düzeneğini, mercekleri hareket ettiren motor aksamınıve elektronik devrekartınısökerek sınıf içinde arkadaşlarınıza gösterin. Her bir parçayıetiketleyerek isimlerinive özelliklerini üzerlerine yazın.

1.3. Hafıza Kartları

Dijital kamera ve video kameralarda fotoğraf ve görüntü kaydıgerçekleştirmek üzeretaşınmasıkolay ve pek çok dijital cihazla uyumlu hafıza kartlarıkullanılır. Bu modüldehafıza kartlarından MMC, SD, CF ve Stcik Memory anlatılacaktır.

1.3.1. MMC

Siemens ve SanDisk tarafından 1997 yılında piyasaya tanıtılmışbir flaşbellek kartıdır.Toshiba’nın NAND tabanlıflaşbellek yapısında üretilmiştir ve daha eski bir teknoloji olanIntel’in NOR tabanlıflaşbellek yapısınıkullanan CF’ten daha küçüktür.

Şekil 1.54: Solda MMC kart, sağda RS-MMC kart ve uygunlaştırıcı

İlk nesil MMC (MultiMedia Card) kartlar 24 mm genişliğinde 32 mm yüksekliğindeüretilmiştir. 2004 yılında kullanılmaya başlanan RS (Reduced Size – İndirgenmişBoyutlu)

Page 34: 10-Görüntü İşleme Cihazları

30

MMC kartlar 24 mm genişliğinde 16 mm yüksekliğinde üretilmektedir. Uygun adaptör(uygunlaştırıcı) kullanımıyla birlikte RS-MMC kartlar eski MMC uyumlu cihazlardakullanılabilir.

MMC kartlar ilk olarak 1 bitlik seri iletişim gerçekleştirecek şekilde üretilmişlerdir.Fakat daha yeni sürümleri 4 ve hatta 8 bitlik bilgiyi aynıanda gönderecek şekildetasarlanmıştır.

Şekil 1.55: MMC kartın bilgisayarüzerindeki kart okuyucu yuvaya

takılması

MMC kartlar cep telefonlarında ve pekçok dijital kamerada yaygın olarakkullanılmaktadır. MMC kartın en önemli özelliğikendisinden sonra geliştirilen SD kartınkullanıldığıcihazlarda da kullanılabilmesidir.Modern bilgisayarlar genellikle MMC kartlarıdaokuyabilen SD kart yuvasına sahiptir. Şekil1.54’te bir MMC kartın SD okuma yuvasınasahip dizüstü bilgisayara takılmasıgösterilmiştir.

MMC standardının açık bir standard (Open Standard) olmasınedeniyle pek çok firmabu standard üzerinde değişiklikler yapmışlardır. Nokia ve Siemens firmalarının RS-MMC’yigeliştirmelerinden sonra MMCplus ismiyle bilinen MMC4 standardıve MMCmobile ismiylebilinen RC-MMC4 standardlarıpiyasaya sürülmüştür.

1.3.2. SD

Şekil 1.56: SD kart

SanDisk, Toshiba ve Panasonic firmalarının ortak kararvermesi sonucu 1999 yılında SD (Secure Digital) kart ortayaçıkartılmıştır. SD kart bir flaşbellek kartıtürü olup dijitalkameralar, avuç içi bilgisayarlar ve cep telefonlarıgibiportatif cihazlarda kullanılan belleklerdir. Fiziksel boyutlarıMMC kartlarla aynıdır. Genellikle MMC kartlardan birazdaha kalındır.

SD kartlar farklıhızlarda üretilmekte olup hız değerleriCD-ROM sürücülerde olduğu gibi X harfiyle belirtilir ve1X=150kB/s’dir.

SD 1.01 versiyonu en fazla 66X (10MB/s) ve SD 1.1versiyonu en fazla 133X (20MB/s) hıza sahiptir.

Bu yüksek hız değerlerine sahip SD kartlar özellikle video kayıt ortamıolarak flaşbellek kullanan video kameralar için üretilmiştir. SD ve MMC kartların eski ve yeni nesilbilgisayarlarda kullanılabilmesi için USB, FireWire ve paralel port üzerinden bağlanabilen

Page 35: 10-Görüntü İşleme Cihazları

31

dönüştürücüler üretilmiştir. Hatta SD kartların floppy disket sürücüleri üzerindenkullanılabilmesi için FlashPath uygunlaştırıcısıgeliştirilmiştir.

SD kartlarda yazma korumasıanahtarıbulunur. Anahtar konumu aşağıda olduğuzaman yazma korumasıetkindir.

SD/MMC kartlar yapılarında kullanılan 28 bitlik LBA adreslemesi dolayısıyla en fazla128 GB kapasitesinde üretilebilirler.

4 hatlıseri iletişim kullanılır (saat darbesi, seri giriş, seri çıkışve yonga seçici). SDkartın ‘Secure’ (Güvenlik) kelimesi yapısına eklenen bir şifreleme donanımıyla ilgilidir.Dijital müzik paylaşımında kullanıcıların “Dijital Haklar Yönetimine” uygun hareketetmelerini sağlamak için böyle bir yapıoluşturulmuştur.

SD kartlarda SPI mod (eşzamanlıseri girişve seri çıkış), bir bit SD mod (ayrıkomutve veri kanalları) ve dört bit SD mod (dört bitlik paralel iletim) iletim standardlarıdesteklenir.

1.3.3. CF

SD kartlardan biraz daha büyük 50 pinlik flaşbellek türüdür. Fiziksel olarak iki türüvardır (Form faktörü).

CF-I : 36.4 X 42.8 X 3.3 mm

CF-II : 36.4 X 42.8 X 5.0 mm

Şekil 1.57: CF kartlar

Bazıdijital SLR makineler her ikisini dedestekler. CF-I arayüzü 70mA’lik akımçekebilirken CF-II arayüzü 500mA’e kadar akımçekebilir. CF kartlarda da hız X olarak gösterilir.80X hızında CF kartlarıvardır. Ancak hızıetkileyen üç önemli unsur vardır. Birincisi kartınen yüksek yazma hızı, ikincisi dijital kameranınen yüksek yazma hızıve üçüncüsü kardınonboard denetleyicisiyle dijital kameranınyazılımıarasındaki uyumdur.

Page 36: 10-Görüntü İşleme Cihazları

32

Şekil 1.58: PCMCI CF uygunlaştırıcıkartı

İlk zamanlarda CF kartlar performans vefiyat açısından SD kartlara göre çok dahaüstündü. Ancak günümüzde önemli bir farkkalmamıştır. 16 bitlik veri aktarım yoluna sahipolmasına karşın uygulamada SD kartla CF kartıarasında önemli bir fark yoktur.

CF kartların bazıdijital kamera üreticileritarafından desteklenen WA (Write Acceleration– Yazma Hızlandırması) türü vardır. Bu türüdestekleyen kameralarda bir miktar daha hızartışısağlanmıştır.

Şekil 1.57’de dizüstü bilgisayarlarınPCMCI yuvalarında kullanılan CF kartuygunlaştırıcısıgösterilmiştir.

1.3.4. Memory Stick

1998 yılında Sony firmasıtarafından piyasaya sürülmüşbir flaşbellek türüdür.Memory Stick Pro, Memory Stick Duo ve Memory Stick Micro türleri vardır.

İlk nesil Memory Stick kartlarda 128 MB’lık bellek sınırıvarken Memory Stick Prokartıyla bu sınır 32 GB değerine çıkartılmıştır. Sony firmasının ürettiği dijital kameralar,dizüstü bilgisayarlar, PDA’lar, cep telefonları, dijital müzik oynatıcılarıve PlayStation oyunkonsollarında kullanılan bir karttır. SanDisk ve Lexar firmalarıda bu kartın üretim lisansınasahiptir.

Page 37: 10-Görüntü İşleme Cihazları

33

Eski Memory Stick kartlar yeniMS sürücülerinde kullanılabilirken,Memory Stick Pro ve Memory StickPro Duo eski sürücülerde çalışamaz.Memory Stick kartların dizüstübilgisayarlar için PCMCI okuyucusuve hatta 3.5” floppy sürücülerdeçalışabilmesi için uygun okuyucusubulunmaktadır.

Memory Stick Duo kartı, Sonytarafından cep kameralarıgibi dahaküçük dijital cihazlarda daha küçükboyutlu bir flaşbellek kartıkullanmaihtiyacından dolayı üretilmiştir.Ayrıca uygun bir adaptör yardımıylaDuo kartların daha büyüklerinikullanan diğer dijital makinelerde derahatlıkla kullanılabilir. SanDiskfirmasıyla birlikte Sony, Duo kartındörtte biri büyüklüğünde (15 X 12.5X 1.2 mm) Memory Stick Microtürünü piyasaya sürmüştür. Bukartından kuramsal kapasitesi 32 GBkadardır. Tablo 1.2’de MS kartlarınkarşılaştırmalarıyapılmıştır.

Tablo 1.2: Memory Stick kartların farkları

Aktarım HızlarıStandard En yüksek yazma hızı: 14.4Mbit/s (1.8MB/s)

En yüksek okuma hızı: 19.6Mbit/s (2.5MB/s)Pro/Pro Duo Aktarım: 160Mbit/s (20MB/s)

En küçük yazma hızı: 15Mbit/sEn yüksek yazma hızı: 80Mbit/s (Yüksek HızlıPro Duo)

Micro (M2) Aktarım: 160Mbit/sFiziksel Büyüklükleri (Form Factor)

Standard ve Pro 50mm X 21.5mm X 2.8mmDuo 31mm X 20mm X 1.6mmMikro 15mm X 12.5mm X 1.2mm

Şekil 1.59: Solda Memory Stick Duo kartıveadaptörü, sağda ise Memory Stick kartıgösterilmiştir

Şekil 1.60: CF ve MS destekli bir dijital kamera

Page 38: 10-Görüntü İşleme Cihazları

34

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

USB destekli dijital kameranın kapalıolduğuna emin olunuz.

Dijital kameraya uygun flaşbellek kartınıve bataryayıyuvasına takınız.

Bu işlem için cihaz kitapçığınabaşvurunuz.

Cihazıaçınız ve örnek çekim yapınız.

Dijital kameranın USB kablosunundikdörtgen şeklindeki geniş ucunubilgisayarınıza, daha küçük olan diğerucunu kameranızın dijital girişinebağlayınız.

Dijital kameranın çekim ayarıanahtarınıgörüntü gösterim konumuna alınız.

Bilgisayarınıza yeni bir cihazıntakıldığınıbelirten donanım bulunduuyarısıekrana gelir.

Cihazla birlikte gelen kurulum CD’sinibilgisayarınıza takınız.

Kurulum işlemine devam edin vedosyaların alınacağıyer olarak CDsürücünüzü gösterin.

Not: Internetten donanımla ilgili dahayeni sürücüleri almışsanız ilgili sürücüdosyalarının olduğu yeri deseçebilirsiniz.

Kurulum işlemini ilgili donanımıbilgisayara bağlamadan önce deyapabilirsiniz.

Böyle bir durumda donanımla birliktegelen yazılımı yükleyin. Yüklemeişlemi bittikten sonra donanımıbilgisayara bağlayabilirsiniz.

Dijital kameradaki görüntüleri, çekimanahtarı görüntü oynatımmodundayken alabilirsiniz. Cihaz,işletim sisteminin donanım aygıtlarıpenceresinde taşınabilir bellek olarakgözükecektir.

UYGULAMA FAALİYETİ

Page 39: 10-Görüntü İşleme Cihazları

35

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu bölümde 1 nolu öğrenme faaliyetinde anlatılan konular hakkında bilginizi veyeteneğinizi ölçmek amacıyla çoktan seçmeli sorular sorulacak ve uygulamalıtestyapılacaktır. Maddeleri duyarlılıkla yanıtlamanız önerilir.

A. ÖLÇME TESTİ

1. DIGIC için aşağıda söylenenlerden hangisi yanlıştır?A) Bir çeşit mikroişlemcidir.B) Dijital görüntüleme işlemcisidir.C) Sayısala çevrilen resim bilgisi üzerinde her türlü işlem DIGIC tarafından yapılır.D) Dijital kameraların çözünürlüğünü belirleyen önemli bir parçadır.

2. Dijital kamerayla alınmış1024 X 768 çözünürlüğünde bir fotoğrafın kayıt boyutuaşağıdaki değerlerden hangisi olamaz?A) 2,5MBB) 3,5MBC) 200KBD) 1MB

3. Dijital kamerayla çekilmişbir görüntünün geçmeli tarama tekniğini kullanantelevizyon üzerinden seyredilebilmesi için hangi veri aktarım arayüzü kullanılır?A) USBB) FireWireC) Analog video/audioD) Bluetooth

4. Aşağıdakilerden hangisi dijital kayıt ortamıdeğildir?A) Hi8B) MiniDVC) HDVD) HDD

5. PictBridge özelliği nedir?A) Dijital kameraların birbirleriyle kablosuz iletişim kurmalarınısağlayan bir standart.B) Dijital kameraların uyumlu yazıcılardan baskıalmalarınısağlayan bir standardtC) Genişaçılıobjektif desteği.D) Dock Station bağlantıözelliği.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Page 40: 10-Görüntü İşleme Cihazları

36

6. Dock Station nedir?A) Dijital kameraların bilgisayara bağlantılarınısağlamak için geliştirilmişbir bağlantıarayüzüdür.B) Dijital kameralardan yazıcıya veri aktarmak için geliştirilmişbir bağlantıarayüzüdür.C) Kablosuz veri aktarımıiçin geliştirişmişbir standarttır.D) Veri aktarılmak istenen her durumda kablo kullanım sıkıntısınıkaldırmak içingeliştirilmişbir bağlantıistasyonudur.

7. Flaşbellek kartlarının birim veri aktarım hızlarıneyle gösterilir?A) 1X = 150KB/sB) 1X = 1MBit/sC) 1X = 150KBit/sD) 1X = 1MB/s

8. Aşağıdaki kayıt türlerinden hangisi dijital video kameralarda kullanılan bir video kayıttürü değildir?A) MPEG-2B) AVIC) MPEG-1D) JPEG

9. Aşağıdaki parçalardan hangisi analog film video ve dijital video kameraların ortakparçalarından değildir?A) CCDB) LensC) FlaşBellekD) Renk filtresi

10. Aşağıdaki özelliklerden hangisi yeni nesil dijital video kameralarda bulunmaz?A) Titremeden kaynaklanan mercek kaymasısorununu azaltan görüntü dengeleyici.B) Geçmeli taramayla kayıt tekniği.C) Dijital görüntü işlemcisi.D) Analog video ya da dijital video çıkışı.

DEĞERLENDİRME

Ölçme sorularının çoğunu doğru yanıtlamışve eksiklerinizi gözden geçirmişseniz birsonraki öğrenme faaliyetine geçebilirsiniz.

Page 41: 10-Görüntü İşleme Cihazları

37

ÖĞRENME FAALİYETİ-2

Bu öğrenme faaliyetinde görüntü taramasıyapan tarayıcılarıve barkod okuyucularıöğreneceksiniz. Tarama işlemi yaparak görüntüyü sıkıştırılmışresim formatına çeviren veçeşitli özel işaretleri tarayarak sayısal kodlara dönüşüm yapan cihazlarda farklıalgılayıcıların kullanıldığınıve bu cihazların kurulumlarının nasıl yapıldığınıöğreneceksiniz.

Tarayıcılarda kullanılan farklıalgılayıcılar (lazer, optik, kamera, CCD vb.) hakkındatemel düzeyde bilgi edinip hangi teknolojinin hangi şartlarda daha kullanışlıolduğunu,birbirlerine göre üstün ve eksik yanlarını, piyasada kullanılan ve flatbed olarak bilinentarayıcılarda hangi ne tür bir tarama cihazının kullanıldığınıaraştırınız ve sonuçlarıraporlayınız.

2. TARAYICILAR2.1. Tarayıcılar

Tarayıcılar içlerindeki özel düzenek yardımıyla herhangi bir nesneyi optik olaraktarayan, taranan bilgiyi sayısal bilgiye çeviren ve yazılım aracılığıyla elde edilen sayısalbilgiyi sıkıştırılmışresim türü olan JPEG ya da başka bir türe çeviren cihazlardır.Tarayıcıların bir önemli özelliği de OCR (Optical Character Recognition) denen yazılımtekniğiyle karakterlerin de taranıp bir metin dosyasıolarak kaydedilmesini sağlamaktır.

2.1.1. Yapısıve Çeşitleri

Günlük yaşamda defter sayfalarının taratılması, kitap sayfalarının bilgisayar ortamınaaktarılması, eski resim albümlerinde yer alan resimlerin taratılmasıvb. pek çok uygulamasıvardır.

Şekil 2.1: Çeşitli düzyatak (flatbed) tarayıcılar

Tarayıcılar genel olarak dört farklıtürde karşımıza çıkar:

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Page 42: 10-Görüntü İşleme Cihazları

38

Düzyataklı(Flatbed) Tarayıcılar: Taşıyıcıdüzenek yardımıyla okuma kafasının hareketettirildiği ve taranan nesnenin sabit bir yatak üzerineyerleştirildiği tarayıcıtürüdür. En yaygın kullanılantarayıcıtürü olmasınedeniyle modülde bu türtarayıcılar anlatılacaktır.

Yaprak beslemeli (Sheet-fed) Tarayıcılar:Okuma kafası durağandır ve taranacak sayfabesleme yuvasına verilir. Sayfa hareket ettirilerektarama işlemi gerçekleştirilir. Bu durum yazıcılarınçalışma yapısına benzetilebilir.

Elle tutulan (Handheld) Tarayıcılar: Butarayıcılarda taranan nesne sabit kalmakla birlikteokuma kafasıtaşıyıcıbir düzenek tarafından değilelle hareket ettirilir. Tarama sırasında elin düzgünhareket et memesi nedeniyle tarama kalitesidüşüktür, ancak hızlı tarama işleminingerçekleştirilmesi istenen durumlar için uygundur.

Tambur (Drum) Tarayıcılar: Muazzam boyutlarda ayrıntının elde edilmesi istenenyayın endüstrisi gibi alanlarda kullanılan ve Photomultiplier Tube (PT) denen birteknolojiye sahip tarayıcılardır. Taranacak doküman cam bir silindir üzerine yerleştirilir.Silindirin ortasında nesneden yansıyan ışığıüç ayrıhuzmeye bölen ve her bir huzmeyi ayrıbir renk filtresine gönderen algılayıcıvardır. Her bir filtre çıkışında ışık elektrik sinyalineçevrilir.

Şekil 2.3’te düzyataklıbir tarayıcının genel yapısıgösterilmiştir. En önemli öğeleritarama yüzeyini aydınlatan fleuresan lamba, tarama yüzeyinden yansıyan ışığıCCDalgılayıcıya yansıtan optik (ayna-mercek düzeneği) düzenek, CCD’nin çevirdiği elektriksinyalini sayısal bilgiye çeviren mikroişlemci ve okuma kafasını(taşıyıcı) taşıyan koluhareket ettiren adım motorudur.

Şekil 2.3: Düzyataklıtarayıcının yapısı

Şekil 2.2: Flatbed tarayıcı

Page 43: 10-Görüntü İşleme Cihazları

39

Bu öğelere ek olarak aşağıdaki malzemeler düzyatak tarayıcıların yapısında bulunur:

Veri iletişim arayüzü Besleme katı Dengeleştirici kol Kontrol devresi

Şekil 2.4: Tarayıcının iç görüntüsü. Solda Elektronik kartıve adımotoru, sağda okumakafasınıtaşıyan kol ve kayış

Şekil 2.5: Bağlantıarayüzü olarak USB kullanan bir tarayıcının bilgisayara bağlantısı

Dijital kameralarda olduğu gibi tarayıcılarda optik düzeneği ve ışığıelektriğe çevirenbir algılayıcı/dönüştürücü bulunur. Düzyatak tarayıcılarda en sık tercih edilen ışık

Page 44: 10-Görüntü İşleme Cihazları

40

algılayıcısıCCD’dir. Şekil 2.6’da optik düzeneğin ışığıCCD yüzeyine nasıl yansıttığıresmedilmiştir.

Şekil 2.6: Işığın tarama kafasıiçinde hareketi ve CCD’ye ulaşması

2.1.2. Çalışma İlkesi

İlk zamanlarda tarayıcılar kendilerine özel yazılımlar yardımıyla taranan nesneyidosyaya çevirirdi. Bu durum tarayıcının başka bir bilgisayara bağlanmasıdurumunda aynıyazılımın ilgili bilgisayara da kurulmasınıgerektirirdi. Ayrıca her firma kendine göre resimdüzenleme yazılımıgeliştirdiğinden bu durum kullanıcılar açısından can sıkıcıbir sorunoluşturmaktaydı.

Üreticiler arasındaki bu farklılığıgidermek, bilgisayarlarda kullanılan popüler resimişleme yazılımlarıyardımıyla da taranan bilgilerin dosyaya çevrilmesini sağlamak ve tarayıcıile bilgisayar arasında ortak bir iletişim standardıkurmak amacıyla TWAIN diyeadlandırılan bir standart geliştirilmiştir. TWAIN destekli bir tarayıcıyıbilgisayarınızakurduktan sonra TWAIN desteğine sahip resim işleme yazılımlarıyla (Photoshop, Paint ShopPro vb.) tarama işlemini başlatabilirsiniz.

Düzyatak bir tarayıcıda tarama işlemini gerçekleştirmek için taranacak belgetarayıcının cam yüzeyine yerleştirilir.

Şekil 2.7: Tarayıcıya belgeninyerleştirilmesi Şekil 2.8: Tarama işleminin TWAIN destekli bir

yazılım üzerinden başlatılması

TWAIN destekli bir resim işleme yazılımıüzerinden ya da tarayıcının kendi özelyazılımıüzerinden tarama işlemi başlatılır.

Page 45: 10-Görüntü İşleme Cihazları

41

Şekil 2.9: Tarayıcıyazılımının TWAINdestekli bir resim işleme yazılımı

üzerinden çağrılması

Şekil 2.10: Üzerinde fleuresan lambanın, yansıtıcıaynaların, optik merceğin ve CCD’nin yer aldığı

taşıyıcı

Şekil 2.11: Yansıtıcıaynalarla ışığın lensüzerine odaklanması

Şekil 2.12: Taşıyıcının destekleyici kolüzerinde hareket etmesi

Rengin elde edilmesinde farklıyöntem kullanılır. Yöntemlerden birinde tarayıcıherbir noktayıüç geçişte tarar. Her geçişlesin ve CCD’nin arasında yer alan farklıbir renkfiltresi kullanır. Üç geçişde tamamlandığında tarayıcıyazılımıüç resmi de birleştirir ve tekresim elde edilir.

Diğer bir yöntemde, lens yardımıyla resmin daha küçük üç kopyasıalınır. Her birresim renk filtresi içinden geçer (kırmızı, yeşil ya da maviden biri) ve tarayıcıCCD’dengelen üç ayrıparçayıda birleştirir. Bu tarama işlemi tek geçişte gerçekleşir.

Diğer bir resim algılama teknolojisi CIS (Contact Image Sensor)’dır. CIS sistemiyleCCD, aynalar, filtreler, lamba ve mercek düzeneği ortadan kaldırılmışonun yerine kırmızı,yeşil ve mavi renklerde ışık yayan diyot (LED) satırlarıgetirilmiştir. Tarama alanınıngenişliği boyunca yayılmış300-600 kadar resim algılayıcısıvardır. Tarama işlemibaşlatıldığında beyaz ışığın elde edilmesi için aynıanda bir satır boyunca dizilmişkırmızı,yeşil ve mavi LEDler yakılır. Parlatılan resim algılayıcılar tarafından yakalanır. CIStarayıcılar daha ucuz, hafif ve ince olmakla birlikte CCD tarayıcıların kalitesini veremez.

Page 46: 10-Görüntü İşleme Cihazları

42

2.1.3. Teknik Özellikleri

Şekil 2.13: Adım motorun hassasiyeti y-yönündeki örnekleme değerini belirler

Tarayıcıların en önemli teknik özelliğisahip olduklarıçözünürlüktür. Çoğu düzyataktarayıcı 300X300dpi (dots per inch)çözünürlüğüne sahiptir. Tarayıcıların dpideğeri CCD ya da CIS dizisinin tek birsatırında (x-yönündeki örnekleme oranı)bulunan algılayıcısayısıyla ilişkilidir. Ayrıcataşıyıcıyı hareket ettiren adım motorunhassasiyeti de (y-yönündeki örnekleme oranı)dpi değerini etkiler. Ayrıca adım motorsayesinde okuma kafasının konumu tahminedilebilir. Elektrik kesilip geldiğinde hareketkafası rahatlıkla başlangıç konumunagetirilebilir.

Araştırma Ödevi: Adım motorunteknolojide kullanımıyla ilgili farklıörneklerbulmaya çalışın. Neden adım motorun tercihedildiğini araştırın.

Örneğin 300X300 dpi çözünürlüğünde ve mektup boyutunda doküman tarayabilmeözelliğine sahip bir tarayıcının CCD’si her bir satırında 2550 algılayıcıbulundurur. Tekgeçişli bir tarayıcıdaysa algılayıcısayısıbunun üç katıdır (7650). Şekil 2.13’te gösterilenadım motoru 1 inçin 300’de biri adımda ilerleyebilir.

Bir diğer önemli özellik te keskinliktir. Keskinlik kullanılan optik düzeneğin kalitesineve kullanılan ışık kaynağının parlaklığına bağlıdır. Parlak bir xenon lamba ve yüksek kalitelensler daha berrak ve keskin bir görüntü elde edilmesini sağlar.

Bazıtarayıcıların 4800X4800 ya da 9600X9600 dpi çözünürlükte tarama işlemiyaptıklarıbelirtilmektedir. Ancak bu kadar yüksek çözünürlüklü tarama gerçek donanımsaltarama değeri değildir. Interpolation denen yazılımsal bir yöntemle tarama çözünürlüğüyükseltilir. Bu çözünürlüğe yazılımsal çözünürlük denir.

Interpolation yöntemiyle CCD tarafından elde edilen resim bilgisinin aralarınayazılımsal olarak pikseller yerleştirilir. Örneğin donanımsal çözünürlük 300X300 dpi veyazılımsal çözünürlük 600X300dpi ise yazılım tarafından her bir CCD algılayıcısıtarafındantaranan bir piksele karşılık bir piksel eklenir.

Tarayıcılardan bahsedilirken kullanılan bir başka terim de bit derinliği (bit-depth) yada diğer adıyla renk derinliğidir. Bu terim tarayıcının yeniden üretebileceği renk sayısınıbelirtir. Her piksel standart gerçek rengin elde edilebilmesi için 24 bitlik renk bilgisine gerekduyar. Piyasada satılan bazıtarayıcıların 30bit ya da 36bit renk derinliğine sahip olduklarıbelirtilmektedir.

Tarama işleminin yapılmasıyalnızca sürecin bir parçasıdır. Diğer bir önemli özelliktetarayıcının hangi veri arayüzüyle bilgisayara bağlandığıdır. Genel olarak aşağıdaki bağlantıarayüzleri kullanılır:

Page 47: 10-Görüntü İşleme Cihazları

43

Paralel: Paralel port üzerinden yapılan bu bağlantıen yavaşbağlantıyoludur. Paralelportlu bir yazıcıyla paralel portlu bir tarayıcıaynıanda bilgisayara bağlanabilir. Bunun içintarayıcıüzerindeki ikinci bir bağlantınoktasıkullanılır. Yazıcıyla tarayıcıçift yönlü paralelport kablosuyla birbirlerine bağlanır, ardından tarayıcıüzerindeki bilgisayar bağlantınoktasından bilgisayara bağlantıkurulur.

SCSI: Özel SCSI konektörü kullanan tarayıcılardır. SCSI kontrol kartıyla birliktegelirler. Ancak bilgisayarınızda uygun bir SCSI denetleyicisi varsa onu da kullanabilirsiniz.

USB: Bu tarayıcılar bilgisayarlara bağlandıklarıanda eğer güncel bir işletim sistemikullanıyorsanız hemen tanınırlar. Kullanımlarıkolaydır. Özel bir donanımsal ayar yapmayıgerektirmezler. Veri iletim hızlarıda oldukça iyidir.

FireWire: Genellikle yüksek donanımsal tarama çözünürlüğüne sahip tarayıcılardakullanılır. Bu bağlantıarayüzüne sahip tarayıcılar USB ve SCSI tarayıcılardan daha hızlıdır.

Şekil 2.14: Tarayıcıüzerinde birdenfazla konektör olabilir

Şekil 2.15: USB portlu tarayıcının arka paneli

NOT: Tarayıcıyazılımlarıtaranan bir nesnenin görüntüsünü resim dosyasınadönüştürür. Eğer taranan nesnede yazıvarsa ve bu yazıların bilgisayarda yazıdosyasıolarakkaydedilmesini istiyorsanız OCR diye adlandırılan yazılımlar kullanmalısınız. Örneğin birkitabın sayfalarınıtarayıp bilgisayar ortamına yazıformatında aktarabilirsiniz.

2.2. Barkod Tarayıcılar/Okuyucular

Barkod, sayılar ve harflerin çeşitli genişlikteki ve uzunluktaki çubuk ve boşlukların biraraya gelmeleriyle oluşturulan bir kodlama sistemidir. Bir markete girdiğinizde tümürünlerin üzerinde çeşitli şekillerde çubuklardan oluşan etiketler görmüşsünüzdür. Gerçektebarkod olarak adlandırılan bu kodlamayla ürünlerin üzerinde ne tür ürün oldukları, neredengeldikleri, fiyatlarıvb. bilgiler tutulmaz. Barkod yalnızca bilgisayara veri girmenin bir çeşidiolup belli sayıda karakterden oluşan bir ürün bilgisi içerir. Şekil 2.16’da 12 rakamdan oluşanbarkod

Şekil 2.16: Solda 12 rakamlık barkod, sağda 13 rakamlık barkod

Page 48: 10-Görüntü İşleme Cihazları

44

Özel olarak tasarlanmış barkod okuyucusuyla barkod etiketi okutulduğundabilgisayara ilgili sayıda karakterden oluşan ürün bilgisi girilir. Bilgisayarın bağlıolduğu anasunucuya daha önceden girilmişolan bir veritabanından ürün bilgisinin hangi ürüne karşılıkgeldiğine bakılır. Veritabanına ilgili ürünün tüm bilgileri girilmişolduğundan bilgiler çıktıolarak ekrana ya da kağıda aktarılır.

Çok farklıbarkod standartlarıolup bunlardan en sık kullanılanımarketlerde üründenetimini kolaylaştırmak amacıyla kullanılan UPC (Universal Product Code) kodudur.

2.2.1. Yapısıve Çalışmaİlkesi

Bilgisayarlar barkodlarıokuyamaz. Barkodun içerdiği bilginin bilgisayar tarafındankullanılabilir duruma getirilmesi için barkod kodunun alınmasıve bilgisayarın anlayacağıtüre dönüştürülmesi gerekir. Barkod bilgisini alıp bilgisayara gönderen cihazlar barkodokuyucusu ya da barkod tarayıcısıolarak adlandırılır.

Bir barkod okuyucusu temel olarak tarayıcı, kod çözücü ve veri aktarım Kablosuparçalarından oluşur. Tarayıcıbarkod işaretlerini (çizgiler ve boşluklar) algılar ve bu bilgiyikod çözücüye gönderir. Kod çözücü elde ettiği işaret bilgilerini uygun elektriksel çıkışaçevirir ve bilgisayar diline çevrilmişbilgiyi (çoğunlukla ASCII karakter bilgisi) veri aktarımkatıyardımıyla bilgisayara gönderir.

Genel olarak dört tür barkod tarayıcısıvardır:

Kalem türü tarayıcılar - Lazer barkod tarayıcılar CCD (Charge Coupled Device) tarayıcılar - Kamera tabanlıokuyucular

Kalem Türü Barkod Tarayıcı: Çubuk şeklindedir ve ucunda ışık kaynağıve ışıkkaynağının yanına yerleştirilmişfoto diyot bulunur. Tarayıcının ucu taranacak barkodetiketin çizgileri üzerinde yumuşak hareketlerle gezdirilir. Foto diyot ışık kaynağındanyansıyan ışığın şiddetini ölçer ve barkod etiketindeki şekillere bağlıolarak elektrik dalgasıüretir (Şekil 2.17). Barkod tarayıcısıüretilen biçimlendirilen elektrik dalgasınıkod çözücüyegönderir. Kod çözücü dalga şeklini geleneksel bilgisayar verisine (ASCII kodlarına)dönüştürür.

Şekil 2.17: Kalem türü tarayıcıda kırmızınoktaylagösterilen ışığın gezdirilmesine göre elektrik

sinyallerinin elde edilmesi

Lazer Barkod Tarayıcı: Kalem türü barkod tarayıcılar gibi çalışır. Işık kaynağıolarak lazer kullanılır. İçlerinde lazerin uygun şekilde geri yansımasınısağlayacak bir aynadüzeneği vardır. Kalem türü barkod tarayıcılarda olduğu gibi yansıyan lazerin şiddeti fotodiyot tarafından algılanır.

Page 49: 10-Görüntü İşleme Cihazları

45

Şekil 2.18: Lazer barkod tarayıcıve PS/2 bağlantınoktası

CCD Barkod Tarayıcı: Okuma kafasıüzerinde bir satır boyunca dizilmişçok sayıdaküçük ışık algılayıcısıbulundurur. Barkod şekillerine bağlıolarak üretilen elektrik dalgalarıkod çözücüye gönderilir. CCD barkod okuyucunun kalem türü ve lazer barkodokuyuculardan farkıbarkod etiketinden yansıyan ışığın parlaklığınıölçmesidir. Diğertarayıcılar ise tarayıcının kendisi tarafından üretilen belirli frekanstaki ışığıölçer.

Kamera TabanlıBarkod Okuyucu: Yüksek hızda fotoğraf çeken bir video kamerabulundurur. Barkod etiketinin fotoğrafıçekilir ve sayısal resim işleme (Digital ImageProcessing) teknikleriyle barkod etiketi çözülür (Trafik polislerinin plaka okuyan cihazlarıya da OGS gişelerinde bulunan kameralar gibi).

Şekil 2.19: Barkod tarayıcıların sanayide kullanımı

2.2.2. Teknik Özellikleri

Doğru donanıma sahip olduğunuz müddetçe barkod okuyucularıtüm bilgisayaryazılımlarında kullanabilirsiniz. Barkod okuyucularıçeşitli arayüzlerle bilgisayara bağlanır.PS/2 klavye girişini kullanan ya da RS232 ve USB gibi klavye girişi dışındaki bir başkaportu kullanan bağlantıtürleri vardır.

Doğrudan klavye girişini kullanan barkod tarayıcılarıbilgiyi klavyenin kullandığıkarakter kodlamasında gönderdiği için herhangi bir uygulamada sanki klavye kullanıyormuş

Page 50: 10-Görüntü İşleme Cihazları

46

gibi kullanabilirsiniz. Okuma işlemini yaptığınız anda ilgili kod veri girişalanına yazılır veenter tuşuna basılıyormuşgibi işlem sonlandırılır.

Bu giriştürünü kullanan tarayıcıların en önemli sorunu tarayıcıüzerinde denetiminizinolmamasıdır. Ayrıca kursörü veri girişalanıiçinde tutmanız gerekir.

Diğer bağlantıtürleriyse USB, RS232 ve Macintosh bilgisayarlar için ADB’dir. Bubağlantıtürlerinde cihazla birlikte bilgisayara kurulmak üzere işletim sistemi yazılımıgelir.Yazılım bilgisayara yüklenir ve cihaz hangi uygulamayla birlikte kullanılmak isteniyorsa oyazılıma göre ilgili ayarlama yapılır. Bu tür bağlantılarda cihaz üzerinde daha fazla denetimesahip olursunuz. Tablo 2.1’de USB, PS/2 ve ADB bağlantıtürleri gösterilmiştir.

Tablo 2.1: Barkod tarayıcılar için farklıbağlantıtürleri ve bilgisayara bağlanmalarıUSB Konektörü PS2 Konektörü ADB Konektörü

Bu arayüzü kullanantarayıcıların bağlanmasındabilgisayarın kapatılmasınagerek yoktur.

Klavye çıkışıçoklayıcısı yardımıylaklavyeyle birliktekullanılabilir. Cihazınbilgisayar tarafındanalgılanması için bilgisayaraçılmadan önce takılmasıgerekir.

Macintoshbilgisayarlar için kullanılanve PC’ler için PS/2 portunakarşılık gelen bağlantınoktasıdır.

USB Konektörü Sembolü PS2 Konektörü Sembolü ADB Konektörü Sembolü

PC ve Mac için USBbağlantısı PC için PS/2 bağlantısı Mac için ADB bağlantısı

Page 51: 10-Görüntü İşleme Cihazları

47

UYGULAMA FAALİYETİ

Paralel Port Tarayıcının Kurulumu

İşlem Basamakları Öneriler

Paralel portlu tarayıcıyıbilgisayarınızınyakınında düz bir yere yerleştiriniz.

Tarayıcının beslemesini kesin.

Tarayıcıyla birlikte gelen paralel portkablosunun 25pinlik erkek konektörünükapalı durumdaki bilgisayarın paralelportuna bağlayınız. Kablonun diğer ucunutarayıcıya bağlayınız.

Eğer sistemde paralel port bir yazıcıdavarsa uygun bir kablo yardımıylayazıcıyıtarayıcının üzerinde yer alanyazıcı bağlantı noktasına bağlayın.Sonuç olarak bilgisayara bağlantıtarayıcıüzerinden yapılır.

Dikkat: Aynıanda iki paralel cihazınçalışmayacağını unutmayın.Cihazlardan biriyle olan işinizibitirdikten sonra diğer cihazıkullanın.

Tarayıcınızıaçınız. Bazıtarayıcılarda güç tuşu yoktur.

Adaptörü prize bağladığınızda tarayıcıaçılır.

Bilgisayarınızı açınız. Bilgisayarınızaçıldıktan sonra işletim sisteminizinekranında sisteme yeni bir donanımyüklendiğini belirten bir uyarı çıkar.Yönergeleri izlemeniz durumunda vetarayıcınızla birlikte gelen yazılımıyüklediğinizde kurulum tamamlanmıştır.

Eğer herhangi bir uyarıalmadıysanızişletim sisteminizin ‘Denetim Masası’konsoluna gidin ve yeni donanımıelle(manuel) yükleyin.

UYGULAMA FAALİYETİ

Page 52: 10-Görüntü İşleme Cihazları

48

USB Port Tarayıcının Kurulumu)

İşlem Basamakları Öneriler

Tarayıcınızı düz bir zemine vebilgisayarınızın yakınına yerleştiriniz.

Tarayıcının beslemesini kesin.

Tarayıcıyla birlikte gelen yazılım CD’sinibilgisayarınıza takınız ve kurulum işleminigerçekleştiriniz.

Şekil 2.16: Yazılım CD’si, güç adaptörü ve USBkablo

Bazı tarayıcıların cihaz bilgisayarabağlandıktan sonra kurulmasıgerekebilir. En iyi kurulum seçeneğiniöğrenmek için tarayıcınızla birliktegelen teknik dökümanıinceleyin.

Tarayıcınızıaçınız. Bazıtarayıcılarda güç tuşu yoktur.Adaptörü prize bağladığınızda tarayıcıaçılır.

USB kablosunun kare şeklindeki ucunutarayıcıya, dikdörtgen şeklindeki ucunubilgisayara takınız.

Şekil 2.17: USB kablosunun bilgisayara vetarayıcıya bağlanması

Bu sırada bilgisayarınızın açıkolmasının bir sakıncasıyoktur. USBcihazlar açık durumdaki bilgisayaradoğrudan bağlanabilir. Cihazınızotomatik olarak USB destekli işletimsistemi tarafından algılanacaktır.

Page 53: 10-Görüntü İşleme Cihazları

49

NOT: Taşıma sırasında okuma kafasının sallanmasınıengellemek amacıylabazıtarayıcıların arka taraflarına emniyet kilidi konulur. Tarama işleminin yapılabilmesi içinemniyet kilidini açmayıunutmayın. Ayrıca cihazınızla birlikte gelen teknik dökümanlarımutlaka inceleyin. Cihazınızın kalibrasyonu ve en iyi kullanımıyla ilgili yapılmasıgerekenleri teknik dökümanlarda bulabilirsiniz.

Page 54: 10-Görüntü İşleme Cihazları

50

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu bölümde 2 nolu öğrenme faaliyetinde anlatılan konular hakkında bilginizi veyeteneğinizi ölçmek amacıyla farklıtürden sorular sorulacak ve uygulamalıtest yapılacaktır.Maddeleri duyarlılıkla yanıtlamanız önerilir.

A. ÖLÇME TESTİ

1. Tarayıcıokuma kafasınıhareket ettiren hangi motordur?A) Servo motorB) DC motorC) Adım motoruD) Fan motoru

2. Tarayıcılarda x-yönündeki donanımsal çözünürlüğü ne belirler?A) Kullanılan ışağa duyarlımalzemenin fotohücre sayısıB) Kullanılan fleuresan lambanın ışık şiddetiC) Hareket motorunun adım hassasiyetiD) Interpolation hızı

3. Aşağıdakilerden hangisi tarayıcıkafasında bulunan öğelerden değildir?A) Lamba ve devre düzeneğiB) Adım motoruC) Yansıtma aynalarıD) Işığa duyarlımalzeme (CCD vb.)

4. TWAIN için aşağıda söylenenlerden hangisi yanlıştır?A) Tarayıcıyla bilgisayar arasında oluşturulmuşortak bir iletişim dilidir.B) TWAIN sürücüsü TWAIN standardınıdestekleyen herhangi bir uygulamayla

tarayıcıarasında bir yorumlayıcıolarak çalışır.C) TWAIN standardıtarayıcılara tak ve çalıştır özelliği kazandıran bir standarddır.

Tarayıcıyıbilgisayara bağlarsınız ve sürücü yüklemenize gerek yoktur.D) TWAIN destekli bir uygulama üzerinden yine bu desteğe sahip bir cihazı

kullanmak için ilgili cihazın bütün özelliklerinin bilinmesine gerek yoktur.

5. Aşağıdaki özelliklerden hangisi bir tarayıcının fiziksel özelliklerinden değildir?A) Bit derinliği B) Interpolation C) Çözünürlük D) Adım motor hassasiyeti

6. Yazılımsız gelmişbir barkod tarayıcının hangi konektöre bağlanmasıolasıdır?A) PS/2 B) USB C) FireWire D) RS-232

DEĞERLENDİRME

Ölçme sorularının çoğunu doğru yanıtlamışve eksiklerinizi gözden geçirmişsenizmodül değerlendirmeye geçebilirsiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Page 55: 10-Görüntü İşleme Cihazları

51

MODÜL DEĞERLENDİRMEA. ÖLÇME TESTİ

1. Aşağıdakilerden hangisi barkod tarayıcılarda kullanılan bir teknik değildir?

A) Barkod etiketinin baştan sona taranarak çubuk ve boşlukların genişliğine uygunelektrik sinyali üretilmesi.

B) Lazer huzmesinin barkod etiketi üzerine tutulmasıve geri dönen lazerde meydanagelen değişimin elektrik sinyallerine çevrilmesi.

C) İçinde bulunan dönen bir disk yardımıyla resmin taranmasıve bir resim algılayıcısıüzerine düşürülerek kodların elektrik sinyallerine çevrilmesi.

D) Barkod etiketinin fotoğrafının çekilip dijital resim işleyicisi yardımıyla kodlarınbelirlenmesi.

2. Aşağıdakilerden hangisi bir tarayıcıda adım motorun tercih nedenidir?

A) Daha hızlıdır.B) Kontrol edilmesi daha kolaydır. Açısal hareket özelliği olduğundan o andaki

hareket konumu belirlenebilir.C) Daha seri hareket özelliğine sahiptir.D) Daha az akım çeker.

3. Aşağıdaki parçalardan hangisi düzyatak tarayıcılarda bulunmaz?

A) Hareket dengeleştirici kolB) Ayna düzeneğiC) Analog dijital dönüştürücüD) Kamera

4. Aşağıdakilerden hangisi video kameraların diğer kameralara göre ayırt edici birözelliğidir?

A) Otomatik odaklamaB) CCDC) LensD) Optik zoom

5. Aşağıdaki kayıt ortamlarından hangisi taşınabilirlik ve kullanım kolaylığıaçılarındandiğerlerine göre daha esnektir?

A) HDDB) CFC) MiniDVD) DVD

MODÜL DEĞERLENDİRME

Page 56: 10-Görüntü İşleme Cihazları

52

B. PERFORMANS TESTİ

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır

Dijital Kameralar

1) Dijital kameraların çeşitlerini biliyor musunuz?

2) Dijital kamerayla dijital video kamerayıayırt edebiliyormusunuz?

3) Flaşbellek kartlarınıayırt edebiliyor musunuz?

4) Flaşbellek kartınıdijital kameraya takabiliyor musunuz?

5) Dijital kameranın kullandığıbatarya türüne uygun bataryatakabiliyor musunuz?6) Dijital kamerayıbilgisayara takıp görüntü aktarımıyapabiliyormusunuz?7) Çektiğiniz fotoğrafın ne kadarlık yer kapladığınıhesaplayabiliyor musunuz?

8) Optik ve dijital zoom arasındaki farkıayırt edebiliyor musunuz?

9) Dijital kameranın analog çıkışından televizyon bağlantısıyapabiliyor musunuz?

10) Diğer aksesuar bağlantılarınıyapabiliyor musunuz?

Tarayıcılar

1) Düzyatak tarayıcıyıbilgisayara yükleyebiliyor musunuz?

2) Tarayıcıkalitesini belirleyen unsurlarıbiliyor musunuz?

3) Tarama işlemi yapabiliyor musunuz?

4) TWAIN destekli bir yazılım üzerinden tarama işlemibaşlatabiliyor musunuz?

5) Barkod tarayıcının bilgisayar bağlantısınıyapabiliyor musunuz?

6) Farklıbağlantıarayüzlerini ayırt edebiliyor musunuz?

MODÜL DEĞERLENDİRME

Ölçme testinde yer alan sorularıyanıtlamış ve performans testinde belirtilendavranışlarıuygulayabiliyorsanız modülü başarıyla tamamlamışsınızdır. İstenen sonucualamamışsanız eksik olduğunuz noktalarıtekrarlayın.

Page 57: 10-Görüntü İşleme Cihazları

53

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 D2 B3 C4 A5 B6 D7 A8 D9 C

10 B

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

1 C2 C3 B4 C5 B6 A

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 C

2 B

3 D

4 A

5 B

CEVAP ANAHTARLARI

Page 58: 10-Görüntü İşleme Cihazları

54

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

ÇAKIR Ali Yavuz, Hakan KARATAŞ, Mehmet ÖNDER, BilişimTeknolojilerinin Temelleri I: PC Donanım ve Yazılım YardımcıKitabı,Sistem, İstanbul

MEYERS Mike, Renkli ve Resimli Kolay PC, ALFA, 1.Baskı, İstanbul, 2003

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

Page 59: 10-Görüntü İşleme Cihazları

55

KAYNAKÇA

Ron White, Timothy Edward Downs, How Computers Work, QUE, 8thEdition, 2005, Indiana Polis

GENÇ H. Hakan, PC DonanımıDers Notları

http://electronics.howstuffworks.com/digital-camera.htm/printable (Haziran2006)

http://www.howstuffworks.com/camcorder.htm/printable (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/d35mm/index.html (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/dv/index.html (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/dc/index.html (Haziran 2006)

http://www.sony.com.tr (Haziran 2006)

http://www.sony.com (Haziran 2006)

http://www.shortcourses.com/choosing/how/03.htm (Haziran 2006)

http://www.howstuffworks.com/scanner.htm/printable (Haziran 2006)

http://www.extremetech.com/article2/0,1697,1157541,00.asp (Haziran 2006)

http://www.canon.com/technology/scan/index.html (Haziran 2006)

http://support.gateway.com/s/tutorials/Tu_842279.shtml (Haziran 2006)

http://www.howstuffworks.com/upc.htm/printable (Haziran 2006)

http://www.taltech.com/TALtech_web/resources/intro_to_bc/bcpwork.htm(Haziran 2006)

KAYNAKÇA