1

1. Waarom maken LEERCOMPETENTIES deel uit van dit

instrument?

Kennis evolueert in deze maatschappij razend snel. Een diploma is niet meer het eindpunt, maar vormt het

beginpunt van een verder (professioneel) leertraject. Er wordt verwacht dat je zowel privé als professioneel

permanent en zelfstandig kan bijleren. Het is een opdracht van het onderwijs om jongeren te wapenen met

de nodige kennis, vaardigheden en attitudes die hen in staat stellen om op eigen kracht te leren1. Daarom

maken leercompetenties zowel in het basis- en het secundair onderwijs als in het hoger onderwijs deel uit

van de (vakoverschrijdende) eindtermen en algemene competenties. De verwerving ervan verloopt op een

steeds complexer niveau. Voldoende aandacht voor leercompetenties zal de overgang tussen de

verschillende onderwijsniveaus en in het bijzonder tussen secundair en hoger onderwijs faciliteren.

Peeters en Deneve (n.d.) zien leercompetenties als de beheersing van het leren. In dezelfde lijn omschrijft

van der Vlerk (2005) een leercompetentie als de bekwaamheid om tijdens het leren adequaat te handelen.

Hoewel dit een heel ruim begrip is, springt het adequaat handelen hier in het oog. Adequaat handelen kan

namelijk aangeleerd worden en leercompetenties kunnen dus ook aangeleerd of versterkt worden.

Volgens GoLeWe (n.d.) zijn leercompetenties nodig om de eigen competentieontwikkeling te regelen.

Verder behoren leercompetenties volgens het Europees referentiekader tot de 8 sleutelcompetenties van

het levenslang leren. Hier worden ze als volgt gedefinieerd:

Onze belangrijkste doelstelling is dat er een gesprek ontstaat tussen de leerling(en) en de begeleider. Op

basis daarvan kan de begeleider op een gedifferentieerde wijze de leerlingen stimuleren om de tips te lezen

en de oefeningen te maken om hun leercompetenties verder bij te spijkeren.

1 Cremers, L. et al. (2009). VOET @ 2010. Nieuwe vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs. Geraadpleegd op 15 mei 2011 via http://www.ond.vlaanderen.be/publicaties/eDocs/pdf/393.pdf.

Leercompetentie is het vermogen om een leerproces te beginnen en vol te houden. Men moet in staat

zijn eigen leerproces te organiseren, onder andere door efficiënt time- en informatiemanagement, zowel

individueel als in groepen. De competentie omvat bewustzijn van het eigen leerproces en zijn behoeften,

de vaststelling van de beschikbare mogelijkheden en het vermogen om obstakels te overwinnen

teneinde met succes te leren. Dit veronderstelt de verwerving, verwerking en assimilatie van nieuwe

kennis en vaardigheden en het zoeken naar en gebruik maken van studiebegeleiding. Leercompetentie

impliceert voor de lerenden het voortbouwen op eerdere leer- en levenservaringen om kennis en

vaardigheden in uiteenlopende situaties - thuis, op het werk, bij onderwijs en opleiding - te gebruiken en

toe te passen. (Vlaams Parlement, 2012).

2

2. Hoe kan je het FILMPJE gebruiken in de klas?

Inhoud

Het filmpje toont twee eerstejaarsstudenten, Charlotte en Dennis, die na de les terugkeren naar huis. We

registreren hun tijdsgebruik via de klok in het midden van het beeld. We zijn getuige van de wijze waarop

ze thuis/op kot bezig zijn met hun studies. Dennis werkt gestructureerd (digitale leeromgeving bekijken,

todolijst maken, hoofd- en bijzaken onderscheiden, weinig afleidende studieplek, …), Charlotte gaat op een

eerder chaotische wijze te werk (rommelige studieplek, veel afleiders (GSM, Facebook, Youtube), cursus

vol kleuren, enz.)

Doelstellingen

Aantonen dat studenten kunnen verschillen in de wijze waarop ze studeren. Het is belangrijk dat men

een studiemethode vindt die past en die werkt bv. voor sommigen zal “gezellige rommel” de

motivatie om te studeren bevorderen, terwijl dit voor anderen net zeer afleidend werkt.

Demonstreren dat sommige manieren van werken meer en minder efficiënt zijn in functie van

tijdsbesteding en studieresultaten in het secundair en hoger onderwijs bv. als je geen structuur kan

brengen in je cursussen, verlies je het overzicht bij grote pakketten leerstof.

Stimuleren om de eigen leerstijl en leercompetenties te onderzoeken en te relateren aan de

verwachtingen in het hoger onderwijs.

Aanmoedigen om de screeningsinstrumenten in te vullen.

Gebruik

Als introductie op studiemethode en ‘leren leren’ in het hoger onderwijs.

Als introductie bij de screeningsinstrumenten.

Na of tijdens het bekijken van het filmpje kan je volgende vragen stellen:

- Zie je verschillen in de wijze waarop Charlotte en Dennis werken?

- Wat vind je goed/niet goed in de werkwijze van Charlotte? Wat vind je goed/niet goed in de

werkwijze van Dennis?

- In welke figurant herken je je het meest? Of herken je je in beide? Welke gedragingen stel jij

ook?

- Heb je al zicht op je persoonlijke studiemethode en wat die waard is in het hoger onderwijs?

3

3. Welk SCREENINGSINSTRUMENT bevat deze module?

Deze module bevat twee screeningsinstrument

De KOLB leerstijlentest

De ZelfOriëntatie LEERCompetenties

TIP: Het is aan te raden om als begeleider eerst zelf de screeningsinstrumenten uit te proberen, zodat je

een zicht krijgt op de vragen uit de screeningsinstrumenten, de weergave van de resultaten en de tips die

aangeboden worden.

3.1 KOLB leerstijlentest

Afname en resultaten

Duur afname: 10 minuten

Duur nabespreking en oefeningen: 10 minuten

Organisatie klaslokaal: elke leerling heeft een pc nodig, voor de nabespreking kan je eventueel in groepjes

werken.

Deze test brengt de favoriete leerstijl(en) van de leerling in kaart en is gebaseerd op het leermodel van

Kolb2 en een herwerking van de leerstijlentest Kolb/Akkerman (2003)3. De test is een interessante eye-

opener voor leerlingen omdat hij de aandacht vestigt op verschillende goede leerstijlen die elk hun

voordelen kunnen hebben, afhankelijk van de leersituatie waarin men zich bevindt. Als je start met deze

test, vestig je de aandacht van de leerlingen op datgene waar ze al goed in zijn.

2 Dienst beroepsopleiding departement onderwijs en vorming (2006). Leerstijlentest algemeen. Geraadpleegd op 15 mei 2011 via http://ohmygods.be. 3 Van Puyenbroeck, H. (2011). Herwerking KOLB leerstijlentest Akkerman, versie 30 januari 2003. Gent: Arteveldehogeschool.

Doelstellingen :

Leerlingen krijgen zicht op hun favoriete leerstijl(en).

Begeleiders krijgen zicht op de favoriete leerstijl(en) van hun leerlingen.

Begeleiders komen te weten met welke onderwijsstijl(en)/werkvormen ze hun leerlingen

optimaal kunnen motiveren.

Begeleiders leren welke leerstijlen ze bij hun leerlingen nog extra kunnen prikkelen.

4

De leerling kan volgende resultaten krijgen:

OP BASIS VAN JOUW RESULTATEN LIJKT

HET ER OP DAT JIJ EEN … BENT

Betekenis

Dromer De dromer kan zich goed inleven in verschillende situaties en kan een probleem vanuit vele standpunten bekijken. Daardoor ziet hij vaak vele oplossingen. Hij is creatief en bedenkt ideeën waar anderen nooit aan hadden gedacht. Een dromer maakt en bedenkt graag, maar heeft daar tijd en ruimte voor nodig. Eerst kijken, dan doen. Hij is gevoelig voor eigen en andermans gevoelens en stelt zich belangstellend op. Een dromer voelt zich goed als hij in gezelschap mag brainstormen.

Denker De denker stelt graag onderzoekende vragen. Hij kijkt vooral naar wat gebeurt en probeert tot algemene regels te komen. Een denker is goed in logisch denken en redeneren. Een denker werkt nauwgezet. Hij leert het best uit boeken en directe uitleg als die duidelijk en logisch opgebouwd zijn. Hij legt graag een relatie met de kennis die hij al heeft. Hij heeft een brede wetenschappelijke interesse. Een denker voelt zich goed als hij zelfstandig aan de slag kan gaan om theorie te verwerven.

Beslisser De beslisser kan goed ideeën toepassen in de praktijk. Hij plant een taak en voert die uit. De theorie interesseert hem zo lang hij weet wat je er mee kan doen. De beslisser voelt zich goed als het stappenplan, de leerroute, mooi uitgetekend voor hem ligt en hij stap na stap tot het resultaat kan komen. Hij is sterk in het oplossen van problemen omdat hij logisch nadenkt en goed kan analyseren. Hij is praktisch ingesteld. Hij hakt makkelijk knopen door. Een beslisser voelt zich goed als hij mag leren van deskundigen bv. docenten.

Doener De doener is goed in het uitvoeren van plannen. Hij stelt zijn eigen doelen. Als hij ergens aan begint, wil hij resultaten zien. Hij schiet snel in actie en probeert ook anderen mee te trekken. Hij werkt graag samen. Een doener kan zich gemakkelijk aanpassen aan nieuwe situaties en onverwachte omstandigheden. Vaak zoekt hij nieuwe (leer)situaties op. Hij houdt van risico en experimenteert graag. Een doener voelt zich goed als hij uitdagende opdrachten krijgt.

Op basis van deze resultaten, lijkt

het er op dat jij geen

uitgesproken profiel hebt. Je zit

ergens tussen een … en een …

Combinatie van twee leerstijlen

Op basis van deze resultaten, lijkt

het er op dat jij alle leerstijlen op

een evenwichtige manier

combineert.

Combinatie van vier leerstijlen. Dit betekent dat de leerling zijn

leerstijl kan aanpassen aan concrete leersituaties.

5

Het theoretisch model van Kolb werd nog niet wetenschappelijk onderbouwd. Er is geen correlatie

gevonden tussen bepaalde leerstijlen en studieresultaten. De waarde van dit denkmodel schuilt volgens

ons vooral in het gedachtegoed dat verschillende leerstijlen hun voordelen kunnen hebben. Afhankelijk van

de leersituatie waarin men zich bevindt, past men best zijn leerstijl aan. Je kan als leerkracht je onderwijsstijl

aanpassen aan de favoriete leerstijl van een leerling om hem zo optimaal mogelijk te motvieren of je kan

proberen andere leerstijlen uit te lokken. Varieer daarom zo veel mogelijk werkvormen. De website

www.ohmygods.be bevat hierover heel wat interessante informatie.

Bespreking resultaten

Je kan volgende leervragen individueel of in kleine groepen bespreken:

Herken je jezelf in het resultaat?

Kan je voorbeelden van andere situaties geven waaruit blijkt dat deze leerstijl jouw favoriete leerstijl

is?

Wat zijn de voordelen van jouw leerstijl?

Wat kunnen nadelen zijn?

Je kan besluiten hoe jij als begeleider zal proberen inspelen op verschillende leerstijlen en de leerlingen

uitnodigen om te experimenteren met verschillende leerstijlen.

3.2 ZelfOriëntatie LEERCompetenties (ZOLEERiC)

Doelstellingen :

Leerlingen denken na over de mate waarin ze bepaalde leercompetenties reeds verworven

hebben.

Begeleiders krijgen zicht op de mate waarin leerlingen denken dat ze bepaalde leercompetenties

al of niet verworven hebben.

Begeleiders komen te weten aan welke leercompetenties individueel of klassikaal gewerkt kan

worden.

6

Afname en resultaten

Duur afname: 10 minuten

Duur nabespreking en oefeningen: 20 minuten

Organisatie klaslokaal: elke leerling heeft een pc nodig, voor de nabespreking kan je eventueel in groepjes

werken.

De ZelfOriëntatie LEERCompetenties4 bevraagt 8 leercompetenties die we selecteerden uit de

vakoverschrijdende eindtermen ‘leren leren’5 van het secundair onderwijs en het overzicht van de

generieke instapcompetenties voor het Hoger Onderwijs6.

LEERCOMPETENTIE BETEKENIS

Hoofd- en bijzaken onderscheiden

Meet de mate waarin de leerling details en hoofdzaken van elkaar kan onderscheiden in een tekst .

Verbanden leggen Meet de mate waarin de leerling verschillende delen uit de leerstof met elkaar in verband kan brengen.

Plannen Meet de mate waarin de leerling zijn tijd evenwichtig kan indelen tussen inspanning en ontspanning.

Concentreren Meet de mate waarin een leerling zich kan focussen op zijn studies en zich niet laat afleiden door interne en externe prikkels.

Taken maken Meet de mate waarin een leerling op een systematische wijze taken kan aanpakken.

Samenwerken Meet de mate waarin een leerling op een constructieve wijze feedback kan geven en ontvangen.

Examenstrategie Meet de mate waarin een leerling rekening houdt met de wijze waarop hij geëvalueerd zal worden.

Inzet Meet de mate waarin de leerling voldoende tijd besteedt aan zelfstudie en taken.

4 Van Puyenbroeck, H. & Boen, F. (2011). ZelfOriëntatietest LEERCompetenties. Gent: Arteveldehogeschool. 5 Cremers, L. et al. (2009). VOET @ 2010. Nieuwe vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs.

Geraadpleegd op 15 mei 2011 via http://www.ond.vlaanderen.be/publicaties/eDocs/pdf/393.pdf. 6 Schyvinck, E., Danckaert, E., vanden Berg, W. Generieke begincompetenties in het hoger onderwijs. OOF-project 2009/25. Aalst: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven.

7

5 principes

De ZOLEERiC is een korte vragenlijst, bestaande uit 29 helder geformuleerde items. De beperkte

duur om deze vragenlijst in te vullen werkt motiverend voor leerlingen.

De ZOLEERiC is een “face valide” vragenlijst. Dit betekent dat je als respondent sterk de indruk hebt

te weten wat de test meet.

De ZOLEERiC is een zelfperceptievragenlijst m.a.w. we hebben niet de intentie om de mate waarin

de leercompetenties echt verworven zijn te meten, maar we willen wel een indicatie geven over hoe

leerlingen denken over de mate waarin ze bepaalde leercompetenties verworven hebben.

De ZOLEERiC (vragenlijst en scoring) is opgesteld vanuit eigen praktijkervaring m.a.w. je kan op basis

van deze toets geen diepgaande diagnoses stellen rond studieproblemen. Hiervoor verwijzen we

naar andere gestandaardiseerde en genormeerde diagnostische toetsen zoals bv. de LASSI-test7 of

de LEMO-test8. De ZOLEERiC geeft wel een goede indicatie over mogelijke aandachtpunten voor

leerlingen en geeft aanleiding om met hen in gesprek te gaan hierover.9

De ZOLEERiC bevraagt gedragingen die veranderbaar zijn. De link tussen de schalen van de ZOLEERiC

en de remediëringstips is zeer transparant. Bij de feedback per schaal vind je de link naar de

bijbehorende tips en oefeningen.

Bespreking resultaten

Je kan volgende leervragen stellen in kleine groepen of individueel:

Kloppen de resultaten voor jou?

Welke sterktes zie jij bij jezelf (schalen met een “+” score) ?

Wat zijn voor jou aandachtspunten (schalen met een “+/-“ score)?

Welke leercompetenties, die verwacht worden in het hoger onderwijs, heb je nog niet verworven?

(schalen met een “-“score)

Welke leercompetenties zou je willen bijwerken?

Sluit af met de verwijzing naar het onderdeel ‘tips’

7 LASSI of de ‘Learning And Study Strategies Inventory’ (oorspronkelijke versie Weinstein, Palmer & Schulte, 1987;

Nederlandstalige bewerking door Lacante & Lens, 1999). 9Van de Mosselaer, H. et al. (2008). Lemo-test. Geraadpleegd op 14 mei 2011 via http://www.goleweb.eu/. 9 De ontwerpers van de ZOLEERiC, Van Puyenbroeck, H. (Arteveldehogeschool) & Boen, F. (K.U.Leuven), 2011, plannen in de toekomst verder wetenschappelijk onderzoek rond dit instrument met de bedoeling de betrouwbaarheid, de predictieve validiteit en de normering nog beter te onderbouwen.

8

Let op: deze vragenlijst peilt naar percepties over leercompetenties van leerlingen en niet naar reële

kennis, vaardigheden of attitudes. Je kan niet zo maar besluiten dat iemand die een negatieve score heeft

op een bepaalde schaal, deze leercompetentie niet zou verworven hebben en recto verso dat iemand die

positief scoort wel met zekerheid over deze competentie beschikt. De scores geven enkel een aanwijzing

op voorwaarde dat het zelfbeeld van de leerling strookt met zijn reële mogelijkheden en de leerling eerlijk

geantwoord heeft. Wees dus voorzichtig met te absolute conclusies en observeer ook het daadwerkelijke

gedrag in de realiteit.

9

4. Welke STATISTIEKEN bevat de module studiemethode?

Als begeleider heb je toegang tot enkele statistieken over de gemaakte screening van de leerlingen. Je kan

steeds de scores van elke individuele leerling opvragen. Daarnaast kan je kiezen uit enkele extra grafieken

of statistieken. Op deze manier kan je op een gerichte manier de meest gepaste oefeningen uit de tips

kiezen.

KOLB leerstijlentest

Je kan het percentage dromers, denkers, beslissers, doeners en gemengde profielen van de klasgroep

opvragen. Zo kom je te weten welke leerstijlen in de klasgroep dominant aanwezig zijn.

Voorbeeld:

LEERSTIJL

Denker N = 5 20%

Dromer N = 5 20%

Doener N = 5 20%

Beslisser N = 5 20%

Combinatie van leerstijlen N = 5 20%

ZelfOriëntatieLEERCompetenties (ZOLEERiC)

Je krijgt een overzicht van het percentage “+” scores,” +/- “scores, en” - “scores per schaal per klasgroep.

Zo kan je inschatten welke tips eventueel best klassikaal behandeld worden en welke best individueel

geadviseerd worden .

SCHAAL + +/- +

Hoofd- bijzaken onderscheiden

N = 8 40 %

N = 4 20 %

N = 8 40 %

Verbanden leggen

Inzet

Plannen

Concentreren

Taken afwerken

Samen werken

Examenstrategie

Een overzicht van alle mogelijke scores en interpretaties per schaal vind je in bijlage 1.

10

5. Hoe kan je de TIPS gebruiken van deze module?

De tips (informatie en oefeningen) zijn rechtstreeks gelinkt aan de schalen van de ZOLEERiC. Wie gemiddeld

of laag scoort op een schaal, neemt dus best de bijhorende tips door. Wie positief scoort, op een schaal

wordt eveneens doorverwezen naar de tips. Aangezien de ZOLEERiC een zelfperceptievragenlijst is en geen

vaardigheidstest, is het goed te bekijken via de oefeningen of men de betreffende leercompetentie echt

verworven heeft, dan wel of men dit alleen maar denkt.

5.1 Hoofd- en bijzaken onderscheiden

DOELSTELLING OEFENING hoofd- en bijzaken onderscheiden leren onderscheiden in teksten

MATERIAAL fiche ‘strategieën om hoofd – en bijzaken te onderscheiden’

3 oefenteksten rond drie verschillende thema’s

3 standaardoplossingen

VERLOOP duiding lezen: belang van deze leercompetentie in hoger onderwijs

fiche doornemen: strategieën om hoofd- en bijzaken te

onderscheiden

de hoofd- en bijzaken onderscheiden in één of meerdere

oefenteksten volgens de opgegeven instructies

oefenteksten vergelijken met de standaardoplossing

reflecteren over strategieën die men interessant vond, deze

eventueel noteren in het digitale portfolio

! Het is aan te raden om deze oefening klassikaal of in kleine groepjes te

maken met eigen studieteksten van de leerlingen. Als leerlingen samen

met de leerkrachten op deze manier studieteksten verwerken, krijgt dat

een hoge transferwaarde waardoor ze op een later ogenblik beter

zelfstandig aan het werk kunnen gaan.

DUUR per oefentekst 30 min.

11

5.2 Verbanden leggen

DOELSTELLING OEFENINGEN verschillende soorten schema’s leren maken

MATERIAAL fiches ‘boomstructuur’, ‘mindmap’ en ‘tabel’

3 oefenteksten rond drie verschillende thema’s

3 standaardoplossingen

VERLOOP JE START BEST MET HET ONDERDEEL ‘VERBANDEN LEGGEN’ ALS HET ONDERDEEL

‘HOOFD- EN BIJZAKEN ONDERSCHEIDEN’ AFGEROND IS.

duiding lezen: belang van deze leercompetentie in hoger onderwijs

fiches van verschillende soorten schema’s doornemen

oefenen op het maken van verschillende soorten schema’s via de

oefenteksten volgens de opgegeven instructies

oefenteksten vergelijken met de standaardoplossing

reflecteren over eigen voorkeuren, deze reflectie eventueel noteren

in het portfolio

! Het is aan te raden om deze oefening klassikaal of in kleine groepjes te

maken met eigen studieteksten van de leerlingen. Als leerlingen samen

met de leerkrachten op deze manier studieteksten verwerken, krijgt

deze oefening een hogere transferwaarde.

DUUR +/- 20 min. per oefentekst.

5.3 Plannen

DOELSTELLINGEN OEFENINGEN leren plannen op korte en lange termijn

MATERIAAL digitale to do-lijst, handleiding en digitale semesterplanning

VERLOOP duiding lezen: belang van deze leercompetentie in het hoger

onderwijs

oefening 1:

- to do-lijst invullen aan de hand van de eigen schoolagenda

volgens de instructies in de handleiding

- het is belangrijk dat je als leerkracht vooral veel aandacht

hebt voor het concreet formuleren van de doelen

- opslaan en/of eventueel afprinten van de to do-lijst

oefening 2:

- aan de hand van toetsen-, taken- examenplanning de

betreffende deadlines invullen op de semesterplanning

- opslaan en/of eventueel afprinten van de

semesterplanning

DUUR Continu aanvulbaar

12

5.4 Concentreren

DOELSTELLINGEN OEFENINGEN leren kennen van concentratietips

leren omgaan met droom-en piekergedachten

MATERIAAL quizvragen

piekerzetel, invulveld, tips

VERLOOP duiding lezen: belang van deze leercompetentie

oefening 1: concentratiequiz

- concentratiequiz invullen

- feedback lezen

- nabespreking: welke tips onthoud je?

oefening 2: leren omgaan met droom- en piekergedachten

- piekergedachten invullen in invulveld

- lijstje eventueel afdrukken

- tips lezen

DUUR Quiz: 10 min

Piekerzetel: 10 min

5.5 Inzet

DOELSTELLINGEN OEFENINGEN zicht krijgen op eigen tijdsgebruik

MATERIAAL digitaal registratieformulier (weekschema)

VERLOOP duiding lezen: belang van deze leercompetentie voor hoger

onderwijs

registratieformulier gedurende een week laten invullen

feedback lezen

bespreking

- leerlingen vergelijken hun registratieformulieren

- feedback lezen

registreren gedurende verschillende weken

- bespreken evolutie tijdsgebruik via feedbackgrafiek

- welke veranderingen kan men aanbrengen om meer met

de studie bezig te zijn? Zie ook ‘tips’ plannen en

concentreren.

DUUR continu invulbaar

13

5.6 Taken maken

DOELSTELLINGEN OEFENINGEN taken systematischer leren aanpakken

MATERIAAL taakchecklist

VERLOOP duiding lezen: belang van deze leercompetentie voor hoger

onderwijs

invullen van checklist wanneer de leerkracht een reële taak (bv.

boekbespreking, eindwerk, paper, enz.) opgeeft

bespreking gebruik checklist in de klas

DUUR continu invulbaar

5.7 Samenwerken

DOELSTELLINGEN OEFENINGEN zicht krijgen op favoriete groepsrol(len)

op een constructieve wijze feedback geven en ontvangen

MATERIAAL fiches groepsrollen Belbin

fiches kritiek geven en ontvangen, oplossingen

VERLOOP duiding lezen: belang van deze leercompetentie voor hoger

onderwijs

oefening 1: belbinrollen

- door te klikken op de stellingen die het meeste van

toepassing zijn, ontdekt de leerling zijn/haar favoriete

groepsrol(len)

- opnemen van favoriete groepsrol tijdens een reëel

groepswerk

- feedback geven op de wijze waarop een groepsrol

uitgevoerd wordt (instructies zie oefening 2)

oefening 2: kritiek geven en ontvangen: in duo’s

- fiches lezen

- proberen herformuleren van zegswijzen waarop je

kritiek kan geven op een constructievere manier

- herformuleren van zegswijzen waarop je kritiek kan

ontvangen

- oplossingen bekijken en vergelijken met eigen

voorstellen

DUUR Belbinrollen: 10 min

Kritiek geven en ontvangen: 30 min

14

5.8 Examenstrategie

DOELSTELLINGEN OEFENINGEN Leren omgaan met verschillende evaluatievormen

MATERIAAL www.studielicht.be

VERLOOP Je leerlingen kunnen dit gebruiken ter voorbereiding van een bepaalde

evaluatievorm (bv. mondeling examen, multiple choice, paper, …).

5.9 I-Study

De I-Study richt zich op laatstejaars van het secundair onderwijs. Het is een vragenlijst die peilt naar

studiemotivatie en studiemethode. Deze zijn immers medebepalend voor studiesucces in het hoger

onderwijs. Zo blijkt dat studenten met een goede studiemotivatie en –methode, ongeacht hun

begaafdheid, meer slaagkans hebben.

Onthoud dat het hier gaat om een zelfevaluatie, leerlingen beoordelen dus hun eigen studiehouding.

Indien een leerling van nature kritisch staat tegenover zichzelf zal die geneigd zijn zichzelf eerder laag in te

schatten dan hoog. Leerlingen kunnen eventueel hun mening toetsen aan het oordeel van een

medeleerling of iemand die hen goed kent.

De historiek, handleiding en psychometrische verantwoording van de I-Study zijn te vinden via volgende

website: http://www.vclb-koepel.be/professionals/onderwijsloopbaan/olb---themas/i-prefer/i-study-

handleiding

15

6. GERAADPLEEGDE WERKEN voor deze module

Akkerman, B. (2003). Herwerking KOLB leerstijlentest. Geraadpleegd op 15 mei 2011 via

www.brandwonden.nl/download/146.

Clement, J. (2010). Inspirerend coachen. De kunst van dynamisch en uitdagend communiceren. Leuven:

LannooCampus.

Denissen, K., Léonard, R., Van den Brande, J. & Willems, L. (2008). Studeerwijzer. Op weg naar succesvol

studeren. Brussel: VUBPRESS.

De Wert, C. (2005). De kunst van kritiek. Geraadpleegd op 12 mei 2011 via

http://www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/kritiek/.

Dienst Beroepsopleiding. Departement Onderwijs en Vorming. (2007). Onderwijzen in het bed van

Procrustes. Geraadpleegd op 15 mei 2011 via www.ohmygods.be.

Du Boulay, D. (2010). Succesvol studeren voor Dummies. Amsterdam: Pearson Education Benelux.

Du Chau, K., Vandelannoote, T. (2004-2005). Handleiding e-mindmaps. Geraadpleegd op 12 mei 2011 via

http://www.leerhof.be.

Lernout, B., & Provost, I. (2000). Leuker leren. Een nieuw praktijkboek voor breinvriendelijke studie.

Antwerpen: Standaard uitgeverij.

Peeters, L., & Deneve, M. (2010). Mijn Masterplan. Leren leren 16+. Averbode: Uitgeverij Altiora.

Goethals, E. (2010.) Stop met blokken, leer studeren. Intern document. Gent: Arteveldehogeschool.

Golewe. (2011). Handwijzer voor de studiebegeleider. Publicatie in het kader van het Interregproject Goesting in Leren en Werken (GoLeWe). Thema 1: Naar Hoger Onderwijs - Actie 1.3.: Remediëren van leren - Indicator 1.3b: Handwijzer voor het coachen van 'efficiënt en succesvol studeren' waarmee studiebegeleiders concreet aan de slag kunnen. Peeters, L. & Deneve, M. (n.d.). Leren is… . Geraadpleegd op 11 september 2013 via https://sites.google.com/site/lcleercoach/leren-is Universiteit Leiden, studentenpsychologen. Studietips en studieondersteuning. Geraadpleegd op 15 mei

2011 via http://www.studietips.leidenuniv.nl/.

van der Vlerk, D. (2005). Inspireren tot leren. Het ontwerp van een uitdagende leeromgeving. Uitgeverij coutinho.bussem. Vlaams Parlement. (2013). Kerncompetenties voor levenslang leren. Leercompetentie. Geraadpleegd op 10

april 2014 via

http://www.vlaamsparlement.be/vp/informatie/diensteuropa/beleidsdomein/onderwijs/leercompetenti

e.html

16

Bijlage 1: Feedback ZOLEERiC

Hoofd- en bijzaken onderscheiden

Betekenis De score op deze schaal geeft aan hoe goed de leerling denkt dat hij/zij de belangrijkste informatie kan selecteren in de leerstof.

Score - -/+ +

Feedback Je vindt het vaak moeilijk om de hoofdzaken van de bijzaken in een tekst te onderscheiden. Zo verhoog je de kans dat je niet genoeg tijd zal hebben om alle leerstof tijdig in te studeren voor het examen. Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips hoofd- en bijzaken onderscheiden te bekijken.

Je vindt het soms moeilijk om de hoofd- en bijzaken te onderscheiden in een tekst. Zo verhoog je de kans dat je niet genoeg tijd zal hebben om alle leerstof tijdig in te studeren voor het examen. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips hoofd en bijzaken onderscheiden bekijkt.

Je vindt het gemakkelijk om de kernbegrippen uit een tekst te halen. Prima, want deze vaardigheid komt heel erg van pas als je grote pakketten leerstof moet verwerken. Bij de tips hoofd- en bijzaken onderscheiden kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

Verbanden leggen

Betekenis De score op deze schaal geeft aan hoe goed dat de leerling denkt dat hij/zij relaties kan zien en aanbrengen in de leerstof.

Score - -/+ +

Feedback Je hebt er erg weinig vertrouwen in dat je de verschillende leerstofonderdelen met elkaar in verband kan brengen. Zo loop je het risico om te weinig inzicht in de leerstof te verwerven. Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips verbanden leggen te bekijken.

Je hebt er weinig vertrouwen in dat je de verschillende leerstofonderdelen met elkaar in verband kan brengen. Zo verklein je het risico om te weinig inzicht in de leerstof te verwerven. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips verbanden leggen bekijkt.

Je hebt er vertrouwen in dat je verschillende leerstofonderdelen met elkaar in verband kan brengen. Door verbanden te leggen , vergroot je de kans om echt inzicht in de leerstof te verwerven! Bij de tips verbanden leggen kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

17

Plannen

Betekenis Deze schaal meet de mate waarin de leerling denkt dat hij/zij een goed evenwicht vindt tussen studie en ontspanning.

Score - -/+ +

Feedback Je hebt het moeilijk om een goed evenwicht te vinden tussen studie en ontspanning. Zo loop je het risico om soms in tijdsnood te komen.Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips plannen te bekijken.

Je hebt het soms moeilijk om een goed evenwicht te vinden tussen studie en ontspanning. Dit verhoogt je kans om in tijdsnood te komen. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips plannen bekijkt.

Je lijkt een goed evenwicht gevonden te hebben tussen studeren en ontspannen. Prima, zo vergroot je de kans dat je steeds op tijd met alle studiewerk klaar komt. Bij de tips plannen kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

Concentreren

Betekenis Deze schaal meet de mate waarin de leerling denkt dat hij/zij de aandacht kan richten op studiewerk..

Score - -/+ +

Feedback Je hebt het moeilijk om je aandacht bij de studie te houden. Daardoor kan je studietijd onnodig lang worden. Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips concentreren te bekijken. Ook de tips ‘hoofd- en bijzaken’ en verbanden leggen’ kunnen voor jou interessant zijn, bv. als je te weinig actief met de leerstof zou omgaan (lees: te veel van buiten leert). Studeren wordt dan al snel een saaie bedoening en je aandacht glijdt dan automatisch af.

Je hebt het soms moeilijk om je aandacht bij de studie te houden. Daardoor kan je studietijd onnodig lang worden. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips concentreren bekijkt. Ook de tips ‘hoofd- en bijzaken’ en verbanden leggen’ kunnen voor jou, interessant zijn bv. als je te weinig actief met de leerstof zou omgaan (lees: te veel van buiten leert). Studeren wordt dan al snel een saaie bedoening en je aandacht glijdt dan automatisch af.

Je geeft aan dat je er in slaagt om je voldoende te concentreren. Deze vaardigheid helpt je om je efficiëntie tijdens het studeren te verhogen. Bij de tips concentreren kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

18

Taken maken

Betekenis Deze schaal meet de mate waarin de leerling denkt dat hij/zij in staat is een taak planmatig af te werken (nadenken, plannen, uitvoeren, controleren).

Score - -/+ +

Feedback Wanneer je voor een taak staat, ga je niet systematisch genoeg te werk. Er zit te weinig structuur in wat je doet. Hierdoor verlies je tijd en werk je vaak niet efficiënt. Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips taken maken te bekijken.

Wanneer je voor een probleem/taak staat, ga je niet altijd systematisch te werk. Er zit weinig structuur in wat je doet. Hierdoor verlies je soms onnodig tijd en werk je niet altijd even efficiënt. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips taken maken bekijkt.

Je lijkt taken systematisch en gestructureerd aan te pakken. Je omschrijft opdrachten helder, pakt ze stapsgewijs aan en controleert ze voldoende. Bij de tips taken maken kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

Samenwerken

Betekenis Deze schaal meet de mate waarin de leerling denkt dat hij/zij op een constructieve manier feedback kan geven en ontvangen.

Score - -/+ +

Feedback Je hebt het moeilijk met een aantal vaardigheden die je nodig hebt om goed in groep te kunnen werken, zoals feedback geven en ontvangen. Zo loop je meer kans op misverstanden of conflicten. Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips samen werken te bekijken.

Je hebt sommige vaardigheden die nodig zijn om goed samen te kunnen werken nog niet volledig onder de knie, zoals feedback geven en ontvangen. Dat verhoogt het risico op misverstanden of conflicten. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips samen werken bekijkt.

Je lijkt over een aantal vaardigheden te beschikken die je in staat stellen om goed samen te werken, zoals feedback geven en ontvangen. Bij de tips samen werken kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

19

Examenstrategie

Betekenis Deze schaal meet de mate waarin de leerling denkt dat hij/zij zijn/haar studiegedrag richt op de wijze waarop hij/zij geëvalueerd zal worden.

Score - -/+ +

Feedback Je staat te weinig stil bij de wijze waarop er geëvalueerd zal worden. Hierdoor riskeer je zaken “voor niets” in te studeren of je op een verkeerde wijze voor te bereiden. Op basis van je zelftest raden we je sterk aan om de tips rond examenstrategie te bekijken.

Je staat weinig stil bij de wijze waarop er geëvalueerd zal worden. Hierdoor riskeer je zaken “voor niets” in te studeren of je op een verkeerde wijze voor te bereiden. Op basis van je zelftest lijkt het ons nuttig dat je de tips rond examenstrategie bekijkt.

Je lijkt voldoende rekening te houden met de evaluatiewijze van de leerkrachten en stemt je studiegedrag daar op af. Dat is een goede strategie. Bij de tips rond examenstrategie kan je eventueel nagaan of je deze competentie echt goed bezit en/of nog kan verbeteren.

Inzet

Betekenis Deze schaal meet de hoeveel tijd die de leerling denkt aan zijn/haar studies te besteedt na de schooluren.

Score - + -

Feedback Je besteedt gemiddeld minder dan 10 uur aan je studies in een normale lesweek. Dat is te weinig om goede resultaten te halen in het Hoger Onderwijs. Gemiddeld genomen is 2 uur studiewerk per dag (dus 14 uur per week) een richtlijn om in het Hoger Onderwijs te kunnen slagen, als je een efficiënte studiemethodiek hanteert. Om een gedetailleerd zicht te krijgen op je tijdsgebruik, verwijzen we je naar de tips ‘Inzet’.

Je besteedt gemiddeld tussen de 10 en 20uur aan je studies in een normale lesweek. Dat is gemiddeld genomen voldoende om goede resultaten te halen in het Hoger Onderwijs, als je een efficiënte studiemethodiek hanteert. Gemiddeld genomen is 2 uur studiewerk per dag (dus 14 uur per week) een richtlijn om in het Hoger Onderwijs te kunnen slagen. Om een gedetailleerd zicht te krijgen op je tijdsgebruik, verwijzen we je naar de tips ‘Inzet’.

Je besteedt gemiddeld te veel tijd aan je studies in een normale lesweek. Zorg dat je niet in het rood gaat en al je energie verbrandt. Neem ook voldoende ontspanning! Gemiddeld genomen is 2 uur studiewerk per dag (dus 14 uur per week) een richtlijn om in het Hoger Onderwijs te kunnen slagen, als je een efficiënte studiemethodiek hanteert. Om een gedetailleerd zicht te krijgen op je tijdsgebruik, verwijzen we je naar de tips ‘Inzet’.