KANSER

• Kanser büyük bir gurup hastalığın genel adıdır. Vücuttaki hücrelerden herhangi birinde kontrol dışı bölünme ve büyüme olduğu zaman ortaya çıkar.

• Doku yada hücre grubunun normal düzenleyici uyarıcılardan bağımsız olarak aşırı, kontrolsüz çoğalmasıdır

• Kanser görülme sıklığı yılda 100 000 kişide 2-3 oranındadır (nüfusu 2 milyon ise/ yılda 4000 yeni kanser olgusu)

Kanser tedavisinde 3 temel yöntem vardır

CerrahiRadyoterapiKemoterapi

GENEL KAVRAMLAR

RADYASYON: Atom tarafından enerjinin yayılması ve bu enerjinin boşluk içinde iletilmesi işlemidir.

Radyasyon, dalga, parçacık veya foton olarak adlandırılan enerji paketleri ile yayılan enerjidir ve daima doğada var olan, birlikte yaşadığımız bir olgudur.

Enerji Spektrumu

Elektromanyetik Radyasyon Elektromanyetik dalga prensipleri içinde yol alan “foton” olarak adlandırılan enerji paketlerinden meydana gelirler. X ve Gama ışınları Partiküler Radyasyon Belirlenmiş kütleleri olan, hızlandırılmış atomik partiküllerden meydana gelir. Elektron, proton, alfa ışınları, nötron

Hızlı elektronlar

Beta parçacıkları

Alfa parçacıkları

PARÇACIK TİPİ

X-Işınları

Gama ışınları

DALGA TİPİ

İYONLAŞTIRICI RADYASYON

Radyo dalgaları

Mikrodalgalar

Kızılötesi dalgalar

Görülebilir ışık

DALGA TİPİ

İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RADYASYON

RADYASYON

Dolaylı iyonlaştırıcıNötron parçacıkları

• Tıbbi alandaki radyasyon uygulamaları, radyasyonla görüntü elde edebilme ve radyasyonun hücre veya tümörleri yok edebilme yeteneğine sahip olması temeline dayanır

• Bu iki özelliğinden dolayı radyasyon, hastalıkların teşhis ve tedavisinde önemli rol oynar

RADYOLOJİ

Sözlük anlamı olarak ‘ışın bilimi’ demektir.

Geniş anlamda radyasyonun, hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanımını ve bu amaçla geliştirilen teknik ve yöntemleri konu alan bilim dalıdır.

Radyolojinin tıp alanındaki iki önemli alanı, radyodiyagnostik ve radyoterapidir.

Radyodiyagnostik

Radyolojinin tanı dalı olup tıbbi görüntüleme yöntemlerini konu alır

Tanı koymak, teşhis etmek

Organ ve dokuların hasta olup olmadığını belirlemek

Anormallikleri saptamak

Radyoterapi

Radyolijinin tedaviyle ilgili dalıdır. Malign (kötü huylu) hastalıkların tedavisinde İyonizen radyasyonun kullanıldığı klinik daldır. Nadiren benign hastalıklarda da kullanılır. Hemanjiomlar, Eksoftalmi, Pterigium, Keloid, vb

Radyoterapinin Amacı

Radyoterapinin amacı; tanımlanmış bir tümör kitlesine, çevredeki sağlıklı dokuya olabildiğince az zarar vererek belirlenmiş ideal dozu vermek ve kür şansını arttırırken iyi bir yaşam kalitesi sağlamaktır.

Radyoterapinin Yapılış Amacına Göre Alt Grupları

Radyasyon tedavisinin kapsami içine; primer tümörlerin tedavisi, cerrahiden sonra kalan makroskopik ve mikroskopik tümör kalıntılarının eradike edilmesi, nüks ve/veya metastatik tümörlerin tedavisi girmektedir. Karşılaşılan hastalığın durumuna göre radyoterapiyi, amaçlanan hedefe göre genel olarak üç gruba ayırmak mümkündür:

1-Küratif Radyoterapi (iyileştirici):

Kanser hücrelerinin tümünü ortadan kaldırmaya yönelik tedavidir.

İlke olarak küratif tedavi, tam bir iyileşme beklenen hastalara uygulanır.

2- Palyatif Radyoterapi (şikayetlere yönelik):

Hastada geçici iyileşme sağlama ve lokal tümörü küçülterek hastayı belirli bir süre rahatlatmaya yönelik tedavidir.

Özellikle ileri evre ve yayılmış kanser vakalarında ağrı,

kanama veya nefes darlığı gibi belirtiler bu yöntemle azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir.

Günlük radyoterapi dozu daha yüksek,tedavi süresi ise kısa tutulur.

3-Profilaktik Kanser hücrelerinin yayılım olasılığını ortadan kaldırıp hastalığın önlenmesine yöneliktir.

Radyoterapi uygulama şekline göre 3’ ayrılır.• Eksternal radyoterapi (uzak mesafeden) (%93) • Brakiterapi (yakın mesafeden) (%7) • İnternal Tedavi

Radyoterapinin Tarihçesi

Radyasyon dünyanın başlangıcından beri var olmasına rağmen insanlığın radyasyonu keşfetmesi ve tanı ve tedavi aracı anlamında olarak kullanması binlerce yıl almıştır.X-ışınlarının (Röntgen ışınları) Alman fizik profesörü Wilhelm Conrad ROENTGEN tarafından 8 kasım 1895 tarihinde bulunmuştur. Bu buluş sayesinde radyoloji bilim dalı doğmuştur.

X-ışınlarının (Röntgen ışınları) keşfi 8 kasım 1895

Alman fizik profesörü Wilhelm Conrad ROENTGEN (1845-1923)

Bu buluş sayesinde radyoloji bilim dalı doğmuştur.

• 1898: Fransız fizikçi Pierre CURIE ve karısı Marie CURİE radyoaktif maddelerin ilki olan radyumu buldu.

• 1898: Fransız fizikçi Paul Ulrich VILLARD tarafından gamma ışınları ve bu ışınların “enerji paketi” (foton) yapısında olduğu saptanmıştır.

• 1898: Kanser olgularına ilk radyoterapi uygulanmıştır.

• 1902: X-ışınlarının neden olduğu ilk kanser olgusuna dair rapor hazırlanmıştır.

• 1903: Serviks üteri kanseri Ra ile tedavi • 1910: Marie CURIE tarafından “Radyoaktivite”

adlı önemli bir kitap yayınlanmıştır.

Radyasyon fiziğinin açıklığa kavuşmaya başladığı 1910’lu yıllara kadar radyasyon doktorlar tarafından ampirik olarak kullanılmıştır. O dönemlerde radyoterapi kanser tedavisinde mucizevi bir yöntem olarak sunuldu. Ancak zamanla tümörlerde nüks geliştiği, normal dokularda geri dönüşsüz birçok hasar bıraktığı ve çok yüksek dozlarda ölümcül olabildiği ortaya çıktı.

• 1922: Paris uluslar arası Onkoloji kongresi Coutard-Hautant larenks Ca RT ile tedavi uygulanmıştır.

• 1928: Röntgen uluslararası radyasyon ölçü birimi olarak tanımlandı.

• 1931: Van de Graff Jeneratörleri imal edilmiştir. Yüklü parçacıkları elektrostatik olarak hızlandırmak için dizayn edilmişlerdir. 2 MeV enerjili X-ışını üretirler

Van de Graff Jeneratörleri İlk defa 1931 yılında imal edilmiştir Yüklü parçacıkları elektrostatik olarak hızlandırmak için dizayn edilmişlerdir 2 MV enerjili X-ışını üretirler

1945: İkinci Dünya Savaşı’nda Hiroşima ve Nagazaki’de atom bombalarının kullanılması ile radyasyon fiziği hızlı bir gelişim sürecine girdi. 1952: İlk medikal lineer hızlandırıcı Londra’da Hammersmith hastanesinde kuruldu. Bu cihazla ilk tedavi 1953’de 8 MeV’luk X-ışınlarıyla yapılmıştır.

CO 60

1955

1972

Clinac 4

1988

EPID MLC

1995

Serial TomoTherapy

(1st commercial IMRT)

2001

IMRT

2003

CT Guided IG-IMRT

(TomoTherapy)

2008

RapidArcIMAT

Radiotherapy History – C-Arm Gantries

1992

3D Treatment

19961968

(commercialized versions)

1983

MRI

1992

Helical CT

1995

Helical Multi slice CT

2002

PET/CT usecommon

In RT

Imaging History – Ring Gantries

2005

CBCT

Helical TomoTherapy2003

C-Arms invented

for diagnost

ic X-Rays

Early 1900s

TomoTherapy, is a member of CT Scanner Family(New slip ring gantry design)

2005

AdaptivePlanning

DGRTDose Verification

2007

StatRTThroughput and

Reliability Enhancements

20082003

CT

Radiotherapy Equipment Development

Radyasyon fiziğinin gelişmesi ve bilgisayar kullanımının radyoterapiye yaygın entegrasyonu ile radyasyon onkolojisinde özellikle son 35 yılda kanser tedavisinde hızlı bir ilerleme sağlandı ve radyoterapi endikasyonları hızla genişledi ve genişlemeye devam etmektedir.