OSNOVE TRANSPORTA

Doc. Dr. Novak Damjanovi

Transport u sutini znai prenoenje ili prevoenje putnika i robe, lat. transportus. Transport predstavlja prevoz robe ili putnika izmeu eljeznikih ili drumskih stanica, aerodroma ili luka i meusobno. Transport kao dio privrede predstavlja skup saobraajnih sredstava i puteva, kao i prateih sistema, opreme i ureaja neophodnih za nesmetano odvijanje procesa transporta.

Saobraajna sredstva ine: u drumskom saobraaju:

automobili; prikolice i poluprikolice.

u eljeznikom saobraaju: lokomotive i vagoni.

u rijenom saobraaju: brodovi i bare.

u avionskom saobraaju: avioni.

Saobraajni putevi su putevi specijalne namjene za odgovarajua vozila (putevi, pruge, rijeke ...).

Prateu saobraajnu infrastrukturu ine: teretne i putnike stanice; terminali; utovarno/istovarne stanice; servisna i remontna srestva; sredstva veza i signalizacije i dr.

Transportni proces karakteriu tri osnovne faze: utovar podrazumjeva pripremu voznog sredstva,

organizaciju utovarnog mjesta, sortiranje tovara i formiranje dokumentacije koja prati prevoz tereta;

prevoz osnovna funkcija transporta i istovar sputanje tovara sa transportnog sredstva, na

mjesto za odlaganje i predaja tovara sa prateom dokumentacijom.

Vrste klasinog transporta

eljezniki transport je vrsta transporta gdje se prevoz robe ili putnika vri vagonima koji se kreu po pruzi uz lokomotivsku vuu. Osnovne karakteristike eljeznikog transporta su:

pozitivne: visoka propusna i prevozna sposobnost;

prevoz nezavisan od klimatskih uslova;

neposredna veza magistralnih i prateih kolosjeka i

masovnost prevoza.

negativne: ogranien manevar i

velika poetna ulaganja;

Automobilski transport predstavlja vid drumskog transporta, kao najmasovniji oblik transporta za prevoz putnika i tereta na kratka i srednja rastojanja.

Pozitivne karakteristike automobilskog transporta su: velika manevarska sposobnost;

izraena mobilnost;

automnost transportnih sredstava;

visoka brzina dostave;

dostava od vrata do vrata i

irok spektar primjene.

Negativne karakteristike automobilskog transporta su: visoka ulaganja;

znaajna energetska potronja;

niska produktivnost i

zagaenje ivotne sredine.

Vodeni transport je jedan od najstarijih oblika

transporta.

Pozitivne karakteristike vodenog transporta su:

visoka prevozni kapacitet;

niska energetska potronja i

relativno mala ulaganja.

Negativne karakteristike vodenog transporta su:

spora brzina dostave;

sezonski prevoz i

ureenje plovnih puteva.

Vazduni transport ima prednost u prevozu putnika na srednjim i dugim linijama, na kojima se mogu prevoziti

i odreeni tereti.

Pozitivne karakteristike vazdunog transporta su:

visoka brzina prevoza;

fleksibilnost;

manevar i operativnost i

relativno nia kapitalna ulaganja.

Negativne karakteristike vazdunog transporta su:

zavisnost od klimatskih uslova;

manje koliine robe i

buka.

Tehnologije transporta Tehnologija transportnog procesa predstavlja skup razliitih operacija, sa ciljem da se obezbjedi neprekidan transportni lanac.

Tehnologija eljeznikog transporta je posebno sloena zbog uslovljene veze sa eljeznikim kolosjekom. Osnovu tehnologije rada eljeznikog transporta predstavljaju: red vonje;

plan formiranja pravaca kretanja i

usaglaavanje planova kretanja na magistralnim linijama.

Osnovno je da se na dijelu pruge izmeu dvije stanice ne mogu istovremeno kretati dva voza. Kretanje je dozvoljeno samo vozovima koji su predvieni po redu vonje. Upravljanje transportom se vri iz dispeerskog centra.

Tehnologija automobilskog transporta karakterie prevozni proces koji se ostvaruje:

vozilima opte namjene;

vozilima namjenjenim posebnim prevozima i

pojedinanim vozilima.

Ovaj transport je poseban po autonomnom kretanju jednog vozila, autovoza ili grupe vozila sa voznim redom ili bez njega. Transportni tovar moe biti manjih i veih dimenzija.

Tehnologija vodenog transporta obuhvata transport

samohodnim objektima, nesamohodnim barama, sistemom (vozom) 6-8 bari itd. Uz pomo jednog broda ili sistema prevoznih plovnih objekata moe se otpremiti tovar na jednu ili vie adresa.

Tehnologija vazdunog transporta ima svoje specifinosti jer avion:

polijee i slijee po strogo definisanom rasporedu vonje;

mora posjedovati koridor letenja koji zavisi od brzine leta i optereenosti i

predstavlja veoma sloen objekat transporta.

Osnovne performanse tipova transporta