PHƯƠNG PHÁP

ĐÁNH GIÁ KINH TẾ Y TẾ

TS. Trần Xuân Bách

Nội dung

1. Khái niệm Đánh giá Kinh tế Y tế

(KTYT)

2. Phân loại các Phương pháp Đánh giá

KTYT

3. Câu hỏi lượng giá

Khái niệm Đánh giá KTYT

Khan hiếm

Lựa chọn

Tại sao cần Đánh giá KTYT?

Thông tin về các lựa chọn chính sách để phân

bổ nguồn lực ở các cấp:

Liệu với cùng 1 nguồn lực thì chương trình, dịch

vụ, hay chính sách y tế này có hiệu quả cao hơn so

với những lựa chọn khác không?

Liệu chúng ta có phân bổ các nguồn lực hữu hạn

tối ưu nhất không?

Nếu chúng ta thay đổi các chính sách, hay phân bổ

nguồn lực, hiệu quả có tăng thêm không?

Khái niệm Đánh giá KTYT

Phân tích so sánh chi phí và kết quả của các phương án

lựa chọn nhằm hỗ trợ việc ra quyết định.

(Michael Drummond, 2005)

Thông tin gì cần cho Đánh giá KTYT?

Nguồn lực được sử dụng

Đầu ra:

Hiệu lực (Efficacy): Can thiệp đó có thể mang lại kết quả

mong muốn không? (Can, capacity)

Thử nghiệm lâm sàng

Các điều kiện lý tưởng

Hiệu quả (Effectiveness): Can thiệp đó có mang lại kết

quả mong muốn trong thực thế không?

Các điệu kiện thực tế

Các can thiệp cộng đồng

Tiếp cận và công bằng

Cung cấp kết quả Đánh giá KTYT có đủ

cho việc ra quyết định chính sách?

Can thiệp/ chính sách/ chương trình/ dịch vụ y tế đó

có tính chi phí – hiệu quả không?

Khả thi

Tác động ngân sách

Sẵn sàng chi trả

Bắt đầu nghiên cứu Đánh giá KTYT

như thế nào?

Xác định các lựa chọn thông qua phân tích một cách

hệ thống:

Chương trình hiện tại và các lựa chọn thay thế

Chương trình hiện tại có hiệu quả hay không?

Góc nhìn/ quan điểm trong đánh giá KTYT:

Bệnh nhân, tổ chức/ cơ quan chuyên biệt, hệ thống Y tế (Bộ

Y tế), chính phủ, xã hội

Liên quan đến các vấn đề về ra quyết định

Đo lường và sự biến thiên của các đo lường

Đánh giá KTYT

Chương trình 1 Chi phí 1 Hiệu quả 1

Chương trình 2 Chi phí 2 Hiệu quả 2

Không can thiệp

Đánh giá KTYT

Đánh giá KTYT

Phân loại Đánh giá KTYT

PHÂN TÍCH CẢ CHI PHÍ VÀ HIỆU QUẢ

Không Có

SO SÁNH

HAI HAY

NHIỀU

PHƯƠNG

ÁN

Không Chỉ có mô tả

hiệu quả

Chỉ có mô tả

chi phí

Mô tả chi phí

và hiệu quả

Có Đánh giá

Hiệu suất

hoặc Hiệu

quả

So sánh chi

phí giữa các

phương án

Đánh giá

Kinh tế Y tế

đầy đủ

Có những loại CHI PHÍ nào ?

Bệnh nhân/ gia đình

Đi lại

Nằm viện, dịch vụ y tế, thuốc

Chăm sóc tại nhà …

Hệ thống Y tế:

Nhân lực y tế, (thời gian x cán bộ), Cơ sở y tế

Thuốc, vật tư, trang thiết bị….

Các ngành khác:

Dịch vụ xã hội (vd. Cho người già), giáo dục, thay đổi việc

làm,….

Có những KẾT QUẢ ĐẦU RA nào?

Tác động về Sức khỏe

Thay đổi về tình trạng sức khỏe: số năm sống tăng thêm, sô

ngày đau ốm, tử vong thay đổi

Thỏa dụng (Số năm sống được hiệu chỉnh theo chất lượng

cuộc sống (QALY), năm sống khỏe mạnh tương đương

(HYE- Healthy Years Equivalent)

Sẵn sàng chi trả (Trong phân tích chi phí – lợi ích)

Các giá trị khác:

Giảm tính không chắc chắn

Chi phí – tiết kiệm được

Ví dụ: Đo lường Hiệu quả của can thiệp

Can thiệp: Hiệu quả đầu ra của điều trị nghiện chất

dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone

Tác động về Sức khỏe

Giảm hành vi sử dụng ma túy

Cải thiện chất lượng cuộc sống

Ví dụ: Đo lường Hiệu quả của can thiệp

Can thiệp: Hiệu quả đầu ra của điều trị nghiện chất

dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone

Tác động về Sức khỏe

Tăng Số năm sống hiệu chỉnh theo Chất lượng cuộc sống

(QALY)

Là can thiệp có tính chi phí – hiệu quả

Ví dụ: Đo lường Hiệu quả của can thiệp

Can thiệp: Hiệu quả đầu ra của điều trị nghiện chất

dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone

Tác động về Kinh tế

Giảm chi phí cho chăm sóc Y tế

Phân loại Đánh giá KTYT

Tử số Mẫu số

Phân tích Chi phí tối thiểu (CMA)

-

Phân tích Chi phí – Hiệu quả (CEA)

Đơn vị đo lường

sức khỏe tự nhiên

vd: ca bệnh, mmHg

Phân tích Chi phí – Thỏa dụng (CUA)

Đơn vị đo lường

sức khỏe tổng quát

vd: QALY, DALY

Phân tích Chi phí – Lợi ích (CBA)

Chỉ số so sánh

Chi phí (A)

Kết quả (A)

Chi phí (B)

Kết quả (B)

Chi phí tăng thêm = (A) - (B)

Hiệu quả tăng thêm = (A) - (B)

1

2

Tỉ số chi phí - hiệu quả (CER: Cost-effectiveness Ratio)

Tỉ số chi phí - hiệu quả gia tăng (ICER: Incremental Cost-

effectiveness Ratio)

Đánh giá KTYT

B

D

A

C

Khác biệt về hiệu quả

Khác biệt về chi phí

Đánh giá KTYT

Đánh giá KTYT

Chiến lược A 1,000,000 Giảm 2%

Chiến lược B 2,100,000 Giảm 3%

CEA: So sánh 2 chiến lược phòng chống béo phì ở học sinh tiểu học Quận Đống Đa

Đánh giá KTYT

Chiến lược A 6,000,000 Tăng 6 QALY

Chiến lược B 3,000,000 Tăng 5 QALY

CUA: Chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư tại bệnh viện Đại học Y

Đánh giá KTYT

Chiến lược A 2 tỷ 90%

Chiến lược B 1,8 tỷ 90%

CMA: Tổ chức tiêm chủng phòng cúm H1N1 cho 90% cán bộ trường Y Hà Nội

Đánh giá KTYT gồm những thành phần nào?

• Liệt kê theo các cấu phần theo:

Trình tư lo-gic của 1 chương trình y tế,

Sự tham gia của các bên liên quan trong quá trình tiến hành

CHI PHÍ

Nguồn lực Sử dụng

Hệ thống Y tế, C1

Các ban ngành khác, C2

Mất năng suất lao động, C4

Chương trình Chăm sóc Sức khỏe

KẾT QUẢ Xác định Đo lường

Lượng hóa

Thay đổi tình trạng sức khỏe

Các giá trị khác được tạo ra

Nguồn lực tiết kiệm được

Hệ thống Y tế, S1

Bệnh nhân, gia đình S3

Ban ngành khác, S2 Giá trị của các nguồn lực tiết kiệm được

Các giá trị khác được tạo ra, V

Thỏa dụng về sức khỏe, U

Sẵn sàng chi trả, W

Mức sẵn sàng chi trả chung, W’

Hiệu quả, E

Bệnh nhân, gia đình, C3

Tăng năng suất lao động, S4

Như thế nào là 1 nghiên cứu Đánh giá KTYT tốt? (10 tiêu chuẩn của Drummond)

1. Mục tiêu nghiên cứu có rõ ràng và khả thi?

2. Các lựa chọn có được trình bầy rõ ràng không? ( Ai? Làm gì? Cho ai? Ở đâu? Tần

suất như thế nào?)

3. Hiệu quả của các chương trình hay dịch vụ này có được đo lường phù hợp?

4. Các chi phí và kết quả đầu ra quan trọng của từng lựa chọn được xác định đầy đủ

không?

5. Các chi phí và kết quả đầu ra có được đo lường chính xác bằng các công cụ và

phương pháp phù hợp không?

6. Các chi phí và kết quả đầu ra có được lượng đúng không?

7. Các chi phí và kết quả đầu ra có được hiệu chỉnh cho các khác biệt về thời gian

không?

8. Nghiên cứu có phân tích chi phí và hiệu quả tăng thêm của các lựa chọn không?

9. Nghiên cứu có cân nhắc sự biến thiên và tính không chắc chắn của các đo lường

chi phí và kết quả đầu ra không?

10. Kết quả nghiên cứu có được trình bầy và thảo luận theo các chủ đề quan tâm của

người sử dụng kết quả nghiên cứu không?

Đánh giá chất lượng của nghiên cứu KTYT

(QHES- Quality of Health Economics Studies)

STT Các câu hỏi Điểm

1 Mục tiêu nghiên cứu có được trình bày rõ ràng, cụ thể không? 7

2 Quan điểm phân tích và lý do lựa chọn có được đề cập không? 4

3 Các biến số đo lường sử dụng trong phân tích từ nguồn số liệu tốt nhất không? 8

4 Nếu ước tính từ phân tích nhóm, thì các nhóm có được xác định từ đầu không? 1

5 Tính không chắc chắn của đo lường có được xử lý bởi: (1) Phân tích thống kê cho

các sự kiện ngẫu nhiên và (2) phân tích độ nhạy không? 9

6 Phân tích chi phí – hiệu quả gia tăng có được thực hiện không? 6

7 Có trình bầy phương pháp lượng hóa các số liệu không? 5

8 Trục thời gian có được xác định không? Có triết khấu cho giá trị > 1 năm không? 7

9 Chi phí, chi phí đơn vị, số đơn vị có được đo lường thích hợp không? 8

10 Đầu ra sơ cấp, thứ cấp, ngắn hạn, dài hạn, tác động ngược có được lượng hóa phù

hợp không? 6

11 Các kết quả đo lường/thang đo có tính giá trị và độ tin cậy tốt không? 7

12 Mô hình kinh tế, phương pháp nghiên cứu và phân tích, và các thành phần của tử

số và mẫu số có được trình bày rõ rành, minh bạch không? 8

13 Sự lựa chọn mô hình kinh tế, các giả định chính và những hạn chế của nghiên cứu

có được cân nhắc không? 7

14 Có bàn luận rõ ràng về chiều hướng và độ lớn của các sai số tiềm tàng không? 6

15 Kết luận/khuyến nghị có hợp lý và dựa trên kết quả nghiên cứu không? 8

16 Nghiên cứu có công bố nguồn kinh phí cho nghiên cứu từ đâu không? 3

Tổng 100

ĐÁNH GIÁ KINH TẾ Y TẾ

CÁC CHỈ SỐ SỨC KHỎE TỔNG QUÁT

Các chỉ số được hiệu chỉnh theo..

1. Chất lượng cuộc sống: (Quality-adjusted)

- QALY: Số năm sống được hiệu chỉnh theo CLCS

- QALE: Kỳ vọng sống được hiệu chỉnh theo CLCS

2. Tàn tật (Disability-adjusted)

- DALY: Số năm sống được hiệu chỉnh theo mức độ tàn tật

- DALE: Kỳ vọng sống được hiệu chỉnh theo mức độ tàn tật

3. Sức khỏe (Health-adjusted)

- HALY: Số năm sống được hiệu chỉnh theo mức độ tàn tật

- HALE: Kỳ vọng sống được hiệu chỉnh theo mức độ tàn tật

Câu hỏi

1. Trình bầy khái niệm và phân loại các phương pháp đánh giá kinh tế y tế.

2. Trình bầy các đặc điểm về chất lượng của một nghiên cứu đánh giá kinh tế y tế