09. Балты на тэрыторыі Беларусі
TRANSCRIPT
Балты на тэрыторыі Беларусі
Паходжанне балтаўІндаеўрапейцы
(літоўцы, латышы)Балты Славяне Германцы
Жылі на ўзбярэжжы Балтыйскага мора і ва Усходняй Еўропе.Назва – ад Балтыйскага мора.
Тэрыторыя рассялення2 тыс. да н.э. – max тэрыторыя:• Захад – да р. Одэр;• Усход – да вярхоўяў р. Волгі і
Камы;• Поўнач – да Фінскага заліва і
Ладажскага возера;• Поўдзень – да Сярэдняга
Падняпроўя.
Адносіны з мясцовым насельніцтвам
Плямёны паляўнічых і рыбаловаў + продкі балтаў = мірнае суіснаванне
“Залаты век”
ІІ – V стст. – “залаты век” балтаў – росквіт
рамяства і гандлю.Тэрыторыя паменшылася
Але!Па-ранейшаму на
балтыйскам узбярэжжы і на Беларусі
Падзел балтаў на плямёныПрычыны:
Вялікая тэрыторыя рассялення
Ізаляцыя адныхбалтаў ад іншых 1 тыс. да н.э. – падзел на заходніх, усходніх, дняпроўскіх.
Змяшэнне з іншымі народамі
Заходнія балты• Тэрыторыя: ад Панямоння да
Ніжняй Віслы;• Прыклады: прусы, яцвягі,
куршы.
Усходнія балты (лета-літоўскія плямёны)• Тэрыторыя: берагі
рэк Нёман, Заходняя Дзвіна, Вілія.• Прыклады: літва.
Дняпроўскія балты
• Мала вывучаны;• Растварыліся сярод
славян.
Балты на Беларусі:Літва;Яцвягі і інш.
Паселішчы балтаўСелішчы
(неўмацаваныя)Гарадзішчы
(умацаваныя)
Гарадзішчы балтаўНа ўзвышшах;Невялікіх памераў;Спачатку – без штучных
абарончых умацаванняў (толькі драўляная агароджа);
Пасля – валы, равы (часам – некалькі радоў), сцены.
Гарадоў не было!
Жытлы балтаў
З драўляных слупоў;Сцены абмазваліся глінай;У цэнтры – адкрытыя
агнішчы/печкі-каменкі;Пасля – глінабітныя печы без
дымахода.
Заняткі балтаў• Земляробства і
жывёлагадоўля;• Паляванне і
рыбалоўства (дапаможныя).
ЗемляробстваКультуры: пшаніца,
проса, ячмень і г.д.Прылады: драўляная
саха з жалезным сашнікам, жалезная матыка, сярпы, косы.
Жывёлагадоўля
Пераважала над паляванням;
Гадавалі свіней, авечак і г.д.
ГандальУвозілі
Медзь; Шкляныя пацеркі; Гліняны посуд; Рымскія манеты і г.д.
ВывозіліБурштын (“паўночнае золата”).Бурштынавы шлях – з Прыбалтыкі ў Міжземнамор’е.Коней;Скуру;Мёд і г.д.
РамёствыАпрацоўка металаў;Апрацоўка дрэва;Выраб глінянага посуду;Ткацтва і г.д.
Натуральная гаспадарка – гаспадарка, якая забяспечвае ўсім неабходным.
Упрыгожанні• З бронзы і срэбра;• Геаметрычны арнамент;• Сіні, зялёны, блакітны,
чыровы колеры эмалі;• Прыклады: бранзалеты,
фібулы, галаўныя вянкі і г.д.
Славяне і балты2-ая пал. I тыс. н.э. – прыйшлі славяне.Запазычылі ў балтаў:• Упрыгожанні;• Назвы рэк і азёр;• Вопыт.