0202- 0202 زاقارعروشکیدرومهعلاطم...

ی‌ژئوپلیتیکی‌در‌روابط‌سیاست‌خارجی‌جمهوری‌اسالمی‌ایران‌و‌ها‌فرصت

(0202-‌0202کشور‌عراق‌از‌)مطالعه‌موردی‌کشورهای‌خاورمیانه‌ 1اخباریمحمد

دانشیبر جغزافیبی سیبسی، واحد تهزان مزکشی، دانشگبه آساد اسالمی، تهزان، ایزان

01/00/0931تبریخ پذیزش مقبله: 01/10/0931تبریخ دریبفت مقبله:

‌چکیده

مىطم خايرمیاو محل تاللی س لار آسیا اريپا ي آفریما ي کاون پیدایص ادیان الی مار مرد تج بازیگران لدرتمىدد بدد ي

در سیاسدت خدارجی مدثرر دف ایه ممال ضىاسایی کددا شودپتیتی ی باضد. تاریخ ویس ضاد رلابت امپریالیستی در ایه مىطم می

باضد. با تج ب ایى کطرا حز ختیج فارس یمتحتیتی ي مبتىی بر استدالل -جمر اسالمی ایران ي ريش تحمیك تصیفی

يلدی ه از ذشضدت تداکىن دی یدک از آودا از ا متعدد دارا اضتراکاتی ستىد اود ي از جىب بر ري یک فالت لار يالع ضد

لدمی ي مىازادات مدرز ، وپتیتی ی خد آوگو ک ضایست است استفاد وىمد ي مچىان درذیر اختالفدات فرىگدی ابسارا ش

ملعیدت ي فرىگدی ،فدرايان التاداد ، سیاسدی دا شودپتیتی ی ا ي چالص فرصتاز اراق با بیطتریه طل مرز ستىد. ایران ي

،سدازد تاود زمیى ساز طراحی یک رابرد کارآمد در ایده مىطمد را فدرا اامل میضىاسایی ایه ، باضىد جغرافیایی برخردار می

دا شودپتیتی ی بد طدر مطتدف اسدتفاد ضدد ضداد ا ک اذر از فرصت کىىد ب ذو یماامتی ک ماوىد ضمطیر دي لب امل

ا خای بد. مگرایی بیطتر ي زمیى ساز سایر فرصت

‌ی‌ژئوپلیتیکی،‌سیاست‌خارجی،‌کشورهای‌خاورمیانه،‌ایران،‌عراقها‌صتفرواژگان‌کلیدی:‌

[email protected])نویسنده مسئول( اخببریمحمد -0

پژوهشی-فصلنامه‌علمی

‌های‌نو‌در‌جغرافیای‌انسانی‌نگرش

‌0931سال‌دهم،‌شماره‌اول،‌زمستان‌

1396 ناتسمز ،لوا هرامش ،مهد لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 14

همدقم نییعت بیپ زا و صخشم لوصا هلسلس ی بوچراچ رد و هتشاد یسایس طباور رگیدکی اب نهک یاه نامز زا عماوج :Behzadi: 1994) .دندرک یم رارقرب هطبار یدزن و رود یاهروشک اب یجراخ تسایس فادها هب یبایتسد یارب ،هدش

مادن هدب یردتگرزب هدعماج ادب لادح نیع رد و هدش ادج رگیدکی زا ییایفارغج یاهزرم هلیسو هب عماوج زین هزورما (9 و ددنهد ی دم لکدش ار لدلملا نیب طباور هک 6دشاب یم روشک 636 لماش هعماج نیا دنتسه طااترا رد للملا نیب هعماج ترازو مادن هدب یتالیکشت هب ار رما نیا و هدرک یهدنامزاس 7یجراخ تسایس مان هب یا هلوقم رد ار دوخ یسایس طباور .دنراپس یم هجراخ روما زا ع ادفد و تدیمکاح ظدفح یاردب رودشک زا جرادخ لئ ادسم و رودما ادب درودخرب رد اه تلود هک یشور و یشم طخ (Mansuri:1986:11) دودش ی دم یدسررب یجراخ تسایس رد دنک یم ذاختتا دوخ عفانم لیصحت و ،یقعت و تیدوجوم ار نادش ااترا هوحن دوخ روشک یساسا نوناق یاه تیولوا هب هجوت اب دننک یم شالت اهروشک یفده نینچ هب لین یارب ییادیفارغج تدیعقوم ،عبادنم زا یرادرودخرب ظاحل زا اهروشک زا ی چیه هک ییاجنآ زا ،دننک نیودت اهروشک ریاس اب نیاربادنب . ددشاب یم توافتم زین اهنآ اب طااترا هوحن دنتسین ناسکی یسایس و یداصتقا ،یماظن تردق ،گنهرف ،تیعمج ددم ار روشک تاناکما نینچمه و یلم عفانم ،یجراخ تسایس رد اه تیولوا هب تسیاب یم اهروشک ریاس اب طااترا یارب .داد رارق رظن ماودقا یتیعمج یناسنا راتخاس ،ییایفارغج تیعقوم ،زاگ و تفن یعیا رصانع لماش ارع رد یکیتیلیپوئژ یاه تصرف ار یا هدقطنمارف و یا هدقطنم یاه تردق رظن رصانع نیا ،دشاب یم هدرک ادیپ یسایس درکراک هک عیشت ،هذم تیرثکا و رد تدسدورف عودضوم ،دازآ یادهبآ هدب یسرتسد رد ارع یکیتیلیپوئژ یاه بلاچ یفر زا .تسا هدرک ،لج دوخ هب دادسف ،بردع و دردک مودق هدب طودبرم ثدحاام ،هدنایمرواخ یاهروشک رد زرم یلیمحت تیهام ، یتیلپوردیه ثحاام ردب هدک تدسا یلئاسم زا یریفکت یاه تسیرورت دوجو ،هقطنم رد یا هقطنمارف یاه تردق روضح ،یرادا یاه هاگتسد .تسا هدنکفا هیاس ارع و ناریا یجراخ تسایس ،اده تدیلباق ،اده لی دسناتپ ییادسانش مزلتدسم اردع و ناردیا نیب ماوداب ییارگمه ی داجیا و ،سانم طااترا یرارقرب یراددیاپ و ییادیفارغج تیهام لیلد هب یکیتیلپوئژ لماوع نایم نیا رد .دشاب یم هقطنم رد دوجوم تادیدهت و اه بلاچ رودشک یدلم عفادنم و فاددها هب یبایتسد زاس هنیمز هک دمآراک یدراهار نیودت و یحار رد یرت هتسجرب بقن رتشیب .دنک یم مهارف دشاب یرظن درکیور :ناریا یمالسا یروهمج یجراخ تسایس رد یکیتیلیپوئژ یاه تصرف و اه بلاچ هدک اجنآ زا .تسا اهنآ هب لین یاهرازبا و یناهج ماظن رد ،یقعت دروم یلم فادها هب یبایتسد یجراخ تسایس فده یجرادخ تدسایس ،تدسا اهودشک ردگید اب لماعت و طااترا داجیا نمضتم یناهج ماظن رد یلم فادها و عفانم ،یقعت

هراق رد مه ار روشک راهچ دادعت هک هدش هراشا روشک 007 هب cia.gov تیاسبو رد هدش هتفرگ رظن رد 707 ات 936 زا فلتخم عبانم رد اهروشک دادعت 6 .دنتسه للم نامزاس وضع روشک 936 دادعت نیا زا هک تسا هدرک هاساحم ایسآ هراق رد مه و اپورا

2Foreign Policy

74 ...يجراخ تسایس طباور رد يکیتیلپوئژ یاه تصرف

،لادح نیا اب Crabb, Antizzo, Sarieddine, 2000: 65)) .تسا رگیدمه اب یسایس یاهدحاو لماعت هویش هدننک نییعت تدسایس ،ردگید ترااع هب .دریگ یمن ربرد ار یصاخ ورملق و دراد یلک یا هانج و یعازتنا موهفم ی یجراخ تسایس ندیا هادگره .تدسا ینادهج و یا هدقطنم طیدحم هدب تاسن یسایس دحاو ی یا هشیدنا و یرظن یاهدرکیور یجراخ مدظن هک هنوگ نامه .دش دنهاوخ یکیتیلپوئژ یعوضوم ،دنریگب دوخ هب ییایفارغج دعمب یا هشیدنا و یرظن یاهدرکیور اادصوصخم ،لدماوع ندیا زا زدین درس گنج زا سپ هرود مظن ،تشاد رارق ییایفارغج یاهراشف ریثأت تحت درس گنج لدباقتم ریثأت .دریذپ یم ریثأت یللملا نیب یاوق هنزاوم یراتخاس یاهورین نینچمه و ییارگ هقطنم و ق انم رمتسم تیمها :Stein and Lobell, 1997 ) ددنک یدم دادجیا ار لدلملا نیب تسایس زا «یراتخاس یایفارغج» درکیور ی اهراشف نیا

،ددنراد راکوردس ییادیفارغج یادضف و ترددق مودهفم ود اب هطساو یب اهروشک یزرمارف یاه بنک هک اجنآ زا و (103 ادب یجرادخ طدباور ینادشوپمه ،سادسا نیارب .تشاد دنهاوخ یکیتیلپوئژ یتیهام یجراخ تسایس هاگتسد تامیمصت .تسا اهروشک یجراخ تسایس هاگتسد رد یکیتیلپوئژ یاه یژتارتسا ذاختا هدننک هیجوت یکیتیلپوئژ یاه تیعقاو تدسایس هدلوقم هدب 006 ادت 706 لدصا زا مهد لصف رد زین و دددعتم لوصا رد ناریا یمالسا یروهمج یساسا نوناق و یدلم عفادنم ظدفح رد بشوک نوچ مه یتاعوضوم هدنریگربرد ،ام یجراخ تسایس ثحام .تسا هتخادرپ یجراخ بالدقنا رودص ،ناهج للم اب هنسح و زیمآ حلص طباور یرارقرب ،ناهج نیفعضتسم و ناناملسم وقح زا عافد ،ینهیم تدیعقوم زا یرادرودخرب مدغر هدب زین ناریا یمالسا یروهمج .دشاب یم ...و بخایدازآ یاه تضهن هب مک ،یمالسا ددقاف ،یجرادخ تدسایس یدساملپید رد یرازفا مرن و یکیزیف یاه هانج نایم رثؤم یگنهامه دوان ظاحل هب ، یژتارتسا بیادشگ .تسور هبور یللملا نیب یاه هنیزه نوزفازور دشر اب و هدوب للملا نیب ماظن یاه یدنب فص رد ،سانتم هاگیاج ،یژردنا عبادنم ،تیع دضو ،تدیعقوم) یکیتیلپودئژ ینادام ردب یجراخ تسایس یارجا و یحار مزلتسم ،هلأسم نیا رد :Rashnho) .تسا ناکم و نامز طیارش زا لباقتم یکرد داجیا و رثؤم لماعت اب هارمه (...و یگنهرف ورملق ،یزولوئدیا

2015: 84) رودشک نآ یدلم تردق رصانع اب اامیقتسم روشک ره یجراخ تسایس هک دنتسه هدیقع نیا رب للملا نیب طباور یاملع ادب ااتادسن لماوع :دش لئاق یکفت لماوع زا هتسد ود نایم روشک ی یلم تردق نییعت یارب ناوت یم .تسا طااترا رد ی اده هد دیدپ نادمه تدباث لدماوع (Morgenta: 1995: 197) .دنتدسه ینوگرگد شوختسد هراومه هک یلماوع و تااث ندودب حردطم لدیلد هدب ،دندشاب هتدشاد یدعیا أشنم اهنآ زا یخرب تسا نکمم هک ریغتم لماوع و ییایفارغج و یعیا ادفیا یکیتیلودپوئژ یادهلیلحترد ار یلدصا ،طق ود بقن ،ریغتم لماوع نیب رد ناسنا و تباث لماوع نیب رد ییایفارغج تدیعقوم ،یلحادس تیعقوم ،ییایرد تیعقوم) ییایفارغج تیعقوم نوچمه ییاه یگژیو (Ezzati: 2006: 76) .دننک یم ،یفارگودپوت عدضو ،(هددش هتساک صخاش نیا تیمها زا هزورما) روشک تعسو ،( یژتارتسا تیعقوم ،یزکرم ای یرب و ییاذدغ) یدعیا عبادنم ،نآ عدیزوت هودحن و تیعمج یاه هفلؤم و تباث لماوع زا اهبآ هکاش ،روشک لکش ،زرم لو رب رد ار هعماج تاداقتعا ،گنهرف ،خیرات ،تاداع ،یداصتقا نامزاس ،یسایس میژر) یعامتجا یسایس یاهداهن ،(یندعم .دریگ یم ددناوت ی دم دودخ یزروادشک ادی و تا ااترا ،لقن و لمح ،تعنص دننام ییاه هنیمز رد یژولونکت ای و یتعنص تردق یمادظن یگدادمآ لیذ رد و تسا هطبار رد روشک ی تردق اب اامیقتسم یماظن یگدامآ .دشاب روشک ی تردق یایوگ


رودشک دی تیعمج .تخادرپ حلسم یاهورین تیفیک و تیمک ،یراهر ،یماظن یژولونکت نوچمه یلماوع هب ناوت یم عدیزوت ،تدیعمج دودخ زا دیادش .تدسین یمازلا عوضوم نیا هتالا و دشاب دناوت یم روشک نآ یلم تردق زا یدامن زین هیحور ،6یلم بنم زا ناوت یم یلم تردق هب طوبرم یفیک لماوع ن ایم رد .دشاب رتمهم تیعمج دشر دنور و تیعمج و ،دسانم طاداترا یراردقرب (Morgenta: 1995: 246) . دردب مادن یساملپید تیفیک و هعماج و تموکح تیفیک ،7یلم رد .ددشاب یم هقطنم رد دوجوم تادیدهت و اه بلاچ ،اه تیلباق ،اه لیسناتپ ییاسانش مزلتسم ماوداب ییارگمه ی داجیا نیوددت و یدحار رد ی ردت هتدسجرب بدقن رتدشیب یرا ددیاپ و ییایفارغج تیهام لیلد هب یکیتیلپوئژ لماوع نایم نیا .دنک یم مهارف دشاب روشک یلم عفانم و فادها هب یبایتسد زاس هنیمز هک دمآراک یدراهار یاقترا و یلم تردق بیازفا روظنم هب یکیتیلپوئژ ریغتم و تباث لماوع زا یریگ هرهب زا تسترااع یکیتیلپوئژ تصرف لدماوع زا یا هدرتدسگ فدی یاراد یکیتیلپودئژ و ییادیفارغج لدماوع و اه شزرا) للملا نیب ماظن رد روشک تیعقوم تدلود دی یارب تیعضو ی داجیا یکیتیلپوئژ یاه بلاچ زا روظنم و دشاب یم هریغ و یناکم یئاضف یعیا یناسنا لدماوع و اده صخادش زا هدافتدسا اب روشک نآ تسایس ندرک رثأتم و یکیتیلپوئژ رییغتم و تباث لماوع هیاپ رب روشک ای ،دیقر رودشک هدیلع ردب ییایفارغج لماوع و اه شزرا زا یدادعت ای ی دربراک (Hafez Nia: 2000: 213) .ییایفارغج دودخ هدارا و اه تساوخ ،نارگیزاب ات دوش ،اس و دیامن لعفنم ار یو یسایس عضاوم و دروآرد وناز هب ار نآ دناوت یم (Hafez Nia: 2006: 121) .دنیامن لیمحت نآ رب ار نیدب طدباور رد نآ رد دوجوم رصانع و ییایفارغج یاهاضف یسررب هب یتیلپوئژ هک ییاجنآ زا تفگ ناوت یم عقاو رد اه تردق طسوت اهنآ رصانع و اهاضف نیا زا هدافتسا یوحن هب زین یکیتیلپوئژ یاه بلاچ و اه تصرف ،دزادرپ یم تردق هدک ددشاب یم یکیتیلپوئژ یاه بلاچ و اه تصرف یاراد هنایمرواخ یکیتیلپوئژ هقطنم رد ناریا نیا ربانب .دوش یم طوبرم و تیهام رییغت دناوت یم هقطنم رد دوجوم یاه تردق ریاس و روشک نیا دروخرب و هدافتسا هوحن هب هجوت اب لماوع نیا مده یجرادخ تدسایس ذادختا رد رثؤم بقن دناوت یم روشک رد دوجوم یتیلپوئژ یاهدک ییاسانش .دنهدب زین درکراک ،یدلم یادضف یاه یدنمناوت و اه فعض ،یلم نیمزرس یاسن یاه تیعقوم زا یهاگآ .دنک افیا یکیتیلپوئژ نزو اب اتسار و یدلم یاهاضف زا تسرد کرد نیزاغآ هطقن ،یناهج و ینوماریپ ،یا هقطنم تالوحت تیهام زا قیقد تخانش و یهاگآ اهرودشک یدلم عفادنم و فادها بوچراچ رد یعقاو ریغ و ینهذ یاه یریگ میمصت هار رد یعنام نینچمه و یللملا نیب .تسا رد لودحت ریثأدت تدحت ااتددمع هک ناهج رد نآ یا هقطنم و ییاضف عیزوت و یناهج تردق ماظن لوحتم و ایوپ تشرس زا یکیتیلپو دئژ ردیغتم و تدباث لدماوع درکرادک و بقن رد لوحت و ییوس زا اه تلم یهاگآ حطس و یژولونکت و ملع اادمئاد رگیدکی اب اه تلم و اه تلود طباور و یا هقطنم یاه ماظن و یناهج ماظن هک دوش یم ثعاب ،دراد رارق رگید یوس ردیخا ههد جنپ ی هک تسا ارع و ناریا نیب طباور عوضوم نیا یارب لاثم نیرتهب .دنشاب ینوگرگد و لوحت لاح رد .دشاب یم هنایمرواخ رد یرگ یزاب رد ناریا یوزاب و تسود روشک ی هب نونکا یژتارتسا نمشد ی زا :درک هراشا ناوت یم هطبار عون هس هب ناریا یجراخ تسایس و یتیلپوئژ نیب

1 National Character 2 National Morale


یمادمت رد ادت هدش ،اس ناریا یتیلپوئژ یرادیاپ و یراتخاس طااترا نیا یلمع هجیتن ،یرادیاپ و یراتخاس هطبار (6

هدب هدشیمه ،هدوب یناهج یاه تردق نوناک رد هدرتسگ تارییغت اب هارمه هک یللملا نیب متسیس هتشذگ نرق جنپ لحارم

.تسا هدنام یقاب یللملا نیب روشک ی ناونع

.تدسا هتدشاد دودجو مده ریغتم و لوحتم یا هطبار یتیلپوئژ و ناریا یجراخ تسایس نیب ،ریغتم و لوحتم هطبار (7

،هدطبار ندیا لکش رد یلو تسوربور یجراخ تسایس رد یتیلپوئژ رصنع یرادیاپ اب هراومه ناریا هک دنچ ره ینعی

.دنا هدوب لایس هراومه هتشذگ نرق دنچ رد یللملا نیب تردق یاهنوناک اریز .تسا هتشاد دوجو رییغت و لوحت

هک تسا هتشاد دوجو یتیلپوئژ زا ناریا ناگاخن نیب رد فلتخم راودا رد یددعتم تاکاردا ،یلمع و یکاردا هطبار (9

هدودب ناردیا دیتیلپوئژ رتسب رب یجراخ تسایس رد یددعتم یاهشرگن روهظ ،اس یکیتیلپوئژ کاردا رد ددعت نیمه

(Sajadpour: 2004:67) .تسا یلخاد أشنم یاراد االماک هطبار نیا یترااع هب و تسا

:دومن میسقت هتسد هس هب ناوت یم ار ناریا رد یتیلپوئژ و یجراخ تسایس نیب هطبار یاه بلاچ

هدب و هدودب یژتارتدسا ددحتم ددقاف هراومه ناریا ؛فلتخم راودا رد یکیتیلپوئژ و یکیژتارتسا ییاهنت نهک بلاچ (6

دراد یدددعتم یکارتشا هوجو اهنآ زا ی ره اب و دراد رارق اه تلم و لود ریاس و اه کرت ،بارعا نیب رد ناریا یریاعت

.تسین اهنآ زا ی چیه وزج یلو

تادضراعت هدلمج زا ددیدج یکیتیلپودئژ یاده هدفلؤم دددعتم تالودحت و ردییغت و یکیتیلپو دئژ رمتسم یاه بلاچ (7

و هعیدش نیودن دیتیلپوئژ ادی و دینورتکلا نادهج رد اهزرم تیعضو زین و اهزرم ظفح ،ندش یناهج و ییارگناهج

طدباور رد ا ر ،دسانم تالمادعت مده و ددنک نیمأدت ار شدودخ عفانم مه هنوگچ ناریا هکنیا ، یژولوئدیا یاه بلاچ

.دشاب هتشاد للملا نیب

.دنک نیمأت ار ناریا تینما و عفانم دناوت یم یعامجا و یکیتیلپوئژ شرگن مادک هکنیا و یرکف بلاچ (9

هنایمرواخ ،ادقیرفآ و ادپورا ایسآ هراق هس زکرم رد عقاو ،دوهی و تیحیسم ،مالسا رزب نید هس بیادیپ نوناک هنایمرواخ هقطنم و دصکی دودح تیعمج و یلیسف یاه یژرنا ناوارف ریاخذ دوجو ،هراق هس نیب ییاوه و یبآ یاه هار نیرت هاتوک یاراد یاهرودشک یاردب یبودخ فرصم رازاب ،دنشاب یم زین یتفن یاهدمآرد لومشم هک سراف جیلخ ۀزوح یرفن نویلیم هاجنپ یاهرودشک ردظن هراودمه هدقطنم ندیا ور نیا زا (Ezzati and Bakhtiyar Pour: 2010) ؛دنا هدرک مهارف برغ یتعنص .تسا هدوب هقطنم نیا رد یا هقطنمارف نادنمتردق یتسیلایرپما تباقر دهاش زین خیرات ،هدرک ،لج دوخ هب ار دنمتردق هددس رد هدک تدسا نآ زا یکاح دهاوش ،عماوج تالوحت رب نآ هاناج همه تاریثات و یداصتقا یاهشرگن یریگ جوا اب زدکرمتم یدللملا نیب حوطس رد یداصتقا یاه یدنمناوت هژیوب و عبانم تیریدم فیک و مک رب تردق رایعم مکیو تسیب ،رودشک رده یدادصتقا ناودت ،یناهج ذوفن یاهرازبا و یلم تردق و عفانم یدنب تیولوا و ،یترت رد ناس نیدب .تسا و دیتیلپوئژ ق انم ،درس گنجزا سپ تالوحت اب .تسا هداد صاصتخا دوخ هب ریخا یاه لاس رد ار هاگیاج نیرت مهم تسا ظاحل نیدب .دنشاب یناوارف صلاخان دیلوت و راشرس یعیا عبانم یاراد هک تسا یق انم اب قاطنم یژتارتساوئژ


زا ،(زاگو تفن) یژرنا دیلوت عبانم دصرد 06 زا بیب نتشاد رایتخا رد اب سراف جیلخ هزوح هژیوب هنایمرواخ هقطنم هک درس گنج نارود یژتارتسا ق انم رگا لاح .تسا رادروخرب مکیو تسیب هدس رد یدرفبرصحنم یمونوکاوئژ بقن لدباقریغ هدک تفای دنهاوخ یللملا نیب یتیعقوم ق انم نآ ،ددرگ ( یمونوکاوئژ) یداصتقا لماع اب قاطنم ( یتیلپوئژ) (Rashnho: 2015: 102) .درک دنهاوخ ادیپ یناهج یژتارتسا نیودت رد یروحم یشقن و هدوب نیزگیاج کارتشا یاراد ددعتم یاه هانج زا و دنا هتفرگ رارق هراق تالف ی یور رب سراف جیلخ هزوح یاهروشک هکنیا دوجواب تاکارتدشا ندیا رادنک رد ،دنودش رادرودخرب یزادس دادمتعا یودگلا ی زا هزوح نیا رد دنا هتسناوتن زگره اما ،دنتسه یمادمت .هددنام یقادب رتدسکاخ ریز بتآ تروص هب و هدشن لح نونک ات هک یتافالتخا ،ددرگ یم هدهاشم زین یتافالتخا رودضح ادب تادفالتخا ندیا ،ددننک ی دم مرن هجنپ و تسد یزرم تالکشم اب بیب و مک سراف جیلخ هزوح یاهروشک یودس زا هدلوقم ندیا ادب درودخرب یژتارتسا و هتفای بیازفا اکیرما هدحتم تالایا صوصخ هب یا هقطنمارف یاه تردق یاهرودشک نیدب داضت ،جوم یژتارتسا یاه توافت نیا هک یدح رد دشاب یم توافتم سراف جیلخ هزوح یاهروشک یدناریا و یدبرع هنایارگ یلم بیارگ ود نیب برخم تباقر ،یموق و یداژن ظاحل زا .تسا هدش زین سراف جیلخ هزوح و ییادیرآ داژدن ود درودخرب و هدشن دودحم دروم نیا رد تافالتخا نیا .تسا هدرک داجیا هقطنم رد یدیدش فالتخا ندید رد یبادهو و هعیدش ،ینس ،یضابا جراوخ :یاهذم هدمع هقرف راهچ رانک رد نوگانوگ یاه تیموق اب هارمه یماس-Zain al) تدسا هدش هقطنم رد یموق تسیلانویسان و ارگداینب ضراعتم یاه یژولوئدیا تیوقت و بیادیپ لماع مالسا

Abedin, Shirzad, Jokar: 2010). ندیا ردب .ددشک یم بلاچ هب ار تیباهو میلاعت ،یمالسا یاهذم یاه هقرف ریاس زا بیب عیشت یاهذم یسایس یاه هزومآ هتدشذگ نردق ود ید ،هدروآ دراو رودشک نیا نایعیش رب ار اهراشف نیرتشیب و هدش عورش ناتسبرع زا تیباهو ساسا .میتدسه هدقطنم رد اده یردیگرد ندیا دهادش نودنکا و هدیدسر دودخ جوا هدب یبادهو و هعیدش هورگ ود نیب فالتخا

(Geographic Organization of the Armed Forces: 2008: 213) هراشا 7396 هام ید هثداح هب ناوت یم لاثم یارب ینیدشن ،دقع و یدتینما یادهورین طدسوت اردع نیشن ینس یاه ناتسا رد نیضرتعم رداچ ندیشک بتآ هب زا سپ ،درک و ددندروآرد دودخ فرصت هب راانالا ناتسا زکرم رد ار رهش ود نیا بعاد یاهورین ،هجولف و یدامر رهش ود زا بترا-Zain al) د ودمن فردصت زدین ار اردع رهدش نیدمود لدصوم و دردک هلمح ارع لامش هب 9396 لاس رد نآ زا سپ

Abedin, Shirzad, Jokar: 2010). هدک هدنوگنآ دودخ یکیتیلپودئژ یاهرازبا زا هنایمرواخ یاهروشک زا ی چیه نونک ات هتشذگ زا وف ،لاطم هب هجوتاب یزرم تاعزانم ،ماوقا کاکحطصا و هنایارگ یلم مسیلانویسان ،یگنهرف تافالتخا ریگرد نانچمه و هدومنن هدافتسا دیاب هدقطنمارف یاهتردق هب هطسباو هماکدوخ دساف یاه تموکح دوجو تیاهن رد و دنتسهرامعتسا نارود زا هدیسر ثرا هب نددش جراخ و اه تموکح داداتسا زا اه تلم ییاهر فده اب ییاه تضهن روهظ ثعاب نیون مسیلایرپما تانایرج و یا ادب و ددندوان رادک یب یا هقطنمارف یاه تردق اه تضهن تانایرج یوپاکت نیمه رد ،دش ناگناگیب یسایس یاهراشف زا یکادخ هردک زا تمدسق ندیا رد یدمیظع عیادجف ،جوم یتباین یاه گنج و مسیرورت زا یونعم و یدام یاه تیامح .دندش


ود یراکمه هنوگره عنام یدامتعا یب نیا هک یرو هب .تسا مکاح هقطنم یاهروشک نایم یدامتعا یب رظاح لاح رد ز ا یدخرب هک هتشاذگ ریثأت اهروشک یور یدح ات یدامتعا یب نیا دوش یم هقطنم یسایس یاهدحاو نایم هاناج دنچ ای یبولطمادن تارثا تیعضو نیا هک ،دنوش یم یا هقطنمارف یاهروشک نماد هب تسد یتینما فادها ،سک تهج اهروشک .(Zain al-Abedin, Shirzad, Jokar: 2010) تسا هتشاد اهروشک یکیتیلپوئژ یژتارتسا و یلم عفانم رب ارع یشاپورف زا دعب ناتسبرع و ناریا هقطنم نیا دنمتردق تلود ود رادتقا ۀرطیس تحت سراف جیلخ یکیتیلپوئژ ۀزوح تدیلباق ،متدسیس ندیا یاهرودشک ردگید اب هسیاقم رد درف هب رصحنم یاه تیلباق اب ود دره ناتسبرع و ناریا .دراد رارق نادیم نیا رد .Christin 2003: 70)) دنا هدرک ادیپ ار نآ رب مکاح یسایس یاضف و هقطنم تالوحت رب فرگش یراذگریثأت هجیتن رد دریگرارق هدافتسا دروم و زیهجت یسایس یاهراکوزاس هلیسوب دیاب هک تسا یونعم یذوفن هقطنم رد ناریا ذوفن ددرگ یم رب یسایس یاهرونام هب سپسو تسا هتفهن ناریا تلود یسایس نامتفگ رد ناریا یجراخ تسایس کرحم روتوم

(Ezzati and Bakhtiyar Pour: 2010). قارع و ناریا طباور هنیشیپ روشک نآ نادرمتلود یوس زا هذختم یاه تسایس ،ناریا برغ رد ارع تلود یریگ لکش و ینامثع یشاپورف نامز زا هتشاد ناریا اب هناتسود یطباور تردن هب روشک نیا و هدمآ رامش هب ناریا یلم تینما هیلع دیدهت عانم ناونع هب هراومه و یمودق لئادسم و اردع رد نایعیدش هدیلع ضیعات نوچمه یاهذم لئاسم هارمه هب یزرم و یضرا تافالتخا .تسا یدال هعدسوت یودخ هاردمه هب ارع و ناریا یاهزرم یوس ود رد اهدرک روضح ،مجع و برع هشقانم دننامه یداژن .دندرگ یم بوسحم ریخا نرق مین رد روشک ود نایم هعزانم ای بنت یلصا لماوع هلمج زا دادغب نامکاح و ناردیا هدب اردع هادشداپ یودسزا تدینو نسح تئیه مازعا و 2096 نیدرورف هب ارعو ناریا نیب طباور زاغآ هطقن تدیامح تدحت نادمز ندیا رد اردع تدلود ، ددردگ یم زاب ناریا اب یسایس طباور یرارقرب تهج تئیه نیا یاضاقت و کرمگ نارومأم صوصخ رد ،ناریا تلود هب تاسن ار ناش ضارتعا اه یقارع افتا نیا زا دعب لاس ود دوب ناتسلگنا دنورا یاهبآ رد ارع تیمکاح قح هب زواجت و هرصب ردنب نامزاس تاررقم نتفرگ هدیدان رب ینام ناریا ییایرد یورین تدیمکاح لادمعا زا یریگودلج رودظنم هدب ارع و داد ر 9696 لاس رد یدعب تافالتخا مک مک .دندومن مالعا دور ندیا رد .دش دقعنم روشک ود نایم یدادرارق 6696 ریت 96 رد ماجنارس ،درک تیاکش للم هعماج هب دور دنورا رب ناریا اردع تدلود هب ولات طخ ات نادابآ یاهبآ زا یرتمولیک جنپ یانثتسا هب دور دنورا رسارس رد ینار یتشک قح دادرارق .(Houshang Mahdavi: 2001:39) دش راذگاو ادب ادما تدشاد هدمادا 2596 ریت 67 ات ارع رد ثعب بزح نتفای تردق ماگنه ات روشکود طباور رد بلاچ و بمارآ ردب هوالدع هرود ندیا رد . ددش زادغآ رودشک ود نادیم طباور یگریت زا یرگید هرود ، ارع رد ثعب میژر ندش مکاح یاردب نآ هدارا و ثعب میژر دیدش یتسیبرع ناپ تاشیارگ ،دوجوم یاه میژر یژولوئدیا یاه توافت ،یلاق تافالتخا تدیمکاح ادب ارع تفلاخم و درس گنج نارود فلاخم یاه ،طق هب روشکود بیارگ نینچمه و برع ناهج لرتنک .دوزفا عاضوا تماخو رب هناگ هس ریازجرب ناریا


یمالسا بالقنا زا لبق سراف جیلخ رد یکیتیلپوئژ طباور یوگلا - 1 هرامش لدم(Hafez Nia and Rumina: 2005:70)

یمالسا بالقنا زا دعب سراف جیلخ رد یکیتیلپوئژ طباور یوگلا - 2 هرامش لدم(Hafez Nia and Rumina: 2005:70)

رد ،دردک حردطم ار دور ددنورا ردب اردع قلطم تیمکاح یاعدا ماگنه نآ رد ارع ییاتدوک میژر سیئر رکالا نسح هدب .ددنیامن یدسرزاب دنددش یم دور دنورا دراو هک ار ییاه یتشک کرادم و دانسا ات دنتفرگ میمصت یثعب تاماقم هجیتن اردع کادخ دفنیال ءزدج ار بردعلا طش هاربآ ، ارع هجراخ روما ترازو 2596 نیدرورف 67 رد میمصت نیا لااند لادمعا و تارادهظا ندیا لاانددب .دشکب نییاپ هب اه یتشک یور زا ار بیاه مچرپ ات تساوخ ناریا زا نینچمه و دیمان راردق دادقعنا هب ار دوخ لیامت و یغلم ار 2936 یزرم ی همان دهع 2596 تشهایدرا رد زین ناریا تلود ،یقارع تاماقم تدماخو هدب یمادظتنا درودخرب عودقو هناتدسآ ات ار روشکود طباور دادیور نیا .دومن مالعا ولات طخ رب ینتام یداد ناردس سالدجا نادیرج رد "نیدم وب یراوه" یرگیجنایم اب اما .تفای توق زین یماظن یریگرد لامتحا یتح و دناشک تدسد دودخ تادفالتخا هدب ندیدشخب نادیاپ تهج یتاقفاوت هب روشک ود ریازجلا رد (9096 دنفسا 06 یلا 96) پوا .دش هتخانش روشک ود یزرم طخ ناونع هب ولات طخ قفاوت نیا ساسا رب .دنتفای ردب طدباور ناردیا یمالدسا یرودهمج روهظ اب و دوب یکتم ریازجلا داد رارق دافم رب 0236 لاس زا ارعو ناریا طباور یراذگ ،مب زا سپ ،نیسح مادص یگدرکرس هب یثعب میژر هکنیا ات تفای همادا "دهع هب یافو" لصا هب مارتحا ساسا یردیگ سپ زاب هناهب هب ناریا یمالسا یروهمج هیلع یایرخت تامادقا هتشر ی رد تکرش و ناریا یتفن تاسیسات رد اردع قلطم تیمکاح یاعدا اب مادص 67/6/3096 و درک زاغآ ناریا هب تاسن ار دوخ یتاغیلات تالمح هناگ هس ریازج .درک هراپ ینویزیولت یاه نیبرود ربارب رد ار نآ برعلا طش رب هدب ددش زاغآ ار ناریا هیلع هلاس 2 یلیمحت گنج ناریا کاخ هب ثعب بترا ینیمز و ییاوه تالمح اب 69/6/3096 رد دادحتا و ادکیرمآ یتیادضران هدجیتن اردع زواجت اما دوب ناریا کاخ هب ارع زواجت یلصا لیلد یزرم تافالتخا رهاظ ی اده تلود عفانم زا تیامح و هقطنم هب بالقنا شرتسگ زا ینارگن و ناریا یمالسا بالقنا هب تاسن یوروش ریهامج


ردب هوالع هک یرو هب .دش ناریا لباقم رد برع ناهج ندش یاطقود ثعاب اه یریگرد نیا .دوب زین یبرع راک هظفاحم هدب ارع زا تیامح اب زین سنوت و بکارم ،رصم ،ندرا نوچمه رگید برع یاهروشک ،سراف جیلخ هزوح یاهروشک عدض وم ادی و ددندرک ی دم تدیامح ناردیا زا ای ااتدمع برع یارگ پچ یاهروشک و دنتخادرپ یمالسا بالقنا اب هلباقم .دندرک یم ذاختا یفر یب ترادظن تدحت ار یدددعتم تارکاذدم رودشک ود و ددش یا هزات هلحرم دراو ارعو ناریا طباور ،گنج نتفای نایاپ اب 0236 داد رارق ددجم شریذپ مدع لیلد هب اما ،دندرک زاغآ 230 همانعطق یارجا و حلص هب یبایتسد تهج للم نامزاس هدب هدلمح یاردب تامددقم هیهت ددص رد ارع هک یماگنه 3696 لاس رد .دیسرن هجیتن هب تارکاذم نیا ، ارع طسوت ،سک دوخ یقرش یاهزرم رد ار مزال نانیم ا نینچمه و دنک لح ناریا اب ار دوخ تالکشم ات درک شالت ،دوب تیوک مالدعا ادب ناردیا ا دما دودب گدنج ندیا رد ناردیا ندرک ریگرد یارب یعس ناریا هب دوخ یاهامیپاوه نداتسرف اب و دیامن .تخاس هجاوم تسکش اب ار مادقا نیا ،گنج رد یفر یب هدیوناژ 09 تادباختنا رد و .ددش مهارف یسایس هصرع رد اهدرک و نایعیش روضح هنیمز مادص طوقس زا سپ ماجنارس ی اده هناخ ترازو %06 راد هدهع نایعیش زین نونکا مه و دنتفرگ تسد هب ار یسرک 027 زا یسرک 056 نایعیش 0007 ادما هدودب وردبور ییاهدورف و زارف اب بالقنا زا دعب و لاق ارع و ناریا یجراخ طباور هکنیا هب هجوتاب .دنتسه ارع تدموکح سأر رد هعیدش تدیرثکا روضح اب و دنتسه یسایس بوخ رایسب طباور یاراد روشک ود ریخا لاس دنچ ی .(Bagheri:2013:7) تسا هتفای زین تیوقت ناملراپ و ارع ناریا یسایس یایفارغج هدب تعدسو رظن زا ار 26 هاتر عبرم رتم ولیک 0362566 تحاسم اب هنایمرواخ هقطنم رد و ایسآ یبرغ بونج رد ناریا نیمهددفه ناودنعب و 99660272 دودح یتیعمج یاراد یناهج تاعال ا نامزاس رامآ ساسا رب و هداد صاصتخا دوخ دسر یم رتمولیک 5320 هب ناریا یاهزرم لو .دوش یم هتخانش ناهج تیعمجرپ روشک(https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html).

راوج مه یاهروشک و ناریا یاهزرم لوط – 1 هرامش رادومن

1599

1148959921

68953444

طول مرز كشورهاي همسايه با ايران به كيلومتر مربع


راوج مه یاهروشک و ناریا یاهزرم لوط – 1 هرامش لودج

ناریا روشک ینس مره – 2 هرامش رادومن

ناریا رد بهاذم و ماوقا یگدنکارپ – 1 هرامش هشقن

بیدب هک تسا نیا هدننک نایب یگمه و تسا هدش رشتنم یفلتخم یاه شرازگ ناریا رد ماوقا یتیعمج ،یکرت دروم رد هدک ددنهد ی دم لیکدشت اده نمکرت و برع ،چولب ،یرل ،یدرک ،یرذآ ماوقا نآ زا سپ و اه سراف ار تیعمج زا %06 زا

زرم لوط روشک1599 قارع

1148 ناتسنمکرت959 ناتسکاپ921ناتسناغفا

689 ناجیابرذآ یروهمج534 هیکرت

44 ناتسنمرا


هرامدش هدشقن .دوش یم هدید نمکرت و چولب ،درک ماوقا رد زین ننست لها و تسا نایعیش هب قلعتم نآ تیعمج تیرثکا .دهد یم ناشن ار ،هاذم و ماوقا یگدنکارپ ی هدودب ادیند یاه ندمت و اهروشک هجوت دروم زابرید زا لامش و بونج و برغ و رش نایم ی ااترا لپ ناونع هب ناریا و یدتفن ی اده هلومحم تیزنارت لحم هک زمره هگنت و سراف جیلخ اب ترواجم و یا هراق نایم ی ااترا بقن نیا .تسا ،زدنگنم ،بردس ،ندهآ گنس ،سم ،مورک ،گنس لاغز ،یعیا زاگ ،تفن هلمج زا راشرس یعیا عبانم دوجو نینچمه یاده تی دساسح نتخیگنارب ،جوم نآ رد یسایس لوحت هنوگره هک یرو هب هداد بیازفا ار نآ تیمها درگوگ ،یور .ددرگ یم یناهج رد تدیعمج هدک یا هدنوگ هدب دراد تدقباطم نآ دشخ و مرگ میلقا و ییایفارغج تیعقوم اب ناریا رد تیعمج عیزوت و اده تدشد ) ردش بودنج و بودنج و زکرم هب تاسن (سرگاز و زرالا یاه هوک هتشر) برغ و برغ لامش ،لامش یادضف یتیعقودم ،راودجمه تدلود 57 و لقتدسم رودشک هدزنادپ ادب ناریا یگیاسمه هب هجوت اب .تسا رتشیب (اهریوک هداناج هدمه ییادضف لدماکت ددنمز این یوهادم رو هب هک تسا هداد رارق ییاه تلود یقالت زکرم رد ار ناریا ینیمزرس تدیعقوم دی زا هدافتدسا اب روشک نیا هک تسیا هنوگ هب ناریا یارب تصرف و دیدهت تیعقوم نیا عقاو رد .دنشاب یم .(Rashnho:2015:142) دوش لیدات یا هقطنم نیب یگتسامه و حلص نوناک هب دناوت یم ،ینوناک و یزکرم ییانثتسا یژتارتدسا طیدحم هدب هدک اجنآ ات دوخ نالک و یلم یژتارتسا میظنت و هیهت رد ناریا یمالسا یروهمج ساسا نیا رب :زا دنترااع هک دریذپب ار یروحم تیعقاو هس دیاب راچان هب دوش یم طوبرم ینوریب

ینوماریپ یاهدیدهت مکارت،

ریذپان لرتنک یاهزرم،

یللملا نیب یتیامح رتچ نادقف،

یادج هدب یا هدرتدسگ تاریثأدت ناردیا روشک یضرا تیمامت و یلم تدحو ،تینما رب تدمزارد رد اه تیعقاو نیا اریز .(Karimipour: 2001:220) دنراذگ یم ،روادجم یاهرودشک رد یسایس تااث مدع و اه نارحب دوجو ،هنایمرواخ هقطنم رد ناریا یژتارتسا و ساسح تیعقوم .دودش یم ناریا یمالسا یروهمج تینما یارب ییاهدیدهت ندمآ دوجو هب ثعاب ناگیاسمه اب یسایس یاه بلاچ دوجو اده تدلود ندیا لااق رد ناریا هک یتسایس و دشاب یم اکیرما هدحتم تالایا روضح یا هقطنمارف یاهدیدهت نیرتگرزب زا .تسا هدش یللملا نیب یاضف رد روشک نیا اب اکیرما هلباقم ثعاب تسا هدرک دادملق دوخ هحول رس قارع یسایس یایفارغج ادب بردغ زا ،تدیوک و یدوعس ناتسبرع اب بونج زا هک ایسآ یبرغ بونج و هنایمرواخ رد یروشک ارع یروهمج اب یکچوک یبآ زرم دوخ یبونج بخب رد ارع ،دشاب یم هیاسمه هیکرت اب لامش زا و ناریا اب رش زا ،هیروس و ندرا %6.26 ادهنت یدلو دهد یم صاصتخا دوخ هب ار مهن و هاجنپ هاتر تعسو عبرم رتمولیک 269295 اب و دراد سراف جیلخ عدترم %7.3 ،مدید تالودصحم تشک %0.0 ،یعارز %5.2 نایم نیا زا دوش یم هدافتسا یزرواشک یارب نآ یاه نیمز زا ندیا کاخ زا یا هدمع تمسق .دسر یم رتمولیک 3029 هب ارع یاهزرم لو ،دهد یم بشوپ لگنج ار نآ %3.6 و ماد


رد و زیخلدصاح ی اده هدگلج نآ یقردش تمدسق و ریودک ارع برغ دراد شخ و مرگ یاوه و بآ و تسپ روشک نادهج رد ار 29 هاتر تیعمج رفن 0701656129 اب ارع .درک هدهاشم ناوت یم ار اه ناتسهوک ارع ناتسدرک زا یشخب دوددح نیدنچمه دریگ یم رب رد اه سراف و اه نمکرت ،اهدرک ،یترت هب نآ زا سپ و بارعا ار نآ تیعمج رثکا هک دراد دوش یم لماش ار %79 اب ننست لها نآ زا سپ و نایعیش ار تیعمج زا 06%

https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/iz.html).) عبادددنم ردددظن زا ددهد ی دم لیکدشت مادخ تدفن ار اردع تارداص %33 هک یرو هب دشاب یم زاگ و تفن میظع رئاخذ یاراد زین یعیا (http://www.eia.doe.gov/oil_gas/info_glance/natural_gas.html accessed on January 2009) نایعیدش هلادس رده رودشک نیا رد یعیش ناماما رهطم رواق و یونعم یاهاضف دوجو نینچمه و وف ،لاطم هب هجوتاب متدسیب زور رد ناودت ی دم ار نآ یدلجت هک دناشک یم ارع هب هعیش ناماما مرح ترایز یارب ار ناهج رسارس زا یرایسب لکدش البردک رد ،نیدعبرا مادیا رد هلادس ره ناهج نایعیش عامتجا نیرتگرزب هک یا هنوگ هب درک هدهاشم هلاس ره رفص .دریگ یم

راوج مه یاهروشک و قارع یاهزرم لوط – 2 هرامش لودج

راوج مه یاهروشک و قارع یاهزرم لوط – 3 هرامش رادومن

یاده یگناودید زا یدشان اردع" :ددسیون ی دم نیدنچ ارع صوصخ رد یوسنارف هتسجرب راگن همانزور 6ندراژد یرت تدساه یسیلگنا یعونصم هتخاس ارع .دوش یم تیعقاو هب لیدات ،دنامب رادیاپ اه یگناوید یضعب رگا و تسا لیچرچ

1Terry De Jarden

020040060080010001200140016001599

811

599

367254

179

به كيلومتر مربع با عراق طول مرز كشورهاي همسايه

زرم لوط روشک1599ناریا811ناتسبرع

599هیروس367هیکرت254تیوک179ندرا


ار (ادهدرک و اده یدناریا ،بارعا) نیمزرس نیا مدرم هک دش نیا رب رارق کوکرک و هرصب یتفن نادیم ود طلست یارب هک .(De Jarden: 1976:20) "دنیامن عمج هدش شومارف تختیاپ درگ رب

قارع روشک ینس مره – 4 هرامش رادومن

قارع رد تیعمج و بهاذم یگدنکارپ – 2 هرامش هشقن

لیلحت هیزجت یدعیا عبادنم زا یدنم هرهب نینچمه و ،یکیژولوئدیا و یاهذم ،یتیعمج راتخاس ،کرتشم زرم لو نیرتشیب اب ارع ود رده یکیتیلیپودئژ قدیالع هدب ییادسانش ادب ناوت یم هک ،دور یم رامش هب ناریا هیاسمه نیرتمهم زا یکی زاگ و تفن تالودحت و ارع و ناریا طباور هنیشیپ هب هجوت اب .درب بولطم هدافتسا روشک ود نیا نایم یرتشیب ییارگمه زا روشک رد نایعیش تیرثکا روضح اب رما نیا .دنتسه یسایس بوخ رایسب طباور یراد روشک ود رضاح لاحرد ریخا ههد دنچ نآ زا ددیاب هک هدرک مهارف روشک ود نیب ار یرتشیب یرچلاکوئژ یاه تیلاعف هنیمز و هدش تیوقت ارع تموکح سأر رد اردع کاخ رد یعیش یاهروشک ریاس و ناریا روشک یاه یراکمه هب ناوت یم لاثم یارب دوش ،سانم یرادرب هرهب .درک هراشا اهروشک ریاس نیب رد یعیش گنهرف هعاشا و ینیسح نیعبرا ییامیپهار مسارم ددیاب ،لدلملا نیدب مادظن یکیژتارتسا تاظحالم ،لاق رد عماج عفانم و قئالع هب یبایتسد یارب ناریا یمالسا یروهمج یاهروشک مدقت هب هجوت و هیاسمه لامم یتیلپوئژ یژتارتسا قیقد یسررب و هعلاطم اب ار دوخ یتیلپوئژ یژتارتسا قدئالع ییادسانشاب زدین و تدیوک ،ردطق ،یدبرع هددحتم تاراما ،ناتسبرع ،نیرحب ،ناجیابرذآ یروهمج ،هیکرت ، ارع


تدینما تادایترت یادنام ردب یژتارتدسا تاردکفت رودحم 67 نرق رد ،دیامن نیودت راوجمه یاهروشک ریاس یا هقطنم ادب ه دک تدسا یا هدنوگ هب ناریا یتیلپوئژ یاهروحم و اه هفلؤم ،ساسا نیا رب .تسا یتیلپوئژ یاه هموظنم و یعمج رد ،تدسا یروردض زین اهنآ اب ییاونمه تیاعر ،هقطنم یاهروشک ریاس یکیژتارتسا یاه هزوح رد رارمتسا و یگتسویپ .تشاد دهاوخ لااند هب ار تادیدهت دیلوت ،نارحب تیوقت اب تروص نیا ریغ

دشاب یم یالوج 6112 هب طوبرم یتیعمج رامآ و https://www.cia.gov تیاس بو زا تاعالطا و رامآ ،قارع و ناریا روشک هسیاقم – 3 هرامش لودج

https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/iz.html

یریگ هجیتن هدتالا هدوزدفا رودشک ود نیا تیمها رب سراف جیلخ هقطنم و یژرنا دنلتراه ،هنایمرواخ هقطنم رد روشک ود ره روضح هدگنت رب طلست ، ارع روشک ربارب 60 زا بیب ااایرقت ناریا یلحاس طخ دشاب یم رت هژیو ناریا تیعقوم صوصخ نیا رد تعدسو ، اردع ربارب ود زا بیب یتیعمج ،رزخ و نامع یایرد ،سراف جیلخ رد یلحاس طخ یسرتسد نیرتشیب ،زمره

قارعناریاروشک

1648195438317روشک تحاسم

58943809زرم لوط

هدرشفروشک لکش و بونج هب لامش یگدیشک یمک اب هدرشف ابیرقت

برغ رد یتمسق

158ناگیاسمه دادعت

سراف جیلخرزخ و نامع ،سراف جیلخایرد هب یسرتسد

رزخ و نامع یایرد سراف جیلخ یلحاس طخ لوط سراف جیلخ ۳٬۲۹۴ 58

ییایفارغج تیعقوم هگنت ،برغ و قرش و بونج لامش ردیرک ،هنایمرواخ

زمرهیبونج هکیراب زا سراف جیلخ هب یسرتسد ،هنایم رواخ

یعیبط عبانم ،نهآ گنس ،سم ،مورک ،گنس لاغز ،یعیبط زاگ ،تفن

درگوگ ،یور ،زنگنم ،برسدرگوگ ،تافسف ،یعیبط زاگ ،تفن

کشخ و مرگکشخ و مرگمیلقا

1459000000000596700000000رالد هب یلم صلاخان دیلوت

July 2016 est 82801633July 2016 est 38146025تیعمج

لاسطسوتم نس لاس 2821

%2.23%1.22تیعمج دشر خرن

ماوقا تیرثکا اب نمکرت ،برع ،چولب ،رل ،درک ،یرذآ ،سراف

اه سرافبرع تیرثکا ،سراف ،درک ،برع

یمسر نابز یمسر نابز سراف تیرثکا اب یدرک ، یکرت ،یسراف

دشاب یم یسرافنابز برع تیرثکا اب یکرت ،یدرک ،یبرع

نید یمسر نید یدوهی ،یحیسم ،ینس مالسا یعیش مالسا

هعیش تیرثکا اب یعیش مالسا و تنس لها نآ زا سپ و یعیش تیرثکا اب مالسا

تیحیسم

ناتسا 18ناتسا 31یروشک تامیسقت

قارع و ناریا روشک ود هسیاقم


زا یرودشک دی ردگا هدک یا هدنوگ هدب ددنک یم لمع هال ود ریشمش دننام تیعقوم نیا هک ...و ارع ربارب هس زا بیب یاهرودشک و دودخ نادیم کرتدشم عفادنم بیازدفا تهج رد و دنک هدافتسا بولطم رو هب دوخ یکیتیلپوئژ تیعقوم رد و ددش ددهاوخ اهرودشک نآ نایم یکیتیلپوئژ تصرف ندش مهارف ثعاب و هدش رتشیب ییارگمه ،دنک شالت تسود زا یا هدظحل یا هدقطنمارف ددنمتردق یاهرودشک هک یا هنوگ هب دوب دهاوخ یتیلپوئژ بلاچ نآ هجیتن تروص نیا ریغ زا تدشادرب و فدیرعت ؛دننام دننک یم یریگید لئاسم ریگرد ار رظن دروم روشک یشور ره اب و هتسان مشچ هقطنم نیا دادجیا ،هدقطنم یاه تلم ماوقا نیب فاکش داجیا و ییارگ هقرف یارب شالت ،اهنآ زا تیامح مدع ای و تیامح مسیرورت رودشک رتدشیب لردتنک یارب میرحت زا هدافتسا ،عماوج نیب رد ذوفن و یبرغ گنهرف جیورت ،هقطنم رد یماظن یاه هاگیاپ ... و رظن دروم رودضح ،هقطنم ینما ان ،یریفکت یاه مسیرورت روضح ارع روشک رد ناریا یمالسا یروهمج یاه بلاچ نیرتگرزب زا ود رده یاردب زرم نیرت ینالو هکنیا هب هجوت اب دشاب یم ...و یتباین یاه گنج یریگرد ،هقطنم یاهروشک ریاس یماظن تدینما دادجیا یارب هدودحم نیا رد زرم هنیزه و لرتنک دنراد رگیدکی اب ناشناگیاسمه ریاس نایم ارع و ناریا روشک .تشاد دهاوخ بیازفا اددیپ نادکما ،نادنآ نایم ییاونمه و هعیش تیعمج تیرثکا هب ناوت یم ارع و ناریا نایم هدمآ دوجو هب یاه تصرف زا و یا هدقطنم ی اده نامزادس رد رودشک ود روضح ،یکیتیلپوئژ و یکیژتارتسا ییاهنت زا جورخ و یژتارتسا دحتم ندرک یاده لیدسنات پ یدیازفا مه زاس هنیمز هک هریغ و یمالسا سنارفنک نامزاس ،دهعت مدع بانج ، پوا هلمج زا یللملا نیب .دوب دهاوخ روشک ود نایم یکیتیلیپوئژ تیعقوم ،یگنهرف ،یسایس ،یداصتقا مددع ، ددنا هدوب یا هقطنمارف یاه تردق هجوت دروم اهروشک نیا هراومه ارع و ناریا یکیتیلپوئژ تیعقوم هب هجوت اب ددهاوخ للملا نیب طباور رد اهروشک نیا ندش ررضتم ثعاب دوخ یکیتیلپوئژ یاهدک زا اهروشک نیا بولطم هدافتسا تدسایس نادگاخن یهجوت یب زا لصاح هک ییاهدنزگ ،درک هدهاشم ناوت یم رتشیب راذگ نارود رد ار اه ،یسآ نیا دوب یدللملا نیدب یاده لیلحت هیزجت و تخانش هچره ،دنشاب یم دوخ روشک یکیتیلپوئژ یاه مونژ زا اهروشک نیا یجراخ ددهاوخ لمع رت قفوم دوخ یجراخ تسایس یاه یریگ میمصت رد اهروشک دشاب رتشیب یکیتیلپوئژ یاه هفلؤم هب اکتا اب .درک

References Bagheri Hussein. 2013 Internal actors in the new political structure of Iraq and its impact on the

national security of the Islamic Republic of Iran, Afagh Security monthly journal, the fifth issue, No 19, [In Persian]

Behzadi Hamid 1994. Principles of International Relations and Foreign Policy, Dehkhoda Publications, Tehran. [In Persian]

De Jarden Terry, A hundred million Arabs, Toos Publishing, 1976, Tehran. Ezzati Ezzatollah and Bakhtiyar Pour Ali 2010. Geopolitical expansion of Iran in the Arabian Middle

East by drawing the expansion model in the Eastern Mediterranean, Quarterly Journal of Science Land, Year Issue 27, [In Persian]

Ezzati Ezzatollah 2008. Geopolitics, Samt Publications, 2006, Tehran. [In Persian] Geographic Organization of the Armed Forces, Geopolitics of the Persian Gulf Region (with emphasis

on Shias) Tehran. [In Persian]


Hafez Nia Mohammad Reza and Rumina Ebrahim 2005. Analysis of Geopolitical Capacities in the South East and its Impact on the National Interests of Iran, the Second Congress of the Geopolitical Association, Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza and Rumina Ebrahim 1999. The Relationship between Iran and Saudi Arabia and its Impact on the Geopolitics of the Persian Gulf. Quarterly journal of geographic research, Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza 2006. Geopolitical Principles and Concepts, Papeli Publications, Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza 2000. Punjab geopolitical situation in Pakistan, al-Mahdi Publications, Tehran. [In Persian]

Houshang Mahdavi, Abdolreza 2001. Iran's Foreign Policy in the Pahlavi Era, Peykan Publishing, Tehran. [In Persian]

Karimipour Yadollah 2001. an Introduction to Iran and its Neighbors, Tehran Jihad Daneshghahi Press, Tehran. [In Persian]

Mansuri Javad 1986. A commentary on the foreign policy of the Islamic Republic of Iran, Amir Kabir Publishing, Tehran. [In Persian]

Marschall, Christin, 2003. Iran’s Persian Gulf Policy, Routledge Curzon Pub Morgenta, Hans 1995. Inter-National Politics, Translated by Homeira Moshirzadeh, Ministry of

Foreign Affairs Publishing Institute, Tehran, Rashnho Nabiollah 2015. Geopolitical Requirements in Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran,

Avaye Danesh Ghostar Publications, Tehran. [In Persian] Sajadpour Kazem 2004. Iranian Geopolitical Association Congress, Tehran. [In Persian] Zain al-Abedin Yousef, Shirzad Zahra, Jokar Nasibeh 2010. Influencing Factors on Geopolitical

Relations of Iran and the Gulf States, Urban Ecology Research, the First issue, No. 2, Pp 70-80. [In Persian]

http://www.eia.doe.gov/oil_gas/info_glance/natural_gas.html accessed on January 2009) https://www.cia.gov

0202- 0202 زاقارعروشکیدرومهعلاطم...

Documents