01 nosferatu 1922

7

Upload: jacek-walczynski

Post on 22-Dec-2015

67 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Horror, opowieści niezwykłe.

TRANSCRIPT

Pozycja: 001

Kategoria: Film grozy

Rok produkcji (premiery): 1922

NOSFERATU. SYMFONIA GROZY

tytuł oryginału: Nosferatu. Eine Symphonie des Grauens

reżyseria: Friedrich Wilhelm MURNAU

scenariusz: Henrik Galeen

na podstawie powieści Brama Stokera.

W filmie występują: Max Schreck jako hrabia Orlok – Nosferatu, Gustav von Wangenheim – Hutter, Greta Schroder – Ellen

Hutter, Alexander Granach – Knock, Georg H. Schnell, John Gottowt, Gustav Botz, Ruth Landshoff, Max Nemetz i inni.

Postać wampirycznego człowieka o bladej twarzy w czarnej podbitej czerwonym suknem pelerynie fascynowała

wyobraźnię pisarzy znacznie wcześniej niż Bram Stoker stworzył Nosferatu. Wampir – a w polskiej terminologii –

strzyga, to złowieszcza istota łaknąca krwi żyjącego człowieka. Występowały już w starożytności, a w średniowieczu

mianem wampirów określano również krwawych władców, tyranów i ciemiężycieli. W naszych czasach wampir, to

krwiożerczy, na ogół seryjny morderca i gwałciciel, napadający głównie młode kobiety i dziewczęta, najczęściej na tle

seksualnym chociaż i nie gardzący rabunkiem.

Literaturowy wampir jaki pojawił się w XIX wieku to Lord Ruthven stworzony przez Johna Williama Polidori.

Historia powstania tej postaci jest niezwykle ciekawa. Polidori – lekarz podróżował ze swymi przyjaciółmi po

Europie i podczas pobytu w Szwajcarii zwiedzali zamek Chillon nad Jeziorze Genewskim. Jego współtowarzysze to

też nie przypadkowe osoby: lord George Byron, Mary Shelley Wolestonecraft (późniejsza autorka Frankensteina), jej

mąż poeta Percy Shelley oraz niezrównoważona siostra przyrodnia Mary – Jane Clairmont (romans z Byronem

zaowocował córką Allegrą, którą Byron uznał oficjalnie), Był czerwiec roku 1816. Z powodu deszczowej pogody

towarzystwo mieszkające w willi Diodati zabawiało się opowiadaniem i czytaniem niemieckich nowel o duchach i

upiorach. Od opowieści i czytania przeszli do pisania. Jako pierwszy doktor Polidori zainicjował opowieści

niesamowite. Jego opowiadanie pt: Wampir odniosło spory sukces, mimo że zapożyczył on wiele aspektów prozy

Byrona. Wkrótce też zaowocowały jej naśladownictwa a elementy grozy zaczęły się pojawiać również w utworach

innych współczesnych pisarzy, m. in. Mikołaja Gogola czy Josepha Sheridana Le Fanu. Pod koniec wieku (XIX

oczywiście) pojawiła się nowa postać świata grozy: Vlad Dracula, autorstwa Irlandczyka Brama Stokera, znanego z

powieści sensacyjnych i działalności teatralnej. Postać Draculi – wampira w ujęciu Stokera to ucieleśnienie zła i

krwiożerczości a przy tym niesamowitej fizjonomii. Potrzeba świeżej krwi młodych kobiet, niezbędna do

przedłużenia jego wiecznego żywota sprawia ponadto, że jego ofiary, ukąszone przez wampira same stają się

wampirzycami.Ponadto Stoker wymyślił także i wprowadził do akcji przeciwnika i pogromcę Drakuli – doktora Van

Helsinga. Ta para, również w późniejszych czasach stanie sią nieodłączna zarówno w utworach literackich jak i

adaptacjach filmowych.

W 1921 roku po powieść Brama Stokera sięgnął niemiecki reżyser Friedrich Wilhelm Murnau i wraz ze scenarzystą

Henrikiem Galeenem stworzył film pt. Nosferatu. Stworzony przez niego film niemy, jedynie ze śródnapisami, stał się

kanonem niemieckiego stylu ekspresjonistycznego , charakteryzującego się wyjątkowo tajemniczą aurą i

znakomitym warsztatem aktorskim. Bądź co bądź z drugorzędnej literatury Murnau stworzył artystyczny obraz

przestrzeni filmowej. Był to jeden z nielicznych w tym gatunku (o ile nie jedyny) film zrealizowany w warunkach

plenerowych, co w filmach grozy nie było łatwe. Mimo zmiany nazwisk, lokalizacji faktów i miejsca akcji Murnau w

dość oczywisty sposób wzoruje się na angielskiej powieści. Draculę zmienia na Nosferatu, Londyn na „staroświeckie

miasto z lat 40. XVIII w.” i pomija postać doktora Van Helsinga, to jednak podobieństwo do powieści Stokera jest

oczywiste, o czym również świadczy adnotacja w czołówce filmu.

Pośrednik handlowy Thomas Hutter udaje się do Transylwanii aby zaoferować hrabiemu Orlokowi dom w Wisborgu

(to „powieściowy” Londyn, który w angielskiej wersji filmu przemianowano na Bremę). Piękna, młoda żona Huttera

odradza mu tę podróż – jest pełna złych przeczuć. Po pełnej przygód i tajemniczości drodze, hutter staje się więźniem

hrabiego Orloka. Orlok – Nosferatu, po zobaczeniu medalionu z wizerunkiem żonu Huttera – Ellen ulega

natychmiastowej fascynacji i za wszelką cenę dąży do jej posiadania. Wyprawia się statkiem do Wisborga, uśmierca

marynarzy, sprowadza zarazę na miasto i wyrusza na poszukiwanie Ellen. Tymczasem ona odkrywa w starej księdze,

przyczynę tajemniczej zarazy i postanawia definitywnie unicestwić wampira poprzez ofiarę z własnego życia w

blasku wschodzącego słońca.

Film Murnaua miał dość burzliwą historię. Najpierw wyświetlany był pod tytułem Nosferatu. Z uwagi na pretensje

wdowy po Stokerze, tytuł poszerzono na Nosferatu. Symfonia grozy. Jednakże i to nie zaspokoiło jej żądań i

wytoczyła Murnauowi proces, który zakończył się wypłatą odszkodowania i zniszczeniem kopii. Jednakże kilka kopii

przetrwało i po latach stało się własnością publiczną.Dzięki temu dziś możemy oglądać ten film.

Groza i niesamowitość filmu przejawia się głównie poprzez postać wampira. Bez względu czy jest to Dracula czy

Nosferatu (w końcu jedna i ta sama osoba), to jednakowo nas fascynuje i przeraża. Ale również przedstawia triumf

śmierci nad życiem. Ellen unicestwioa wampira ale i sama ponosi największą ofiarę. Nie wiemy również, czy

ogarnięte zarazą Wisborg potrafiło się podnieść do życia. Czarno-biały obraz w niektórych kopiach o odcieniu sepii

stwarza, że trupioblada, koścista twarz wampira o przerażającym spojrzeniu, w zestawieniu z kościstymi, długimi

palcami przekonuje nas o realistycznym spojrzeniu na istnienie wampirów. A jeśli przyjmujemy że istnieją, to się ich

boimy. Umiejętnie przedstawiony klimat i krajobrazy miejsca akcji wprowadzaja nas w świat tajemniczości i

oderwania od rzeczywistości. Łąki na stokach gór, oświetlone księżycowym blaskiem szczyty Karpat, malownicze

doliny Transylwanii, pędzące konie, przemykające wśród drzew drapieżniki urokliwe miasteczka wprowadzają nas

w koszmar zaznaczony ostrokątnymi biało-czarnymi cieniami na czarno-białym tle. Obrazowi towarzyszy

charakterystyczna dla filmu niemego sugestywna ostra muzyka.

Opracowanie edytorskie: Jawa48©

Materiały źródłowe: Literatura filmowa, opisy dystrybucyjne, materiały encyklopedyczne, drukowane i internetowe, Wikipedia, F ilmweb, Chomikuj, badania i materiały własne. SEANS Z WAMPIREM – Andrzej Kołodyński, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986.

Indeks: 001/FG