Biodiversiteti dhe Biodiversiteti dhe Ruajtja e tij Ruajtja e tij

NgaNgaProf. As. Dr. Ferdinand BegoProf. As. Dr. Ferdinand BegoFakulteti i Shkencave te NatyresFakulteti i Shkencave te Natyres

ÇÇeshtjet kryesoreeshtjet kryesore

ÇÇ’fare eshte Biodiversiteti?’fare eshte Biodiversiteti? Perse duhet t’a ruajme Perse duhet t’a ruajme

Biodiversitetin?Biodiversitetin? ÇÇ’fare kemi trasheguar nga ’fare kemi trasheguar nga

shekulli i kaluar?shekulli i kaluar? Si t’a ruajme Biodiversitetin? Si t’a ruajme Biodiversitetin?

Ç’fare eshte biodiversiteti?Ç’fare eshte biodiversiteti?

Biodiversiteti ose diversiteti biologjik eshte larmia e Biodiversiteti ose diversiteti biologjik eshte larmia e gjithe organizmave te gjalle-do te thote, teresia e gjithe organizmave te gjalle-do te thote, teresia e gjeneve, llojeve, gjeneve, llojeve, dhedhe ekosistemeveekosistemeve. .

Ai perfshin te gjitha llojet e kafsheve, bimeve dhe Ai perfshin te gjitha llojet e kafsheve, bimeve dhe mikro-organizmave. mikro-organizmave.

Biodiversiteti mbart konceptin e Biodiversiteti mbart konceptin e variabilitetitvariabilitetit dhe te dhe te perhapjes gjeografike, perhapjes gjeografike, i cili shkon pertej i cili shkon pertej pershkrimit te pasurive te se gjalles. pershkrimit te pasurive te se gjalles.

Ç’fare eshte biodiversiteti?Ç’fare eshte biodiversiteti?

Biodiversiteti karakterizohet ne tri nivele: Biodiversiteti karakterizohet ne tri nivele:

– LarmineLarmine Gjenetike Gjenetike

– LarmineLarmine e LLojeve e LLojeve

– LarmineLarmine e Ekosistemeve e Ekosistemeve

Ç’fare eshte biodiversiteti?Ç’fare eshte biodiversiteti?

Biodiversiteti Gjenetik eshte Biodiversiteti Gjenetik eshte diversiteti i gjenevediversiteti i gjeneve te organizmave te ndryshem. Gjenet lejojne te organizmave te ndryshem. Gjenet lejojne transmetimin e tipareve (karakteristikave) te transmetimin e tipareve (karakteristikave) te vecanta te llojit. Diversiteti i gjeneve reflekton vecanta te llojit. Diversiteti i gjeneve reflekton diversitetin e tipareve diversitetin e tipareve te nje popullate (p.sh., ngjyra te nje popullate (p.sh., ngjyra e syve ose rezistenca ndaj nje semundjeje te e syve ose rezistenca ndaj nje semundjeje te caktuar). caktuar).

Larmia gjenetike perfshin Larmia gjenetike perfshin karakteristikat (tiparet) e karakteristikat (tiparet) e gjeneve dhe perhapjen e tyre gjeneve dhe perhapjen e tyre brenda nje lloji, si dhe brenda nje lloji, si dhe krahasimin e gjeneve te llojeve te ndryshem.krahasimin e gjeneve te llojeve te ndryshem.

Ç’fare eshte larmia e llojeve? Ç’fare eshte larmia e llojeve?

Larmia e llojeveLarmia e llojeve, d.m.th, , d.m.th, diversiteti i llojevediversiteti i llojeve shprehet permes: shprehet permes:

NumritNumrit te llojeve te gjalle te llojeve te gjalle

PozicionitPozicionit te ketyre llojeve ne klasifikimin e organizmave te te ketyre llojeve ne klasifikimin e organizmave te gjalle gjalle

Shperndarjes Shperndarjes si numer llojesh per njesi siperfaqe dhe si numer llojesh per njesi siperfaqe dhe numrit aktual te cdo lloji ne vecanti. numrit aktual te cdo lloji ne vecanti.

Vleresohet te jene afersisht Vleresohet te jene afersisht 10 million 10 million lloje ne planetin tone. lloje ne planetin tone. Rreth Rreth 1 700 000 jane rregjistruar rishtas1 700 000 jane rregjistruar rishtas, nga te cilet me , nga te cilet me shume se shume se ¾¾ jane insekte. jane insekte.

Ç’fare eshte diversiteti i Ç’fare eshte diversiteti i Ekosistemeve?Ekosistemeve?

Diversiteti i EkosistemeveDiversiteti i Ekosistemeve, eshte , eshte larmia e larmia e ecosistemeveecosistemeve. Ekosistemet jane . Ekosistemet jane teresia e teresia e organizmave te gjalleorganizmave te gjalle qe perbejne nje njesi qe perbejne nje njesi funksionale nepermjet funksionale nepermjet nderveprimevenderveprimeve te tyre te tyre (shkretetira, pylli, oqeani, etj.). (shkretetira, pylli, oqeani, etj.).

Diversiteti i Ekosistemeve karakterizon Diversiteti i Ekosistemeve karakterizon variabilitetinvariabilitetin e ekosistemeve, e ekosistemeve, shperndarjen shperndarjen e tyre e tyre ne planet dhe ne planet dhe mardhenietmardheniet e tyre e tyre strukturorestrukturore dhe dhe funksionalefunksionale. Llojet qe jetojne ne ekosisteme . Llojet qe jetojne ne ekosisteme kryejne (permbushin) role funksionale. kryejne (permbushin) role funksionale.

Perse t’a ruajme Perse t’a ruajme Biodiversitetin?Biodiversitetin?

Ekzistojne shume arsye per ruajtjen e biodiversitetit. Humbja e Ekzistojne shume arsye per ruajtjen e biodiversitetit. Humbja e biodiversitetit, vecanerisht biodiversitetit, vecanerisht zhdukja e llojeve, eshte shpesh e zhdukja e llojeve, eshte shpesh e pakthyeshme, pakthyeshme, nderkohe biodiversiteti eshte rezultat i qindra nderkohe biodiversiteti eshte rezultat i qindra milion vjet evolucioni. Biodiversiteti duhet ruajtur sepse ai perben milion vjet evolucioni. Biodiversiteti duhet ruajtur sepse ai perben nje trashegimi dhe pasuri te perbashket, qe ka vlera ne shume nje trashegimi dhe pasuri te perbashket, qe ka vlera ne shume nivele. nivele.

– Vlera e njeVlera e nje trashegimie te perbashkettrashegimie te perbashket: Biodiversiteti eshte : Biodiversiteti eshte nje trashegimi e ardhur nga historia e planetit tone, nga nje trashegimi e ardhur nga historia e planetit tone, nga evolucioni i botes se gjalle dhe shpesh nga nderhyrjet e evolucioni i botes se gjalle dhe shpesh nga nderhyrjet e parardhesve tane. parardhesve tane.

– Vlera kulturoreVlera kulturore: biodiversiteti eshte shpesh nje komponent : biodiversiteti eshte shpesh nje komponent identifikues, simbolik ose edhe fetar, per grupe njerezish apo identifikues, simbolik ose edhe fetar, per grupe njerezish apo shoqeri qe kane lidhje me te. shoqeri qe kane lidhje me te.

Perse t’a ruajme Perse t’a ruajme Biodiversitetin?Biodiversitetin?

Vazhdim 2Vazhdim 2

– Vlera ekologjikeVlera ekologjike: biodiversiteti eshte themeli qe : biodiversiteti eshte themeli qe mban mban ekosistemetekosistemet dhe sherbimet qe sigurojme ne prej tyre: dhe sherbimet qe sigurojme ne prej tyre: pjelloria e tokes, pastrimi i ujit, ruajtja e ekuilibrit te gazeve pjelloria e tokes, pastrimi i ujit, ruajtja e ekuilibrit te gazeve atmosferike, rregullimi klimatik. atmosferike, rregullimi klimatik.

– Vlera ekonomikeVlera ekonomike: biodiversiteti eshte burrim pasurish. Ai i : biodiversiteti eshte burrim pasurish. Ai i siguron njeriut ushqim, nje pjese te madhe te veshjes dhe siguron njeriut ushqim, nje pjese te madhe te veshjes dhe shtrojeve te tij, shume substanca farmaceutike dhe terheqjen shtrojeve te tij, shume substanca farmaceutike dhe terheqjen (atraksionin) ne shume zona turistike. (atraksionin) ne shume zona turistike.

– Vlera potencialeVlera potenciale: biodiversiteti paraqet nje teresi : biodiversiteti paraqet nje teresi potencialesh te pa eksploruar, ose per shkak te panjohjes se potencialesh te pa eksploruar, ose per shkak te panjohjes se tyre, ose per shkak se ato nuk i pergjigjen nevojave tyre, ose per shkak se ato nuk i pergjigjen nevojave aktuale.Per ne mbetet detyre te zbulojme larmine e gjeneve aktuale.Per ne mbetet detyre te zbulojme larmine e gjeneve dhe cilesite e tyre. dhe cilesite e tyre.

Perse t’a ruajme Perse t’a ruajme Biodiversitetin?Biodiversitetin?

Vazhdim 3Vazhdim 3

Erozioni i biodiversitetitErozioni i biodiversitetit eshte i dukshem, edhe kur eshte i dukshem, edhe kur pasojat e tij jane ende te papercaktuara. Ky erozion i pasojat e tij jane ende te papercaktuara. Ky erozion i detyrohet kryesisht veprimtarise njerezore- te detyrohet kryesisht veprimtarise njerezore- te drejteperdrejte (humbja e habitateve natyrore, drejteperdrejte (humbja e habitateve natyrore, ndotja) dhe jo te drejteperdrejte (ndryshimet ndotja) dhe jo te drejteperdrejte (ndryshimet klimatike). Ja perse eshjte e domosdoshme te klimatike). Ja perse eshjte e domosdoshme te veprojme ne cdo nivel. veprojme ne cdo nivel.

Ruajtja e biodiversitetitRuajtja e biodiversitetit dhe nderveprimeve midis dhe nderveprimeve midis llojeve dhe mjedisit te tyre eshte njellojeve dhe mjedisit te tyre eshte nje menyre e menyre e garantimit te se ardhmes evolutive te planetit garantimit te se ardhmes evolutive te planetit dhe mbeshtetjes se aftesise se tij per t’u dhe mbeshtetjes se aftesise se tij per t’u pershtatur ndaj ndryshimit. pershtatur ndaj ndryshimit.

Q.1.Q.1. A eshte zhdukja e llojeve A eshte zhdukja e llojeve nje proces natyror?nje proces natyror?

Eshte nje ceshtje e ligjit te evolucionit: Eshte nje ceshtje e ligjit te evolucionit: te gjitha llojet nje dite do te gjitha llojet nje dite do te zhdukente zhduken. .

Jetegjatesia mesatareJetegjatesia mesatare e nje lloji te dhene ndryshon ne varesi te e nje lloji te dhene ndryshon ne varesi te familjes ne te cilen shfaqet, familjes ne te cilen shfaqet, nga disa qindra mijera vjet ne nga disa qindra mijera vjet ne disa miliondisa milion. .

Vleresohet se Vleresohet se 99 % e llojeve qe kane jetuar ne Toke qe nga 99 % e llojeve qe kane jetuar ne Toke qe nga fillimi i jetes, jane zhdukur. fillimi i jetes, jane zhdukur.

Procesi i Procesi i evolucionit drejt llojeve te rinjevolucionit drejt llojeve te rinj eshte balancuar gjithnje eshte balancuar gjithnje nga procesi i nga procesi i zhdukjeszhdukjes. .

BiodiversitetiBiodiversiteti eshte eshte rriturrritur rregullisht ne kohe gjeologjike. rregullisht ne kohe gjeologjike.

Q.2.Q.2. Cilat jane 5 zhdukjet Cilat jane 5 zhdukjet masive ne te kaluaren?…masive ne te kaluaren?…

1.1. Zhdukja ne Ordovician Zhdukja ne Ordovician 440 milion vjet me pare (MA) 440 milion vjet me pare (MA)

2.2. Zhdukja ne Devonian Zhdukja ne Devonian (- 367 MA) (- 367 MA)

3.3. Zhdukja ne Permian Zhdukja ne Permian (- 245 MA). Me shkaterruesja, (- 245 MA). Me shkaterruesja, 95 % lloje te vdekur95 % lloje te vdekur. .

4.4. Zhdukja ne Trias Zhdukja ne Trias (- 208 MA) (- 208 MA)

5.5. Zhdukja ne Kretas Zhdukja ne Kretas (- 66 MA) e cila coi ne zhdukjen e (- 66 MA) e cila coi ne zhdukjen e dinosaurve. dinosaurve.

Q.3.Q.3. Cilat jane shkaqet e 5 Cilat jane shkaqet e 5 zhdukjeve masive te se zhdukjeve masive te se kaluares?…kaluares?…

Shkaqet e ketyre zhdukjeve nuk njihen me Shkaqet e ketyre zhdukjeve nuk njihen me saktesi. Mendohen: saktesi. Mendohen:

Asteroidet Asteroidet Aktiviteti intensiv vullkanikAktiviteti intensiv vullkanik, dhe, dhe Zhvendosja e kontinenteveZhvendosja e kontinenteve

Gjithesesi, keto shkaqe jane te gjithe me origjine nga Gjithesesi, keto shkaqe jane te gjithe me origjine nga mjedisi fizikmjedisi fizik dhe nuk perfshijne veprimtarine dhe nuk perfshijne veprimtarine njerezore. njerezore.

Q.4 Pse ardhja e njeriut ne Q.4 Pse ardhja e njeriut ne toke dhe zhdukja e gjashte toke dhe zhdukja e gjashte

masive?masive?

Per disa mileniume, dhe mbi te gjitha gjate dekadave te Per disa mileniume, dhe mbi te gjitha gjate dekadave te kaluara, ne jemi deshmitare te kaluara, ne jemi deshmitare te zhdukjes se llojeve me zhdukjes se llojeve me nje ritem te paparenje ritem te papare. .

Sipas vleresimeve, Sipas vleresimeve, ky ritemky ritem duhet te jete duhet te jete 100 deri 1000 100 deri 1000 here me i larte here me i larte sese ritmi i zhdukjes se vrojtuar gjate nje ritmi i zhdukjes se vrojtuar gjate nje periudhe relativisht te qete ne kohe gjeologjike.periudhe relativisht te qete ne kohe gjeologjike.

Me pak fjale, Me pak fjale, llojet e llojet e megafaunes megafaunes (kafshet me permasa (kafshet me permasa te medha trupore dhe shpesh me spektakolaret) jane te medha trupore dhe shpesh me spektakolaret) jane me me te kercenuaratte kercenuarat. .

Q.5 Q.5 A eshte e mundur te A eshte e mundur te shfaqen sot lloje te rinj…?shfaqen sot lloje te rinj…?

Shfaqja e Shfaqja e llojeve te rinj te llojeve te rinj te pershtaturpershtatur ndaj ndaj ndryshimeve te mjedisit te ndryshimeve te mjedisit te imponuara nga njeriuimponuara nga njeriu nuk eshte shume nuk eshte shume larg.larg.

Vleresohet se do te duhen Vleresohet se do te duhen 10 10 million vjetmillion vjet qe biodiversiteti te kthehet ne qe biodiversiteti te kthehet ne pasurine (larmine) e tij fillestare… pasurine (larmine) e tij fillestare…

ÇÇ’fare kemi trasheguar nga ’fare kemi trasheguar nga shekulli i kaluar?shekulli i kaluar?

Dy probleme te medha:Dy probleme te medha:– Humbje dhe fragmentim habitatesh Humbje dhe fragmentim habitatesh – Erozion dhe dezertifikim (shkretetirezim)Erozion dhe dezertifikim (shkretetirezim)

Shkaqet:Shkaqet:– Ndryshimi klimatik (ngrohja globale e Planetit tone)Ndryshimi klimatik (ngrohja globale e Planetit tone)– Industrializimi (bujqesia, industria dhe transporti i bazuar Industrializimi (bujqesia, industria dhe transporti i bazuar

ne perdorimin e fosileve si burim energjie) ne perdorimin e fosileve si burim energjie)

Pasojat:Pasojat:………….”ishuj te vegjel” te natyres se eger rrethohen nga dete .”ishuj te vegjel” te natyres se eger rrethohen nga dete

te natyres tjeter (te ndryshuar)……te natyres tjeter (te ndryshuar)……

………….shume lloje jane zhdukur, shume te tjere jane te .shume lloje jane zhdukur, shume te tjere jane te rrezikuar ne menyre kritike per zhdukje…… rrezikuar ne menyre kritike per zhdukje……

Llojet e rrezikuar ne PlanetLlojet e rrezikuar ne Planet--disa statistika--disa statistika… …

Ne vitin 2006, Ne vitin 2006, 16,30616,306 lloje (prej lloje (prej 41,41541,415 llojeve te llojeve te Listes se Kuqe) listohen si te rrezikuar ( VU “te Listes se Kuqe) listohen si te rrezikuar ( VU “te perkeqesuar “, EN “te kercenuara”, CR « rrezik perkeqesuar “, EN “te kercenuara”, CR « rrezik kritik per zhdukje») (IUCN, 2006). kritik per zhdukje») (IUCN, 2006).

Ne vitin 2010, lista e Kuqe numeron Ne vitin 2010, lista e Kuqe numeron 55,92655,926 lloje, lloje, ndersa ndersa 18,351 lloje18,351 lloje jane te rrezikuar (IUCN, 2010) jane te rrezikuar (IUCN, 2010)

33-39%33-39% e llojeve te njohur vleresohen si te e llojeve te njohur vleresohen si te rrezikuar.rrezikuar.

Burimi: IUCN, Burimi: IUCN, www.redlist.org

Llojet e rrezikuar ne Planet--Llojet e rrezikuar ne Planet--disa statistikadisa statistika… …

Numri total i llojeve te kafsheve te kercenuara eshte rritur Numri total i llojeve te kafsheve te kercenuara eshte rritur nga nga 5,2055,205 ne 1996, ne 1996, 7,2667,266 ne 2004, ne 2004, 7,7257,725 ne 2006, ne ne 2006, ne 9,6189,618 ne 2010ne 2010– 25 %25 % e gjitare te njohur jane te rrezikuar me zhdukje e gjitare te njohur jane te rrezikuar me zhdukje

(1,131 prej 5,491 llojeve jane te rrezikuar, ndersa 836 (1,131 prej 5,491 llojeve jane te rrezikuar, ndersa 836 lloje jane lloje jane Data Deficient))

– 12.5%12.5% e Shpendeve (1,240 prej 10,027 llojeve te njohur e Shpendeve (1,240 prej 10,027 llojeve te njohur ne bote) jane te rrezikuar me zhdukje. ne bote) jane te rrezikuar me zhdukje.

– Nga Nga 132132 lloje te zhdukur te shpendeve ne kohet lloje te zhdukur te shpendeve ne kohet moderne, moderne, 103103 lloje jane zhdukur qe ne vitin 1800. lloje jane zhdukur qe ne vitin 1800.

Burimi: IUCN, Burimi: IUCN, www.redlist.org

Llojet e Rrezikuar Llojet e Rrezikuar

Llojet e Rrezikuara Llojet e Rrezikuara (vazhdim)(vazhdim)

Llojet e rrezikuar ne Planet--Llojet e rrezikuar ne Planet--disa statistika disa statistika …. …. (vazhdim)(vazhdim)

☞ Sot, te Sot, te 21 llojet e albatroseve21 llojet e albatroseve jane globalisht te jane globalisht te kercenuar. (Kjo eshte shkaktuar nga rrenia ne kercenuar. (Kjo eshte shkaktuar nga rrenia ne rrjetat e peshkimit).rrjetat e peshkimit).

☞ 1 ne 3 lloje amfibesh dhe pothuajse gjysma e 1 ne 3 lloje amfibesh dhe pothuajse gjysma e

breshkave te ujit jane gjithashtu te kercenuara. breshkave te ujit jane gjithashtu te kercenuara.

☞ Nga 350,000 lloje te njohura bimesh, 60 000 Nga 350,000 lloje te njohura bimesh, 60 000 kercenohen me zhdukje.kercenohen me zhdukje.

Burimi: IUCN, Burimi: IUCN, www.redlist.org

Llojet e rrezikuar ne Planet--Llojet e rrezikuar ne Planet--disa statistika…. disa statistika…. (3)(3)

☞ Gjate 500 vjeteve te fundit, aktiviteti human ka Gjate 500 vjeteve te fundit, aktiviteti human ka cuar cuar 844 lloje te listuar844 lloje te listuar drejt zhdukjes drejt zhdukjes (teresisht ose ne gjendjen e tyre te eger). (teresisht ose ne gjendjen e tyre te eger).

☞ Degradimi dhe humbja e habitatit ka prekur Degradimi dhe humbja e habitatit ka prekur 86 86 %% te gjithe llojeve te kercenuar te shpendeve te gjithe llojeve te kercenuar te shpendeve dhe dhe 88 %88 % te amfibeve te kercenuar. te amfibeve te kercenuar.

☞ 1 ne 4 lloje gjitaresh dhe 1 ne 8 lloje 1 ne 4 lloje gjitaresh dhe 1 ne 8 lloje shpendesh do te perballet me nje rrezik te shpendesh do te perballet me nje rrezik te rritur te zhdukjes ne te ardhmen e afert. rritur te zhdukjes ne te ardhmen e afert.

Burimi: IUCN, Burimi: IUCN, www.redlist.org

ÇÇ’fare eshte Biologjia e ’fare eshte Biologjia e Ruajtjes?Ruajtjes?

Nje pergjigje aktuale ndaj vales se Nje pergjigje aktuale ndaj vales se ndryshimeve globale mjedisore te cilat ndryshimeve globale mjedisore te cilat

kercenojne me zhdukje nje pjese teper te kercenojne me zhdukje nje pjese teper te konsiderueshme te larmise biologjike konsiderueshme te larmise biologjike

boterore boterore

Biologet konservacioniste Biologet konservacioniste kane si detyre kryesore kane si detyre kryesore sigurimin e mjeteve sigurimin e mjeteve intelektuale dhe teknologjike intelektuale dhe teknologjike qe do te paraprijne, qe do te paraprijne, parandalojne, minimizojne parandalojne, minimizojne dhe riparojne demtimin dhe riparojne demtimin ekologjikekologjik

Biologjia e Ruajtjes ndryshon Biologjia e Ruajtjes ndryshon nga shkencat e tjera nga shkencat e tjera biologjike ne menyre te biologjike ne menyre te rendesishmerendesishme Ajo eshte zakonisht nje Ajo eshte zakonisht nje disipline e krizave disipline e krizave

p.sh., shpesh duhet vepruar perpara se p.sh., shpesh duhet vepruar perpara se te njihen gjithe faktet-keshtu, nje te njihen gjithe faktet-keshtu, nje perzjerje e shkences me artin perzjerje e shkences me artin

Biologjia e Ruajtjes eshte Biologjia e Ruajtjes eshte multidisiplinoremultidisiplinore ne ne strukturestrukture

Pjesa me e madhe e ideve, teknikave dhe metodave Pjesa me e madhe e ideve, teknikave dhe metodave vijne nga nje spekter i gjere fushash te biologjise si vijne nga nje spekter i gjere fushash te biologjise si ekologjia, biogjeografia, sistemetika, gjenetika, ekologjia, biogjeografia, sistemetika, gjenetika, evolucioni, epidemiologjia, pylltaria, peshkimi, biologjia evolucioni, epidemiologjia, pylltaria, peshkimi, biologjia e jetes se eger, agronomia dhe shkencat veterinare e jetes se eger, agronomia dhe shkencat veterinare

Gjithashtu perfshin edhe disiplina te shkencave sociale Gjithashtu perfshin edhe disiplina te shkencave sociale si ekonomia dhe politika e resurseve, etnobiologjia dhe si ekonomia dhe politika e resurseve, etnobiologjia dhe etika mjedisore etika mjedisore

Problemi i mbivendosjes se Problemi i mbivendosjes se Biologjise se RuajtjesBiologjise se Ruajtjes me me Fushat Fushat

e Resurseve Natyroree Resurseve Natyrore 2 karakteristikat qe i dallojne 2 karakteristikat qe i dallojne

atoato Dominanca objektivave utilitare dhe Dominanca objektivave utilitare dhe

ekonomike ne fushat e resurseve, ekonomike ne fushat e resurseve, Natyra e ketyre resurseve – numer i Natyra e ketyre resurseve – numer i

vogel llojesh target, me vlere- nje vogel llojesh target, me vlere- nje fraksion i vogel i biotes fraksion i vogel i biotes

Nje tjeter karakteristike Nje tjeter karakteristike dalluese e Biologjise se dalluese e Biologjise se Ruajtjes eshte Ruajtjes eshte shkalla shkalla

kohorekohore

Zbatuesit i japin me shume Zbatuesit i japin me shume rendesi viabilitetit ne shkalle te rendesi viabilitetit ne shkalle te gjere te sistemeve dhe llojeve, gjere te sistemeve dhe llojeve, perfshi edhe potencialin e tyre perfshi edhe potencialin e tyre evolutiv evolutiv

Se fundi, Biologjia e Se fundi, Biologjia e Ruajtjes tenton te Ruajtjes tenton te jete jete holistike (e holistike (e

shenjte)shenjte) Reduksionizmi ne vetevete Reduksionizmi ne vetevete

nuk mund te n’a spjegoje nuk mund te n’a spjegoje proceset e komunitetit dhe proceset e komunitetit dhe ekosistemit ekosistemit

Metoda multidisiplinore Metoda multidisiplinore eshte me frytdhenesja eshte me frytdhenesja

Konservimi ndaj Konservimi ndaj PrezervimitPrezervimit

Ruajtja In-situRuajtja In-situ : : Sistemi i Sistemi i Zonave te MbrojturaZonave te Mbrojtura

6 kategorite e menaxhimit te IUCN:6 kategorite e menaxhimit te IUCN:

1.1. Rezerve strikte natyrore Rezerve strikte natyrore

2.2. Park KombetarPark Kombetar

3.3. Monument NatyreMonument Natyre

4.4. Rezerve natyrore e menaxhuarRezerve natyrore e menaxhuar

5.5. Peisazh tokesor/detar i mbrojtur Peisazh tokesor/detar i mbrojtur

6.6. Zone e Mbrojtur me Perdorim te Zone e Mbrojtur me Perdorim te shumefishte te qendrueshem shumefishte te qendrueshem

Q. 6. Cila eshte rendesia e Q. 6. Cila eshte rendesia e biogjeografise se ishujve per biogjeografise se ishujve per

ruajtjenruajtjen In-situIn-situ te te Biodiversitetit?Biodiversitetit?

Madhesia e Zones se Mbrojtur Madhesia e Zones se Mbrojtur Per te njejten madhesi, cila eshte me e preferuar? Per te njejten madhesi, cila eshte me e preferuar? A- A- nje ZM e vetme dhe e madhe, aponje ZM e vetme dhe e madhe, apo B- B- disa ZM te vogla?disa ZM te vogla?

FormaForma per te njejten madhesi, cila eshte forma me e preferuar e nje per te njejten madhesi, cila eshte forma me e preferuar e nje

ZM?ZM? A-A-Drejtekendore; Drejtekendore; B-B-elipsoide; elipsoide; CC-katrore; -katrore; DD-rrethore-rrethore

Shperndarja hapsinore e Zonave te Shperndarja hapsinore e Zonave te Mbrojtura Mbrojtura

Zonat e Mbrojtura ne Zonat e Mbrojtura ne ShqiperiShqiperi

Rrjeti ekzistues i ZM ne Shqiperi

Q.7.Q.7. Ruajtja Ruajtja Ex-situEx-situ (prezervimi): Kur dhe Si(prezervimi): Kur dhe Si??

Kur nuk eshte e mundur ruajtja in-situ Kur nuk eshte e mundur ruajtja in-situ

Kopshtet Botanike dhe Zoologjike Kopshtet Botanike dhe Zoologjike

Riprodhimi ne kushte “roberie” (captivity) Riprodhimi ne kushte “roberie” (captivity) …… e ndjekur nga ri-popullimi, nderhyrjet …… e ndjekur nga ri-popullimi, nderhyrjet ri-introduktuese kur eshte e ri-introduktuese kur eshte e pershtateshme pershtateshme

Bankat gjenetike per bimet dhe kafshet Bankat gjenetike per bimet dhe kafshet