01 a estrada v. 12dspace.aestrada.com/jspui/bitstream/123456789/759/1/13...02_estrada_v.17:01 a...
TRANSCRIPT
-
Resumo. Preséntase unha escolma de fotografías obtidas por Celestino Fuentes noano 1953 en Oca (A Estrada-Pontevedra) e outras parroquias limítrofes —Riobó,Arnois, Remesar, Loimil—, en negativos de 6´5 x 11 cm. Debido ás deficientes con-dicións de almacenaxe o soporte sufriu graves deterioros que se fan patentes nacalidade das fotografías. Malia a esta evidente eiva, o valor dos retratos de CelestinoFuentes reside na súa capacidade de transmitir non só emocións senón tamén infor-mación de índole material e sociolóxica.
Abstract. We present a selection of photographs taken by Celestino Fuentes in1953 in Oca (A Estrada, Pontevedra) and other bordering parishes (Riobó, Arnois,Remesar, Loimil) in negative 6,5 x 11cm. Due to poor storage conditions, thesupport suffered serious damage which become evident in the quality of thephotographs. Despite this obvious defect, the value of the portraits of CelestinoFuentes lies in his ability to convey not only emotions but also information ofmaterial and sociological nature.
No decurso dos anos 2006 e 2007 incorporouse ao Museo “ManuelReimóndez Portela” da Estrada un legado de negativos fotográficosdo retratista Celestino Fuentes González (Oca, A Estrada, 1918-1987). A doazón incluía un bloque compactado pola humidade de680 clichés en formato 6´5x11 cm. que houbo que separar e, poste-riormente, someter a un proceso de limpeza para eliminar adheren-cias, fungos e manchas de humidade. Logrouse recuperar deste modoa maioría das unidades aínda que o dano sufrido por mor dun moideficiente almacenaxe faise patente en moitas delas.
Toda esta serie fotográfica foi impresionada no 1953, candoCelestino Fuentes contaba con 35 anos, moi probablemente cunhaKodak, marca que tiña no mercado cámaras fotográficas populares esinxelas, mais dunha excelente calidade. Cómpre engadir que esteformato de 6´5x11 producía negativos de tamaño abondo para lograrfotografías por contacto, sen mediación da ampliadora.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández [email protected]
Olladas do pasado.Retratos de mulleres do ruralestradense no 1953*
* Agradecementos: a Esther Baltar, Pacita Tato, Flora Otero, Teresa Ruibal e FelicianoEspiño, que me axudaron a documentar estas fotografías.
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 257
-
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
258
Nestas imaxes de hai 61 anos aparecen, fundamentalmente,familiares, veciños e amigos do retratista, o que vén demostrar quenon se consolidara daquela o seu estatus profesional e que retratabapor gusto, aínda que cobrase algúns dos seus traballos. Caracterizanesta etapa a rigorosa isocefalia e as fotos en exteriores con fondos deteas, cortinas ou colchas, recorrindo ocasionalmente á montaxe deverdadeiros escenarios vexetais. Son tamén peculiares do seu estilo(especialmente nos grupos femininos) as composicións simétricas eo peculiar apoio do brazo exterior na cadeira, o que induce, en oca-sións, posturas forzadas e nada naturais. É tamén frecuente que asmulleres e os nenos leven flores nas mans.
Poida que os rudimentos da arte fotográfica e o emprego de cer-tos recursos como as teas dos fondos e as mans portando flores eincluso froitos as aprendese do seu mestre don Pedro Brey Guerra, dequen foi alumno na escola de Oca.
Nestas fotos do 1953 faise patente o apego de Fuentes á terra, aoseu microcosmos rural de Oca, Loimil, Arnois, Remesar e Riobó,ámbito das súas incursións fotográficas. Pero nestas imaxes espellatamén o respecto ás persoas e a devoción pola familia, que retratainnumerables veces. El soubo rexistrar coa súa cámara a madurez sere-na, a enteireza e dignidade da muller labrega, o orgullo da nai e a ale-gría das mozas na plenitude da súa beleza xuvenil. As composiciónsde Fuentes son pouco espontáneas, sen embargo, a carón destas fotosconvencionais descubrimos destellos de talento en certos retratos quedespertan, tantos anos despois, torrentes de saudosa nostalxia.
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 258
-
Alicia, Carmiña, Dorinda, e Lola de Ramona. Os Besteiros, Riobó.
Clotilde e Aurora do Vincoleiro de Valboa, Arnois.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
259
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 259
-
OmesdemaioenOca.AVirxeMaríaéMargaritadeBatallán(MargaritaPazos),oanxiñocoapombaéPacitaTato;FelisadeCollazo,María
delCarmenFariñas,TeresitadoGuisanteiro,CarmiñadoPiñeiro(cantabamoiben),MargaritadoGuisanteiro,MarisadePereiras,Carmiña
deEspiño,TeresadeFariñas,TeresadeQuinteiro,PaquitadoPiñeiro,MiluchadeNebra,CarmiñadeCollazo.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
260
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 260
-
Mercedes Porto, con Joseciño no colo, e Eulalia Carballeda.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
261
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 261
-
PacitaBarcala,conrosarioevestidoescuro.CarmendoNeno(CarmenPereiras),MarisadePereira,MaríadelCarmenFariñas,Teresade
Fariñas,TeresitadoGuisanteiro,PacitaTato,CarmiñadoPiñeiro,PaquitadoPiñeiro,CarmiñadeEspiño,MinuchaNebra,Rosalíade
Pereiras,OlitadeCarrillo,MercedesdeEspiño.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
262
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 262
-
Deesquerdaadereita:CarmiñaListe,MargaritaListe,LucitaBarcala,unhaamiga,PacitaBarcala,unhameniña,JuliaListeeRosaBaldarís.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
263
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 263
-
Carmen Pazos Maceira.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
264
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 264
-
Linita Porto e Pilar Espiño cuns elegantes mantóns de Manila.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
265
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 265
-
Pacita Barcala e Lucita Barcala.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
266
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 266
-
Lola de Olegario, de Arnois.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
267
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 267
-
Ofelia de Quinteiro.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
268
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 268
-
Linita Porto.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
269
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 269
-
Clarita de Amigo e Celia de Oliveira.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
270
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 270
-
Mercedes Amosa, de Castación, Oca.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
271
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 271
-
PilarEspiñoeLinitaPortoacaróndoPazodeOca.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
272
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 272
-
Elisa Fuentes (irmá de Celestino), cun cestiño de crisantemos.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
273
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 273
-
Esperanza Formoso, esposa de Celestino.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
274
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 274
-
Josefa Cacheiro (Josefita) e Mariqueca Cacheiro no cruceiroda Praza de Oca.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
275
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 275
-
Pilar Espiño Fuentes, sobriña de Celestino.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
276
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 276
-
Elisa Fuentes (irmá de Celestino) e Divina Formoso (irmá da súa esposaEsperanza).
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
277
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 277
-
Elisa Fuentes e Pilar Espiño.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
278
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 278
-
Unha tarde outoniza no xardín do Pazo de Oca: Rosalía de Pereiras, Teresa Ruibal,Minucha do Bravo e Higinia Lugo ou de Touceda.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
279
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 279
-
Pilar Espiño.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
280
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 280
-
Elisa Fuentes a carón dunha chumbeira.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
281
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 281
-
Lola de Batallán.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
282
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 282
-
Esperanza Formoso e Pilarita Fuentes, esposa e filla de Celestino,respectivamente.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
283
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 283
-
Sinda de Quinteiro, de Riobó.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
284
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 284
-
Josefina Otero Carrillo e súa irmanciña Matilde (Fina e Matusa deCalveiro), de Remesar.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
285
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 285
-
Concha de Calveiro, do Outeiro de Loimil.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
286
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 286
-
Pacita de Latas ou de Barcala, de Oca, cunha meniña no colo.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
287
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 287
-
Clotilde e Celia de Oliveira.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
288
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 288
-
Pilar Espiño Fuentes, sobriña de Celestino.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
289
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 289
-
Lola do Caminero, de Arnois.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
290
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 290
-
Elvira de Cardelle, de Valboa, Arnois.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
291
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 291
-
Margarita de Batallán, Margarita Pazos Viz.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
292
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 292
-
Pilar Salgado; formou parte, xunto a seus irmáns Luis, Enrique e Manuel,da Orquestina de Oca, que tantas festas e romarías amenizou na décadados cincuenta.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
293
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 293
-
Celia do Plateiro, a carón dun laranxeiro.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
294
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 294
-
Celia do Plateiro sentada.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
295
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 295
-
Lola de Batallán e Ermitas Agra diante do Pazo de Oca.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
296
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 296
-
Lucita, Digna e Gloria de Quinteiro de Arnois.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
297
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 297
-
Pilar Salgado, cun ramiño de carballo, e Lucita Barcala.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
298
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 298
-
Linita Puente.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
299
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 299
-
Carmiña de Carrillo.
A ESTRADAmiscelánea histórica e cultural
Olladas do pasado. Retratos de mulleres do rural estradense no 1953
300
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 300
-
María Teresa Tato.
Vol. 17 (2014)
Juan Andrés Fernández Castro
301
02_Estrada_v.17:01 A Estrada v. 12 18/11/14 19:31 Página 301